18:43 / 26-04-2024
Türk dövlətləri parlamentlərinin komitə sədrləri Xankəndi və Şuşaya səfər ediblər - (Yenilənib) - Foto
18:41 / 26-04-2024
İsveç Latviyaya qoşun və zirehli texnika göndərir
18:36 / 26-04-2024
Blinken Pekində Çini hədələyib
18:20 / 26-04-2024
20-yə yaxın məhbus həbsxanadan qaçmağa cəhd edib - Foto
18:15 / 26-04-2024
Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhəddə koordinatlar dəqiqləşdirilir
18:08 / 26-04-2024
Erməni deputatlar saxlanılıb
17:58 / 26-04-2024
Ermənistan XİN: "Azərbaycandan sülh sazişinə dair təkliflər almışıq"
17:39 / 26-04-2024
"Beşiktaş" daha bir futbolçu ilə müqaviləni yeniləyib
17:30 / 26-04-2024
İlham Əliyev Almaniyada tədbirə qatılıb - (Yenilənib) - Fotolar
17:23 / 26-04-2024
Prezident İlham Əliyev BƏƏ-nin sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri ilə görüşüb
17:15 / 26-04-2024
Quba-Xaçmaz Regional filialına müdir təyinatı olub
16:58 / 26-04-2024
“Krokus”dakı terror aktına görə daha bir şübhəli saxlanılıb
16:56 / 26-04-2024
Prezident İlham Əliyev Almaniya XİN rəhbəri ilə görüşüb - Foto
16:11 / 26-04-2024
Azərbaycanda partiya rəhbəri həbs edilib
16:05 / 26-04-2024
Əli Əsədov daha bir qərar imzalayıb
15:52 / 26-04-2024
Qəzzada daha 51 dinc sakin həlak olub
15:46 / 26-04-2024
Avtomobil şirkəti daha bir yeniliyə imza atıb - Fotolar
15:33 / 26-04-2024
Keçmiş rektor son söz üçün məhkəmədən yenə vaxt istəyib
15:14 / 26-04-2024
Azərbaycan prezidenti Almaniya kansleri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
14:06 / 26-04-2024
Rusiyanın yeni silahı ABŞ-a məxsus peykləri vura biləcək
13:54 / 26-04-2024
"Qarabağ" klubu cərimələnib
13:28 / 26-04-2024
Naxçıvan Nazirlər Kabinetinə Aparat rəhbəri təyin edilib
13:21 / 26-04-2024
Tehran-Tel-Əviv qarşıdurmasının növbəti dayanacağı haradadır?
13:07 / 26-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
13:01 / 26-04-2024
Prezident: "Enerji təhlükəsizliyi məsələsi əhəmiyyətinə görə milli təhlükəsizliyə bərabər olmalıdır"
12:48 / 26-04-2024
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:43 / 26-04-2024
Əliyevin tarixi gedişi: Berlinə aparılan “qovluq”da nələr var?
12:34 / 26-04-2024
XİN: "Avropa Parlamentinin Azərbaycanla bağlı qətnaməsi əsassızdır"
12:29 / 26-04-2024
Kosmik Stansiyada tapılan təhlükəli bakteriyalar insanlar üçün əhəmiyyətli ola bilər
12:14 / 26-04-2024
İlham Əliyev: "Bizim Avropa bazarlarına nəql ediləcək resurslarımız var"
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
09:53 / 22-04-2024
Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
16:10 / 22-04-2024
Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib
14:10 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
16:58 / 23-04-2024
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
14:03 / 24-04-2024
Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib
00:05 / 23-04-2024
Abramoviç yeni futbol klubunu Avropanın ən yaxşısı edəcək
00:02 / 23-04-2024
Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub
17:30 / 26-04-2024
İlham Əliyev Almaniyada tədbirə qatılıb - (Yenilənib) - Fotolar
00:45 / 22-04-2024
Türkiyədə yenə zəlzələ olub
Sahibkarlar üçün vergi əməliyyatları dəyişir
Tarix: 09-01-2018 09:51 | Bölmə: Layihə
Hüquqşünas hesab edir ki, E-qaimə inzibatçılıq xərclərinin azaldılmasında və aparılan əməliyyatlarda şəffaflıq səviyyəsinin yüksəldilməsində mühüm rol oynayır
Ölkədə informasiya və kommunikasiya texnologiyaları (İKT) inkişaf etdikcə vergi və digər sahələr üzrə hesabatlar, kargüzarlıq əməliyyatları internet müstəvisinə transfer etməyə başlayıb. Artıq neçə ildir ki, sahibkarlar, fiziki və hüquqi şəxslər əksər əməliyyatları internet üzərindən həyata keçirirlər.
Məlum olduğu kimi, yanvarın 1-dən bütün vergi ödəyiciləri malların (işlərin, xidmətlərin) təqdim edilməsi zamanı elektron qaimə-faktura təqdim etməlidir. Məlumat üçün bildirək ki, Nazirlər Kabinetinin 14 mart 2017-ci il tarixli 89 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş "Elektron qaimə-fakturanın tətbiqi, uçotu və istifadəsi Qaydaları”na əsasən ƏDV ödəyiciləri və ardıcıl 12 aylıq dövr üzrə vergi tutulan əməliyyatlarının həcmi 200.000 manatdan artıq olan ticarət və ictimai iaşə fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər təqdim etdikləri mallara, görülmüş işlərə və göstərilmiş xidmətlərə görə 2017-ci il 1 aprel tarixindən, bütün digər vergi ödəyiciləri isə 2018-ci il 1 yanvar tarixindən malların, işlərin və xidmətlərin alıcısı olan hüquqi şəxslərə və fərdi sahibkarlara elektron qaimə-faktura təqdim etməlidirlər.
