20:48 / 13-09-2025
Deputat 120 şagirdə məktəb ləvazimatları verib - Fotolar
18:41 / 13-09-2025
Xocalının Daşbulaq kəndinə ilk köç olub - (Yenilənib)
16:41 / 13-09-2025
İqtisadi Şuranın iclası keçirilib - Fotolar
15:55 / 13-09-2025
“Space TV”nin yayımı 6 saatlıq dayandırılacaq
15:48 / 13-09-2025
Sabah Bakıda intensiv yağış yağacaq - Xəbərdarlıq
15:44 / 13-09-2025
Sosial şəbəkələrdə dələduzluq edən şəxs saxlanılıb
13:27 / 13-09-2025
İlk köç karvanı Xocalının Seyidbəyli kəndinə çatıb - (Yenilənib)
12:30 / 13-09-2025
Bakıda tikinti şirkətinin rəhbəri axtarışa verilib
12:25 / 13-09-2025
"Vüsal 300" kimi tanınan iş adamına cinayət işi açılıb
12:21 / 13-09-2025
"Sonsuz qardaşlıq - IV" çoxmillətli birgə təlimi davam edir
11:12 / 13-09-2025
Sosial şəbəkələrdə dələduzluq edən şəxs saxlanılıb
09:29 / 13-09-2025
Kamçatkada 7,1 maqnitudalı zəlzələ olub
23:44 / 12-09-2025
Aİ Rusiyaya qarşı sanksiyaların müddətini uzadıb
22:10 / 12-09-2025
Salyanda 62 yaşlı kişi güllələnib
18:29 / 12-09-2025
Külək Yasamalda yaşayış binasında təhlükəli vəziyyət yaradıb - Video
18:00 / 12-09-2025
“Slavyanka” sularından kəskin qoxu gəlir - AQTA məsələni araşdırır
17:50 / 12-09-2025
Sədr müavini: "Metroda gələcəkdə diferensial qiymət artımı ola bilər"
17:40 / 12-09-2025
Xocalının daha iki kəndinə köç olacaq
17:23 / 12-09-2025
Xırdalan–Sumqayıt–Xırdalan xətti üzrə sərnişin qatarlarının fəaliyyəti dayandırılır
17:12 / 12-09-2025
Premyer Liqada V və VI turun oyun proqramı açıqlanıb
17:01 / 12-09-2025
Donald Tramp: "Biz çox sərt hərəkət etməli olacağıq"
16:55 / 12-09-2025
Milli Süni İntellekt Mərkəzinə direktor təyin olunub
16:15 / 12-09-2025
BDU-da bəzi ixtisaslar üzrə dərslər 4 gün keçiriləcək
15:54 / 12-09-2025
Azərbaycanlı girovların öldürülməsi üzrə sənədlər elan olunub
15:43 / 12-09-2025
Kürşad Zorlu Naxçıvana gəlib - Yenilənib
15:33 / 12-09-2025
Qobustanda şəhidlə vida mərasimi olub
15:14 / 12-09-2025
Qarabağa daha iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
14:58 / 12-09-2025
İcra Hakimiyyətinin tenderi baş tutmayıb
14:55 / 12-09-2025
Azərbaycan III Türk Dövlətləri Universiadasının qalibi olub
14:49 / 12-09-2025
Qəbələdə şəhidlə vida mərasimi keçirilib
09:10 / 09-09-2025
Etibar Məmmədov aktiv siyasətə qayıda bilər
06:10 / 11-09-2025
Qarabağa növbəti köç karvanları gedib - (Yenilənib)
23:31 / 08-09-2025
“Tesla” ABŞ-da bazar payını itirir
23:10 / 08-09-2025
Fransanın baş naziri kabineti ilə istefaya göndərilir
23:20 / 08-09-2025
ABŞ düşüncələrə nəzarət etməyə çalışır
10:19 / 10-09-2025
Putin müharibəni genişləndirir, növbəti hədəf Polşadır
13:31 / 11-09-2025
Professor: Hər iki ölkədə sülhə qarşı çıxanlar var
22:00 / 09-09-2025
DÇ-2026: Azərbaycan millisi bir xal qazanıb
21:32 / 10-09-2025
"Neftçi" Ramil Şeydayevlə yollarını ayırıb
13:08 / 09-09-2025
Cəlaloğlu: Azərbaycan və Ermənistan arasında əməkdaşlıq formasına keçid baş verib
14:28 / 10-09-2025
Zülfüqarov: Rusiya ilə münasibətlərimiz əvvəlki səviyyəyə qayıtmayacaq
18:29 / 12-09-2025
Külək Yasamalda yaşayış binasında təhlükəli vəziyyət yaradıb - Video
Cücən və cücənlilər... - Firuz Mustafa yazır
Tarix: 29-06-2020 12:30 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
Ölkəmizdəki hər bir yaşayış ərazisi öz maraqlı tarixi, habelə toponimikası ilə diqqəti çəkir.
