21:16 / 11-07-2025
Xocalı soyqırımı zamanı girov götürülmüş qadın: "Yaşyarımlıq oğlum..." - (Yenilənib)
19:05 / 11-07-2025
"Qarabağ" klubu növbəti yoxlama oyununda qalib gəlib
18:06 / 11-07-2025
İqtisadi Şuranın iclası keçirilib
18:02 / 11-07-2025
Maliyyə Nazirliyi depozit hərracları keçirib
17:59 / 11-07-2025
Yerə düşən Mars parçası satışa çıxarılır
17:47 / 11-07-2025
Könül İbrahimlinin ölümü ilə bağlı cinayət işi açılıb
17:45 / 11-07-2025
Fransada üç deputatın mandatı ləğv edilib
17:37 / 11-07-2025
Kim Çen In Putinə nə qədər sursat verir?
17:32 / 11-07-2025
Aİ Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib: sülh sazişini tezləşdirin!
17:24 / 11-07-2025
Bakı və daha üç bölgədə yaşıllıqlar məhv edilib
17:08 / 11-07-2025
Böyük şəhərlərdə pensiyalar verilir
17:01 / 11-07-2025
Miqrasiya Xidməti əməkdaşlarının geyim forması dəyişib - Fərman
16:57 / 11-07-2025
Prorektor vəzifədən azad olunub
16:56 / 11-07-2025
Rusiya Polşanın Baş Konsulluğunu bağlayır
16:32 / 11-07-2025
Ağsaqqallar Şurasının sədr müavini mıəhkəmədə dindiriləcək
16:06 / 11-07-2025
Ekspert: “Əgər məsuliyyətə cəlb olunmalı bir nəfər varsa, o da Emin Əmrullayevdir"
15:45 / 11-07-2025
"Karvan" daha bir futbolçu ilə anlaşıb
15:41 / 11-07-2025
Havanın temperaturu 41 dərəcəyə qalxacaq - Xəbərdarlıq
15:06 / 11-07-2025
Sosial xidmət müəssisələrinə nəzarət qrupu yaradılır
14:35 / 11-07-2025
Azərbaycan I Liqasının başlama tarixi bəlli olub
14:33 / 11-07-2025
Azərbaycanın daha iki abidəsi UNESCO-nun siyahısına daxil edilib - Foto
14:09 / 11-07-2025
Mollazadə: “Danışıqlardan müsbət nəticə gözləyirik”
13:51 / 11-07-2025
Cəlaloğlu: Vasitəçilər olmadan belə bir görüşün baş tutması böyük əhəmiyyətə malikdir
13:50 / 11-07-2025
"2024-cü il dövlət büdcəsinin icrası haqqında" qanun təsdiqlənib
13:45 / 11-07-2025
Dövlət Neft Fondunun büdcəsinin icrası haqqında sərəncam imzalanıb
13:38 / 11-07-2025
Ukrayna üçün final faciəli olacaq
13:03 / 11-07-2025
Hovuzlarla bağlı yeni qadağa tətbiq edilib
13:03 / 11-07-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:58 / 11-07-2025
Lisey və gimnaziyalara qəbul imtahanının nəticələri açıqlanıb
12:55 / 11-07-2025
Putin uzunmüddətli müharibəyə hazırlaşır
12:16 / 08-07-2025

15:10 / 07-07-2025

14:53 / 10-07-2025

13:25 / 08-07-2025

17:43 / 07-07-2025

11:01 / 07-07-2025

18:33 / 07-07-2025

17:07 / 08-07-2025

14:27 / 09-07-2025

00:11 / 11-07-2025

14:39 / 07-07-2025

11:36 / 07-07-2025

Oxşar süjetlər, fərqli təqdimatlar... - Firuz Mustafa yazır
Tarix: 22-04-2020 20:34 | Bölmə: Firuz MUSTAFA

