10:09 / 08-07-2025
Paytaxt şəhərinin adı rekordlar kitabına düşüb - Fotolar
09:55 / 08-07-2025
Misir piramidalarının daha sirri açılıb
09:42 / 08-07-2025
Biləsuvarda əməliyyat: Vüqar Quluzadə saxlanılıb
09:34 / 08-07-2025
Hikmət Hacıyev: "Sülh var, Ermənistan-Azərbaycan sərhədi sabitdir"
09:15 / 08-07-2025
Makronun Putinə zəng etməsinə səbəb nə olub?
09:10 / 08-07-2025
Avropa Rusiyaya qarşı daha sərt tədbirlər görəcək
09:08 / 08-07-2025
Alla Puqaçovanın səhhətində problemlər yaranıb
09:04 / 08-07-2025
İcra başçısının nümayəndəsi həbs edilib
08:59 / 08-07-2025
Netanyahu Trampla İranda hakimiyyət dəyişikliyindən danışıb
08:55 / 08-07-2025
Polşada Avropanın ən güclü ordusu yarana bilər
08:49 / 08-07-2025
Sərnişin qatarları yay qrafikinə keçir
08:44 / 08-07-2025
Pentaqon Ukraynaya yeni silah tədarükü elan edib
22:43 / 07-07-2025
Böyük Britaniya Rusiyaya yeni sanksiyalar tətbiq edib
20:50 / 07-07-2025
Baş naziri əsgər ölümlərinə görə ittiham edirlər
20:12 / 07-07-2025
DTX və DSX sərhəddə birgə əməliyyat keçirib - Foto
18:33 / 07-07-2025
Bu il sülh sazişi imzalana bilər
18:01 / 07-07-2025
Siyəzəndə qadın paraşütlə qayaya çırpılaraq ölüb
17:43 / 07-07-2025
Mirzoyan: "Biz Azərbaycanla sazişi imzalamağa hazırıq"
17:43 / 07-07-2025
Türkiyə hərbi büdcəni böyüdür
17:22 / 07-07-2025
Zooparkdan qaçan aslan insana hücum edib
17:19 / 07-07-2025
Nazir vəzifəsindən azad edilən şəxs özünü güllələyib
17:16 / 07-07-2025
Rusiyanın neft emalı zavodunu partladıblar
17:08 / 07-07-2025
Bəzi rayonlara leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
17:03 / 07-07-2025
Pezeşkian: İsrail mənə sui-qəsdə cəhd etdi, amma...
17:03 / 07-07-2025
Rusiyanın fövqəladə hallar naziri Bakıya gəlib
16:49 / 07-07-2025
“İşsizlikdən sığorta vəsaitlərinin uçotu" barədə qaydaya dəyişiklik edilib
16:37 / 07-07-2025
Peskovdan Azərbaycan-Rusiya münasibətləri haqda - Açıqlama
16:25 / 07-07-2025
Dövlət Nəzarəti Xidmətində təyinatlar olub
16:18 / 07-07-2025
Direktor və müavinlərinin işə qəbulu üzrə müsabiqənin nəticələri açıqlanıb
19:48 / 04-07-2025
İran prezidenti Qarabağa gəlib - (Yenilənib)
14:40 / 03-07-2025
İlham Əliyev Qarabağa səfər edib - (Yenilənib+) - Fotolar
15:47 / 04-07-2025
Üç şəhidimiz Kəlbəcərdə dəfn edilib - Fotolar
08:03 / 04-07-2025
Ruslar Kiyevi “Xəncər”lə vurur
11:04 / 03-07-2025
Yaponiyada böyük fəlakət xəbərdarlığı: 298 min insan həyatını itirə bilər
11:51 / 04-07-2025
Avropada həyəcan təbili çalınır: ölənlər və xəstəxanaya yerləşdirilənlər var
13:08 / 03-07-2025
Ermənistan Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmağa çalışır
19:14 / 04-07-2025
Ərdoğanı Füzulidən yola salıblar - (Yenilənib) - Foto
07:37 / 04-07-2025
Hollivudun ulduz aktyoru vəfat edib
13:08 / 04-07-2025
Professor: Xankəndidə müşahidə etdiklərimiz Azərbaycanın böyük uğurudur
14:34 / 03-07-2025
İki prezident Füzuli rayonuna səfər edib - Foto
Nazirliyin proqnozları özünü doğrultmur; Naşı məmurlar əhalini xarici məhsullara möhtac qoyub
Tarix: 09-12-2017 14:21 | Bölmə: Araşdırma / Slayd
Dünya bazarında neftin qiymətinin düşməsindən sonra ölkəmizdə iqtisadi böhranın yaranması qeyri-neft sektorunun inkişafını zərurətə çevirib. Xüsusən də kənd təsərrüfatının dirçəldilməsi ön plana çəkilir.
Amma aqrar sahənin inkişafı üçün hər il milyonlarla vəsait ayrılsa da, ortada ciddi sayılacaq müsbət nəticə yoxdur. Məsələn, ekspertlər bildirirlər ki, Azərbaycan kənardan taxıl almasa, ölkədə çörək qıtlığı yarana bilər. Yaxud da ət, süd, yağ idxal olunmasa, əhalinin əksəriyyəti çıxılmaz vəziyyətlə üzləşər.