Şınıxda da böyük tariximizin, bir az da geniş anlamda ümumtürk tarixinin, bir parçasını öz adında yaşadan kəndlər vardır.
Mən İsalı kəndində doğulmuşam. Sakinlər yaxşı bilir ki, bu kəndin əsasını iki yüz il öncə İsa kişi qoyub. İsalı yerli icra hakimiyyəti ərazisindəki digər kəndlərin hər birinin bəlli tarixi vardır. Belə ki, Qasımağalı kəndinin əsasını Qasım ağa adlı varlı bir adam qoyub. Hasanağalı kəndi də eləcə. Yəni bu kiçik kəndin ilk daşqoyanı həmin ərazinin ağası Hasan ağa olub. Dördlər kəndi dörd qardaş tərəfindən bina olunub. Bütün bunları deməkdə məqsədim var. Elə bu atüstü məlumatdan məlum olur ki, adları çəkilən kəndlərin yaranışı və adı konkret adamlarla bağlıdır.
Axıncı çayı kənarında yerləşən bir kənd də var. Bu mənzərəli yaşayış zonasının maraqlı bir adı var: Cücənli. Cücənli Şınığın daha qədim kəndlərindən biridir. Düzü, bu adın mənası və mənşəyi məni çoxdan maraqlandırıb. Bizim dil, toponimika, etnoqrafiya, tarix ilə bağlı mənbələrində bu adla bağlı məlumatlar, demək olar ki, yox dərəcəsindədir.
Amma türk və çin mənbələrində çüçənlər və cücənlilərlə bağlı kifayət qədər məlumat əldə etmək mümkündür.
Bəs nədir “cücənli”?
Cücənlər qədim türk tayfalarından birinin adıdır. Bu tayfa o qədər qüdrətli və döyüşkən olub ki, sonralar tutduqları ərazidə öz dövlətlərini yaradıblar: Cücənli dövləti.
Çin mənbələrində bu tayfanın adı "Juan-Juan" (Cücen) kimi qeyd olunur və cücənlilərin düşmənə qarşı çox qəddar, habelə olduqca savaşqan, döyüşkən olduqları vurğulanır.
Cücənlər eramızın 4 və 6-cı yüzilliyində Monqolustan, Orta Sibir, Mancuriya, Koreya, bir sözlə, Asiya və Avropa ərazisində böyük imperiya qurublar.
Tarixi mənbələrdə göstərilir ki, cücənlilərlə göytürklər arasında beş dəfə şiddətli, qanlı döyüş olmuşdur.
Eramızın 525-555-ci illəri arasında baş verən son savaşdan sonra qələbə əldə etmiş göytürklərin möhtəşəm xaqanlığı qurulmuşdur.
Məğlubiyyətdən sonra cücənlilər (və yaxud cücənlər) dəstə-dəstə Qərbə doğru çəkilməyə başlamışlar.
Onlar Türkiyəyə, Orta Asiyaya, habelə Qara dəniz üzərindən keçərək Rumıniyaya, Slovakiyaya qədər getmiş, müxtəlif ərazilərdə məskunlaşmalı olmuşlar.
Bir sözlə, cücənlilər əsrlər boyu dünyanın müxtəlif yerlərinə səpələnmişlər. Onların bəzi nümayəndələri, sonrakı mərhələdə Türkiyə və Orta Asiya ərazisindən Qafqaza gəlmişdir. Qafqazda məskunlaşan cücənlərin (və yaxud cücənlilərin) bir qolu da Azərbaycana gəlib çıxmışdır.
Artıq bir neçə əsrdir ki, cücənli adlanan qövmün kiçik tayfa qollarından biri Şınıx (Gədəbəy) ərazisində Cücənli kəndində kök atıb yaşamaqdadır. Göründüyü kimi, cücənlilər öz mənsub olduqları tarixi adı da yaşadırlar. Bəli, ad yaşayır. Amma, bu tarixi adın daşıyıcılarının keşməkeşli tarixi, taleyi kifayət qədər öyrənilməyib.
Sözümüzün əvvəlində dediyimiz kimi, hər toponimik adın arxasında bir tarix yaşayır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 29-06-2020 12:30 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
Ölkəmizdəki hər bir yaşayış ərazisi öz maraqlı tarixi, habelə toponimikası ilə diqqəti çəkir.
