01:37 / 20-01-2021
Türkiyə hərbçiləri terrorçuları zərərsizləşdirib
00:50 / 20-01-2021
Tramp xalqa vida müraciəti ilə çıxış edib
00:00 / 20-01-2021
20 Yanvar faciəsindən 31 il ötür
23:50 / 19-01-2021
Bayden: "Mən bilirəm ki, indi qaranlıq vaxtlardır"
23:47 / 19-01-2021
Şagirdlərin yarım illik nəticələrinin qiymətləndirmə qaydası təsdiqlənib
23:15 / 19-01-2021
ABŞ-ın Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin direktoru istefa verib
23:00 / 19-01-2021
İlham Əliyev 20 Yanvar faciəsi ilə bağlı paylaşım edib - Foto
22:51 / 19-01-2021
Yeni doğulmuş uşaq koronavirus səbəbindən bütün qohumlarını itirdi
21:46 / 19-01-2021
ABŞ-dan Çinə növbəti ittiham: uyğurlara qarşı hərəkətlər soyqırımdır
21:38 / 19-01-2021
Türkiyədə 6818 nəfərdə koronavirus aşkarlanıb
21:31 / 19-01-2021
Baş nazir Qarabağ Dirçəliş Fondu ilə bağlı sərəncam imzalayıb
21:26 / 19-01-2021
Kral ailəsinin təhqir edilməsinə görə 43 il həbs
21:15 / 19-01-2021
Klublararası dünya çempionatının püşkü atılıb
21:15 / 19-01-2021
Amerikalı şərhçi: “Putini diz çökdürəcəyik”
21:04 / 19-01-2021
Azərbaycan və Rusiya minaaxtaranları 210 mina, 2 partlamamış sursat zərərsizləşdirib
20:50 / 19-01-2021
Britaniyada daha 33355 nəfərdə koronavirus aşkarlanıb
20:39 / 19-01-2021
Çempionlar Liqasında yeni mövsümün təqvimi açıqlanıb
20:17 / 19-01-2021
İran Tramp, Pompeo və Boltona qarşı sanksiya tətbiq edib
20:01 / 19-01-2021
Avropa Komissiyası: "Əhalinin ən azı 70%-i peyvənd edilməlidir"
19:56 / 19-01-2021
Bakı, Abşeron, Sumqayıtın bəzi ərazilərinə qar yağır - Video
19:40 / 19-01-2021
"Səbail" gürcüstanlı hücumçu ilə müqavilə bağlayıb
19:25 / 19-01-2021
Bolton: “Tramp ABŞ-ın ən pis prezidenti kimi tarixə düşəcək”
19:16 / 19-01-2021
Pərviz Şahbazov Türk Şurasının Baş katibi ilə görüşüb
19:09 / 19-01-2021
Daha iki ölkə liderinin sosial şəbəkədəki hesabı bağlanıb
18:59 / 19-01-2021
"ASAN xidmət"in Həmkarlar İttifaqı Komitəsinə yeni sədr seçilib
18:42 / 19-01-2021
Nazirlik Kəlbəcərdən yeni görüntülər yayıb - Video
18:36 / 19-01-2021
"Lotu Quli"nin məzarı başında atışma olub, 1 nəfər ölüb - Saxlanılanlar var
18:30 / 19-01-2021
Nazilər Kabineti 190 manatlıq yardımla bağlı açıqlama yayıb
18:09 / 19-01-2021
Rəqib oyunçunu vuran Messinin cəzası bəlli olub
18:03 / 19-01-2021
"Qarabağ" klubu: "Nurlan İbrahimovun yerinə təyinat olacaq"
10:02 / 15-01-2021
Prezident İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Şuşaya səfər ediblər - Video
17:52 / 15-01-2021
Türkiyə sülhməramlılarla bağlı Rusiyaya xəbərdarlıq edib - Nazir
17:21 / 16-01-2021
Bayden ermənini Ağ Evdə yüksək vəzifəyə təyin edib - Foto
21:04 / 16-01-2021
Məşhur görücünün koronavirusla bağlı proqnozu açıqlanıb
12:07 / 15-01-2021
Üzeyir Hacıbəylinin, Natəvanın və Bülbülün heykəlləri Şuşaya qaytarılıb - Fotolar
13:06 / 16-01-2021
Bakıya və rayonlara qar yağacaq, çovğun olacaq
14:24 / 17-01-2021
“Pfizer” və “Moderna” peyvəndlərindən ölənlərin sayı açıqlanıb
13:11 / 16-01-2021
Etirazlar nəticə verdi: Paşinyan Qarabağa getmək istəməyən əsgərlərin valideynləri ilə görüşəcək - Video
23:47 / 19-01-2021
Şagirdlərin yarım illik nəticələrinin qiymətləndirmə qaydası təsdiqlənib
11:28 / 15-01-2021
Mehriban Əliyeva Füzuli rayonundan paylaşım edib - Video
00:01 / 18-01-2021
Xüsusi karantin rejimi yumşaldılıb: SMS icazə ləğv olunub - Qərar
Tofiq Zülfüqarov: “Qarabağda hansısa mərhələdə ruslar, hansısa mərhələdə türklər aktiv görünəcək” - Müsahibə
Tarix: 25-11-2020 13:14 | Bölmə: Müsahibə
Keçmiş nazir: “Ordumuzun azad etdiyi ərazilərdə süverenliyimiz yüz faiz bərpa olunacaq. Qalan hissələrə gəlincə, indiki mərhələdə siyasətimiz belədir ki, siyasi vasitələrlə Azərbaycanın süverenliyinin bərpası üçün diplomatik mübarizəni davam etdirməliyik”
Azərbaycanın keçmiş Xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarov Reyting.az-a müsahibə verib.
