17:40 / 16-11-2019
Sumqayıtdakı zavodun 13 işçisi zəhərlənib
17:30 / 16-11-2019
22 min 529 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb
17:23 / 16-11-2019
Seymur Həzi azadlığa çıxdı
17:12 / 16-11-2019
“Qudam, ay qudam” – Daha iki məmur qohum oldu - Foto
17:00 / 16-11-2019
YPG/PYD terror törətdi - 11 dinc sakin öldü
16:46 / 16-11-2019
İraq İranla sərhədi bağladı - Rəsmi Tehranın tələbi ilə
16:36 / 16-11-2019
Deputat Aydın Mirzəzadənin MSK-ya üzvlüyü təsdiqlənib - İclas
16:32 / 16-11-2019
Türkiyə Bağdadinin 25 qohumunu saxlayıb
16:28 / 16-11-2019
Sabahın hava proqnozu açıqlandı
12:27 / 16-11-2019
Laboratoriya müdirini maşın vurub öldürdü
12:11 / 16-11-2019
Komitə sədrinin müavini: "...getmək istəyirəm, işləyə bilmirəm"
12:09 / 16-11-2019
Azərbaycanda xərçəng xəstəliyindən ölənlərin sayı artıb - Direktor müavini
11:45 / 16-11-2019
DİN: "Ötən gün 12 cinayətin üstü açılıb"
11:23 / 16-11-2019
Agentlik direktoru 4 nəfəri vəzifədən azad etdi
11:22 / 16-11-2019
Şou-biznesdə qarşıdurma – Seyidcahan Rozaya şans vermək istəmir
11:12 / 16-11-2019
İcra başçısı birinci müavinini işdən çıxardı
11:06 / 16-11-2019
Generalın qohumunu qətlə yetirənlərin məhkəməsi başlayıb
10:51 / 16-11-2019
Telejurnalist mətbuat katibi təyin edildi
10:40 / 16-11-2019
Ekspertlərin əməyinin ödənilməsi qaydası təsdiqləndi - Qərar
10:36 / 16-11-2019
General jalüz və plyonkalarla bağlı tapşırıq verdi
10:17 / 16-11-2019
Bakı polisində yüksək vəzifəyə təyinat olub
23:39 / 15-11-2019
Ramiz Mehdiyev iranlı qonağı qəbul edib
23:31 / 15-11-2019
Qulluqçu keçmiş “Ağ dəbliqə” rəhbərinin ölümündən danışdı - Fotolar
23:16 / 15-11-2019
Boliviyada “şeytan əməli” - Nadir Qocabəyli yazır
18:56 / 15-11-2019
Vergilər Nazirliyində iqtisadçı ekspertlərlə görüş keçirilib
18:47 / 15-11-2019
Vilayət Eyvazov kapitana yüksək vəzifə verdi
18:10 / 15-11-2019
Yerevanda Rusiya səfirliyi qarşısında etiraz aksiyası keçirilir
17:57 / 15-11-2019
Fransaya qaçan azərbaycanlı mühacir Almaniyaya gətirilərək, kameraya salındı
17:51 / 15-11-2019
Azərbaycan Krımla bağlı səsvermədə niyə iştirak etməyib? - XİN açıqladı
12:52 / 12-11-2019
Prezident 3 icra başçısını vəzifədən azad etdi - Yeni təyinatlar
15:10 / 13-11-2019
Cavid Qurbanov yanlış proqnoz verir: dəmir yollarına ayrılan milyonlarla vəsaitə təhlükə yaranıb
11:03 / 15-11-2019
Təhsil Nazirliyinin nəzdində yeni qrup yaradılacaq
19:18 / 14-11-2019
DİN-nin Baş İdarəsi ilə İnterpola yeni rəislər təyin edildi
21:06 / 14-11-2019
Məhkəmə hakimləri barəsində sərt qərar verildi – İşdən kənarlaşdırılan var
09:55 / 14-11-2019
Sabir Rüstəmxanlı qardaşının miqrant alverinə görə həbsindən danışdı
20:09 / 13-11-2019
Deputat: “Pensiyaçıların maddi vəziyyəti ağırdır”
19:08 / 12-11-2019
Ayətullah Xamnəi çoxarvadlılıqla bağlı fətva verdi
18:47 / 13-11-2019
“Azərtac”ın direktoru Aslan Aslanov rəhbərlikdən istefa verdi - Fotolar
16:47 / 13-11-2019
Təqaüdçülər üçün ictimai nəqliyyatdan istifadə və dərmanlar pulsuz olsun - Təklif
19:07 / 13-11-2019
Bir qrup müəllimin maaşı artırıldı
Nazirliyin proqnozları özünü doğrultmur; Naşı məmurlar əhalini xarici məhsullara möhtac qoyub
Tarix: 09-12-2017 14:21 | Bölmə: Araşdırma / Slayd
Dünya bazarında neftin qiymətinin düşməsindən sonra ölkəmizdə iqtisadi böhranın yaranması qeyri-neft sektorunun inkişafını zərurətə çevirib. Xüsusən də kənd təsərrüfatının dirçəldilməsi ön plana çəkilir.
Amma aqrar sahənin inkişafı üçün hər il milyonlarla vəsait ayrılsa da, ortada ciddi sayılacaq müsbət nəticə yoxdur. Məsələn, ekspertlər bildirirlər ki, Azərbaycan kənardan taxıl almasa, ölkədə çörək qıtlığı yarana bilər. Yaxud da ət, süd, yağ idxal olunmasa, əhalinin əksəriyyəti çıxılmaz vəziyyətlə üzləşər.
