00:01 / 03-04-2025
İran hava məkanını bağlayıb - Ordu döyüş vəziyyətinə gətirilib
22:45 / 02-04-2025
Gömrükçülər rəhbərlikdən narazıdır
22:12 / 02-04-2025
Frank-Valter Ştaynmayerin Azərbaycana səfəri başa çatıb
21:41 / 02-04-2025
Almaniya prezidenti "Ağ Şəhər”də olub - Fotolar
21:34 / 02-04-2025
Azərbaycan və Almaniya prezidentləri konsertdə iştirak ediblər
20:34 / 02-04-2025
Sumqayıtda küçədə 75 yaşlı kişinin meyiti tapılıb
19:01 / 02-04-2025
Azərbaycan Kuboku: "Araz-Naxçıvan" ilk oyunda "Qarabağ"a qalib gəlib
18:30 / 02-04-2025
Azərbaycan prezidenti Çinə səfər edəcək
18:17 / 02-04-2025
Almaniya prezidenti İçərişəhərlə tanış olub - Fotolar
18:04 / 02-04-2025
Xarici dövlət rəsmisinə Bakıya səfərində sui-qəsd planlaşdıran əcnəbilərə hökm oxunub
17:47 / 02-04-2025
Ermənistanı yenidən təhlükəli oyuna sürükləyirlər - Deputat
17:33 / 02-04-2025
Mövqelərimiz yenə atəşə tutulub
17:24 / 02-04-2025
Şərurlu İsfəndiyarı məhkəməyə veriblər
16:55 / 02-04-2025
3000 il yaşaya bilən ağac növləri tapılıb - Fotolar
16:48 / 02-04-2025
Təhlükəsizlik orqanı əməkdaşlarının peşə bayramı qeyd olunub - Fotolar
16:38 / 02-04-2025
Azərbaycan və Somali arasında əməkdaşlıq sazişi təsdiqlənib
16:02 / 02-04-2025
Zülfüqarov: Ermənistanla bağlı bəzi stereotiplərimiz dəyişməlidir
15:59 / 02-04-2025
İlham Əliyev Çindən gələn nümayəndəni qəbul edib
15:58 / 02-04-2025
Moldovalı deputat və gürcü hakimlərə qarşı sanksiyalar tətbiq olunub
15:44 / 02-04-2025
Dövlət xadimlərinin adından saxta müraciətlər hazırlayanların məhkəmələri başlayıb
15:44 / 02-04-2025
Bakı və İrəvan vaxtında sülhə nail olmasa... - Kreml fürsət gözləyir
15:42 / 02-04-2025
Azərbaycan və Almaniya prezidentləri görüşüb: "...top Ermənistan tərəfdədir" - (Yenilənib) - Fotolar
14:59 / 02-04-2025
Hesablama Palatasının ötənilki fəaliyyətinə dair hesabat MM-ə təqdim edilib
14:30 / 02-04-2025
Tarif Şurası dərmanlarla bağlı qərar verib - Siyahı
14:19 / 02-04-2025
Yeni tariflər qlobal iqtisadiyyata ağır zərbə vuracaq
14:18 / 02-04-2025
İlham Əliyevin adından Almaniya prezidentinin şərəfinə rəsmi nahar verilib
14:14 / 02-04-2025
Mərkəzi Bankda yeni təyinat olub
14:12 / 02-04-2025
Qarabağa növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
13:54 / 01-04-2025
Professorun arzuları - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
20:19 / 29-03-2025
İlham Əliyev Ramazan paylaşımı edib
13:54 / 29-03-2025
Şirkət rəhbəri barəsində həbs qərarı verilib
00:03 / 30-03-2025
Bu gün Ramazan bayramıdır
23:39 / 30-03-2025
"Zirə" "Şamaxı"ya qalib gəlib
16:25 / 29-03-2025
Bakıda "Kolonializm: Dini-Milli Kimliyin Silinməsi" adlı beynəlxalq konfrans keçirilib - Yenilənib
09:43 / 29-03-2025
Premyer Liqa: bu gün daha iki qarşılaşma olacaq
11:26 / 29-03-2025
Azərbaycan prezidenti Xalq artistini təbrik edib
20:02 / 30-03-2025
May ayında iki gün iş olmayacaq
00:03 / 31-03-2025
Azərbaycanlıların soyqırımından 107 il ötür
17:13 / 29-03-2025
Ərdoğan İlham Əliyevə məktub göndərib
16:31 / 29-03-2025
USAID-in taleyi məlum olub
Partiya sədri: “7-dən 77-yə heç kəs seçkiyə inanmır” - Müsahibə
Tarix: 28-01-2018 21:59 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Əli Əliyev deyir ki, ölkədə manatımızdan daha çox seçki prosesi devalvasiya etdirilib
2018 - Azərbaycanda həm də prezident seçkiləri ilidir. Artıq seçki ili başlasa da, ölkədə seçki əhval-ruhiyyəsi hiss olunmur. Sanki nə müxalitəf, nə iqtidar, nə də cəmiyyət seçkiyə hazırlaşmır.
Vətəndaş və İnkişaf Partiyasının (VİP) sədri Əli Əliyev “Reytinq” qəzetindəki müsahibəsinə seçki ilindəki durğunluğun səbəblərinə aydınlıq gətirməklə başlayıb
Reyting.az həmin müsahibəni təqdim edir:
- Seçki ilindəki “ölgünlük” ölkədə mövcud olan siyasi rejimin nəticəsidir. Hakimiyyət uzun illərdir ki, məqsədyönlü şəkildə siyasi rəqabət fazasını və alətlərini sındırmaqla məşğuldur. Siyasi institutlar qeyri-rəsmi şəkildə ləğv edildiyindən, siyasi təqvimdən asılı olmayaraq həyat süst görünür.