Bu barədə “Reytinq”ə açıqlama verən hüquqşünas Mehman Muradlı deyib ki, Vergi Məcəlləsinin 71-1-ci maddəsinə əsasən, bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş hallarda fərdi sahibkarlara və hüquqi şəxslərə malları təqdim edən, işləri görən və xidmətləri göstərən şəxs onlara elektron qaimə-faktura verir. Onun sözlərinə görə, vergi ödəyicisi kimi vergi orqanlarında uçota alınmamış şəxslərin elektron qaimə-faktura vermək hüququ yoxdur: “Beləliklə, yanvarın 1-dən başlayaraq elektron qaimənin bütün vergi ödəyiciləri üzrə tətbiqindən sonra, əlavə dəyər vergisində olduğu kimi, digər vergi növləri üzrə də malların satış dövriyyəsi tam şəkildə elektron qaydada nizamlanacaq və prosesə vergi orqanları tərəfindən nəzarət ediləcək”.
M. Muradli qeyd edib ki, elektron qaimə-fakturalarını vergi ödəyiciləri iki üsulla hazırlaya bilirlər: "Onlayn rejimdə” - vergi ödəyicisi, İnternet Vergi İdarəsinin "e-Qaimə” altbölməsinə daxil olur və "onlayn” rejimdə elektron qaimə-fakturasını tərtib edərək, digər vergi ödəyicisinə təqdim edir.
"Oflayn rejimdə” - vergi ödəyicisi elektron qaimə-fakturasını tərtib etmək üçün hazırlanmış xüsusi proqram təminatını və digər zəruri proqramları "İnternet Vergi İdarəsi”ndən öz kompüterinə yükləyir, qaimə-fakturaları bu proqram vasitəsilə internet istifadə etmədən hazırlayır və həmin faylı proqram vasitəsilə imzalayaraq sistemə yükləyir”.
Qeyd edək ki, bu barədə İnternet Vergi İdarəsində yerləşdirilmiş "Elektron qaimə-fakturanın istifadəçi təlimatı”nda da ətraflı məlumat verilib.
Müsahibimizin sözlərinə görə, E-qaimənin tətbiqinin vergi orqanları və vergi ödəyiciləri üçün bir sıra üstünlükləri var. M.Muradlı hesab edir ki, E-qaimə inzibatçılıq xərclərinin azaldılmasında, məlumat mübadiləsinin çevikliyinin artırılmasında və aparılan əməliyyatlarda şəffaflıq səviyyəsinin yüksəldilməsində mühüm rol oynayır: “Elektron qaimə-fakturanın tətbiqinin digər üstünlüyü isə mətbəə xərclərinin və vaxt itkisinin azaldılmasıdır. Bu sistemin tətbiqi nəticəsində heç bir mətbəəyə müraciət etmədən və əlavə vaxt itkisinə yol vermədən birbaşa internet vasitəsilə real vaxt rejimində elektron qaimə-fakturanı hazırlayıb malın (işin, xidmətin) alıcısına təqdim etmək mümkündür. Elektron qaimə-faktura sahibkarlar arasında aparılan əməliyyatların rəsmiləşdirilməsi prosedurunun sadələşməsinə, operativliyin təmin edilməsinə, inzibatçılıq xərclərinin azaldılmasına, sahibkarların xərclərini təsdiq edən sənədlərə malik olmaqla gələcəkdə vergi orqanları ilə yaranacaq fikir ayrılıqlarının qarşısının alınmasına və şəffaflığın təmin olunmasına xidmət edir. Sahibkarların bir-birlərinə təqdim etdikləri mallara görə qaimələrin elektron qaydada təqdim olunması vahid elektron baza formalaşdırır və bu, sahibkarlar arasındakı münasibətlərin hüquqi şəkildə tənzimlənməsinə kömək edir”.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, bu mexanizmə keçid elə də asan deyil. Yəni, bu sistemdə işləmək üçün İKT biliklərinə sahib olmaq lazımdır. Amma internet vergi sistemi saytında təlimatla tanış olmaqla bunun öhdəsindən gəlmək mümkündür.
Təlimatda aşağıdakı anlayışlardan istifadə olunur:
• Obyekt – elektron qaimə-faktura göndərilən müəssisə və təşkilatın filialları, alt qurumları (əgər obyekt yoxdursa, həmin xana boş saxlanılır);
• Satıcı - malları (işləri, xidmətləri) satan vergi ödəyicisi;
• Alıcı - malları (işləri, xidmətləri) alan vergi ödəyicisi;
• “Elektron qaimə” altsisemi– “e-Qaimə” və ya “E-qaimə” altsistemi;
• Elektron qaimə-faktura – e-qaimə-faktura;
• EVHF – elektron qaimə-faktura əsasında hazırlanmış elektron vergi hesabfakturası;
• Elektron imza – Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyində qeydiyyatdan və akkreditasiyadan keçmiş sertifikat xidmətləri mərkəzi tərəfindən verilən elektron imza:
• “e-İmza” - Azərbaycan Respublikası Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin nəzdində “Elektron Hökumət” Sertifikat Xidmətləri Mərkəzi tərəfindən “smart kart” və ya ”token” tipli məlumat daşıyıcısında verilən gücləndirilmiş elektron imza vasitəsi;
• “Asan İmza” – Azərbaycan Respublikası Vergilər Nazirliyinin Asan Sertifikat Xidmətləri Mərkəzi (ASXM) tərəfindən ID kart və ya SIM kart tipli məlumat daşıyıcısında verilən gücləndirilmiş elektron imza vasitəsi.
