18:49 / 23-09-2023
Elşad Hacıyev: “Ermənilər Azərbaycan vətəndaşlığı almaq istəyir”
18:01 / 23-09-2023
Baş nazir və nazirlər büdcəni müzakirə ediblər
17:55 / 23-09-2023
İlham Əliyev Toivo Klaarı qəbul edib - Yenilənib
16:36 / 23-09-2023
Azərbaycan Qarabağın erməni sakinləri üçün yanacaq göndərib - Fotolar
16:25 / 23-09-2023
Xocalıda silah-sursat anbarı aşkarlanıb - Fotolar
16:15 / 23-09-2023
Britaniya Rusiya ilə gizli danışıqlar aparır: nüvə təhlükəsizliyi və digər məsələlər müzakirə olunur
15:43 / 23-09-2023
Magistraturaya qəbul imtahanında hansı yeniliklər ediləcək? - Detallar
15:23 / 23-09-2023
Elm və Təhsil Nazirliyinin tabeliyindəki qurumların siyahısı təsdiq edilib - Siyahı
15:07 / 23-09-2023
Prezident İlham Əliyev İtaliya xalqına başsağlığı verib
14:06 / 23-09-2023
Əmirbəyov: “Həm Ağdam, həm də Laçın yolu açıqdır”
13:26 / 23-09-2023
Qar yağacaq, bəzi çaylardan sel keçəcək
13:19 / 23-09-2023
Qarabağdakı məsələlərin həlli üçün İşçi Qrup yaradılıb
11:15 / 23-09-2023
Azərbaycan prezidenti Səudiyyə Ərəbistanının kralına məktub göndərib
11:10 / 23-09-2023
Blinken Fidanla Qarabağdakı son vəziyyəti müzakirə edib
10:54 / 23-09-2023
Azərbaycanda payız fəsli başlayıb
10:48 / 23-09-2023
Ətin sümüyü - Akif Abbasov yazır
10:22 / 23-09-2023
Ermənilərin tərk erdiyi döyüş mövqeyi... - Video - Fotolar
23:45 / 22-09-2023
Azərbaycan və Rusiya XİN başçıları Qarabağdakı vəziyyətlə bağlı müzakirə aparıblar
21:13 / 22-09-2023
Koronavirusun yeni variantına yoluxanların sayı artır
20:52 / 22-09-2023
İrəvanda aksiya: dörd istiqamətdə yürüş başlayıb - Foto
20:42 / 22-09-2023
ABŞ Ukraynaya ATACMS raketləri verəcək
20:20 / 22-09-2023
Ermənilər Xankəndi şəhərində qəsdən yanğınlar törədir
20:13 / 22-09-2023
Qarabağdakı separatçılar silah-sursatlarını təhvil verir - Video
18:59 / 22-09-2023
Borrell: “Putin Avropada miqrasiya problemini kəskinləşdirəcək”
18:28 / 22-09-2023
Sülhməramlıların karvanı Ermənistandan Qarabağa doğru hərəkət edir
18:11 / 22-09-2023
Avropa İttifaqının xüsusi nümayəndəsi Paşinyanla görüşüb
18:05 / 22-09-2023
Nyu-Yorkda TDT XİN başçılarının görüşü keçirilib
18:04 / 22-09-2023
İrəvanda aksiya: polis 98 nəfəri saxlayıb
18:03 / 22-09-2023
Yaşar Nəcəfov Böyük Dəbilqə turnirinin qalibi olub
14:13 / 22-09-2023

20:55 / 20-09-2023

01:31 / 22-09-2023

22:34 / 20-09-2023

13:09 / 20-09-2023

23:43 / 20-09-2023

21:37 / 21-09-2023

21:13 / 22-09-2023

23:49 / 21-09-2023

23:45 / 22-09-2023

00:17 / 20-09-2023

22:54 / 19-09-2023

Vəli Axundovdan gözlənilməz jest - Firuz Mustafa yazır
Tarix: 08-07-2020 10:26 | Bölmə: Firuz MUSTAFA