Hakim partiya opponentlərinin meydandan sıxışdırılması ilə məşğuldur və dinc yolla hakimiyyətə gəliş, dövlət qurumlarında təmsilçiliyin əldə edilmə imkanları heçə endirilib. Nə parlament, nə bələdiyyə, nə də hökumətin işində legitim mübarizə şəraitində, qanuni prosedurlar nəticəsində təmsil olunmaq mümkünsüzdür. Vəziyyətin ən yaxşı izahını professor Şirməmməd Hüseynov verib: “YAP dövlət deyil, hakimiyyət qurub”.
Səhih şərhdir, deyilmi? Ona görə də indiki idarəçilik şərtləri də dövlətin gəlişməsini deyil, hakimiyyətin qorunub saxlanmasını nəzərdə tutur. Belə üslubda isə bircə idarəçilik forması - avtoritarizm məqbuldur. Siyasi rəqabət belə hakimiyyətlər üçün yad fəlsəfədir.
Hakimiyyətimiz artıq alternativ fikri bütün formalarda rədd edir, dözümsüzləşib. Durğunluğun kökü belə düşüncədədir.
Vəziyyətə ümidsiz baxmağın tərəfdarı deyiləm. 2013-cü ildə də belə vəziyyət hakim idi. Moskvanın layihəsi saydığım İbrahimbəyovun Milli Şurası aprel ayından təcil almağa başlamışdı. Elə təxminən o dövrdə də prosesin iç və kənar personajları hərəkətə gəlmişdi.
Fəallaşmanı aprel-may aylarına gözləmək lazımdır. O aylarda ciddi konfiqurasiya formalaşsa, ümumi nəticə haqda düşünmək olar. Əgər müxalifət toparlana bilməsə, müxtəlif qrupların məhəlli maraqlar uğrunda mübarizəsinin şahidi olacayıq. Əlbəttə ki, proseslərə müxalifətdaxili yerdəyişmələrlə yanaşı hakimiyyətdaxili qrupların toqquşması və beynəlxalq çevrələr də həlledici təsir göstərə bilər.
- Əvvəlki seçkilərdə də ölkədə seçkiyə inam güclü deyildi, amma müxalifət yenə də seçki hazırlığına xeyli əvvəldən başlayırdı. Müxalifət seçkidən əlini birdəfəlik üzüb, yoxsa nəyisə gözləyir?
- Əslində növbəti seçkilərin hazırlığı cari seçkilərdən sonra dərhal başlayır. Partiyaların gündəlik fəaliyyətinin arxasında seçkilərə hazırlıq durur. Bu, normalda belədir.
Lakin niyə özümüzü aldadırıq? YAP-ın ən ciddi zərbələrindən biri də insanımızın şüuruna “Seçki ilə mümkün deyil”,- ehkamını pərçimləməsidir.
Ölkədə manatımızdan daha çox seçki prosesi devalvasiya etdirilib. Aşınma o həddədir ki, 7-dən 77-yə heç kəs seçkiyə inanmır. Dövlətçilik prinsipi və vətəndaşlıq hissinə bundan böyük zərbə ola bilməz.
Müxalifət ümidsiz görünə bilər. Bu, aldadıcı təəssüratdır. Belə olsaydı, hakimiyyət hər addımda onu təqib etməz, insanları həbsə atmaz, beynəlxalq çevrələrə milyardlar xərcləməz, mətbuata milyonlar səpələməzdi. Güclü hakimiyyətlər özünə güvəndiyindən müxalifətin ağzını yummur, mətbuatı sıxışdırmır, insanları məhrumiyyətlərlə sınağa çəkmir.
Dediklərim müxalif düşərgənin potensial gücünün əlamətidir. Bunu iqtidar gözəl bilir. Bilir ki, hakimiyyətin ömrü bir ədalətli seçki qədər qısadır. Əks halda iqtidarın durumunu patoloji hal kimi qiymətləndirmək olardı. Hakimiyyətin bu halda fobiyası əsassız deyil. Əksinə, ciddi dəlillərə söykənən analitik bilgidir.
Hakimiyyət müxalifətdən rəqabət müstəvisində xeyli zəifdir. Bunu istənilən debatda sübut etməyə hazıram.
Biz, VİP olaraq əlimizi heç nədən üzməmişik. Yazı Yaradana məxsusdur. Müsəlmanlar ümidsiz olmamalıdır. Biz də inanırıq ki, Allahın qədərini bəndə pozmaq gücündə deyil. Deməli, bizə buyrulmuş əmrlərə diqqətlə yanaşmalı, özümüzü islah etməli və mübarizəmizi davam etməliyik. Qələbə Allaha məxsusdur. Onun ipindən düz və bərk tutsaq, qələbəyə müvəffəq olarıq.
İqtidarın rolunu şişirtməyin tərəfdarı deyiləm. İnamsızlığı isə qətiyyətlə rədd edirəm. Bu mənim yaşam fəlsəfəmə zidd hissdir.
- Maraqlısı odur ki, hakim düşərgədə də seçkiyə hazırlıq ciddi şəkildə hiss olunmur. Sanki hakimiyyət də müxalifət kimi nəsə gözləyir. Necə düşünürsünüz, hakim komandada seçki ilə bağlı fərqli fikirlər ola bilərmi?
- Yox, hakimiyyət seçkiyə ciddi hazırlaşır. Qarşısında olan maneələri dinməzcə aşmaqla məşğuldur. Sadəcə, cəmiyyətdəki susqunluq onların marağına uyğundur.
Sizin suallarınızda da olan bədbinlik tonu hakimiyyətin yaratdığı situasiyadan irəli gəlir.
Hakimiyyət ajiotaj tərəfdarı deyil. Çalışırlar ki, seçki ovqatı dövriyyəyə girməsin, cəmiyyət ümidsiz olsun, çıxılmazlıq psixojisi davamlı olsun. Bu, onların istəyidir.
Ancaq seçki onlar üçün xüsusi önəm kəsb edir. Onlar üç ciddi problemlə üz-üzədir - xalq və onun avanqardı olan zəiflədilmiş müxalifət, hakimiyyətdaxili qrupların amansız savaşı, çoxcəhətli və rəngarəng beynəlxalq ictimaiyyət və böyük dövlətlərin maraqları.