Həmin müsahibəni təqdim edirik:
- Tofiq müəllim, Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı hərbi faza dayandıqdan sonra diplomatik-siyasi faza başlayıb. Amma cəmiyyətdə həm də Rusiya sülhməramlılarının fəliyyətindən narahatlıq hiss olunur. Siz diplomatik faza haqqında nə düşünürsünüz, narahatlıq üçün əsaslar varmı?
- Əvvəla, biz bilməliyik ki, münaqişənin hərbi etapı başa çatıb, indi siyasi proses mərhələsi başlayıb. Müharibə fazasının nəticəsində işğaldakı ərazilərimizin böyük hissəsini nəzarət altına götürmüşük. Bunun nəticəsində məcburi köçkünlərin haradasa 90 faizi imkan qazanıb ki, evlərinə qayıtsın. Bunun özü böyük nəticə, böyük qələbədir.
Vaxtilə BMT-nin sənədlərində Azərbaycan vətəndaşlarının öz yurd-yuvalarından köçkün düşməsi humanitar fəlakət kimi qiymətləndirilmişdi. İndi biz, bu humanitar fəlakətin 90 faizini həll etmək imkanı qazanmışıq. Bu, böyük uğurdur.
Ordumuzun azad etdiyi ərazilərdə süverenliyimiz yüz faiz bərpa olunacaq. Qalan hissələrə gəlincə, indiki mərhələdə siyasətimiz belədir ki, siyasi vasitələrlə Azərbaycanın süverenliyinin bərpası üçün diplomatik mübarizəni davam etdirək. Fikrimcə, yaxşı şərait yaranıb ki, qarşıdan gələn tarixi dövrdə bu prosesi uğurla başa çatdıraq. Yəni həmin ərazilərdə də dövlətimizin süveren hüquqları bərpa olunsun. İndi bəzi tənqidi fikirlər eşidirik ki, sülh olmasaydı müharibə əməliyyatları davam edəcəkdi, qələbə əldə olunacaqdı və s.
- Siz bu cür düşünmürsünüz?
- Əslində biz anlamalıyıq ki, qarşıda iki yolumuz vardı: hərbi əməliyyatları davam edirir və itkilər verərək irəli gedirik. Bu halda biz dəqiq bilmirdik ki, qarşımıza ermənilərdən savayı çıxan olacaq, ya yox.
Müharibə əməliyyatları nəticəsində orada yaşayan erməniləri qovaraq sərhədin o tərəfinə atmalı idik. Bir növ 1990-cı illərin əvvəllərində ermənilərin bizə qarşı tətbiq etdiyi siyasəti təkrarlamalıydıq. Belə olduqda ortaya problem çıxırdı.
Bəli, bəzi insanlar haqlı olaraq deyirlər ki, zamanında ermənilər bizə nə edibsə, biz də onlara eynisini etməliyik. Amma baxın, hərbi əməliyyatların gedişi zamanı bizə dost olan və olmayan ölkələrin hamısı qəbul edirdilər ki, bura Azərbaycan ərazisidir və biz beynəlxalq siyasətə uyğun addımlar atırıq, bu da bizim hüququmuzdur. Lakin ermənilərin bizə qarşı atdığı addımı atsaydıq, yəni oradakı erməniləri etnik təmizləməyə məruz qoysaydıq, dəstəyimiz azalardı. Məncə, belə addımla ermənilərə imkan verərdik ki, bu faktdan istifadə edərək bizə qarşı beynəlxalq tənqid və təbliğatı böyütsünlər. Mümkündür ki, bu halda bizə qarşı hansısa qüvvələri də formalaşdıra bilərdilər. Beləcə, bizə imkan verməzdilər ki, bu siyasəti sona qədər həyata keçirək. Bu xəttin davamlı nəticəsi bir qədər sual altında idi. Hələ Laçın, Ağdam və Kəlbəcər rayonlarını müharibə ilə azad etməyi bir kənara qoyuram. Burada bizim verdiyimiz itkilər indiyə qədər olan itkilərdən bəlkə də az olmazdı. Hesab edirəm ki, bütün bunlar götür-qoy edildikdən sonra Azərbaycan dövləti ikinci yolu - mübarizəni siyasi-diplomatik yolla davam etdirməyi seçib. Hesab edirəm ki, bu, düzgün seçimdir. Çünki, biz real vəziyyəti təhlil etdikdə görürük ki, yuxarıda qeyd etdiyim birinci yol bəlkə də daha çox problemlərə gətirib çıxara bilərdi. Yəni bu, məcburi seçim idi və biz haqlı olaraq bunu seçdik.
- Ancaq müşahidə etdikdə görürük ki, sülhməramlı kontingentin rəhbərləri Xankəndindəki separatçıların nümayəndələri ilə mütəmadi görüşür, bəzən görüşlərdə separatçıların bayraqları asılır. O cümlədən Rusiya Xankəndində hansısa humanitar tədbirər həyata keçirir, reaksiya mərkəzi yaradır və s...
- Bu səbəbləri hamı danışır, amma gəlin vəziyyəti təhlil edək. Sülhməramlıların gəlişi bizə imkan verib ki, güc yolu ilə azad etməli olduğumuz ərazilərin böyük hissəsini itki vermədən geri qaytaraq. Bu, real nəticədir.
