08:09 / 27-04-2024
Rusiyada azərbaycanlılarla taciklər arasında kütləvi dava: ölən və yaralananlar var
21:36 / 26-04-2024
Prezident İlham Əliyevin Almaniyaya işgüzar səfəri başa çatıb - Fotolar
20:58 / 26-04-2024
İlham Əliyevlə Olaf Şolts birgə mətbuat konfransı keçiriblər
20:46 / 26-04-2024
Azərbaycan və Almaniya prezidentləri görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
19:35 / 26-04-2024
43 pişiyi ac-susuz saxlayan şəxsi həbs ediblər
19:06 / 26-04-2024
Rusların hücum etmək istədiyi iki xəstəxana təcili boşaldılır
18:43 / 26-04-2024
Türk dövlətləri parlamentlərinin komitə sədrləri Xankəndi və Şuşaya səfər ediblər - (Yenilənib) - Foto
18:41 / 26-04-2024
İsveç Latviyaya qoşun və zirehli texnika göndərir
18:36 / 26-04-2024
Blinken Pekində Çini hədələyib
18:20 / 26-04-2024
20-yə yaxın məhbus həbsxanadan qaçmağa cəhd edib - Foto
18:15 / 26-04-2024
Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhəddə koordinatlar dəqiqləşdirilir
18:08 / 26-04-2024
Erməni deputatlar saxlanılıb
17:58 / 26-04-2024
Ermənistan XİN: "Azərbaycandan sülh sazişinə dair təkliflər almışıq"
17:39 / 26-04-2024
"Beşiktaş" daha bir futbolçu ilə müqaviləni yeniləyib
17:30 / 26-04-2024
İlham Əliyev Almaniyada tədbirə qatılıb - (Yenilənib) - Fotolar
17:23 / 26-04-2024
Prezident İlham Əliyev BƏƏ-nin sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri ilə görüşüb
17:15 / 26-04-2024
Quba-Xaçmaz Regional filialına müdir təyinatı olub
16:58 / 26-04-2024
“Krokus”dakı terror aktına görə daha bir şübhəli saxlanılıb
16:56 / 26-04-2024
Prezident İlham Əliyev Almaniya XİN rəhbəri ilə görüşüb - Foto
16:11 / 26-04-2024
Azərbaycanda partiya rəhbəri həbs edilib
16:05 / 26-04-2024
Əli Əsədov daha bir qərar imzalayıb
15:52 / 26-04-2024
Qəzzada daha 51 dinc sakin həlak olub
15:46 / 26-04-2024
Avtomobil şirkəti daha bir yeniliyə imza atıb - Fotolar
15:33 / 26-04-2024
Keçmiş rektor son söz üçün məhkəmədən yenə vaxt istəyib
15:14 / 26-04-2024
Azərbaycan prezidenti Almaniya kansleri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
14:06 / 26-04-2024
Rusiyanın yeni silahı ABŞ-a məxsus peykləri vura biləcək
13:54 / 26-04-2024
"Qarabağ" klubu cərimələnib
13:28 / 26-04-2024
Naxçıvan Nazirlər Kabinetinə Aparat rəhbəri təyin edilib
13:21 / 26-04-2024
Tehran-Tel-Əviv qarşıdurmasının növbəti dayanacağı haradadır?
13:07 / 26-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
09:53 / 22-04-2024
Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
16:58 / 23-04-2024
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
14:10 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
16:10 / 22-04-2024
Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib
14:03 / 24-04-2024
Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib
00:05 / 23-04-2024
Abramoviç yeni futbol klubunu Avropanın ən yaxşısı edəcək
00:02 / 23-04-2024
Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub
17:30 / 26-04-2024
İlham Əliyev Almaniyada tədbirə qatılıb - (Yenilənib) - Fotolar
12:40 / 22-04-2024
Cavanşir Məmmədovun nəvəsi: "Babamın ürəyi haqsızlığa dözmədi"
Partiya sədri: “7-dən 77-yə heç kəs seçkiyə inanmır” - Müsahibə
Tarix: 28-01-2018 21:59 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Əli Əliyev deyir ki, ölkədə manatımızdan daha çox seçki prosesi devalvasiya etdirilib
2018 - Azərbaycanda həm də prezident seçkiləri ilidir. Artıq seçki ili başlasa da, ölkədə seçki əhval-ruhiyyəsi hiss olunmur. Sanki nə müxalitəf, nə iqtidar, nə də cəmiyyət seçkiyə hazırlaşmır.
Vətəndaş və İnkişaf Partiyasının (VİP) sədri Əli Əliyev “Reytinq” qəzetindəki müsahibəsinə seçki ilindəki durğunluğun səbəblərinə aydınlıq gətirməklə başlayıb
Reyting.az həmin müsahibəni təqdim edir:
- Seçki ilindəki “ölgünlük” ölkədə mövcud olan siyasi rejimin nəticəsidir. Hakimiyyət uzun illərdir ki, məqsədyönlü şəkildə siyasi rəqabət fazasını və alətlərini sındırmaqla məşğuldur. Siyasi institutlar qeyri-rəsmi şəkildə ləğv edildiyindən, siyasi təqvimdən asılı olmayaraq həyat süst görünür.
Hakim partiya opponentlərinin meydandan sıxışdırılması ilə məşğuldur və dinc yolla hakimiyyətə gəliş, dövlət qurumlarında təmsilçiliyin əldə edilmə imkanları heçə endirilib. Nə parlament, nə bələdiyyə, nə də hökumətin işində legitim mübarizə şəraitində, qanuni prosedurlar nəticəsində təmsil olunmaq mümkünsüzdür. Vəziyyətin ən yaxşı izahını professor Şirməmməd Hüseynov verib: “YAP dövlət deyil, hakimiyyət qurub”.
