18:09 / 05-07-2025
Mingəçevirdə iki qayıq toqquşub - Beş nəfər xəsarət alıb
14:30 / 05-07-2025
Sabah yağış yağacaq
14:16 / 05-07-2025
Akademik Yusif Məmmədəliyevin 120 illiyi qeyd ediləcək - Sərəncam
12:19 / 05-07-2025
“AzerGold”-un qiymətli metal satışından gəlirləri artıb
12:09 / 05-07-2025
Beş kollecə direktor təyin ediblər - Siyahı
12:04 / 05-07-2025
Sadiq Qurbanov: “Xankəndidə keçirilən ECO Zirvəsi Azərbaycanın qələbəsidir”
10:36 / 05-07-2025
DTX-nin Akademiyasında növbəti məzun buraxılışı olub - Video
10:35 / 05-07-2025
Türkiyəyə güclü qar yağıb
10:31 / 05-07-2025
Kürdə boğulan 19 yaşlı gəncin meyiti tapılıb
10:09 / 05-07-2025
Azərbaycanlı “qanuni oğru”lar barədə qərar verilib
09:26 / 05-07-2025
Aşura günü ilə bağlı qanvermə aksiyası başlayıb
19:49 / 04-07-2025
Şəmkirdə üç uşaq göldə batıb - Yenilənib
19:48 / 04-07-2025
İran prezidenti Qarabağa gəlib - (Yenilənib)
19:46 / 04-07-2025
Qərbi Azərbaycana qayıdışın hüquqi əsasları müzakirə olunub - Fotolar
19:14 / 04-07-2025
Ərdoğanı Füzulidən yola salıblar - (Yenilənib) - Foto
18:42 / 04-07-2025
İlham Əliyevlə İran prezidenti arasında görüş olub - Fotolar (Yenilənib)
18:35 / 04-07-2025
Ukrayna və ABŞ prezidentləri telefonla danışıblar
18:25 / 04-07-2025
Müsavat Rusiya səfirliyi qarşısında aksiya keçirmək istəyir
18:19 / 04-07-2025
DTX-nın saxladığı sabiq diplomatın məhkəməsi başlayıb
18:01 / 04-07-2025
Ali Məhkəmə inzibati mübahisələrə dair işlərlə bağlı qərar qəbul edib
17:42 / 04-07-2025
Şavkat Mirziyoyevin Azərbaycana səfəri başa çatıb
17:21 / 04-07-2025
Deputatlar daha 15 qanuna dəyişiklik edəcək - Siyahı
17:05 / 04-07-2025
Fransada “səssiz etiraz”: ABŞ demokratiyasına şübhə ilə yanaşırlar
16:59 / 04-07-2025
Sadır Japarovun Azərbaycana səfəri başa çatıb
16:33 / 04-07-2025
ECO-nun növbəti sammiti İranda keçiriləcək
16:31 / 04-07-2025
Ərdoğan ilə Pezeşkian Xankəndidə görüşüblər
16:20 / 04-07-2025
Meyxanaçı azadlığa buraxılıb
16:17 / 04-07-2025
Azərbaycan diaspor rəhbəri Rusiya vətəndaşlığından çıxarılıb
16:01 / 04-07-2025
Xankəndidə 17-ci Zirvə görüşü: ölkə başçıları mesajlar verir - (Yenilənib) - Fotolar
15:47 / 04-07-2025
Üç şəhidimiz Kəlbəcərdə dəfn edilib - Fotolar
21:03 / 30-06-2025
Rusiyada öldürülən qardaşların cənazəsi Azərbaycana gətirilib - (Yenilənib)
13:01 / 01-07-2025
Ərdoğan “ikinci vətən”indən niyə küsüb?
13:16 / 02-07-2025
Mədəniyyət nazirinə kulturoloji tövsiyə - Akif Əli yazır
14:40 / 03-07-2025
İlham Əliyev Qarabağa səfər edib - (Yenilənib+) - Fotolar
07:52 / 01-07-2025
ABŞ gözlənilmədən Moskvaya ultimatum verib
12:16 / 02-07-2025
Cəlaloğlu: Güzəştə getsək, Rusiya daha ağır şərtlərlə üstümüzə gələcək
19:48 / 04-07-2025
İran prezidenti Qarabağa gəlib - (Yenilənib)
10:26 / 02-07-2025
Azərbaycana qarşı mənəvi-siyasi strategiya: Rusiya nəyə nail olmaq istəyir?
15:33 / 02-07-2025
Rusiya daha da aqressivləşir
14:53 / 01-07-2025
Təkrar sertifikatlaşdırma: 2006 müəllim keçid balını toplaya bilməyib
16:55 / 02-07-2025
Professor: Rusiya başını itirmiş ayı kimi davranır
Tofiq Zülfüqarov: “Qarabağda hansısa mərhələdə ruslar, hansısa mərhələdə türklər aktiv görünəcək” - Müsahibə
Tarix: 25-11-2020 13:14 | Bölmə: Müsahibə
Keçmiş nazir: “Ordumuzun azad etdiyi ərazilərdə süverenliyimiz yüz faiz bərpa olunacaq. Qalan hissələrə gəlincə, indiki mərhələdə siyasətimiz belədir ki, siyasi vasitələrlə Azərbaycanın süverenliyinin bərpası üçün diplomatik mübarizəni davam etdirməliyik”
Azərbaycanın keçmiş Xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarov Reyting.az-a müsahibə verib.