Yuxarıda dediyim kimi, müəyyən təhlükələr mövcud idi. Məsələn, mən istisna etmirəm ki, döyüşləri Xankəndində davam etdirsəydik, ermənilər orada özləri təxribat törədərək mülki insanları qırğına verər və beləcə, bizi ittiham edərdilər. İndisə belə ittiham və təxribatların baş verməməsinə təminat verən elə sülhməramlılardır. Yəni onlar təhlükəsizlik təminatını öz üzərlərinə götürüblər və Azərbaycan Silahlı Qüvvələri orada olacaq təxribatlara görə cavabdeh deyil.
Baxın, görün orada nə qədər təxribatlar oldu. Bunu bizə qarşı da edə bilərdilər. Bunu etməklə məqsədlərinə - dünya ölkələrinin bu hərbi əməliyyatlara qarşı rəyinin dəyişməsinə nail olmağa çalışacaqdılar. Buna qədər hamı bizə dəstək verir, elan edirdi ki, Azərbaycan ərazi bütövlüyünü təmin edir, köçkünləri öz torpaqlarına qaytarmağa çalışır, bunun üçün tədbirlər həyata keçirir. Amma ermənilərin yaşadığı və bizim olan ərazilərdə belə təxribatlar həyata keçirilsəydi, bu, bizə qarşı addım olacaqdı. İndi sülhməramlılar bu kimi hallara cavabdehdir.
İkincisi, kontaktlara nəzərə salaq. Bəyannamənin bəndlərində bəzi məqsədlər göstərilib. Ermənistan hərbi hissələri təkcə Kəlbəcər, Laçın və Ağdamı tərk etməməlidir. Ümumiyyətlə, Ermənistanın ordusu Azərbaycan ərazilərini tərk etməlidir. Baxın, sülhməramlılar Laçın dəhlizində avtomobilləri yoxlamadan buraxmırlar. Daha çox silah və partlayıcı maddə axtarılır. Başqa sözlə, Azərbaycan ərazisinə silah gətirilməsi qadağandır. Söhbət ondan gedir ki, Ermənistanın hərbi işğal faktı sülhməramlı əməliyyatın və sonra onlara qoşulacaq türk hərbi müşahidəçilərin fəaliyyəti nəticəsində əsas faktor kimi aradan götürülür. Biz bunu görməliyik. Və bu posesi həyata keçirmək üçün de-fakto orada olan və fəaliyyət göstərən, bizim “işğalçı administrasiya” adlandırdığımız qurumla sülhməramlıların kontaktları normaldır. Bu proseslərin icrasını həyata keçirmək üçün onlar görüşməlidir. Bu, separatçıların tanınması məsələsi də deyil. Beləcə, sülhməramlılar bizə imkan verir ki, siyasətimizi davam etdirək və hərbi faktoru - yəni yerli erməni əhalisini nəzərə alsaq - silahlı müxalifət faktorunu tam aradan qaldırmaq imkanı qazanaq. Onların siyasi mövqeləri bizdən fərqli ola bilər, amma bu siyasi müxalifət olmalıdır, silahlı müxalifət yox. Biz beynəlxalq instrument vasitəsilə -sülhməramlı əməliyyatla bu məsələni də həll etməyə nail olacağıq. Bundan sonra gələn məqsədlər zamanla, ardıcıl şəkildə həll ediləcək. Amma gəlin bu yolu gedək...
Kommunikasiyaların bərpası dedikdə bizdə hamı Laçın dəhlizindən bəhs edir. Amma yada salaq ki, orada xüsusi rejim formalaşır. Bu da o deməkdir ki, silahlı şəxslər bu ərazilərə daxil ola bilməz.
Bu gün Kəlbəcər Azərbaycana verilib. Orada infrastruktur bərpa olunmalı, insanlar öz yerlərinə qayıtmalıdır. Bunun üçün biz hansı yoldan istifadə edəcəyik? Başa düşürük ki, şimal yolundan - Ağdərədə ermənilərin bərpa etdiyi yoldan istifadə olunacaq. Dağlıq ərazilərdən keçən bu yolun qış fəslində istifadəsi çətin olacaq. Sülhməramlılar bunu təmin etməyə məcburdur. Çünki təhlükəsizliyə cavabdeh onlardır.
Bunun davamı olaraq deyim ki, Şuşada hansısa işlər görülür. Amma, eyni zamanda ora yeni yolun çəkilişinə başlayıblar. Deməli, istər-istəməz biz Laçın dəhlizindən istifadə etməliyik. Oranın da təhlükəsizliyini sülhməramlılar təşkil edir. Yəni praktik məsələlər var ki, bu mərhələdə onları təmin etmək üçün belə kontaktlar olmalıdır. Bilirsinizmi, bir var praktik yanaşma, bir də var deklarativ yanaşma. İndi praktik yanaşma bunu tələb edir.
- Rusiya müdafiə, xarici işlər və fövqəladə hallar nazirlərinin əvvəl Yerevana, sonra Bakıya səfərlərini necə qiymətləndirirsiniz?
- Fikrimcə, Ermənistanda hakimiyyətə iddialı dairələrdə fikir formalaşmışdı ki, əgər Paşinyana qarşı olan müxalifət hakimiyyətə gəlsə, 10 noyabrda imzalanan üçtərəfli sazişin icrasını dayandıra bilərlər. Əsas söhbət işğal altında qalan Laçın, Kəlbəcər və Ağdamdan gedirdi. Guya müxalifət hakimiyyətə gəlsə Paşinyanın götürdüyü öhdəliklərdən boyun qaçıra bilər. Məncə, onlara deyilib ki, belə mümkün deyil. Məsələn, Ermənistanda bir siyasətçini həbs ediblər. O, əvvəl elan edirdi ki, biz hakimiyyətə gəlsək bu bəyannamənin bəndlərinin icrasını dayandıracağıq. Amma rusiyalı nazirlərin Yerevana səfərindən sonra həmin şəxs çıxıb dedi ki, razılaşmanın şərtlərini dayandırmaq mümkün deyil. Bir sözlə, Ermənistanda bəzi qüvvələr çalışırdı ki, bu razılaşmanın bəlli şərtlərinə əməl etməsin. Putin də açıq bəyan etdi ki, əgər razılaşmanı pozsalar, bu, Ermənistanın faciəsi olar. Hesab edirəm ki, rusiyalı nazirlər bu təhlükələrlə bağlı Ermənistana ciddi xəbərdarlıq edib.