Ölkəmizdə kənd təsərrüfatının inkişafı etdirilməsi üçün müxtəlif vaxtlarda sərəncamlar, fərmanlar verilir, aqrar sahə ilə məşğul olanlara güzəştlər tətbiq olunur, büdcə ayırmalarında bu sahədə irəliləyişə nail olmaq üçün artımlar edilir. Aqrar sektorun inkişafı üçün, bu sahəyə məsul qurumların təşəbbüsləri ölkə rəhbərliyi tərəfindən dəstəklənir. Bu sahədə dövlət siyasətini həyata keçirən Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə bütün zəruri dəstək verilir. Lakin ölkə rəhbərliyinin bu dəstəyindən adıçəkilən nazirliyin Azərbaycanın ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması baxımından səmərəli bəhrələndiyini söyləmək bir qədər çətindir. Hansı ki, bu, ölkə prezidentinin birbaşa diqqətində olan məsələdir.
Prezidentin kənd təsərrüfatına həsr olunmuş müşavirələrdəki çıxışlarının əsas xəttini də, məhz ölkənin strateji ərzaq məhsulları ilə daxili istehsal hesabına təmin edilməsi təşkil edir.
Aqrar sahədə vəziyyət pisləşir
Aqrar sahə üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov Reyting.az-a deyib ki, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin, eləcə də hökumət rəsmilərinin bu il üçün verdiyi proqnozlar özünü doğrultmayıb.
V.Məhərrəmov iddia edir ki, ictimaiyyətə təqdim olunan rəqəmlər həqiqəti əks etdirmir. Onun qənaətincə, bu ilin müvafiq dövrünü analiz etdikdə aydın olur ki, vəziyyət pisləşməyə doğru gedir:
“Son iki ildə həm Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, həm də hökumət pabıqçılığın inkişafına külli miqdarda vəsait ayırıb. Bu sahə ilə bağlı təbliğat işi də yüksək səviyyədə qurulub. Ölkə başçısının dediyinə görə, hər il pambıqçılığın inkişafına yüz milyonlarla dollar vəsait xərclənir.
Nəzərdə tutlurdu ki, hər hektardan 35-40 sentner pampıq yığılsın. Statistika Komitəsinin verdiyi məlumata əsasən, 136 min hektarda pambıq əkilib, indiyə kimi 200 min ton yığılıb, indən belə də nəsə yığılacağı gözlənilmir. Çünki artıq sahələrdə elə də pambıq qalmayıb. Burdan belə çıxır ki, hər hektardan 14-15 sentner pambıq yığılıb. Bütün bunlar göstərir ki, bu adamların bazar iqtisadiyyatından xəbərləri yoxdur. Hökumət prosesə müdaxilə etsə də, nəticə əldə olunmur. Sovet dövründə də “pripiska” ilə məşğul olurdular, indi də. Anlamırlar ki, indi hansısa məhsulun həcmi deyil, rəqabətqabiliyyətli olması daha vacibdir. Bir sözlə, pambıqla bağlı hökumətin planları özünü doğrultmadı”.
Espert deyib ki, taxılçılıqda da anoloji vəziyyətdir. Onun firkincə, açıqlanan rəqəmlərlə real vəziyyət uyğun gəlmir:
“On ildir ki, taxılşılığın inkişafı üçün müxtəlif tədbirlər həyata keçirilib, subsidiya verilib. Qiyməti yüzminlərlə avro olan kambaynlar alınıb. Ortada nə var? Azərbaycan yenə ərzaq buğdasına tələbatı idxal hesabına ödəyir. Bu da ondan xəbər verir ki, bu sahədə nəinki irəliləyiş əldə olunub, əksinə, ciddi geriləmə var. Bunlar pambıqçılığı, baramaçılığı inkişaf etdirmək adı ilə əkin sahələrini, təbii biçənək ərazilərini, yonca sahələrini əkinə veriblər. Bunun nəticəsində heyvandarlıq məhsulları ciddi şəkildə azalmağa başlayıb.
Bu müddət ərzində ət idxalı iki dəfə artıb. Baxmayaraq ki, əhalinin alıcılıq qabiliyyəti aşağıdır, insanlar əvvəlki qaydada ət istehlak edə bilmir, bununla yanaşı, idxalın həcmi artır.
Ölkədə heyvanların baş sayı ciddi şəkildə azalır. Örüş yerləri kəskin azaldığına görə, kəndlilər heyvanlarını kəsimə vermək məcburiyətində qalırlar. Bütün bunlara görə də ət, süd idxalı ciddi şəkildə artıb.
İndi də deyirlər ki, bu il Azərbaycandan pomidor ixracı artıb. Ancaq bu məhsulların bir hissəsi Türkiyədən gətirilərək, yenidən qablaşdırılır və Rusiyaya ixrac edilir. Yəni, ixracın əsas hissəsi öz istehsalımız deyil”.
İdxaldan asılılıq artır
Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, bu ilin 8 ayında ət idxalı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə miqdar baxımından 66,96 faiz, süd idxalı 54,2 faiz, kərə yağı və süddən hazırlanmış digər yağlar isə 5,82 faiz artıb. Dəyər ifadəsində ət idxalında artım 2 dəfədən çox olub. Süd idxalında isə artım 65,4 faiz, kərə yağı və süddən hazırlanmış digər yağlarda 38,69 faiz təşkil edib. Bu üç məhsulun idxalına ötən ilin 8 ayında 36 milyon dollar sərf olunubsa, bu ilin eyni dövründə xaricə gedən vəsait 97,8 milyon dollara çatıb. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin şöbə müdiri bu artımı əhalinin həmin məhsulları daha çox istehlak etməyə başlaması ilə əsaslandırıb.