Şınıxda da böyük tariximizin, bir az da geniş anlamda ümumtürk tarixinin, bir parçasını öz adında yaşadan kəndlər vardır.
Mən İsalı kəndində doğulmuşam. Sakinlər yaxşı bilir ki, bu kəndin əsasını iki yüz il öncə İsa kişi qoyub. İsalı yerli icra hakimiyyəti ərazisindəki digər kəndlərin hər birinin bəlli tarixi vardır. Belə ki, Qasımağalı kəndinin əsasını Qasım ağa adlı varlı bir adam qoyub. Hasanağalı kəndi də eləcə. Yəni bu kiçik kəndin ilk daşqoyanı həmin ərazinin ağası Hasan ağa olub. Dördlər kəndi dörd qardaş tərəfindən bina olunub. Bütün bunları deməkdə məqsədim var. Elə bu atüstü məlumatdan məlum olur ki, adları çəkilən kəndlərin yaranışı və adı konkret adamlarla bağlıdır.
Axıncı çayı kənarında yerləşən bir kənd də var. Bu mənzərəli yaşayış zonasının maraqlı bir adı var: Cücənli. Cücənli Şınığın daha qədim kəndlərindən biridir. Düzü, bu adın mənası və mənşəyi məni çoxdan maraqlandırıb. Bizim dil, toponimika, etnoqrafiya, tarix ilə bağlı mənbələrində bu adla bağlı məlumatlar, demək olar ki, yox dərəcəsindədir.
Amma türk və çin mənbələrində çüçənlər və cücənlilərlə bağlı kifayət qədər məlumat əldə etmək mümkündür.
Bəs nədir “cücənli”?
Cücənlər qədim türk tayfalarından birinin adıdır. Bu tayfa o qədər qüdrətli və döyüşkən olub ki, sonralar tutduqları ərazidə öz dövlətlərini yaradıblar: Cücənli dövləti.
Çin mənbələrində bu tayfanın adı "Juan-Juan" (Cücen) kimi qeyd olunur və cücənlilərin düşmənə qarşı çox qəddar, habelə olduqca savaşqan, döyüşkən olduqları vurğulanır.
Cücənlər eramızın 4 və 6-cı yüzilliyində Monqolustan, Orta Sibir, Mancuriya, Koreya, bir sözlə, Asiya və Avropa ərazisində böyük imperiya qurublar.
Tarixi mənbələrdə göstərilir ki, cücənlilərlə göytürklər arasında beş dəfə şiddətli, qanlı döyüş olmuşdur.
Eramızın 525-555-ci illəri arasında baş verən son savaşdan sonra qələbə əldə etmiş göytürklərin möhtəşəm xaqanlığı qurulmuşdur.
Məğlubiyyətdən sonra cücənlilər (və yaxud cücənlər) dəstə-dəstə Qərbə doğru çəkilməyə başlamışlar.
Onlar Türkiyəyə, Orta Asiyaya, habelə Qara dəniz üzərindən keçərək Rumıniyaya, Slovakiyaya qədər getmiş, müxtəlif ərazilərdə məskunlaşmalı olmuşlar.
Bir sözlə, cücənlilər əsrlər boyu dünyanın müxtəlif yerlərinə səpələnmişlər. Onların bəzi nümayəndələri, sonrakı mərhələdə Türkiyə və Orta Asiya ərazisindən Qafqaza gəlmişdir. Qafqazda məskunlaşan cücənlərin (və yaxud cücənlilərin) bir qolu da Azərbaycana gəlib çıxmışdır.
Artıq bir neçə əsrdir ki, cücənli adlanan qövmün kiçik tayfa qollarından biri Şınıx (Gədəbəy) ərazisində Cücənli kəndində kök atıb yaşamaqdadır. Göründüyü kimi, cücənlilər öz mənsub olduqları tarixi adı da yaşadırlar. Bəli, ad yaşayır. Amma, bu tarixi adın daşıyıcılarının keşməkeşli tarixi, taleyi kifayət qədər öyrənilməyib.
Sözümüzün əvvəlində dediyimiz kimi, hər toponimik adın arxasında bir tarix yaşayır.
Müəllifin bütün yazıları - Firuz MUSTAFA
Bölməyə aid digər xəbərlər
29-07-2020, 09:23
Firuz MUSTAFA - Türk və hindu dillərinin kök yaxınlığı haqda... - Firuz Mustafa yazır
4-07-2020, 01:05
Firuz MUSTAFA - Rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun əmək kitabçası… - Firuz Mustafa yazır
1-07-2020, 20:38
Firuz MUSTAFA - Oljas Süleymenov: “Azərbaycan həmişə ürəyimdədir...” - Firuz Mustafa yazır
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
