21:16 / 11-07-2025
Xocalı soyqırımı zamanı girov götürülmüş qadın: "Yaşyarımlıq oğlum..." - (Yenilənib)
19:05 / 11-07-2025
"Qarabağ" klubu növbəti yoxlama oyununda qalib gəlib
18:06 / 11-07-2025
İqtisadi Şuranın iclası keçirilib
18:02 / 11-07-2025
Maliyyə Nazirliyi depozit hərracları keçirib
17:59 / 11-07-2025
Yerə düşən Mars parçası satışa çıxarılır
17:47 / 11-07-2025
Könül İbrahimlinin ölümü ilə bağlı cinayət işi açılıb
17:45 / 11-07-2025
Fransada üç deputatın mandatı ləğv edilib
17:37 / 11-07-2025
Kim Çen In Putinə nə qədər sursat verir?
17:32 / 11-07-2025
Aİ Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib: sülh sazişini tezləşdirin!
17:24 / 11-07-2025
Bakı və daha üç bölgədə yaşıllıqlar məhv edilib
17:08 / 11-07-2025
Böyük şəhərlərdə pensiyalar verilir
17:01 / 11-07-2025
Miqrasiya Xidməti əməkdaşlarının geyim forması dəyişib - Fərman
16:57 / 11-07-2025
Prorektor vəzifədən azad olunub
16:56 / 11-07-2025
Rusiya Polşanın Baş Konsulluğunu bağlayır
16:32 / 11-07-2025
Ağsaqqallar Şurasının sədr müavini mıəhkəmədə dindiriləcək
16:06 / 11-07-2025
Ekspert: “Əgər məsuliyyətə cəlb olunmalı bir nəfər varsa, o da Emin Əmrullayevdir"
15:45 / 11-07-2025
"Karvan" daha bir futbolçu ilə anlaşıb
15:41 / 11-07-2025
Havanın temperaturu 41 dərəcəyə qalxacaq - Xəbərdarlıq
15:06 / 11-07-2025
Sosial xidmət müəssisələrinə nəzarət qrupu yaradılır
14:35 / 11-07-2025
Azərbaycan I Liqasının başlama tarixi bəlli olub
14:33 / 11-07-2025
Azərbaycanın daha iki abidəsi UNESCO-nun siyahısına daxil edilib - Foto
14:09 / 11-07-2025
Mollazadə: “Danışıqlardan müsbət nəticə gözləyirik”
13:51 / 11-07-2025
Cəlaloğlu: Vasitəçilər olmadan belə bir görüşün baş tutması böyük əhəmiyyətə malikdir
13:50 / 11-07-2025
"2024-cü il dövlət büdcəsinin icrası haqqında" qanun təsdiqlənib
13:45 / 11-07-2025
Dövlət Neft Fondunun büdcəsinin icrası haqqında sərəncam imzalanıb
13:38 / 11-07-2025
Ukrayna üçün final faciəli olacaq
13:03 / 11-07-2025
Hovuzlarla bağlı yeni qadağa tətbiq edilib
13:03 / 11-07-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:58 / 11-07-2025
Lisey və gimnaziyalara qəbul imtahanının nəticələri açıqlanıb
12:55 / 11-07-2025
Putin uzunmüddətli müharibəyə hazırlaşır
12:16 / 08-07-2025
Azad edilmiş ərazilərə səfər üçün icazənin müddəti artırılıb
15:10 / 07-07-2025
Əl əli yudu, əl də qayıtdı... - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
14:53 / 10-07-2025
Əliyev-Paşinyan görüşü başa çatıb - (Yenilənib) - Fotolar
13:25 / 08-07-2025
Zahid Oruc: İndi İrəvanın taleyi Bakıda həll olunur
17:43 / 07-07-2025
Türkiyə hərbi büdcəni böyüdür
11:01 / 07-07-2025
Paşinyanın əleyhdarları ona yumruq silkələyir
18:33 / 07-07-2025
Bu il sülh sazişi imzalana bilər
17:07 / 08-07-2025
Prezident dörd nəfərə diplomatik rütbə verib - Siyahı
14:27 / 09-07-2025
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində təxribatlar ola bilər - Ekspert
00:11 / 11-07-2025
Ərdoğan kürd məsələsində ən riskli addımını atır
14:39 / 07-07-2025
Prezident instituta rektor təyin edib - Foto
11:36 / 07-07-2025
Asayişimizin qoruyucuları - Mürvət Əliyev yazır
“Adi əhvalat”ın müəllifi qeyri-adi Qonçarov
Tarix: 03-04-2021 13:48 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
Yazıçı sevdiyi xanımın başqa bir adam ilə ailə qurmasına xeyir-dua vermişdi. O, habelə öz yazıçı dostu İvan Turgenevi plagiatlığa görə suçlamış və buna görə hətta, məhkəməyə müraciət etmişdi.
