00:35 / 08-07-2020
Elza Seyidcahan şou-biznesdəki kişilərdən küsüb
00:24 / 08-07-2020
“Qalatasaray” çempionluq şansını itirdi
00:19 / 08-07-2020
Keçmiş rektor dünyasını dəyişib
00:00 / 08-07-2020
TƏBİB koronavirusla bağlı son vəziyyəti açıqladı: "Hazırda 8474 aktiv xəstə var" - Cədvəl
23:44 / 07-07-2020
Ramiz Mehdiyev ittihamları cavablandırdı: "Hədə-qorxulara baxmayaraq..."
23:14 / 07-07-2020
Tramp ÜST-lə əlaqələri kəsmək üçün Konqresə bildiriş göndərib
21:36 / 07-07-2020
Türkiyə parlamentinin yeni sədri seçildi
21:28 / 07-07-2020
18 və 19 iyunda keçirilmiş buraxılış imtahanlarının nəticələri açıqlandı
20:35 / 07-07-2020
Türkiyədə daha 1053 nəfər koronavirusa yoluxub
19:43 / 07-07-2020
Həcc ziyarətinə kimlər gedəcək?
19:30 / 07-07-2020
Bakıda hərbçiyə qarşı hörmətsizlik edən şəxs həbs edilib
19:10 / 07-07-2020
Partiya sədri: “Azərbaycan XİN-nin kadrları ermənilərin maraqlarına xidmət ediblər” - Müsahibə
19:00 / 07-07-2020
Azərbaycanda daha 537 nəfərdə COVID-19 aşkarlanıb, 7 nəfər vəfat edib
18:56 / 07-07-2020
Prezident daha bir qanuna dəyişikliyi təsdiqlədi - Rüsumlarla bağlı
18:40 / 07-07-2020
Dağıstanda qalan daha 250 Azərbaycan vətəndaşı ölkəyə gətirilib
18:31 / 07-07-2020
Azərbaycanda baş həkim və beş tibb bacısı COVID-19-a yoluxub
18:23 / 07-07-2020
PA-nın şöbə müdiri: "İqtidarla müxalifət arasında indiyədək müşahidə edilməyən yaxınlaşma var"
18:00 / 07-07-2020
Qazaxda qadın ərini və qayınatasını bıçaqlayıb
17:52 / 07-07-2020
Roqozin: “Safronovun gizli məlumatlara çıxışı olmayıb”
17:39 / 07-07-2020
PA rəsmisi və spikerin iştrakı ilə partiya sədrlərinin görüşü keçirilib - Nələr müzakirə olunub?
17:33 / 07-07-2020
Azərbaycanda polis mayoru koronavirusdan ölüb
17:27 / 07-07-2020
AQTA 95 müəssisədə qayda pozuntusu aşkarlayıb
17:19 / 07-07-2020
"Lotu Quli"nin dəstəsi saxlanıldı - Video
17:04 / 07-07-2020
Mərkəzi Bank dolların rəsmi məzənnəsini açıqladı
16:58 / 07-07-2020
Bakalavriat və əsas tibbi təhsillə bağlı təhsil xərclərinin yeni miqdarı təsdiqlənib
16:37 / 07-07-2020
"Məhkəmə-Hüquq Şurası haqqında" qanuna dəyişiklik təsdiqlənib
16:22 / 07-07-2020
Dövlət Vergi Xidmətinin şöbə rəisi: “Bəzi icazələr yenidən aktivləşdirilib”
16:14 / 07-07-2020
Azərbaycan Prezidenti Yaponiyanın İmperatoruna başsağlığı verib
16:03 / 07-07-2020
“Virtual məktəb”də müəllimlər üçün ixtisas hazırlığı təlimləri keçiriləcək
11:15 / 04-07-2020
Baş nazirə, hazırkı və sabiq səhiyyə nazirinə cinayət işi açıldı - Fotolar
10:25 / 03-07-2020
Diplomatlarımızdan koronavirusa yoluxanı var
21:46 / 03-07-2020
Asim Mollazadə: “Təcavüzkara qarşı ciddi tədbirlər görülmür və bu...”
11:37 / 03-07-2020
Röya sevdiyi oğlanlara görə dava edib
12:27 / 03-07-2020
Alqış Həsənoğlunu kim şantaj edib? - Siyavuş Novrzuovdan şok açıqlamalar
14:45 / 03-07-2020
“Xınalıq” qoruğu Dünya İrs Komitəsinin İlkin Siyahısına salınıb
18:02 / 03-07-2020
Karantin olan daha 8 rayon əhalisnə 190 manat yardım veriləcək
17:15 / 03-07-2020
Mərkəzi Bank dolların 3 günlük rəsmi məzənnəsini açıqladı
01:38 / 04-07-2020
"Arsenal" futbolçu ilə yeni müqavilə imzalayıb
23:26 / 04-07-2020
Müəllimlərin işə qəbulu imtahanı təxirə salınacaq? - Açıqlama
00:45 / 04-07-2020
16 şəhər və rayonda ictimai nəqliyyatın fəaliyyəti dayandırıldı
Nazirliyin proqnozları özünü doğrultmur; Naşı məmurlar əhalini xarici məhsullara möhtac qoyub
Tarix: 09-12-2017 14:21 | Bölmə: Araşdırma / Slayd
Dünya bazarında neftin qiymətinin düşməsindən sonra ölkəmizdə iqtisadi böhranın yaranması qeyri-neft sektorunun inkişafını zərurətə çevirib. Xüsusən də kənd təsərrüfatının dirçəldilməsi ön plana çəkilir.
