Sabiq deputat: “Tofiq Qasımov faktiki sürgün həyatı yaşadı” - Müsahibə
Tarix: 03-02-2020 17:17 | Bölmə: Müsahibə
Sabiq deputat: “Tofiq Qasımov faktiki sürgün həyatı yaşadı”

Qulamhüseyn Əlibəyli deyir ki, sabiq nazirin uğrunda mübarizə apardığı müstəqil Azərbaycanda deyil, qürbətdə vəfat etməsi təəssüfləndiricidir

Ötən həftə Azərbaycanın sabiq xarici işlər naziri Tofiq Qasımov İsveçrdə vəfat etdi. Son 25 ildə Azərbaycanla münasibətlərini kəsən sabiq nazir haqqında danışan Aydınlar Partiyasının sədri Qulamhüseyn Əlibəyli Reyting.az-a deyib ki, Tofiq müəllimi prinsipial insan, Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi uğrunda, xalqımızın firavan gələcəyi naminə mübarizə aparan şəxsiyyət kimi xatırlayır:

- Tofiq Qasımovun xalq hərəkatı dövründəki fəaliyyəti, sonra qısa müddət ərzində Xarici işlər naziri kimi gördüyü işlər bütövlükdə Azərbaycanın dövlət maraqlarının qorunmasına yönəlmişdi.

Tofiq müəllimlə mənim tanışlığım xalq hərəkatı dövrünün ilk illərinə təsadüf edir. Tofiq müəllimlə AMEA və BDU-da AXC-nin yerli strukturlarının yaranması zamanı tanış olmuşduq, qısa müddətdə mənimlə işgüzar münasibətləri yaranmışdı. Həmin dövrdə iclaslarda, toplantılarda birgə iştirak edirdik, sonradan bir çox məsələləri birlikdə müzakirə edirdik. Bu tanışlıq bizi daha da yaxınlaşdırdı.

1989-cu ildə Suverenlik haqqında konstitusiya qanunu qəbul edildi. Bu qanunun hazırlanmasında və müzakirəsində birgə iştirak edirdik.

Baxmayaraq ki, Tofiq müəllim ixtisasca fizik idi, amma dövlət və hüquq haqqında mükəmməl anlayışı və təsəvvürü olan şəxslərdən sayılırdı. Bu mərhələdə Tofiq müəllimi daha yaxından tanımışam. Ondan sonrakı dövrdə - Ali Sovetdə və Milli Məclisdə birgə işləmişik. Tofiq müəllimin sahəsi fizika olsa da, o, hüquq elmini və fələfəsini hüquqşünaslardan daha peşəkar bilirdi.

- Tofiq Qasımovla AXC-nin əlaqələri nə zaman dayandı?

- Təbii ki, AXC hakimiyyəti zamanı Tofiq Qasımov Xarici işlər naziri idi və tez-tez xaricə səfərlər edirdi. Azərbaycanın dövlət maraqlarının xarici ölkələrdə və beynəlxalq təşkilatlarda qorunmasında aktiv iştirak edirdi. Eyni zamanda Tofiq müəllimin müstəqillikdən sonra Azərbaycan diplomatiyasının formalaşmasında aktiv iştirakı olmuşdu. Hakimiyyət dəyişikliyindən sonra Tofiq müəllim AXC ilə əlaqələrini saxlayırdı. Amma müəyyən dövrdən sonra AXC-dən uzaqlaşdı. O dövrdə qanunsuz aksiyaya görə həbs edildi, sonra azad olundu və Türkiyəyə köçdü. Bundan sonra Tofiq müəllimlə əlaqəmiz kəsildi. Səhv etmirəmsə, bundan sonra fəaliyyətini Müsavat Partiyasında davam etdirdi. Amma onunla 1995-ci ildən sonra əlaqəmiz olmayıb.

- Əlaqənin kəsilməsinə səbəb onun AXC-dən istefa vermək məcburiyyətində qoyulması oldu?

- Mən belə bir fikrə rast gəlməmişəm. Ola bilsin ki, müəyyən qədər incikliyi olsun, amma mən bundan məlumatlı deyiləm.

- Ancaq 1994-cü ildə AXC Ali Məclisinin sədri vəzifəsinə Tofiq Qasımov deyil, Siz seçildiniz...

- Bəli, AXC Ali Məclisinə sədr seçkilərində mənim və Tofiq müəllimin namizədliyi var idi. Faktiki olaraq o dövrdə ciddi seçkilər keçirildi. Həmin dövrdə mən partiyada Ali Məclisin sədri idim. Ali Məclis üzvlərinin böyük əksəriyyəti mənə etimad göstərdi və səs çoxluğu ilə mən qalib gəldim. Ola bilsin ki, bu, Tofiq Qasımovun AXC-dən inciməsinə səbəb olmuşdu. Amma o dövrdə Ağsaqqallar Şurası deyilən şöbə var idi və Tofiq müəllim də orada təmsil olunurdu. Yəni onlar müəyyən tövsiyə və məsləhətlər verirdilər. Bu mənada Tofiq Qasımovun zorla AXC-dən uzaqlaşdırılmasını həmin dövrlə bağlı məlumatı olmayan insanlar deyə bilər.