Ölkəmizdə kənd təsərrüfatının inkişafı etdirilməsi üçün müxtəlif vaxtlarda sərəncamlar, fərmanlar verilir, aqrar sahə ilə məşğul olanlara güzəştlər tətbiq olunur, büdcə ayırmalarında bu sahədə irəliləyişə nail olmaq üçün artımlar edilir. Aqrar sektorun inkişafı üçün, bu sahəyə məsul qurumların təşəbbüsləri ölkə rəhbərliyi tərəfindən dəstəklənir. Bu sahədə dövlət siyasətini həyata keçirən Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə bütün zəruri dəstək verilir. Lakin ölkə rəhbərliyinin bu dəstəyindən adıçəkilən nazirliyin Azərbaycanın ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması baxımından səmərəli bəhrələndiyini söyləmək bir qədər çətindir. Hansı ki, bu, ölkə prezidentinin birbaşa diqqətində olan məsələdir.
Prezidentin kənd təsərrüfatına həsr olunmuş müşavirələrdəki çıxışlarının əsas xəttini də, məhz ölkənin strateji ərzaq məhsulları ilə daxili istehsal hesabına təmin edilməsi təşkil edir.
Aqrar sahədə vəziyyət pisləşir
Aqrar sahə üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov Reyting.az-a deyib ki, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin, eləcə də hökumət rəsmilərinin bu il üçün verdiyi proqnozlar özünü doğrultmayıb.
V.Məhərrəmov iddia edir ki, ictimaiyyətə təqdim olunan rəqəmlər həqiqəti əks etdirmir. Onun qənaətincə, bu ilin müvafiq dövrünü analiz etdikdə aydın olur ki, vəziyyət pisləşməyə doğru gedir:
“Son iki ildə həm Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, həm də hökumət pabıqçılığın inkişafına külli miqdarda vəsait ayırıb. Bu sahə ilə bağlı təbliğat işi də yüksək səviyyədə qurulub. Ölkə başçısının dediyinə görə, hər il pambıqçılığın inkişafına yüz milyonlarla dollar vəsait xərclənir.
Nəzərdə tutlurdu ki, hər hektardan 35-40 sentner pampıq yığılsın. Statistika Komitəsinin verdiyi məlumata əsasən, 136 min hektarda pambıq əkilib, indiyə kimi 200 min ton yığılıb, indən belə də nəsə yığılacağı gözlənilmir. Çünki artıq sahələrdə elə də pambıq qalmayıb. Burdan belə çıxır ki, hər hektardan 14-15 sentner pambıq yığılıb. Bütün bunlar göstərir ki, bu adamların bazar iqtisadiyyatından xəbərləri yoxdur. Hökumət prosesə müdaxilə etsə də, nəticə əldə olunmur. Sovet dövründə də “pripiska” ilə məşğul olurdular, indi də. Anlamırlar ki, indi hansısa məhsulun həcmi deyil, rəqabətqabiliyyətli olması daha vacibdir. Bir sözlə, pambıqla bağlı hökumətin planları özünü doğrultmadı”.
Espert deyib ki, taxılçılıqda da anoloji vəziyyətdir. Onun firkincə, açıqlanan rəqəmlərlə real vəziyyət uyğun gəlmir:
“On ildir ki, taxılşılığın inkişafı üçün müxtəlif tədbirlər həyata keçirilib, subsidiya verilib. Qiyməti yüzminlərlə avro olan kambaynlar alınıb. Ortada nə var? Azərbaycan yenə ərzaq buğdasına tələbatı idxal hesabına ödəyir. Bu da ondan xəbər verir ki, bu sahədə nəinki irəliləyiş əldə olunub, əksinə, ciddi geriləmə var. Bunlar pambıqçılığı, baramaçılığı inkişaf etdirmək adı ilə əkin sahələrini, təbii biçənək ərazilərini, yonca sahələrini əkinə veriblər. Bunun nəticəsində heyvandarlıq məhsulları ciddi şəkildə azalmağa başlayıb.
Bu müddət ərzində ət idxalı iki dəfə artıb. Baxmayaraq ki, əhalinin alıcılıq qabiliyyəti aşağıdır, insanlar əvvəlki qaydada ət istehlak edə bilmir, bununla yanaşı, idxalın həcmi artır.
Ölkədə heyvanların baş sayı ciddi şəkildə azalır. Örüş yerləri kəskin azaldığına görə, kəndlilər heyvanlarını kəsimə vermək məcburiyətində qalırlar. Bütün bunlara görə də ət, süd idxalı ciddi şəkildə artıb.
İndi də deyirlər ki, bu il Azərbaycandan pomidor ixracı artıb. Ancaq bu məhsulların bir hissəsi Türkiyədən gətirilərək, yenidən qablaşdırılır və Rusiyaya ixrac edilir. Yəni, ixracın əsas hissəsi öz istehsalımız deyil”.
İdxaldan asılılıq artır
Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, bu ilin 8 ayında ət idxalı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə miqdar baxımından 66,96 faiz, süd idxalı 54,2 faiz, kərə yağı və süddən hazırlanmış digər yağlar isə 5,82 faiz artıb. Dəyər ifadəsində ət idxalında artım 2 dəfədən çox olub. Süd idxalında isə artım 65,4 faiz, kərə yağı və süddən hazırlanmış digər yağlarda 38,69 faiz təşkil edib. Bu üç məhsulun idxalına ötən ilin 8 ayında 36 milyon dollar sərf olunubsa, bu ilin eyni dövründə xaricə gedən vəsait 97,8 milyon dollara çatıb. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin şöbə müdiri bu artımı əhalinin həmin məhsulları daha çox istehlak etməyə başlaması ilə əsaslandırıb.
Amma idxalı ilə bərabər, qiyməti də sürətlə artan ət, süd, kərə yağını, son illərdə gəlirlərində demək olar ki, artım olmayan əhalinin birdən-birə 30-40 faiz çox alması real ola bilməz.