Amma idxalı ilə bərabər, qiyməti də sürətlə artan ət, süd, kərə yağını, son illərdə gəlirlərində demək olar ki, artım olmayan əhalinin birdən-birə 30-40 faiz çox alması real ola bilməz.
Qeyd edək ki, dövlət hesabına son illərdə ölkəyə minlərlə baş cins mal-qara idxal olunaraq, fermerlərə güzəştli qiymətlərlə satılır. Hər halda, KTN-in rəsmi statistikasından belə görünür. Elə KTN rəhbərliyi də bir çox hallarda heyvandarlıqda intensiv inkişafın zərurətindən danışır, mal-qaranın baş sayına deyil, məhsuldarlığına önəm verdiklərini bildirir. Lakin həmin mal-qaranın sonrakı taleyi, onları alanların ət-süd istehsalında hansı müsbət nəticələr əldə etdikləri, bundan dövlətin, əhalinin qazancının nə olduğuna dair qiymətləndirmə aparıb məlumat vermirlər. Digər tərəfdən, daxili tələbatı tam təmin edəcək sayda cins mal-qara olmadan baş sayını azaltmaq ölkəni heyvandarlıq məhsullarının idxalından asılı vəziyyətə salmaq təhlükəsi yaradır. Gömrük statistikası isə bu təhlükənin reallaşmağa başlamasından xəbər verir.
Hökumət 2017-ni saxta rəqəmlərlə başa vurur
V.Məhərrəmov bütün sahələr üzrə apardığı araşdırmaya əsasən deyir ki, son illər kənd təsərrüfatında ciddi şəkildə geriləmə var:
“Əvvəllər olduğu kimi, hakimiyyətdəkilər yenə real olmayan rəqəmlər səsləndirirlər. Əslində isə bu ilin 10 ayının gömrük statistikası kənd təsərrüfatında çox ciddi geriləmələrin olduğundan xəbər verir. Belə ki, əvvəlki illərə nisbətən 10 ay ərzində ixracda ciddi azalma, idxalda isə yüksək artım dinamikası müşahidə olunur. Hər iki göstərici Azərbaycanda kənd təsərrüfatı məhsullarının, ərzaq mallarının istehsalının azalmasından xəbər verir. Təsəvvür edin, 5 il əvvəl, 2012-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında ölkəyə 815 milyon dollar dəyərində yeyinti məhsulları idxal olunmuşdursa, bu ilin eyni dövrü ərzində bu göstərici ciddi şəkildə artaraq 1 milyard 121 milyon dollar təşkil edib. Əsas ixrac məhsullarından olan bitki və heyvan mənşəli piylər və yağlar, şəkər, çay ixracı kəskin şəkildə azalıb. Bu müddət ərzində ət idxalı 3,7 dəfə artaraq 52 milyon dollar olub.
Kəsim üçün gətirilən diri heyvanlar 2 dəfə, süd və süd məhsulları idxalı 2 dəfəyə yaxın artıb. Belə ki, 5 il əvvəl, 2012-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında ölkəyə 54 milyon dollar dəyərində süd və süd məhsulları idxal olunduğu halda, bu ilin 10 ayı ərzində bu göstərici 103 milyon dollar təşkil edib. Bu müddət ərzində kərə yağı, kartof, meyvə-tərəvəz və digər ərzaq malları, kənd təsərrüfatı məhsulları idxalı da ciddi şəkildə artıb. Son 5 ildə dünya bazarında ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin ciddi azaldığını nəzərə alsaq, fiziki çəkidə idxalın daha da çox artdığını demək olar. Görünür, yenə də hökumət ili şişirdilmiş, saxta rəqəmlərlə yola verəcək”.
Bəs gələn il də analoji vəziyyətlə üzləşməmək üçün nə etmək lazımdır?
V. Məhərrəmovun təklifləri olsa da, hesab edir ki, hökumətdəkilərin bunları gerçəkləşdirmək bacarığı yoxdur: “İstehsal artımının gələcəyi üçün indidən təməl addımlar atılmalı idi. Təəssüf ki, bunlar konkret nə işlə məşğul olacaqlarını anlamırlar. Bilmirlər ki, heyvandarlığın, bitkiçiliyin inkişafı üçün nə etmək lazımdır. Birdən qərara gəldilər ki, baramaçılığı inkişaf etdirsinlər. Amma barama istehsalçılarına hər kq. baramaya görə 5 manat subsidiya verirlər. Halbuki Qazaxıstanın ixrac etdiyi baramanın dəyəri 5 manatdan ucuzdur. Bəri başdan demək olar ki, bu sahə gəlirli deyil. Yəni, bunlar hara əl atırlar, oranı bərbad günə qoyurlar. Bilirsiz, naşı adama nəyi etibar eləsən, nəticə bərbad olacaq. Bunlar bir sahəni inkişaf etdirmək üçün o biri sahəni məhv edirlər. Odur ki, mən bu adamların hansısa inkişafa nail olacaqlarına inanmıram”.
