18:08 / 21-11-2024
SPECA İqlim Ağıllı Şəhərlər Forumu üzrə Bakı Bəyannaməsi imzalanıb
18:03 / 21-11-2024
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
17:49 / 21-11-2024
Pərviz Şahbazov İstanbula gedir
17:25 / 21-11-2024
Əli Əsədov “Elektron hökumət” portalı ilə bağlı qərar imzalayıb
17:18 / 21-11-2024
Rusiya Tramp haqqında filmin yayımına icazə verməyib - Fotolar
17:08 / 21-11-2024
Nazirlər Kabineti riskli vergi ödəyiciləri haqqında qərar imzalayıb
16:48 / 21-11-2024
Matviyenko Azərbaycana gəlir
16:45 / 21-11-2024
Prezident iki Mərkəzi ləğv edib - Sərəncam
16:32 / 21-11-2024
Deputatlar daha 12 qanuna dəyişikliyi müzakirəyə çıxaracaq - Siyahı
16:23 / 21-11-2024
Leyla Əliyeva COP29-da: nadir canlıların mühafizəsinə həsr olunan panel müzakirələr olub - Fotolar
16:17 / 21-11-2024
Baş nazirin və sabiq müdafiə nazirinin həbsinə order verilib
16:17 / 21-11-2024
Milli Məclisin deputatı NATO PA-nın illik sessiyasında iştirak edəcək
16:06 / 21-11-2024
Putin Şimali Koreya liderinə 75 vəhşi heyvan göndərib
16:00 / 21-11-2024
Gömrük orqanlarına qəbul imtahanı keçiriləcək
15:45 / 21-11-2024
Dünya şöhrətli rejissorun 10 ən yaxşı filmi... - Siyahı
15:32 / 21-11-2024
Məşhur musiqi qrupu dünya turuna çıxır
15:29 / 21-11-2024
Ceyhun Bayramov misirli nazirlə telefonda danışıb
14:46 / 21-11-2024
Quterreş Bakıda: "Razılaşma istəyi hiss olunur"
14:43 / 21-11-2024
"Kəpəz"in futbolçusu əməliyyat olunub
14:36 / 21-11-2024
Rusiya Qərb silahlarına qarşı tədbirlər görməyə başlayıb
14:33 / 21-11-2024
SOCAR ilə “Tree Energy Solutions” arasında Birgə Tədqiqat Sazişi imzalanıb
14:08 / 21-11-2024
Ukrayna ərazi əvəzində sülhə razılaşmayacaq - Nazir
13:50 / 21-11-2024
NASA yüzlərlə mütəxəssisi işdən çıxarır
13:49 / 21-11-2024
Yaşayış minimumu 285 manat olacaq
13:32 / 21-11-2024
Dünyanın ən güclü donanmaları... - Qardaş Türkiyə siyahıda neçəncidir?
13:17 / 21-11-2024
Türkiyədə azərbaycanlı qadın güllələnib
13:16 / 21-11-2024
Prezidentə əhəmiyyət vermirlər - Gürcüstan parlamenti öz işinə başlayır
13:12 / 21-11-2024
Elza Seyidcahanın şeirləri dərsliyə salınıb? - DİM-dən açıqlama
13:10 / 21-11-2024
Zaxarova: “NATO qüvvələrinin Ukraynaya gəlməsi fəlakətə səbəb olacaq”
13:04 / 21-11-2024
Kino şirkəti Batmobil avtomobili istehsal edir
12:28 / 18-11-2024
Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə
12:05 / 19-11-2024
MMC vətəndaşın mənzilini dağıdıb, indi də obyektini ələ keçirmək istəyir - Fotolar
13:32 / 21-11-2024
Dünyanın ən güclü donanmaları... - Qardaş Türkiyə siyahıda neçəncidir?
19:50 / 19-11-2024
Beynəlxalq Bank 272 min manat cərimələnib
16:45 / 20-11-2024
Nazir: "Regionlardakı bəzi poçt şöbələrinin bağlanması araşdırılacaq"
16:22 / 20-11-2024
“Real Betis” klubunun nümayəndəsi Bakıda nəyə təəccüblənib? - Foto
15:29 / 18-11-2024
Daha üç şəhərə konsul təyinatı olub - Siyahı
17:09 / 18-11-2024
Deputatın oğlu yeni vəzifəyə təyin olunub
10:03 / 20-11-2024
Azərbaycan və Türkiyənin bələdiyyə təşkilatları arasında görüş keçirilib - Fotolar
09:37 / 21-11-2024
Naxçıvan səhiyyəsində həbslər başlayıb
15:55 / 20-11-2024
Deputatın "Zəngimcell" oyunu: "Balansınız bitmişdir..."