...əbədi və ədəbi suallar
Dünya ədəbiyyatında oxşar, hətta, az qala eyni süjet əsasında ortaya gələn dahiyanə əsərlər az deyildir. Buna aid saysız-hesabsız nümunələr də gətirmək olar. Məsələn, yeri gəlmişkən bu yaxınlarda eyni ildə doğulan (1924-cü ildə) və eyni yaşda (96 yaşında-F.M.) vəfat etmiş iki görkəmli rus yazıçısının əsərlərini - Yuri Bondarevin “Sahil” romanının və Leonid Zorinin “Varşava melodiyası” dramını xatırlatmaq istəyirəm. Bu əsərlər sırasında Nobel mükafatı laureatı Qabriel Qarsia Markesin “Taun vaxtı məhəbbət” əsərini də yada salmağı lazım bilirəm. Məsələ burasındadır ki, hər üç əsərin süjeti və əsas qəhrəmanları bir-birlərinə çox bənzəyirlər. Hər üç əsərin qəhrəmanı yaşlı kişilərdir. Süjeti uzun-uzadı danışıb çox vaxt almaq istəmirəm. Bu əsərlərin məğzi həm də ondan ibarətdir ki, qəhrəmanlar ilk gənclik çağlarında gənc xanımlara vurulurlar və sonralar obyektiv səbəblər ucbatından öz sevgililərindən uzaq düşürlər. Aradan onillər keçəndən sonra bu qəhrəmanlar, yəni bu ahıl adamlar bir-birlərinə yenidən qovuşurlar və gənclik çağlarında olduğu kimi, yenə çılğın bir sevgi yaşayırlar.
Lakin kim deyə bilər ki, bu əsərlər “plagiatdır”, oxşardır və yaxud biri digərinin təkrarıdır? Belə bir iddiada bulunmaq yalnız səfehliyə dəlalət edə bilər. Süjet eyni olsa da təhkiyə, manera, təqdimat, təsvir, üslub tamamilə fərqlidir.
(Haşiyə. İndi bu sətirləri yaza-yaza xatırladım ki, elə mənim “Tıxac” pyesimin qəhrəmanları da təxminən bu taleni yaşamış insanlardır, amma onlar əsərdə ikinci planda iştirak edirlər. Yaxşı ki, vaxtilə Gəncə teatrında tamaşaya qoyulmuş bu əsər çox da geniş təbliğ edilməyib. Yaxşı ki, elə mən özüm də elə çox məşhur deyiləm. Yoxsa bəzi ədəbi sərsəmlər mənim də həmin dahilərdən “bəhrələndiyimi” israr edəcəkdilər. Bu anologiya, halbuki mənim yadıma elə indi düşdü).
...Lap elə, yeri gəlmişkən, bu “oxşarlıq” kontekstində dünyaca məşhur başqa bir çox əsərləri də yada salmaq olar.
Məsələn, Qustav Flöberin “Madam Bovari”, Lev Tolstoyun “Anna Karenina”, Mixail Şoloxovun “Sakit Don” adlı dünyaca məşhur romanlarının əsas qadın qəhrəmanları – Emma Bovari, Anna Karenina və Aksinya ərli ola-ola yad kişilərlə eşq yaşayırlar.
İndi bu qəhrəmanlara, necə deyərlər, “gözün üstə qaşın var” deyən yoxdur. Əksinə, həmin əsərlər yüsək ödüllərə layiq görülüb.
Amma “Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi” əsərinin müəllifi Anarı və onun qəhrəmanlarını tənqid edənlər az deyil. Yad kişiyə vurulmş ailəli qadının obrazını yaratdığına görə müəllifi az qala ittiham edirlər. Axı Anar nə vaxt, harada bu obraza bəraət verdiyini və ya Təhminənin ideal qadın olduğunu söyləyib? Belə şey olmayıb axı.
“Madam Bovari” haqda da bir neçə kəlmə əlavə etmək istəyirəm. Vaxtilə Qustav Flöberi ittiham edənlər ondan israrla soruşurdular ki, hörmətli ədib, de görək sən Fransada ərinə xəyanət edən belə bir qadını şəxsən tanıyırsanmı? Yazıq Flöber konkret fakt deməyə çəkinirdi. Axı bədii əsərdə hansı “faktologiyadan” danışasan? Amma “oxucular” ondan əl çəkmək istəmirdilər. Axırda boğaza yığılan yazıçı məcburiyyət qarşısında qalıb belə dedi: “Əzizlərim, Madam Bovari elə mən özüməm”.
Və elə buradaca bir haşiyə çıxmaq istəyirəm.
Məsələ burasındadır ki, bir varianta görə, Flöberdən heç də az məşhur olmayan digər bir dahi fransız yazıçısı Gi De Mopassan məhz ... Flöberin nikahdankənar doğulmuş oğludur.
Düzdür, Mopassanın atası rəsmən zadəgan nəslindən olan bir adamdı və tərs kimi onun da adı Qustav idi, yəni Qustav de Mopassan. Amma gələcək yazıçının anası xanım Laura Le-Puatvan o zaman məşhur olan yazıçı Flöberin fanatı idi və memurlarda yazılanlara inansaq, gələcək dahi yazıçının əsl atası onun rəsmi, yəni bizdə deyildiyi kimi, əri “kağız üstə olan” Qustav de Mopassan deyil, məhz indi hamının tanıdığı Qustav Flöber idi. Ki yəni, Mopassanın yazıçılığı da elə bu gendən, yəni anasının məşuqu olan dahidən gəlir.
Sözümün canı odur ki, özümüz özümüzə, yəni özümüzünkülərin yazdığına hücum etməyə daim hazırıq.
Təəssüf ki¸ indi bizdə az oxuyub çox danışanlar az deyil. Heç oxumayıb lap çox danışanların da sayı-hesabı yoxdur. Ən maraqlısı isə budur ki, bu “savadın” sahibləri arasında “ədəbiyyyat cəfakeşləri” də kifayət qədərdir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 22-04-2020 20:34 | Bölmə: Firuz MUSTAFA

