17:04 / 01-07-2025
Rusiya Azərbaycana nota verib
16:50 / 01-07-2025
Məhkəmələrə hakim təyinatları olub - Siyahı
16:26 / 01-07-2025
Beş şagirdimiz Azərbaycanı Yunanıstanda təmsil edəcək - Fotolar
16:16 / 01-07-2025
Rusiya NATO ölkələrinə təhdidlərini davam etdirir
15:47 / 01-07-2025
Professor zəlzələ ilə bağlı xəbərdarlıq edir - Foto
15:26 / 01-07-2025
Rusiyanın müdafiə sistemləri istehsal edən zavodu vurulub
15:10 / 01-07-2025
Rezidenturaya qəbul imtahanının nəticələri açıqlanıb
15:04 / 01-07-2025
“Sputnik Azərbaycan” işi üzrə 7 nəfər saxlanılıb - Fotolar
14:53 / 01-07-2025
Təkrar sertifikatlaşdırma: 2006 müəllim keçid balını toplaya bilməyib
14:08 / 01-07-2025
Fransada istilər səbəbindən məktəblər bağlanıb
13:59 / 01-07-2025
Rusiya iqtisadiyyatı tənəzzül həddinə çatır, sənaye böyük itki ilə üzləşir
13:34 / 01-07-2025
Baş prokuror Səfərovların öldürülməsi faktı ilə bağlı cinayət işi başladıb
13:01 / 01-07-2025
Ərdoğan “ikinci vətən”indən niyə küsüb?
12:39 / 01-07-2025
Azərbaycan Dünya Bankı ilə 173,5 milyon dollarlıq kredit sazişi imzalayıb
12:33 / 01-07-2025
Almaniya Rusiyaya qarşı hərbi gəmilər göndərəcək
12:16 / 01-07-2025
Avropa İttifaqına sədrlik Danimarkaya keçib
12:10 / 01-07-2025
İran nüvə danışıqları üçün şərtlər irəli sürür
11:56 / 01-07-2025
Deputat azərbaycanlılara qarşı törədilmiş cinayəti pisləyir
11:44 / 01-07-2025
Yekaterinburqda öldürülən qadaşlarla bağlı ekspertiza rəyi açıqlanıb
11:39 / 01-07-2025
Slovakiya Elçin Qasımovu Azərbaycana səfir təyin edib
11:35 / 01-07-2025
İran prezidenti Qarabağa gəlir
10:45 / 01-07-2025
Rusiya yeni ərazilərin işğalına hazırlaşır
10:33 / 01-07-2025
Ağdamda İƏT-in Forumu keçirilir - Fotolar
10:21 / 01-07-2025
17 yaşlı oğlan Qarabağ kanalında batıb
09:39 / 01-07-2025
DTX dövlətə xəyanətdə ittiham olunan şəxsi saxlayıb
09:24 / 01-07-2025
Putin repressiyalarının növbəti qurbanını axtarırlar
09:03 / 01-07-2025
Süni intellekt dünyanı ələ keçirir - Foto
08:11 / 01-07-2025
“Trump Victory” ətiri satışdadır
08:05 / 01-07-2025
KTMT-çilər artan təhlükədən ciddi narahatdırlar
07:59 / 01-07-2025
Akula yeniyetməyə hücum edib
13:16 / 29-06-2025

18:04 / 26-06-2025

12:57 / 27-06-2025

00:02 / 27-06-2025

08:55 / 28-06-2025

00:01 / 28-06-2025

17:57 / 30-06-2025

15:08 / 30-06-2025

11:12 / 28-06-2025

00:25 / 27-06-2025

13:20 / 29-06-2025

21:03 / 30-06-2025

Sabiq nazir: “Azərbaycanın kredit bazarında tələblə təklif arasında uçurum yaranıb” - Müsahibə
Tarix: 25-07-2019 16:43 | Bölmə: Müsahibə