Digər tərəfdən, Qarabağdakı erməni əhalisinə təhlükəsizlik təminatı verilir. Mən hesab edirəm ki, bunun icrasında Azərbaycan da qismən maraqlıdır. Rusiya indiki mərhələdə üzərinə götürüb ki, orada olan humanitar problemləri həll etsin. İşıq, su, qaz, istilik və s. problemləri. Məncə, bunu həyata keçirməyi Ermənistandan yox, bəlkə də Azərbaycandan istəyiblər. Hesab edirəm ki, biz, buna icazə verməliyik. Çünki bura Azərbaycan dövlətinin ərazisidir, orada baş verən iqtisadi, humanitar əməliyyatlar bizim ərazimizdən getməli, yəni nəzarətimiz altında olmalıdır. Ola bilsin ki, rusiyalı nazirlər Bakıda bu barədə də danışıqlar aparıblar. Hər halda mən bunu istisna etmirəm. Eyni zamanda bilirəm ki, belə fikirlər çox adamların xoşuna gəlməyəcək. O mənada ki, niyə biz onlara kömək edirik, onlar evlərini özləri düzəltsinlər və s. Biz faktiki olaraq elan etmişik ki, əgər Qarabağdakı ermənilər bizim vətəndaşımız olmaq istəyirlərsə, vətəndaşlığı qəbul etsinlər. Bu, bizim rəsmi siyasətimizdir. Bundan fərqli siyasəti dünyada heç kəs qəbul etməz. Biz bunu başa düşməli, həm də qəbul etməliyik. İstər-istəməz bunu Dağlıq Qarabağın Azərbaycan ərazisi olduğunu sübut edən element kimi göstərməli, bəlkə də təbliğ etməliyik.
- Sizə elə gəlmirmi ki, Rusiyanın Cənubi Qafqazda belə qabarıq fəaliyyəti ilə paralel olaraq sanki Türkiyə zəifləmə istiqamətində gedir?
- Mən belə düşünmürəm. Bəyanatda nəzərdə tutulan addımları götürsək görəcəyik ki, onların əksəriyyətini erməni tərəfi icra etməlidir. Təbii ki, bu halda Rusiyanın rolu daha çox olmalıdır. Çünki ermənilər daha çox ruslara etibar edirlər. Faktiki reallıq belədir.
Amma düşüncəmə görə, digər bir mərhələdə türklər də daha aktiv ola bilərlər. Zənnimcə, türk hərbçilərinin prosesə qoşulması o vaxta təsadüf edəcək ki, ermənilər dekabrın 1-nə qədər bəzi rayonlarımızı azad edəcəklər. Bu, mərhələli şəkildə həyata keçirilən əməliyyatdır. Hansısa mərhələdə ruslar daha çox aktiv görünəcək, hansısa mərhələdə türklər. Bunu da normal qəbul etmək lazımdır. Türklərin fəaliyyəti dünənə qədər necə vardısa, indidə elədir.
Türkiyənin dəstəyini hər zaman hiss etmişik. Digər mərhələdə bəlkə biz təkcə türk hərbçilərini deyil, türk biznesini, mütəxəssislərini ərazilərimizin bərpası prosesində görəcəyik. Məncə, biz məsələyə konfrantasiya formasında deyil, bu istiqamətdə baxmalıyıq.
Yazırlar ki, ruslar burada baza formalaşdırır və s. Əvvəla, bu baza deyil. Bazaya ehtiyac da yoxdur. Rusiyanın müdafiə konsepsiyasına baxaq görək Xankəndində 2 min hərbçinin olması ilə nəsə dəyişər... Məncə, bu stereotip yanaşmadır. Və ya Türkiyənin nüfuzu Azərbaycanda hərbçilərin sayından asılıdır? Məncə, bu, daha çox subyektiv yanaşmalardan irəli gəlir.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 25-11-2020 13:14 | Bölmə: Müsahibə
Keçmiş nazir: “Ordumuzun azad etdiyi ərazilərdə süverenliyimiz yüz faiz bərpa olunacaq. Qalan hissələrə gəlincə, indiki mərhələdə siyasətimiz belədir ki, siyasi vasitələrlə Azərbaycanın süverenliyinin bərpası üçün diplomatik mübarizəni davam etdirməliyik”
Azərbaycanın keçmiş Xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarov Reyting.az-a müsahibə verib.
Həmin müsahibəni təqdim edirik:
- Tofiq müəllim, Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı hərbi faza dayandıqdan sonra diplomatik-siyasi faza başlayıb. Amma cəmiyyətdə həm də Rusiya sülhməramlılarının fəliyyətindən narahatlıq hiss olunur. Siz diplomatik faza haqqında nə düşünürsünüz, narahatlıq üçün əsaslar varmı?