Daxili dəstəyi zəif olan iqtidar üçün formalaşdırılmış daxili mühit məqbuldur. Onlar seçkini adlamaq istəyindədirlər.
- Adətən Azərbaycan kimi ölkələrdə hakim komanda daxilində “çatlar” yaranmayınca, onun məğlubiyyətinin mümkün olmadığı düşüncəsi yaranır. Hazırki hakim komandadan qopmaları nə dərəcədə real sayırsınız? Yaxud qopmalar olarsa, bu, nə dərəcədə effektli əks mübarizəyə rəvac verə bilər?
- Əslində ölkənin siyasi mübarizə resursları hakimiyyət çətiri altına toplandığından mühit passivdir. Bu seçkilər sürprizlər gətirə bilər. Ailə komandanı dəyişmək, paradiqmaları yeniləməyi düşünür. Bu, çox sadə baxışla fərq edilən reallıqdır. Biz, bir qədər əvvəl bu işlərin məlumatını əyani surətdə görür və eşidirdik.
“Köhnə qvardiya” asanlıqla can vermir. Mübarizə şiddətlə davam etməkdədir. Ailə tədricən bütün sferalarda nəzarəti bərqərar etməyə çalışır. Arxasında hansı niyyətin durduğunu söyləmək çətindir.
Lakin yeni təyinatlara verilən göstərişlərdən sezmək olur ki, korrupsiyanın ya qarşısını almağa, ya da təmərküzləşdirməyə çalışırlar. Yəqin bir müddətdən sonra daha dəqiq fikir söyləmək mümkün olacaq. 10-a qədər dövlət müəssisəsində 2 ilə yaxındır ki, yeni komanda üzvlərinin rüşvətə və traybolizmə qarşı mübarizə apardığını dəqiq deyə bilərəm. Ancaq güc çatmadığı da ortadadır. Səbəbləri çoxdur. Təmamilə başqa mövzudur. Gələcəkdə bu barədə əlahiddə danışarıq.
İndi isə hakimiyyət dəhlizlərində baş verənlər şəksiz ki, gələcək mübarizə dönəmində həlledici amilə çevrilə bilər. Çünki neft pullarının total gəldiyi dövrdə xeyli sayda məmur nəzarətsiz şəkildə varlanıb, beynəlxalq əlaqələr qurub, ehtiyat meydançalar və instrumentariumlar yaradıb. Ayrı-ayrı məmurların ciddi siyasi, hərbi, kommunikativ, beynəlxalq, maliyyə resursları onları siyasi mübarizənin elementlərinə çevirə bilib. Zamanında mərhum prezident Heydər Əliyev belə təsadüfliklərə yol vermirdi. Lakin bu, sonrakı dönəmdə mümkün oldu. İndi isə məmurlar həlledici güc sahibidir. Necə davranacaqlarını, hansı addım atacaqlarını proqnoz etmək çətindir.
Həm də ölkədə fors-major yaradıcısı ola biləcək xeyli sayda insan var. Onların birinin gücü kifayətdir ki, situasiya dəyişsin.
- Hər seçki ilinin əvvəlində, seçkiyə az müddət qalmış ölkədə siyasi çalxalanma ehtimalı barədə fikirlər səslənir. Sizcə, 2018-də buna əsas yarana bilər?
- Bizim kimi avtoritorizmə söykənən quruluşa malik dövlətlərdə çalxalanma ehtimalı daim yüksək olur. Çünki cəmiyyətdə sabitləşdirici institutlar legitim deyil, millətin gəliri qeyri-bərabər bölünür, bu bölgü də əsasən regional prinsiplə aparılır, ideoloji boşluq dərindir, ölkə dini ideologiyaların real sınaq meydanıdır və s. Əvvəldə qeyd etdiyim kimi, iqtidar komandası bir nəsil dəyişikliyi keçidini də yaşayır. Bu, həm də ölkədə regional dəngəyə ciddi təsir edə bilər.
Beynəlxalq çevrələrin qarşıdakı seçkilərə münasibəti bilinmir. Misal üçün, son Davos sammitində hələlik prezident Əliyevin bir dənə də olsun ciddi protokol görüşü baş tutmayıb. Baxmayaraq ki, Davos siyasi rəhbərliklərin təması üçün ən münasib meydança sayılır. Hələlik dünya liderləri açıqda demokratiya və insan haqları məsələlərində reputasiyası o qədər də yüksək olmayan Azərbaycan rəhbərliyindən məsafə saxlayır. Bu vəziyyət prezident Əliyevin BMT-yə səfəri zamanı da sezildi.
Belə olduğu təqdirdə cəmiyyət istənilən vaxt laxladıla bilər. Hərçənd, mən şəxsən belə situasiyanın yaranmasının əleyhinəyəm. Lakin iqtidar bu ehtimalın qarşısını almaq üçün real addımlar atmır. Belə fors-majordan yalnız qanuni yolla formalaşmış institutlar - prezident, parlament, özünüidarə qurumları, müstəqil məhkəmələr, vətəndaş cəmiyyəti, müstəqil mətbuat xilas edə bilər. Hakimiyyətimiz isə bu qurumları formal saxlasa da, mahiyyətini mənimsəyib.
- Ümumiyyətlə, 2018-ci il Azərbaycan üçün köklü dəyişiklik ili ola bilərmi?
- Ola biləcəyini düşünürəm. Hətta nə qədər qəribə görünsə də, bunu seçki ilə bir o qədər bağlamıram. Şəxsi kanallarla əldə etdiyim məlumatlara görə, hakimiyyət daxilində menecment vurğuları dəyişib. Bu, kadr qərarlarının qəbulu ünvanına da, idarəçilik fəlsəfəsinə də, hətta idarə edən şəxslərin özlərinə də aiddir. Zahirdən tam görünən iqtidar komandasında idarəçilik dreyf edib. Artıq 3-5 il əvvəl qərar qəbul edən şəxslər prosesdə tam iştirak etmirlər. Düzdür, bu asanlıqla və rəvan getmir. Müqavimət güclüdür. Bununla belə, nələrsə edilir.
