16:01 / 20-05-2025
Ər arvadını öldürərək Kür çayına atıb
15:55 / 20-05-2025
Tramp sülh danışıqlarından çıxa bilər: “Bu, mənim müharibəm deyil”
15:43 / 20-05-2025
Xamnəi ABŞ-la danışıqlardan müsbət nəticə gözləmir
15:34 / 20-05-2025
İlham Əliyevlə Viktor Orban görüşüb
14:50 / 20-05-2025
III Çarlz Azərbaycan prezidentinə məktub göndərib - Mətn
14:47 / 20-05-2025
Kral Salman İlham Əliyevə məktub ünvanlayıb
14:30 / 20-05-2025
Sabah güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
14:29 / 20-05-2025
Rusiyaya qarşı 17-ci sanksiya paketi təsdiqlənib
14:20 / 20-05-2025
Qarabağa növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
14:04 / 20-05-2025
İlham Əliyev Macarıstanda işgüzar səfərdədir - Fotolar
14:00 / 20-05-2025
İcra başçısı onları vəzifədən azad edib
13:33 / 20-05-2025
Hindistan Ermənistanın silah bazarında Rusiyanı əvəz edir
13:08 / 20-05-2025
Sumqayıtdakı zavodda partlayış olub - (Yenilənib)
13:02 / 20-05-2025
Limana və gəmilərə hücum ola bilər
12:59 / 20-05-2025
İki direktora şiddətli töhmət veriblər
12:51 / 20-05-2025
“Son zəng” iyunun 14-də çalınacaq
12:34 / 20-05-2025
Pakistan və Hindistan razılaşıb
12:22 / 20-05-2025
Ərdoğan vasitəçilikdən nə qazanır?
12:01 / 20-05-2025
Un neçəyədir? - Açıqlama
11:56 / 20-05-2025
Əleyhdarları lüks təyyarəni Trampdan almaq istəyirlər
11:34 / 20-05-2025
Üç ölkə İsraili sanksiyalarla hədələyir
11:20 / 20-05-2025
Tramp: Vatikanda danışıqlar aparmaq çox yaxşı olar
11:16 / 20-05-2025
İsrail əsgərləri daha 45 fələstinlini öldürüb
11:03 / 20-05-2025
İki məktəbin direktoru vəzifədən azad edilib
10:55 / 20-05-2025
700-yə yaxın əcnəbi Azərbaycandan çıxarılıb
10:47 / 20-05-2025
Dünyanın ilk həkimsiz xəstəxanası açılıb
10:33 / 20-05-2025
Qabiliyyət imtahanlarına qeydiyyat başlayır
10:07 / 20-05-2025
Sülh danışıqlarını Brüsseldə müzakirə edəcəklər
09:33 / 20-05-2025
Tramp Rusiyaya yeni sanksiyalar tətbiq etməyəcək
09:24 / 20-05-2025
Bakıda "GlobE Network"un altıncı plenar iclası keçirilir - Yenilənib
15:02 / 16-05-2025
15 gün sovetlərsiz yaşayan Lənkəran...
09:51 / 16-05-2025
Professor: Əsas şüar “Vahid vətən, vahid dövlət, vahid bayraq!” ola bilər
17:37 / 16-05-2025
Türkiyənin qlobal rolu artır, təsir imkanları genişlənir - Partiya sədri
18:20 / 15-05-2025
Ukrayna prezidenti Türkiyədə səfərdədir - (Yenilənib)
01:38 / 16-05-2025
“Avroviziya-2025”-in finalçıları bəlli olub - Siyahı
08:45 / 16-05-2025
Çindən Qazaxıstana turist axını var
16:59 / 15-05-2025
Mükafat alan məşhur aktyor prezidentə etiraz edir
18:40 / 15-05-2025
Şəmkirdə ət dükanları niyə bağlanıb? - Açıqlama
10:38 / 17-05-2025
Venera planetində yaşayış mümkündür
14:21 / 16-05-2025
İlham Əliyev Avropa İttifaqı rəhbərləri ilə görüşüb - Fotolar
12:20 / 16-05-2025
“Əmək pensiyaları haqqında” qanun dəyişib
08:33 / 16-05-2025
Məşhur müğənni hücuma görə həbs edilib
Cücən və cücənlilər... - Firuz Mustafa yazır
Tarix: 29-06-2020 12:30 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
Ölkəmizdəki hər bir yaşayış ərazisi öz maraqlı tarixi, habelə toponimikası ilə diqqəti çəkir.