Amma aqrar sahənin inkişafı üçün hər il milyonlarla vəsait ayrılsa da, ortada ciddi sayılacaq müsbət nəticə yoxdur. Məsələn, ekspertlər bildirirlər ki, Azərbaycan kənardan taxıl almasa, ölkədə çörək qıtlığı yarana bilər. Yaxud da ət, süd, yağ idxal olunmasa, əhalinin əksəriyyəti çıxılmaz vəziyyətlə üzləşər.
Ölkəmizdə kənd təsərrüfatının inkişafı etdirilməsi üçün müxtəlif vaxtlarda sərəncamlar, fərmanlar verilir, aqrar sahə ilə məşğul olanlara güzəştlər tətbiq olunur, büdcə ayırmalarında bu sahədə irəliləyişə nail olmaq üçün artımlar edilir. Aqrar sektorun inkişafı üçün, bu sahəyə məsul qurumların təşəbbüsləri ölkə rəhbərliyi tərəfindən dəstəklənir. Bu sahədə dövlət siyasətini həyata keçirən Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə bütün zəruri dəstək verilir. Lakin ölkə rəhbərliyinin bu dəstəyindən adıçəkilən nazirliyin Azərbaycanın ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması baxımından səmərəli bəhrələndiyini söyləmək bir qədər çətindir. Hansı ki, bu, ölkə prezidentinin birbaşa diqqətində olan məsələdir.
Prezidentin kənd təsərrüfatına həsr olunmuş müşavirələrdəki çıxışlarının əsas xəttini də, məhz ölkənin strateji ərzaq məhsulları ilə daxili istehsal hesabına təmin edilməsi təşkil edir.
Aqrar sahədə vəziyyət pisləşir
Aqrar sahə üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov Reyting.az-a deyib ki, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin, eləcə də hökumət rəsmilərinin bu il üçün verdiyi proqnozlar özünü doğrultmayıb.
V.Məhərrəmov iddia edir ki, ictimaiyyətə təqdim olunan rəqəmlər həqiqəti əks etdirmir. Onun qənaətincə, bu ilin müvafiq dövrünü analiz etdikdə aydın olur ki, vəziyyət pisləşməyə doğru gedir:
“Son iki ildə həm Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, həm də hökumət pabıqçılığın inkişafına külli miqdarda vəsait ayırıb. Bu sahə ilə bağlı təbliğat işi də yüksək səviyyədə qurulub. Ölkə başçısının dediyinə görə, hər il pambıqçılığın inkişafına yüz milyonlarla dollar vəsait xərclənir.
Nəzərdə tutlurdu ki, hər hektardan 35-40 sentner pampıq yığılsın. Statistika Komitəsinin verdiyi məlumata əsasən, 136 min hektarda pambıq əkilib, indiyə kimi 200 min ton yığılıb, indən belə də nəsə yığılacağı gözlənilmir. Çünki artıq sahələrdə elə də pambıq qalmayıb. Burdan belə çıxır ki, hər hektardan 14-15 sentner pambıq yığılıb. Bütün bunlar göstərir ki, bu adamların bazar iqtisadiyyatından xəbərləri yoxdur. Hökumət prosesə müdaxilə etsə də, nəticə əldə olunmur. Sovet dövründə də “pripiska” ilə məşğul olurdular, indi də. Anlamırlar ki, indi hansısa məhsulun həcmi deyil, rəqabətqabiliyyətli olması daha vacibdir. Bir sözlə, pambıqla bağlı hökumətin planları özünü doğrultmadı”.
Espert deyib ki, taxılçılıqda da anoloji vəziyyətdir. Onun firkincə, açıqlanan rəqəmlərlə real vəziyyət uyğun gəlmir:
“On ildir ki, taxılşılığın inkişafı üçün müxtəlif tədbirlər həyata keçirilib, subsidiya verilib. Qiyməti yüzminlərlə avro olan kambaynlar alınıb. Ortada nə var? Azərbaycan yenə ərzaq buğdasına tələbatı idxal hesabına ödəyir. Bu da ondan xəbər verir ki, bu sahədə nəinki irəliləyiş əldə olunub, əksinə, ciddi geriləmə var. Bunlar pambıqçılığı, baramaçılığı inkişaf etdirmək adı ilə əkin sahələrini, təbii biçənək ərazilərini, yonca sahələrini əkinə veriblər. Bunun nəticəsində heyvandarlıq məhsulları ciddi şəkildə azalmağa başlayıb.
Bu müddət ərzində ət idxalı iki dəfə artıb. Baxmayaraq ki, əhalinin alıcılıq qabiliyyəti aşağıdır, insanlar əvvəlki qaydada ət istehlak edə bilmir, bununla yanaşı, idxalın həcmi artır.
Ölkədə heyvanların baş sayı ciddi şəkildə azalır. Örüş yerləri kəskin azaldığına görə, kəndlilər heyvanlarını kəsimə vermək məcburiyətində qalırlar. Bütün bunlara görə də ət, süd idxalı ciddi şəkildə artıb.
İndi də deyirlər ki, bu il Azərbaycandan pomidor ixracı artıb. Ancaq bu məhsulların bir hissəsi Türkiyədən gətirilərək, yenidən qablaşdırılır və Rusiyaya ixrac edilir. Yəni, ixracın əsas hissəsi öz istehsalımız deyil”.
İdxaldan asılılıq artır
Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, bu ilin 8 ayında ət idxalı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə miqdar baxımından 66,96 faiz, süd idxalı 54,2 faiz, kərə yağı və süddən hazırlanmış digər yağlar isə 5,82 faiz artıb. Dəyər ifadəsində ət idxalında artım 2 dəfədən çox olub. Süd idxalında isə artım 65,4 faiz, kərə yağı və süddən hazırlanmış digər yağlarda 38,69 faiz təşkil edib. Bu üç məhsulun idxalına ötən ilin 8 ayında 36 milyon dollar sərf olunubsa, bu ilin eyni dövründə xaricə gedən vəsait 97,8 milyon dollara çatıb. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin şöbə müdiri bu artımı əhalinin həmin məhsulları daha çox istehlak etməyə başlaması ilə əsaslandırıb.
