23:44 / 12-09-2025
Aİ Rusiyaya qarşı sanksiyaların müddətini uzadıb
22:10 / 12-09-2025
Salyanda 62 yaşlı kişi güllələnib
18:29 / 12-09-2025
Külək Yasamalda yaşayış binasında təhlükəli vəziyyət yaradıb - Video
18:00 / 12-09-2025
“Slavyanka” sularından kəskin qoxu gəlir - AQTA məsələni araşdırır
17:50 / 12-09-2025
Sədr müavini: "Metroda gələcəkdə diferensial qiymət artımı ola bilər"
17:40 / 12-09-2025
Xocalının daha iki kəndinə köç olacaq
17:23 / 12-09-2025
Xırdalan–Sumqayıt–Xırdalan xətti üzrə sərnişin qatarlarının fəaliyyəti dayandırılır
17:12 / 12-09-2025
Premyer Liqada V və VI turun oyun proqramı açıqlanıb
17:01 / 12-09-2025
Donald Tramp: "Biz çox sərt hərəkət etməli olacağıq"
16:55 / 12-09-2025
Milli Süni İntellekt Mərkəzinə direktor təyin olunub
16:15 / 12-09-2025
BDU-da bəzi ixtisaslar üzrə dərslər 4 gün keçiriləcək
15:54 / 12-09-2025
Azərbaycanlı girovların öldürülməsi üzrə sənədlər elan olunub
15:43 / 12-09-2025
Kürşad Zorlu Naxçıvana gəlib - Yenilənib
15:33 / 12-09-2025
Qobustanda şəhidlə vida mərasimi olub
15:14 / 12-09-2025
Qarabağa daha iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
14:58 / 12-09-2025
İcra Hakimiyyətinin tenderi baş tutmayıb
14:55 / 12-09-2025
Azərbaycan III Türk Dövlətləri Universiadasının qalibi olub
14:49 / 12-09-2025
Qəbələdə şəhidlə vida mərasimi keçirilib
14:45 / 12-09-2025
Daha bir şəhidimiz Qubada torpağa tapşırılıb
14:35 / 12-09-2025
Bakıda 35 min manatlıq dələduzluq edən şəxslər saxlanılıb
14:18 / 12-09-2025
Gəncədə evdə partlayış olub, xəsarət alan var
13:34 / 12-09-2025
Deputat: "Ətin qiyməti yüksəkdir"
13:13 / 12-09-2025
Şəhidimiz Göyçayda dəfn olunub - Yenilənib
12:53 / 12-09-2025
Sabah yağış yağacaq
12:46 / 12-09-2025
Laçında söyüş söyən vəzifəli şəxslər həbs olunub
12:38 / 12-09-2025
"Avroviziya"da iştirak üçün yeni şərt qoyublar
12:30 / 12-09-2025
Xalq artistinin səhhəti barədə açıqlama yayılıb
12:05 / 12-09-2025
“Rabitəbank" keşbeki azaldıb
12:00 / 12-09-2025
Ekspert naziri debata çağırıb
11:40 / 12-09-2025
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi keçirilir
09:10 / 09-09-2025
Etibar Məmmədov aktiv siyasətə qayıda bilər
06:10 / 11-09-2025
Qarabağa növbəti köç karvanları gedib - (Yenilənib)
23:31 / 08-09-2025
“Tesla” ABŞ-da bazar payını itirir
23:10 / 08-09-2025
Fransanın baş naziri kabineti ilə istefaya göndərilir
15:20 / 08-09-2025
Xocalı və Ağdərəyə növbəti köç olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:57 / 08-09-2025
İlin son Ay tutulması başa çatıb - (Yenilənib)
11:56 / 08-09-2025
Bakıda “KamAZ” avtomobilin üzərinə aşıb, ölən var - Fotolar - Yenilənib
16:29 / 08-09-2025
Rusiya Qarabağda yaşamış ermənilərdən terrorçu qrup yaratmaq istəyir
23:20 / 08-09-2025
ABŞ düşüncələrə nəzarət etməyə çalışır
00:04 / 08-09-2025
Alim Qasımov villasını satır - Fotolar
11:09 / 08-09-2025
Ukraynanı üç hissəyə bölürlər
09:20 / 08-09-2025
Anaya hədiyyə - Akif Abbasov yazır
Vəli Axundovdan gözlənilməz jest - Firuz Mustafa yazır
Tarix: 08-07-2020 10:26 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
Söhbət ötən əsrin 60-ci illərinin birinci yarısında baş verən qəribə bir olaydan gedir...