Səhih şərhdir, deyilmi? Ona görə də indiki idarəçilik şərtləri də dövlətin gəlişməsini deyil, hakimiyyətin qorunub saxlanmasını nəzərdə tutur. Belə üslubda isə bircə idarəçilik forması - avtoritarizm məqbuldur. Siyasi rəqabət belə hakimiyyətlər üçün yad fəlsəfədir.
Hakimiyyətimiz artıq alternativ fikri bütün formalarda rədd edir, dözümsüzləşib. Durğunluğun kökü belə düşüncədədir.
Vəziyyətə ümidsiz baxmağın tərəfdarı deyiləm. 2013-cü ildə də belə vəziyyət hakim idi. Moskvanın layihəsi saydığım İbrahimbəyovun Milli Şurası aprel ayından təcil almağa başlamışdı. Elə təxminən o dövrdə də prosesin iç və kənar personajları hərəkətə gəlmişdi.
Fəallaşmanı aprel-may aylarına gözləmək lazımdır. O aylarda ciddi konfiqurasiya formalaşsa, ümumi nəticə haqda düşünmək olar. Əgər müxalifət toparlana bilməsə, müxtəlif qrupların məhəlli maraqlar uğrunda mübarizəsinin şahidi olacayıq. Əlbəttə ki, proseslərə müxalifətdaxili yerdəyişmələrlə yanaşı hakimiyyətdaxili qrupların toqquşması və beynəlxalq çevrələr də həlledici təsir göstərə bilər.
- Əvvəlki seçkilərdə də ölkədə seçkiyə inam güclü deyildi, amma müxalifət yenə də seçki hazırlığına xeyli əvvəldən başlayırdı. Müxalifət seçkidən əlini birdəfəlik üzüb, yoxsa nəyisə gözləyir?
- Əslində növbəti seçkilərin hazırlığı cari seçkilərdən sonra dərhal başlayır. Partiyaların gündəlik fəaliyyətinin arxasında seçkilərə hazırlıq durur. Bu, normalda belədir.
Lakin niyə özümüzü aldadırıq? YAP-ın ən ciddi zərbələrindən biri də insanımızın şüuruna “Seçki ilə mümkün deyil”,- ehkamını pərçimləməsidir.
Ölkədə manatımızdan daha çox seçki prosesi devalvasiya etdirilib. Aşınma o həddədir ki, 7-dən 77-yə heç kəs seçkiyə inanmır. Dövlətçilik prinsipi və vətəndaşlıq hissinə bundan böyük zərbə ola bilməz.
Müxalifət ümidsiz görünə bilər. Bu, aldadıcı təəssüratdır. Belə olsaydı, hakimiyyət hər addımda onu təqib etməz, insanları həbsə atmaz, beynəlxalq çevrələrə milyardlar xərcləməz, mətbuata milyonlar səpələməzdi. Güclü hakimiyyətlər özünə güvəndiyindən müxalifətin ağzını yummur, mətbuatı sıxışdırmır, insanları məhrumiyyətlərlə sınağa çəkmir.
Dediklərim müxalif düşərgənin potensial gücünün əlamətidir. Bunu iqtidar gözəl bilir. Bilir ki, hakimiyyətin ömrü bir ədalətli seçki qədər qısadır. Əks halda iqtidarın durumunu patoloji hal kimi qiymətləndirmək olardı. Hakimiyyətin bu halda fobiyası əsassız deyil. Əksinə, ciddi dəlillərə söykənən analitik bilgidir.
Hakimiyyət müxalifətdən rəqabət müstəvisində xeyli zəifdir. Bunu istənilən debatda sübut etməyə hazıram.
Biz, VİP olaraq əlimizi heç nədən üzməmişik. Yazı Yaradana məxsusdur. Müsəlmanlar ümidsiz olmamalıdır. Biz də inanırıq ki, Allahın qədərini bəndə pozmaq gücündə deyil. Deməli, bizə buyrulmuş əmrlərə diqqətlə yanaşmalı, özümüzü islah etməli və mübarizəmizi davam etməliyik. Qələbə Allaha məxsusdur. Onun ipindən düz və bərk tutsaq, qələbəyə müvəffəq olarıq.
İqtidarın rolunu şişirtməyin tərəfdarı deyiləm. İnamsızlığı isə qətiyyətlə rədd edirəm. Bu mənim yaşam fəlsəfəmə zidd hissdir.
- Maraqlısı odur ki, hakim düşərgədə də seçkiyə hazırlıq ciddi şəkildə hiss olunmur. Sanki hakimiyyət də müxalifət kimi nəsə gözləyir. Necə düşünürsünüz, hakim komandada seçki ilə bağlı fərqli fikirlər ola bilərmi?
- Yox, hakimiyyət seçkiyə ciddi hazırlaşır. Qarşısında olan maneələri dinməzcə aşmaqla məşğuldur. Sadəcə, cəmiyyətdəki susqunluq onların marağına uyğundur.
Sizin suallarınızda da olan bədbinlik tonu hakimiyyətin yaratdığı situasiyadan irəli gəlir.
Hakimiyyət ajiotaj tərəfdarı deyil. Çalışırlar ki, seçki ovqatı dövriyyəyə girməsin, cəmiyyət ümidsiz olsun, çıxılmazlıq psixojisi davamlı olsun. Bu, onların istəyidir.
Ancaq seçki onlar üçün xüsusi önəm kəsb edir. Onlar üç ciddi problemlə üz-üzədir - xalq və onun avanqardı olan zəiflədilmiş müxalifət, hakimiyyətdaxili qrupların amansız savaşı, çoxcəhətli və rəngarəng beynəlxalq ictimaiyyət və böyük dövlətlərin maraqları.
Daxili dəstəyi zəif olan iqtidar üçün formalaşdırılmış daxili mühit məqbuldur. Onlar seçkini adlamaq istəyindədirlər.