Qeyd edək ki, dövlət hesabına son illərdə ölkəyə minlərlə baş cins mal-qara idxal olunaraq, fermerlərə güzəştli qiymətlərlə satılır. Hər halda, KTN-in rəsmi statistikasından belə görünür. Elə KTN rəhbərliyi də bir çox hallarda heyvandarlıqda intensiv inkişafın zərurətindən danışır, mal-qaranın baş sayına deyil, məhsuldarlığına önəm verdiklərini bildirir. Lakin həmin mal-qaranın sonrakı taleyi, onları alanların ət-süd istehsalında hansı müsbət nəticələr əldə etdikləri, bundan dövlətin, əhalinin qazancının nə olduğuna dair qiymətləndirmə aparıb məlumat vermirlər. Digər tərəfdən, daxili tələbatı tam təmin edəcək sayda cins mal-qara olmadan baş sayını azaltmaq ölkəni heyvandarlıq məhsullarının idxalından asılı vəziyyətə salmaq təhlükəsi yaradır. Gömrük statistikası isə bu təhlükənin reallaşmağa başlamasından xəbər verir.
Hökumət 2017-ni saxta rəqəmlərlə başa vurur
V.Məhərrəmov bütün sahələr üzrə apardığı araşdırmaya əsasən deyir ki, son illər kənd təsərrüfatında ciddi şəkildə geriləmə var:
“Əvvəllər olduğu kimi, hakimiyyətdəkilər yenə real olmayan rəqəmlər səsləndirirlər. Əslində isə bu ilin 10 ayının gömrük statistikası kənd təsərrüfatında çox ciddi geriləmələrin olduğundan xəbər verir. Belə ki, əvvəlki illərə nisbətən 10 ay ərzində ixracda ciddi azalma, idxalda isə yüksək artım dinamikası müşahidə olunur. Hər iki göstərici Azərbaycanda kənd təsərrüfatı məhsullarının, ərzaq mallarının istehsalının azalmasından xəbər verir. Təsəvvür edin, 5 il əvvəl, 2012-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında ölkəyə 815 milyon dollar dəyərində yeyinti məhsulları idxal olunmuşdursa, bu ilin eyni dövrü ərzində bu göstərici ciddi şəkildə artaraq 1 milyard 121 milyon dollar təşkil edib. Əsas ixrac məhsullarından olan bitki və heyvan mənşəli piylər və yağlar, şəkər, çay ixracı kəskin şəkildə azalıb. Bu müddət ərzində ət idxalı 3,7 dəfə artaraq 52 milyon dollar olub.
Kəsim üçün gətirilən diri heyvanlar 2 dəfə, süd və süd məhsulları idxalı 2 dəfəyə yaxın artıb. Belə ki, 5 il əvvəl, 2012-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında ölkəyə 54 milyon dollar dəyərində süd və süd məhsulları idxal olunduğu halda, bu ilin 10 ayı ərzində bu göstərici 103 milyon dollar təşkil edib. Bu müddət ərzində kərə yağı, kartof, meyvə-tərəvəz və digər ərzaq malları, kənd təsərrüfatı məhsulları idxalı da ciddi şəkildə artıb. Son 5 ildə dünya bazarında ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin ciddi azaldığını nəzərə alsaq, fiziki çəkidə idxalın daha da çox artdığını demək olar. Görünür, yenə də hökumət ili şişirdilmiş, saxta rəqəmlərlə yola verəcək”.
Bəs gələn il də analoji vəziyyətlə üzləşməmək üçün nə etmək lazımdır?
V. Məhərrəmovun təklifləri olsa da, hesab edir ki, hökumətdəkilərin bunları gerçəkləşdirmək bacarığı yoxdur: “İstehsal artımının gələcəyi üçün indidən təməl addımlar atılmalı idi. Təəssüf ki, bunlar konkret nə işlə məşğul olacaqlarını anlamırlar. Bilmirlər ki, heyvandarlığın, bitkiçiliyin inkişafı üçün nə etmək lazımdır. Birdən qərara gəldilər ki, baramaçılığı inkişaf etdirsinlər. Amma barama istehsalçılarına hər kq. baramaya görə 5 manat subsidiya verirlər. Halbuki Qazaxıstanın ixrac etdiyi baramanın dəyəri 5 manatdan ucuzdur. Bəri başdan demək olar ki, bu sahə gəlirli deyil. Yəni, bunlar hara əl atırlar, oranı bərbad günə qoyurlar. Bilirsiz, naşı adama nəyi etibar eləsən, nəticə bərbad olacaq. Bunlar bir sahəni inkişaf etdirmək üçün o biri sahəni məhv edirlər. Odur ki, mən bu adamların hansısa inkişafa nail olacaqlarına inanmıram”.
Əhali keyfiyyətli və normaya uyğun qidalanmır
Müsahibimiz hesab edir ki, Azərbaycanda əhalinin sosial durumu get-gedə pisləşir, insanların alıcılıq qabiliyyəti kəskin şəkildə aşağı düşür. Onun qənaətincə, ölkədə ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin yüksək olması əhalinin istehlak xərclərini artırır və bu da aztəminatlı ailələr üçün ciddi problemlər yaradır: “Bir çox hallarda aztəminatlı ailələr yalnız borca aldıqları adi çörəklə qidalana bilirlər. Son günlər belə hallar daha geniş yayılıb. Ölkədə yaranmış bu vəziyyətdən, bahalıqdan ərzaq malları idxalını inhisara almış nazirlər, hökumət məmurları daha çox bəhrələnməyə çalışırlar. Ölkəyə idxal olunan ət, süd, kərə yağı, pendir, tərəvəz, kartof və s. ərzaq, kənd təsərrüfatı məhsulları istehlakçılara dəyərindən 40-50 faiz, bəzi məhsulların isə dəfələrlə baha qiymətə təklif olunması haqqında mətbuatda geniş məlumatlar vermişik. Təəssüflər olsun ki, məmurlar öz merkantil maraqlarına xidmət etməkdə davam edirlər.