Şınıxda da böyük tariximizin, bir az da geniş anlamda ümumtürk tarixinin, bir parçasını öz adında yaşadan kəndlər vardır.
Mən İsalı kəndində doğulmuşam. Sakinlər yaxşı bilir ki, bu kəndin əsasını iki yüz il öncə İsa kişi qoyub. İsalı yerli icra hakimiyyəti ərazisindəki digər kəndlərin hər birinin bəlli tarixi vardır. Belə ki, Qasımağalı kəndinin əsasını Qasım ağa adlı varlı bir adam qoyub. Hasanağalı kəndi də eləcə. Yəni bu kiçik kəndin ilk daşqoyanı həmin ərazinin ağası Hasan ağa olub. Dördlər kəndi dörd qardaş tərəfindən bina olunub. Bütün bunları deməkdə məqsədim var. Elə bu atüstü məlumatdan məlum olur ki, adları çəkilən kəndlərin yaranışı və adı konkret adamlarla bağlıdır.
Axıncı çayı kənarında yerləşən bir kənd də var. Bu mənzərəli yaşayış zonasının maraqlı bir adı var: Cücənli. Cücənli Şınığın daha qədim kəndlərindən biridir. Düzü, bu adın mənası və mənşəyi məni çoxdan maraqlandırıb. Bizim dil, toponimika, etnoqrafiya, tarix ilə bağlı mənbələrində bu adla bağlı məlumatlar, demək olar ki, yox dərəcəsindədir.
Amma türk və çin mənbələrində çüçənlər və cücənlilərlə bağlı kifayət qədər məlumat əldə etmək mümkündür.
Bəs nədir “cücənli”?
Cücənlər qədim türk tayfalarından birinin adıdır. Bu tayfa o qədər qüdrətli və döyüşkən olub ki, sonralar tutduqları ərazidə öz dövlətlərini yaradıblar: Cücənli dövləti.
Çin mənbələrində bu tayfanın adı "Juan-Juan" (Cücen) kimi qeyd olunur və cücənlilərin düşmənə qarşı çox qəddar, habelə olduqca savaşqan, döyüşkən olduqları vurğulanır.
Cücənlər eramızın 4 və 6-cı yüzilliyində Monqolustan, Orta Sibir, Mancuriya, Koreya, bir sözlə, Asiya və Avropa ərazisində böyük imperiya qurublar.
Tarixi mənbələrdə göstərilir ki, cücənlilərlə göytürklər arasında beş dəfə şiddətli, qanlı döyüş olmuşdur.
Eramızın 525-555-ci illəri arasında baş verən son savaşdan sonra qələbə əldə etmiş göytürklərin möhtəşəm xaqanlığı qurulmuşdur.
Məğlubiyyətdən sonra cücənlilər (və yaxud cücənlər) dəstə-dəstə Qərbə doğru çəkilməyə başlamışlar.
Onlar Türkiyəyə, Orta Asiyaya, habelə Qara dəniz üzərindən keçərək Rumıniyaya, Slovakiyaya qədər getmiş, müxtəlif ərazilərdə məskunlaşmalı olmuşlar.
Bir sözlə, cücənlilər əsrlər boyu dünyanın müxtəlif yerlərinə səpələnmişlər. Onların bəzi nümayəndələri, sonrakı mərhələdə Türkiyə və Orta Asiya ərazisindən Qafqaza gəlmişdir. Qafqazda məskunlaşan cücənlərin (və yaxud cücənlilərin) bir qolu da Azərbaycana gəlib çıxmışdır.
Artıq bir neçə əsrdir ki, cücənli adlanan qövmün kiçik tayfa qollarından biri Şınıx (Gədəbəy) ərazisində Cücənli kəndində kök atıb yaşamaqdadır. Göründüyü kimi, cücənlilər öz mənsub olduqları tarixi adı da yaşadırlar. Bəli, ad yaşayır. Amma, bu tarixi adın daşıyıcılarının keşməkeşli tarixi, taleyi kifayət qədər öyrənilməyib.
Sözümüzün əvvəlində dediyimiz kimi, hər toponimik adın arxasında bir tarix yaşayır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 29-06-2020 12:30 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
Ölkəmizdəki hər bir yaşayış ərazisi öz maraqlı tarixi, habelə toponimikası ilə diqqəti çəkir.
Şınıxda da böyük tariximizin, bir az da geniş anlamda ümumtürk tarixinin, bir parçasını öz adında yaşadan kəndlər vardır.
