22:50 / 01-10-2020
Dövlət Xidməti: "Ermənilər Azərbaycana qarşı kiberqruplar yaradıblar"
22:02 / 01-10-2020
Türkiyədə daha 1407 nəfərdə koronavirus aşkarlanıb
21:43 / 01-10-2020
Ermənistan İsraildəki səfirini geri çağırıb
21:24 / 01-10-2020
Çempionlar Liqası: qrup mərhələsinin püşkü atılıb
21:17 / 01-10-2020
Ceyhun Bayramov İtaliyanın xarici işləri ilə Qarabağdakı vəziyyətlə bağlı müzakirə aparıb
21:05 / 01-10-2020
Qarabağ icması: "Məqsədimiz işğalçı Ermənistan ordusunu qovmaqdır"
20:40 / 01-10-2020
“WhatsApp” istifadəçilərinə - Xəbərdarlıq
20:31 / 01-10-2020
Rusiyanın Baş prokuroru Kamran Əliyevə məktub göndərib
20:13 / 01-10-2020
Müdafiə Nazirliyinin Beynəlxalq Hərbi Əməkdaşlıq İdarəsində növbəti brifinq keçirilib
20:05 / 01-10-2020
Saakaşviliyə Kiyevdə hücum olub
19:52 / 01-10-2020
MN-dən düşmənə xəbərdarlıq: "Ya ərazimizi tərk etməlidir, ya da yerində məhv ediləcək"
19:48 / 01-10-2020
Müdafiə Nazirliyi Ermənistanın itkilərini açıqlayıb
19:14 / 01-10-2020
Kanadadakı azərbaycanlılar BBC-yə etiraz ediblər
18:58 / 01-10-2020
Nazirlik: "Cəbhə bölgəsində dörd gündə iki şagird həlak olub, bir müəllim qəlpə yarası alıb"
18:40 / 01-10-2020
Düşmən Horadiz şəhərini atəşə tutub
18:14 / 01-10-2020
Ermənistanın ərazisindən Azərbaycan əraziləri yenidən raket atəşinə tutulub
18:03 / 01-10-2020
Türkiyə və Rusiya XİN başçıları arasında telefon danışığı olub
17:43 / 01-10-2020
Təhsil Nazirliyindən dərs saatları ilə bağlı - Açıqlama
17:38 / 01-10-2020
Mədət Quliyev direktoru vəzifədən azad edib
17:32 / 01-10-2020
Komendant saatının tətbiq olunduğu şəhər və rayonlarda tədbirlər keçirilir
17:25 / 01-10-2020
Prezidentin köməkçisi: "Ermənistan qoşunları ərazilərimizdən çıxardıqdan sonra sülhdən danışa bilərik"
17:04 / 01-10-2020
Mərkəzi Bank dolların rəsmi məzənnəsini açıqladı
17:01 / 01-10-2020
Nazirlik: "9 şagird və 8 təhsil işçisində koronavirus aşkarlanıb" - Cədvəl
16:53 / 01-10-2020
Azərbaycan Ordusu düşmənin daha bir neçə hərbi texnikasını məhv edib
16:38 / 01-10-2020
Sahibə Qafarova Parlamentlərarası İttifaqın Prezidenti ilə danışıb
16:31 / 01-10-2020
Ərdoğan: “Quldur Ermənistan dövlətinə dəstək verənlər hesab verəcəklər"
15:42 / 30-09-2020
Azərbaycan Ermənistanla atəşkəs şərtini açıqlayıb
12:32 / 30-09-2020
Ermənistanın daha 20 hərbçisi məhv edildi - Video
14:06 / 30-09-2020
Ordumuz erməni silahlılarının hərbi texnika və maşınlarını ələ keçirib
09:31 / 30-09-2020
Ermənistanın S-300-ü də vurulub - MN düşmənin itkilərini açıqlayıb
13:59 / 28-09-2020
Dövlət Xidməti kimlərin səfərbər olunacağını açıqlayıb
13:58 / 30-09-2020
Ermənistan Müdafiə Nazirliyi: “Çoxsaylı itkilərimiz var”
14:41 / 28-09-2020
Zod-Kəlbəcər yolu bağlanıb - Ermənilər təlaşda
16:19 / 28-09-2020
Məktəb direktoru vəzifəsi üçün sənəd qəbulu başlayıb
13:00 / 30-09-2020
Füzulidəki keçmiş döyüşçülər səfərbər olunub
10:34 / 30-09-2020
Müdafiə Nazirliyi: “Düşmən qruplaşması mühasirəyə alınıb”
14:57 / 30-09-2020
Düşmənin ehtiyat qüvvələri məhv edilib - Video
14:08 / 28-09-2020
İqbal Ağazadə cəbhəyə gedib: “Hamı qələbə əhval-ruhiyyəsindədir”
Ədəbiyyatın əyri güzgüsü - Firuz Mustafa yazır
Tarix: 15-09-2020 22:21 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
(666+3 kəlməlik ərazi)
Bu, bəlkə də ən çox bizim camaata (istəmirəm ki, xalq, yaxud millət yazım) xas olan bir cəhətdir. Məsələn, qonşu elə bilir ki, onun bütün bədbəxtliyinin baiskarı öz qonşusudur.