Onu da qeyd etməliyəm ki, orta əmək haqqı yüksək, dəfələrlə çox olan ölkələrdə ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətləri Azərbaycandakı qiymətlərdən xeyli aşağıdır. Misal üçün, istehlakçılara Avropa və MDB ölkələrində ət, süd 2 dəfə, kartof 3 dəfə ucuz təklif olunur. Bəzi MDB ölkələrində də ərzaq malları, kənd təsərrüfatı məhsulları əhaliyə çox ucuz qiymətə təklif edilir. Qazaxıstanda çəkisi 600 qram olan çörək əhaliyə 15 qəpiyə təklif olunur. Gürcüstanda, Ermənistanda da ət, süd, kartof, çorək və bir sıra qida məhsulları bizdəkinə nisbətən xeyli ucuzdur.
Gürcüstanda təzə mal əti istehlakçılara bizim pulla hesablayanda 8 manat 30 qəpiyə, sümüksüz mal əti 9 manat 60 qəpiyə, Ermənistanda isə mal əti müştərilərə 7 manat 50 qəpiyə təklif olunur”.
V.Məhərrəmov sonda nəzərə çatdırıb ki, qiymətlərin həddən artıq yüksək olması səbəbindən Azərbaycan əhalisi keyfiyyətli və normaya uyğun ərzaqla qidalana bilmir. “Beynəlxalq normaya görə, il ərzində adambaşına 84 kiloqram ət istehlak edilməlidir. Ölkə əhalisi bunun az bir hissəsini əldə edə bilir. Azərbaycanda adambaşına 33 kiloqram ət istehlak olunur, bu qədər ət və ət məhsulları isə normadan 2 dəfədən də çox aşağıdır.
Onu da qeyd etməliyəm ki, normaya uyğun qida qəbul edə bilməyən insanlar fiziki və əqli inkişafdan geri qalır. Bu da ümumilikdə cəmiyyət üçün ciddi problemlər yaradır”, - deyə ekspert fikrini tamamlayıb.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 09-12-2017 14:21 | Bölmə: Araşdırma / Slayd
Dünya bazarında neftin qiymətinin düşməsindən sonra ölkəmizdə iqtisadi böhranın yaranması qeyri-neft sektorunun inkişafını zərurətə çevirib. Xüsusən də kənd təsərrüfatının dirçəldilməsi ön plana çəkilir.
Amma aqrar sahənin inkişafı üçün hər il milyonlarla vəsait ayrılsa da, ortada ciddi sayılacaq müsbət nəticə yoxdur. Məsələn, ekspertlər bildirirlər ki, Azərbaycan kənardan taxıl almasa, ölkədə çörək qıtlığı yarana bilər. Yaxud da ət, süd, yağ idxal olunmasa, əhalinin əksəriyyəti çıxılmaz vəziyyətlə üzləşər.
Ölkəmizdə kənd təsərrüfatının inkişafı etdirilməsi üçün müxtəlif vaxtlarda sərəncamlar, fərmanlar verilir, aqrar sahə ilə məşğul olanlara güzəştlər tətbiq olunur, büdcə ayırmalarında bu sahədə irəliləyişə nail olmaq üçün artımlar edilir. Aqrar sektorun inkişafı üçün, bu sahəyə məsul qurumların təşəbbüsləri ölkə rəhbərliyi tərəfindən dəstəklənir. Bu sahədə dövlət siyasətini həyata keçirən Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə bütün zəruri dəstək verilir. Lakin ölkə rəhbərliyinin bu dəstəyindən adıçəkilən nazirliyin Azərbaycanın ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması baxımından səmərəli bəhrələndiyini söyləmək bir qədər çətindir. Hansı ki, bu, ölkə prezidentinin birbaşa diqqətində olan məsələdir.
Prezidentin kənd təsərrüfatına həsr olunmuş müşavirələrdəki çıxışlarının əsas xəttini də, məhz ölkənin strateji ərzaq məhsulları ilə daxili istehsal hesabına təmin edilməsi təşkil edir.
Aqrar sahədə vəziyyət pisləşir
Aqrar sahə üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov Reyting.az-a deyib ki, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin, eləcə də hökumət rəsmilərinin bu il üçün verdiyi proqnozlar özünü doğrultmayıb.
V.Məhərrəmov iddia edir ki, ictimaiyyətə təqdim olunan rəqəmlər həqiqəti əks etdirmir. Onun qənaətincə, bu ilin müvafiq dövrünü analiz etdikdə aydın olur ki, vəziyyət pisləşməyə doğru gedir:
“Son iki ildə həm Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, həm də hökumət pabıqçılığın inkişafına külli miqdarda vəsait ayırıb. Bu sahə ilə bağlı təbliğat işi də yüksək səviyyədə qurulub. Ölkə başçısının dediyinə görə, hər il pambıqçılığın inkişafına yüz milyonlarla dollar vəsait xərclənir.
Nəzərdə tutlurdu ki, hər hektardan 35-40 sentner pampıq yığılsın. Statistika Komitəsinin verdiyi məlumata əsasən, 136 min hektarda pambıq əkilib, indiyə kimi 200 min ton yığılıb, indən belə də nəsə yığılacağı gözlənilmir. Çünki artıq sahələrdə elə də pambıq qalmayıb. Burdan belə çıxır ki, hər hektardan 14-15 sentner pambıq yığılıb. Bütün bunlar göstərir ki, bu adamların bazar iqtisadiyyatından xəbərləri yoxdur. Hökumət prosesə müdaxilə etsə də, nəticə əldə olunmur. Sovet dövründə də “pripiska” ilə məşğul olurdular, indi də. Anlamırlar ki, indi hansısa məhsulun həcmi deyil, rəqabətqabiliyyətli olması daha vacibdir. Bir sözlə, pambıqla bağlı hökumətin planları özünü doğrultmadı”.