- Adətən Azərbaycan kimi ölkələrdə hakim komanda daxilində “çatlar” yaranmayınca, onun məğlubiyyətinin mümkün olmadığı düşüncəsi yaranır. Hazırki hakim komandadan qopmaları nə dərəcədə real sayırsınız? Yaxud qopmalar olarsa, bu, nə dərəcədə effektli əks mübarizəyə rəvac verə bilər?
- Əslində ölkənin siyasi mübarizə resursları hakimiyyət çətiri altına toplandığından mühit passivdir. Bu seçkilər sürprizlər gətirə bilər. Ailə komandanı dəyişmək, paradiqmaları yeniləməyi düşünür. Bu, çox sadə baxışla fərq edilən reallıqdır. Biz, bir qədər əvvəl bu işlərin məlumatını əyani surətdə görür və eşidirdik.
“Köhnə qvardiya” asanlıqla can vermir. Mübarizə şiddətlə davam etməkdədir. Ailə tədricən bütün sferalarda nəzarəti bərqərar etməyə çalışır. Arxasında hansı niyyətin durduğunu söyləmək çətindir.
Lakin yeni təyinatlara verilən göstərişlərdən sezmək olur ki, korrupsiyanın ya qarşısını almağa, ya da təmərküzləşdirməyə çalışırlar. Yəqin bir müddətdən sonra daha dəqiq fikir söyləmək mümkün olacaq. 10-a qədər dövlət müəssisəsində 2 ilə yaxındır ki, yeni komanda üzvlərinin rüşvətə və traybolizmə qarşı mübarizə apardığını dəqiq deyə bilərəm. Ancaq güc çatmadığı da ortadadır. Səbəbləri çoxdur. Təmamilə başqa mövzudur. Gələcəkdə bu barədə əlahiddə danışarıq.
İndi isə hakimiyyət dəhlizlərində baş verənlər şəksiz ki, gələcək mübarizə dönəmində həlledici amilə çevrilə bilər. Çünki neft pullarının total gəldiyi dövrdə xeyli sayda məmur nəzarətsiz şəkildə varlanıb, beynəlxalq əlaqələr qurub, ehtiyat meydançalar və instrumentariumlar yaradıb. Ayrı-ayrı məmurların ciddi siyasi, hərbi, kommunikativ, beynəlxalq, maliyyə resursları onları siyasi mübarizənin elementlərinə çevirə bilib. Zamanında mərhum prezident Heydər Əliyev belə təsadüfliklərə yol vermirdi. Lakin bu, sonrakı dönəmdə mümkün oldu. İndi isə məmurlar həlledici güc sahibidir. Necə davranacaqlarını, hansı addım atacaqlarını proqnoz etmək çətindir.
Həm də ölkədə fors-major yaradıcısı ola biləcək xeyli sayda insan var. Onların birinin gücü kifayətdir ki, situasiya dəyişsin.
- Hər seçki ilinin əvvəlində, seçkiyə az müddət qalmış ölkədə siyasi çalxalanma ehtimalı barədə fikirlər səslənir. Sizcə, 2018-də buna əsas yarana bilər?
- Bizim kimi avtoritorizmə söykənən quruluşa malik dövlətlərdə çalxalanma ehtimalı daim yüksək olur. Çünki cəmiyyətdə sabitləşdirici institutlar legitim deyil, millətin gəliri qeyri-bərabər bölünür, bu bölgü də əsasən regional prinsiplə aparılır, ideoloji boşluq dərindir, ölkə dini ideologiyaların real sınaq meydanıdır və s. Əvvəldə qeyd etdiyim kimi, iqtidar komandası bir nəsil dəyişikliyi keçidini də yaşayır. Bu, həm də ölkədə regional dəngəyə ciddi təsir edə bilər.
Beynəlxalq çevrələrin qarşıdakı seçkilərə münasibəti bilinmir. Misal üçün, son Davos sammitində hələlik prezident Əliyevin bir dənə də olsun ciddi protokol görüşü baş tutmayıb. Baxmayaraq ki, Davos siyasi rəhbərliklərin təması üçün ən münasib meydança sayılır. Hələlik dünya liderləri açıqda demokratiya və insan haqları məsələlərində reputasiyası o qədər də yüksək olmayan Azərbaycan rəhbərliyindən məsafə saxlayır. Bu vəziyyət prezident Əliyevin BMT-yə səfəri zamanı da sezildi.
Belə olduğu təqdirdə cəmiyyət istənilən vaxt laxladıla bilər. Hərçənd, mən şəxsən belə situasiyanın yaranmasının əleyhinəyəm. Lakin iqtidar bu ehtimalın qarşısını almaq üçün real addımlar atmır. Belə fors-majordan yalnız qanuni yolla formalaşmış institutlar - prezident, parlament, özünüidarə qurumları, müstəqil məhkəmələr, vətəndaş cəmiyyəti, müstəqil mətbuat xilas edə bilər. Hakimiyyətimiz isə bu qurumları formal saxlasa da, mahiyyətini mənimsəyib.
- Ümumiyyətlə, 2018-ci il Azərbaycan üçün köklü dəyişiklik ili ola bilərmi?
- Ola biləcəyini düşünürəm. Hətta nə qədər qəribə görünsə də, bunu seçki ilə bir o qədər bağlamıram. Şəxsi kanallarla əldə etdiyim məlumatlara görə, hakimiyyət daxilində menecment vurğuları dəyişib. Bu, kadr qərarlarının qəbulu ünvanına da, idarəçilik fəlsəfəsinə də, hətta idarə edən şəxslərin özlərinə də aiddir. Zahirdən tam görünən iqtidar komandasında idarəçilik dreyf edib. Artıq 3-5 il əvvəl qərar qəbul edən şəxslər prosesdə tam iştirak etmirlər. Düzdür, bu asanlıqla və rəvan getmir. Müqavimət güclüdür. Bununla belə, nələrsə edilir.
