01:02 / 19-04-2024
Konfrans liqası: "Fiorentina" 2 qolla qələbə qazanıb
00:35 / 19-04-2024
"Arsenal" türk oyunçunu "radar"a salıb
00:01 / 19-04-2024
ABŞ Fələstinin BMT-yə tam üzvlüyünə “yox” deyəcək
23:01 / 18-04-2024
Türkiyədə üç ard-arda güclü zəlzələ olub
21:24 / 18-04-2024
Bakıda litvalı dənizçi haqqında sənədli film nümayiş olunub
19:04 / 18-04-2024
Respublika Pediatriya Mərkəzi yaradılıb
18:49 / 18-04-2024
Narkokuryer Hacıqabulda 12 kq narkotiklə saxlanılıb
18:03 / 18-04-2024
Bakıda qətl: Elvin Əsədovun cinayət işi məhkəməyə göndərilib
17:55 / 18-04-2024
ABŞ və Britaniya İrana qarşı sanksiyaları genişlənidirib
17:44 / 18-04-2024
Əfv edilənlərin içində niyə qadınlar az olur? - Açıqlama
17:40 / 18-04-2024
Kəmaləddin Heydərovun daha bir şirkəti məhkəməyə verilib
17:36 / 18-04-2024
Hacıqabulda qatar qadını vurub
16:31 / 18-04-2024
Makronun sözü ilə əməli uyğun gəlmir
16:29 / 18-04-2024
Səməd Seyidov: "Yeni Kaledoniyanın müstəqilliyini əldə edəcəyinə inanırıq"
16:15 / 18-04-2024
Prezident Nyu-Yorkda keçmiş prezidentlə görüşüb
16:01 / 18-04-2024
Bakıda iki nəfər dəm qazından ölüb
15:52 / 18-04-2024
Daha iki bankın əmlakları hərraca çıxarılıb
15:46 / 18-04-2024
Qubad İbadoğluya yekun ittiham aktı elan edilib
15:29 / 18-04-2024
Zəngilanda silah-sursat aşkarlanıb
15:13 / 18-04-2024
İcra başçısını söyən şəxsə 5 sutka həbs cəzası verilib
14:29 / 18-04-2024
Zaxarova: "Moskva Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin nizamlanması üçün hər şeyi edib"
14:20 / 18-04-2024
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
14:12 / 18-04-2024
Raketlərə qarşı yeni silah hazırlanır
13:54 / 18-04-2024
Azərbaycan və Yeni Kaledoniya parlamentləri əməkdaşlıq memorandumu imzalayıb
13:39 / 18-04-2024
Məhkəmə kokain kralı ilə bağlı qərar verib
13:12 / 18-04-2024
İki kluba texniki məğlubiyyət verilib
12:58 / 18-04-2024
Süni intellektdən qoruna biləcək sahələr sadalanıb
12:48 / 18-04-2024
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması başlayır
00:02 / 15-04-2024
Ceyhun Bayramov Özbəkistana gedib - Yenilənib
18:06 / 14-04-2024
İordaniya Kralı COP29-a dəvət olunub
20:08 / 15-04-2024
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
23:11 / 14-04-2024
Oqtay Əsədovun həyat yoldaşı son bir ildə Moskvada 14 milyon qazanıb
14:18 / 14-04-2024
Azərbaycan və İordaniya müdafiə sahəsində əməkdaşlığa dair Saziş imzalayıb
18:51 / 15-04-2024
“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar
09:07 / 14-04-2024
Bu gün 34 mindən çox abituriyent imtahan verəcək
22:33 / 14-04-2024
İsrail prezidenti: "Bu, əsil müharibə elanıdır"
13:58 / 16-04-2024
Agentlik sədri vəzifədən azad edilib - Yeni təyinat
15:07 / 17-04-2024
Hikmət Hacıyev: “Sülhməramlıların Azərbaycandan çıxarılması barədə qərar qəbul edilib”
14:31 / 14-04-2024
Paris-2024: Azərbaycan millisi lisenziya qazanıb
10:57 / 18-04-2024
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
Oxşar süjetlər, fərqli təqdimatlar... - Firuz Mustafa yazır
Tarix: 22-04-2020 20:34 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
...əbədi və ədəbi suallar
Dünya ədəbiyyatında oxşar, hətta, az qala eyni süjet əsasında ortaya gələn dahiyanə əsərlər az deyildir. Buna aid saysız-hesabsız nümunələr də gətirmək olar. Məsələn, yeri gəlmişkən bu yaxınlarda eyni ildə doğulan (1924-cü ildə) və eyni yaşda (96 yaşında-F.M.) vəfat etmiş iki görkəmli rus yazıçısının əsərlərini - Yuri Bondarevin “Sahil” romanının və Leonid Zorinin “Varşava melodiyası” dramını xatırlatmaq istəyirəm. Bu əsərlər sırasında Nobel mükafatı laureatı Qabriel Qarsia Markesin “Taun vaxtı məhəbbət” əsərini də yada salmağı lazım bilirəm. Məsələ burasındadır ki, hər üç əsərin süjeti və əsas qəhrəmanları bir-birlərinə çox bənzəyirlər. Hər üç əsərin qəhrəmanı yaşlı kişilərdir. Süjeti uzun-uzadı danışıb çox vaxt almaq istəmirəm. Bu əsərlərin məğzi həm də ondan ibarətdir ki, qəhrəmanlar ilk gənclik çağlarında gənc xanımlara vurulurlar və sonralar obyektiv səbəblər ucbatından öz sevgililərindən uzaq düşürlər. Aradan onillər keçəndən sonra bu qəhrəmanlar, yəni bu ahıl adamlar bir-birlərinə yenidən qovuşurlar və gənclik çağlarında olduğu kimi, yenə çılğın bir sevgi yaşayırlar.