Ölkə islahatlara hamilədir. Bu ya yuxarıdan, ya da kənarın iştirakı ilə aşağıdan baş verəcək. İkinci gedişat təhlükəlidir. Dayanıqsızlıq şəraitində bu ssenari Suriya hadisələrini təkrar edə bilər. Həm idarə edənlərimiz, həm də geosiyasi yerimiz Suriyaya çox bənzəyir. Daha çox yuxarıdan ediləcək dəyişiklikləri istərdim. Özümüzün gücü çatmadığı şəraitdə iki ziyanın arasında seçmək zorundayıq.
Əlbəttə, obyektiv proses nəticəsində baş verəcək islahatları arzu edərdim. Təəssüf ki, bunun işartılarını görmürəm.
Ümid edirəm ki, bu il siyasi açılım ili olacaq. Qismən də olsa, ölkənin demokratiyaya, legitimizasiyaya ehtiyacı var.
Tam demokratik proseslərə keçid imkanını görmürəm, həm də düz saymıram. İnsan fizioloji aclıqdan sonra qidalanmağa tədricən başlamalıdır. Əks halda həzm traktında, həm də bütövlükdə orqanizmdə geridönməz fəsadlar yarana bilər.
Cəmiyyətimiz 25 ildir demokratiya aclığı keçirir. Birdən veriləcək maksimal azadlıqlar ölkəni dağıdar. İstər legitim proses, istərsə də süni gedişatda demokratiya zəruridir, lakin dozası nə əskik, nə də artıq olmalıdır. Resept ixtisaslı “həkim” tərəfindən müəyyən edilməlidir. İnanmaq istəyirəm ki, tarixi şansı əlində olacaq şəxs ölkəyə demokratiya müalicəsi təyin edəcək. Hər halda bu, istəkdir.
- Seçkilərdən sonrakı proseslər barədə nəsə deyə bilərsiniz? Hər halda seçkisonrası proseslər adətən dönüş nöqtəsinin başlanğıcı olur. Bu baxımdan, 2018-in sonunda hansı istiqamətdə dönüş ola bilər?
- Seçkinin özünü gözləmək lazımdır. Hələlik konkret fikir söyləmək çətindir. Seçki teatrının aktyorları niyyətlərini açıqlamırlar, ssenari də görünmür. Bir neçə nəfər istisna olmaqla, seçki tərəfləri mövqelərini göstərmirlər. Əgər seçki əvvəlki illərdə olduğu kimi söyüş, böhtan, bir sözlə, abırsızlıq məcrasına yönəldiləcəksə, onda heç nə. Yenə də “köhnə hamam, köhnə tas” olacaq. 4-5 nəfər təmkinli “müdrikin” və 2-3 nəfər tərbiyəsizin şousuna baxıb, növbəti 7 il də dözmək, yaxud da qeyri-qanuni hadisələrə ümid bağlamaq zorunda qalacayıq.
Lakin başqa versiya da mümkün sayılmalıdır. Yaşayaq, görərik.
İstərdim ki, bu seçkilərdə dövlət legitim prezidentə sahiblənsin. Ölkə düşmənçilik dalanından çıxa bilsin. Növbəti mərhələ dəyişikliklər illəri olsun.
Zaur ƏHMƏD
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 28-01-2018 21:59 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Əli Əliyev deyir ki, ölkədə manatımızdan daha çox seçki prosesi devalvasiya etdirilib
2018 - Azərbaycanda həm də prezident seçkiləri ilidir. Artıq seçki ili başlasa da, ölkədə seçki əhval-ruhiyyəsi hiss olunmur. Sanki nə müxalitəf, nə iqtidar, nə də cəmiyyət seçkiyə hazırlaşmır.
Vətəndaş və İnkişaf Partiyasının (VİP) sədri Əli Əliyev “Reytinq” qəzetindəki müsahibəsinə seçki ilindəki durğunluğun səbəblərinə aydınlıq gətirməklə başlayıb
Reyting.az həmin müsahibəni təqdim edir:
- Seçki ilindəki “ölgünlük” ölkədə mövcud olan siyasi rejimin nəticəsidir. Hakimiyyət uzun illərdir ki, məqsədyönlü şəkildə siyasi rəqabət fazasını və alətlərini sındırmaqla məşğuldur. Siyasi institutlar qeyri-rəsmi şəkildə ləğv edildiyindən, siyasi təqvimdən asılı olmayaraq həyat süst görünür.
Hakim partiya opponentlərinin meydandan sıxışdırılması ilə məşğuldur və dinc yolla hakimiyyətə gəliş, dövlət qurumlarında təmsilçiliyin əldə edilmə imkanları heçə endirilib. Nə parlament, nə bələdiyyə, nə də hökumətin işində legitim mübarizə şəraitində, qanuni prosedurlar nəticəsində təmsil olunmaq mümkünsüzdür. Vəziyyətin ən yaxşı izahını professor Şirməmməd Hüseynov verib: “YAP dövlət deyil, hakimiyyət qurub”.
Səhih şərhdir, deyilmi? Ona görə də indiki idarəçilik şərtləri də dövlətin gəlişməsini deyil, hakimiyyətin qorunub saxlanmasını nəzərdə tutur. Belə üslubda isə bircə idarəçilik forması - avtoritarizm məqbuldur. Siyasi rəqabət belə hakimiyyətlər üçün yad fəlsəfədir.
Hakimiyyətimiz artıq alternativ fikri bütün formalarda rədd edir, dözümsüzləşib. Durğunluğun kökü belə düşüncədədir.
Vəziyyətə ümidsiz baxmağın tərəfdarı deyiləm. 2013-cü ildə də belə vəziyyət hakim idi. Moskvanın layihəsi saydığım İbrahimbəyovun Milli Şurası aprel ayından təcil almağa başlamışdı. Elə təxminən o dövrdə də prosesin iç və kənar personajları hərəkətə gəlmişdi.