Amma idxalı ilə bərabər, qiyməti də sürətlə artan ət, süd, kərə yağını, son illərdə gəlirlərində demək olar ki, artım olmayan əhalinin birdən-birə 30-40 faiz çox alması real ola bilməz.
Qeyd edək ki, dövlət hesabına son illərdə ölkəyə minlərlə baş cins mal-qara idxal olunaraq, fermerlərə güzəştli qiymətlərlə satılır. Hər halda, KTN-in rəsmi statistikasından belə görünür. Elə KTN rəhbərliyi də bir çox hallarda heyvandarlıqda intensiv inkişafın zərurətindən danışır, mal-qaranın baş sayına deyil, məhsuldarlığına önəm verdiklərini bildirir. Lakin həmin mal-qaranın sonrakı taleyi, onları alanların ət-süd istehsalında hansı müsbət nəticələr əldə etdikləri, bundan dövlətin, əhalinin qazancının nə olduğuna dair qiymətləndirmə aparıb məlumat vermirlər. Digər tərəfdən, daxili tələbatı tam təmin edəcək sayda cins mal-qara olmadan baş sayını azaltmaq ölkəni heyvandarlıq məhsullarının idxalından asılı vəziyyətə salmaq təhlükəsi yaradır. Gömrük statistikası isə bu təhlükənin reallaşmağa başlamasından xəbər verir.
Hökumət 2017-ni saxta rəqəmlərlə başa vurur
V.Məhərrəmov bütün sahələr üzrə apardığı araşdırmaya əsasən deyir ki, son illər kənd təsərrüfatında ciddi şəkildə geriləmə var:
“Əvvəllər olduğu kimi, hakimiyyətdəkilər yenə real olmayan rəqəmlər səsləndirirlər. Əslində isə bu ilin 10 ayının gömrük statistikası kənd təsərrüfatında çox ciddi geriləmələrin olduğundan xəbər verir. Belə ki, əvvəlki illərə nisbətən 10 ay ərzində ixracda ciddi azalma, idxalda isə yüksək artım dinamikası müşahidə olunur. Hər iki göstərici Azərbaycanda kənd təsərrüfatı məhsullarının, ərzaq mallarının istehsalının azalmasından xəbər verir. Təsəvvür edin, 5 il əvvəl, 2012-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında ölkəyə 815 milyon dollar dəyərində yeyinti məhsulları idxal olunmuşdursa, bu ilin eyni dövrü ərzində bu göstərici ciddi şəkildə artaraq 1 milyard 121 milyon dollar təşkil edib. Əsas ixrac məhsullarından olan bitki və heyvan mənşəli piylər və yağlar, şəkər, çay ixracı kəskin şəkildə azalıb. Bu müddət ərzində ət idxalı 3,7 dəfə artaraq 52 milyon dollar olub.
Kəsim üçün gətirilən diri heyvanlar 2 dəfə, süd və süd məhsulları idxalı 2 dəfəyə yaxın artıb. Belə ki, 5 il əvvəl, 2012-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında ölkəyə 54 milyon dollar dəyərində süd və süd məhsulları idxal olunduğu halda, bu ilin 10 ayı ərzində bu göstərici 103 milyon dollar təşkil edib. Bu müddət ərzində kərə yağı, kartof, meyvə-tərəvəz və digər ərzaq malları, kənd təsərrüfatı məhsulları idxalı da ciddi şəkildə artıb. Son 5 ildə dünya bazarında ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin ciddi azaldığını nəzərə alsaq, fiziki çəkidə idxalın daha da çox artdığını demək olar. Görünür, yenə də hökumət ili şişirdilmiş, saxta rəqəmlərlə yola verəcək”.
Bəs gələn il də analoji vəziyyətlə üzləşməmək üçün nə etmək lazımdır?
V. Məhərrəmovun təklifləri olsa da, hesab edir ki, hökumətdəkilərin bunları gerçəkləşdirmək bacarığı yoxdur: “İstehsal artımının gələcəyi üçün indidən təməl addımlar atılmalı idi. Təəssüf ki, bunlar konkret nə işlə məşğul olacaqlarını anlamırlar. Bilmirlər ki, heyvandarlığın, bitkiçiliyin inkişafı üçün nə etmək lazımdır. Birdən qərara gəldilər ki, baramaçılığı inkişaf etdirsinlər. Amma barama istehsalçılarına hər kq. baramaya görə 5 manat subsidiya verirlər. Halbuki Qazaxıstanın ixrac etdiyi baramanın dəyəri 5 manatdan ucuzdur. Bəri başdan demək olar ki, bu sahə gəlirli deyil. Yəni, bunlar hara əl atırlar, oranı bərbad günə qoyurlar. Bilirsiz, naşı adama nəyi etibar eləsən, nəticə bərbad olacaq. Bunlar bir sahəni inkişaf etdirmək üçün o biri sahəni məhv edirlər. Odur ki, mən bu adamların hansısa inkişafa nail olacaqlarına inanmıram”.