Həmin müsahibəni təqdim edirik:
- Tofiq müəllim, Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı hərbi faza dayandıqdan sonra diplomatik-siyasi faza başlayıb. Amma cəmiyyətdə həm də Rusiya sülhməramlılarının fəliyyətindən narahatlıq hiss olunur. Siz diplomatik faza haqqında nə düşünürsünüz, narahatlıq üçün əsaslar varmı?
- Əvvəla, biz bilməliyik ki, münaqişənin hərbi etapı başa çatıb, indi siyasi proses mərhələsi başlayıb. Müharibə fazasının nəticəsində işğaldakı ərazilərimizin böyük hissəsini nəzarət altına götürmüşük. Bunun nəticəsində məcburi köçkünlərin haradasa 90 faizi imkan qazanıb ki, evlərinə qayıtsın. Bunun özü böyük nəticə, böyük qələbədir.
Vaxtilə BMT-nin sənədlərində Azərbaycan vətəndaşlarının öz yurd-yuvalarından köçkün düşməsi humanitar fəlakət kimi qiymətləndirilmişdi. İndi biz, bu humanitar fəlakətin 90 faizini həll etmək imkanı qazanmışıq. Bu, böyük uğurdur.
Ordumuzun azad etdiyi ərazilərdə süverenliyimiz yüz faiz bərpa olunacaq. Qalan hissələrə gəlincə, indiki mərhələdə siyasətimiz belədir ki, siyasi vasitələrlə Azərbaycanın süverenliyinin bərpası üçün diplomatik mübarizəni davam etdirək. Fikrimcə, yaxşı şərait yaranıb ki, qarşıdan gələn tarixi dövrdə bu prosesi uğurla başa çatdıraq. Yəni həmin ərazilərdə də dövlətimizin süveren hüquqları bərpa olunsun. İndi bəzi tənqidi fikirlər eşidirik ki, sülh olmasaydı müharibə əməliyyatları davam edəcəkdi, qələbə əldə olunacaqdı və s.
- Siz bu cür düşünmürsünüz?
- Əslində biz anlamalıyıq ki, qarşıda iki yolumuz vardı: hərbi əməliyyatları davam edirir və itkilər verərək irəli gedirik. Bu halda biz dəqiq bilmirdik ki, qarşımıza ermənilərdən savayı çıxan olacaq, ya yox.
Müharibə əməliyyatları nəticəsində orada yaşayan erməniləri qovaraq sərhədin o tərəfinə atmalı idik. Bir növ 1990-cı illərin əvvəllərində ermənilərin bizə qarşı tətbiq etdiyi siyasəti təkrarlamalıydıq. Belə olduqda ortaya problem çıxırdı.
Bəli, bəzi insanlar haqlı olaraq deyirlər ki, zamanında ermənilər bizə nə edibsə, biz də onlara eynisini etməliyik. Amma baxın, hərbi əməliyyatların gedişi zamanı bizə dost olan və olmayan ölkələrin hamısı qəbul edirdilər ki, bura Azərbaycan ərazisidir və biz beynəlxalq siyasətə uyğun addımlar atırıq, bu da bizim hüququmuzdur. Lakin ermənilərin bizə qarşı atdığı addımı atsaydıq, yəni oradakı erməniləri etnik təmizləməyə məruz qoysaydıq, dəstəyimiz azalardı. Məncə, belə addımla ermənilərə imkan verərdik ki, bu faktdan istifadə edərək bizə qarşı beynəlxalq tənqid və təbliğatı böyütsünlər. Mümkündür ki, bu halda bizə qarşı hansısa qüvvələri də formalaşdıra bilərdilər. Beləcə, bizə imkan verməzdilər ki, bu siyasəti sona qədər həyata keçirək. Bu xəttin davamlı nəticəsi bir qədər sual altında idi. Hələ Laçın, Ağdam və Kəlbəcər rayonlarını müharibə ilə azad etməyi bir kənara qoyuram. Burada bizim verdiyimiz itkilər indiyə qədər olan itkilərdən bəlkə də az olmazdı. Hesab edirəm ki, bütün bunlar götür-qoy edildikdən sonra Azərbaycan dövləti ikinci yolu - mübarizəni siyasi-diplomatik yolla davam etdirməyi seçib. Hesab edirəm ki, bu, düzgün seçimdir. Çünki, biz real vəziyyəti təhlil etdikdə görürük ki, yuxarıda qeyd etdiyim birinci yol bəlkə də daha çox problemlərə gətirib çıxara bilərdi. Yəni bu, məcburi seçim idi və biz haqlı olaraq bunu seçdik.
- Ancaq müşahidə etdikdə görürük ki, sülhməramlı kontingentin rəhbərləri Xankəndindəki separatçıların nümayəndələri ilə mütəmadi görüşür, bəzən görüşlərdə separatçıların bayraqları asılır. O cümlədən Rusiya Xankəndində hansısa humanitar tədbirər həyata keçirir, reaksiya mərkəzi yaradır və s...
- Bu səbəbləri hamı danışır, amma gəlin vəziyyəti təhlil edək. Sülhməramlıların gəlişi bizə imkan verib ki, güc yolu ilə azad etməli olduğumuz ərazilərin böyük hissəsini itki vermədən geri qaytaraq. Bu, real nəticədir.