- Əvvəla, biz bilməliyik ki, münaqişənin hərbi etapı başa çatıb, indi siyasi proses mərhələsi başlayıb. Müharibə fazasının nəticəsində işğaldakı ərazilərimizin böyük hissəsini nəzarət altına götürmüşük. Bunun nəticəsində məcburi köçkünlərin haradasa 90 faizi imkan qazanıb ki, evlərinə qayıtsın. Bunun özü böyük nəticə, böyük qələbədir.
Vaxtilə BMT-nin sənədlərində Azərbaycan vətəndaşlarının öz yurd-yuvalarından köçkün düşməsi humanitar fəlakət kimi qiymətləndirilmişdi. İndi biz, bu humanitar fəlakətin 90 faizini həll etmək imkanı qazanmışıq. Bu, böyük uğurdur.
Ordumuzun azad etdiyi ərazilərdə süverenliyimiz yüz faiz bərpa olunacaq. Qalan hissələrə gəlincə, indiki mərhələdə siyasətimiz belədir ki, siyasi vasitələrlə Azərbaycanın süverenliyinin bərpası üçün diplomatik mübarizəni davam etdirək. Fikrimcə, yaxşı şərait yaranıb ki, qarşıdan gələn tarixi dövrdə bu prosesi uğurla başa çatdıraq. Yəni həmin ərazilərdə də dövlətimizin süveren hüquqları bərpa olunsun. İndi bəzi tənqidi fikirlər eşidirik ki, sülh olmasaydı müharibə əməliyyatları davam edəcəkdi, qələbə əldə olunacaqdı və s.
- Siz bu cür düşünmürsünüz?
- Əslində biz anlamalıyıq ki, qarşıda iki yolumuz vardı: hərbi əməliyyatları davam edirir və itkilər verərək irəli gedirik. Bu halda biz dəqiq bilmirdik ki, qarşımıza ermənilərdən savayı çıxan olacaq, ya yox.
Müharibə əməliyyatları nəticəsində orada yaşayan erməniləri qovaraq sərhədin o tərəfinə atmalı idik. Bir növ 1990-cı illərin əvvəllərində ermənilərin bizə qarşı tətbiq etdiyi siyasəti təkrarlamalıydıq. Belə olduqda ortaya problem çıxırdı.
Bəli, bəzi insanlar haqlı olaraq deyirlər ki, zamanında ermənilər bizə nə edibsə, biz də onlara eynisini etməliyik. Amma baxın, hərbi əməliyyatların gedişi zamanı bizə dost olan və olmayan ölkələrin hamısı qəbul edirdilər ki, bura Azərbaycan ərazisidir və biz beynəlxalq siyasətə uyğun addımlar atırıq, bu da bizim hüququmuzdur. Lakin ermənilərin bizə qarşı atdığı addımı atsaydıq, yəni oradakı erməniləri etnik təmizləməyə məruz qoysaydıq, dəstəyimiz azalardı. Məncə, belə addımla ermənilərə imkan verərdik ki, bu faktdan istifadə edərək bizə qarşı beynəlxalq tənqid və təbliğatı böyütsünlər. Mümkündür ki, bu halda bizə qarşı hansısa qüvvələri də formalaşdıra bilərdilər. Beləcə, bizə imkan verməzdilər ki, bu siyasəti sona qədər həyata keçirək. Bu xəttin davamlı nəticəsi bir qədər sual altında idi. Hələ Laçın, Ağdam və Kəlbəcər rayonlarını müharibə ilə azad etməyi bir kənara qoyuram. Burada bizim verdiyimiz itkilər indiyə qədər olan itkilərdən bəlkə də az olmazdı. Hesab edirəm ki, bütün bunlar götür-qoy edildikdən sonra Azərbaycan dövləti ikinci yolu - mübarizəni siyasi-diplomatik yolla davam etdirməyi seçib. Hesab edirəm ki, bu, düzgün seçimdir. Çünki, biz real vəziyyəti təhlil etdikdə görürük ki, yuxarıda qeyd etdiyim birinci yol bəlkə də daha çox problemlərə gətirib çıxara bilərdi. Yəni bu, məcburi seçim idi və biz haqlı olaraq bunu seçdik.
- Ancaq müşahidə etdikdə görürük ki, sülhməramlı kontingentin rəhbərləri Xankəndindəki separatçıların nümayəndələri ilə mütəmadi görüşür, bəzən görüşlərdə separatçıların bayraqları asılır. O cümlədən Rusiya Xankəndində hansısa humanitar tədbirər həyata keçirir, reaksiya mərkəzi yaradır və s...
- Bu səbəbləri hamı danışır, amma gəlin vəziyyəti təhlil edək. Sülhməramlıların gəlişi bizə imkan verib ki, güc yolu ilə azad etməli olduğumuz ərazilərin böyük hissəsini itki vermədən geri qaytaraq. Bu, real nəticədir.
Yuxarıda dediyim kimi, müəyyən təhlükələr mövcud idi. Məsələn, mən istisna etmirəm ki, döyüşləri Xankəndində davam etdirsəydik, ermənilər orada özləri təxribat törədərək mülki insanları qırğına verər və beləcə, bizi ittiham edərdilər. İndisə belə ittiham və təxribatların baş verməməsinə təminat verən elə sülhməramlılardır. Yəni onlar təhlükəsizlik təminatını öz üzərlərinə götürüblər və Azərbaycan Silahlı Qüvvələri orada olacaq təxribatlara görə cavabdeh deyil.