Əhali keyfiyyətli və normaya uyğun qidalanmır
Müsahibimiz hesab edir ki, Azərbaycanda əhalinin sosial durumu get-gedə pisləşir, insanların alıcılıq qabiliyyəti kəskin şəkildə aşağı düşür. Onun qənaətincə, ölkədə ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin yüksək olması əhalinin istehlak xərclərini artırır və bu da aztəminatlı ailələr üçün ciddi problemlər yaradır: “Bir çox hallarda aztəminatlı ailələr yalnız borca aldıqları adi çörəklə qidalana bilirlər. Son günlər belə hallar daha geniş yayılıb. Ölkədə yaranmış bu vəziyyətdən, bahalıqdan ərzaq malları idxalını inhisara almış nazirlər, hökumət məmurları daha çox bəhrələnməyə çalışırlar. Ölkəyə idxal olunan ət, süd, kərə yağı, pendir, tərəvəz, kartof və s. ərzaq, kənd təsərrüfatı məhsulları istehlakçılara dəyərindən 40-50 faiz, bəzi məhsulların isə dəfələrlə baha qiymətə təklif olunması haqqında mətbuatda geniş məlumatlar vermişik. Təəssüflər olsun ki, məmurlar öz merkantil maraqlarına xidmət etməkdə davam edirlər.
Onu da qeyd etməliyəm ki, orta əmək haqqı yüksək, dəfələrlə çox olan ölkələrdə ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətləri Azərbaycandakı qiymətlərdən xeyli aşağıdır. Misal üçün, istehlakçılara Avropa və MDB ölkələrində ət, süd 2 dəfə, kartof 3 dəfə ucuz təklif olunur. Bəzi MDB ölkələrində də ərzaq malları, kənd təsərrüfatı məhsulları əhaliyə çox ucuz qiymətə təklif edilir. Qazaxıstanda çəkisi 600 qram olan çörək əhaliyə 15 qəpiyə təklif olunur. Gürcüstanda, Ermənistanda da ət, süd, kartof, çorək və bir sıra qida məhsulları bizdəkinə nisbətən xeyli ucuzdur.
Gürcüstanda təzə mal əti istehlakçılara bizim pulla hesablayanda 8 manat 30 qəpiyə, sümüksüz mal əti 9 manat 60 qəpiyə, Ermənistanda isə mal əti müştərilərə 7 manat 50 qəpiyə təklif olunur”.
V.Məhərrəmov sonda nəzərə çatdırıb ki, qiymətlərin həddən artıq yüksək olması səbəbindən Azərbaycan əhalisi keyfiyyətli və normaya uyğun ərzaqla qidalana bilmir. “Beynəlxalq normaya görə, il ərzində adambaşına 84 kiloqram ət istehlak edilməlidir. Ölkə əhalisi bunun az bir hissəsini əldə edə bilir. Azərbaycanda adambaşına 33 kiloqram ət istehlak olunur, bu qədər ət və ət məhsulları isə normadan 2 dəfədən də çox aşağıdır.
Onu da qeyd etməliyəm ki, normaya uyğun qida qəbul edə bilməyən insanlar fiziki və əqli inkişafdan geri qalır. Bu da ümumilikdə cəmiyyət üçün ciddi problemlər yaradır”, - deyə ekspert fikrini tamamlayıb.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 09-12-2017 14:21 | Bölmə: Araşdırma / Slayd
Dünya bazarında neftin qiymətinin düşməsindən sonra ölkəmizdə iqtisadi böhranın yaranması qeyri-neft sektorunun inkişafını zərurətə çevirib. Xüsusən də kənd təsərrüfatının dirçəldilməsi ön plana çəkilir.
Amma aqrar sahənin inkişafı üçün hər il milyonlarla vəsait ayrılsa da, ortada ciddi sayılacaq müsbət nəticə yoxdur. Məsələn, ekspertlər bildirirlər ki, Azərbaycan kənardan taxıl almasa, ölkədə çörək qıtlığı yarana bilər. Yaxud da ət, süd, yağ idxal olunmasa, əhalinin əksəriyyəti çıxılmaz vəziyyətlə üzləşər.
Ölkəmizdə kənd təsərrüfatının inkişafı etdirilməsi üçün müxtəlif vaxtlarda sərəncamlar, fərmanlar verilir, aqrar sahə ilə məşğul olanlara güzəştlər tətbiq olunur, büdcə ayırmalarında bu sahədə irəliləyişə nail olmaq üçün artımlar edilir. Aqrar sektorun inkişafı üçün, bu sahəyə məsul qurumların təşəbbüsləri ölkə rəhbərliyi tərəfindən dəstəklənir. Bu sahədə dövlət siyasətini həyata keçirən Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə bütün zəruri dəstək verilir. Lakin ölkə rəhbərliyinin bu dəstəyindən adıçəkilən nazirliyin Azərbaycanın ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması baxımından səmərəli bəhrələndiyini söyləmək bir qədər çətindir. Hansı ki, bu, ölkə prezidentinin birbaşa diqqətində olan məsələdir.
Prezidentin kənd təsərrüfatına həsr olunmuş müşavirələrdəki çıxışlarının əsas xəttini də, məhz ölkənin strateji ərzaq məhsulları ilə daxili istehsal hesabına təmin edilməsi təşkil edir.
Aqrar sahədə vəziyyət pisləşir
Aqrar sahə üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov Reyting.az-a deyib ki, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin, eləcə də hökumət rəsmilərinin bu il üçün verdiyi proqnozlar özünü doğrultmayıb.