Ölkə islahatlara hamilədir. Bu ya yuxarıdan, ya da kənarın iştirakı ilə aşağıdan baş verəcək. İkinci gedişat təhlükəlidir. Dayanıqsızlıq şəraitində bu ssenari Suriya hadisələrini təkrar edə bilər. Həm idarə edənlərimiz, həm də geosiyasi yerimiz Suriyaya çox bənzəyir. Daha çox yuxarıdan ediləcək dəyişiklikləri istərdim. Özümüzün gücü çatmadığı şəraitdə iki ziyanın arasında seçmək zorundayıq.
Əlbəttə, obyektiv proses nəticəsində baş verəcək islahatları arzu edərdim. Təəssüf ki, bunun işartılarını görmürəm.
Ümid edirəm ki, bu il siyasi açılım ili olacaq. Qismən də olsa, ölkənin demokratiyaya, legitimizasiyaya ehtiyacı var.
Tam demokratik proseslərə keçid imkanını görmürəm, həm də düz saymıram. İnsan fizioloji aclıqdan sonra qidalanmağa tədricən başlamalıdır. Əks halda həzm traktında, həm də bütövlükdə orqanizmdə geridönməz fəsadlar yarana bilər.
Cəmiyyətimiz 25 ildir demokratiya aclığı keçirir. Birdən veriləcək maksimal azadlıqlar ölkəni dağıdar. İstər legitim proses, istərsə də süni gedişatda demokratiya zəruridir, lakin dozası nə əskik, nə də artıq olmalıdır. Resept ixtisaslı “həkim” tərəfindən müəyyən edilməlidir. İnanmaq istəyirəm ki, tarixi şansı əlində olacaq şəxs ölkəyə demokratiya müalicəsi təyin edəcək. Hər halda bu, istəkdir.
- Seçkilərdən sonrakı proseslər barədə nəsə deyə bilərsiniz? Hər halda seçkisonrası proseslər adətən dönüş nöqtəsinin başlanğıcı olur. Bu baxımdan, 2018-in sonunda hansı istiqamətdə dönüş ola bilər?
- Seçkinin özünü gözləmək lazımdır. Hələlik konkret fikir söyləmək çətindir. Seçki teatrının aktyorları niyyətlərini açıqlamırlar, ssenari də görünmür. Bir neçə nəfər istisna olmaqla, seçki tərəfləri mövqelərini göstərmirlər. Əgər seçki əvvəlki illərdə olduğu kimi söyüş, böhtan, bir sözlə, abırsızlıq məcrasına yönəldiləcəksə, onda heç nə. Yenə də “köhnə hamam, köhnə tas” olacaq. 4-5 nəfər təmkinli “müdrikin” və 2-3 nəfər tərbiyəsizin şousuna baxıb, növbəti 7 il də dözmək, yaxud da qeyri-qanuni hadisələrə ümid bağlamaq zorunda qalacayıq.
Lakin başqa versiya da mümkün sayılmalıdır. Yaşayaq, görərik.
İstərdim ki, bu seçkilərdə dövlət legitim prezidentə sahiblənsin. Ölkə düşmənçilik dalanından çıxa bilsin. Növbəti mərhələ dəyişikliklər illəri olsun.
Zaur ƏHMƏD
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 28-01-2018 21:59 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Əli Əliyev deyir ki, ölkədə manatımızdan daha çox seçki prosesi devalvasiya etdirilib
2018 - Azərbaycanda həm də prezident seçkiləri ilidir. Artıq seçki ili başlasa da, ölkədə seçki əhval-ruhiyyəsi hiss olunmur. Sanki nə müxalitəf, nə iqtidar, nə də cəmiyyət seçkiyə hazırlaşmır.
Vətəndaş və İnkişaf Partiyasının (VİP) sədri Əli Əliyev “Reytinq” qəzetindəki müsahibəsinə seçki ilindəki durğunluğun səbəblərinə aydınlıq gətirməklə başlayıb
Reyting.az həmin müsahibəni təqdim edir:
- Seçki ilindəki “ölgünlük” ölkədə mövcud olan siyasi rejimin nəticəsidir. Hakimiyyət uzun illərdir ki, məqsədyönlü şəkildə siyasi rəqabət fazasını və alətlərini sındırmaqla məşğuldur. Siyasi institutlar qeyri-rəsmi şəkildə ləğv edildiyindən, siyasi təqvimdən asılı olmayaraq həyat süst görünür.
Hakim partiya opponentlərinin meydandan sıxışdırılması ilə məşğuldur və dinc yolla hakimiyyətə gəliş, dövlət qurumlarında təmsilçiliyin əldə edilmə imkanları heçə endirilib. Nə parlament, nə bələdiyyə, nə də hökumətin işində legitim mübarizə şəraitində, qanuni prosedurlar nəticəsində təmsil olunmaq mümkünsüzdür. Vəziyyətin ən yaxşı izahını professor Şirməmməd Hüseynov verib: “YAP dövlət deyil, hakimiyyət qurub”.
Səhih şərhdir, deyilmi? Ona görə də indiki idarəçilik şərtləri də dövlətin gəlişməsini deyil, hakimiyyətin qorunub saxlanmasını nəzərdə tutur. Belə üslubda isə bircə idarəçilik forması - avtoritarizm məqbuldur. Siyasi rəqabət belə hakimiyyətlər üçün yad fəlsəfədir.
Hakimiyyətimiz artıq alternativ fikri bütün formalarda rədd edir, dözümsüzləşib. Durğunluğun kökü belə düşüncədədir.