Siyasətçilərimizə elə gəlir ki, onların birinci düşməni elə eyni bir düşərgəni paylaşdıqları partiya və onun rəhbərləri, tərəfdarlarıdır.
Alimlərimiz belə zənn edir ki, onların əsərlərinin dünyaya səs salmasına öz yaxın alim dostları mane olur.
Müğənnilərimiz belə hesab edir ki, onların istedadının qabağına diyirlənən ən böyük kötük elə onların öz yaxın həmkarlarıdır.
Yox, mən düşünmürəm ki, bu, hamıya xas olan keyfiyyətdir. Və elə bu səbəbdən də məcburam ki, adları yuxarıda sadalanan sənət, peşə sahiblərinin dediyimiz məziyyətlərini səciyyələndirərkən əvvələ bir “bəzi”, “bir çox” sözlərini əlavə edim.
Bəli, camaatımızın bəzi, bir çox nümayəndələri öz bədbəxtliklərinin əsl səbəbkarını nədənsə uzaq-uzaq ölkələrdə yox, elə öz qonum-qonşuları, dost-tanışları arasında axtarırlar.
Elə qələm əhlimiz də bu cür düşünür; onların, necə deyərlər, bir çoxu öz düşmənlərini “özününkülərin” arasında axtarır.
Amma arada bir balaca fərq də müşahidə olunur. O fərq də ondan ibarətdir ki, əhli-qələm digər sənət və peşə sahiblərindən fərqli olaraq düşmənlərini təkcə öz müasirləri və qonşuları arasında yox, bəzən bir az uzaqda, bəzən də keçmişdə axtarmağı xoşlayır. Hətta, gələcəyə də baş vuranlar var; zira o günləri bir şair ətrafındakıları inandırmağa çalışırdı ki, dünənki istedadların evini filankəs yıxırdısa, bu günkü istedadları onun övladı məhv edir və guya ki, sabahkı istedadları da həmin övladın sabah irəli gedəcək övladı məhv edəcək. Belə çıxır ki, bizdə istedadları məhv etməyin yolları barədə xüsusi metod hazırlanıb.
Mən fatalist deyiləm. Məndə heç Nostradamus və Vanqa istedadından da bir zərrə yoxdur. Sabah nə olacağı barədə heç nə deyə bilmərəm.
Amma bu günün bəzi hadisələrini və adamlarını görürəm və məəttəl qalıram. Öz-özümə deyirəm ki, ilahi, sən bu bəzi bəndələrinə ağıl versəydin heç də pis olmazdı. Əslində Allah hamıya ağıl verib, sadəcə o ağıldan necə istifadə etmək haqda təlimat verməyi məsləhət bilməyib; biz yuxarının işinə qarışa bilmərik ki.