Mərhum şairimiz İlyas Tapdıq maraqlı həmsöhbət idi. Uzun illər müxtəlif nəşriyyatlarda redaktor, şöbə müdiri, baş redaktor vəzifələrində çalışmışdıı. Həm tutduğu vəzifə mövqeyinə, həm də yaradıcılığına görə geniş ədəbi ictimaiyyat arasında kifayət qədər tanınırdı.
İlyas müəllim ayrı-ayrı sahələrdə çalışan şəxslərlə, hətta, yaradıcılıqdan, yəni ədəbi-bədii fəaliyyətdən uzaq olan adamlarla da yaxından tanış idi. Onun tanışları arasında Azərbaycana müxtəlif vaxtlarda rəhbərlik edən adamlar - İmam Mustafayev, Vəli Axundov, Heydər Əliyev, Əbülfəz Əliyev kimi şəxsiyyətlər vardı.
O, bir dəfə belə bir əhvalat danışdı:
“Altımışıncı illərin əvvəlləri idi. O vaxt bütün SSRİ-də bir canlanma yaranmışdı. Bu da səbəbsiz deyildi. Stalinin ölümündən sonra hakimiyyətə Xruşşov gəlmişdi. Şəxsiyyətə pərəstış kəskin ifşa olunurdu. Həmin dövrü indi “buzqıran”, “yumşalma” adlandırırlar. Sanki ədəbiyyat da yeni bir mərhələyə qədəm qoymuşdu. Cəsarətli əsərlər meydana çıxırdı. Bu gün “altmışıncılar” adlanan nəsil də məhz o zaman öz sözünü deməyə başlamışdı. Qısası, həyatın hər sahəsində, o cümlədən ədəbiyyatda bir yeniləşmə hiss olunurdu.
Mən o vaxtlar nəşriyyatda çalışırdım. Təzə ailə qurmuşdum. İçərişəhərdə bir evin zirzəmisində məskunlaşmışdıq. Belə baxanda mənim vəziyyətim nisbətən babat idi. Qələm dostlarımın eləsi vardı ki, yataqxanada, kirayədə yaşayırdı. Hətta, vağzalda gecələyənlər də vardı...
O vaxt gənc idik. Dünya vecimizə deyildi. Elə indiki gənclərin çoxu kimi iddiamız böyük, həyat təcrübəmizsə az idi. Hər birimiz özümüzü dahi kimi hiss edən vaxtımız idi... O vaxtlar Rusiyada Yevtuşenko, Boznesenski, Rojdestvenski, Axmadullina kimi şairlər, Okucava, Vısotski, Kabzon kimi müğənnilər az qala mərkəzi hökumətlə hökumətlik edirdilər.
Bizdə də cəsarətli söz adamları vardı. Mehdi Hüseyn, Mirzə İbrahimov, Rəsul Rza, İsmayıl Şıxlı, Bəxtiyar Vahabzadə, Nəbi Xəzri, İsa Hüseynov, Sabir Əhmədli kimi şair və yazıçılar ən yaxşı, ən cəsarətli əsərlərini elə o dövrdə yaradıblar...