V.Məhərrəmov iddia edir ki, ictimaiyyətə təqdim olunan rəqəmlər həqiqəti əks etdirmir. Onun qənaətincə, bu ilin müvafiq dövrünü analiz etdikdə aydın olur ki, vəziyyət pisləşməyə doğru gedir:
“Son iki ildə həm Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, həm də hökumət pabıqçılığın inkişafına külli miqdarda vəsait ayırıb. Bu sahə ilə bağlı təbliğat işi də yüksək səviyyədə qurulub. Ölkə başçısının dediyinə görə, hər il pambıqçılığın inkişafına yüz milyonlarla dollar vəsait xərclənir.
Nəzərdə tutlurdu ki, hər hektardan 35-40 sentner pampıq yığılsın. Statistika Komitəsinin verdiyi məlumata əsasən, 136 min hektarda pambıq əkilib, indiyə kimi 200 min ton yığılıb, indən belə də nəsə yığılacağı gözlənilmir. Çünki artıq sahələrdə elə də pambıq qalmayıb. Burdan belə çıxır ki, hər hektardan 14-15 sentner pambıq yığılıb. Bütün bunlar göstərir ki, bu adamların bazar iqtisadiyyatından xəbərləri yoxdur. Hökumət prosesə müdaxilə etsə də, nəticə əldə olunmur. Sovet dövründə də “pripiska” ilə məşğul olurdular, indi də. Anlamırlar ki, indi hansısa məhsulun həcmi deyil, rəqabətqabiliyyətli olması daha vacibdir. Bir sözlə, pambıqla bağlı hökumətin planları özünü doğrultmadı”.
Espert deyib ki, taxılçılıqda da anoloji vəziyyətdir. Onun firkincə, açıqlanan rəqəmlərlə real vəziyyət uyğun gəlmir:
“On ildir ki, taxılşılığın inkişafı üçün müxtəlif tədbirlər həyata keçirilib, subsidiya verilib. Qiyməti yüzminlərlə avro olan kambaynlar alınıb. Ortada nə var? Azərbaycan yenə ərzaq buğdasına tələbatı idxal hesabına ödəyir. Bu da ondan xəbər verir ki, bu sahədə nəinki irəliləyiş əldə olunub, əksinə, ciddi geriləmə var. Bunlar pambıqçılığı, baramaçılığı inkişaf etdirmək adı ilə əkin sahələrini, təbii biçənək ərazilərini, yonca sahələrini əkinə veriblər. Bunun nəticəsində heyvandarlıq məhsulları ciddi şəkildə azalmağa başlayıb.
Bu müddət ərzində ət idxalı iki dəfə artıb. Baxmayaraq ki, əhalinin alıcılıq qabiliyyəti aşağıdır, insanlar əvvəlki qaydada ət istehlak edə bilmir, bununla yanaşı, idxalın həcmi artır.
Ölkədə heyvanların baş sayı ciddi şəkildə azalır. Örüş yerləri kəskin azaldığına görə, kəndlilər heyvanlarını kəsimə vermək məcburiyətində qalırlar. Bütün bunlara görə də ət, süd idxalı ciddi şəkildə artıb.
İndi də deyirlər ki, bu il Azərbaycandan pomidor ixracı artıb. Ancaq bu məhsulların bir hissəsi Türkiyədən gətirilərək, yenidən qablaşdırılır və Rusiyaya ixrac edilir. Yəni, ixracın əsas hissəsi öz istehsalımız deyil”.
İdxaldan asılılıq artır
Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, bu ilin 8 ayında ət idxalı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə miqdar baxımından 66,96 faiz, süd idxalı 54,2 faiz, kərə yağı və süddən hazırlanmış digər yağlar isə 5,82 faiz artıb. Dəyər ifadəsində ət idxalında artım 2 dəfədən çox olub. Süd idxalında isə artım 65,4 faiz, kərə yağı və süddən hazırlanmış digər yağlarda 38,69 faiz təşkil edib. Bu üç məhsulun idxalına ötən ilin 8 ayında 36 milyon dollar sərf olunubsa, bu ilin eyni dövründə xaricə gedən vəsait 97,8 milyon dollara çatıb. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin şöbə müdiri bu artımı əhalinin həmin məhsulları daha çox istehlak etməyə başlaması ilə əsaslandırıb.
Amma idxalı ilə bərabər, qiyməti də sürətlə artan ət, süd, kərə yağını, son illərdə gəlirlərində demək olar ki, artım olmayan əhalinin birdən-birə 30-40 faiz çox alması real ola bilməz.
Qeyd edək ki, dövlət hesabına son illərdə ölkəyə minlərlə baş cins mal-qara idxal olunaraq, fermerlərə güzəştli qiymətlərlə satılır. Hər halda, KTN-in rəsmi statistikasından belə görünür. Elə KTN rəhbərliyi də bir çox hallarda heyvandarlıqda intensiv inkişafın zərurətindən danışır, mal-qaranın baş sayına deyil, məhsuldarlığına önəm verdiklərini bildirir. Lakin həmin mal-qaranın sonrakı taleyi, onları alanların ət-süd istehsalında hansı müsbət nəticələr əldə etdikləri, bundan dövlətin, əhalinin qazancının nə olduğuna dair qiymətləndirmə aparıb məlumat vermirlər. Digər tərəfdən, daxili tələbatı tam təmin edəcək sayda cins mal-qara olmadan baş sayını azaltmaq ölkəni heyvandarlıq məhsullarının idxalından asılı vəziyyətə salmaq təhlükəsi yaradır. Gömrük statistikası isə bu təhlükənin reallaşmağa başlamasından xəbər verir.