Espert deyib ki, taxılçılıqda da anoloji vəziyyətdir. Onun firkincə, açıqlanan rəqəmlərlə real vəziyyət uyğun gəlmir:
“On ildir ki, taxılşılığın inkişafı üçün müxtəlif tədbirlər həyata keçirilib, subsidiya verilib. Qiyməti yüzminlərlə avro olan kambaynlar alınıb. Ortada nə var? Azərbaycan yenə ərzaq buğdasına tələbatı idxal hesabına ödəyir. Bu da ondan xəbər verir ki, bu sahədə nəinki irəliləyiş əldə olunub, əksinə, ciddi geriləmə var. Bunlar pambıqçılığı, baramaçılığı inkişaf etdirmək adı ilə əkin sahələrini, təbii biçənək ərazilərini, yonca sahələrini əkinə veriblər. Bunun nəticəsində heyvandarlıq məhsulları ciddi şəkildə azalmağa başlayıb.
Bu müddət ərzində ət idxalı iki dəfə artıb. Baxmayaraq ki, əhalinin alıcılıq qabiliyyəti aşağıdır, insanlar əvvəlki qaydada ət istehlak edə bilmir, bununla yanaşı, idxalın həcmi artır.
Ölkədə heyvanların baş sayı ciddi şəkildə azalır. Örüş yerləri kəskin azaldığına görə, kəndlilər heyvanlarını kəsimə vermək məcburiyətində qalırlar. Bütün bunlara görə də ət, süd idxalı ciddi şəkildə artıb.
İndi də deyirlər ki, bu il Azərbaycandan pomidor ixracı artıb. Ancaq bu məhsulların bir hissəsi Türkiyədən gətirilərək, yenidən qablaşdırılır və Rusiyaya ixrac edilir. Yəni, ixracın əsas hissəsi öz istehsalımız deyil”.
İdxaldan asılılıq artır
Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, bu ilin 8 ayında ət idxalı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə miqdar baxımından 66,96 faiz, süd idxalı 54,2 faiz, kərə yağı və süddən hazırlanmış digər yağlar isə 5,82 faiz artıb. Dəyər ifadəsində ət idxalında artım 2 dəfədən çox olub. Süd idxalında isə artım 65,4 faiz, kərə yağı və süddən hazırlanmış digər yağlarda 38,69 faiz təşkil edib. Bu üç məhsulun idxalına ötən ilin 8 ayında 36 milyon dollar sərf olunubsa, bu ilin eyni dövründə xaricə gedən vəsait 97,8 milyon dollara çatıb. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin şöbə müdiri bu artımı əhalinin həmin məhsulları daha çox istehlak etməyə başlaması ilə əsaslandırıb.
Amma idxalı ilə bərabər, qiyməti də sürətlə artan ət, süd, kərə yağını, son illərdə gəlirlərində demək olar ki, artım olmayan əhalinin birdən-birə 30-40 faiz çox alması real ola bilməz.
Qeyd edək ki, dövlət hesabına son illərdə ölkəyə minlərlə baş cins mal-qara idxal olunaraq, fermerlərə güzəştli qiymətlərlə satılır. Hər halda, KTN-in rəsmi statistikasından belə görünür. Elə KTN rəhbərliyi də bir çox hallarda heyvandarlıqda intensiv inkişafın zərurətindən danışır, mal-qaranın baş sayına deyil, məhsuldarlığına önəm verdiklərini bildirir. Lakin həmin mal-qaranın sonrakı taleyi, onları alanların ət-süd istehsalında hansı müsbət nəticələr əldə etdikləri, bundan dövlətin, əhalinin qazancının nə olduğuna dair qiymətləndirmə aparıb məlumat vermirlər. Digər tərəfdən, daxili tələbatı tam təmin edəcək sayda cins mal-qara olmadan baş sayını azaltmaq ölkəni heyvandarlıq məhsullarının idxalından asılı vəziyyətə salmaq təhlükəsi yaradır. Gömrük statistikası isə bu təhlükənin reallaşmağa başlamasından xəbər verir.
Hökumət 2017-ni saxta rəqəmlərlə başa vurur
V.Məhərrəmov bütün sahələr üzrə apardığı araşdırmaya əsasən deyir ki, son illər kənd təsərrüfatında ciddi şəkildə geriləmə var:
“Əvvəllər olduğu kimi, hakimiyyətdəkilər yenə real olmayan rəqəmlər səsləndirirlər. Əslində isə bu ilin 10 ayının gömrük statistikası kənd təsərrüfatında çox ciddi geriləmələrin olduğundan xəbər verir. Belə ki, əvvəlki illərə nisbətən 10 ay ərzində ixracda ciddi azalma, idxalda isə yüksək artım dinamikası müşahidə olunur. Hər iki göstərici Azərbaycanda kənd təsərrüfatı məhsullarının, ərzaq mallarının istehsalının azalmasından xəbər verir. Təsəvvür edin, 5 il əvvəl, 2012-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında ölkəyə 815 milyon dollar dəyərində yeyinti məhsulları idxal olunmuşdursa, bu ilin eyni dövrü ərzində bu göstərici ciddi şəkildə artaraq 1 milyard 121 milyon dollar təşkil edib. Əsas ixrac məhsullarından olan bitki və heyvan mənşəli piylər və yağlar, şəkər, çay ixracı kəskin şəkildə azalıb. Bu müddət ərzində ət idxalı 3,7 dəfə artaraq 52 milyon dollar olub.