Əhali keyfiyyətli və normaya uyğun qidalanmır
Müsahibimiz hesab edir ki, Azərbaycanda əhalinin sosial durumu get-gedə pisləşir, insanların alıcılıq qabiliyyəti kəskin şəkildə aşağı düşür. Onun qənaətincə, ölkədə ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin yüksək olması əhalinin istehlak xərclərini artırır və bu da aztəminatlı ailələr üçün ciddi problemlər yaradır: “Bir çox hallarda aztəminatlı ailələr yalnız borca aldıqları adi çörəklə qidalana bilirlər. Son günlər belə hallar daha geniş yayılıb. Ölkədə yaranmış bu vəziyyətdən, bahalıqdan ərzaq malları idxalını inhisara almış nazirlər, hökumət məmurları daha çox bəhrələnməyə çalışırlar. Ölkəyə idxal olunan ət, süd, kərə yağı, pendir, tərəvəz, kartof və s. ərzaq, kənd təsərrüfatı məhsulları istehlakçılara dəyərindən 40-50 faiz, bəzi məhsulların isə dəfələrlə baha qiymətə təklif olunması haqqında mətbuatda geniş məlumatlar vermişik. Təəssüflər olsun ki, məmurlar öz merkantil maraqlarına xidmət etməkdə davam edirlər.
Onu da qeyd etməliyəm ki, orta əmək haqqı yüksək, dəfələrlə çox olan ölkələrdə ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətləri Azərbaycandakı qiymətlərdən xeyli aşağıdır. Misal üçün, istehlakçılara Avropa və MDB ölkələrində ət, süd 2 dəfə, kartof 3 dəfə ucuz təklif olunur. Bəzi MDB ölkələrində də ərzaq malları, kənd təsərrüfatı məhsulları əhaliyə çox ucuz qiymətə təklif edilir. Qazaxıstanda çəkisi 600 qram olan çörək əhaliyə 15 qəpiyə təklif olunur. Gürcüstanda, Ermənistanda da ət, süd, kartof, çorək və bir sıra qida məhsulları bizdəkinə nisbətən xeyli ucuzdur.
Gürcüstanda təzə mal əti istehlakçılara bizim pulla hesablayanda 8 manat 30 qəpiyə, sümüksüz mal əti 9 manat 60 qəpiyə, Ermənistanda isə mal əti müştərilərə 7 manat 50 qəpiyə təklif olunur”.
V.Məhərrəmov sonda nəzərə çatdırıb ki, qiymətlərin həddən artıq yüksək olması səbəbindən Azərbaycan əhalisi keyfiyyətli və normaya uyğun ərzaqla qidalana bilmir. “Beynəlxalq normaya görə, il ərzində adambaşına 84 kiloqram ət istehlak edilməlidir. Ölkə əhalisi bunun az bir hissəsini əldə edə bilir. Azərbaycanda adambaşına 33 kiloqram ət istehlak olunur, bu qədər ət və ət məhsulları isə normadan 2 dəfədən də çox aşağıdır.
Onu da qeyd etməliyəm ki, normaya uyğun qida qəbul edə bilməyən insanlar fiziki və əqli inkişafdan geri qalır. Bu da ümumilikdə cəmiyyət üçün ciddi problemlər yaradır”, - deyə ekspert fikrini tamamlayıb.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 09-12-2017 14:21 | Bölmə: Araşdırma / Slayd
Dünya bazarında neftin qiymətinin düşməsindən sonra ölkəmizdə iqtisadi böhranın yaranması qeyri-neft sektorunun inkişafını zərurətə çevirib. Xüsusən də kənd təsərrüfatının dirçəldilməsi ön plana çəkilir.
Amma aqrar sahənin inkişafı üçün hər il milyonlarla vəsait ayrılsa da, ortada ciddi sayılacaq müsbət nəticə yoxdur. Məsələn, ekspertlər bildirirlər ki, Azərbaycan kənardan taxıl almasa, ölkədə çörək qıtlığı yarana bilər. Yaxud da ət, süd, yağ idxal olunmasa, əhalinin əksəriyyəti çıxılmaz vəziyyətlə üzləşər.
Ölkəmizdə kənd təsərrüfatının inkişafı etdirilməsi üçün müxtəlif vaxtlarda sərəncamlar, fərmanlar verilir, aqrar sahə ilə məşğul olanlara güzəştlər tətbiq olunur, büdcə ayırmalarında bu sahədə irəliləyişə nail olmaq üçün artımlar edilir. Aqrar sektorun inkişafı üçün, bu sahəyə məsul qurumların təşəbbüsləri ölkə rəhbərliyi tərəfindən dəstəklənir. Bu sahədə dövlət siyasətini həyata keçirən Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə bütün zəruri dəstək verilir. Lakin ölkə rəhbərliyinin bu dəstəyindən adıçəkilən nazirliyin Azərbaycanın ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması baxımından səmərəli bəhrələndiyini söyləmək bir qədər çətindir. Hansı ki, bu, ölkə prezidentinin birbaşa diqqətində olan məsələdir.
Prezidentin kənd təsərrüfatına həsr olunmuş müşavirələrdəki çıxışlarının əsas xəttini də, məhz ölkənin strateji ərzaq məhsulları ilə daxili istehsal hesabına təmin edilməsi təşkil edir.
Aqrar sahədə vəziyyət pisləşir
Aqrar sahə üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov Reyting.az-a deyib ki, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin, eləcə də hökumət rəsmilərinin bu il üçün verdiyi proqnozlar özünü doğrultmayıb.
V.Məhərrəmov iddia edir ki, ictimaiyyətə təqdim olunan rəqəmlər həqiqəti əks etdirmir. Onun qənaətincə, bu ilin müvafiq dövrünü analiz etdikdə aydın olur ki, vəziyyət pisləşməyə doğru gedir:
“Son iki ildə həm Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, həm də hökumət pabıqçılığın inkişafına külli miqdarda vəsait ayırıb. Bu sahə ilə bağlı təbliğat işi də yüksək səviyyədə qurulub. Ölkə başçısının dediyinə görə, hər il pambıqçılığın inkişafına yüz milyonlarla dollar vəsait xərclənir.