Professor Saleh Məmmədov ölkəmizdə kredit faizlərini aşağı salmaq üçün yollar təklif edir
Başqa ölkələrlə müqayisədə Azərbaycanda kredit fazilərinin yüksək olması barədə iddialar səsləndirilir. Bank mütəxəssisləri bunu əsaslandırmağa çalışsalar da, əslində kredit fazilərinin aşağı salınması üçün iqtisadi potensialımız var. Hətta potensial olmasa belə müəyyən “yol xəritəsi” ilə qısa müddətdə kredit faizlərini aşağı salmaq mümkündür. Necə?
Reyting.az xəbər verir ki, keçmiş maliyyə naziri, iqtisadçı ekspert, professor Saleh Məmmədov Bizimyol.info saytına verdiyi müsahibədə bu barədə danışıb.
- Saleh müəllim, Azərbaycanda kredit faizləri həqiqətənmi yüksəkdir, yoxsa bu bankirlərin iddia etdiyi kimi, dildən-dilə dolaşan şəhər əfsanəsidir?
- Azərbaycanda faizlər, illah da real faizlər, çox yüksəkdir. Real faiz nə deməkdir? Nominal fazidən inflayasiyanın faizini çıxanda real faiz qalır. Faktiki olaraq ölkəmizdə nominal faizlə inflyasiya arasındakı fərq 15-20 faziə qalxır ki, bu da iqtisadiyyat üçün çox qorxuludur. Bununla ölkə iqtisadiyyatını inkişaf etdirmək olmaz, bu iqtisadi artıma böyük zərbə vurur. Şirkət iş görmək üçün kredit götürüb əldə etdiyi gəliri də kredit borcunu ödəməyə versə batar.
Xarici ölkələrin praktikasında geniş yayılıb, investisiya layihələrinin 70 faizi kedit hesabına həyata keçirilir. Şirkət yüksək faizlər altında mənfəət əldə etmirsə, nə üçün layihə gerçəkləşdirməlidir?
- Bizdə kredit faizləri niyə bu qədər yüksəkdir?
- Bazarda qiymətləri həmişə tələb-təklif tənzimləyir. Azərbaycanın kredit bazarında tələblə təklif arasında uçurum yaranıb və buna görə faizlər çox yüksəkdir. Ölkə iqtisadiyyatı göstərir ki, kreditə olan illik tələb 50-60 milyard dollardır. Təklif isə 3-4 dəfə aşağıdır.
Keçən il Azərbaycanın cəmi bank aktivləri 17 milyard dollar təşkil edib. Amma ÜDM 41 milyard dollar olub. Bu o deməkdir ki, ən azı 41 milyard həcmində bank aktivləri formalaşmalı idi, lakin formalaşmadı, deməli, hardasa itib- batır. Tələb təklifdən 3 dəfə çoxdursa, faiz belə yüksək olacaq.
- Bunu necə aradan qaldırmaq olar?
- Birincisi, kredit resurslarının, bank aktivlərinin həcmi artırılmalıdır. Bu zaman normal bazar şəraitində qiymətlər, yəni kredit faizi dərhal düşür. 17 milyard bank aktivini ən azı 40-45 milyarda qaldırmaq olar. Tələblə təklif balanslaşmasının bir yolu budur.
İkincisi, bank inhisarçılığı Azərbaycanda yüksək səviyyədədir. 3-4 bank ölkədə bank passivlərinin 70-75 faizini əldə toplayıb. Əgər 4 şirkət bu resurslara sərəncam verirsə, istənilən vaxt öz aralarında razlığa gəlib yüksək qiymətlər təyin edə bilərlər. Buna heç kim təsir edə bilməz. Buna dövlət müdaxiləsi də effekt verməyəcək. Lakin bankirlər buna da mütləq bir çarə tapıb öz əməllərini yerinə yetirirlər. Minimum faizi təyin edib qalanını rüşvət kimi götürəcəklər. Yeganə yol bank inhisarçılığının aradan qaldırılmasıdır. Bunun üçün böyük xarici banklar ölkə iqtisadiyyatına cəlb edilməli və onların həm kapitalından, həm bank təcrübəsindən istifadə olunmalıdır.