Biz nisbətən gənc nəsil idik. Dediyim kimi, enerjili, ötkəm vaxtımız idik. Amma əksəriyyətimiz məişət çətinlikləri məngənəsində çabalayırdıq. Yəni, dediyim kimi, çoxumuzun ev-eşiyi yoxdu. Arada bir yerə toplaşıb “dərdimizi unutmaq üçün”, necə deyərlər, “atışardıq”; indi bu ifadəyə “alman hesabı” deyirlər... Yeni kitabı nəşr olunanlar da qonaqlıq verərdi. Biz o vaxtlar üçün az-çox səliqə-sahmanlı olan yeməkxana və ya restoranlara gedərdik. Onda yeyib-içmək yerləri indiki kimi bol deyildi... Dostlarımızın çoxunun adı indiki nəslə yaxşı məlumdur: Sərdar Əsəd, Əli Kərim, Kələntər Kələntərli, Yusif Həsənbəy, Şamil Salmanov, Firidun Ağayev, Faiq Cəmcəm, Əlibala Hacızadə, Vladimir Qafarov... Arada bizim bu “yeyib-içən” dəstəyə özümüzdən yaşlı nəslin nümayəndələri də qoşulurdu. Məsələn, İslam Səfərli, Əlfi Qasımov, Qabil, Atif Zeynallı, Hüseyn Arif... Hətta, bir neçə dəfə o vaxtlar məşhur olan Əliağa Vahid də bizimlə bir masa arxasında əyləşmişdi...
V. Axundov
Yadımdadır, qış günü idi. Qələm dostlarımla “Novı Yevropa”da, ya da ki, “Novbahar”da yaxşıca yeyib-içmişdik. Əhvalımız yaxşı idi. Məclis başa çatandan sonra qərara aldıq ki, dəniz kənarında bir az gəzişək, daha sonra isti çayxanalardan birində çay içib qızınaq...
Quşbaşı qar yağırdı. Neftçilər prospekti ilə deyə-gülə gedirdik. Birdən bir az irəlidə gedən dostlardan biri geri çevrilib, əlini yuxarı qaldırdı, sakit olmaq işarəsi verdi. Əvvəlcə heç nə anlamadıq. Sonra elə həmin dostumuz yuxarı qaldırdığı əlini irəli uzatdı. Biz diqqətlə dostumuzun işarə etdiyi istiqamətə baxdıq. O vaxtkı dövlət rəhbərimiz Vəli Axundov bizdən bir-iki addım irəlidə gedirdi. Təbii ki, biz hamımız onu tanıdıq. Ondan bir qədər aralıda ucaboy, enlikürəkli bir gənc də vardı; yəqin ki, həmin gənc Vəli Yusif oğlunun mühafizəçisi idi. Biz addımımızı bir qədər yavaşıtdıq. Səsimizin tonu aşağı düşdü.
Elə bu əsnada Atif bizdən aralanıb Vəli Axundova yaxınlaşdı və ucadan:
- Yoldaş Axundov, olar Sizi bir dəqiqə,-deyə səsləndi.
Ucaboy oğlan geri dönüb təəccüblə soruşdu:
- Sizə nə lazımdır?
Atif ölkə rəhbərinə sözü olduğunu bildirdi. Paltosunun çiyinlərində qar topası qalaqlanmış Birinci katib, çox güman ki, bu dialoqu eşidirdi. Ona görə də ayaq saxlayıb üzünü əvvəlcə bizə, sonra da Atifə sarı tutub təmkinlə dilləndi:
- Buyurun. Eşidirəm...
Atif Bakıda böyümüşdü. Bizdən bir az yaşlı, həm də dilli-ağızlı idi. Şeirləri tez-tez mətbuatda çap olunurdu. Süleyman Rüstəmin dostu idi, ondan dissertasiya yazırdı. Zarafatcıl, sözü üzə deyən bir adamdı.
Atif Axundova yaxınlaşıb dedi:
- Yoldaş Axundov, bax bunların hamısı qələm adamlarıdır. Şair, yazıçı, tənqidçi... Hətta, aralarında alim də var.
Vəli Axundov bizi gözdən keçirib gülümsədi.
- Çox yaxşı... Tanışlığa şadam. Bəlkə bir sözünüz var mənə?