Nəzərdə tutlurdu ki, hər hektardan 35-40 sentner pampıq yığılsın. Statistika Komitəsinin verdiyi məlumata əsasən, 136 min hektarda pambıq əkilib, indiyə kimi 200 min ton yığılıb, indən belə də nəsə yığılacağı gözlənilmir. Çünki artıq sahələrdə elə də pambıq qalmayıb. Burdan belə çıxır ki, hər hektardan 14-15 sentner pambıq yığılıb. Bütün bunlar göstərir ki, bu adamların bazar iqtisadiyyatından xəbərləri yoxdur. Hökumət prosesə müdaxilə etsə də, nəticə əldə olunmur. Sovet dövründə də “pripiska” ilə məşğul olurdular, indi də. Anlamırlar ki, indi hansısa məhsulun həcmi deyil, rəqabətqabiliyyətli olması daha vacibdir. Bir sözlə, pambıqla bağlı hökumətin planları özünü doğrultmadı”.
Espert deyib ki, taxılçılıqda da anoloji vəziyyətdir. Onun firkincə, açıqlanan rəqəmlərlə real vəziyyət uyğun gəlmir:
“On ildir ki, taxılşılığın inkişafı üçün müxtəlif tədbirlər həyata keçirilib, subsidiya verilib. Qiyməti yüzminlərlə avro olan kambaynlar alınıb. Ortada nə var? Azərbaycan yenə ərzaq buğdasına tələbatı idxal hesabına ödəyir. Bu da ondan xəbər verir ki, bu sahədə nəinki irəliləyiş əldə olunub, əksinə, ciddi geriləmə var. Bunlar pambıqçılığı, baramaçılığı inkişaf etdirmək adı ilə əkin sahələrini, təbii biçənək ərazilərini, yonca sahələrini əkinə veriblər. Bunun nəticəsində heyvandarlıq məhsulları ciddi şəkildə azalmağa başlayıb.
Bu müddət ərzində ət idxalı iki dəfə artıb. Baxmayaraq ki, əhalinin alıcılıq qabiliyyəti aşağıdır, insanlar əvvəlki qaydada ət istehlak edə bilmir, bununla yanaşı, idxalın həcmi artır.
Ölkədə heyvanların baş sayı ciddi şəkildə azalır. Örüş yerləri kəskin azaldığına görə, kəndlilər heyvanlarını kəsimə vermək məcburiyətində qalırlar. Bütün bunlara görə də ət, süd idxalı ciddi şəkildə artıb.
İndi də deyirlər ki, bu il Azərbaycandan pomidor ixracı artıb. Ancaq bu məhsulların bir hissəsi Türkiyədən gətirilərək, yenidən qablaşdırılır və Rusiyaya ixrac edilir. Yəni, ixracın əsas hissəsi öz istehsalımız deyil”.
İdxaldan asılılıq artır
Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, bu ilin 8 ayında ət idxalı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə miqdar baxımından 66,96 faiz, süd idxalı 54,2 faiz, kərə yağı və süddən hazırlanmış digər yağlar isə 5,82 faiz artıb. Dəyər ifadəsində ət idxalında artım 2 dəfədən çox olub. Süd idxalında isə artım 65,4 faiz, kərə yağı və süddən hazırlanmış digər yağlarda 38,69 faiz təşkil edib. Bu üç məhsulun idxalına ötən ilin 8 ayında 36 milyon dollar sərf olunubsa, bu ilin eyni dövründə xaricə gedən vəsait 97,8 milyon dollara çatıb. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin şöbə müdiri bu artımı əhalinin həmin məhsulları daha çox istehlak etməyə başlaması ilə əsaslandırıb.
Amma idxalı ilə bərabər, qiyməti də sürətlə artan ət, süd, kərə yağını, son illərdə gəlirlərində demək olar ki, artım olmayan əhalinin birdən-birə 30-40 faiz çox alması real ola bilməz.
Qeyd edək ki, dövlət hesabına son illərdə ölkəyə minlərlə baş cins mal-qara idxal olunaraq, fermerlərə güzəştli qiymətlərlə satılır. Hər halda, KTN-in rəsmi statistikasından belə görünür. Elə KTN rəhbərliyi də bir çox hallarda heyvandarlıqda intensiv inkişafın zərurətindən danışır, mal-qaranın baş sayına deyil, məhsuldarlığına önəm verdiklərini bildirir. Lakin həmin mal-qaranın sonrakı taleyi, onları alanların ət-süd istehsalında hansı müsbət nəticələr əldə etdikləri, bundan dövlətin, əhalinin qazancının nə olduğuna dair qiymətləndirmə aparıb məlumat vermirlər. Digər tərəfdən, daxili tələbatı tam təmin edəcək sayda cins mal-qara olmadan baş sayını azaltmaq ölkəni heyvandarlıq məhsullarının idxalından asılı vəziyyətə salmaq təhlükəsi yaradır. Gömrük statistikası isə bu təhlükənin reallaşmağa başlamasından xəbər verir.
Hökumət 2017-ni saxta rəqəmlərlə başa vurur
V.Məhərrəmov bütün sahələr üzrə apardığı araşdırmaya əsasən deyir ki, son illər kənd təsərrüfatında ciddi şəkildə geriləmə var:
“Əvvəllər olduğu kimi, hakimiyyətdəkilər yenə real olmayan rəqəmlər səsləndirirlər. Əslində isə bu ilin 10 ayının gömrük statistikası kənd təsərrüfatında çox ciddi geriləmələrin olduğundan xəbər verir. Belə ki, əvvəlki illərə nisbətən 10 ay ərzində ixracda ciddi azalma, idxalda isə yüksək artım dinamikası müşahidə olunur. Hər iki göstərici Azərbaycanda kənd təsərrüfatı məhsullarının, ərzaq mallarının istehsalının azalmasından xəbər verir. Təsəvvür edin, 5 il əvvəl, 2012-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında ölkəyə 815 milyon dollar dəyərində yeyinti məhsulları idxal olunmuşdursa, bu ilin eyni dövrü ərzində bu göstərici ciddi şəkildə artaraq 1 milyard 121 milyon dollar təşkil edib. Əsas ixrac məhsullarından olan bitki və heyvan mənşəli piylər və yağlar, şəkər, çay ixracı kəskin şəkildə azalıb. Bu müddət ərzində ət idxalı 3,7 dəfə artaraq 52 milyon dollar olub.