Dünyada top 100 ən iri bankların ümumi aktivləri 75 trilyon dollardır. Bu bankları ölkəyə gətirə bilsək, bu aktivlərin 0,1 faizini cəlb etməklə 70 milyard dollar kredit ehtiyatı cəlb etmək olar. Bank passivlərinin içərisinə birdən-birə 70 milyardın gəlməsi ilə faizləri bir faizə də, hətta mənfi faizə də sala bilərik. Necə ki indi Avropada hətta mənfi faizlər də mövcuddur. Böyük bank aktivlərinin olması iqtisadiyyatın inkişafına yüksək təkan verərdi. Bu da sıçrayışlı inkişaf deməkdir.
Üçüncü yol bank şəbəkəsinin artırılmasıdır. Bank şəbəkəsinə görə Azərbaycan keçən əsrin 70-80-ci illərdə olduğundan geridə qalır. Sovet dövründə demək olar ki, əksər kəndlərdə bank şöbələri var idi. İndi kəndlərdə bank şöbəsi yoxdur. Əhalinin isə yarısına yaxını kənd yerlərində yaşayır.
Dördüncü üsul hökumətin kredit ehtiyatlarının formalaşmasında mütləq iştirakının təmin olunmasıdır. Dövlətin əlində çox böyük resurslar var. Bu resurslardan istifadə olunmalıdır. Azərbaycanın 45 milyarda yaxın ekstra xarici valyuta ehtiyatı var və bu xarici banklarda saxlanılır. Həm də çox aşağı faiz və aşağı gəlirlə. Bu ehtiyatlar heç 1 faiz gəlir vermir. Bizim öz banklarımızda saxlanılsa, faizləri çox aşağı sala bilər.
Qanunvericilik aktı hazırlanmalıdır və hökümət əmanətləri formalaşsa və daxili banklara yerləşdirilsə, bu əmanətlər ölkəyə böyük fayda verərdi. İnkişaf etmiş ölkələrdə hökümət əmanətləri kreditlərin böyük hissəsini təşkil edir.
Digər yol nağdsız hesablaşmaların, kartlarla ödənişlərin payının artırılmasıdır. Nağdsız formada əməliyyatlar nəticəsində pullar banklarda saxlanılır. Bu da təklifin həcmini istər-istəməz artırır. Bu gün dünya təcrübəsinə uyğun olaraq nağdsz hesablaşmalırın payı artırılmalıdır və bu, korrupsiyanın qarşısının alınmasına, vergidən gizlənmələrin 50 faiz aşağı düşməsinə səbəb olardı.
- Necə düşünürsünüz, hazırki iqtisadi göstəricilərimizə əsasən ölkəmizdəki banklarda kreditlər neçə faiz olmalıdır?
- Bu gün Azərbaycanda kredit faizlərinin ən yüksək həddi 5 faiz olmalıdır. Kim nə deyir, desin, bu gün biz kredit ehtiyatlarının həcmini 50 milyarda qədər artıra bilsək, bu, ölkədə iqtisadiyyatın illik 20 faiz artımına nail olmaq deməkdir. Bu həcmə isə yalnız bir amillə nail olmaq mümkündür: hökümət əmanətləri və ya xarici bankların dəvəti…
Faizlər çox böyük əhəmiyyətə malikdir, iqtisadiyyatın ağır vəziyyətə düşməsinin səbəbi 90% bu amillə əlaqədardır. 2014-cü ildən bu günə kimi, hətta son aya qədər əsaslı vəsait qoyuluşunun və uyğun olaraq tikinti istehsalının həcmi düşməkdə davam edir, bunun da başlıca səbəbi faizlər və kredit resurslarının az olmasıdır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 25-07-2019 16:43 | Bölmə: Müsahibə