Fəallaşmanı aprel-may aylarına gözləmək lazımdır. O aylarda ciddi konfiqurasiya formalaşsa, ümumi nəticə haqda düşünmək olar. Əgər müxalifət toparlana bilməsə, müxtəlif qrupların məhəlli maraqlar uğrunda mübarizəsinin şahidi olacayıq. Əlbəttə ki, proseslərə müxalifətdaxili yerdəyişmələrlə yanaşı hakimiyyətdaxili qrupların toqquşması və beynəlxalq çevrələr də həlledici təsir göstərə bilər.
- Əvvəlki seçkilərdə də ölkədə seçkiyə inam güclü deyildi, amma müxalifət yenə də seçki hazırlığına xeyli əvvəldən başlayırdı. Müxalifət seçkidən əlini birdəfəlik üzüb, yoxsa nəyisə gözləyir?
- Əslində növbəti seçkilərin hazırlığı cari seçkilərdən sonra dərhal başlayır. Partiyaların gündəlik fəaliyyətinin arxasında seçkilərə hazırlıq durur. Bu, normalda belədir.
Lakin niyə özümüzü aldadırıq? YAP-ın ən ciddi zərbələrindən biri də insanımızın şüuruna “Seçki ilə mümkün deyil”,- ehkamını pərçimləməsidir.
Ölkədə manatımızdan daha çox seçki prosesi devalvasiya etdirilib. Aşınma o həddədir ki, 7-dən 77-yə heç kəs seçkiyə inanmır. Dövlətçilik prinsipi və vətəndaşlıq hissinə bundan böyük zərbə ola bilməz.
Müxalifət ümidsiz görünə bilər. Bu, aldadıcı təəssüratdır. Belə olsaydı, hakimiyyət hər addımda onu təqib etməz, insanları həbsə atmaz, beynəlxalq çevrələrə milyardlar xərcləməz, mətbuata milyonlar səpələməzdi. Güclü hakimiyyətlər özünə güvəndiyindən müxalifətin ağzını yummur, mətbuatı sıxışdırmır, insanları məhrumiyyətlərlə sınağa çəkmir.
Dediklərim müxalif düşərgənin potensial gücünün əlamətidir. Bunu iqtidar gözəl bilir. Bilir ki, hakimiyyətin ömrü bir ədalətli seçki qədər qısadır. Əks halda iqtidarın durumunu patoloji hal kimi qiymətləndirmək olardı. Hakimiyyətin bu halda fobiyası əsassız deyil. Əksinə, ciddi dəlillərə söykənən analitik bilgidir.
Hakimiyyət müxalifətdən rəqabət müstəvisində xeyli zəifdir. Bunu istənilən debatda sübut etməyə hazıram.
Biz, VİP olaraq əlimizi heç nədən üzməmişik. Yazı Yaradana məxsusdur. Müsəlmanlar ümidsiz olmamalıdır. Biz də inanırıq ki, Allahın qədərini bəndə pozmaq gücündə deyil. Deməli, bizə buyrulmuş əmrlərə diqqətlə yanaşmalı, özümüzü islah etməli və mübarizəmizi davam etməliyik. Qələbə Allaha məxsusdur. Onun ipindən düz və bərk tutsaq, qələbəyə müvəffəq olarıq.
İqtidarın rolunu şişirtməyin tərəfdarı deyiləm. İnamsızlığı isə qətiyyətlə rədd edirəm. Bu mənim yaşam fəlsəfəmə zidd hissdir.
- Maraqlısı odur ki, hakim düşərgədə də seçkiyə hazırlıq ciddi şəkildə hiss olunmur. Sanki hakimiyyət də müxalifət kimi nəsə gözləyir. Necə düşünürsünüz, hakim komandada seçki ilə bağlı fərqli fikirlər ola bilərmi?
- Yox, hakimiyyət seçkiyə ciddi hazırlaşır. Qarşısında olan maneələri dinməzcə aşmaqla məşğuldur. Sadəcə, cəmiyyətdəki susqunluq onların marağına uyğundur.
Sizin suallarınızda da olan bədbinlik tonu hakimiyyətin yaratdığı situasiyadan irəli gəlir.
Hakimiyyət ajiotaj tərəfdarı deyil. Çalışırlar ki, seçki ovqatı dövriyyəyə girməsin, cəmiyyət ümidsiz olsun, çıxılmazlıq psixojisi davamlı olsun. Bu, onların istəyidir.
Ancaq seçki onlar üçün xüsusi önəm kəsb edir. Onlar üç ciddi problemlə üz-üzədir - xalq və onun avanqardı olan zəiflədilmiş müxalifət, hakimiyyətdaxili qrupların amansız savaşı, çoxcəhətli və rəngarəng beynəlxalq ictimaiyyət və böyük dövlətlərin maraqları.
Daxili dəstəyi zəif olan iqtidar üçün formalaşdırılmış daxili mühit məqbuldur. Onlar seçkini adlamaq istəyindədirlər.
- Adətən Azərbaycan kimi ölkələrdə hakim komanda daxilində “çatlar” yaranmayınca, onun məğlubiyyətinin mümkün olmadığı düşüncəsi yaranır. Hazırki hakim komandadan qopmaları nə dərəcədə real sayırsınız? Yaxud qopmalar olarsa, bu, nə dərəcədə effektli əks mübarizəyə rəvac verə bilər?
- Əslində ölkənin siyasi mübarizə resursları hakimiyyət çətiri altına toplandığından mühit passivdir. Bu seçkilər sürprizlər gətirə bilər. Ailə komandanı dəyişmək, paradiqmaları yeniləməyi düşünür. Bu, çox sadə baxışla fərq edilən reallıqdır. Biz, bir qədər əvvəl bu işlərin məlumatını əyani surətdə görür və eşidirdik.
“Köhnə qvardiya” asanlıqla can vermir. Mübarizə şiddətlə davam etməkdədir. Ailə tədricən bütün sferalarda nəzarəti bərqərar etməyə çalışır. Arxasında hansı niyyətin durduğunu söyləmək çətindir.