Sayta daxil olduqdan sonra “E-qaimə” altsisteminə daxil olmaq lazımdır. “ASAN İMZA” və ya “e-İMZA” bölmələrinin biri vasitəsilə “E-qaimə” altsisteminə daxil olaraq e-qaimə-fakturaları hazırlayıb imzalayaraq göndərmək mümkündür. Qeyd edək ki, istifadəçi kodu, parol, şifrə ilə sistemə daxil olduqda, e-qaimə-fakturalar üzərində elektron imza tələb edən bütün əməliyyatlardan başqa digər əməliyyatlar etmək mümkündür.
Satıcı vergi ödəyicisi “Yeni qaimə” düyməsi vasitəsilə e-qaimə-fakturanı hazırlayaraq qarşı tərəfə (Alıcıya) təqdim edir. Satıcı tərəfindən göndərilmiş e-qaimə-faktura Alıcı vergi ödəyicisi tərəfindən təsdiq edilməlidir. Əgər həmin e-qaimə-faktura Alıcı vergi ödəyicisi tərəfindən 5 gün ərzində təsdiq edilməzsə, həmin e-qaimə-faktura proqram təminatı tərəfindən avtomatik təsdiqlənir. İş axını zamanı təsdiqləmə və göndərmə əməliyyatları gücləndirilmiş elektron imza (Asan İmza və ya e-İmza) vasitəsilə təsdiqlənir. İstifadəçi (Satıcı) “Kimə” bölməsində VÖEN xanasına Alıcının VÖEN-i daxil edir. Bu zaman ödəyicinin adı və filialları (obyektləri) sistem təfərindən xanalara avtomatik doldurulur.
Təlimatda göstərilir ki, E-qaimə-fakturanın rekvizitləri aşağıdakı qaydada doldurulur:
• Sıra №-si - alıcıya (sifarişçiyə) təqdim olunmuş malların (işlərin, xidmətlərin) sıra sayıdır, proqram tərəfindən nömrələnilir;
• Yola salınmış malların (işlərin, xidmətlərin) adı - təqdim edilmiş malların (işlərin, xidmətlərin) adlarıdır;
• Ölçü vahidi - malların (işlərin, xidmətlərin) ölçü vahididir;
• Miqdarı, həcmi - malların (işlərin, xidmətlərin) ölçü vahidi ilə miqdarıdır (həcmidir);
• Vahidinin buraxılış qiyməti - malların (işlərin, xidmətlərin) müəyyən olunmuş ölçü vahidinin qiymətidir (ƏDV və aksiz nəzərə alınmadan);
• Cəmi - təqdim edilmiş malın (ƏDV-siz və aksizsiz) ümumi dəyəridir;
• Aksiz qrafasının ikinci (“Məbləği, man”) sütununda aksizli mallar üzrə aksizin ümumi məbləği yazılır;
• Təqdim edilmiş malın (işin, xidmətin) dəyəri (ƏDV-siz), man. qrafasının “Cəmi” sütununda təqdim edilmiş malın (işlərin, xidmətlərin) ümumi dəyəri ilə aksiz məbləğinin cəmi göstərilir;
• O cümlədən, ƏDV-yə cəlb edilən sütununda təqdim edilmiş malların (işlərin, xidmətlərin) əlavə dəyər vergisinə cəlb olunan dəyəri qeyd edilir;
• O cümlədən, ƏDV-yə cəlb edilməyən sütununda təqdim edilmiş malların (işlərin, xidmətlərin) qanunvericiliyin müddəalarına əsasən əlavə dəyər vergisinə cəlb olunmayan dəyəri yazılır;
• O cümlədən, ƏDV-yə «0» (sıfır) dərəcə ilə cəlb edilən sütununda təqdim edilmiş malların (işlərin, xidmətlərin) qanunvericiliyin müddəalarına əsasən əlavə dəyər vergisinə «0» (sıfır) dərəcəsi ilə cəlb edilən dəyəri göstərilir;
• Vergi tutulan əməliyyatdan ödənilməli olan ƏDV, man. sütununda göstərilən məbləğ, eyni bir sətir üzrə “ƏDV-ə cəlb edilən” sütununda göstərilən ədədin, ƏDV-nin qanunvericiliklə müəyyən edilmiş dərəcəsinə vurulmaqla hesablanır;
• Təqdim edilmiş mallar (işlər, xidmətlər) üçün məbləğ, man. sütununda göstərilən məbləğ, eyni bir sətir üzrə “Təqdim edilmiş malın (işin, xidmətin) dəyəri (ƏDVsiz)” “Cəmi” sütunu ilə, “Vergi tutulan əməliyyatdan ödənilməli olan ƏDV məbləği, man.” sütununda göstərilən məbləğlərin cəminə bərabər olmalıdır;
• Yol vergisinin məbləği, man (öhdəliyi olan vergi ödəyiciləri üçündür, əks halda “0” yazılır);
• Yekun bölməsindəki məlumatlar qaimənın müvafiq məlumat sətirlərindəki məlumatların yekunudur.