Yuxarıda dediyim kimi, müəyyən təhlükələr mövcud idi. Məsələn, mən istisna etmirəm ki, döyüşləri Xankəndində davam etdirsəydik, ermənilər orada özləri təxribat törədərək mülki insanları qırğına verər və beləcə, bizi ittiham edərdilər. İndisə belə ittiham və təxribatların baş verməməsinə təminat verən elə sülhməramlılardır. Yəni onlar təhlükəsizlik təminatını öz üzərlərinə götürüblər və Azərbaycan Silahlı Qüvvələri orada olacaq təxribatlara görə cavabdeh deyil.
Baxın, görün orada nə qədər təxribatlar oldu. Bunu bizə qarşı da edə bilərdilər. Bunu etməklə məqsədlərinə - dünya ölkələrinin bu hərbi əməliyyatlara qarşı rəyinin dəyişməsinə nail olmağa çalışacaqdılar. Buna qədər hamı bizə dəstək verir, elan edirdi ki, Azərbaycan ərazi bütövlüyünü təmin edir, köçkünləri öz torpaqlarına qaytarmağa çalışır, bunun üçün tədbirlər həyata keçirir. Amma ermənilərin yaşadığı və bizim olan ərazilərdə belə təxribatlar həyata keçirilsəydi, bu, bizə qarşı addım olacaqdı. İndi sülhməramlılar bu kimi hallara cavabdehdir.
İkincisi, kontaktlara nəzərə salaq. Bəyannamənin bəndlərində bəzi məqsədlər göstərilib. Ermənistan hərbi hissələri təkcə Kəlbəcər, Laçın və Ağdamı tərk etməməlidir. Ümumiyyətlə, Ermənistanın ordusu Azərbaycan ərazilərini tərk etməlidir. Baxın, sülhməramlılar Laçın dəhlizində avtomobilləri yoxlamadan buraxmırlar. Daha çox silah və partlayıcı maddə axtarılır. Başqa sözlə, Azərbaycan ərazisinə silah gətirilməsi qadağandır. Söhbət ondan gedir ki, Ermənistanın hərbi işğal faktı sülhməramlı əməliyyatın və sonra onlara qoşulacaq türk hərbi müşahidəçilərin fəaliyyəti nəticəsində əsas faktor kimi aradan götürülür. Biz bunu görməliyik. Və bu posesi həyata keçirmək üçün de-fakto orada olan və fəaliyyət göstərən, bizim “işğalçı administrasiya” adlandırdığımız qurumla sülhməramlıların kontaktları normaldır. Bu proseslərin icrasını həyata keçirmək üçün onlar görüşməlidir. Bu, separatçıların tanınması məsələsi də deyil. Beləcə, sülhməramlılar bizə imkan verir ki, siyasətimizi davam etdirək və hərbi faktoru - yəni yerli erməni əhalisini nəzərə alsaq - silahlı müxalifət faktorunu tam aradan qaldırmaq imkanı qazanaq. Onların siyasi mövqeləri bizdən fərqli ola bilər, amma bu siyasi müxalifət olmalıdır, silahlı müxalifət yox. Biz beynəlxalq instrument vasitəsilə -sülhməramlı əməliyyatla bu məsələni də həll etməyə nail olacağıq. Bundan sonra gələn məqsədlər zamanla, ardıcıl şəkildə həll ediləcək. Amma gəlin bu yolu gedək...
Kommunikasiyaların bərpası dedikdə bizdə hamı Laçın dəhlizindən bəhs edir. Amma yada salaq ki, orada xüsusi rejim formalaşır. Bu da o deməkdir ki, silahlı şəxslər bu ərazilərə daxil ola bilməz.
Bu gün Kəlbəcər Azərbaycana verilib. Orada infrastruktur bərpa olunmalı, insanlar öz yerlərinə qayıtmalıdır. Bunun üçün biz hansı yoldan istifadə edəcəyik? Başa düşürük ki, şimal yolundan - Ağdərədə ermənilərin bərpa etdiyi yoldan istifadə olunacaq. Dağlıq ərazilərdən keçən bu yolun qış fəslində istifadəsi çətin olacaq. Sülhməramlılar bunu təmin etməyə məcburdur. Çünki təhlükəsizliyə cavabdeh onlardır.
Bunun davamı olaraq deyim ki, Şuşada hansısa işlər görülür. Amma, eyni zamanda ora yeni yolun çəkilişinə başlayıblar. Deməli, istər-istəməz biz Laçın dəhlizindən istifadə etməliyik. Oranın da təhlükəsizliyini sülhməramlılar təşkil edir. Yəni praktik məsələlər var ki, bu mərhələdə onları təmin etmək üçün belə kontaktlar olmalıdır. Bilirsinizmi, bir var praktik yanaşma, bir də var deklarativ yanaşma. İndi praktik yanaşma bunu tələb edir.
- Rusiya müdafiə, xarici işlər və fövqəladə hallar nazirlərinin əvvəl Yerevana, sonra Bakıya səfərlərini necə qiymətləndirirsiniz?