Rus ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən biri İvan Qonçarovdur. Onun “Adi əhvalat”, “Oblomov”, “Yarğan” romanları bizim oxuculara da yaxşı tanışdır. Bu əsərlərin (səhv etmirəmsə) hamısı dilimizə yüksək səviyyədə tərcümə edilib. Xüsusilə, Hüseyn Şərifin tərcüməsində nəşr edilən “Oblomov” romanı oxuculara yaxşı tanışdır.
İvan Qonçarov ailə qurmamışdı, özü də bir çox qəribəlikləri ilə fərqlənirdi. Yazıçı uzun illər dövlət məmuru kimi fəaliyyət göstərib. Amma o dövrün ziyalıları ilə də yaxından tanış olub. Əvvəllər onun ən sevimli dostlarından biri İvan Turgenev olub. Hətta, onlar universitetdə birgə təhsil almışdılar. Yeri gəlmişkən, Mixail Lermontov, Konstantin Aksakov, Vissarion Belinski də onun təhsil yoldaşları olmuşdu. Qəribə xasiyyətli Qonçarovun iddialı və təkəbbürlü Lermontovdan elə də xoşu gəlmirdi.
İ. Qonçarov
İvan Qonçarov bir dəfə öz həmkarı və dostu Turgenevə yeni roman (“Yarğan”) üzərində işlədiyini bildirmiş, ona əsərin qısa məzmununu danışmışdı. İvan Qonçarov öz məşhur qəhrəmanı Oblomov kimi bir qədər tənbəl idi, ləng yazırdı. O birisi İvan, yəni Turgenev isə çox məhsuldar idi. Qısası, aradan az bir müddət keçmiş Turgenev “Zadəgan ocağı” (deyəsən, bizim dilimizdə bu əsər həm də “Dvoryan yuvası” kimi nəşr edilib) romanını bitirir. Yazıçı yaxın bildiyi dostları, o cümlədən Qonçarovu malikanəsinə dəvət edib yeni əsəri oxuyur və təbii ki, rəylərlə tanış olmaq istəyir. Yazılanları dinləyən Qonçarov hiddətlənib cin atına minir. Və öz qəzəbini elə oradaca İvana bildirir, həmkarını plagiatlıqda suçlayır. Turgenev dostunun bu hərəkətindən çox təsirlənir və deyir ki, heç bir “oxşarlıqdan” söhbət gedə bilməz. Və onu da əlavə edir: “Əgər sən belə hesab edirsənsə ki, əsərdə plagiat hissələr var, onda mən bu əsəri elə bu dəqiqə hamının gözü önündə yandıra bilərəm”. Qonçarov cavabında deyir ki, əsəri yandırmaq lazım deyil, saxla, halal edirəm... Müəyyən mübahisə və çək-çevirdən sonra onlar ümumi razılığa gəlib əsərlərdəki oxşar epizodların bir çoxunu dəyişdirirlər.
Həddindən artıq vasvası olan, üstəlik özü uzun illər “senzor” işləmiş Qonçarov başqa bir əsərə görə də keçmiş dostu Turgenevə “ilişmişdi”. Yazıçı indi də öz həmkarının “Bahar suları” povestində (habelə “Ərəfə” əsərində) “Adi əhvalat” romanından plagiatlıq etdiyini iddia edirdi.
Qonçarov hətta öz dostunu məhkəməyə vermişdi. Bu, Rusiya tarixində plagiatlığa görə baş tutan ilk məhkəmə hesab olunur. Bəli, məhkəmə əsərlərdəki “oxşar” yerləri diqqətlə nəzərdən keçirir, bu məsələ ilə bağlı digər peşəkar yazıçıların da rəylərini öyrənir. Və sonda məhkəmə hakimi belə bir qərar qəbul edir ki, hər iki əsərdə sadəcə, ideya yaxınlığı vardır. Çünki hadisələr eyni ölkədə baş verir, qəhrəmanlar eyni sosial sinfin nümayəndələridir. Elə “oxşarlıqlar” da bununla bağlıdır. Amma heç bir plagiatlıqdan söhbət gedə bilməz.
Sonralar uzun müddət ədəbiyyatçılar da belə bir “plagiatlığın” olub-olmaması ilə bağlı mübahisələr etmişlər. Amma son nəticədə böyük əksəriyyət o zamankı məhkəmə qərarını ədalətli hesab etmişdir.