Onu da nəzərə çatdıraq ki, Satıcı vergi ödəyicisi göndərdiyi istənilən e-qaimə-fakturanı ləğv edə bilər. Bunun üçün o, “Göndərdiklərim” qovluğundakı ləğv etmək istədiyi e-qaimə- fakturanın seçir. Sonra “Seçilmişləri ləğv et” düyməsini sıxır və əməliyyatı təsdiqləmək üçün ləğvetmə səbəbini daxil edir. Sonda əməliyyat, gücləndirilmiş elektron imza vasitəsilə (Asan İmza və ya e-imza) təsdiqlənir. Nəticədə, e-qaimə-faktura ləğv edilir, onun vəziyyəti həm Satıcı, həm də Alıcı tərəfdə (onun “Gələnlər” qovluğunda) “Ləğv edilib” kimi əks olunur. Satıcı vergi ödəyicisi göndərdiyi təsdiqlənməmiş e-qaimə-fakturanı silə bilər. Bunun üçün o, “Göndərdiklərim” qovluğundakı silmək istədiyi e-qaimə-fakturanın seçir. Sonra “Sil” düyməsini sıxır. Nəticədə, e-qaimə-faktura silinir.
Digər vacib məqama da toxunaq. E-qaimə-fakturanın dəqiqləşdirilməsi o zaman həyata keçirilir ki, o təqdim edildikdən sonra vergi tutulan dövriyyənin dəqiqləşdirilməsinə əsas verən hallar üzə çıxsın. Başqa sözlə, Vergi Məcəlləsinin 163-cü maddəsinə əsasən əməliyyat qismən ləğv edildikdə, o cümlədən mal qismən geri qaytarıldıqda, əməliyyatın xarakteri dəyişdikdə, qiymətlər aşağı düşdükdə və s. hallarda qiymətləndirmə bazasında dəyişikliyın baş verdiyi hesabat dövründə dəqiqləşdirmə aparılır. Dəqiqləşdirilmiş e-qaimə-faktura hazırlamaq üçün aşağıdakı pəncərədə “Qaimənin tipi“ bölməsində Dəqiqləşdirilmiş sözünü qeyd etmək və dəqiqləşdirilən e-qaimə-fakturanın seriya və nömrəsini daxil edib Axtar düyməsini basmaq lazımdır. Bu zaman qaimə üzrə məlumatlar ekrana çıxacaqdır. Müvafiq düzəlişlər edilərək təsdiqləndikdən sonra e-qaimə-fakturaya yeni seriya və nömrə verilir. Satıcı tərəfindən göndərilmiş dəqiqləşdirilmiş e-qaimə-faktura Alıcı tərəfindən təsdiq edilməlidir. İş axını zamanı təsdiqləmə və göndərmə əməliyyatları gücləndirilmiş elektron imza vasitəsilə həyata keçirilir. Əgər həmin e-qaimə-faktura Alıcı tərəfindən ayın sonuna kimi təsdiq edilməzsə, həmin e-qaimə-faktura proqram təminatı tərəfindən silinir və dəqiqləşdirilməmiş sayılır.
Vergi ödəyicisi e-qaimə-fakturasını tərtib etmək üçün eFP-nin (“Elektron Faktura Tərtibatı Proqramı”nın) sonuncu versiyasını və digər zəruri proqramları İnternet Vergi İdarəsinin “e-Qaimə-faktura” bölməsinin “Lazımlı proqramlar” altbölməsindən öz kompüterinə yükləyir, tələb olunan qaimə-fakturaları bu proqram vasitəsilə internetdən istifadə etmədən hazırlayır və paketləyir. Sonra İnternet Vergi İdarəsinin elektron xidmətlər bölməsindən “e-Qaimə” altbölməsini seçib sistemə daxil olur və hazırladığı paketi faylı “Paket hazırla” düyməsi vasitəsilə sistemə yükləyir. Yükləmə zamanı sistem tərəfindən elektron qaimə-fakturalara unikal seriya və nömrələr verilir və onlar “Qaralama” qovluğuna düşür. Burada həmin elektron qaimə- fakturalar üzərində istifadəçi tərəfindən müvafiq əməliyyatlar aparıla bilər. Sonda isə elektron qaimə-fakturalar tək-tək və ya dəst şəklində onlayn rejimdə imzalanaraq göndərilir.
Z.MƏMMƏDLİ
Yazı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə yardımı ilə "İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişaf etdirilməsi” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 09-01-2018 09:51 | Bölmə: Layihə
Hüquqşünas hesab edir ki, E-qaimə inzibatçılıq xərclərinin azaldılmasında və aparılan əməliyyatlarda şəffaflıq səviyyəsinin yüksəldilməsində mühüm rol oynayır
Ölkədə informasiya və kommunikasiya texnologiyaları (İKT) inkişaf etdikcə vergi və digər sahələr üzrə hesabatlar, kargüzarlıq əməliyyatları internet müstəvisinə transfer etməyə başlayıb. Artıq neçə ildir ki, sahibkarlar, fiziki və hüquqi şəxslər əksər əməliyyatları internet üzərindən həyata keçirirlər.