Professor Saleh Məmmədov ölkəmizdə kredit faizlərini aşağı salmaq üçün yollar təklif edir
Başqa ölkələrlə müqayisədə Azərbaycanda kredit fazilərinin yüksək olması barədə iddialar səsləndirilir. Bank mütəxəssisləri bunu əsaslandırmağa çalışsalar da, əslində kredit fazilərinin aşağı salınması üçün iqtisadi potensialımız var. Hətta potensial olmasa belə müəyyən “yol xəritəsi” ilə qısa müddətdə kredit faizlərini aşağı salmaq mümkündür. Necə?
Reyting.az xəbər verir ki, keçmiş maliyyə naziri, iqtisadçı ekspert, professor Saleh Məmmədov Bizimyol.info saytına verdiyi müsahibədə bu barədə danışıb.
- Saleh müəllim, Azərbaycanda kredit faizləri həqiqətənmi yüksəkdir, yoxsa bu bankirlərin iddia etdiyi kimi, dildən-dilə dolaşan şəhər əfsanəsidir?
- Azərbaycanda faizlər, illah da real faizlər, çox yüksəkdir. Real faiz nə deməkdir? Nominal fazidən inflayasiyanın faizini çıxanda real faiz qalır. Faktiki olaraq ölkəmizdə nominal faizlə inflyasiya arasındakı fərq 15-20 faziə qalxır ki, bu da iqtisadiyyat üçün çox qorxuludur. Bununla ölkə iqtisadiyyatını inkişaf etdirmək olmaz, bu iqtisadi artıma böyük zərbə vurur. Şirkət iş görmək üçün kredit götürüb əldə etdiyi gəliri də kredit borcunu ödəməyə versə batar.
Xarici ölkələrin praktikasında geniş yayılıb, investisiya layihələrinin 70 faizi kedit hesabına həyata keçirilir. Şirkət yüksək faizlər altında mənfəət əldə etmirsə, nə üçün layihə gerçəkləşdirməlidir?
- Bizdə kredit faizləri niyə bu qədər yüksəkdir?
- Bazarda qiymətləri həmişə tələb-təklif tənzimləyir. Azərbaycanın kredit bazarında tələblə təklif arasında uçurum yaranıb və buna görə faizlər çox yüksəkdir. Ölkə iqtisadiyyatı göstərir ki, kreditə olan illik tələb 50-60 milyard dollardır. Təklif isə 3-4 dəfə aşağıdır.
Keçən il Azərbaycanın cəmi bank aktivləri 17 milyard dollar təşkil edib. Amma ÜDM 41 milyard dollar olub. Bu o deməkdir ki, ən azı 41 milyard həcmində bank aktivləri formalaşmalı idi, lakin formalaşmadı, deməli, hardasa itib- batır. Tələb təklifdən 3 dəfə çoxdursa, faiz belə yüksək olacaq.
- Bunu necə aradan qaldırmaq olar?
- Birincisi, kredit resurslarının, bank aktivlərinin həcmi artırılmalıdır. Bu zaman normal bazar şəraitində qiymətlər, yəni kredit faizi dərhal düşür. 17 milyard bank aktivini ən azı 40-45 milyarda qaldırmaq olar. Tələblə təklif balanslaşmasının bir yolu budur.
İkincisi, bank inhisarçılığı Azərbaycanda yüksək səviyyədədir. 3-4 bank ölkədə bank passivlərinin 70-75 faizini əldə toplayıb. Əgər 4 şirkət bu resurslara sərəncam verirsə, istənilən vaxt öz aralarında razlığa gəlib yüksək qiymətlər təyin edə bilərlər. Buna heç kim təsir edə bilməz. Buna dövlət müdaxiləsi də effekt verməyəcək. Lakin bankirlər buna da mütləq bir çarə tapıb öz əməllərini yerinə yetirirlər. Minimum faizi təyin edib qalanını rüşvət kimi götürəcəklər. Yeganə yol bank inhisarçılığının aradan qaldırılmasıdır. Bunun üçün böyük xarici banklar ölkə iqtisadiyyatına cəlb edilməli və onların həm kapitalından, həm bank təcrübəsindən istifadə olunmalıdır.