Hökumət 2017-ni saxta rəqəmlərlə başa vurur
V.Məhərrəmov bütün sahələr üzrə apardığı araşdırmaya əsasən deyir ki, son illər kənd təsərrüfatında ciddi şəkildə geriləmə var:
“Əvvəllər olduğu kimi, hakimiyyətdəkilər yenə real olmayan rəqəmlər səsləndirirlər. Əslində isə bu ilin 10 ayının gömrük statistikası kənd təsərrüfatında çox ciddi geriləmələrin olduğundan xəbər verir. Belə ki, əvvəlki illərə nisbətən 10 ay ərzində ixracda ciddi azalma, idxalda isə yüksək artım dinamikası müşahidə olunur. Hər iki göstərici Azərbaycanda kənd təsərrüfatı məhsullarının, ərzaq mallarının istehsalının azalmasından xəbər verir. Təsəvvür edin, 5 il əvvəl, 2012-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında ölkəyə 815 milyon dollar dəyərində yeyinti məhsulları idxal olunmuşdursa, bu ilin eyni dövrü ərzində bu göstərici ciddi şəkildə artaraq 1 milyard 121 milyon dollar təşkil edib. Əsas ixrac məhsullarından olan bitki və heyvan mənşəli piylər və yağlar, şəkər, çay ixracı kəskin şəkildə azalıb. Bu müddət ərzində ət idxalı 3,7 dəfə artaraq 52 milyon dollar olub.
Kəsim üçün gətirilən diri heyvanlar 2 dəfə, süd və süd məhsulları idxalı 2 dəfəyə yaxın artıb. Belə ki, 5 il əvvəl, 2012-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında ölkəyə 54 milyon dollar dəyərində süd və süd məhsulları idxal olunduğu halda, bu ilin 10 ayı ərzində bu göstərici 103 milyon dollar təşkil edib. Bu müddət ərzində kərə yağı, kartof, meyvə-tərəvəz və digər ərzaq malları, kənd təsərrüfatı məhsulları idxalı da ciddi şəkildə artıb. Son 5 ildə dünya bazarında ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin ciddi azaldığını nəzərə alsaq, fiziki çəkidə idxalın daha da çox artdığını demək olar. Görünür, yenə də hökumət ili şişirdilmiş, saxta rəqəmlərlə yola verəcək”.
Bəs gələn il də analoji vəziyyətlə üzləşməmək üçün nə etmək lazımdır?
V. Məhərrəmovun təklifləri olsa da, hesab edir ki, hökumətdəkilərin bunları gerçəkləşdirmək bacarığı yoxdur: “İstehsal artımının gələcəyi üçün indidən təməl addımlar atılmalı idi. Təəssüf ki, bunlar konkret nə işlə məşğul olacaqlarını anlamırlar. Bilmirlər ki, heyvandarlığın, bitkiçiliyin inkişafı üçün nə etmək lazımdır. Birdən qərara gəldilər ki, baramaçılığı inkişaf etdirsinlər. Amma barama istehsalçılarına hər kq. baramaya görə 5 manat subsidiya verirlər. Halbuki Qazaxıstanın ixrac etdiyi baramanın dəyəri 5 manatdan ucuzdur. Bəri başdan demək olar ki, bu sahə gəlirli deyil. Yəni, bunlar hara əl atırlar, oranı bərbad günə qoyurlar. Bilirsiz, naşı adama nəyi etibar eləsən, nəticə bərbad olacaq. Bunlar bir sahəni inkişaf etdirmək üçün o biri sahəni məhv edirlər. Odur ki, mən bu adamların hansısa inkişafa nail olacaqlarına inanmıram”.
Əhali keyfiyyətli və normaya uyğun qidalanmır
Müsahibimiz hesab edir ki, Azərbaycanda əhalinin sosial durumu get-gedə pisləşir, insanların alıcılıq qabiliyyəti kəskin şəkildə aşağı düşür. Onun qənaətincə, ölkədə ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin yüksək olması əhalinin istehlak xərclərini artırır və bu da aztəminatlı ailələr üçün ciddi problemlər yaradır: “Bir çox hallarda aztəminatlı ailələr yalnız borca aldıqları adi çörəklə qidalana bilirlər. Son günlər belə hallar daha geniş yayılıb. Ölkədə yaranmış bu vəziyyətdən, bahalıqdan ərzaq malları idxalını inhisara almış nazirlər, hökumət məmurları daha çox bəhrələnməyə çalışırlar. Ölkəyə idxal olunan ət, süd, kərə yağı, pendir, tərəvəz, kartof və s. ərzaq, kənd təsərrüfatı məhsulları istehlakçılara dəyərindən 40-50 faiz, bəzi məhsulların isə dəfələrlə baha qiymətə təklif olunması haqqında mətbuatda geniş məlumatlar vermişik. Təəssüflər olsun ki, məmurlar öz merkantil maraqlarına xidmət etməkdə davam edirlər.