Kəsim üçün gətirilən diri heyvanlar 2 dəfə, süd və süd məhsulları idxalı 2 dəfəyə yaxın artıb. Belə ki, 5 il əvvəl, 2012-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında ölkəyə 54 milyon dollar dəyərində süd və süd məhsulları idxal olunduğu halda, bu ilin 10 ayı ərzində bu göstərici 103 milyon dollar təşkil edib. Bu müddət ərzində kərə yağı, kartof, meyvə-tərəvəz və digər ərzaq malları, kənd təsərrüfatı məhsulları idxalı da ciddi şəkildə artıb. Son 5 ildə dünya bazarında ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin ciddi azaldığını nəzərə alsaq, fiziki çəkidə idxalın daha da çox artdığını demək olar. Görünür, yenə də hökumət ili şişirdilmiş, saxta rəqəmlərlə yola verəcək”.
Bəs gələn il də analoji vəziyyətlə üzləşməmək üçün nə etmək lazımdır?
V. Məhərrəmovun təklifləri olsa da, hesab edir ki, hökumətdəkilərin bunları gerçəkləşdirmək bacarığı yoxdur: “İstehsal artımının gələcəyi üçün indidən təməl addımlar atılmalı idi. Təəssüf ki, bunlar konkret nə işlə məşğul olacaqlarını anlamırlar. Bilmirlər ki, heyvandarlığın, bitkiçiliyin inkişafı üçün nə etmək lazımdır. Birdən qərara gəldilər ki, baramaçılığı inkişaf etdirsinlər. Amma barama istehsalçılarına hər kq. baramaya görə 5 manat subsidiya verirlər. Halbuki Qazaxıstanın ixrac etdiyi baramanın dəyəri 5 manatdan ucuzdur. Bəri başdan demək olar ki, bu sahə gəlirli deyil. Yəni, bunlar hara əl atırlar, oranı bərbad günə qoyurlar. Bilirsiz, naşı adama nəyi etibar eləsən, nəticə bərbad olacaq. Bunlar bir sahəni inkişaf etdirmək üçün o biri sahəni məhv edirlər. Odur ki, mən bu adamların hansısa inkişafa nail olacaqlarına inanmıram”.
Əhali keyfiyyətli və normaya uyğun qidalanmır
Müsahibimiz hesab edir ki, Azərbaycanda əhalinin sosial durumu get-gedə pisləşir, insanların alıcılıq qabiliyyəti kəskin şəkildə aşağı düşür. Onun qənaətincə, ölkədə ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin yüksək olması əhalinin istehlak xərclərini artırır və bu da aztəminatlı ailələr üçün ciddi problemlər yaradır: “Bir çox hallarda aztəminatlı ailələr yalnız borca aldıqları adi çörəklə qidalana bilirlər. Son günlər belə hallar daha geniş yayılıb. Ölkədə yaranmış bu vəziyyətdən, bahalıqdan ərzaq malları idxalını inhisara almış nazirlər, hökumət məmurları daha çox bəhrələnməyə çalışırlar. Ölkəyə idxal olunan ət, süd, kərə yağı, pendir, tərəvəz, kartof və s. ərzaq, kənd təsərrüfatı məhsulları istehlakçılara dəyərindən 40-50 faiz, bəzi məhsulların isə dəfələrlə baha qiymətə təklif olunması haqqında mətbuatda geniş məlumatlar vermişik. Təəssüflər olsun ki, məmurlar öz merkantil maraqlarına xidmət etməkdə davam edirlər.
Onu da qeyd etməliyəm ki, orta əmək haqqı yüksək, dəfələrlə çox olan ölkələrdə ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətləri Azərbaycandakı qiymətlərdən xeyli aşağıdır. Misal üçün, istehlakçılara Avropa və MDB ölkələrində ət, süd 2 dəfə, kartof 3 dəfə ucuz təklif olunur. Bəzi MDB ölkələrində də ərzaq malları, kənd təsərrüfatı məhsulları əhaliyə çox ucuz qiymətə təklif edilir. Qazaxıstanda çəkisi 600 qram olan çörək əhaliyə 15 qəpiyə təklif olunur. Gürcüstanda, Ermənistanda da ət, süd, kartof, çorək və bir sıra qida məhsulları bizdəkinə nisbətən xeyli ucuzdur.
Gürcüstanda təzə mal əti istehlakçılara bizim pulla hesablayanda 8 manat 30 qəpiyə, sümüksüz mal əti 9 manat 60 qəpiyə, Ermənistanda isə mal əti müştərilərə 7 manat 50 qəpiyə təklif olunur”.
V.Məhərrəmov sonda nəzərə çatdırıb ki, qiymətlərin həddən artıq yüksək olması səbəbindən Azərbaycan əhalisi keyfiyyətli və normaya uyğun ərzaqla qidalana bilmir. “Beynəlxalq normaya görə, il ərzində adambaşına 84 kiloqram ət istehlak edilməlidir. Ölkə əhalisi bunun az bir hissəsini əldə edə bilir. Azərbaycanda adambaşına 33 kiloqram ət istehlak olunur, bu qədər ət və ət məhsulları isə normadan 2 dəfədən də çox aşağıdır.