Məlum olduğu kimi, yanvarın 1-dən bütün vergi ödəyiciləri malların (işlərin, xidmətlərin) təqdim edilməsi zamanı elektron qaimə-faktura təqdim etməlidir. Məlumat üçün bildirək ki, Nazirlər Kabinetinin 14 mart 2017-ci il tarixli 89 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş "Elektron qaimə-fakturanın tətbiqi, uçotu və istifadəsi Qaydaları”na əsasən ƏDV ödəyiciləri və ardıcıl 12 aylıq dövr üzrə vergi tutulan əməliyyatlarının həcmi 200.000 manatdan artıq olan ticarət və ictimai iaşə fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər təqdim etdikləri mallara, görülmüş işlərə və göstərilmiş xidmətlərə görə 2017-ci il 1 aprel tarixindən, bütün digər vergi ödəyiciləri isə 2018-ci il 1 yanvar tarixindən malların, işlərin və xidmətlərin alıcısı olan hüquqi şəxslərə və fərdi sahibkarlara elektron qaimə-faktura təqdim etməlidirlər.
Bu barədə “Reytinq”ə açıqlama verən hüquqşünas Mehman Muradlı deyib ki, Vergi Məcəlləsinin 71-1-ci maddəsinə əsasən, bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş hallarda fərdi sahibkarlara və hüquqi şəxslərə malları təqdim edən, işləri görən və xidmətləri göstərən şəxs onlara elektron qaimə-faktura verir. Onun sözlərinə görə, vergi ödəyicisi kimi vergi orqanlarında uçota alınmamış şəxslərin elektron qaimə-faktura vermək hüququ yoxdur: “Beləliklə, yanvarın 1-dən başlayaraq elektron qaimənin bütün vergi ödəyiciləri üzrə tətbiqindən sonra, əlavə dəyər vergisində olduğu kimi, digər vergi növləri üzrə də malların satış dövriyyəsi tam şəkildə elektron qaydada nizamlanacaq və prosesə vergi orqanları tərəfindən nəzarət ediləcək”.
M. Muradli qeyd edib ki, elektron qaimə-fakturalarını vergi ödəyiciləri iki üsulla hazırlaya bilirlər: "Onlayn rejimdə” - vergi ödəyicisi, İnternet Vergi İdarəsinin "e-Qaimə” altbölməsinə daxil olur və "onlayn” rejimdə elektron qaimə-fakturasını tərtib edərək, digər vergi ödəyicisinə təqdim edir.
"Oflayn rejimdə” - vergi ödəyicisi elektron qaimə-fakturasını tərtib etmək üçün hazırlanmış xüsusi proqram təminatını və digər zəruri proqramları "İnternet Vergi İdarəsi”ndən öz kompüterinə yükləyir, qaimə-fakturaları bu proqram vasitəsilə internet istifadə etmədən hazırlayır və həmin faylı proqram vasitəsilə imzalayaraq sistemə yükləyir”.
Qeyd edək ki, bu barədə İnternet Vergi İdarəsində yerləşdirilmiş "Elektron qaimə-fakturanın istifadəçi təlimatı”nda da ətraflı məlumat verilib.
Müsahibimizin sözlərinə görə, E-qaimənin tətbiqinin vergi orqanları və vergi ödəyiciləri üçün bir sıra üstünlükləri var. M.Muradlı hesab edir ki, E-qaimə inzibatçılıq xərclərinin azaldılmasında, məlumat mübadiləsinin çevikliyinin artırılmasında və aparılan əməliyyatlarda şəffaflıq səviyyəsinin yüksəldilməsində mühüm rol oynayır: “Elektron qaimə-fakturanın tətbiqinin digər üstünlüyü isə mətbəə xərclərinin və vaxt itkisinin azaldılmasıdır. Bu sistemin tətbiqi nəticəsində heç bir mətbəəyə müraciət etmədən və əlavə vaxt itkisinə yol vermədən birbaşa internet vasitəsilə real vaxt rejimində elektron qaimə-fakturanı hazırlayıb malın (işin, xidmətin) alıcısına təqdim etmək mümkündür. Elektron qaimə-faktura sahibkarlar arasında aparılan əməliyyatların rəsmiləşdirilməsi prosedurunun sadələşməsinə, operativliyin təmin edilməsinə, inzibatçılıq xərclərinin azaldılmasına, sahibkarların xərclərini təsdiq edən sənədlərə malik olmaqla gələcəkdə vergi orqanları ilə yaranacaq fikir ayrılıqlarının qarşısının alınmasına və şəffaflığın təmin olunmasına xidmət edir. Sahibkarların bir-birlərinə təqdim etdikləri mallara görə qaimələrin elektron qaydada təqdim olunması vahid elektron baza formalaşdırır və bu, sahibkarlar arasındakı münasibətlərin hüquqi şəkildə tənzimlənməsinə kömək edir”.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, bu mexanizmə keçid elə də asan deyil. Yəni, bu sistemdə işləmək üçün İKT biliklərinə sahib olmaq lazımdır. Amma internet vergi sistemi saytında təlimatla tanış olmaqla bunun öhdəsindən gəlmək mümkündür.