Lakin yeni təyinatlara verilən göstərişlərdən sezmək olur ki, korrupsiyanın ya qarşısını almağa, ya da təmərküzləşdirməyə çalışırlar. Yəqin bir müddətdən sonra daha dəqiq fikir söyləmək mümkün olacaq. 10-a qədər dövlət müəssisəsində 2 ilə yaxındır ki, yeni komanda üzvlərinin rüşvətə və traybolizmə qarşı mübarizə apardığını dəqiq deyə bilərəm. Ancaq güc çatmadığı da ortadadır. Səbəbləri çoxdur. Təmamilə başqa mövzudur. Gələcəkdə bu barədə əlahiddə danışarıq.
İndi isə hakimiyyət dəhlizlərində baş verənlər şəksiz ki, gələcək mübarizə dönəmində həlledici amilə çevrilə bilər. Çünki neft pullarının total gəldiyi dövrdə xeyli sayda məmur nəzarətsiz şəkildə varlanıb, beynəlxalq əlaqələr qurub, ehtiyat meydançalar və instrumentariumlar yaradıb. Ayrı-ayrı məmurların ciddi siyasi, hərbi, kommunikativ, beynəlxalq, maliyyə resursları onları siyasi mübarizənin elementlərinə çevirə bilib. Zamanında mərhum prezident Heydər Əliyev belə təsadüfliklərə yol vermirdi. Lakin bu, sonrakı dönəmdə mümkün oldu. İndi isə məmurlar həlledici güc sahibidir. Necə davranacaqlarını, hansı addım atacaqlarını proqnoz etmək çətindir.
Həm də ölkədə fors-major yaradıcısı ola biləcək xeyli sayda insan var. Onların birinin gücü kifayətdir ki, situasiya dəyişsin.
- Hər seçki ilinin əvvəlində, seçkiyə az müddət qalmış ölkədə siyasi çalxalanma ehtimalı barədə fikirlər səslənir. Sizcə, 2018-də buna əsas yarana bilər?
- Bizim kimi avtoritorizmə söykənən quruluşa malik dövlətlərdə çalxalanma ehtimalı daim yüksək olur. Çünki cəmiyyətdə sabitləşdirici institutlar legitim deyil, millətin gəliri qeyri-bərabər bölünür, bu bölgü də əsasən regional prinsiplə aparılır, ideoloji boşluq dərindir, ölkə dini ideologiyaların real sınaq meydanıdır və s. Əvvəldə qeyd etdiyim kimi, iqtidar komandası bir nəsil dəyişikliyi keçidini də yaşayır. Bu, həm də ölkədə regional dəngəyə ciddi təsir edə bilər.
Beynəlxalq çevrələrin qarşıdakı seçkilərə münasibəti bilinmir. Misal üçün, son Davos sammitində hələlik prezident Əliyevin bir dənə də olsun ciddi protokol görüşü baş tutmayıb. Baxmayaraq ki, Davos siyasi rəhbərliklərin təması üçün ən münasib meydança sayılır. Hələlik dünya liderləri açıqda demokratiya və insan haqları məsələlərində reputasiyası o qədər də yüksək olmayan Azərbaycan rəhbərliyindən məsafə saxlayır. Bu vəziyyət prezident Əliyevin BMT-yə səfəri zamanı da sezildi.
Belə olduğu təqdirdə cəmiyyət istənilən vaxt laxladıla bilər. Hərçənd, mən şəxsən belə situasiyanın yaranmasının əleyhinəyəm. Lakin iqtidar bu ehtimalın qarşısını almaq üçün real addımlar atmır. Belə fors-majordan yalnız qanuni yolla formalaşmış institutlar - prezident, parlament, özünüidarə qurumları, müstəqil məhkəmələr, vətəndaş cəmiyyəti, müstəqil mətbuat xilas edə bilər. Hakimiyyətimiz isə bu qurumları formal saxlasa da, mahiyyətini mənimsəyib.
- Ümumiyyətlə, 2018-ci il Azərbaycan üçün köklü dəyişiklik ili ola bilərmi?
- Ola biləcəyini düşünürəm. Hətta nə qədər qəribə görünsə də, bunu seçki ilə bir o qədər bağlamıram. Şəxsi kanallarla əldə etdiyim məlumatlara görə, hakimiyyət daxilində menecment vurğuları dəyişib. Bu, kadr qərarlarının qəbulu ünvanına da, idarəçilik fəlsəfəsinə də, hətta idarə edən şəxslərin özlərinə də aiddir. Zahirdən tam görünən iqtidar komandasında idarəçilik dreyf edib. Artıq 3-5 il əvvəl qərar qəbul edən şəxslər prosesdə tam iştirak etmirlər. Düzdür, bu asanlıqla və rəvan getmir. Müqavimət güclüdür. Bununla belə, nələrsə edilir.
Ölkə islahatlara hamilədir. Bu ya yuxarıdan, ya da kənarın iştirakı ilə aşağıdan baş verəcək. İkinci gedişat təhlükəlidir. Dayanıqsızlıq şəraitində bu ssenari Suriya hadisələrini təkrar edə bilər. Həm idarə edənlərimiz, həm də geosiyasi yerimiz Suriyaya çox bənzəyir. Daha çox yuxarıdan ediləcək dəyişiklikləri istərdim. Özümüzün gücü çatmadığı şəraitdə iki ziyanın arasında seçmək zorundayıq.
Əlbəttə, obyektiv proses nəticəsində baş verəcək islahatları arzu edərdim. Təəssüf ki, bunun işartılarını görmürəm.
Ümid edirəm ki, bu il siyasi açılım ili olacaq. Qismən də olsa, ölkənin demokratiyaya, legitimizasiyaya ehtiyacı var.
Tam demokratik proseslərə keçid imkanını görmürəm, həm də düz saymıram. İnsan fizioloji aclıqdan sonra qidalanmağa tədricən başlamalıdır. Əks halda həzm traktında, həm də bütövlükdə orqanizmdə geridönməz fəsadlar yarana bilər.