Artıq yuxarıda qeyd olunduğu kimi, İvan Qonçarov ailə qurmamışdı. Amma necə deyərlər, o, sevmiş və sevilmişdi. Ədibin vurulduğu qızlardan biri Yelizaveta Vasilyevna Tolstaya idi. Bu o zaman idi ki, İvan Aleksandroviçin artıq 43, Yelizavetanın isə cəmi 16 yaşı vardı. İvan öz sevdiyi qıza 30-dan çox məktub yazıb göndərmiş, öz dərin duyğularını ifadə etmişdi. O, sonralar bu məktubların bir çoxundakı fikirləri öz əsərlərində, xüsusən “Oblomov” romanında “əridib” istifadə etmişdi.
Amma qəribə xasiyyətli Qonçarovun sevgisi cavabsız qalır. Çünki gənc və gözəl Yelizaveta Vasilyevna bu zaman başqa bir adamı sevirdi. Bu, Aleksey İvanoviç Musin-Puşkin idi. Məsələ burasında idi ki, məşhur Puşkinlərlə məşhur Tolstoylar tarixən qohum idilər. O zamankı çar Rusiyasının mövcud qanunları qan qohumlarının evlənməsini yasaq etmişdi. Amma bu iki gəncin səadətə qovuşmasında Qonçarovun da rolu az olmadı. Belə ki, Aleksey İvanoviç öz tanışları vasitəsi ilə öz sevimlisi gözəl Yelizavetanın gənc Musin-Puşkin ilə ailə qurmasını reallaşdıra bildi, onlara xeyir-dua verdi. Bu da yazıçının qəribəliklərindən biri sayıla bilər.
Onlar - İvan ilə Yelizaveta bir də səkkiz ildən sonra rastlaşdılar. Həmin vaxt üç uşaq anası olan Yelizaveta Vasilyevna Tolstaya dul idi. Amma artıq onların təzədən qovuşması mümkün deyildi. Qonçarov xeyli dəyişmiş, kökəlmiş, qocalmışdı.
İvan Qonçarov son nəfəsinəcən Yelizaveta Vasilyevna Tolstayaya olan sevgisini qəlbində və ruhunda yaşatdı...
Məşhur “Adi əhvalat” əsərinin məşhur müəllifi bax belə qeyri-adi hərəkətləri ilə fərqlənirdi.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 03-04-2021 13:48 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
Yazıçı sevdiyi xanımın başqa bir adam ilə ailə qurmasına xeyir-dua vermişdi. O, habelə öz yazıçı dostu İvan Turgenevi plagiatlığa görə suçlamış və buna görə hətta, məhkəməyə müraciət etmişdi.
Rus ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən biri İvan Qonçarovdur. Onun “Adi əhvalat”, “Oblomov”, “Yarğan” romanları bizim oxuculara da yaxşı tanışdır. Bu əsərlərin (səhv etmirəmsə) hamısı dilimizə yüksək səviyyədə tərcümə edilib. Xüsusilə, Hüseyn Şərifin tərcüməsində nəşr edilən “Oblomov” romanı oxuculara yaxşı tanışdır.
İvan Qonçarov ailə qurmamışdı, özü də bir çox qəribəlikləri ilə fərqlənirdi. Yazıçı uzun illər dövlət məmuru kimi fəaliyyət göstərib. Amma o dövrün ziyalıları ilə də yaxından tanış olub. Əvvəllər onun ən sevimli dostlarından biri İvan Turgenev olub. Hətta, onlar universitetdə birgə təhsil almışdılar. Yeri gəlmişkən, Mixail Lermontov, Konstantin Aksakov, Vissarion Belinski də onun təhsil yoldaşları olmuşdu. Qəribə xasiyyətli Qonçarovun iddialı və təkəbbürlü Lermontovdan elə də xoşu gəlmirdi.
İ. Qonçarov
İvan Qonçarov bir dəfə öz həmkarı və dostu Turgenevə yeni roman (“Yarğan”) üzərində işlədiyini bildirmiş, ona əsərin qısa məzmununu danışmışdı. İvan Qonçarov öz məşhur qəhrəmanı Oblomov kimi bir qədər tənbəl idi, ləng yazırdı. O birisi İvan, yəni Turgenev isə çox məhsuldar idi. Qısası, aradan az bir müddət keçmiş Turgenev “Zadəgan ocağı” (deyəsən, bizim dilimizdə bu əsər həm də “Dvoryan yuvası” kimi nəşr edilib) romanını bitirir. Yazıçı yaxın bildiyi dostları, o cümlədən Qonçarovu malikanəsinə dəvət edib yeni əsəri oxuyur və təbii ki, rəylərlə tanış olmaq istəyir. Yazılanları dinləyən Qonçarov hiddətlənib cin atına minir. Və öz qəzəbini elə oradaca İvana bildirir, həmkarını plagiatlıqda suçlayır. Turgenev dostunun bu hərəkətindən çox təsirlənir və deyir ki, heç bir “oxşarlıqdan” söhbət gedə bilməz. Və onu da əlavə edir: “Əgər sən belə hesab edirsənsə ki, əsərdə plagiat hissələr var, onda mən bu əsəri elə bu dəqiqə hamının gözü önündə yandıra bilərəm”. Qonçarov cavabında deyir ki, əsəri yandırmaq lazım deyil, saxla, halal edirəm... Müəyyən mübahisə və çək-çevirdən sonra onlar ümumi razılığa gəlib əsərlərdəki oxşar epizodların bir çoxunu dəyişdirirlər.