- Uzun illər Tofiq Qasımovla birgə işləmisiniz. Onunla bağlı xatirələriniz varmı?

- Biz daha çox işgüzar formada məsələləri müzakirə etmişik. AXC-nin fəaliyyəti və daha sonra qanunvericilik məsələlərini.

Sabiq deputat: “Tofiq Qasımov faktiki sürgün həyatı yaşadı”
T. Qasımov

Amma hər dəfə mənimlə bir situasiyada zarafat edərdi. O zaman avtomobillə harasa gedəndə deyərdi ki, Qulamhüseyn sürücünün yanında əyləşməlidir. Zarafatla da deyərdi ki, sən arxada çox yer tutacaqsan, qabaqda əyləş. Düşünərdi ki, mən kök olduğum üçün arxada əyləşsəm, sıxlıq yarada bilərəm.

Özü heç vaxt avtomobil sürməzdi.

- Heç nazir olan vaxtı onun qəbuluna getmişdiniz?

- Yox, mənim buna ehtiyacım yox idi. Tofiq müəllim Xarici işlər naziri olmaqla yanaşı Milli Məclisin üzvü idi. Daha doğrusu, parlamentdə dövlət quruculuğu komissiyasının sədri idi. Mən də Milli Məclisdə Konstitusiya hüququ bölməsinə rəhbərlik edirdim. Bir çox hallarda bizim bölmə Dövlət quruculuğu komissiyasına hüquqi yardım göstərirdi. Odur ki, mən də komissiyanın iclaslarında iştirak edirdim və faktiki işgüzar münasibətlərimiz olurdu.

- Doğurdanmı Tofiq Qasımov kadr məsələlərinə ciddi yanaşırdı və digər qurumlardan fərqli olaraq Xarici İşlər Nazirliyinə barmaqla sayılacaq qədər AXC üzvünü işə qəbul etmişdi?

- Söhbət AXC-dən getmir, ümumiyyətlə Tofiq Qasımov prinsipial adam idi. Öz mövqeyini daima qoruyub saxlamağa çalışan və bunu bacaran insan idi. Sözsüz ki, həmin dövrdə hərəkatda xeyli adam var idi ki, onlar AXC üzvü olduqları üçün hakimiyyətdə təmsil olunmaq istəyirdilər. O cümlədən də Xarici İşlər Nazirliyində işləmək niyyətində olanlar var idi. Amma Tofiq müəllim hesab edirdi ki, nazirlikdə yalnız peşəkarlar çalışmalıdır. Yəni AXC üzvü olmaq nazirlikdə işləmək üçün kifayət etmirdi. Sözsüz ki, Tofiq müəllim perspektiv gördüyü AXC üzvlərini nazirlikdə işə götürmüşdü. Ancaq ucdantutma cəbhəçiləri işə götürmürdü. Ümumiyyətlə, Tofiq müəllim əvvəldən nazirlikdə olan komandanı işlətməyə çalışırdı və bu işin öhdəsindən müəyyən mənada gəlirdi.

- Tofiq müəllimin vəfatı haqda xəbəri necə qarşıladınız?

- Sözsüz ki, hər yaranan bir gün gözlərini əbədi yumacaq. Bu taleh bizi də gözləyir. Hər halda Tofiq müəllimin qürbətdə vəfat etməsi təəssüfləndiricidir. Ona görə ki, Tofiq müəllim uğrunda mübarizə apardığı müstəqil Azərbaycanda deyil, ondan kənarda vəfat etdi, faktiki sürgün həyatı yaşadı. Ömrünün son 20 ilini mühacir kimi yaşadı. Doğurdan da, adamın ürəyi o mənada ağrayır ki, müstəqillik uğrunda mübarizə aparasan, təmiz insan olasan, prinsipiallığını qoruyasan və ideyandan dönməyəsən, eyni zamanda da Azərbaycanda deyil, qürbət bir ölkədə gözlərini əbədi yumasan...

Allah rəhmət eləsin!

- Doğurdanmı Tofiq Qasımov İsveçrəyə köçdükdən sonra Azərbaycanı və azərbaycanlıları beynindən birdəfəlik silmək qərarı vermişdi?

- Tofiq müəllim vətən uğrunda, müstəqillik uğrunda mübarizə aparmış bir şəxsiyyət idi. Sadəcə, sonradan hesab etdi ki, dostlar onu yaxşı müdafiə etməyib.

Mən Tofiq Qasımovun Azərbaycanla əlaqə saxlamamasını küskünlük kimi qiymətləndirərdim. Azərbaycan uğrunda mübarizə aparan şəxsin Azərbaycanı birdəfəlik silməsi əsla mümkün deyil. Tofiq müəllim, sadəcə, Azərbaycandan küsmüşdü...

Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}