Söhbət ötən əsrin 60-ci illərinin birinci yarısında baş verən qəribə bir olaydan gedir...
Mərhum şairimiz İlyas Tapdıq maraqlı həmsöhbət idi. Uzun illər müxtəlif nəşriyyatlarda redaktor, şöbə müdiri, baş redaktor vəzifələrində çalışmışdıı. Həm tutduğu vəzifə mövqeyinə, həm də yaradıcılığına görə geniş ədəbi ictimaiyyat arasında kifayət qədər tanınırdı.
İlyas müəllim ayrı-ayrı sahələrdə çalışan şəxslərlə, hətta, yaradıcılıqdan, yəni ədəbi-bədii fəaliyyətdən uzaq olan adamlarla da yaxından tanış idi. Onun tanışları arasında Azərbaycana müxtəlif vaxtlarda rəhbərlik edən adamlar - İmam Mustafayev, Vəli Axundov, Heydər Əliyev, Əbülfəz Əliyev kimi şəxsiyyətlər vardı.
O, bir dəfə belə bir əhvalat danışdı:
“Altımışıncı illərin əvvəlləri idi. O vaxt bütün SSRİ-də bir canlanma yaranmışdı. Bu da səbəbsiz deyildi. Stalinin ölümündən sonra hakimiyyətə Xruşşov gəlmişdi. Şəxsiyyətə pərəstış kəskin ifşa olunurdu. Həmin dövrü indi “buzqıran”, “yumşalma” adlandırırlar. Sanki ədəbiyyat da yeni bir mərhələyə qədəm qoymuşdu. Cəsarətli əsərlər meydana çıxırdı. Bu gün “altmışıncılar” adlanan nəsil də məhz o zaman öz sözünü deməyə başlamışdı. Qısası, həyatın hər sahəsində, o cümlədən ədəbiyyatda bir yeniləşmə hiss olunurdu.
Mən o vaxtlar nəşriyyatda çalışırdım. Təzə ailə qurmuşdum. İçərişəhərdə bir evin zirzəmisində məskunlaşmışdıq. Belə baxanda mənim vəziyyətim nisbətən babat idi. Qələm dostlarımın eləsi vardı ki, yataqxanada, kirayədə yaşayırdı. Hətta, vağzalda gecələyənlər də vardı...
O vaxt gənc idik. Dünya vecimizə deyildi. Elə indiki gənclərin çoxu kimi iddiamız böyük, həyat təcrübəmizsə az idi. Hər birimiz özümüzü dahi kimi hiss edən vaxtımız idi... O vaxtlar Rusiyada Yevtuşenko, Boznesenski, Rojdestvenski, Axmadullina kimi şairlər, Okucava, Vısotski, Kabzon kimi müğənnilər az qala mərkəzi hökumətlə hökumətlik edirdilər.
Bizdə də cəsarətli söz adamları vardı. Mehdi Hüseyn, Mirzə İbrahimov, Rəsul Rza, İsmayıl Şıxlı, Bəxtiyar Vahabzadə, Nəbi Xəzri, İsa Hüseynov, Sabir Əhmədli kimi şair və yazıçılar ən yaxşı, ən cəsarətli əsərlərini elə o dövrdə yaradıblar...
Biz nisbətən gənc nəsil idik. Dediyim kimi, enerjili, ötkəm vaxtımız idik. Amma əksəriyyətimiz məişət çətinlikləri məngənəsində çabalayırdıq. Yəni, dediyim kimi, çoxumuzun ev-eşiyi yoxdu. Arada bir yerə toplaşıb “dərdimizi unutmaq üçün”, necə deyərlər, “atışardıq”; indi bu ifadəyə “alman hesabı” deyirlər... Yeni kitabı nəşr olunanlar da qonaqlıq verərdi. Biz o vaxtlar üçün az-çox səliqə-sahmanlı olan yeməkxana və ya restoranlara gedərdik. Onda yeyib-içmək yerləri indiki kimi bol deyildi... Dostlarımızın çoxunun adı indiki nəslə yaxşı məlumdur: Sərdar Əsəd, Əli Kərim, Kələntər Kələntərli, Yusif Həsənbəy, Şamil Salmanov, Firidun Ağayev, Faiq Cəmcəm, Əlibala Hacızadə, Vladimir Qafarov... Arada bizim bu “yeyib-içən” dəstəyə özümüzdən yaşlı nəslin nümayəndələri də qoşulurdu. Məsələn, İslam Səfərli, Əlfi Qasımov, Qabil, Atif Zeynallı, Hüseyn Arif... Hətta, bir neçə dəfə o vaxtlar məşhur olan Əliağa Vahid də bizimlə bir masa arxasında əyləşmişdi...