- Fikrimcə, Ermənistanda hakimiyyətə iddialı dairələrdə fikir formalaşmışdı ki, əgər Paşinyana qarşı olan müxalifət hakimiyyətə gəlsə, 10 noyabrda imzalanan üçtərəfli sazişin icrasını dayandıra bilərlər. Əsas söhbət işğal altında qalan Laçın, Kəlbəcər və Ağdamdan gedirdi. Guya müxalifət hakimiyyətə gəlsə Paşinyanın götürdüyü öhdəliklərdən boyun qaçıra bilər. Məncə, onlara deyilib ki, belə mümkün deyil. Məsələn, Ermənistanda bir siyasətçini həbs ediblər. O, əvvəl elan edirdi ki, biz hakimiyyətə gəlsək bu bəyannamənin bəndlərinin icrasını dayandıracağıq. Amma rusiyalı nazirlərin Yerevana səfərindən sonra həmin şəxs çıxıb dedi ki, razılaşmanın şərtlərini dayandırmaq mümkün deyil. Bir sözlə, Ermənistanda bəzi qüvvələr çalışırdı ki, bu razılaşmanın bəlli şərtlərinə əməl etməsin. Putin də açıq bəyan etdi ki, əgər razılaşmanı pozsalar, bu, Ermənistanın faciəsi olar. Hesab edirəm ki, rusiyalı nazirlər bu təhlükələrlə bağlı Ermənistana ciddi xəbərdarlıq edib.
Digər tərəfdən, Qarabağdakı erməni əhalisinə təhlükəsizlik təminatı verilir. Mən hesab edirəm ki, bunun icrasında Azərbaycan da qismən maraqlıdır. Rusiya indiki mərhələdə üzərinə götürüb ki, orada olan humanitar problemləri həll etsin. İşıq, su, qaz, istilik və s. problemləri. Məncə, bunu həyata keçirməyi Ermənistandan yox, bəlkə də Azərbaycandan istəyiblər. Hesab edirəm ki, biz, buna icazə verməliyik. Çünki bura Azərbaycan dövlətinin ərazisidir, orada baş verən iqtisadi, humanitar əməliyyatlar bizim ərazimizdən getməli, yəni nəzarətimiz altında olmalıdır. Ola bilsin ki, rusiyalı nazirlər Bakıda bu barədə də danışıqlar aparıblar. Hər halda mən bunu istisna etmirəm. Eyni zamanda bilirəm ki, belə fikirlər çox adamların xoşuna gəlməyəcək. O mənada ki, niyə biz onlara kömək edirik, onlar evlərini özləri düzəltsinlər və s. Biz faktiki olaraq elan etmişik ki, əgər Qarabağdakı ermənilər bizim vətəndaşımız olmaq istəyirlərsə, vətəndaşlığı qəbul etsinlər. Bu, bizim rəsmi siyasətimizdir. Bundan fərqli siyasəti dünyada heç kəs qəbul etməz. Biz bunu başa düşməli, həm də qəbul etməliyik. İstər-istəməz bunu Dağlıq Qarabağın Azərbaycan ərazisi olduğunu sübut edən element kimi göstərməli, bəlkə də təbliğ etməliyik.
- Sizə elə gəlmirmi ki, Rusiyanın Cənubi Qafqazda belə qabarıq fəaliyyəti ilə paralel olaraq sanki Türkiyə zəifləmə istiqamətində gedir?
- Mən belə düşünmürəm. Bəyanatda nəzərdə tutulan addımları götürsək görəcəyik ki, onların əksəriyyətini erməni tərəfi icra etməlidir. Təbii ki, bu halda Rusiyanın rolu daha çox olmalıdır. Çünki ermənilər daha çox ruslara etibar edirlər. Faktiki reallıq belədir.
Amma düşüncəmə görə, digər bir mərhələdə türklər də daha aktiv ola bilərlər. Zənnimcə, türk hərbçilərinin prosesə qoşulması o vaxta təsadüf edəcək ki, ermənilər dekabrın 1-nə qədər bəzi rayonlarımızı azad edəcəklər. Bu, mərhələli şəkildə həyata keçirilən əməliyyatdır. Hansısa mərhələdə ruslar daha çox aktiv görünəcək, hansısa mərhələdə türklər. Bunu da normal qəbul etmək lazımdır. Türklərin fəaliyyəti dünənə qədər necə vardısa, indidə elədir.
Türkiyənin dəstəyini hər zaman hiss etmişik. Digər mərhələdə bəlkə biz təkcə türk hərbçilərini deyil, türk biznesini, mütəxəssislərini ərazilərimizin bərpası prosesində görəcəyik. Məncə, biz məsələyə konfrantasiya formasında deyil, bu istiqamətdə baxmalıyıq.
Yazırlar ki, ruslar burada baza formalaşdırır və s. Əvvəla, bu baza deyil. Bazaya ehtiyac da yoxdur. Rusiyanın müdafiə konsepsiyasına baxaq görək Xankəndində 2 min hərbçinin olması ilə nəsə dəyişər... Məncə, bu stereotip yanaşmadır. Və ya Türkiyənin nüfuzu Azərbaycanda hərbçilərin sayından asılıdır? Məncə, bu, daha çox subyektiv yanaşmalardan irəli gəlir.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 25-11-2020 13:14 | Bölmə: Müsahibə
Keçmiş nazir: “Ordumuzun azad etdiyi ərazilərdə süverenliyimiz yüz faiz bərpa olunacaq. Qalan hissələrə gəlincə, indiki mərhələdə siyasətimiz belədir ki, siyasi vasitələrlə Azərbaycanın süverenliyinin bərpası üçün diplomatik mübarizəni davam etdirməliyik”
Azərbaycanın keçmiş Xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarov Reyting.az-a müsahibə verib.