Vəziyyətə ümidsiz baxmağın tərəfdarı deyiləm. 2013-cü ildə də belə vəziyyət hakim idi. Moskvanın layihəsi saydığım İbrahimbəyovun Milli Şurası aprel ayından təcil almağa başlamışdı. Elə təxminən o dövrdə də prosesin iç və kənar personajları hərəkətə gəlmişdi.
Fəallaşmanı aprel-may aylarına gözləmək lazımdır. O aylarda ciddi konfiqurasiya formalaşsa, ümumi nəticə haqda düşünmək olar. Əgər müxalifət toparlana bilməsə, müxtəlif qrupların məhəlli maraqlar uğrunda mübarizəsinin şahidi olacayıq. Əlbəttə ki, proseslərə müxalifətdaxili yerdəyişmələrlə yanaşı hakimiyyətdaxili qrupların toqquşması və beynəlxalq çevrələr də həlledici təsir göstərə bilər.
- Əvvəlki seçkilərdə də ölkədə seçkiyə inam güclü deyildi, amma müxalifət yenə də seçki hazırlığına xeyli əvvəldən başlayırdı. Müxalifət seçkidən əlini birdəfəlik üzüb, yoxsa nəyisə gözləyir?
- Əslində növbəti seçkilərin hazırlığı cari seçkilərdən sonra dərhal başlayır. Partiyaların gündəlik fəaliyyətinin arxasında seçkilərə hazırlıq durur. Bu, normalda belədir.
Lakin niyə özümüzü aldadırıq? YAP-ın ən ciddi zərbələrindən biri də insanımızın şüuruna “Seçki ilə mümkün deyil”,- ehkamını pərçimləməsidir.
Ölkədə manatımızdan daha çox seçki prosesi devalvasiya etdirilib. Aşınma o həddədir ki, 7-dən 77-yə heç kəs seçkiyə inanmır. Dövlətçilik prinsipi və vətəndaşlıq hissinə bundan böyük zərbə ola bilməz.
Müxalifət ümidsiz görünə bilər. Bu, aldadıcı təəssüratdır. Belə olsaydı, hakimiyyət hər addımda onu təqib etməz, insanları həbsə atmaz, beynəlxalq çevrələrə milyardlar xərcləməz, mətbuata milyonlar səpələməzdi. Güclü hakimiyyətlər özünə güvəndiyindən müxalifətin ağzını yummur, mətbuatı sıxışdırmır, insanları məhrumiyyətlərlə sınağa çəkmir.
Dediklərim müxalif düşərgənin potensial gücünün əlamətidir. Bunu iqtidar gözəl bilir. Bilir ki, hakimiyyətin ömrü bir ədalətli seçki qədər qısadır. Əks halda iqtidarın durumunu patoloji hal kimi qiymətləndirmək olardı. Hakimiyyətin bu halda fobiyası əsassız deyil. Əksinə, ciddi dəlillərə söykənən analitik bilgidir.
Hakimiyyət müxalifətdən rəqabət müstəvisində xeyli zəifdir. Bunu istənilən debatda sübut etməyə hazıram.
Biz, VİP olaraq əlimizi heç nədən üzməmişik. Yazı Yaradana məxsusdur. Müsəlmanlar ümidsiz olmamalıdır. Biz də inanırıq ki, Allahın qədərini bəndə pozmaq gücündə deyil. Deməli, bizə buyrulmuş əmrlərə diqqətlə yanaşmalı, özümüzü islah etməli və mübarizəmizi davam etməliyik. Qələbə Allaha məxsusdur. Onun ipindən düz və bərk tutsaq, qələbəyə müvəffəq olarıq.
İqtidarın rolunu şişirtməyin tərəfdarı deyiləm. İnamsızlığı isə qətiyyətlə rədd edirəm. Bu mənim yaşam fəlsəfəmə zidd hissdir.
- Maraqlısı odur ki, hakim düşərgədə də seçkiyə hazırlıq ciddi şəkildə hiss olunmur. Sanki hakimiyyət də müxalifət kimi nəsə gözləyir. Necə düşünürsünüz, hakim komandada seçki ilə bağlı fərqli fikirlər ola bilərmi?
- Yox, hakimiyyət seçkiyə ciddi hazırlaşır. Qarşısında olan maneələri dinməzcə aşmaqla məşğuldur. Sadəcə, cəmiyyətdəki susqunluq onların marağına uyğundur.
Sizin suallarınızda da olan bədbinlik tonu hakimiyyətin yaratdığı situasiyadan irəli gəlir.
Hakimiyyət ajiotaj tərəfdarı deyil. Çalışırlar ki, seçki ovqatı dövriyyəyə girməsin, cəmiyyət ümidsiz olsun, çıxılmazlıq psixojisi davamlı olsun. Bu, onların istəyidir.
Ancaq seçki onlar üçün xüsusi önəm kəsb edir. Onlar üç ciddi problemlə üz-üzədir - xalq və onun avanqardı olan zəiflədilmiş müxalifət, hakimiyyətdaxili qrupların amansız savaşı, çoxcəhətli və rəngarəng beynəlxalq ictimaiyyət və böyük dövlətlərin maraqları.
Daxili dəstəyi zəif olan iqtidar üçün formalaşdırılmış daxili mühit məqbuldur. Onlar seçkini adlamaq istəyindədirlər.
- Adətən Azərbaycan kimi ölkələrdə hakim komanda daxilində “çatlar” yaranmayınca, onun məğlubiyyətinin mümkün olmadığı düşüncəsi yaranır. Hazırki hakim komandadan qopmaları nə dərəcədə real sayırsınız? Yaxud qopmalar olarsa, bu, nə dərəcədə effektli əks mübarizəyə rəvac verə bilər?
- Əslində ölkənin siyasi mübarizə resursları hakimiyyət çətiri altına toplandığından mühit passivdir. Bu seçkilər sürprizlər gətirə bilər. Ailə komandanı dəyişmək, paradiqmaları yeniləməyi düşünür. Bu, çox sadə baxışla fərq edilən reallıqdır. Biz, bir qədər əvvəl bu işlərin məlumatını əyani surətdə görür və eşidirdik.