V. Axundov
Yadımdadır, qış günü idi. Qələm dostlarımla “Novı Yevropa”da, ya da ki, “Novbahar”da yaxşıca yeyib-içmişdik. Əhvalımız yaxşı idi. Məclis başa çatandan sonra qərara aldıq ki, dəniz kənarında bir az gəzişək, daha sonra isti çayxanalardan birində çay içib qızınaq...
Quşbaşı qar yağırdı. Neftçilər prospekti ilə deyə-gülə gedirdik. Birdən bir az irəlidə gedən dostlardan biri geri çevrilib, əlini yuxarı qaldırdı, sakit olmaq işarəsi verdi. Əvvəlcə heç nə anlamadıq. Sonra elə həmin dostumuz yuxarı qaldırdığı əlini irəli uzatdı. Biz diqqətlə dostumuzun işarə etdiyi istiqamətə baxdıq. O vaxtkı dövlət rəhbərimiz Vəli Axundov bizdən bir-iki addım irəlidə gedirdi. Təbii ki, biz hamımız onu tanıdıq. Ondan bir qədər aralıda ucaboy, enlikürəkli bir gənc də vardı; yəqin ki, həmin gənc Vəli Yusif oğlunun mühafizəçisi idi. Biz addımımızı bir qədər yavaşıtdıq. Səsimizin tonu aşağı düşdü.
Elə bu əsnada Atif bizdən aralanıb Vəli Axundova yaxınlaşdı və ucadan:
- Yoldaş Axundov, olar Sizi bir dəqiqə,-deyə səsləndi.
Ucaboy oğlan geri dönüb təəccüblə soruşdu:
- Sizə nə lazımdır?
Atif ölkə rəhbərinə sözü olduğunu bildirdi. Paltosunun çiyinlərində qar topası qalaqlanmış Birinci katib, çox güman ki, bu dialoqu eşidirdi. Ona görə də ayaq saxlayıb üzünü əvvəlcə bizə, sonra da Atifə sarı tutub təmkinlə dilləndi:
- Buyurun. Eşidirəm...
Atif Bakıda böyümüşdü. Bizdən bir az yaşlı, həm də dilli-ağızlı idi. Şeirləri tez-tez mətbuatda çap olunurdu. Süleyman Rüstəmin dostu idi, ondan dissertasiya yazırdı. Zarafatcıl, sözü üzə deyən bir adamdı.
Atif Axundova yaxınlaşıb dedi:
- Yoldaş Axundov, bax bunların hamısı qələm adamlarıdır. Şair, yazıçı, tənqidçi... Hətta, aralarında alim də var.
Vəli Axundov bizi gözdən keçirib gülümsədi.
- Çox yaxşı... Tanışlığa şadam. Bəlkə bir sözünüz var mənə?
Atif sanki dövlət başçısının bu sözündən sonra daha da cəsarətlənərək dedi:
- Bəli, Sizdən bir xahişimiz var, yoldaş Axundov. Bax buradakı yoldaşların, demək olar ki, heç birinin ev-eşiyi yoxdur. Kimi kirayədə qalır, kimi yataqxanada... kimisi də vağzalın gözləmə zalında... Bax indi qışdır, qar yağır. Gecə şaxta düşəcək... Bu cavanlar da Sizin məmurlar kimi isti mənzillərdə, isti yorğan-döşəkdə yatmaq istəyirlər.
Çox güman ki, şairin dediyi son cümlə dövlət başçısının xoşuna gəlmədi. Amma o, qısaca: “Oldu, baxarıq”, - deyib, xudahafizləşərək bizdən ayrıldı.
Bundan sonra araya qızğın mübahisə düşdü. Kimi Atifi qınayır, kimi də müdafiə edirdi...
Elə həmin günün sabahı bizi Yazıçılar İttifaqının sədri Mehdi Hüseynin iş otağına çağırdılar. Dedik yəqin ki, kimsə dünənki söhbəti Mehdi müəllimə çatdırıb. Orasını da deyim ki, Mehdi Hüseyn xaraktercə sərt, ötkəm bir adamdı.
Sən demə, Mehdi müəllim doğrudan da, Axundovla aramızda olan söhbətin məğzini bilirmiş. Amma... Amma sədrimiz bizi bəzi çatışmayan cəhətlərimizə görə haqlı olaraq bir qədər məzəmmət edəndən sonra dedi:
- Yoldaş Axundov bu gün Baksovetə göstəriş verib, yeni tikilən evlərdən bir neçəsinin cavan yazıçılar üçün ayrılması nəzərdə tutulub...
Bir il sonra indiki Elmlər Akademiyası ilə üzbəüz binadan, “xruşşovkadan” mənə, o cümlədən bir neçə qələm yoldaşımıza mənzil verildi. Allah o kişiyə qəni-qəni rəhmət eləsin”.
Bax belə...
Qocaman qələm dostumun çoxdan danişdığı bu əhvalatı qələmə almaq qərarına gəldim.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 08-07-2020 10:26 | Bölmə: Firuz MUSTAFA