Həmin müsahibəni təqdim edirik:
- Tofiq müəllim, Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı hərbi faza dayandıqdan sonra diplomatik-siyasi faza başlayıb. Amma cəmiyyətdə həm də Rusiya sülhməramlılarının fəliyyətindən narahatlıq hiss olunur. Siz diplomatik faza haqqında nə düşünürsünüz, narahatlıq üçün əsaslar varmı?
- Əvvəla, biz bilməliyik ki, münaqişənin hərbi etapı başa çatıb, indi siyasi proses mərhələsi başlayıb. Müharibə fazasının nəticəsində işğaldakı ərazilərimizin böyük hissəsini nəzarət altına götürmüşük. Bunun nəticəsində məcburi köçkünlərin haradasa 90 faizi imkan qazanıb ki, evlərinə qayıtsın. Bunun özü böyük nəticə, böyük qələbədir.
Vaxtilə BMT-nin sənədlərində Azərbaycan vətəndaşlarının öz yurd-yuvalarından köçkün düşməsi humanitar fəlakət kimi qiymətləndirilmişdi. İndi biz, bu humanitar fəlakətin 90 faizini həll etmək imkanı qazanmışıq. Bu, böyük uğurdur.
Ordumuzun azad etdiyi ərazilərdə süverenliyimiz yüz faiz bərpa olunacaq. Qalan hissələrə gəlincə, indiki mərhələdə siyasətimiz belədir ki, siyasi vasitələrlə Azərbaycanın süverenliyinin bərpası üçün diplomatik mübarizəni davam etdirək. Fikrimcə, yaxşı şərait yaranıb ki, qarşıdan gələn tarixi dövrdə bu prosesi uğurla başa çatdıraq. Yəni həmin ərazilərdə də dövlətimizin süveren hüquqları bərpa olunsun. İndi bəzi tənqidi fikirlər eşidirik ki, sülh olmasaydı müharibə əməliyyatları davam edəcəkdi, qələbə əldə olunacaqdı və s.
- Siz bu cür düşünmürsünüz?
- Əslində biz anlamalıyıq ki, qarşıda iki yolumuz vardı: hərbi əməliyyatları davam edirir və itkilər verərək irəli gedirik. Bu halda biz dəqiq bilmirdik ki, qarşımıza ermənilərdən savayı çıxan olacaq, ya yox.
Müharibə əməliyyatları nəticəsində orada yaşayan erməniləri qovaraq sərhədin o tərəfinə atmalı idik. Bir növ 1990-cı illərin əvvəllərində ermənilərin bizə qarşı tətbiq etdiyi siyasəti təkrarlamalıydıq. Belə olduqda ortaya problem çıxırdı.
Bəli, bəzi insanlar haqlı olaraq deyirlər ki, zamanında ermənilər bizə nə edibsə, biz də onlara eynisini etməliyik. Amma baxın, hərbi əməliyyatların gedişi zamanı bizə dost olan və olmayan ölkələrin hamısı qəbul edirdilər ki, bura Azərbaycan ərazisidir və biz beynəlxalq siyasətə uyğun addımlar atırıq, bu da bizim hüququmuzdur. Lakin ermənilərin bizə qarşı atdığı addımı atsaydıq, yəni oradakı erməniləri etnik təmizləməyə məruz qoysaydıq, dəstəyimiz azalardı. Məncə, belə addımla ermənilərə imkan verərdik ki, bu faktdan istifadə edərək bizə qarşı beynəlxalq tənqid və təbliğatı böyütsünlər. Mümkündür ki, bu halda bizə qarşı hansısa qüvvələri də formalaşdıra bilərdilər. Beləcə, bizə imkan verməzdilər ki, bu siyasəti sona qədər həyata keçirək. Bu xəttin davamlı nəticəsi bir qədər sual altında idi. Hələ Laçın, Ağdam və Kəlbəcər rayonlarını müharibə ilə azad etməyi bir kənara qoyuram. Burada bizim verdiyimiz itkilər indiyə qədər olan itkilərdən bəlkə də az olmazdı. Hesab edirəm ki, bütün bunlar götür-qoy edildikdən sonra Azərbaycan dövləti ikinci yolu - mübarizəni siyasi-diplomatik yolla davam etdirməyi seçib. Hesab edirəm ki, bu, düzgün seçimdir. Çünki, biz real vəziyyəti təhlil etdikdə görürük ki, yuxarıda qeyd etdiyim birinci yol bəlkə də daha çox problemlərə gətirib çıxara bilərdi. Yəni bu, məcburi seçim idi və biz haqlı olaraq bunu seçdik.
- Ancaq müşahidə etdikdə görürük ki, sülhməramlı kontingentin rəhbərləri Xankəndindəki separatçıların nümayəndələri ilə mütəmadi görüşür, bəzən görüşlərdə separatçıların bayraqları asılır. O cümlədən Rusiya Xankəndində hansısa humanitar tədbirər həyata keçirir, reaksiya mərkəzi yaradır və s...
- Bu səbəbləri hamı danışır, amma gəlin vəziyyəti təhlil edək. Sülhməramlıların gəlişi bizə imkan verib ki, güc yolu ilə azad etməli olduğumuz ərazilərin böyük hissəsini itki vermədən geri qaytaraq. Bu, real nəticədir.