Cəmiyyətimiz 25 ildir demokratiya aclığı keçirir. Birdən veriləcək maksimal azadlıqlar ölkəni dağıdar. İstər legitim proses, istərsə də süni gedişatda demokratiya zəruridir, lakin dozası nə əskik, nə də artıq olmalıdır. Resept ixtisaslı “həkim” tərəfindən müəyyən edilməlidir. İnanmaq istəyirəm ki, tarixi şansı əlində olacaq şəxs ölkəyə demokratiya müalicəsi təyin edəcək. Hər halda bu, istəkdir.
- Seçkilərdən sonrakı proseslər barədə nəsə deyə bilərsiniz? Hər halda seçkisonrası proseslər adətən dönüş nöqtəsinin başlanğıcı olur. Bu baxımdan, 2018-in sonunda hansı istiqamətdə dönüş ola bilər?
- Seçkinin özünü gözləmək lazımdır. Hələlik konkret fikir söyləmək çətindir. Seçki teatrının aktyorları niyyətlərini açıqlamırlar, ssenari də görünmür. Bir neçə nəfər istisna olmaqla, seçki tərəfləri mövqelərini göstərmirlər. Əgər seçki əvvəlki illərdə olduğu kimi söyüş, böhtan, bir sözlə, abırsızlıq məcrasına yönəldiləcəksə, onda heç nə. Yenə də “köhnə hamam, köhnə tas” olacaq. 4-5 nəfər təmkinli “müdrikin” və 2-3 nəfər tərbiyəsizin şousuna baxıb, növbəti 7 il də dözmək, yaxud da qeyri-qanuni hadisələrə ümid bağlamaq zorunda qalacayıq.
Lakin başqa versiya da mümkün sayılmalıdır. Yaşayaq, görərik.
İstərdim ki, bu seçkilərdə dövlət legitim prezidentə sahiblənsin. Ölkə düşmənçilik dalanından çıxa bilsin. Növbəti mərhələ dəyişikliklər illəri olsun.
Zaur ƏHMƏD
Bölməyə aid digər xəbərlər
1-03-2025, 15:45
Deputat: Ukraynanı yalnız ABŞ xalqının Trampa qarşı qalxması xilas edə bilər - Müsahibə
23-01-2025, 19:03
İmran Bədirxanlı: “Özünü tapandan sonra yaşamaq asanlaşır” - Müsahibə
8-01-2025, 10:49
“Kino adamı kimi bir çox şeylər məni qane etmir” - Müsahibə
18-11-2024, 12:28
Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə
17-08-2024, 15:25
“Böyük güclər sülhdə maraqlı görünmürlər” - Müsahibə
12-08-2024, 11:00
Emin Əfəndiyev: “Yeni ssenarilər, layihələr barədə düşünürəm” - Müsahibə
22-07-2024, 09:58
Gənc xanəndə: “Məcnun kimi səhnəyə çıxmaq ən böyük arzularımdan biri olub” - Müsahibə
8-07-2024, 10:43
Aktrisa: “Mən ürək adamıyam...” - Müsahibə
14-06-2024, 15:06
Nazir: “Sertifikatlaşdırmada iştirak edən hər beş müəllimdən biri kəsilir” - Müsahibə
6-04-2024, 21:12
Qulu Ağsəs: “Tənqidi indi çox tənqid edirlər” - Müsahibə
2-04-2024, 20:28
“Hava hücumu ssenarisi mümkündür” - Müsahibə
19-02-2024, 16:33
Aktyor: “Əvvəldən bilsəydim o filmə çəkilməzdim...” - Müsahibə
16-02-2024, 12:55
Bəstəkar: “Zamanın ritmini tutmaq çətinləşib” - Müsahibə
28-01-2024, 15:36
Qüdrət Həsənquliyev: “Azərbaycan yenidən qurulmalıdır” - Müsahibə
9-12-2023, 20:57
Hərbi ekspert: “Krım körpüsü dağıdılmalıdır” - Müsahibə
14-11-2023, 19:08
Xalq artisti: “Teatrın ən ağrılı məsələlərindən biri də yaş senzi ilə bağlıdır” - Müsahibə
4-11-2023, 09:41
İlham Əziz: “Hər yazıçının öz əlifbası olmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 15:19
Zahid Oruc: “Zəfər dövləti, Zəfər təşkilatı, Zəfər təhsil modeli yaradılmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 11:01
Əlizadə Nuri: “Şairlik-sözlə inqilab etməkdir” - Müsahibə
23-10-2023, 18:22
General Sırski: “Düşmən ciddi itkilər verir, lakin onlar...” - Müsahibə
23-10-2023, 10:26
Aktrisa: “Özümü olmalı olduğum yerdə hiss edirəm” - Müsahibə
19-09-2023, 13:48
Hərbi analitik: “Rusiya Moskvanı lazımi şəkildə qoruya bilmirsə, deməli...” - Müsahibə
5-09-2023, 18:40
General: “Rusiya elitası Putini devirməyə hazırdır” - Müsahibə
23-08-2023, 18:14
Beynəlxalq ekspert: “Ruslar Ukrayna ilə uzunmüddətli hərbi qarşıdurmaya ümid edirlər” - Müsahibə
16-08-2023, 12:08
Kənan Məmmədov: “Kino günündə göstərməyə yeni film olmadı” - Müsahibə
10-08-2023, 15:00
Rıjenko: “Rusiyanın Qara dəniz donanmasını məhv etmək üçün yüzlərlə drona ehtiyac var” - Müsahibə
30-05-2023, 16:48
Kinorejissor: “Bəzilərini kinonun taleyi yox, kinostudiyanın ərazisi maraqlandırır”
16-05-2023, 16:48
Şeytelman: “Priqojin Rusiyada yeganə şəxsdir ki, dövlət çevrilişlərini uğurla həyata keçirə bilir”
13-05-2023, 09:34
Qüdrət Həsənquliyev: “Davamlı sülh üçün danışıqları Türkiyə və Rusiya ilə aparmalıyıq” - Müsahibə
3-03-2023, 16:55
Keçmiş deputat: “Rus imperiyasının dağılması qaçılmazdır” - Müsahibə
9-02-2023, 12:36
Deputat: “Ciddi əks-zərbə vurulmalıdır” - Müsahibə
7-01-2023, 15:55
Sərdar Cəlaloğlu: “Rusiya Qarabağı ələ keçirməyə çalışır” - Müsahibə
30-12-2022, 10:55
Köçəri Nağıbəyli: “Bizim öz torpaqlarımızda yaşamaq hüququmuz olmalıdır” - Müsahibə
11-12-2022, 13:12
Səxavət Əlisoy: “Partiya sədrlərinin əksəriyyəti təkəbbürlü və yekəxanadır” - Müsahibə
27-11-2022, 10:15
Professor: “Rusiya və Fransa Azərbaycan-Ermənistan danışıqlarında böhranlı vəziyyət yaradıb” - Müsahibə
12-11-2022, 19:43
Tofiq Zülfüqarov: “Rusiyada siyasi böhran zamanıdır” - Müsahibə
28-10-2022, 13:08
Deputat: "Putin ikinci böyük səhvə yol verdi, həm də sübut etdi ki..."