“Köhnə qvardiya” asanlıqla can vermir. Mübarizə şiddətlə davam etməkdədir. Ailə tədricən bütün sferalarda nəzarəti bərqərar etməyə çalışır. Arxasında hansı niyyətin durduğunu söyləmək çətindir.
Lakin yeni təyinatlara verilən göstərişlərdən sezmək olur ki, korrupsiyanın ya qarşısını almağa, ya da təmərküzləşdirməyə çalışırlar. Yəqin bir müddətdən sonra daha dəqiq fikir söyləmək mümkün olacaq. 10-a qədər dövlət müəssisəsində 2 ilə yaxındır ki, yeni komanda üzvlərinin rüşvətə və traybolizmə qarşı mübarizə apardığını dəqiq deyə bilərəm. Ancaq güc çatmadığı da ortadadır. Səbəbləri çoxdur. Təmamilə başqa mövzudur. Gələcəkdə bu barədə əlahiddə danışarıq.
İndi isə hakimiyyət dəhlizlərində baş verənlər şəksiz ki, gələcək mübarizə dönəmində həlledici amilə çevrilə bilər. Çünki neft pullarının total gəldiyi dövrdə xeyli sayda məmur nəzarətsiz şəkildə varlanıb, beynəlxalq əlaqələr qurub, ehtiyat meydançalar və instrumentariumlar yaradıb. Ayrı-ayrı məmurların ciddi siyasi, hərbi, kommunikativ, beynəlxalq, maliyyə resursları onları siyasi mübarizənin elementlərinə çevirə bilib. Zamanında mərhum prezident Heydər Əliyev belə təsadüfliklərə yol vermirdi. Lakin bu, sonrakı dönəmdə mümkün oldu. İndi isə məmurlar həlledici güc sahibidir. Necə davranacaqlarını, hansı addım atacaqlarını proqnoz etmək çətindir.
Həm də ölkədə fors-major yaradıcısı ola biləcək xeyli sayda insan var. Onların birinin gücü kifayətdir ki, situasiya dəyişsin.
- Hər seçki ilinin əvvəlində, seçkiyə az müddət qalmış ölkədə siyasi çalxalanma ehtimalı barədə fikirlər səslənir. Sizcə, 2018-də buna əsas yarana bilər?
- Bizim kimi avtoritorizmə söykənən quruluşa malik dövlətlərdə çalxalanma ehtimalı daim yüksək olur. Çünki cəmiyyətdə sabitləşdirici institutlar legitim deyil, millətin gəliri qeyri-bərabər bölünür, bu bölgü də əsasən regional prinsiplə aparılır, ideoloji boşluq dərindir, ölkə dini ideologiyaların real sınaq meydanıdır və s. Əvvəldə qeyd etdiyim kimi, iqtidar komandası bir nəsil dəyişikliyi keçidini də yaşayır. Bu, həm də ölkədə regional dəngəyə ciddi təsir edə bilər.
Beynəlxalq çevrələrin qarşıdakı seçkilərə münasibəti bilinmir. Misal üçün, son Davos sammitində hələlik prezident Əliyevin bir dənə də olsun ciddi protokol görüşü baş tutmayıb. Baxmayaraq ki, Davos siyasi rəhbərliklərin təması üçün ən münasib meydança sayılır. Hələlik dünya liderləri açıqda demokratiya və insan haqları məsələlərində reputasiyası o qədər də yüksək olmayan Azərbaycan rəhbərliyindən məsafə saxlayır. Bu vəziyyət prezident Əliyevin BMT-yə səfəri zamanı da sezildi.
Belə olduğu təqdirdə cəmiyyət istənilən vaxt laxladıla bilər. Hərçənd, mən şəxsən belə situasiyanın yaranmasının əleyhinəyəm. Lakin iqtidar bu ehtimalın qarşısını almaq üçün real addımlar atmır. Belə fors-majordan yalnız qanuni yolla formalaşmış institutlar - prezident, parlament, özünüidarə qurumları, müstəqil məhkəmələr, vətəndaş cəmiyyəti, müstəqil mətbuat xilas edə bilər. Hakimiyyətimiz isə bu qurumları formal saxlasa da, mahiyyətini mənimsəyib.
- Ümumiyyətlə, 2018-ci il Azərbaycan üçün köklü dəyişiklik ili ola bilərmi?
- Ola biləcəyini düşünürəm. Hətta nə qədər qəribə görünsə də, bunu seçki ilə bir o qədər bağlamıram. Şəxsi kanallarla əldə etdiyim məlumatlara görə, hakimiyyət daxilində menecment vurğuları dəyişib. Bu, kadr qərarlarının qəbulu ünvanına da, idarəçilik fəlsəfəsinə də, hətta idarə edən şəxslərin özlərinə də aiddir. Zahirdən tam görünən iqtidar komandasında idarəçilik dreyf edib. Artıq 3-5 il əvvəl qərar qəbul edən şəxslər prosesdə tam iştirak etmirlər. Düzdür, bu asanlıqla və rəvan getmir. Müqavimət güclüdür. Bununla belə, nələrsə edilir.
Ölkə islahatlara hamilədir. Bu ya yuxarıdan, ya da kənarın iştirakı ilə aşağıdan baş verəcək. İkinci gedişat təhlükəlidir. Dayanıqsızlıq şəraitində bu ssenari Suriya hadisələrini təkrar edə bilər. Həm idarə edənlərimiz, həm də geosiyasi yerimiz Suriyaya çox bənzəyir. Daha çox yuxarıdan ediləcək dəyişiklikləri istərdim. Özümüzün gücü çatmadığı şəraitdə iki ziyanın arasında seçmək zorundayıq.