Atif sanki dövlət başçısının bu sözündən sonra daha da cəsarətlənərək dedi:
- Bəli, Sizdən bir xahişimiz var, yoldaş Axundov. Bax buradakı yoldaşların, demək olar ki, heç birinin ev-eşiyi yoxdur. Kimi kirayədə qalır, kimi yataqxanada... kimisi də vağzalın gözləmə zalında... Bax indi qışdır, qar yağır. Gecə şaxta düşəcək... Bu cavanlar da Sizin məmurlar kimi isti mənzillərdə, isti yorğan-döşəkdə yatmaq istəyirlər.
Çox güman ki, şairin dediyi son cümlə dövlət başçısının xoşuna gəlmədi. Amma o, qısaca: “Oldu, baxarıq”, - deyib, xudahafizləşərək bizdən ayrıldı.
Bundan sonra araya qızğın mübahisə düşdü. Kimi Atifi qınayır, kimi də müdafiə edirdi...
Elə həmin günün sabahı bizi Yazıçılar İttifaqının sədri Mehdi Hüseynin iş otağına çağırdılar. Dedik yəqin ki, kimsə dünənki söhbəti Mehdi müəllimə çatdırıb. Orasını da deyim ki, Mehdi Hüseyn xaraktercə sərt, ötkəm bir adamdı.
Sən demə, Mehdi müəllim doğrudan da, Axundovla aramızda olan söhbətin məğzini bilirmiş. Amma... Amma sədrimiz bizi bəzi çatışmayan cəhətlərimizə görə haqlı olaraq bir qədər məzəmmət edəndən sonra dedi:
- Yoldaş Axundov bu gün Baksovetə göstəriş verib, yeni tikilən evlərdən bir neçəsinin cavan yazıçılar üçün ayrılması nəzərdə tutulub...
Bir il sonra indiki Elmlər Akademiyası ilə üzbəüz binadan, “xruşşovkadan” mənə, o cümlədən bir neçə qələm yoldaşımıza mənzil verildi. Allah o kişiyə qəni-qəni rəhmət eləsin”.
Bax belə...
Qocaman qələm dostumun çoxdan danişdığı bu əhvalatı qələmə almaq qərarına gəldim.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 08-07-2020 10:26 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
Söhbət ötən əsrin 60-ci illərinin birinci yarısında baş verən qəribə bir olaydan gedir...
Mərhum şairimiz İlyas Tapdıq maraqlı həmsöhbət idi. Uzun illər müxtəlif nəşriyyatlarda redaktor, şöbə müdiri, baş redaktor vəzifələrində çalışmışdıı. Həm tutduğu vəzifə mövqeyinə, həm də yaradıcılığına görə geniş ədəbi ictimaiyyat arasında kifayət qədər tanınırdı.
İlyas müəllim ayrı-ayrı sahələrdə çalışan şəxslərlə, hətta, yaradıcılıqdan, yəni ədəbi-bədii fəaliyyətdən uzaq olan adamlarla da yaxından tanış idi. Onun tanışları arasında Azərbaycana müxtəlif vaxtlarda rəhbərlik edən adamlar - İmam Mustafayev, Vəli Axundov, Heydər Əliyev, Əbülfəz Əliyev kimi şəxsiyyətlər vardı.
O, bir dəfə belə bir əhvalat danışdı:
“Altımışıncı illərin əvvəlləri idi. O vaxt bütün SSRİ-də bir canlanma yaranmışdı. Bu da səbəbsiz deyildi. Stalinin ölümündən sonra hakimiyyətə Xruşşov gəlmişdi. Şəxsiyyətə pərəstış kəskin ifşa olunurdu. Həmin dövrü indi “buzqıran”, “yumşalma” adlandırırlar. Sanki ədəbiyyat da yeni bir mərhələyə qədəm qoymuşdu. Cəsarətli əsərlər meydana çıxırdı. Bu gün “altmışıncılar” adlanan nəsil də məhz o zaman öz sözünü deməyə başlamışdı. Qısası, həyatın hər sahəsində, o cümlədən ədəbiyyatda bir yeniləşmə hiss olunurdu.
Mən o vaxtlar nəşriyyatda çalışırdım. Təzə ailə qurmuşdum. İçərişəhərdə bir evin zirzəmisində məskunlaşmışdıq. Belə baxanda mənim vəziyyətim nisbətən babat idi. Qələm dostlarımın eləsi vardı ki, yataqxanada, kirayədə yaşayırdı. Hətta, vağzalda gecələyənlər də vardı...