Sözümün canı var: indi “gündəm” deyilən bir şey dəbə düşüb və həmin o gündəm deyilən şeydə qalmaq üçün bəziləri və bir çoxları min bir oyundan çıxırlar. Və bu oyunda təkcə qonum-qonşu yox, hətta, bəzi ailələrin üzvləri belə, gündəmi zəbt etmək üçün dəridən-qabıqdan çıxırlar; ər arvadını, arvad da ərini nələrdəsə suçlayır.
Amma bu söyüşün radiusu bəzən o qədər genişlənir ki, məsələ az qala, bəzi alimlər demiş, qlobal mahiyyət kəsb edir.
Mənim başqa sənət sahibləri ilə bir işim yoxdur. Öz işləridir.
Sözüm yazı-pozuya iddialı olanlar haqqındadır. Yox, heç onlara da qətiyyən ağıl, tövsiyə, məsləhət vermək fikrində deyiləm. Sadəcə, məqsədim bəzi mətləbləri xatırlatmaqdır. Bir-bir deyim.
İndi az qala ədəbiyyatımızın, mədəniyyətimizin tarixində öz yeri olan, gözədəyən, nəzərəçarpan simaların hamısı “bütün cəbhə boyu” sürəkli atəşə məruz qalmaqdadır.
“Arqumentlər” müxtəlifdir: Nizami, Xaqanı, Məhsəti niyə farsca yazıb? Şah İsmayıl Xətai, Cahan Şah Həqiqi niyə hökmdar olub? Abbasqulu Ağa Bakıxanov niyə dinə inanıb? Mirzə Fətəli Axundov niyə ateist olub? Mirzə Cəlil və Mirzə Ələkbər nə üçün yalnız satirik əsərlər yazıb, bəyəm bu xalqın yaxşı cəhəti olmayıb? Cavid və Hadi nə üçün romantik ruhlu əsərlər yazıblar, bəyəm bu xalqın bir naqis cəhəti olmayıb? Nə üçün Səməd Vurğun “Leninin kitabı”, Bəxtiyar Vahabzadə “Leninlə söhbət” adlı poemalar yazıb? Hələ Lenini qoyaq bir kənara, nəyə görə Üzeyir bəy “Stalin” kontatası, Müşfiq “Stalin” poeması yazıb? 37-ci ildə yetkinlik yaşı çatmış şair və yazıçıların bir çoxu güllələndiyi halda, niyə digər bir qismi o qovğalardan sağ-salamat çıxıb?
Sonra.
Biri deyir ki, niyə bizdə realist ədəbiyyat inkişaf etmir, bir başqası isə haray-həşir qoparır ki, bizdə postmodernizmi (və təbii ki, postmodernistləri) gözümçıxdıya salıblar.
Təbii ki, başqa cür zadlar da var. Bir qism hər yerdə hər şeyin çox gözəl olduğunu, başqa qism isə hər şeyin hər yerdə pis olduğunu söyləyir.
Mən bir zad demirəm. Heç də hamı eyni cür düşünməli deyil. Amma düşüncə bir az düz olmalıdır axı. Klassiklərdən biri deyib ki, ədəbiyyat - həyatın güzgüsüdür. Güzgülər də cürbəcür olur və heç də bütün güzgülər əyri olmur.
Gündəmdə qalmaq istəyənlərin bir çoxu nəinki ədəbiyyatı əyri güzgü kimi təsəvvür edir, hətta o əyri güzgünün də üstünə qara rəng yaxır və ya onu vurub sındırırlar.
Gəl indi, əyri, sınıq, qara rəngli güzgüdə həyatın əksini axtar.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 15-09-2020 22:21 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
(666+3 kəlməlik ərazi)
Bu, bəlkə də ən çox bizim camaata (istəmirəm ki, xalq, yaxud millət yazım) xas olan bir cəhətdir. Məsələn, qonşu elə bilir ki, onun bütün bədbəxtliyinin baiskarı öz qonşusudur.
Siyasətçilərimizə elə gəlir ki, onların birinci düşməni elə eyni bir düşərgəni paylaşdıqları partiya və onun rəhbərləri, tərəfdarlarıdır.