16:18 / 19-11-2024
Birinci instansiya məhkəmələrinə hakimlər təyin edilib - Siyahı
Oxşar süjetlər, fərqli təqdimatlar... - Firuz Mustafa yazır
Tarix: 22-04-2020 20:34 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
...əbədi və ədəbi suallar
Dünya ədəbiyyatında oxşar, hətta, az qala eyni süjet əsasında ortaya gələn dahiyanə əsərlər az deyildir. Buna aid saysız-hesabsız nümunələr də gətirmək olar. Məsələn, yeri gəlmişkən bu yaxınlarda eyni ildə doğulan (1924-cü ildə) və eyni yaşda (96 yaşında-F.M.) vəfat etmiş iki görkəmli rus yazıçısının əsərlərini - Yuri Bondarevin “Sahil” romanının və Leonid Zorinin “Varşava melodiyası” dramını xatırlatmaq istəyirəm. Bu əsərlər sırasında Nobel mükafatı laureatı Qabriel Qarsia Markesin “Taun vaxtı məhəbbət” əsərini də yada salmağı lazım bilirəm. Məsələ burasındadır ki, hər üç əsərin süjeti və əsas qəhrəmanları bir-birlərinə çox bənzəyirlər. Hər üç əsərin qəhrəmanı yaşlı kişilərdir. Süjeti uzun-uzadı danışıb çox vaxt almaq istəmirəm. Bu əsərlərin məğzi həm də ondan ibarətdir ki, qəhrəmanlar ilk gənclik çağlarında gənc xanımlara vurulurlar və sonralar obyektiv səbəblər ucbatından öz sevgililərindən uzaq düşürlər. Aradan onillər keçəndən sonra bu qəhrəmanlar, yəni bu ahıl adamlar bir-birlərinə yenidən qovuşurlar və gənclik çağlarında olduğu kimi, yenə çılğın bir sevgi yaşayırlar.
Lakin kim deyə bilər ki, bu əsərlər “plagiatdır”, oxşardır və yaxud biri digərinin təkrarıdır? Belə bir iddiada bulunmaq yalnız səfehliyə dəlalət edə bilər. Süjet eyni olsa da təhkiyə, manera, təqdimat, təsvir, üslub tamamilə fərqlidir.
(Haşiyə. İndi bu sətirləri yaza-yaza xatırladım ki, elə mənim “Tıxac” pyesimin qəhrəmanları da təxminən bu taleni yaşamış insanlardır, amma onlar əsərdə ikinci planda iştirak edirlər. Yaxşı ki, vaxtilə Gəncə teatrında tamaşaya qoyulmuş bu əsər çox da geniş təbliğ edilməyib. Yaxşı ki, elə mən özüm də elə çox məşhur deyiləm. Yoxsa bəzi ədəbi sərsəmlər mənim də həmin dahilərdən “bəhrələndiyimi” israr edəcəkdilər. Bu anologiya, halbuki mənim yadıma elə indi düşdü).
...Lap elə, yeri gəlmişkən, bu “oxşarlıq” kontekstində dünyaca məşhur başqa bir çox əsərləri də yada salmaq olar.
Məsələn, Qustav Flöberin “Madam Bovari”, Lev Tolstoyun “Anna Karenina”, Mixail Şoloxovun “Sakit Don” adlı dünyaca məşhur romanlarının əsas qadın qəhrəmanları – Emma Bovari, Anna Karenina və Aksinya ərli ola-ola yad kişilərlə eşq yaşayırlar.
İndi bu qəhrəmanlara, necə deyərlər, “gözün üstə qaşın var” deyən yoxdur. Əksinə, həmin əsərlər yüsək ödüllərə layiq görülüb.
Amma “Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi” əsərinin müəllifi Anarı və onun qəhrəmanlarını tənqid edənlər az deyil. Yad kişiyə vurulmş ailəli qadının obrazını yaratdığına görə müəllifi az qala ittiham edirlər. Axı Anar nə vaxt, harada bu obraza bəraət verdiyini və ya Təhminənin ideal qadın olduğunu söyləyib? Belə şey olmayıb axı.