Yuxarıda dediyim kimi, müəyyən təhlükələr mövcud idi. Məsələn, mən istisna etmirəm ki, döyüşləri Xankəndində davam etdirsəydik, ermənilər orada özləri təxribat törədərək mülki insanları qırğına verər və beləcə, bizi ittiham edərdilər. İndisə belə ittiham və təxribatların baş verməməsinə təminat verən elə sülhməramlılardır. Yəni onlar təhlükəsizlik təminatını öz üzərlərinə götürüblər və Azərbaycan Silahlı Qüvvələri orada olacaq təxribatlara görə cavabdeh deyil.
Baxın, görün orada nə qədər təxribatlar oldu. Bunu bizə qarşı da edə bilərdilər. Bunu etməklə məqsədlərinə - dünya ölkələrinin bu hərbi əməliyyatlara qarşı rəyinin dəyişməsinə nail olmağa çalışacaqdılar. Buna qədər hamı bizə dəstək verir, elan edirdi ki, Azərbaycan ərazi bütövlüyünü təmin edir, köçkünləri öz torpaqlarına qaytarmağa çalışır, bunun üçün tədbirlər həyata keçirir. Amma ermənilərin yaşadığı və bizim olan ərazilərdə belə təxribatlar həyata keçirilsəydi, bu, bizə qarşı addım olacaqdı. İndi sülhməramlılar bu kimi hallara cavabdehdir.
İkincisi, kontaktlara nəzərə salaq. Bəyannamənin bəndlərində bəzi məqsədlər göstərilib. Ermənistan hərbi hissələri təkcə Kəlbəcər, Laçın və Ağdamı tərk etməməlidir. Ümumiyyətlə, Ermənistanın ordusu Azərbaycan ərazilərini tərk etməlidir. Baxın, sülhməramlılar Laçın dəhlizində avtomobilləri yoxlamadan buraxmırlar. Daha çox silah və partlayıcı maddə axtarılır. Başqa sözlə, Azərbaycan ərazisinə silah gətirilməsi qadağandır. Söhbət ondan gedir ki, Ermənistanın hərbi işğal faktı sülhməramlı əməliyyatın və sonra onlara qoşulacaq türk hərbi müşahidəçilərin fəaliyyəti nəticəsində əsas faktor kimi aradan götürülür. Biz bunu görməliyik. Və bu posesi həyata keçirmək üçün de-fakto orada olan və fəaliyyət göstərən, bizim “işğalçı administrasiya” adlandırdığımız qurumla sülhməramlıların kontaktları normaldır. Bu proseslərin icrasını həyata keçirmək üçün onlar görüşməlidir. Bu, separatçıların tanınması məsələsi də deyil. Beləcə, sülhməramlılar bizə imkan verir ki, siyasətimizi davam etdirək və hərbi faktoru - yəni yerli erməni əhalisini nəzərə alsaq - silahlı müxalifət faktorunu tam aradan qaldırmaq imkanı qazanaq. Onların siyasi mövqeləri bizdən fərqli ola bilər, amma bu siyasi müxalifət olmalıdır, silahlı müxalifət yox. Biz beynəlxalq instrument vasitəsilə -sülhməramlı əməliyyatla bu məsələni də həll etməyə nail olacağıq. Bundan sonra gələn məqsədlər zamanla, ardıcıl şəkildə həll ediləcək. Amma gəlin bu yolu gedək...
Kommunikasiyaların bərpası dedikdə bizdə hamı Laçın dəhlizindən bəhs edir. Amma yada salaq ki, orada xüsusi rejim formalaşır. Bu da o deməkdir ki, silahlı şəxslər bu ərazilərə daxil ola bilməz.
Bu gün Kəlbəcər Azərbaycana verilib. Orada infrastruktur bərpa olunmalı, insanlar öz yerlərinə qayıtmalıdır. Bunun üçün biz hansı yoldan istifadə edəcəyik? Başa düşürük ki, şimal yolundan - Ağdərədə ermənilərin bərpa etdiyi yoldan istifadə olunacaq. Dağlıq ərazilərdən keçən bu yolun qış fəslində istifadəsi çətin olacaq. Sülhməramlılar bunu təmin etməyə məcburdur. Çünki təhlükəsizliyə cavabdeh onlardır.
Bunun davamı olaraq deyim ki, Şuşada hansısa işlər görülür. Amma, eyni zamanda ora yeni yolun çəkilişinə başlayıblar. Deməli, istər-istəməz biz Laçın dəhlizindən istifadə etməliyik. Oranın da təhlükəsizliyini sülhməramlılar təşkil edir. Yəni praktik məsələlər var ki, bu mərhələdə onları təmin etmək üçün belə kontaktlar olmalıdır. Bilirsinizmi, bir var praktik yanaşma, bir də var deklarativ yanaşma. İndi praktik yanaşma bunu tələb edir.
- Rusiya müdafiə, xarici işlər və fövqəladə hallar nazirlərinin əvvəl Yerevana, sonra Bakıya səfərlərini necə qiymətləndirirsiniz?