Alimlərimiz belə zənn edir ki, onların əsərlərinin dünyaya səs salmasına öz yaxın alim dostları mane olur.
Müğənnilərimiz belə hesab edir ki, onların istedadının qabağına diyirlənən ən böyük kötük elə onların öz yaxın həmkarlarıdır.
Yox, mən düşünmürəm ki, bu, hamıya xas olan keyfiyyətdir. Və elə bu səbəbdən də məcburam ki, adları yuxarıda sadalanan sənət, peşə sahiblərinin dediyimiz məziyyətlərini səciyyələndirərkən əvvələ bir “bəzi”, “bir çox” sözlərini əlavə edim.
Bəli, camaatımızın bəzi, bir çox nümayəndələri öz bədbəxtliklərinin əsl səbəbkarını nədənsə uzaq-uzaq ölkələrdə yox, elə öz qonum-qonşuları, dost-tanışları arasında axtarırlar.
Elə qələm əhlimiz də bu cür düşünür; onların, necə deyərlər, bir çoxu öz düşmənlərini “özününkülərin” arasında axtarır.
Amma arada bir balaca fərq də müşahidə olunur. O fərq də ondan ibarətdir ki, əhli-qələm digər sənət və peşə sahiblərindən fərqli olaraq düşmənlərini təkcə öz müasirləri və qonşuları arasında yox, bəzən bir az uzaqda, bəzən də keçmişdə axtarmağı xoşlayır. Hətta, gələcəyə də baş vuranlar var; zira o günləri bir şair ətrafındakıları inandırmağa çalışırdı ki, dünənki istedadların evini filankəs yıxırdısa, bu günkü istedadları onun övladı məhv edir və guya ki, sabahkı istedadları da həmin övladın sabah irəli gedəcək övladı məhv edəcək. Belə çıxır ki, bizdə istedadları məhv etməyin yolları barədə xüsusi metod hazırlanıb.
Mən fatalist deyiləm. Məndə heç Nostradamus və Vanqa istedadından da bir zərrə yoxdur. Sabah nə olacağı barədə heç nə deyə bilmərəm.
Amma bu günün bəzi hadisələrini və adamlarını görürəm və məəttəl qalıram. Öz-özümə deyirəm ki, ilahi, sən bu bəzi bəndələrinə ağıl versəydin heç də pis olmazdı. Əslində Allah hamıya ağıl verib, sadəcə o ağıldan necə istifadə etmək haqda təlimat verməyi məsləhət bilməyib; biz yuxarının işinə qarışa bilmərik ki.
Sözümün canı var: indi “gündəm” deyilən bir şey dəbə düşüb və həmin o gündəm deyilən şeydə qalmaq üçün bəziləri və bir çoxları min bir oyundan çıxırlar. Və bu oyunda təkcə qonum-qonşu yox, hətta, bəzi ailələrin üzvləri belə, gündəmi zəbt etmək üçün dəridən-qabıqdan çıxırlar; ər arvadını, arvad da ərini nələrdəsə suçlayır.
Amma bu söyüşün radiusu bəzən o qədər genişlənir ki, məsələ az qala, bəzi alimlər demiş, qlobal mahiyyət kəsb edir.
Mənim başqa sənət sahibləri ilə bir işim yoxdur. Öz işləridir.
Sözüm yazı-pozuya iddialı olanlar haqqındadır. Yox, heç onlara da qətiyyən ağıl, tövsiyə, məsləhət vermək fikrində deyiləm. Sadəcə, məqsədim bəzi mətləbləri xatırlatmaqdır. Bir-bir deyim.
İndi az qala ədəbiyyatımızın, mədəniyyətimizin tarixində öz yeri olan, gözədəyən, nəzərəçarpan simaların hamısı “bütün cəbhə boyu” sürəkli atəşə məruz qalmaqdadır.