Söhbət ötən əsrin 60-ci illərinin birinci yarısında baş verən qəribə bir olaydan gedir...
Mərhum şairimiz İlyas Tapdıq maraqlı həmsöhbət idi. Uzun illər müxtəlif nəşriyyatlarda redaktor, şöbə müdiri, baş redaktor vəzifələrində çalışmışdıı. Həm tutduğu vəzifə mövqeyinə, həm də yaradıcılığına görə geniş ədəbi ictimaiyyat arasında kifayət qədər tanınırdı.
İlyas müəllim ayrı-ayrı sahələrdə çalışan şəxslərlə, hətta, yaradıcılıqdan, yəni ədəbi-bədii fəaliyyətdən uzaq olan adamlarla da yaxından tanış idi. Onun tanışları arasında Azərbaycana müxtəlif vaxtlarda rəhbərlik edən adamlar - İmam Mustafayev, Vəli Axundov, Heydər Əliyev, Əbülfəz Əliyev kimi şəxsiyyətlər vardı.
O, bir dəfə belə bir əhvalat danışdı:
“Altımışıncı illərin əvvəlləri idi. O vaxt bütün SSRİ-də bir canlanma yaranmışdı. Bu da səbəbsiz deyildi. Stalinin ölümündən sonra hakimiyyətə Xruşşov gəlmişdi. Şəxsiyyətə pərəstış kəskin ifşa olunurdu. Həmin dövrü indi “buzqıran”, “yumşalma” adlandırırlar. Sanki ədəbiyyat da yeni bir mərhələyə qədəm qoymuşdu. Cəsarətli əsərlər meydana çıxırdı. Bu gün “altmışıncılar” adlanan nəsil də məhz o zaman öz sözünü deməyə başlamışdı. Qısası, həyatın hər sahəsində, o cümlədən ədəbiyyatda bir yeniləşmə hiss olunurdu.
Mən o vaxtlar nəşriyyatda çalışırdım. Təzə ailə qurmuşdum. İçərişəhərdə bir evin zirzəmisində məskunlaşmışdıq. Belə baxanda mənim vəziyyətim nisbətən babat idi. Qələm dostlarımın eləsi vardı ki, yataqxanada, kirayədə yaşayırdı. Hətta, vağzalda gecələyənlər də vardı...
O vaxt gənc idik. Dünya vecimizə deyildi. Elə indiki gənclərin çoxu kimi iddiamız böyük, həyat təcrübəmizsə az idi. Hər birimiz özümüzü dahi kimi hiss edən vaxtımız idi... O vaxtlar Rusiyada Yevtuşenko, Boznesenski, Rojdestvenski, Axmadullina kimi şairlər, Okucava, Vısotski, Kabzon kimi müğənnilər az qala mərkəzi hökumətlə hökumətlik edirdilər.
Bizdə də cəsarətli söz adamları vardı. Mehdi Hüseyn, Mirzə İbrahimov, Rəsul Rza, İsmayıl Şıxlı, Bəxtiyar Vahabzadə, Nəbi Xəzri, İsa Hüseynov, Sabir Əhmədli kimi şair və yazıçılar ən yaxşı, ən cəsarətli əsərlərini elə o dövrdə yaradıblar...
Biz nisbətən gənc nəsil idik. Dediyim kimi, enerjili, ötkəm vaxtımız idik. Amma əksəriyyətimiz məişət çətinlikləri məngənəsində çabalayırdıq. Yəni, dediyim kimi, çoxumuzun ev-eşiyi yoxdu. Arada bir yerə toplaşıb “dərdimizi unutmaq üçün”, necə deyərlər, “atışardıq”; indi bu ifadəyə “alman hesabı” deyirlər... Yeni kitabı nəşr olunanlar da qonaqlıq verərdi. Biz o vaxtlar üçün az-çox səliqə-sahmanlı olan yeməkxana və ya restoranlara gedərdik. Onda yeyib-içmək yerləri indiki kimi bol deyildi... Dostlarımızın çoxunun adı indiki nəslə yaxşı məlumdur: Sərdar Əsəd, Əli Kərim, Kələntər Kələntərli, Yusif Həsənbəy, Şamil Salmanov, Firidun Ağayev, Faiq Cəmcəm, Əlibala Hacızadə, Vladimir Qafarov... Arada bizim bu “yeyib-içən” dəstəyə özümüzdən yaşlı nəslin nümayəndələri də qoşulurdu. Məsələn, İslam Səfərli, Əlfi Qasımov, Qabil, Atif Zeynallı, Hüseyn Arif... Hətta, bir neçə dəfə o vaxtlar məşhur olan Əliağa Vahid də bizimlə bir masa arxasında əyləşmişdi...