...əbədi və ədəbi suallar
Dünya ədəbiyyatında oxşar, hətta, az qala eyni süjet əsasında ortaya gələn dahiyanə əsərlər az deyildir. Buna aid saysız-hesabsız nümunələr də gətirmək olar. Məsələn, yeri gəlmişkən bu yaxınlarda eyni ildə doğulan (1924-cü ildə) və eyni yaşda (96 yaşında-F.M.) vəfat etmiş iki görkəmli rus yazıçısının əsərlərini - Yuri Bondarevin “Sahil” romanının və Leonid Zorinin “Varşava melodiyası” dramını xatırlatmaq istəyirəm. Bu əsərlər sırasında Nobel mükafatı laureatı Qabriel Qarsia Markesin “Taun vaxtı məhəbbət” əsərini də yada salmağı lazım bilirəm. Məsələ burasındadır ki, hər üç əsərin süjeti və əsas qəhrəmanları bir-birlərinə çox bənzəyirlər. Hər üç əsərin qəhrəmanı yaşlı kişilərdir. Süjeti uzun-uzadı danışıb çox vaxt almaq istəmirəm. Bu əsərlərin məğzi həm də ondan ibarətdir ki, qəhrəmanlar ilk gənclik çağlarında gənc xanımlara vurulurlar və sonralar obyektiv səbəblər ucbatından öz sevgililərindən uzaq düşürlər. Aradan onillər keçəndən sonra bu qəhrəmanlar, yəni bu ahıl adamlar bir-birlərinə yenidən qovuşurlar və gənclik çağlarında olduğu kimi, yenə çılğın bir sevgi yaşayırlar.
Lakin kim deyə bilər ki, bu əsərlər “plagiatdır”, oxşardır və yaxud biri digərinin təkrarıdır? Belə bir iddiada bulunmaq yalnız səfehliyə dəlalət edə bilər. Süjet eyni olsa da təhkiyə, manera, təqdimat, təsvir, üslub tamamilə fərqlidir.
(Haşiyə. İndi bu sətirləri yaza-yaza xatırladım ki, elə mənim “Tıxac” pyesimin qəhrəmanları da təxminən bu taleni yaşamış insanlardır, amma onlar əsərdə ikinci planda iştirak edirlər. Yaxşı ki, vaxtilə Gəncə teatrında tamaşaya qoyulmuş bu əsər çox da geniş təbliğ edilməyib. Yaxşı ki, elə mən özüm də elə çox məşhur deyiləm. Yoxsa bəzi ədəbi sərsəmlər mənim də həmin dahilərdən “bəhrələndiyimi” israr edəcəkdilər. Bu anologiya, halbuki mənim yadıma elə indi düşdü).
...Lap elə, yeri gəlmişkən, bu “oxşarlıq” kontekstində dünyaca məşhur başqa bir çox əsərləri də yada salmaq olar.
Məsələn, Qustav Flöberin “Madam Bovari”, Lev Tolstoyun “Anna Karenina”, Mixail Şoloxovun “Sakit Don” adlı dünyaca məşhur romanlarının əsas qadın qəhrəmanları – Emma Bovari, Anna Karenina və Aksinya ərli ola-ola yad kişilərlə eşq yaşayırlar.
İndi bu qəhrəmanlara, necə deyərlər, “gözün üstə qaşın var” deyən yoxdur. Əksinə, həmin əsərlər yüsək ödüllərə layiq görülüb.