Onu da qeyd etməliyəm ki, orta əmək haqqı yüksək, dəfələrlə çox olan ölkələrdə ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətləri Azərbaycandakı qiymətlərdən xeyli aşağıdır. Misal üçün, istehlakçılara Avropa və MDB ölkələrində ət, süd 2 dəfə, kartof 3 dəfə ucuz təklif olunur. Bəzi MDB ölkələrində də ərzaq malları, kənd təsərrüfatı məhsulları əhaliyə çox ucuz qiymətə təklif edilir. Qazaxıstanda çəkisi 600 qram olan çörək əhaliyə 15 qəpiyə təklif olunur. Gürcüstanda, Ermənistanda da ət, süd, kartof, çorək və bir sıra qida məhsulları bizdəkinə nisbətən xeyli ucuzdur.
Gürcüstanda təzə mal əti istehlakçılara bizim pulla hesablayanda 8 manat 30 qəpiyə, sümüksüz mal əti 9 manat 60 qəpiyə, Ermənistanda isə mal əti müştərilərə 7 manat 50 qəpiyə təklif olunur”.
V.Məhərrəmov sonda nəzərə çatdırıb ki, qiymətlərin həddən artıq yüksək olması səbəbindən Azərbaycan əhalisi keyfiyyətli və normaya uyğun ərzaqla qidalana bilmir. “Beynəlxalq normaya görə, il ərzində adambaşına 84 kiloqram ət istehlak edilməlidir. Ölkə əhalisi bunun az bir hissəsini əldə edə bilir. Azərbaycanda adambaşına 33 kiloqram ət istehlak olunur, bu qədər ət və ət məhsulları isə normadan 2 dəfədən də çox aşağıdır.
Onu da qeyd etməliyəm ki, normaya uyğun qida qəbul edə bilməyən insanlar fiziki və əqli inkişafdan geri qalır. Bu da ümumilikdə cəmiyyət üçün ciddi problemlər yaradır”, - deyə ekspert fikrini tamamlayıb.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
5-08-2023, 16:30
Məzar təpikləyənlərin xələfləri - fransızlar
12-04-2023, 09:12
Dünyada cinayət nisbəti: bəzi ölkələr cəhənnəm vadisi, bəziləri yer üzünün cənnətidir
10-04-2023, 16:34
Ən təhlükəli, ən zəgin və ən ucuz şəhərlərin adı açıqlanıb - Siyahı
10-04-2023, 06:58
Böyük təhlükə xəbərdarlığı - Professor dövlət başçısına müraciət edib
31-03-2023, 21:54
Demokratiyanın qətli... - Araşdırma
24-03-2023, 22:33
Azərbaycanın xarici borcu nə qədərdir? - Araşdırma
16-12-2022, 10:33
Ermənilərin statistik yalanı - Qarabağda nə qədər erməni yaşayır?
23-08-2022, 11:06
Professor Azərbaycan prezidentinə müraciət edib: “Elmimizi xilas edin!”
22-03-2022, 13:10
Dünya ticarətinin 80 faizini təşkil edən gəmiçilik məhv edilib
11-03-2022, 16:09
Taxıl qıtlığı: dünya gözünü Avropa istehsalçılarına zilləyib
11-03-2022, 14:33
Böyük güclər Ukrayna səmasını niyə qapatmaq istəmir?
17-02-2022, 15:45
Kürdə su azalır: "Vəziyyət yaxın illərdə düzəlməyəcək" - Araşdırma
11-11-2021, 16:47
Pandemiyanın daha bir fəsadı - Alimlər həyəcan təbili çalır
11-11-2021, 13:51
Ermənilərin törətdiyi ekoloji fəlakət beynəlxalq səviyyədə müzakirəyə çıxarılıb - Araşdırma
31-10-2021, 09:46
Baş tutmayan 12-ci abortun “fəsadı”: bioloji ana məşhur qızdan üzr istəyəcək - Fotolar
24-10-2021, 15:13
Naqafil güllə xanım-operatorun həyatına son qoyub - Fotolar
27-08-2021, 15:45
Azərbaycandakı əcnəbilərə vaksin vurulmur: pasportu necə alsınlar?
3-03-2021, 15:15
Koronavirusdan sağalanların səhhətində başqa problemlər yaranır
8-02-2021, 13:53
Azərbaycanın bir neçə universitetində dərslər bərpa olunmayacaq
6-11-2020, 12:21
Qarabağda ermənilərin yandırdığı və ya donuz tövləsinə çevrilən məbədlər - Araşdırma
7-08-2020, 14:27
Yeni idarəetmə sistemi gəlir: dövlət şirkətləri büdcənin “pulsoran”ı rolundan çıxarılacaq
19-06-2020, 15:03
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi Azərbaycan insanının qorxu indeksini öyrənmək üçün sorğu keçirib
12-06-2020, 14:15
Qarabağ üsyanı - 100 il: Mübarizə tariximizin şanlı səhifəsi
30-04-2020, 18:51
“8-ci kilometr bazarı”nın sahibi ilə bağlı müəmmalı hadisə: onu gecəyarısı kim və ya kimlər soyub?