Mən İsalı kəndində doğulmuşam. Sakinlər yaxşı bilir ki, bu kəndin əsasını iki yüz il öncə İsa kişi qoyub. İsalı yerli icra hakimiyyəti ərazisindəki digər kəndlərin hər birinin bəlli tarixi vardır. Belə ki, Qasımağalı kəndinin əsasını Qasım ağa adlı varlı bir adam qoyub. Hasanağalı kəndi də eləcə. Yəni bu kiçik kəndin ilk daşqoyanı həmin ərazinin ağası Hasan ağa olub. Dördlər kəndi dörd qardaş tərəfindən bina olunub. Bütün bunları deməkdə məqsədim var. Elə bu atüstü məlumatdan məlum olur ki, adları çəkilən kəndlərin yaranışı və adı konkret adamlarla bağlıdır.
Axıncı çayı kənarında yerləşən bir kənd də var. Bu mənzərəli yaşayış zonasının maraqlı bir adı var: Cücənli. Cücənli Şınığın daha qədim kəndlərindən biridir. Düzü, bu adın mənası və mənşəyi məni çoxdan maraqlandırıb. Bizim dil, toponimika, etnoqrafiya, tarix ilə bağlı mənbələrində bu adla bağlı məlumatlar, demək olar ki, yox dərəcəsindədir.
Amma türk və çin mənbələrində çüçənlər və cücənlilərlə bağlı kifayət qədər məlumat əldə etmək mümkündür.
Bəs nədir “cücənli”?
Cücənlər qədim türk tayfalarından birinin adıdır. Bu tayfa o qədər qüdrətli və döyüşkən olub ki, sonralar tutduqları ərazidə öz dövlətlərini yaradıblar: Cücənli dövləti.
Çin mənbələrində bu tayfanın adı "Juan-Juan" (Cücen) kimi qeyd olunur və cücənlilərin düşmənə qarşı çox qəddar, habelə olduqca savaşqan, döyüşkən olduqları vurğulanır.
Cücənlər eramızın 4 və 6-cı yüzilliyində Monqolustan, Orta Sibir, Mancuriya, Koreya, bir sözlə, Asiya və Avropa ərazisində böyük imperiya qurublar.
Tarixi mənbələrdə göstərilir ki, cücənlilərlə göytürklər arasında beş dəfə şiddətli, qanlı döyüş olmuşdur.
Eramızın 525-555-ci illəri arasında baş verən son savaşdan sonra qələbə əldə etmiş göytürklərin möhtəşəm xaqanlığı qurulmuşdur.
Məğlubiyyətdən sonra cücənlilər (və yaxud cücənlər) dəstə-dəstə Qərbə doğru çəkilməyə başlamışlar.
Onlar Türkiyəyə, Orta Asiyaya, habelə Qara dəniz üzərindən keçərək Rumıniyaya, Slovakiyaya qədər getmiş, müxtəlif ərazilərdə məskunlaşmalı olmuşlar.
Bir sözlə, cücənlilər əsrlər boyu dünyanın müxtəlif yerlərinə səpələnmişlər. Onların bəzi nümayəndələri, sonrakı mərhələdə Türkiyə və Orta Asiya ərazisindən Qafqaza gəlmişdir. Qafqazda məskunlaşan cücənlərin (və yaxud cücənlilərin) bir qolu da Azərbaycana gəlib çıxmışdır.
Artıq bir neçə əsrdir ki, cücənli adlanan qövmün kiçik tayfa qollarından biri Şınıx (Gədəbəy) ərazisində Cücənli kəndində kök atıb yaşamaqdadır. Göründüyü kimi, cücənlilər öz mənsub olduqları tarixi adı da yaşadırlar. Bəli, ad yaşayır. Amma, bu tarixi adın daşıyıcılarının keşməkeşli tarixi, taleyi kifayət qədər öyrənilməyib.
Sözümüzün əvvəlində dediyimiz kimi, hər toponimik adın arxasında bir tarix yaşayır.
Müəllifin bütün yazıları - Firuz MUSTAFA
Bölməyə aid digər xəbərlər
29-07-2020, 09:23
Firuz MUSTAFA - Türk və hindu dillərinin kök yaxınlığı haqda... - Firuz Mustafa yazır
4-07-2020, 01:05
Firuz MUSTAFA - Rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun əmək kitabçası… - Firuz Mustafa yazır
1-07-2020, 20:38
Firuz MUSTAFA - Oljas Süleymenov: “Azərbaycan həmişə ürəyimdədir...” - Firuz Mustafa yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