- Fikrimcə, Ermənistanda hakimiyyətə iddialı dairələrdə fikir formalaşmışdı ki, əgər Paşinyana qarşı olan müxalifət hakimiyyətə gəlsə, 10 noyabrda imzalanan üçtərəfli sazişin icrasını dayandıra bilərlər. Əsas söhbət işğal altında qalan Laçın, Kəlbəcər və Ağdamdan gedirdi. Guya müxalifət hakimiyyətə gəlsə Paşinyanın götürdüyü öhdəliklərdən boyun qaçıra bilər. Məncə, onlara deyilib ki, belə mümkün deyil. Məsələn, Ermənistanda bir siyasətçini həbs ediblər. O, əvvəl elan edirdi ki, biz hakimiyyətə gəlsək bu bəyannamənin bəndlərinin icrasını dayandıracağıq. Amma rusiyalı nazirlərin Yerevana səfərindən sonra həmin şəxs çıxıb dedi ki, razılaşmanın şərtlərini dayandırmaq mümkün deyil. Bir sözlə, Ermənistanda bəzi qüvvələr çalışırdı ki, bu razılaşmanın bəlli şərtlərinə əməl etməsin. Putin də açıq bəyan etdi ki, əgər razılaşmanı pozsalar, bu, Ermənistanın faciəsi olar. Hesab edirəm ki, rusiyalı nazirlər bu təhlükələrlə bağlı Ermənistana ciddi xəbərdarlıq edib.
Digər tərəfdən, Qarabağdakı erməni əhalisinə təhlükəsizlik təminatı verilir. Mən hesab edirəm ki, bunun icrasında Azərbaycan da qismən maraqlıdır. Rusiya indiki mərhələdə üzərinə götürüb ki, orada olan humanitar problemləri həll etsin. İşıq, su, qaz, istilik və s. problemləri. Məncə, bunu həyata keçirməyi Ermənistandan yox, bəlkə də Azərbaycandan istəyiblər. Hesab edirəm ki, biz, buna icazə verməliyik. Çünki bura Azərbaycan dövlətinin ərazisidir, orada baş verən iqtisadi, humanitar əməliyyatlar bizim ərazimizdən getməli, yəni nəzarətimiz altında olmalıdır. Ola bilsin ki, rusiyalı nazirlər Bakıda bu barədə də danışıqlar aparıblar. Hər halda mən bunu istisna etmirəm. Eyni zamanda bilirəm ki, belə fikirlər çox adamların xoşuna gəlməyəcək. O mənada ki, niyə biz onlara kömək edirik, onlar evlərini özləri düzəltsinlər və s. Biz faktiki olaraq elan etmişik ki, əgər Qarabağdakı ermənilər bizim vətəndaşımız olmaq istəyirlərsə, vətəndaşlığı qəbul etsinlər. Bu, bizim rəsmi siyasətimizdir. Bundan fərqli siyasəti dünyada heç kəs qəbul etməz. Biz bunu başa düşməli, həm də qəbul etməliyik. İstər-istəməz bunu Dağlıq Qarabağın Azərbaycan ərazisi olduğunu sübut edən element kimi göstərməli, bəlkə də təbliğ etməliyik.
- Sizə elə gəlmirmi ki, Rusiyanın Cənubi Qafqazda belə qabarıq fəaliyyəti ilə paralel olaraq sanki Türkiyə zəifləmə istiqamətində gedir?
- Mən belə düşünmürəm. Bəyanatda nəzərdə tutulan addımları götürsək görəcəyik ki, onların əksəriyyətini erməni tərəfi icra etməlidir. Təbii ki, bu halda Rusiyanın rolu daha çox olmalıdır. Çünki ermənilər daha çox ruslara etibar edirlər. Faktiki reallıq belədir.
Amma düşüncəmə görə, digər bir mərhələdə türklər də daha aktiv ola bilərlər. Zənnimcə, türk hərbçilərinin prosesə qoşulması o vaxta təsadüf edəcək ki, ermənilər dekabrın 1-nə qədər bəzi rayonlarımızı azad edəcəklər. Bu, mərhələli şəkildə həyata keçirilən əməliyyatdır. Hansısa mərhələdə ruslar daha çox aktiv görünəcək, hansısa mərhələdə türklər. Bunu da normal qəbul etmək lazımdır. Türklərin fəaliyyəti dünənə qədər necə vardısa, indidə elədir.
Türkiyənin dəstəyini hər zaman hiss etmişik. Digər mərhələdə bəlkə biz təkcə türk hərbçilərini deyil, türk biznesini, mütəxəssislərini ərazilərimizin bərpası prosesində görəcəyik. Məncə, biz məsələyə konfrantasiya formasında deyil, bu istiqamətdə baxmalıyıq.