“Arqumentlər” müxtəlifdir: Nizami, Xaqanı, Məhsəti niyə farsca yazıb? Şah İsmayıl Xətai, Cahan Şah Həqiqi niyə hökmdar olub? Abbasqulu Ağa Bakıxanov niyə dinə inanıb? Mirzə Fətəli Axundov niyə ateist olub? Mirzə Cəlil və Mirzə Ələkbər nə üçün yalnız satirik əsərlər yazıb, bəyəm bu xalqın yaxşı cəhəti olmayıb? Cavid və Hadi nə üçün romantik ruhlu əsərlər yazıblar, bəyəm bu xalqın bir naqis cəhəti olmayıb? Nə üçün Səməd Vurğun “Leninin kitabı”, Bəxtiyar Vahabzadə “Leninlə söhbət” adlı poemalar yazıb? Hələ Lenini qoyaq bir kənara, nəyə görə Üzeyir bəy “Stalin” kontatası, Müşfiq “Stalin” poeması yazıb? 37-ci ildə yetkinlik yaşı çatmış şair və yazıçıların bir çoxu güllələndiyi halda, niyə digər bir qismi o qovğalardan sağ-salamat çıxıb?
Sonra.
Biri deyir ki, niyə bizdə realist ədəbiyyat inkişaf etmir, bir başqası isə haray-həşir qoparır ki, bizdə postmodernizmi (və təbii ki, postmodernistləri) gözümçıxdıya salıblar.
Təbii ki, başqa cür zadlar da var. Bir qism hər yerdə hər şeyin çox gözəl olduğunu, başqa qism isə hər şeyin hər yerdə pis olduğunu söyləyir.
Mən bir zad demirəm. Heç də hamı eyni cür düşünməli deyil. Amma düşüncə bir az düz olmalıdır axı. Klassiklərdən biri deyib ki, ədəbiyyat - həyatın güzgüsüdür. Güzgülər də cürbəcür olur və heç də bütün güzgülər əyri olmur.
Gündəmdə qalmaq istəyənlərin bir çoxu nəinki ədəbiyyatı əyri güzgü kimi təsəvvür edir, hətta o əyri güzgünün də üstünə qara rəng yaxır və ya onu vurub sındırırlar.
Gəl indi, əyri, sınıq, qara rəngli güzgüdə həyatın əksini axtar.
Müəllifin bütün yazıları - Firuz MUSTAFA
Bölməyə aid digər xəbərlər
29-07-2020, 09:23
Firuz MUSTAFA - Türk və hindu dillərinin kök yaxınlığı haqda... - Firuz Mustafa yazır
4-07-2020, 01:05
Firuz MUSTAFA - Rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun əmək kitabçası… - Firuz Mustafa yazır
1-07-2020, 20:38
Firuz MUSTAFA - Oljas Süleymenov: “Azərbaycan həmişə ürəyimdədir...” - Firuz Mustafa yazır
Azad İsazadə: “Ermənilər Rusiyaya əvvəlki qədər arxalanmır. Məncə, Nikol Paşinyan hökuməti anlayır ki, Rusiya bir şərtlə Ermənistanın arxasında dayana bilər. Bunun üçün Ermənistan birmənalı olaraq Qərb və Avropadan üz döndərməlidir”
Milli Məclisin üzvü: “Sülh danışıqları effekt vermir. Odur ki, Azərbaycanda müəyyən hazırlıqlar, səfərbərlik başlayıb, hərbi təlimlər keçirilir”
Fikrət Sadıqov: “Rusiyadakı müəyyən dairələr ölkəmizə qarşı informasiya müharibəsini genişləndirməyin vacibliyini düşünürlər. Təkcə cəbhə xəttində deyil, inormasiya səngərində də bizimlə vuruşmaq və bizi zədələməyin lazım olduğu qərarını veriblər”
Politoloq: “Böyük ehtimalla Azərbaycan ordusu payıza doğru Qarabağda antiterror əməliyyatlarına başlaya bilər. Rusiya müdaxilə etsə, Türkiyə də prosesə daxil olacaq. Bununla da, Cənubi Qafqazda böyük müharibə başlaya bilər”
Agentlik rəhbəri deyir ki, Prezident Administrasiyasının rəhbəri olmaq istəyi Əli Həsənovla Ramiz Mehdiyevin münasibətlərində gərginliklə müşayiət olunurdu