Amma “Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi” əsərinin müəllifi Anarı və onun qəhrəmanlarını tənqid edənlər az deyil. Yad kişiyə vurulmş ailəli qadının obrazını yaratdığına görə müəllifi az qala ittiham edirlər. Axı Anar nə vaxt, harada bu obraza bəraət verdiyini və ya Təhminənin ideal qadın olduğunu söyləyib? Belə şey olmayıb axı.
“Madam Bovari” haqda da bir neçə kəlmə əlavə etmək istəyirəm. Vaxtilə Qustav Flöberi ittiham edənlər ondan israrla soruşurdular ki, hörmətli ədib, de görək sən Fransada ərinə xəyanət edən belə bir qadını şəxsən tanıyırsanmı? Yazıq Flöber konkret fakt deməyə çəkinirdi. Axı bədii əsərdə hansı “faktologiyadan” danışasan? Amma “oxucular” ondan əl çəkmək istəmirdilər. Axırda boğaza yığılan yazıçı məcburiyyət qarşısında qalıb belə dedi: “Əzizlərim, Madam Bovari elə mən özüməm”.
Və elə buradaca bir haşiyə çıxmaq istəyirəm.
Məsələ burasındadır ki, bir varianta görə, Flöberdən heç də az məşhur olmayan digər bir dahi fransız yazıçısı Gi De Mopassan məhz ... Flöberin nikahdankənar doğulmuş oğludur.
Düzdür, Mopassanın atası rəsmən zadəgan nəslindən olan bir adamdı və tərs kimi onun da adı Qustav idi, yəni Qustav de Mopassan. Amma gələcək yazıçının anası xanım Laura Le-Puatvan o zaman məşhur olan yazıçı Flöberin fanatı idi və memurlarda yazılanlara inansaq, gələcək dahi yazıçının əsl atası onun rəsmi, yəni bizdə deyildiyi kimi, əri “kağız üstə olan” Qustav de Mopassan deyil, məhz indi hamının tanıdığı Qustav Flöber idi. Ki yəni, Mopassanın yazıçılığı da elə bu gendən, yəni anasının məşuqu olan dahidən gəlir.
Sözümün canı odur ki, özümüz özümüzə, yəni özümüzünkülərin yazdığına hücum etməyə daim hazırıq.
Təəssüf ki¸ indi bizdə az oxuyub çox danışanlar az deyil. Heç oxumayıb lap çox danışanların da sayı-hesabı yoxdur. Ən maraqlısı isə budur ki, bu “savadın” sahibləri arasında “ədəbiyyyat cəfakeşləri” də kifayət qədərdir.
Müəllifin bütün yazıları - Firuz MUSTAFA
Bölməyə aid digər xəbərlər
29-07-2020, 09:23
Firuz MUSTAFA - Türk və hindu dillərinin kök yaxınlığı haqda... - Firuz Mustafa yazır
4-07-2020, 01:05
Firuz MUSTAFA - Rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun əmək kitabçası… - Firuz Mustafa yazır
1-07-2020, 20:38
Firuz MUSTAFA - Oljas Süleymenov: “Azərbaycan həmişə ürəyimdədir...” - Firuz Mustafa yazır