Dünyada top 100 ən iri bankların ümumi aktivləri 75 trilyon dollardır. Bu bankları ölkəyə gətirə bilsək, bu aktivlərin 0,1 faizini cəlb etməklə 70 milyard dollar kredit ehtiyatı cəlb etmək olar. Bank passivlərinin içərisinə birdən-birə 70 milyardın gəlməsi ilə faizləri bir faizə də, hətta mənfi faizə də sala bilərik. Necə ki indi Avropada hətta mənfi faizlər də mövcuddur. Böyük bank aktivlərinin olması iqtisadiyyatın inkişafına yüksək təkan verərdi. Bu da sıçrayışlı inkişaf deməkdir.
Üçüncü yol bank şəbəkəsinin artırılmasıdır. Bank şəbəkəsinə görə Azərbaycan keçən əsrin 70-80-ci illərdə olduğundan geridə qalır. Sovet dövründə demək olar ki, əksər kəndlərdə bank şöbələri var idi. İndi kəndlərdə bank şöbəsi yoxdur. Əhalinin isə yarısına yaxını kənd yerlərində yaşayır.
Dördüncü üsul hökumətin kredit ehtiyatlarının formalaşmasında mütləq iştirakının təmin olunmasıdır. Dövlətin əlində çox böyük resurslar var. Bu resurslardan istifadə olunmalıdır. Azərbaycanın 45 milyarda yaxın ekstra xarici valyuta ehtiyatı var və bu xarici banklarda saxlanılır. Həm də çox aşağı faiz və aşağı gəlirlə. Bu ehtiyatlar heç 1 faiz gəlir vermir. Bizim öz banklarımızda saxlanılsa, faizləri çox aşağı sala bilər.
Qanunvericilik aktı hazırlanmalıdır və hökümət əmanətləri formalaşsa və daxili banklara yerləşdirilsə, bu əmanətlər ölkəyə böyük fayda verərdi. İnkişaf etmiş ölkələrdə hökümət əmanətləri kreditlərin böyük hissəsini təşkil edir.
Digər yol nağdsız hesablaşmaların, kartlarla ödənişlərin payının artırılmasıdır. Nağdsız formada əməliyyatlar nəticəsində pullar banklarda saxlanılır. Bu da təklifin həcmini istər-istəməz artırır. Bu gün dünya təcrübəsinə uyğun olaraq nağdsz hesablaşmalırın payı artırılmalıdır və bu, korrupsiyanın qarşısının alınmasına, vergidən gizlənmələrin 50 faiz aşağı düşməsinə səbəb olardı.
- Necə düşünürsünüz, hazırki iqtisadi göstəricilərimizə əsasən ölkəmizdəki banklarda kreditlər neçə faiz olmalıdır?
- Bu gün Azərbaycanda kredit faizlərinin ən yüksək həddi 5 faiz olmalıdır. Kim nə deyir, desin, bu gün biz kredit ehtiyatlarının həcmini 50 milyarda qədər artıra bilsək, bu, ölkədə iqtisadiyyatın illik 20 faiz artımına nail olmaq deməkdir. Bu həcmə isə yalnız bir amillə nail olmaq mümkündür: hökümət əmanətləri və ya xarici bankların dəvəti…
Faizlər çox böyük əhəmiyyətə malikdir, iqtisadiyyatın ağır vəziyyətə düşməsinin səbəbi 90% bu amillə əlaqədardır. 2014-cü ildən bu günə kimi, hətta son aya qədər əsaslı vəsait qoyuluşunun və uyğun olaraq tikinti istehsalının həcmi düşməkdə davam edir, bunun da başlıca səbəbi faizlər və kredit resurslarının az olmasıdır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
1-03-2025, 15:45
Deputat: Ukraynanı yalnız ABŞ xalqının Trampa qarşı qalxması xilas edə bilər - Müsahibə
23-01-2025, 19:03
İmran Bədirxanlı: “Özünü tapandan sonra yaşamaq asanlaşır” - Müsahibə
8-01-2025, 10:49
“Kino adamı kimi bir çox şeylər məni qane etmir” - Müsahibə
18-11-2024, 12:28
Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə
17-08-2024, 15:25
“Böyük güclər sülhdə maraqlı görünmürlər” - Müsahibə
12-08-2024, 11:00
Emin Əfəndiyev: “Yeni ssenarilər, layihələr barədə düşünürəm” - Müsahibə
22-07-2024, 09:58
Gənc xanəndə: “Məcnun kimi səhnəyə çıxmaq ən böyük arzularımdan biri olub” - Müsahibə