Onu da qeyd etməliyəm ki, normaya uyğun qida qəbul edə bilməyən insanlar fiziki və əqli inkişafdan geri qalır. Bu da ümumilikdə cəmiyyət üçün ciddi problemlər yaradır”, - deyə ekspert fikrini tamamlayıb.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
9-10-2019, 19:10
Ölkə təhsilində ciddi problemlər aşkarlanıb - Araşdırma
18-09-2019, 12:29
“Leş mafiyası”nı kimlər himayə edir? - Yeni detallar
2-09-2019, 08:06
Uşaqsız ailələrdə boşanma artıb - Statistika
27-08-2019, 22:16
Agentlik sədrinin biznes ortağı haqda yeni məlumatlar yayıldı - Fotolar
26-08-2019, 14:55
Komitə və ASC sədrlərinin keçirdiyi tenderlərin qalibi olan şirkət rəhbəri haqda sənədlər yayıldı - Siyahı
23-08-2019, 17:07
Deputat Ağalar Vəliyev xaricdə oğlunun adına nələr almayıb ki... - Siyahı yayıldı - Fotolar
26-06-2019, 12:20
Kimə hesabdan “2” yazaq? DSK sədri Tahir Budaqova, yoxsa MSK sədri Məzahir Pənahova... – Araşdırma
22-06-2019, 15:58
"Azəriqaz"dakı yoxlama niyə dayandırılıb? - Palatadan şübhəli qərar
10-05-2019, 13:38
İcra Hakimiyyəti heç bir səbəb göstərmədən bir ailəni evsiz qoydu
20-02-2019, 08:49
Dəmirqapı Dərbəndim: Rus işğalı, yoxsa... farsların əlindən nicat?
26-01-2019, 20:20
“Ən böyük Niyazi, ondan böyük yox” - Fazil Rəhmanzadə
19-01-2019, 20:14
Qarabağla bağlı növbəti təhlükəli plan işə düşüb - Ekspertlər
11-01-2019, 13:48
“O olmasın, bu olsun” əsəri farslar tərəfindən oğurlanıb? - Araşdırma
30-11-2018, 23:34
Təhsilə ayrılan büdcə vəsaitlərini mənimsəyirlər: İnvestisiya xərcləri artırılsa da, şəffaflıq təmin edilmir
14-10-2018, 00:06
Ali məktəblərə qəbul imtahanlarının yeni qaydaları narazılıq yaradıb
23-09-2018, 10:35
Minlərlə məzunun ali təhsil diplomu tanınmaya bilər - Xəbərdarlıq
26-05-2018, 21:11
On ikinci imza - Hacı Mirzə Səlim Axundzadə
20-05-2018, 01:47
Hökumət təhsildəki problemi həll edə bilmir - Ekspertlər
24-04-2018, 11:08
Çörəklə bağlı təhlükəli vəziyyət yaranıb; Un məmulatlarına zərərli maddələr qatılır - Ekspertlər
7-03-2018, 07:58
Azərbaycan qlobal qida terroruna məruz qalır - Ekspertlər
18-02-2018, 16:59
Ailə bünövrəsi və basdırılan minalar
17-12-2017, 14:28
Oğru məmurlara qarşı sərt cəza; Korrupsiya hesabına qurulmuş “iqtisadi imperiya”lar süquta yaxınlaşır
9-12-2017, 14:21
Nazirliyin proqnozları özünü doğrultmur; Naşı məmurlar əhalini xarici məhsullara möhtac qoyub
25-11-2017, 11:10
Yeni büdcə acınacaqlı vəziyyətdədir; Hökumət xalqın yaşayışında müsbət dəyişiklik edə bilməyəcək
22-09-2017, 12:11
Qadınların sosial-psixoloji problemləri və onların həlli yolları
21-08-2017, 13:57
Hökumət əhalinin qida təhlükəsizliyinə nəzarət edə bilmir
12-08-2017, 17:13
Azərbaycanın turizm sektoru pərakəndə vəziyyətdədir
18-06-2017, 12:12
Hökumət ölkənin ərzaq təhlükəsizliyini təmin edə bilmir
4-03-2017, 16:26
Orta məktəb dərsliklərimiz standartlara cavab vermir – Ekspertlər
8-01-2017, 16:24
Ekspertlər xəbərdarlıq edir: Azərbaycana gətirilən quş əti ciddi fəsadlar yarada bilər
15-08-2016, 13:27
İşğaldakı 5 rayonun qaytarılması müqabilində ağır şərt irəli sürülür
12-08-2016, 16:45
Orta təhsildəki problemlər ali məktəbləri böhrana sürükləyir
12-07-2016, 15:11
Təhsil Nazirliyinin ləğvi tələb olunur; Birabırçı nəticələr təhsil sisteminə inamsızlığı artırıb
15-06-2016, 18:06
Azərbaycan turizm mövsümünə problemlə başlayır
11-04-2016, 10:54
Abbas Abbasovun gizli planı aşkara çıxır; Rusiya faktorundan iqtidara qarşı yararlanmaq istəyirlər
26-01-2016, 17:52
Hökumətin anti-böhran tədbirləri effektli sayılmır; mütəxəssislər fərqli təkliflər verir
19-01-2016, 15:45
Böhrandan çıxış yolları: Nəyi necə etməli, xalqla necə davranmalı?