Baxın, görün orada nə qədər təxribatlar oldu. Bunu bizə qarşı da edə bilərdilər. Bunu etməklə məqsədlərinə - dünya ölkələrinin bu hərbi əməliyyatlara qarşı rəyinin dəyişməsinə nail olmağa çalışacaqdılar. Buna qədər hamı bizə dəstək verir, elan edirdi ki, Azərbaycan ərazi bütövlüyünü təmin edir, köçkünləri öz torpaqlarına qaytarmağa çalışır, bunun üçün tədbirlər həyata keçirir. Amma ermənilərin yaşadığı və bizim olan ərazilərdə belə təxribatlar həyata keçirilsəydi, bu, bizə qarşı addım olacaqdı. İndi sülhməramlılar bu kimi hallara cavabdehdir.
İkincisi, kontaktlara nəzərə salaq. Bəyannamənin bəndlərində bəzi məqsədlər göstərilib. Ermənistan hərbi hissələri təkcə Kəlbəcər, Laçın və Ağdamı tərk etməməlidir. Ümumiyyətlə, Ermənistanın ordusu Azərbaycan ərazilərini tərk etməlidir. Baxın, sülhməramlılar Laçın dəhlizində avtomobilləri yoxlamadan buraxmırlar. Daha çox silah və partlayıcı maddə axtarılır. Başqa sözlə, Azərbaycan ərazisinə silah gətirilməsi qadağandır. Söhbət ondan gedir ki, Ermənistanın hərbi işğal faktı sülhməramlı əməliyyatın və sonra onlara qoşulacaq türk hərbi müşahidəçilərin fəaliyyəti nəticəsində əsas faktor kimi aradan götürülür. Biz bunu görməliyik. Və bu posesi həyata keçirmək üçün de-fakto orada olan və fəaliyyət göstərən, bizim “işğalçı administrasiya” adlandırdığımız qurumla sülhməramlıların kontaktları normaldır. Bu proseslərin icrasını həyata keçirmək üçün onlar görüşməlidir. Bu, separatçıların tanınması məsələsi də deyil. Beləcə, sülhməramlılar bizə imkan verir ki, siyasətimizi davam etdirək və hərbi faktoru - yəni yerli erməni əhalisini nəzərə alsaq - silahlı müxalifət faktorunu tam aradan qaldırmaq imkanı qazanaq. Onların siyasi mövqeləri bizdən fərqli ola bilər, amma bu siyasi müxalifət olmalıdır, silahlı müxalifət yox. Biz beynəlxalq instrument vasitəsilə -sülhməramlı əməliyyatla bu məsələni də həll etməyə nail olacağıq. Bundan sonra gələn məqsədlər zamanla, ardıcıl şəkildə həll ediləcək. Amma gəlin bu yolu gedək...
Kommunikasiyaların bərpası dedikdə bizdə hamı Laçın dəhlizindən bəhs edir. Amma yada salaq ki, orada xüsusi rejim formalaşır. Bu da o deməkdir ki, silahlı şəxslər bu ərazilərə daxil ola bilməz.
Bu gün Kəlbəcər Azərbaycana verilib. Orada infrastruktur bərpa olunmalı, insanlar öz yerlərinə qayıtmalıdır. Bunun üçün biz hansı yoldan istifadə edəcəyik? Başa düşürük ki, şimal yolundan - Ağdərədə ermənilərin bərpa etdiyi yoldan istifadə olunacaq. Dağlıq ərazilərdən keçən bu yolun qış fəslində istifadəsi çətin olacaq. Sülhməramlılar bunu təmin etməyə məcburdur. Çünki təhlükəsizliyə cavabdeh onlardır.
Bunun davamı olaraq deyim ki, Şuşada hansısa işlər görülür. Amma, eyni zamanda ora yeni yolun çəkilişinə başlayıblar. Deməli, istər-istəməz biz Laçın dəhlizindən istifadə etməliyik. Oranın da təhlükəsizliyini sülhməramlılar təşkil edir. Yəni praktik məsələlər var ki, bu mərhələdə onları təmin etmək üçün belə kontaktlar olmalıdır. Bilirsinizmi, bir var praktik yanaşma, bir də var deklarativ yanaşma. İndi praktik yanaşma bunu tələb edir.
- Rusiya müdafiə, xarici işlər və fövqəladə hallar nazirlərinin əvvəl Yerevana, sonra Bakıya səfərlərini necə qiymətləndirirsiniz?
- Fikrimcə, Ermənistanda hakimiyyətə iddialı dairələrdə fikir formalaşmışdı ki, əgər Paşinyana qarşı olan müxalifət hakimiyyətə gəlsə, 10 noyabrda imzalanan üçtərəfli sazişin icrasını dayandıra bilərlər. Əsas söhbət işğal altında qalan Laçın, Kəlbəcər və Ağdamdan gedirdi. Guya müxalifət hakimiyyətə gəlsə Paşinyanın götürdüyü öhdəliklərdən boyun qaçıra bilər. Məncə, onlara deyilib ki, belə mümkün deyil. Məsələn, Ermənistanda bir siyasətçini həbs ediblər. O, əvvəl elan edirdi ki, biz hakimiyyətə gəlsək bu bəyannamənin bəndlərinin icrasını dayandıracağıq. Amma rusiyalı nazirlərin Yerevana səfərindən sonra həmin şəxs çıxıb dedi ki, razılaşmanın şərtlərini dayandırmaq mümkün deyil. Bir sözlə, Ermənistanda bəzi qüvvələr çalışırdı ki, bu razılaşmanın bəlli şərtlərinə əməl etməsin. Putin də açıq bəyan etdi ki, əgər razılaşmanı pozsalar, bu, Ermənistanın faciəsi olar. Hesab edirəm ki, rusiyalı nazirlər bu təhlükələrlə bağlı Ermənistana ciddi xəbərdarlıq edib.