8-07-2024, 10:43
Aktrisa: “Mən ürək adamıyam...” - Müsahibə
14-06-2024, 15:06
Nazir: “Sertifikatlaşdırmada iştirak edən hər beş müəllimdən biri kəsilir” - Müsahibə
6-04-2024, 21:12
Qulu Ağsəs: “Tənqidi indi çox tənqid edirlər” - Müsahibə
2-04-2024, 20:28
“Hava hücumu ssenarisi mümkündür” - Müsahibə
19-02-2024, 16:33
Aktyor: “Əvvəldən bilsəydim o filmə çəkilməzdim...” - Müsahibə
16-02-2024, 12:55
Bəstəkar: “Zamanın ritmini tutmaq çətinləşib” - Müsahibə
28-01-2024, 15:36
Qüdrət Həsənquliyev: “Azərbaycan yenidən qurulmalıdır” - Müsahibə
9-12-2023, 20:57
Hərbi ekspert: “Krım körpüsü dağıdılmalıdır” - Müsahibə
14-11-2023, 19:08
Xalq artisti: “Teatrın ən ağrılı məsələlərindən biri də yaş senzi ilə bağlıdır” - Müsahibə
4-11-2023, 09:41
İlham Əziz: “Hər yazıçının öz əlifbası olmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 15:19
Zahid Oruc: “Zəfər dövləti, Zəfər təşkilatı, Zəfər təhsil modeli yaradılmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 11:01
Əlizadə Nuri: “Şairlik-sözlə inqilab etməkdir” - Müsahibə
23-10-2023, 18:22
General Sırski: “Düşmən ciddi itkilər verir, lakin onlar...” - Müsahibə
23-10-2023, 10:26
Aktrisa: “Özümü olmalı olduğum yerdə hiss edirəm” - Müsahibə
19-09-2023, 13:48
Hərbi analitik: “Rusiya Moskvanı lazımi şəkildə qoruya bilmirsə, deməli...” - Müsahibə
5-09-2023, 18:40
General: “Rusiya elitası Putini devirməyə hazırdır” - Müsahibə
23-08-2023, 18:14
Beynəlxalq ekspert: “Ruslar Ukrayna ilə uzunmüddətli hərbi qarşıdurmaya ümid edirlər” - Müsahibə
16-08-2023, 12:08
Kənan Məmmədov: “Kino günündə göstərməyə yeni film olmadı” - Müsahibə
10-08-2023, 15:00
Rıjenko: “Rusiyanın Qara dəniz donanmasını məhv etmək üçün yüzlərlə drona ehtiyac var” - Müsahibə
30-05-2023, 16:48
Kinorejissor: “Bəzilərini kinonun taleyi yox, kinostudiyanın ərazisi maraqlandırır”
16-05-2023, 16:48
Şeytelman: “Priqojin Rusiyada yeganə şəxsdir ki, dövlət çevrilişlərini uğurla həyata keçirə bilir”
13-05-2023, 09:34
Qüdrət Həsənquliyev: “Davamlı sülh üçün danışıqları Türkiyə və Rusiya ilə aparmalıyıq” - Müsahibə
3-03-2023, 16:55
Keçmiş deputat: “Rus imperiyasının dağılması qaçılmazdır” - Müsahibə
9-02-2023, 12:36
Deputat: “Ciddi əks-zərbə vurulmalıdır” - Müsahibə
7-01-2023, 15:55
Sərdar Cəlaloğlu: “Rusiya Qarabağı ələ keçirməyə çalışır” - Müsahibə
30-12-2022, 10:55
Köçəri Nağıbəyli: “Bizim öz torpaqlarımızda yaşamaq hüququmuz olmalıdır” - Müsahibə
11-12-2022, 13:12
Səxavət Əlisoy: “Partiya sədrlərinin əksəriyyəti təkəbbürlü və yekəxanadır” - Müsahibə
27-11-2022, 10:15
Professor: “Rusiya və Fransa Azərbaycan-Ermənistan danışıqlarında böhranlı vəziyyət yaradıb” - Müsahibə
12-11-2022, 19:43
Tofiq Zülfüqarov: “Rusiyada siyasi böhran zamanıdır” - Müsahibə
28-10-2022, 13:08
Deputat: "Putin ikinci böyük səhvə yol verdi, həm də sübut etdi ki..."
25-10-2022, 08:35
Politoloq: “Rusiya və İran Azərbaycanda nələrəsə nail olmağa çalışsa da...” - Müsahibə
21-10-2022, 13:42
Vahid Əhmədov: “Heç kim bahalaşmanın qarşısını ala bilmir” - Müsahibə
15-10-2022, 09:58
Deputat: “Rusiya ilə məsələni konkretləşdirməyin vaxtı çatıb” - Müsahibə