Təlimatda aşağıdakı anlayışlardan istifadə olunur:
• Obyekt – elektron qaimə-faktura göndərilən müəssisə və təşkilatın filialları, alt qurumları (əgər obyekt yoxdursa, həmin xana boş saxlanılır);
• Satıcı - malları (işləri, xidmətləri) satan vergi ödəyicisi;
• Alıcı - malları (işləri, xidmətləri) alan vergi ödəyicisi;
• “Elektron qaimə” altsisemi– “e-Qaimə” və ya “E-qaimə” altsistemi;
• Elektron qaimə-faktura – e-qaimə-faktura;
• EVHF – elektron qaimə-faktura əsasında hazırlanmış elektron vergi hesabfakturası;
• Elektron imza – Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyində qeydiyyatdan və akkreditasiyadan keçmiş sertifikat xidmətləri mərkəzi tərəfindən verilən elektron imza:
• “e-İmza” - Azərbaycan Respublikası Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin nəzdində “Elektron Hökumət” Sertifikat Xidmətləri Mərkəzi tərəfindən “smart kart” və ya ”token” tipli məlumat daşıyıcısında verilən gücləndirilmiş elektron imza vasitəsi;
• “Asan İmza” – Azərbaycan Respublikası Vergilər Nazirliyinin Asan Sertifikat Xidmətləri Mərkəzi (ASXM) tərəfindən ID kart və ya SIM kart tipli məlumat daşıyıcısında verilən gücləndirilmiş elektron imza vasitəsi.
Sayta daxil olduqdan sonra “E-qaimə” altsisteminə daxil olmaq lazımdır. “ASAN İMZA” və ya “e-İMZA” bölmələrinin biri vasitəsilə “E-qaimə” altsisteminə daxil olaraq e-qaimə-fakturaları hazırlayıb imzalayaraq göndərmək mümkündür. Qeyd edək ki, istifadəçi kodu, parol, şifrə ilə sistemə daxil olduqda, e-qaimə-fakturalar üzərində elektron imza tələb edən bütün əməliyyatlardan başqa digər əməliyyatlar etmək mümkündür.
Satıcı vergi ödəyicisi “Yeni qaimə” düyməsi vasitəsilə e-qaimə-fakturanı hazırlayaraq qarşı tərəfə (Alıcıya) təqdim edir. Satıcı tərəfindən göndərilmiş e-qaimə-faktura Alıcı vergi ödəyicisi tərəfindən təsdiq edilməlidir. Əgər həmin e-qaimə-faktura Alıcı vergi ödəyicisi tərəfindən 5 gün ərzində təsdiq edilməzsə, həmin e-qaimə-faktura proqram təminatı tərəfindən avtomatik təsdiqlənir. İş axını zamanı təsdiqləmə və göndərmə əməliyyatları gücləndirilmiş elektron imza (Asan İmza və ya e-İmza) vasitəsilə təsdiqlənir. İstifadəçi (Satıcı) “Kimə” bölməsində VÖEN xanasına Alıcının VÖEN-i daxil edir. Bu zaman ödəyicinin adı və filialları (obyektləri) sistem təfərindən xanalara avtomatik doldurulur.
Təlimatda göstərilir ki, E-qaimə-fakturanın rekvizitləri aşağıdakı qaydada doldurulur:
• Sıra №-si - alıcıya (sifarişçiyə) təqdim olunmuş malların (işlərin, xidmətlərin) sıra sayıdır, proqram tərəfindən nömrələnilir;
• Yola salınmış malların (işlərin, xidmətlərin) adı - təqdim edilmiş malların (işlərin, xidmətlərin) adlarıdır;
• Ölçü vahidi - malların (işlərin, xidmətlərin) ölçü vahididir;
• Miqdarı, həcmi - malların (işlərin, xidmətlərin) ölçü vahidi ilə miqdarıdır (həcmidir);
• Vahidinin buraxılış qiyməti - malların (işlərin, xidmətlərin) müəyyən olunmuş ölçü vahidinin qiymətidir (ƏDV və aksiz nəzərə alınmadan);
• Cəmi - təqdim edilmiş malın (ƏDV-siz və aksizsiz) ümumi dəyəridir;
• Aksiz qrafasının ikinci (“Məbləği, man”) sütununda aksizli mallar üzrə aksizin ümumi məbləği yazılır;
• Təqdim edilmiş malın (işin, xidmətin) dəyəri (ƏDV-siz), man. qrafasının “Cəmi” sütununda təqdim edilmiş malın (işlərin, xidmətlərin) ümumi dəyəri ilə aksiz məbləğinin cəmi göstərilir;
• O cümlədən, ƏDV-yə cəlb edilən sütununda təqdim edilmiş malların (işlərin, xidmətlərin) əlavə dəyər vergisinə cəlb olunan dəyəri qeyd edilir;
• O cümlədən, ƏDV-yə cəlb edilməyən sütununda təqdim edilmiş malların (işlərin, xidmətlərin) qanunvericiliyin müddəalarına əsasən əlavə dəyər vergisinə cəlb olunmayan dəyəri yazılır;
• O cümlədən, ƏDV-yə «0» (sıfır) dərəcə ilə cəlb edilən sütununda təqdim edilmiş malların (işlərin, xidmətlərin) qanunvericiliyin müddəalarına əsasən əlavə dəyər vergisinə «0» (sıfır) dərəcəsi ilə cəlb edilən dəyəri göstərilir;
• Vergi tutulan əməliyyatdan ödənilməli olan ƏDV, man. sütununda göstərilən məbləğ, eyni bir sətir üzrə “ƏDV-ə cəlb edilən” sütununda göstərilən ədədin, ƏDV-nin qanunvericiliklə müəyyən edilmiş dərəcəsinə vurulmaqla hesablanır;
• Təqdim edilmiş mallar (işlər, xidmətlər) üçün məbləğ, man. sütununda göstərilən məbləğ, eyni bir sətir üzrə “Təqdim edilmiş malın (işin, xidmətin) dəyəri (ƏDVsiz)” “Cəmi” sütunu ilə, “Vergi tutulan əməliyyatdan ödənilməli olan ƏDV məbləği, man.” sütununda göstərilən məbləğlərin cəminə bərabər olmalıdır;
• Yol vergisinin məbləği, man (öhdəliyi olan vergi ödəyiciləri üçündür, əks halda “0” yazılır);
• Yekun bölməsindəki məlumatlar qaimənın müvafiq məlumat sətirlərindəki məlumatların yekunudur.