Digər tərəfdən, Qarabağdakı erməni əhalisinə təhlükəsizlik təminatı verilir. Mən hesab edirəm ki, bunun icrasında Azərbaycan da qismən maraqlıdır. Rusiya indiki mərhələdə üzərinə götürüb ki, orada olan humanitar problemləri həll etsin. İşıq, su, qaz, istilik və s. problemləri. Məncə, bunu həyata keçirməyi Ermənistandan yox, bəlkə də Azərbaycandan istəyiblər. Hesab edirəm ki, biz, buna icazə verməliyik. Çünki bura Azərbaycan dövlətinin ərazisidir, orada baş verən iqtisadi, humanitar əməliyyatlar bizim ərazimizdən getməli, yəni nəzarətimiz altında olmalıdır. Ola bilsin ki, rusiyalı nazirlər Bakıda bu barədə də danışıqlar aparıblar. Hər halda mən bunu istisna etmirəm. Eyni zamanda bilirəm ki, belə fikirlər çox adamların xoşuna gəlməyəcək. O mənada ki, niyə biz onlara kömək edirik, onlar evlərini özləri düzəltsinlər və s. Biz faktiki olaraq elan etmişik ki, əgər Qarabağdakı ermənilər bizim vətəndaşımız olmaq istəyirlərsə, vətəndaşlığı qəbul etsinlər. Bu, bizim rəsmi siyasətimizdir. Bundan fərqli siyasəti dünyada heç kəs qəbul etməz. Biz bunu başa düşməli, həm də qəbul etməliyik. İstər-istəməz bunu Dağlıq Qarabağın Azərbaycan ərazisi olduğunu sübut edən element kimi göstərməli, bəlkə də təbliğ etməliyik.
- Sizə elə gəlmirmi ki, Rusiyanın Cənubi Qafqazda belə qabarıq fəaliyyəti ilə paralel olaraq sanki Türkiyə zəifləmə istiqamətində gedir?
- Mən belə düşünmürəm. Bəyanatda nəzərdə tutulan addımları götürsək görəcəyik ki, onların əksəriyyətini erməni tərəfi icra etməlidir. Təbii ki, bu halda Rusiyanın rolu daha çox olmalıdır. Çünki ermənilər daha çox ruslara etibar edirlər. Faktiki reallıq belədir.
Amma düşüncəmə görə, digər bir mərhələdə türklər də daha aktiv ola bilərlər. Zənnimcə, türk hərbçilərinin prosesə qoşulması o vaxta təsadüf edəcək ki, ermənilər dekabrın 1-nə qədər bəzi rayonlarımızı azad edəcəklər. Bu, mərhələli şəkildə həyata keçirilən əməliyyatdır. Hansısa mərhələdə ruslar daha çox aktiv görünəcək, hansısa mərhələdə türklər. Bunu da normal qəbul etmək lazımdır. Türklərin fəaliyyəti dünənə qədər necə vardısa, indidə elədir.
Türkiyənin dəstəyini hər zaman hiss etmişik. Digər mərhələdə bəlkə biz təkcə türk hərbçilərini deyil, türk biznesini, mütəxəssislərini ərazilərimizin bərpası prosesində görəcəyik. Məncə, biz məsələyə konfrantasiya formasında deyil, bu istiqamətdə baxmalıyıq.
Yazırlar ki, ruslar burada baza formalaşdırır və s. Əvvəla, bu baza deyil. Bazaya ehtiyac da yoxdur. Rusiyanın müdafiə konsepsiyasına baxaq görək Xankəndində 2 min hərbçinin olması ilə nəsə dəyişər... Məncə, bu stereotip yanaşmadır. Və ya Türkiyənin nüfuzu Azərbaycanda hərbçilərin sayından asılıdır? Məncə, bu, daha çox subyektiv yanaşmalardan irəli gəlir.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
9-01-2021, 17:58
Politoloq: “Zəngəzur dəhlizində Rusiyanın da marağı var” - Müsahibə
28-12-2020, 18:37
Hikmət Hacıyev: "UNESCO Ermənistanın qanunsuz əməllərinə adekvat reaksiya verməlidir" - Müsahibə
26-12-2020, 21:55
Deputat: “Qarabağda dünyanın nüfuzlu banklarının filiallarının açılmasına nail olmalıyıq” - Müsahibə
19-12-2020, 19:02
Rəşad Mahmudov: “Antiviral müalicələr xəstəxanalara müraciətləri 90 faiz azalda bilər” - Müsahibə
15-12-2020, 10:19
Sülhəddin Əkbər: “Bizi müharibə potensialı olan üç böyük problemli məsələ gözləyir” - Müsahibə
12-12-2020, 12:17
Aqil Abbas: “Ortada Zəngəzur söhbəti var...” - Müsahibə
2-12-2020, 13:51
Deputat: “Ermənistanın siyasi elitası barış barədə yox, revanş haqqında danışır” - Müsahibə
1-12-2020, 17:10
Sabiq komandir: “Türkiyə ordusu Laçın dəhlizindəki postlararası patrul xidmətinə cəlb edilməlidir” - Müsahibə
25-11-2020, 13:14
Tofiq Zülfüqarov: “Qarabağda hansısa mərhələdə ruslar, hansısa mərhələdə türklər aktiv görünəcək” - Müsahibə
20-11-2020, 11:25
Deputat: “Rusiya və digərlərində qıcıq doğuran odur ki, Türkiyə niyə böyük heyətlə gəlir” - Müsahibə