Kəsim üçün gətirilən diri heyvanlar 2 dəfə, süd və süd məhsulları idxalı 2 dəfəyə yaxın artıb. Belə ki, 5 il əvvəl, 2012-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında ölkəyə 54 milyon dollar dəyərində süd və süd məhsulları idxal olunduğu halda, bu ilin 10 ayı ərzində bu göstərici 103 milyon dollar təşkil edib. Bu müddət ərzində kərə yağı, kartof, meyvə-tərəvəz və digər ərzaq malları, kənd təsərrüfatı məhsulları idxalı da ciddi şəkildə artıb. Son 5 ildə dünya bazarında ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin ciddi azaldığını nəzərə alsaq, fiziki çəkidə idxalın daha da çox artdığını demək olar. Görünür, yenə də hökumət ili şişirdilmiş, saxta rəqəmlərlə yola verəcək”.
Bəs gələn il də analoji vəziyyətlə üzləşməmək üçün nə etmək lazımdır?
V. Məhərrəmovun təklifləri olsa da, hesab edir ki, hökumətdəkilərin bunları gerçəkləşdirmək bacarığı yoxdur: “İstehsal artımının gələcəyi üçün indidən təməl addımlar atılmalı idi. Təəssüf ki, bunlar konkret nə işlə məşğul olacaqlarını anlamırlar. Bilmirlər ki, heyvandarlığın, bitkiçiliyin inkişafı üçün nə etmək lazımdır. Birdən qərara gəldilər ki, baramaçılığı inkişaf etdirsinlər. Amma barama istehsalçılarına hər kq. baramaya görə 5 manat subsidiya verirlər. Halbuki Qazaxıstanın ixrac etdiyi baramanın dəyəri 5 manatdan ucuzdur. Bəri başdan demək olar ki, bu sahə gəlirli deyil. Yəni, bunlar hara əl atırlar, oranı bərbad günə qoyurlar. Bilirsiz, naşı adama nəyi etibar eləsən, nəticə bərbad olacaq. Bunlar bir sahəni inkişaf etdirmək üçün o biri sahəni məhv edirlər. Odur ki, mən bu adamların hansısa inkişafa nail olacaqlarına inanmıram”.
Əhali keyfiyyətli və normaya uyğun qidalanmır
Müsahibimiz hesab edir ki, Azərbaycanda əhalinin sosial durumu get-gedə pisləşir, insanların alıcılıq qabiliyyəti kəskin şəkildə aşağı düşür. Onun qənaətincə, ölkədə ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinin yüksək olması əhalinin istehlak xərclərini artırır və bu da aztəminatlı ailələr üçün ciddi problemlər yaradır: “Bir çox hallarda aztəminatlı ailələr yalnız borca aldıqları adi çörəklə qidalana bilirlər. Son günlər belə hallar daha geniş yayılıb. Ölkədə yaranmış bu vəziyyətdən, bahalıqdan ərzaq malları idxalını inhisara almış nazirlər, hökumət məmurları daha çox bəhrələnməyə çalışırlar. Ölkəyə idxal olunan ət, süd, kərə yağı, pendir, tərəvəz, kartof və s. ərzaq, kənd təsərrüfatı məhsulları istehlakçılara dəyərindən 40-50 faiz, bəzi məhsulların isə dəfələrlə baha qiymətə təklif olunması haqqında mətbuatda geniş məlumatlar vermişik. Təəssüflər olsun ki, məmurlar öz merkantil maraqlarına xidmət etməkdə davam edirlər.
Onu da qeyd etməliyəm ki, orta əmək haqqı yüksək, dəfələrlə çox olan ölkələrdə ərzaq mallarının, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətləri Azərbaycandakı qiymətlərdən xeyli aşağıdır. Misal üçün, istehlakçılara Avropa və MDB ölkələrində ət, süd 2 dəfə, kartof 3 dəfə ucuz təklif olunur. Bəzi MDB ölkələrində də ərzaq malları, kənd təsərrüfatı məhsulları əhaliyə çox ucuz qiymətə təklif edilir. Qazaxıstanda çəkisi 600 qram olan çörək əhaliyə 15 qəpiyə təklif olunur. Gürcüstanda, Ermənistanda da ət, süd, kartof, çorək və bir sıra qida məhsulları bizdəkinə nisbətən xeyli ucuzdur.
Gürcüstanda təzə mal əti istehlakçılara bizim pulla hesablayanda 8 manat 30 qəpiyə, sümüksüz mal əti 9 manat 60 qəpiyə, Ermənistanda isə mal əti müştərilərə 7 manat 50 qəpiyə təklif olunur”.
V.Məhərrəmov sonda nəzərə çatdırıb ki, qiymətlərin həddən artıq yüksək olması səbəbindən Azərbaycan əhalisi keyfiyyətli və normaya uyğun ərzaqla qidalana bilmir. “Beynəlxalq normaya görə, il ərzində adambaşına 84 kiloqram ət istehlak edilməlidir. Ölkə əhalisi bunun az bir hissəsini əldə edə bilir. Azərbaycanda adambaşına 33 kiloqram ət istehlak olunur, bu qədər ət və ət məhsulları isə normadan 2 dəfədən də çox aşağıdır.