2-04-2020, 13:39
Koronavirusdan sonra... - Dünyada böyük dəyişiklik gözlənilir
9-10-2019, 19:10
Ölkə təhsilində ciddi problemlər aşkarlanıb - Araşdırma
18-09-2019, 12:29
“Leş mafiyası”nı kimlər himayə edir? - Yeni detallar
2-09-2019, 08:06
Uşaqsız ailələrdə boşanma artıb - Statistika
27-08-2019, 22:16
Agentlik sədrinin biznes ortağı haqda yeni məlumatlar yayıldı - Fotolar
26-08-2019, 14:55
Komitə və ASC sədrlərinin keçirdiyi tenderlərin qalibi olan şirkət rəhbəri haqda sənədlər yayıldı - Siyahı
23-08-2019, 17:07
Deputat Ağalar Vəliyev xaricdə oğlunun adına nələr almayıb ki... - Siyahı yayıldı - Fotolar
26-06-2019, 12:20
Kimə hesabdan “2” yazaq? DSK sədri Tahir Budaqova, yoxsa MSK sədri Məzahir Pənahova... – Araşdırma
22-06-2019, 15:58
"Azəriqaz"dakı yoxlama niyə dayandırılıb? - Palatadan şübhəli qərar
10-05-2019, 13:38
İcra Hakimiyyəti heç bir səbəb göstərmədən bir ailəni evsiz qoydu
20-02-2019, 08:49
Dəmirqapı Dərbəndim: Rus işğalı, yoxsa... farsların əlindən nicat?
26-01-2019, 20:20
“Ən böyük Niyazi, ondan böyük yox” - Fazil Rəhmanzadə
19-01-2019, 20:14
Qarabağla bağlı növbəti təhlükəli plan işə düşüb - Ekspertlər
11-01-2019, 13:48
“O olmasın, bu olsun” əsəri farslar tərəfindən oğurlanıb? - Araşdırma
30-11-2018, 23:34
Təhsilə ayrılan büdcə vəsaitlərini mənimsəyirlər: İnvestisiya xərcləri artırılsa da, şəffaflıq təmin edilmir
14-10-2018, 00:06
Ali məktəblərə qəbul imtahanlarının yeni qaydaları narazılıq yaradıb
23-09-2018, 10:35
Minlərlə məzunun ali təhsil diplomu tanınmaya bilər - Xəbərdarlıq
Dünən, 20:12
DTX və DSX sərhəddə birgə əməliyyat keçirib - Foto
Dünən, 18:33
Bu il sülh sazişi imzalana bilər
Dünən, 17:43
Türkiyə hərbi büdcəni böyüdür
Dünən, 14:39
Prezident instituta rektor təyin edib - Foto
Dünən, 12:36
Dağıdıcı fəlakətlər artır - Xəbərdarlıq
Dünən, 11:01
Paşinyanın əleyhdarları ona yumruq silkələyir
3-07-2025, 13:08
Ermənistan Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmağa çalışır
2-07-2025, 16:55
Professor: Rusiya başını itirmiş ayı kimi davranır
2-07-2025, 15:56
Azərbaycan Rusiyadan tam uzaqlaşır?
2-07-2025, 15:33
Rusiya daha da aqressivləşir
2-07-2025, 14:37
Avropa müharibəyə hazırlaşır - Foto
2-07-2025, 11:25
İran ABŞ və İsraildən kiberqisas alır?
1-07-2025, 16:50
Məhkəmələrə hakim təyinatları olub - Siyahı
1-07-2025, 13:01
Ərdoğan “ikinci vətən”indən niyə küsüb?
1-07-2025, 10:45
Rusiya yeni ərazilərin işğalına hazırlaşır
1-07-2025, 09:03
Süni intellekt dünyanı ələ keçirir - Foto
30-06-2025, 16:27
Şahın atom bombası istəyi: ABŞ bunun qarşısını necə alıb?
30-06-2025, 15:08
Professor: Şovinizm Rusiyanı uçuruma aparır
30-06-2025, 12:21
Paşinyan onu “Dəccal” adlandıran kilsəyə müharibə elan edib
30-06-2025, 11:03
Rusiya ilə bağlı dəhşətli statistika açıqlanıb
30-06-2025, 10:57
Ağdamda polis minaya düşüb - (Yenilənib)
30-06-2025, 08:19
Sedna planetinin sirri açılacaq
29-06-2025, 13:16
Putin Rusiyada şovinizmi qızışdırır
29-06-2025, 11:16
Yekaterinburqda saxlanılan azərbaycanlılar hakim qarşısına çıxarılıb - (Yenilənib) - Fotolar
29-06-2025, 10:35
Deputat: Rusiyanın təzyiqləri həm də Azərbaycanın xarici siyasəti ilə əlaqədar ola bilər
28-06-2025, 11:12
Rəsmi Bakı Rusiyada azərbaycanlılara hücumlarla bağlı bəyanat yayıb
28-06-2025, 08:55
İsrail-İran müharibəsi Orta Asiyanın yolunu bağlayıb?
28-06-2025, 00:01
Jurnalist Seyfəddin Hüseynlinin qardaşları öldürülüb - (Yenilənib)
26-06-2025, 08:51
Cənubi Qafqazın ən güclüsü...
25-06-2025, 13:50
Nüvə müharibəsi... - Böyük fəlakətdən iki ölkə qurtulacaq
25-06-2025, 13:03
İsrail-İran müharibəsi Zəngəzur yolunu aça bilər
25-06-2025, 11:20
Beş hərbçiyə general-mayor rütbəsi verilib
25-06-2025, 10:56
Ermənistanda dövlət çevrilişi etmək istəyiblər
24-06-2025, 14:42
Beş ölkə Rusiyanın işğalından qorunmaq üçün milyonlarla mina basdıracaq
24-06-2025, 12:51
“Qiyamət planı” üzə çıxıb - Fotolar
23-06-2025, 19:12
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