18-11-2020, 14:19
Ayaz Mütəllibov: “Türk ordusunun ölkəmizə gəlişini müsbət qiymətləndirirəm” - Müsahibə
11-11-2020, 20:14
Məhərrəm Əliyev: “Türkiyə Rusiya ilə birlikdə Qarabağda nəzarət funksiyasını həyata keçirəcəkdir” - Müsahibə
11-11-2020, 10:58
Deputat: “Prezidentin “Qarabağ bizimdir!” şüarına heç kim şübhə etməsin” - Müsahibə
7-11-2020, 17:53
Xocalının sabiq icra başçısı: “Xocalının azad olunan kəndləri Xocalıdan daha çox Şuşaya yaxındır” - Müsahibə
25-10-2020, 09:52
Yaqub Məmmədov: “Azərbaycan bayrağı Şuşada da, Xankəndində də dalğalanacaq” - Müsahibə
15-10-2020, 17:09
Hikmət Hacızadə: “Rusiyanın Qarabağa sülhməramlı qüvvə yerləşdirməsinə imkan verməməliyik” - Müsahibə
13-10-2020, 09:45
Politoloq: “Müharibə davam edəcək” - Müsahibə
12-10-2020, 12:38
Rusiyalı ekspert: “Gəncədə baş verənlər terror aktıdır”
11-10-2020, 12:21
Politoloq: “Türkiyə atəşkəsi uzatmağa razı olmayacaq” - Müsahibə
2-10-2020, 13:27
Metyu Brayza: “Makronun bəyanatı şokedici idi” - Müsahibə
25-09-2020, 14:34
Hərbi ekspert: “Ermənistan başa düşür ki, təkbaşına müharibəyə başlasa uduzacaq” - Müsahibə
22-09-2020, 19:00
Vahid Əhmədov: “İşğaldakı ərazilərimizi azad etmək üçün tarixi şans yaranıb” - Müsahibə
19-09-2020, 20:07
Keçmiş diplomat: “Azərbaycanda sabitliyi pozmaq istəyirlər” - Müsahibə
16-09-2020, 17:51
Qabil Hüseynli: “Türkiyə Cənubi Qafqaz uğrunda Rusiya ilə toqquşmalı olacaq” - Müsahibə
10-09-2020, 14:38
Mehman Əliyev: “Əli Həsənovun böyük siyasi iddiaları var idi” - Müsahibə
2-09-2020, 16:47
Rüstəm Behrudi: “Əgər deyilənlər həqiqətdirsə, onda Ramiz Mehdiyev bu xalqın düşmənlərindən biridir” - Müsahibə
2-09-2020, 13:32
Adil Əliyev: “Ramiz Mehdiyev Azərbaycanı ən azı 30 il geriyə sürükləmək istəyir” - Müsahibə
26-08-2020, 17:44
“Ramiz Mehdiyev dövlət və dövlətçilik üçün təhlükəlidir” - Müsahibə
23-08-2020, 18:04
Partiya sədri: “Azərbaycan Türkiyə ilə hərbi ittifaq sazişi bağlamalıdır” - Müsahibə
21-08-2020, 14:59
Siyasi analitik: “Türkiyə Fransanın təhdid və şantajlarına boyun əyməyəcək” - Müsahibə
19-08-2020, 15:30
Deputat: “Xalq Lukaşenkonun kobud, kolxozsayağı davranışını qəbul etmək istəmir” - Müsahibə
18-08-2020, 12:56
Sərdar Cəlaloğlu: “Azərbaycan və Türkiyənin vahid orduya keçməsinin tərəfdarıyam” - Müsahibə
12-08-2020, 12:41
Deputat: “Türkiyə Qarabağın işğaldan azad olunması üçün Rusiya ilə danışıqlar aparmalıdır” - Müsahibə
12-08-2020, 11:19
Vahid Əhmədov: “Struktur dəyişiklikləri baş verəcək” - Müsahibə
6-08-2020, 12:18
Azərbaycanlı həkim: "Koronaviruslu xəstələrin 97%-də simptomlar 11-12-ci günlərdə üzə çıxır"
27-07-2020, 12:25
CXP sədri: “Rusiya Qafqazdan getməli olacaq” - Müsahibə
19-07-2020, 18:17
Politoloq: “General Polad Həşimovun vurulmasına dair şübhələr gəlib bir ölkənin üzərində durur” - Müsahibə
14-07-2020, 19:26
Zərdüşt Əlizadə: “Azərbaycan Qarabağ cəbhəsində iki istiqamətdə hücuma keçəcək” - Müsahibə
Oqtay Qasımov: “Azərbaycan, Türkiyə və Rusiya birmənalı olaraq Mehri dəhlizinin açılmasında maraqlıdır”
Prezidentin köməkçisi deyir ki, Ermənistan işğal olunmuş ərazilərdə 927 kitabxana, 60-dan çox məscid, 44 məbəd, 473 tarixi abidə, saray və muzeylər dağıdıb, eləcə də 40.000 muzey eksponatı qanunsuz olaraq daşınıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Qarabağın bərpası üçün ora investisiya qoyuluşunu stimulllaşdırmalı, investorlar ən azı on il bütün növ vergilərdən tam azad olunmalı, növbəti on ildə isə 50% həcmində vergi ödəməlidır”
Azərbaycanın Türkiyə ilə bir millət, bir dövlət kimi çıxış etməli olduğunu deyən partiya sədri Göyçənin də geri alınacağını bildirir
Tibb elmləri doktoru deyir ki, koronavirusa yoluxmanın ilk həftəsində qripin və virusun yaratdığı təlaş içərisində lazımsız sistemlər və dərmanların, habelə “Deksametazon”un, “Fraksiparin”in, “Prednizal”ın istifadəsi qəbuledilməzdir