Onu da nəzərə çatdıraq ki, Satıcı vergi ödəyicisi göndərdiyi istənilən e-qaimə-fakturanı ləğv edə bilər. Bunun üçün o, “Göndərdiklərim” qovluğundakı ləğv etmək istədiyi e-qaimə- fakturanın seçir. Sonra “Seçilmişləri ləğv et” düyməsini sıxır və əməliyyatı təsdiqləmək üçün ləğvetmə səbəbini daxil edir. Sonda əməliyyat, gücləndirilmiş elektron imza vasitəsilə (Asan İmza və ya e-imza) təsdiqlənir. Nəticədə, e-qaimə-faktura ləğv edilir, onun vəziyyəti həm Satıcı, həm də Alıcı tərəfdə (onun “Gələnlər” qovluğunda) “Ləğv edilib” kimi əks olunur. Satıcı vergi ödəyicisi göndərdiyi təsdiqlənməmiş e-qaimə-fakturanı silə bilər. Bunun üçün o, “Göndərdiklərim” qovluğundakı silmək istədiyi e-qaimə-fakturanın seçir. Sonra “Sil” düyməsini sıxır. Nəticədə, e-qaimə-faktura silinir.
Digər vacib məqama da toxunaq. E-qaimə-fakturanın dəqiqləşdirilməsi o zaman həyata keçirilir ki, o təqdim edildikdən sonra vergi tutulan dövriyyənin dəqiqləşdirilməsinə əsas verən hallar üzə çıxsın. Başqa sözlə, Vergi Məcəlləsinin 163-cü maddəsinə əsasən əməliyyat qismən ləğv edildikdə, o cümlədən mal qismən geri qaytarıldıqda, əməliyyatın xarakteri dəyişdikdə, qiymətlər aşağı düşdükdə və s. hallarda qiymətləndirmə bazasında dəyişikliyın baş verdiyi hesabat dövründə dəqiqləşdirmə aparılır. Dəqiqləşdirilmiş e-qaimə-faktura hazırlamaq üçün aşağıdakı pəncərədə “Qaimənin tipi“ bölməsində Dəqiqləşdirilmiş sözünü qeyd etmək və dəqiqləşdirilən e-qaimə-fakturanın seriya və nömrəsini daxil edib Axtar düyməsini basmaq lazımdır. Bu zaman qaimə üzrə məlumatlar ekrana çıxacaqdır. Müvafiq düzəlişlər edilərək təsdiqləndikdən sonra e-qaimə-fakturaya yeni seriya və nömrə verilir. Satıcı tərəfindən göndərilmiş dəqiqləşdirilmiş e-qaimə-faktura Alıcı tərəfindən təsdiq edilməlidir. İş axını zamanı təsdiqləmə və göndərmə əməliyyatları gücləndirilmiş elektron imza vasitəsilə həyata keçirilir. Əgər həmin e-qaimə-faktura Alıcı tərəfindən ayın sonuna kimi təsdiq edilməzsə, həmin e-qaimə-faktura proqram təminatı tərəfindən silinir və dəqiqləşdirilməmiş sayılır.
Vergi ödəyicisi e-qaimə-fakturasını tərtib etmək üçün eFP-nin (“Elektron Faktura Tərtibatı Proqramı”nın) sonuncu versiyasını və digər zəruri proqramları İnternet Vergi İdarəsinin “e-Qaimə-faktura” bölməsinin “Lazımlı proqramlar” altbölməsindən öz kompüterinə yükləyir, tələb olunan qaimə-fakturaları bu proqram vasitəsilə internetdən istifadə etmədən hazırlayır və paketləyir. Sonra İnternet Vergi İdarəsinin elektron xidmətlər bölməsindən “e-Qaimə” altbölməsini seçib sistemə daxil olur və hazırladığı paketi faylı “Paket hazırla” düyməsi vasitəsilə sistemə yükləyir. Yükləmə zamanı sistem tərəfindən elektron qaimə-fakturalara unikal seriya və nömrələr verilir və onlar “Qaralama” qovluğuna düşür. Burada həmin elektron qaimə- fakturalar üzərində istifadəçi tərəfindən müvafiq əməliyyatlar aparıla bilər. Sonda isə elektron qaimə-fakturalar tək-tək və ya dəst şəklində onlayn rejimdə imzalanaraq göndərilir.