O vaxt gənc idik. Dünya vecimizə deyildi. Elə indiki gənclərin çoxu kimi iddiamız böyük, həyat təcrübəmizsə az idi. Hər birimiz özümüzü dahi kimi hiss edən vaxtımız idi... O vaxtlar Rusiyada Yevtuşenko, Boznesenski, Rojdestvenski, Axmadullina kimi şairlər, Okucava, Vısotski, Kabzon kimi müğənnilər az qala mərkəzi hökumətlə hökumətlik edirdilər.
Bizdə də cəsarətli söz adamları vardı. Mehdi Hüseyn, Mirzə İbrahimov, Rəsul Rza, İsmayıl Şıxlı, Bəxtiyar Vahabzadə, Nəbi Xəzri, İsa Hüseynov, Sabir Əhmədli kimi şair və yazıçılar ən yaxşı, ən cəsarətli əsərlərini elə o dövrdə yaradıblar...
Biz nisbətən gənc nəsil idik. Dediyim kimi, enerjili, ötkəm vaxtımız idik. Amma əksəriyyətimiz məişət çətinlikləri məngənəsində çabalayırdıq. Yəni, dediyim kimi, çoxumuzun ev-eşiyi yoxdu. Arada bir yerə toplaşıb “dərdimizi unutmaq üçün”, necə deyərlər, “atışardıq”; indi bu ifadəyə “alman hesabı” deyirlər... Yeni kitabı nəşr olunanlar da qonaqlıq verərdi. Biz o vaxtlar üçün az-çox səliqə-sahmanlı olan yeməkxana və ya restoranlara gedərdik. Onda yeyib-içmək yerləri indiki kimi bol deyildi... Dostlarımızın çoxunun adı indiki nəslə yaxşı məlumdur: Sərdar Əsəd, Əli Kərim, Kələntər Kələntərli, Yusif Həsənbəy, Şamil Salmanov, Firidun Ağayev, Faiq Cəmcəm, Əlibala Hacızadə, Vladimir Qafarov... Arada bizim bu “yeyib-içən” dəstəyə özümüzdən yaşlı nəslin nümayəndələri də qoşulurdu. Məsələn, İslam Səfərli, Əlfi Qasımov, Qabil, Atif Zeynallı, Hüseyn Arif... Hətta, bir neçə dəfə o vaxtlar məşhur olan Əliağa Vahid də bizimlə bir masa arxasında əyləşmişdi...
V. Axundov
Yadımdadır, qış günü idi. Qələm dostlarımla “Novı Yevropa”da, ya da ki, “Novbahar”da yaxşıca yeyib-içmişdik. Əhvalımız yaxşı idi. Məclis başa çatandan sonra qərara aldıq ki, dəniz kənarında bir az gəzişək, daha sonra isti çayxanalardan birində çay içib qızınaq...
Quşbaşı qar yağırdı. Neftçilər prospekti ilə deyə-gülə gedirdik. Birdən bir az irəlidə gedən dostlardan biri geri çevrilib, əlini yuxarı qaldırdı, sakit olmaq işarəsi verdi. Əvvəlcə heç nə anlamadıq. Sonra elə həmin dostumuz yuxarı qaldırdığı əlini irəli uzatdı. Biz diqqətlə dostumuzun işarə etdiyi istiqamətə baxdıq. O vaxtkı dövlət rəhbərimiz Vəli Axundov bizdən bir-iki addım irəlidə gedirdi. Təbii ki, biz hamımız onu tanıdıq. Ondan bir qədər aralıda ucaboy, enlikürəkli bir gənc də vardı; yəqin ki, həmin gənc Vəli Yusif oğlunun mühafizəçisi idi. Biz addımımızı bir qədər yavaşıtdıq. Səsimizin tonu aşağı düşdü.
Elə bu əsnada Atif bizdən aralanıb Vəli Axundova yaxınlaşdı və ucadan:
- Yoldaş Axundov, olar Sizi bir dəqiqə,-deyə səsləndi.