Onu da qeyd etməliyəm ki, normaya uyğun qida qəbul edə bilməyən insanlar fiziki və əqli inkişafdan geri qalır. Bu da ümumilikdə cəmiyyət üçün ciddi problemlər yaradır”, - deyə ekspert fikrini tamamlayıb.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
19-06-2020, 15:03
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi Azərbaycan insanının qorxu indeksini öyrənmək üçün sorğu keçirib
12-06-2020, 14:15
Qarabağ üsyanı - 100 il: Mübarizə tariximizin şanlı səhifəsi
30-04-2020, 18:51
“8-ci kilometr bazarı”nın sahibi ilə bağlı müəmalı hadisə: onu gecəyarısı kim və ya kimlər soyub?
2-04-2020, 13:39
Koronavirusdan sonra... - Dünyada böyük dəyişiklik gözlənilir
9-10-2019, 19:10
Ölkə təhsilində ciddi problemlər aşkarlanıb - Araşdırma
18-09-2019, 12:29
“Leş mafiyası”nı kimlər himayə edir? - Yeni detallar
2-09-2019, 08:06
Uşaqsız ailələrdə boşanma artıb - Statistika
27-08-2019, 22:16
Agentlik sədrinin biznes ortağı haqda yeni məlumatlar yayıldı - Fotolar
26-08-2019, 14:55
Komitə və ASC sədrlərinin keçirdiyi tenderlərin qalibi olan şirkət rəhbəri haqda sənədlər yayıldı - Siyahı
23-08-2019, 17:07
Deputat Ağalar Vəliyev xaricdə oğlunun adına nələr almayıb ki... - Siyahı yayıldı - Fotolar
26-06-2019, 12:20
Kimə hesabdan “2” yazaq? DSK sədri Tahir Budaqova, yoxsa MSK sədri Məzahir Pənahova... – Araşdırma
22-06-2019, 15:58
"Azəriqaz"dakı yoxlama niyə dayandırılıb? - Palatadan şübhəli qərar
10-05-2019, 13:38
İcra Hakimiyyəti heç bir səbəb göstərmədən bir ailəni evsiz qoydu
20-02-2019, 08:49
Dəmirqapı Dərbəndim: Rus işğalı, yoxsa... farsların əlindən nicat?
26-01-2019, 20:20
“Ən böyük Niyazi, ondan böyük yox” - Fazil Rəhmanzadə
19-01-2019, 20:14
Qarabağla bağlı növbəti təhlükəli plan işə düşüb - Ekspertlər
11-01-2019, 13:48
“O olmasın, bu olsun” əsəri farslar tərəfindən oğurlanıb? - Araşdırma
30-11-2018, 23:34
Təhsilə ayrılan büdcə vəsaitlərini mənimsəyirlər: İnvestisiya xərcləri artırılsa da, şəffaflıq təmin edilmir
14-10-2018, 00:06
Ali məktəblərə qəbul imtahanlarının yeni qaydaları narazılıq yaradıb
23-09-2018, 10:35
Minlərlə məzunun ali təhsil diplomu tanınmaya bilər - Xəbərdarlıq
26-05-2018, 21:11
On ikinci imza - Hacı Mirzə Səlim Axundzadə
20-05-2018, 01:47
Hökumət təhsildəki problemi həll edə bilmir - Ekspertlər
24-04-2018, 11:08
Çörəklə bağlı təhlükəli vəziyyət yaranıb; Un məmulatlarına zərərli maddələr qatılır - Ekspertlər
7-03-2018, 07:58
Azərbaycan qlobal qida terroruna məruz qalır - Ekspertlər
18-02-2018, 16:59
Ailə bünövrəsi və basdırılan minalar
17-12-2017, 14:28
Oğru məmurlara qarşı sərt cəza; Korrupsiya hesabına qurulmuş “iqtisadi imperiya”lar süquta yaxınlaşır
9-12-2017, 14:21
Nazirliyin proqnozları özünü doğrultmur; Naşı məmurlar əhalini xarici məhsullara möhtac qoyub
25-11-2017, 11:10
Yeni büdcə acınacaqlı vəziyyətdədir; Hökumət xalqın yaşayışında müsbət dəyişiklik edə bilməyəcək
22-09-2017, 12:11
Qadınların sosial-psixoloji problemləri və onların həlli yolları
21-08-2017, 13:57
Hökumət əhalinin qida təhlükəsizliyinə nəzarət edə bilmir
12-08-2017, 17:13
Azərbaycanın turizm sektoru pərakəndə vəziyyətdədir
18-06-2017, 12:12
Hökumət ölkənin ərzaq təhlükəsizliyini təmin edə bilmir
4-03-2017, 16:26
Orta məktəb dərsliklərimiz standartlara cavab vermir – Ekspertlər
8-01-2017, 16:24
Ekspertlər xəbərdarlıq edir: Azərbaycana gətirilən quş əti ciddi fəsadlar yarada bilər
15-08-2016, 13:27
İşğaldakı 5 rayonun qaytarılması müqabilində ağır şərt irəli sürülür
12-08-2016, 16:45
Orta təhsildəki problemlər ali məktəbləri böhrana sürükləyir
12-07-2016, 15:11
Təhsil Nazirliyinin ləğvi tələb olunur; Birabırçı nəticələr təhsil sisteminə inamsızlığı artırıb
15-06-2016, 18:06
Azərbaycan turizm mövsümünə problemlə başlayır
11-04-2016, 10:54
Abbas Abbasovun gizli planı aşkara çıxır; Rusiya faktorundan iqtidara qarşı yararlanmaq istəyirlər
26-01-2016, 17:52
Hökumətin anti-böhran tədbirləri effektli sayılmır; mütəxəssislər fərqli təkliflər verir
19-01-2016, 15:45
Böhrandan çıxış yolları: Nəyi necə etməli, xalqla necə davranmalı?