Yazırlar ki, ruslar burada baza formalaşdırır və s. Əvvəla, bu baza deyil. Bazaya ehtiyac da yoxdur. Rusiyanın müdafiə konsepsiyasına baxaq görək Xankəndində 2 min hərbçinin olması ilə nəsə dəyişər... Məncə, bu stereotip yanaşmadır. Və ya Türkiyənin nüfuzu Azərbaycanda hərbçilərin sayından asılıdır? Məncə, bu, daha çox subyektiv yanaşmalardan irəli gəlir.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
1-03-2025, 15:45
Deputat: Ukraynanı yalnız ABŞ xalqının Trampa qarşı qalxması xilas edə bilər - Müsahibə
23-01-2025, 19:03
İmran Bədirxanlı: “Özünü tapandan sonra yaşamaq asanlaşır” - Müsahibə
8-01-2025, 10:49
“Kino adamı kimi bir çox şeylər məni qane etmir” - Müsahibə
18-11-2024, 12:28
Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə
17-08-2024, 15:25
“Böyük güclər sülhdə maraqlı görünmürlər” - Müsahibə
12-08-2024, 11:00
Emin Əfəndiyev: “Yeni ssenarilər, layihələr barədə düşünürəm” - Müsahibə
22-07-2024, 09:58
Gənc xanəndə: “Məcnun kimi səhnəyə çıxmaq ən böyük arzularımdan biri olub” - Müsahibə
8-07-2024, 10:43
Aktrisa: “Mən ürək adamıyam...” - Müsahibə
14-06-2024, 15:06
Nazir: “Sertifikatlaşdırmada iştirak edən hər beş müəllimdən biri kəsilir” - Müsahibə
6-04-2024, 21:12
Qulu Ağsəs: “Tənqidi indi çox tənqid edirlər” - Müsahibə
2-04-2024, 20:28
“Hava hücumu ssenarisi mümkündür” - Müsahibə
19-02-2024, 16:33
Aktyor: “Əvvəldən bilsəydim o filmə çəkilməzdim...” - Müsahibə
16-02-2024, 12:55
Bəstəkar: “Zamanın ritmini tutmaq çətinləşib” - Müsahibə
28-01-2024, 15:36
Qüdrət Həsənquliyev: “Azərbaycan yenidən qurulmalıdır” - Müsahibə
9-12-2023, 20:57
Hərbi ekspert: “Krım körpüsü dağıdılmalıdır” - Müsahibə
14-11-2023, 19:08
Xalq artisti: “Teatrın ən ağrılı məsələlərindən biri də yaş senzi ilə bağlıdır” - Müsahibə
4-11-2023, 09:41
İlham Əziz: “Hər yazıçının öz əlifbası olmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 15:19
Zahid Oruc: “Zəfər dövləti, Zəfər təşkilatı, Zəfər təhsil modeli yaradılmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 11:01
Əlizadə Nuri: “Şairlik-sözlə inqilab etməkdir” - Müsahibə
23-10-2023, 18:22
General Sırski: “Düşmən ciddi itkilər verir, lakin onlar...” - Müsahibə
23-10-2023, 10:26
Aktrisa: “Özümü olmalı olduğum yerdə hiss edirəm” - Müsahibə
19-09-2023, 13:48
Hərbi analitik: “Rusiya Moskvanı lazımi şəkildə qoruya bilmirsə, deməli...” - Müsahibə
5-09-2023, 18:40
General: “Rusiya elitası Putini devirməyə hazırdır” - Müsahibə
23-08-2023, 18:14
Beynəlxalq ekspert: “Ruslar Ukrayna ilə uzunmüddətli hərbi qarşıdurmaya ümid edirlər” - Müsahibə
16-08-2023, 12:08
Kənan Məmmədov: “Kino günündə göstərməyə yeni film olmadı” - Müsahibə
10-08-2023, 15:00
Rıjenko: “Rusiyanın Qara dəniz donanmasını məhv etmək üçün yüzlərlə drona ehtiyac var” - Müsahibə
30-05-2023, 16:48
Kinorejissor: “Bəzilərini kinonun taleyi yox, kinostudiyanın ərazisi maraqlandırır”
16-05-2023, 16:48
Şeytelman: “Priqojin Rusiyada yeganə şəxsdir ki, dövlət çevrilişlərini uğurla həyata keçirə bilir”
13-05-2023, 09:34
Qüdrət Həsənquliyev: “Davamlı sülh üçün danışıqları Türkiyə və Rusiya ilə aparmalıyıq” - Müsahibə
3-03-2023, 16:55
Keçmiş deputat: “Rus imperiyasının dağılması qaçılmazdır” - Müsahibə
9-02-2023, 12:36
Deputat: “Ciddi əks-zərbə vurulmalıdır” - Müsahibə
7-01-2023, 15:55
Sərdar Cəlaloğlu: “Rusiya Qarabağı ələ keçirməyə çalışır” - Müsahibə
30-12-2022, 10:55
Köçəri Nağıbəyli: “Bizim öz torpaqlarımızda yaşamaq hüququmuz olmalıdır” - Müsahibə
11-12-2022, 13:12
Səxavət Əlisoy: “Partiya sədrlərinin əksəriyyəti təkəbbürlü və yekəxanadır” - Müsahibə
27-11-2022, 10:15
Professor: “Rusiya və Fransa Azərbaycan-Ermənistan danışıqlarında böhranlı vəziyyət yaradıb” - Müsahibə
12-11-2022, 19:43
Tofiq Zülfüqarov: “Rusiyada siyasi böhran zamanıdır” - Müsahibə
28-10-2022, 13:08
Deputat: "Putin ikinci böyük səhvə yol verdi, həm də sübut etdi ki..."
25-10-2022, 08:35
Politoloq: “Rusiya və İran Azərbaycanda nələrəsə nail olmağa çalışsa da...” - Müsahibə
21-10-2022, 13:42
Vahid Əhmədov: “Heç kim bahalaşmanın qarşısını ala bilmir” - Müsahibə
15-10-2022, 09:58
Deputat: “Rusiya ilə məsələni konkretləşdirməyin vaxtı çatıb” - Müsahibə
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