V. Axundov
Yadımdadır, qış günü idi. Qələm dostlarımla “Novı Yevropa”da, ya da ki, “Novbahar”da yaxşıca yeyib-içmişdik. Əhvalımız yaxşı idi. Məclis başa çatandan sonra qərara aldıq ki, dəniz kənarında bir az gəzişək, daha sonra isti çayxanalardan birində çay içib qızınaq...
Quşbaşı qar yağırdı. Neftçilər prospekti ilə deyə-gülə gedirdik. Birdən bir az irəlidə gedən dostlardan biri geri çevrilib, əlini yuxarı qaldırdı, sakit olmaq işarəsi verdi. Əvvəlcə heç nə anlamadıq. Sonra elə həmin dostumuz yuxarı qaldırdığı əlini irəli uzatdı. Biz diqqətlə dostumuzun işarə etdiyi istiqamətə baxdıq. O vaxtkı dövlət rəhbərimiz Vəli Axundov bizdən bir-iki addım irəlidə gedirdi. Təbii ki, biz hamımız onu tanıdıq. Ondan bir qədər aralıda ucaboy, enlikürəkli bir gənc də vardı; yəqin ki, həmin gənc Vəli Yusif oğlunun mühafizəçisi idi. Biz addımımızı bir qədər yavaşıtdıq. Səsimizin tonu aşağı düşdü.
Elə bu əsnada Atif bizdən aralanıb Vəli Axundova yaxınlaşdı və ucadan:
- Yoldaş Axundov, olar Sizi bir dəqiqə,-deyə səsləndi.
Ucaboy oğlan geri dönüb təəccüblə soruşdu:
- Sizə nə lazımdır?
Atif ölkə rəhbərinə sözü olduğunu bildirdi. Paltosunun çiyinlərində qar topası qalaqlanmış Birinci katib, çox güman ki, bu dialoqu eşidirdi. Ona görə də ayaq saxlayıb üzünü əvvəlcə bizə, sonra da Atifə sarı tutub təmkinlə dilləndi:
- Buyurun. Eşidirəm...
Atif Bakıda böyümüşdü. Bizdən bir az yaşlı, həm də dilli-ağızlı idi. Şeirləri tez-tez mətbuatda çap olunurdu. Süleyman Rüstəmin dostu idi, ondan dissertasiya yazırdı. Zarafatcıl, sözü üzə deyən bir adamdı.
Atif Axundova yaxınlaşıb dedi:
- Yoldaş Axundov, bax bunların hamısı qələm adamlarıdır. Şair, yazıçı, tənqidçi... Hətta, aralarında alim də var.
Vəli Axundov bizi gözdən keçirib gülümsədi.
- Çox yaxşı... Tanışlığa şadam. Bəlkə bir sözünüz var mənə?
Atif sanki dövlət başçısının bu sözündən sonra daha da cəsarətlənərək dedi:
- Bəli, Sizdən bir xahişimiz var, yoldaş Axundov. Bax buradakı yoldaşların, demək olar ki, heç birinin ev-eşiyi yoxdur. Kimi kirayədə qalır, kimi yataqxanada... kimisi də vağzalın gözləmə zalında... Bax indi qışdır, qar yağır. Gecə şaxta düşəcək... Bu cavanlar da Sizin məmurlar kimi isti mənzillərdə, isti yorğan-döşəkdə yatmaq istəyirlər.
Çox güman ki, şairin dediyi son cümlə dövlət başçısının xoşuna gəlmədi. Amma o, qısaca: “Oldu, baxarıq”, - deyib, xudahafizləşərək bizdən ayrıldı.
Bundan sonra araya qızğın mübahisə düşdü. Kimi Atifi qınayır, kimi də müdafiə edirdi...
Elə həmin günün sabahı bizi Yazıçılar İttifaqının sədri Mehdi Hüseynin iş otağına çağırdılar. Dedik yəqin ki, kimsə dünənki söhbəti Mehdi müəllimə çatdırıb. Orasını da deyim ki, Mehdi Hüseyn xaraktercə sərt, ötkəm bir adamdı.
Sən demə, Mehdi müəllim doğrudan da, Axundovla aramızda olan söhbətin məğzini bilirmiş. Amma... Amma sədrimiz bizi bəzi çatışmayan cəhətlərimizə görə haqlı olaraq bir qədər məzəmmət edəndən sonra dedi:
- Yoldaş Axundov bu gün Baksovetə göstəriş verib, yeni tikilən evlərdən bir neçəsinin cavan yazıçılar üçün ayrılması nəzərdə tutulub...
Bir il sonra indiki Elmlər Akademiyası ilə üzbəüz binadan, “xruşşovkadan” mənə, o cümlədən bir neçə qələm yoldaşımıza mənzil verildi. Allah o kişiyə qəni-qəni rəhmət eləsin”.
Bax belə...
Qocaman qələm dostumun çoxdan danişdığı bu əhvalatı qələmə almaq qərarına gəldim.
Müəllifin bütün yazıları - Firuz MUSTAFA
Bölməyə aid digər xəbərlər
29-07-2020, 09:23
Firuz MUSTAFA - Türk və hindu dillərinin kök yaxınlığı haqda... - Firuz Mustafa yazır
4-07-2020, 01:05
Firuz MUSTAFA - Rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun əmək kitabçası… - Firuz Mustafa yazır
1-07-2020, 20:38
Firuz MUSTAFA - Oljas Süleymenov: “Azərbaycan həmişə ürəyimdədir...” - Firuz Mustafa yazır