Həddindən artıq vasvası olan, üstəlik özü uzun illər “senzor” işləmiş Qonçarov başqa bir əsərə görə də keçmiş dostu Turgenevə “ilişmişdi”. Yazıçı indi də öz həmkarının “Bahar suları” povestində (habelə “Ərəfə” əsərində) “Adi əhvalat” romanından plagiatlıq etdiyini iddia edirdi.
Qonçarov hətta öz dostunu məhkəməyə vermişdi. Bu, Rusiya tarixində plagiatlığa görə baş tutan ilk məhkəmə hesab olunur. Bəli, məhkəmə əsərlərdəki “oxşar” yerləri diqqətlə nəzərdən keçirir, bu məsələ ilə bağlı digər peşəkar yazıçıların da rəylərini öyrənir. Və sonda məhkəmə hakimi belə bir qərar qəbul edir ki, hər iki əsərdə sadəcə, ideya yaxınlığı vardır. Çünki hadisələr eyni ölkədə baş verir, qəhrəmanlar eyni sosial sinfin nümayəndələridir. Elə “oxşarlıqlar” da bununla bağlıdır. Amma heç bir plagiatlıqdan söhbət gedə bilməz.
Sonralar uzun müddət ədəbiyyatçılar da belə bir “plagiatlığın” olub-olmaması ilə bağlı mübahisələr etmişlər. Amma son nəticədə böyük əksəriyyət o zamankı məhkəmə qərarını ədalətli hesab etmişdir.
Artıq yuxarıda qeyd olunduğu kimi, İvan Qonçarov ailə qurmamışdı. Amma necə deyərlər, o, sevmiş və sevilmişdi. Ədibin vurulduğu qızlardan biri Yelizaveta Vasilyevna Tolstaya idi. Bu o zaman idi ki, İvan Aleksandroviçin artıq 43, Yelizavetanın isə cəmi 16 yaşı vardı. İvan öz sevdiyi qıza 30-dan çox məktub yazıb göndərmiş, öz dərin duyğularını ifadə etmişdi. O, sonralar bu məktubların bir çoxundakı fikirləri öz əsərlərində, xüsusən “Oblomov” romanında “əridib” istifadə etmişdi.
Amma qəribə xasiyyətli Qonçarovun sevgisi cavabsız qalır. Çünki gənc və gözəl Yelizaveta Vasilyevna bu zaman başqa bir adamı sevirdi. Bu, Aleksey İvanoviç Musin-Puşkin idi. Məsələ burasında idi ki, məşhur Puşkinlərlə məşhur Tolstoylar tarixən qohum idilər. O zamankı çar Rusiyasının mövcud qanunları qan qohumlarının evlənməsini yasaq etmişdi. Amma bu iki gəncin səadətə qovuşmasında Qonçarovun da rolu az olmadı. Belə ki, Aleksey İvanoviç öz tanışları vasitəsi ilə öz sevimlisi gözəl Yelizavetanın gənc Musin-Puşkin ilə ailə qurmasını reallaşdıra bildi, onlara xeyir-dua verdi. Bu da yazıçının qəribəliklərindən biri sayıla bilər.
Onlar - İvan ilə Yelizaveta bir də səkkiz ildən sonra rastlaşdılar. Həmin vaxt üç uşaq anası olan Yelizaveta Vasilyevna Tolstaya dul idi. Amma artıq onların təzədən qovuşması mümkün deyildi. Qonçarov xeyli dəyişmiş, kökəlmiş, qocalmışdı.
İvan Qonçarov son nəfəsinəcən Yelizaveta Vasilyevna Tolstayaya olan sevgisini qəlbində və ruhunda yaşatdı...
Məşhur “Adi əhvalat” əsərinin məşhur müəllifi bax belə qeyri-adi hərəkətləri ilə fərqlənirdi.
Müəllifin bütün yazıları - Firuz MUSTAFA
Bölməyə aid digər xəbərlər
29-07-2020, 09:23
Firuz MUSTAFA - Türk və hindu dillərinin kök yaxınlığı haqda... - Firuz Mustafa yazır
4-07-2020, 01:05
Firuz MUSTAFA - Rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun əmək kitabçası… - Firuz Mustafa yazır
1-07-2020, 20:38
Firuz MUSTAFA - Oljas Süleymenov: “Azərbaycan həmişə ürəyimdədir...” - Firuz Mustafa yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