18-01-2016, 15:32
Postneft dövrü dünyanın xəritəsini dəyişəcək -Yeni təhlükə
15-01-2016, 12:47
Böhrandan ilkin çıxış yolu kimi hökumətin istefası tələb olunur
Dünən, 17:40
Sumqayıtdakı zavodun 13 işçisi zəhərlənib
15-11-2019, 16:55
Bakıya yeni mühacir köçü gələcək: "Saxta yolla oturum izni alanları da eyni təhlükə gözləyir”
15-11-2019, 13:42
Mühacir qalmaqalı Müsavatda gərginlik yaradıb – Arif Hacılının istefası tələb olunur
15-11-2019, 11:03
Təhsil Nazirliyinin nəzdində yeni qrup yaradılacaq
14-11-2019, 20:37
Mühacir alverində tutulan müsavatçının Vasif Talıbovla əlaqəsi var? - Arif Hacılı ilə sensasiyalı müsahibə
14-11-2019, 19:18
DİN-nin Baş İdarəsi ilə İnterpola yeni rəislər təyin edildi
14-11-2019, 13:52
Ticarət mərkəzləri 100 milyonlarla vəsaiti vergidən yayındırır - Foto
13-11-2019, 15:10
Cavid Qurbanov yanlış proqnoz verir: dəmir yollarına ayrılan milyonlarla vəsaitə təhlükə yaranıb
13-11-2019, 15:04
"Xalq Bank" şəhidin evini girov götürdü, Mehriban Əliyeva geri qaytardı
13-11-2019, 14:26
Azərbaycanda çörəyin qiyməti artırılacaq
12-11-2019, 18:53
Yeni büdcə layihəsində şəffaflıq tam təmin edilməyib - Foto
12-11-2019, 16:36
"Ləyaqətlə işləyin" - Prezident yeni icra başçılarının qarşısına konkret tələblər qoydu
12-11-2019, 13:12
Yasamal və Xətaiyə yeni icra başçıları təyinatı oldu
12-11-2019, 12:56
Dövlət borcuna xidmət xərclərinə 1 milyard 828 milyon manat yönəldiləcək
12-11-2019, 12:52
Prezident 3 icra başçısını vəzifədən azad etdi - Yeni təyinatlar
11-11-2019, 19:25
ABŞ prezidenti Ərdoğana yeni məktub yazıb: “S 400”-ləri almaqdan imtina etməsəniz…”
11-11-2019, 18:03
"İşğalçılar Qarabağ və ətraf 7 rayondan çıxmalıdır" - Rəsmi Bakı Yerevanda olan Lavrova cavab verdi
11-11-2019, 00:38
Baş redaktorun ölkədən çıxışına qadağa qoyuldu - Səbəb
9-11-2019, 12:48
Nazir 2 milyon avro rüşvət almaqda ittiham olunur
8-11-2019, 15:09
Sərdar Cəlaloğlu: “İqtidar-müxalifət düşmənçiliyi bir sıra siyasi qüvvələrin məqsədinə çevrilir” - Müsahibə
7-11-2019, 19:23
“Xalq Bank” şəhid ailəsinin mənzilini müsadirə elətdirib - Fotolar
7-11-2019, 19:00
Lukaşenkonun ciddi xəstə olması haqda məlumat yayıldı
6-11-2019, 17:56
Putinin arvadı Rusiyanın ən böyük sələmçisidir - Foto
6-11-2019, 12:16
Azər Qasımlı: “ReAL Partiyasında avtoritar rejim qurulub”
6-11-2019, 12:11
Müxalifət Lalə Şövkəti tədbirinə çağırmayıb – ALP sədri isə xanımın aktiv siyasətdə olmadığını deyir - Foto
5-11-2019, 19:06
İŞİD-in məhv edilən lideri son aylarda necə yaşayıb?
5-11-2019, 16:06
Heydər Əliyev Fondu hüquq müdafiəçisinin müalicəsi üçün Türkiyədən mütəxəssislər dəvət edib
4-11-2019, 19:24
Ermənistan regionu ekoloji fəlakət həddinə çatdırır – Araz çayı bir gecədə rəngini dəyişib - Fotolar
4-11-2019, 18:07
Macarıstan şirkəti “Chevron”un “Azəri” yatağındakı səhmini 1,57 milyard dollara satın alır
4-11-2019, 15:23
Sabiq nazir Eldar Mahmudov borcunu qaytarmaq istəmir - Fotolar
4-11-2019, 12:06
Avtoritetlərin “Qara Merkuri”si: rəisi güllələmək sifarişi alana və digərlərinə qarşı istintaq başlayıb - Fotolar
3-11-2019, 15:58
Erməniləri gizli yolla Bakıya gətirirlər - QAT bəyanat yaydı
1-11-2019, 21:12
Quli soyadını dəyişdi - Polis “qanuni oğru”nu başqa soyadla axtarır
1-11-2019, 15:04
Professor: “Mavi yanacağa və elektrik enerjisinə tətbiq edilən limit ləğv olunmalıdır”
1-11-2019, 13:31
Prezident Administrasiyasının yeni rəhbəri kimdir? - Dosye
1-11-2019, 13:15
Rövnəq Abdullayev idarə rəisləri təyin edib - Siyahı
1-11-2019, 13:05
İlham Əliyev Prezident Administrasiyasına rəhbər təyin etdi - Foto
1-11-2019, 11:59
“Azəriqaz”ın baş direktoru vəzifədən azad edildi - Təyinat
31-10-2019, 22:30
Üçüncü qüvvələrin təhlükəli planı: Rusiya-Azərbaycan münasibətlərini gərginləşdirmək istəyirlər - Xəbərdarlıq
"Ölkə çempionatında yüksək nəticələr göstərən 15-18 yaşlı azərbaycanlı uşaqlardan ibarət bir klubun dağılmasına imkan verməyin”
Rəşad Quliyev: “Çox maraqlıdır ki, insan qaçaqmalçılığında ittiham olunan şəxsə hansı əsaslarla alman dövləti oturum haqqı verib?”
ADP sədri: “Şəxsən mən siyasi dialoqun tərəfdarıyam, amma müxalifətdə dialoq tərəfdarı olan şəxsi agent adlandırırlar. Elə iqtidarda da...”
Qulamhüseyn Əlibəyli: “Səlahiyyətlərindən sui-istifadə edib, xalqın sərvətini talayan şəxslər də hakim komandadan kənarlaşdırılacaqlar”
Vahid Əhmədov deyir ki, Rəqabət Məcəlləsinin qəbulu inhisarçılığı və gizli iqtisadiyyatı müəyyən qədər aradan qaldıracaq