“Madam Bovari” haqda da bir neçə kəlmə əlavə etmək istəyirəm. Vaxtilə Qustav Flöberi ittiham edənlər ondan israrla soruşurdular ki, hörmətli ədib, de görək sən Fransada ərinə xəyanət edən belə bir qadını şəxsən tanıyırsanmı? Yazıq Flöber konkret fakt deməyə çəkinirdi. Axı bədii əsərdə hansı “faktologiyadan” danışasan? Amma “oxucular” ondan əl çəkmək istəmirdilər. Axırda boğaza yığılan yazıçı məcburiyyət qarşısında qalıb belə dedi: “Əzizlərim, Madam Bovari elə mən özüməm”.
Və elə buradaca bir haşiyə çıxmaq istəyirəm.
Məsələ burasındadır ki, bir varianta görə, Flöberdən heç də az məşhur olmayan digər bir dahi fransız yazıçısı Gi De Mopassan məhz ... Flöberin nikahdankənar doğulmuş oğludur.
Düzdür, Mopassanın atası rəsmən zadəgan nəslindən olan bir adamdı və tərs kimi onun da adı Qustav idi, yəni Qustav de Mopassan. Amma gələcək yazıçının anası xanım Laura Le-Puatvan o zaman məşhur olan yazıçı Flöberin fanatı idi və memurlarda yazılanlara inansaq, gələcək dahi yazıçının əsl atası onun rəsmi, yəni bizdə deyildiyi kimi, əri “kağız üstə olan” Qustav de Mopassan deyil, məhz indi hamının tanıdığı Qustav Flöber idi. Ki yəni, Mopassanın yazıçılığı da elə bu gendən, yəni anasının məşuqu olan dahidən gəlir.
Sözümün canı odur ki, özümüz özümüzə, yəni özümüzünkülərin yazdığına hücum etməyə daim hazırıq.
Təəssüf ki¸ indi bizdə az oxuyub çox danışanlar az deyil. Heç oxumayıb lap çox danışanların da sayı-hesabı yoxdur. Ən maraqlısı isə budur ki, bu “savadın” sahibləri arasında “ədəbiyyyat cəfakeşləri” də kifayət qədərdir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 22-04-2020 20:34 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
...əbədi və ədəbi suallar
Dünya ədəbiyyatında oxşar, hətta, az qala eyni süjet əsasında ortaya gələn dahiyanə əsərlər az deyildir. Buna aid saysız-hesabsız nümunələr də gətirmək olar. Məsələn, yeri gəlmişkən bu yaxınlarda eyni ildə doğulan (1924-cü ildə) və eyni yaşda (96 yaşında-F.M.) vəfat etmiş iki görkəmli rus yazıçısının əsərlərini - Yuri Bondarevin “Sahil” romanının və Leonid Zorinin “Varşava melodiyası” dramını xatırlatmaq istəyirəm. Bu əsərlər sırasında Nobel mükafatı laureatı Qabriel Qarsia Markesin “Taun vaxtı məhəbbət” əsərini də yada salmağı lazım bilirəm. Məsələ burasındadır ki, hər üç əsərin süjeti və əsas qəhrəmanları bir-birlərinə çox bənzəyirlər. Hər üç əsərin qəhrəmanı yaşlı kişilərdir. Süjeti uzun-uzadı danışıb çox vaxt almaq istəmirəm. Bu əsərlərin məğzi həm də ondan ibarətdir ki, qəhrəmanlar ilk gənclik çağlarında gənc xanımlara vurulurlar və sonralar obyektiv səbəblər ucbatından öz sevgililərindən uzaq düşürlər. Aradan onillər keçəndən sonra bu qəhrəmanlar, yəni bu ahıl adamlar bir-birlərinə yenidən qovuşurlar və gənclik çağlarında olduğu kimi, yenə çılğın bir sevgi yaşayırlar.
Lakin kim deyə bilər ki, bu əsərlər “plagiatdır”, oxşardır və yaxud biri digərinin təkrarıdır? Belə bir iddiada bulunmaq yalnız səfehliyə dəlalət edə bilər. Süjet eyni olsa da təhkiyə, manera, təqdimat, təsvir, üslub tamamilə fərqlidir.