Dünən, 19:10
Partiya sədri: “Azərbaycan XİN-nin kadrları ermənilərin maraqlarına xidmət ediblər” - Müsahibə
Dünən, 17:39
PA rəsmisi və spikerin iştrakı ilə partiya sədrlərinin görüşü keçirilib - Nələr müzakirə olunub?
Dünən, 17:19
"Lotu Quli"nin dəstəsi saxlanıldı - Video
6-07-2020, 18:41
Elmar Məmmədyarovun kürsüsü laxlayır - Yeni XİN rəhbəri kim olacaq?
6-07-2020, 18:18
Qanunsuz ƏDV tələbi ilə bağlı Samir Nuriyevə müraciət edildi
6-07-2020, 16:29
Azərbaycana daha bir təhlükə - Sabiq nazir xəbərdarlıq etdi - Foto
6-07-2020, 14:04
Komandandan xəbərdarlıq: “Rusiya Ukraynaya hücuma hazırlaşır” - Foto
5-07-2020, 22:07
I-IV, V ixtisas qrupları və kolleclərə qəbul imtahanları keçiriləcək
5-07-2020, 10:38
Prokurorluq qətl hadisəsi ilə bağlı məlumat yayıb
5-07-2020, 10:31
Ekspert: “2 yaşdan yuxarı uşaqlar maska taxmalıdır”
5-07-2020, 09:03
Növbəti iki həftəlik sərt karantin rejimi başlayır
4-07-2020, 00:45
16 şəhər və rayonda ictimai nəqliyyatın fəaliyyəti dayandırıldı
3-07-2020, 20:14
Rusiya kosmosdakı silahları vurmaq imkanı əldə edib - Komandan
3-07-2020, 17:19
Prezidentin köməkçisi: “Böyük təhlükə ilə üz-üzəyik”
3-07-2020, 13:18
DTX nazirlik əməkdaşlarına qarşı əməliyyat keçirir
3-07-2020, 12:45
Bakıda kriminal avtoritet qətlə yetirildi - Foto
2-07-2020, 17:08
Putinin 2036-cı il planı - Politoloq şərh edir - Foto
2-07-2020, 15:54
Qarabağda aprel döyüşlərini təkrarlamaq lazımdır - Foto
2-07-2020, 13:49
ABŞ banklara da sanksiya tətbiq edəcək
2-07-2020, 12:56
Şəhid polkovnikin qardaşı İlham Əliyevə müraciət etdi - Foto
2-07-2020, 12:39
Baş prokuror onlara da vəzifə verdi - Siyahı
1-07-2020, 13:46
Türkiyənin yeni silahı sınaqdan keçirilib - Video
1-07-2020, 11:31
“Qarabağ uğrunda savaşa başlamalıyıq” - Deputat
30-06-2020, 18:37
Öldürülən casus... - Ona görə Baş nazir ağlayıb, dövlət katibi prezidentdən xahiş edib - Foto
30-06-2020, 17:40
Məhəmməd Füzulinin heykəli yoxa çıxıb - Fotolar
30-06-2020, 14:22
Prokurorluqda yeni təyinatlar olub - Siyahı
29-06-2020, 11:41
Elxan Usubovun "Şəki xanlığı" - İcra başçısı Şəki kəndlərinin bərbad günə qalmasına göz yumur
27-06-2020, 17:06
Koronavirusla mübarizə üçün 12 təklif irəli sürüldü
27-06-2020, 13:03
Şirin su problemi: üç ölkə arasında müharibə başlaya bilər - Fotolar
27-06-2020, 11:23
Türk ordusunun sübh əməliyyatı: Əqrəb təpəsi Türkiyənin nəzarətinə keçdi - Fotolar
26-06-2020, 23:33
Azərbaycan Moskvadakı paradda NATO standartlı silah və təchizatda keçən yeganə ölkə olub - Fotolar
25-06-2020, 18:25
Hökumət 8 bölgədə karantin rejiminin sərtləşdirilməsi ilə bağlı qərara dəyişiklik edib - Detallar
25-06-2020, 14:18
Azərbaycanda karantin rejimi daha da sərtləşdiriləcək - Xəbərdarlıq
25-06-2020, 13:38
Xüsusi xidmətləri olmuş hərbçilər də təltif olundu - Siyahı
25-06-2020, 13:31
Hərbi qulluqçulara ali hərbi rütbələr verildi - Siyahı
25-06-2020, 02:16
Xüsusi məşğulluq proqramı qəbul edilməlidir - Təklif
CXP rəhbəri deyir ki, Azərbaycan dövləti və xalqının iradəsi xaricində rus imperiyasının siyasətinin Xarici İşlər Nazirliyimizin simasında hələ də davam etməsi dövlətçiliyimizə vurulan sarsıdıcı zərbədir
Deputat: "İnsanlarımız karantin qaydalartına riayət etmədikcə, bu virus bizim hər birimizin evinə gələcək"
Milli Məclisin üzvü: “Ölkədə biznesin çökməməsi üçün sahibkarlığa dəstək göstərilməli, birinci karantin mərhələsindəki kömək mexanizmi bərpa edilməlidir”
Azərbaycan-Avar Birliyinin rəhbəri deyir ki, etnik mənsubiyyətlərinə görə problemləri olmasa da, mənsub olduğu xalqın nümayəndəsi dövlətin rəhbər strukturlarında çox az təmsil olunur
Professor deyir ki, böyük güclər virusu salıb ortaya və müharibəni bu şəkildə aparırlar