Ucaboy oğlan geri dönüb təəccüblə soruşdu:
- Sizə nə lazımdır?
Atif ölkə rəhbərinə sözü olduğunu bildirdi. Paltosunun çiyinlərində qar topası qalaqlanmış Birinci katib, çox güman ki, bu dialoqu eşidirdi. Ona görə də ayaq saxlayıb üzünü əvvəlcə bizə, sonra da Atifə sarı tutub təmkinlə dilləndi:
- Buyurun. Eşidirəm...
Atif Bakıda böyümüşdü. Bizdən bir az yaşlı, həm də dilli-ağızlı idi. Şeirləri tez-tez mətbuatda çap olunurdu. Süleyman Rüstəmin dostu idi, ondan dissertasiya yazırdı. Zarafatcıl, sözü üzə deyən bir adamdı.
Atif Axundova yaxınlaşıb dedi:
- Yoldaş Axundov, bax bunların hamısı qələm adamlarıdır. Şair, yazıçı, tənqidçi... Hətta, aralarında alim də var.
Vəli Axundov bizi gözdən keçirib gülümsədi.
- Çox yaxşı... Tanışlığa şadam. Bəlkə bir sözünüz var mənə?
Atif sanki dövlət başçısının bu sözündən sonra daha da cəsarətlənərək dedi:
- Bəli, Sizdən bir xahişimiz var, yoldaş Axundov. Bax buradakı yoldaşların, demək olar ki, heç birinin ev-eşiyi yoxdur. Kimi kirayədə qalır, kimi yataqxanada... kimisi də vağzalın gözləmə zalında... Bax indi qışdır, qar yağır. Gecə şaxta düşəcək... Bu cavanlar da Sizin məmurlar kimi isti mənzillərdə, isti yorğan-döşəkdə yatmaq istəyirlər.
Çox güman ki, şairin dediyi son cümlə dövlət başçısının xoşuna gəlmədi. Amma o, qısaca: “Oldu, baxarıq”, - deyib, xudahafizləşərək bizdən ayrıldı.
Bundan sonra araya qızğın mübahisə düşdü. Kimi Atifi qınayır, kimi də müdafiə edirdi...
Elə həmin günün sabahı bizi Yazıçılar İttifaqının sədri Mehdi Hüseynin iş otağına çağırdılar. Dedik yəqin ki, kimsə dünənki söhbəti Mehdi müəllimə çatdırıb. Orasını da deyim ki, Mehdi Hüseyn xaraktercə sərt, ötkəm bir adamdı.
Sən demə, Mehdi müəllim doğrudan da, Axundovla aramızda olan söhbətin məğzini bilirmiş. Amma... Amma sədrimiz bizi bəzi çatışmayan cəhətlərimizə görə haqlı olaraq bir qədər məzəmmət edəndən sonra dedi:
- Yoldaş Axundov bu gün Baksovetə göstəriş verib, yeni tikilən evlərdən bir neçəsinin cavan yazıçılar üçün ayrılması nəzərdə tutulub...
Bir il sonra indiki Elmlər Akademiyası ilə üzbəüz binadan, “xruşşovkadan” mənə, o cümlədən bir neçə qələm yoldaşımıza mənzil verildi. Allah o kişiyə qəni-qəni rəhmət eləsin”.
Bax belə...
Qocaman qələm dostumun çoxdan danişdığı bu əhvalatı qələmə almaq qərarına gəldim.
Müəllifin bütün yazıları - Firuz MUSTAFA
Bölməyə aid digər xəbərlər
29-07-2020, 09:23
Firuz MUSTAFA - Türk və hindu dillərinin kök yaxınlığı haqda... - Firuz Mustafa yazır
4-07-2020, 01:05
Firuz MUSTAFA - Rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun əmək kitabçası… - Firuz Mustafa yazır
1-07-2020, 20:38
Firuz MUSTAFA - Oljas Süleymenov: “Azərbaycan həmişə ürəyimdədir...” - Firuz Mustafa yazır
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