(Haşiyə. İndi bu sətirləri yaza-yaza xatırladım ki, elə mənim “Tıxac” pyesimin qəhrəmanları da təxminən bu taleni yaşamış insanlardır, amma onlar əsərdə ikinci planda iştirak edirlər. Yaxşı ki, vaxtilə Gəncə teatrında tamaşaya qoyulmuş bu əsər çox da geniş təbliğ edilməyib. Yaxşı ki, elə mən özüm də elə çox məşhur deyiləm. Yoxsa bəzi ədəbi sərsəmlər mənim də həmin dahilərdən “bəhrələndiyimi” israr edəcəkdilər. Bu anologiya, halbuki mənim yadıma elə indi düşdü).
...Lap elə, yeri gəlmişkən, bu “oxşarlıq” kontekstində dünyaca məşhur başqa bir çox əsərləri də yada salmaq olar.
Məsələn, Qustav Flöberin “Madam Bovari”, Lev Tolstoyun “Anna Karenina”, Mixail Şoloxovun “Sakit Don” adlı dünyaca məşhur romanlarının əsas qadın qəhrəmanları – Emma Bovari, Anna Karenina və Aksinya ərli ola-ola yad kişilərlə eşq yaşayırlar.
İndi bu qəhrəmanlara, necə deyərlər, “gözün üstə qaşın var” deyən yoxdur. Əksinə, həmin əsərlər yüsək ödüllərə layiq görülüb.
Amma “Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi” əsərinin müəllifi Anarı və onun qəhrəmanlarını tənqid edənlər az deyil. Yad kişiyə vurulmş ailəli qadının obrazını yaratdığına görə müəllifi az qala ittiham edirlər. Axı Anar nə vaxt, harada bu obraza bəraət verdiyini və ya Təhminənin ideal qadın olduğunu söyləyib? Belə şey olmayıb axı.
“Madam Bovari” haqda da bir neçə kəlmə əlavə etmək istəyirəm. Vaxtilə Qustav Flöberi ittiham edənlər ondan israrla soruşurdular ki, hörmətli ədib, de görək sən Fransada ərinə xəyanət edən belə bir qadını şəxsən tanıyırsanmı? Yazıq Flöber konkret fakt deməyə çəkinirdi. Axı bədii əsərdə hansı “faktologiyadan” danışasan? Amma “oxucular” ondan əl çəkmək istəmirdilər. Axırda boğaza yığılan yazıçı məcburiyyət qarşısında qalıb belə dedi: “Əzizlərim, Madam Bovari elə mən özüməm”.
Və elə buradaca bir haşiyə çıxmaq istəyirəm.
Məsələ burasındadır ki, bir varianta görə, Flöberdən heç də az məşhur olmayan digər bir dahi fransız yazıçısı Gi De Mopassan məhz ... Flöberin nikahdankənar doğulmuş oğludur.
Düzdür, Mopassanın atası rəsmən zadəgan nəslindən olan bir adamdı və tərs kimi onun da adı Qustav idi, yəni Qustav de Mopassan. Amma gələcək yazıçının anası xanım Laura Le-Puatvan o zaman məşhur olan yazıçı Flöberin fanatı idi və memurlarda yazılanlara inansaq, gələcək dahi yazıçının əsl atası onun rəsmi, yəni bizdə deyildiyi kimi, əri “kağız üstə olan” Qustav de Mopassan deyil, məhz indi hamının tanıdığı Qustav Flöber idi. Ki yəni, Mopassanın yazıçılığı da elə bu gendən, yəni anasının məşuqu olan dahidən gəlir.
Sözümün canı odur ki, özümüz özümüzə, yəni özümüzünkülərin yazdığına hücum etməyə daim hazırıq.
Təəssüf ki¸ indi bizdə az oxuyub çox danışanlar az deyil. Heç oxumayıb lap çox danışanların da sayı-hesabı yoxdur. Ən maraqlısı isə budur ki, bu “savadın” sahibləri arasında “ədəbiyyyat cəfakeşləri” də kifayət qədərdir.
Müəllifin bütün yazıları - Firuz MUSTAFA
Bölməyə aid digər xəbərlər
29-07-2020, 09:23
Firuz MUSTAFA - Türk və hindu dillərinin kök yaxınlığı haqda... - Firuz Mustafa yazır
4-07-2020, 01:05
Firuz MUSTAFA - Rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun əmək kitabçası… - Firuz Mustafa yazır
1-07-2020, 20:38
Firuz MUSTAFA - Oljas Süleymenov: “Azərbaycan həmişə ürəyimdədir...” - Firuz Mustafa yazır
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