Z.MƏMMƏDLİ
Yazı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə yardımı ilə "İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişaf etdirilməsi” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb.
Bölməyə aid digər xəbərlər
22-06-2022, 12:01
Patrik Andrade "Qarabağ"dan ayrılıb
31-05-2021, 10:30
Ermənilər dövlət sərhəddində növbəti təxribat törədib?
11-01-2020, 17:00
Mərkəzi Seçki Komissiyası DSK-nın qərarını ləğv edib
27-01-2019, 21:02
Elektron elm üçün fundamental layihələr icra olunur - Foto
20-01-2019, 11:03
Müasir texnologiyaların tətbiqi daha da sürətlənir
12-01-2019, 18:12
“Qaynar xətt” vətəndaşların işini asanlaşdırıb
5-01-2019, 10:28
Bir mərkəzdə 46 elektron xidmət... - Fotolar
29-12-2018, 21:27
İKT sahəsində mühüm araşdırmalar aparılıb
22-12-2018, 21:39
İnnovativ və texnoloji yeniliklər…
15-12-2018, 22:52
İKT-yə investisiya qoyuluşu 69 faiz artıb
8-12-2018, 23:15
50-dən artıq startap...
30-11-2018, 07:12
İKT ilə bağlı yeni tədbir…
25-11-2018, 08:57
Elektron dövlət və E-elm... - Yeniliklər
19-11-2018, 09:46
Vətəndaşlara “şəxsi kabinet” hazırlanır
4-11-2018, 17:41
Elektron sənəd dövriyyəsi yeni mərhələyə qədəm qoyur
28-10-2018, 06:21
“Rəqəmsal hökumət”ə keçid başlayıb
20-10-2018, 20:14
Dövlət orqanlarında elektron xidmətlərin təşkili araşdırılır
15-10-2018, 01:12
İKT sektoru üzrə gəlirlər 1,2 milyard manata yüksəlib
7-10-2018, 06:54
“Azərbaycan kosmik sənayedə də mövqeyini ortaya qoyur”
29-09-2018, 14:26
Elektron ticarətin strategiyası hazırlanır
24-09-2018, 00:33
Elektron mediada təhlükəsizlik müzakirə olunub
16-09-2018, 11:19
İnformasiya ehtiyatları təkmilləşdirilir - Qaydalar
1-09-2018, 00:13
İKT sahəsində yeni layihələr reallaşdırılacaq
24-08-2018, 15:12
Müasir texnologiyaların tətbiqi genişlənir
13-08-2018, 10:12
Daha bir peykimiz orbitə hazırlanır
5-08-2018, 15:32
Ölkəmizdə elektron ticarət dövriyyəsi artır
30-07-2018, 13:35
İKT üçün yeni tədbirlər planı var
23-07-2018, 02:27
Müasir texnologiyalar daha da təkmilləşdirilir
14-07-2018, 14:01
“Elektron hökumət”ə müraciətlərin sayı 23 milyonu ötüb
7-07-2018, 22:21
Əmlakla bağlı elektronlaşma prosesi genişlənir - Yenilik
30-06-2018, 14:10
Müasir texnologiyalar biznes mühitini yaxşılaşdırır
23-06-2018, 10:45
İKT sahəsində elmi araşdırmalar davam etdirilir
11-06-2018, 01:03
Virtual məkan uşaqlar üçün təhlükəyə çevrilib - Ekspert
2-06-2018, 11:32
Elektron sənədləşmənin yeni mərhələsinə start verilib
26-05-2018, 21:57
İKT böyük şirkətləri bir araya gətirib
19-05-2018, 21:50
“Elektron dövlət” idarəçilik keyfiyyətini artıracaq
14-05-2018, 20:32
“Mobil elektron imza" layihəsinə start verilib
6-05-2018, 21:58
İnformasiya təhlükəsizliyi ilə bağlı yeniliklər edilir
28-04-2018, 10:46
Uşaqların zərərli informasiyalardan qorunması prioritetə çevrilib
23-04-2018, 23:28
Çətin relyefli ərazilərdə 4-cü nəsil texnologiyanın tətbiqi üçün yeni işlər görülür
16-04-2018, 19:59
Təhlükəsizlik Mərkəzi Azərbaycanın virtual sərhədlərini necə qoruyur?
8-04-2018, 12:25
Elektron media və sosial şəbəkələrin problemi – Ekspertlər
31-03-2018, 06:58
Dövlət xidmətlərində elektronlaşmanın yeni mərhələsi başlayır
17-03-2018, 08:46
İKT üzrə yeni tədqiqatlar aparılır
11-03-2018, 09:23
“Azerspace-1”in 25-dən çox ölkədə müştəri bazası var
3-03-2018, 09:32
Elektron arayışların tətbiqi...
25-02-2018, 11:06
Şagird qəbulunun elektronlaşdırılması valideynlərin işini asanlaşdırıb
12-02-2018, 22:01
Təhsildə müasir texnologiyaların tətbiqinə yeni imkanlar yaranır
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