Əlbəttə, obyektiv proses nəticəsində baş verəcək islahatları arzu edərdim. Təəssüf ki, bunun işartılarını görmürəm.
Ümid edirəm ki, bu il siyasi açılım ili olacaq. Qismən də olsa, ölkənin demokratiyaya, legitimizasiyaya ehtiyacı var.
Tam demokratik proseslərə keçid imkanını görmürəm, həm də düz saymıram. İnsan fizioloji aclıqdan sonra qidalanmağa tədricən başlamalıdır. Əks halda həzm traktında, həm də bütövlükdə orqanizmdə geridönməz fəsadlar yarana bilər.
Cəmiyyətimiz 25 ildir demokratiya aclığı keçirir. Birdən veriləcək maksimal azadlıqlar ölkəni dağıdar. İstər legitim proses, istərsə də süni gedişatda demokratiya zəruridir, lakin dozası nə əskik, nə də artıq olmalıdır. Resept ixtisaslı “həkim” tərəfindən müəyyən edilməlidir. İnanmaq istəyirəm ki, tarixi şansı əlində olacaq şəxs ölkəyə demokratiya müalicəsi təyin edəcək. Hər halda bu, istəkdir.
- Seçkilərdən sonrakı proseslər barədə nəsə deyə bilərsiniz? Hər halda seçkisonrası proseslər adətən dönüş nöqtəsinin başlanğıcı olur. Bu baxımdan, 2018-in sonunda hansı istiqamətdə dönüş ola bilər?
- Seçkinin özünü gözləmək lazımdır. Hələlik konkret fikir söyləmək çətindir. Seçki teatrının aktyorları niyyətlərini açıqlamırlar, ssenari də görünmür. Bir neçə nəfər istisna olmaqla, seçki tərəfləri mövqelərini göstərmirlər. Əgər seçki əvvəlki illərdə olduğu kimi söyüş, böhtan, bir sözlə, abırsızlıq məcrasına yönəldiləcəksə, onda heç nə. Yenə də “köhnə hamam, köhnə tas” olacaq. 4-5 nəfər təmkinli “müdrikin” və 2-3 nəfər tərbiyəsizin şousuna baxıb, növbəti 7 il də dözmək, yaxud da qeyri-qanuni hadisələrə ümid bağlamaq zorunda qalacayıq.
Lakin başqa versiya da mümkün sayılmalıdır. Yaşayaq, görərik.
İstərdim ki, bu seçkilərdə dövlət legitim prezidentə sahiblənsin. Ölkə düşmənçilik dalanından çıxa bilsin. Növbəti mərhələ dəyişikliklər illəri olsun.
Zaur ƏHMƏD
Bölməyə aid digər xəbərlər
6-04-2024, 21:12
Qulu Ağsəs: “Tənqidi indi çox tənqid edirlər” - Müsahibə
2-04-2024, 20:28
“Hava hücumu ssenarisi mümkündür” - Müsahibə
19-02-2024, 16:33
Aktyor: “Əvvəldən bilsəydim o filmə çəkilməzdim...” - Müsahibə
16-02-2024, 12:55
Bəstəkar: “Zamanın ritmini tutmaq çətinləşib” - Müsahibə
28-01-2024, 15:36
Qüdrət Həsənquliyev: “Azərbaycan yenidən qurulmalıdır” - Müsahibə
9-12-2023, 20:57
Hərbi ekspert: “Krım körpüsü dağıdılmalıdır” - Müsahibə
14-11-2023, 19:08
Xalq artisti: “Teatrın ən ağrılı məsələlərindən biri də yaş senzi ilə bağlıdır” - Müsahibə
4-11-2023, 09:41
İlham Əziz: “Hər yazıçının öz əlifbası olmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 15:19
Zahid Oruc: “Zəfər dövləti, Zəfər təşkilatı, Zəfər təhsil modeli yaradılmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 11:01
Əlizadə Nuri: “Şairlik-sözlə inqilab etməkdir” - Müsahibə
23-10-2023, 18:22
General Sırski: “Düşmən ciddi itkilər verir, lakin onlar...” - Müsahibə
23-10-2023, 10:26
Aktrisa: “Özümü olmalı olduğum yerdə hiss edirəm” - Müsahibə
19-09-2023, 13:48
Hərbi analitik: “Rusiya Moskvanı lazımi şəkildə qoruya bilmirsə, deməli...” - Müsahibə
5-09-2023, 18:40
General: “Rusiya elitası Putini devirməyə hazırdır” - Müsahibə
23-08-2023, 18:14
Beynəlxalq ekspert: “Ruslar Ukrayna ilə uzunmüddətli hərbi qarşıdurmaya ümid edirlər” - Müsahibə
16-08-2023, 12:08
Kənan Məmmədov: “Kino günündə göstərməyə yeni film olmadı” - Müsahibə
10-08-2023, 15:00
Rıjenko: “Rusiyanın Qara dəniz donanmasını məhv etmək üçün yüzlərlə drona ehtiyac var” - Müsahibə
30-05-2023, 16:48
Kinorejissor: “Bəzilərini kinonun taleyi yox, kinostudiyanın ərazisi maraqlandırır”
16-05-2023, 16:48
Şeytelman: “Priqojin Rusiyada yeganə şəxsdir ki, dövlət çevrilişlərini uğurla həyata keçirə bilir”
13-05-2023, 09:34
Qüdrət Həsənquliyev: “Davamlı sülh üçün danışıqları Türkiyə və Rusiya ilə aparmalıyıq” - Müsahibə
3-03-2023, 16:55
Keçmiş deputat: “Rus imperiyasının dağılması qaçılmazdır” - Müsahibə
9-02-2023, 12:36
Deputat: “Ciddi əks-zərbə vurulmalıdır” - Müsahibə
7-01-2023, 15:55
Sərdar Cəlaloğlu: “Rusiya Qarabağı ələ keçirməyə çalışır” - Müsahibə
30-12-2022, 10:55
Köçəri Nağıbəyli: “Bizim öz torpaqlarımızda yaşamaq hüququmuz olmalıdır” - Müsahibə
11-12-2022, 13:12
Səxavət Əlisoy: “Partiya sədrlərinin əksəriyyəti təkəbbürlü və yekəxanadır” - Müsahibə
27-11-2022, 10:15
Professor: “Rusiya və Fransa Azərbaycan-Ermənistan danışıqlarında böhranlı vəziyyət yaradıb” - Müsahibə
12-11-2022, 19:43
Tofiq Zülfüqarov: “Rusiyada siyasi böhran zamanıdır” - Müsahibə
28-10-2022, 13:08
Deputat: "Putin ikinci böyük səhvə yol verdi, həm də sübut etdi ki..."