25-10-2022, 08:35
Politoloq: “Rusiya və İran Azərbaycanda nələrəsə nail olmağa çalışsa da...” - Müsahibə
21-10-2022, 13:42
Vahid Əhmədov: “Heç kim bahalaşmanın qarşısını ala bilmir” - Müsahibə
15-10-2022, 09:58
Deputat: “Rusiya ilə məsələni konkretləşdirməyin vaxtı çatıb” - Müsahibə
Dünən, 18:30
Azərbaycan prezidenti Çinə səfər edəcək
Dünən, 17:33
Mövqelərimiz yenə atəşə tutulub
Dünən, 15:42
Azərbaycan və Almaniya prezidentləri görüşüb: "...top Ermənistan tərəfdədir" - (Yenilənib) - Fotolar
Dünən, 14:30
Tarif Şurası dərmanlarla bağlı qərar verib - Siyahı
Dünən, 14:12
Qarabağa növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
Dünən, 11:57
Ağdamda mina partlayıb, xəsarət alan var
Dünən, 00:03
İran böyük təhlükə ilə üz-üzədir - Ekspert
1-04-2025, 17:26
Professor: Trampı qərb dəyərləri xəttinə gətirirlər
1-04-2025, 08:39
Almaniya Azərbaycan tərəfinə üzrxahlıq edib - Foto
1-04-2025, 08:34
İranla bağlı təhlükəli planı reallaşdırmaq istəyirlər
1-04-2025, 08:25
Ordumuzun mövqeləri 7 istiqamətdən atəşə tutulub
31-03-2025, 19:41
Keçmişə və gələcəyə yollanmaq reallığa çevriləcək
31-03-2025, 18:45
Almaniya səfiri Azərbaycan XİN-ə çağırılıb
31-03-2025, 13:26
Gərginlik yenidən artır: İran raketlərini həyəcan vəziyyətinə gətirib
31-03-2025, 11:51
Dövlət sərhədində müşahidə edilən uçuş aparatı zərərsizləşdirilib
31-03-2025, 09:58
Ombudsman 31 mart soyqırımı ilə əlaqədar bəyanat yayıb
31-03-2025, 00:03
Azərbaycanlıların soyqırımından 107 il ötür
30-03-2025, 15:24
Ermənilər kəşfiyyat uçuşlarına cəhd edib, növbəti təxribata əl atıblar
29-03-2025, 18:00
Əliyevlə Ərdoğan arasında telefon danışığı olub
29-03-2025, 13:54
Şirkət rəhbəri barəsində həbs qərarı verilib
28-03-2025, 18:02
İlham Əliyev Azərbaycan xalqını təbrik edib
28-03-2025, 11:05
Sakinin evini başına uçuran tikinti şirkətinin rəhbəri saxlanılıb
27-03-2025, 16:12
İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Şuşada bir sıra açılışlarda iştirak ediblər - Fotolar
27-03-2025, 14:54
İsrail israr edir: Türkiyədənsə, Suriyada Rusiya bazaları qalsın
27-03-2025, 14:31
İlham Əliyev: Ağdam ölkəmizin ən gözəl şəhərlərindən birinə çevriləcək
27-03-2025, 14:22
İrəvan yenidən Rusiyaya meyllənir
26-03-2025, 13:07
Rusiya və Ukrayna arasında razılıq əldə olunub
25-03-2025, 14:18
Ərdoğanın müxalifətlə qarşıdurmasına səbəb nədir?
25-03-2025, 13:54
ABŞ İrana 4 trilyon dollarlıq paket təklif edə bilər
24-03-2025, 11:19
Professor: Həmin media qurumları bizim fikirlərimizə yer vermirdilər
23-03-2025, 12:13
Ərdoğan ən güclü rəqibini oyundan çıxarır?
23-03-2025, 11:49
Ermənistandakı mülki missiya həqiqəti açıqlamaq istəmir
21-03-2025, 12:20
Paşinyan tələsir, Bakıda niyə belə astagəldirlər?
21-03-2025, 11:33
Ordumuzun mövqeləri üç istiqamətdən atəşə tutulub
20-03-2025, 20:37
Tramp Tehrana 2 aylıq möhlət verib: ya yeni saziş, ya da...
20-03-2025, 20:00
Mövqelərimiz yenə atəşə tutulub - (Yenilənib)
20-03-2025, 11:37
Zülfüqarov: İstanbulda baş verənlər Ərdoğana təzyiq cəhdidir
19-03-2025, 14:30
Hərbi ekspert: Sülhə yaxınlaşma olan kimi şərti sərhəddə vəziyyəti gərginləşdirirlər
19-03-2025, 12:39
Professor: Azərbaycan təzyiq altına salınacaq dövlət deyil
19-03-2025, 10:25
Bakı İrəvandan əməli addımlar gözləyir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