25-10-2022, 08:35
Politoloq: “Rusiya və İran Azərbaycanda nələrəsə nail olmağa çalışsa da...” - Müsahibə
21-10-2022, 13:42
Vahid Əhmədov: “Heç kim bahalaşmanın qarşısını ala bilmir” - Müsahibə
15-10-2022, 09:58
Deputat: “Rusiya ilə məsələni konkretləşdirməyin vaxtı çatıb” - Müsahibə
9-10-2022, 14:22
Sülhəddin Əkbər: “İran yalnız Zəngəzur dəhlizinin açılacağından qorxmur” - Müsahibə
29-09-2022, 20:29
Elxan Qarayev: “Rusiyada hərbi səfərbərliyə cəlb olunan azərbaycanlılar kontrakt tələb etməlidir” - Müsahibə
21-09-2022, 14:06
Sərdar Cəlaloğlu: “Hər dəqiqə Ermənistan-Azərbaycan müharibəsi başlaya bilər” - Müsahibə
3-07-2022, 13:50
Deputat: “Məmur sahibkarlığından qaynaqlanan inhisarçılıq əhaliyə böyük ziyan vurur” - Müsahibə
6-06-2022, 13:50
Politoloq: “Rusiyada etirazlar artacaq” - Müsahibə
27-05-2022, 13:03
Keçmiş səfir: “Zaman Ukraynanın dostu, Kremlin düşmənidir” - Müsahibə
26-05-2022, 20:43
Hərbi ekspert: “Rusiya texnokratları müharibəni uduzduqlarını başa düşürlər” - Müsahibə
25-05-2022, 16:16
Deputat: “Qərb Ukraynanı güzəştə məcbur edəcək” - Müsahibə
Dünən, 18:36
Blinken Pekində Çini hədələyib
25-04-2024, 20:26
İran-İsrail qarşıdurması: ilk raund daha təhlükəli mərhələyə keçə bilər
25-04-2024, 19:45
Dünyada 282 milyon insan acdır - BMT
25-04-2024, 19:17
Rusiya Polşada yaradılacaq nüvə obyektlərinə hücum edəcək
25-04-2024, 18:09
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində 20 sərhəd dirəyi quraşdırılıb
25-04-2024, 17:46
Dünyada iqlim böhranı başlayır
25-04-2024, 17:08
İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti Füzuli və Ağdamda olublar - (Yenilənib) - Fotolar
25-04-2024, 14:43
Malıbəylidə kütləvi məzarlıq aşkarlanıb - Fotolar
25-04-2024, 11:59
Naxçıvanın baş naziri vəzifədən azad olunub - Təyinat
24-04-2024, 19:29
İran qoşunları Suriyanı tərk edir
24-04-2024, 16:56
Rus ordusu daha bir yaşayış məntəqəsini ələ keçirib
24-04-2024, 16:30
Avropa qeyri-adi vəziyyətlə üzləşib
24-04-2024, 13:21
Azərbaycanda Rusiya əleyhinə ikinci cəbhə olmayacaq
24-04-2024, 09:07
Ukraynanın şərqinə genişmiqyaslı hücum gözlənilir
23-04-2024, 14:10
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
23-04-2024, 11:59
İran və İsrailin bir-birinə mesajı... - Kölgə müharibəsinin yeni mərhələsi başlayıb
23-04-2024, 00:11
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
22-04-2024, 18:36
Zərərli isti dalğası güclənir
22-04-2024, 17:38
ABŞ-nın yardımı Ukraynanı xilas edəcəkmi?
22-04-2024, 14:04
Xəbərdarlıq: nüvə müharibəsi təhlükəsi sovuşmayıb
22-04-2024, 12:00
Bakı və İrəvan arasında ilk: özləri razılaşıblar
22-04-2024, 11:54
Nazirlikdə 143 milyon manatlıq mənimsəmə: "Pulların vaxtında ödənilməsi üçün “otkat” verirdik"
22-04-2024, 09:25
Rusiya ordusuna daha 300 min nəfər cəlb olunub
20-04-2024, 10:37
Rusiyalı ekspert: Cənubi Qafqazın Rusiya üçün əhəmiyyəti böyükdür
20-04-2024, 09:12
BMT Baş katibi Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib
20-04-2024, 09:06
Blinken 4 kəndin qaytarılması ilə bağlı razılaşmanı alqışlayır
19-04-2024, 20:29
Qəzza müharibəsi qloballaşır
19-04-2024, 17:18
Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır
19-04-2024, 15:47
Tovuzda 22 yaşlı oğlan 34 yaşlı qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb
19-04-2024, 09:19
Bu gün səhərə yaxın İsrail İrana zərbələr endirib
18-04-2024, 14:20
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
18-04-2024, 12:24
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?
18-04-2024, 11:51
46 mindən çox şagird buraxılış imtahanı verəcək