Lakin kim deyə bilər ki, bu əsərlər “plagiatdır”, oxşardır və yaxud biri digərinin təkrarıdır? Belə bir iddiada bulunmaq yalnız səfehliyə dəlalət edə bilər. Süjet eyni olsa da təhkiyə, manera, təqdimat, təsvir, üslub tamamilə fərqlidir.
(Haşiyə. İndi bu sətirləri yaza-yaza xatırladım ki, elə mənim “Tıxac” pyesimin qəhrəmanları da təxminən bu taleni yaşamış insanlardır, amma onlar əsərdə ikinci planda iştirak edirlər. Yaxşı ki, vaxtilə Gəncə teatrında tamaşaya qoyulmuş bu əsər çox da geniş təbliğ edilməyib. Yaxşı ki, elə mən özüm də elə çox məşhur deyiləm. Yoxsa bəzi ədəbi sərsəmlər mənim də həmin dahilərdən “bəhrələndiyimi” israr edəcəkdilər. Bu anologiya, halbuki mənim yadıma elə indi düşdü).
...Lap elə, yeri gəlmişkən, bu “oxşarlıq” kontekstində dünyaca məşhur başqa bir çox əsərləri də yada salmaq olar.
Məsələn, Qustav Flöberin “Madam Bovari”, Lev Tolstoyun “Anna Karenina”, Mixail Şoloxovun “Sakit Don” adlı dünyaca məşhur romanlarının əsas qadın qəhrəmanları – Emma Bovari, Anna Karenina və Aksinya ərli ola-ola yad kişilərlə eşq yaşayırlar.
İndi bu qəhrəmanlara, necə deyərlər, “gözün üstə qaşın var” deyən yoxdur. Əksinə, həmin əsərlər yüsək ödüllərə layiq görülüb.
Amma “Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi” əsərinin müəllifi Anarı və onun qəhrəmanlarını tənqid edənlər az deyil. Yad kişiyə vurulmş ailəli qadının obrazını yaratdığına görə müəllifi az qala ittiham edirlər. Axı Anar nə vaxt, harada bu obraza bəraət verdiyini və ya Təhminənin ideal qadın olduğunu söyləyib? Belə şey olmayıb axı.
“Madam Bovari” haqda da bir neçə kəlmə əlavə etmək istəyirəm. Vaxtilə Qustav Flöberi ittiham edənlər ondan israrla soruşurdular ki, hörmətli ədib, de görək sən Fransada ərinə xəyanət edən belə bir qadını şəxsən tanıyırsanmı? Yazıq Flöber konkret fakt deməyə çəkinirdi. Axı bədii əsərdə hansı “faktologiyadan” danışasan? Amma “oxucular” ondan əl çəkmək istəmirdilər. Axırda boğaza yığılan yazıçı məcburiyyət qarşısında qalıb belə dedi: “Əzizlərim, Madam Bovari elə mən özüməm”.
Və elə buradaca bir haşiyə çıxmaq istəyirəm.
Məsələ burasındadır ki, bir varianta görə, Flöberdən heç də az məşhur olmayan digər bir dahi fransız yazıçısı Gi De Mopassan məhz ... Flöberin nikahdankənar doğulmuş oğludur.
Düzdür, Mopassanın atası rəsmən zadəgan nəslindən olan bir adamdı və tərs kimi onun da adı Qustav idi, yəni Qustav de Mopassan. Amma gələcək yazıçının anası xanım Laura Le-Puatvan o zaman məşhur olan yazıçı Flöberin fanatı idi və memurlarda yazılanlara inansaq, gələcək dahi yazıçının əsl atası onun rəsmi, yəni bizdə deyildiyi kimi, əri “kağız üstə olan” Qustav de Mopassan deyil, məhz indi hamının tanıdığı Qustav Flöber idi. Ki yəni, Mopassanın yazıçılığı da elə bu gendən, yəni anasının məşuqu olan dahidən gəlir.
Sözümün canı odur ki, özümüz özümüzə, yəni özümüzünkülərin yazdığına hücum etməyə daim hazırıq.
Təəssüf ki¸ indi bizdə az oxuyub çox danışanlar az deyil. Heç oxumayıb lap çox danışanların da sayı-hesabı yoxdur. Ən maraqlısı isə budur ki, bu “savadın” sahibləri arasında “ədəbiyyyat cəfakeşləri” də kifayət qədərdir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 22-04-2020 20:34 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
...əbədi və ədəbi suallar
Dünya ədəbiyyatında oxşar, hətta, az qala eyni süjet əsasında ortaya gələn dahiyanə əsərlər az deyildir. Buna aid saysız-hesabsız nümunələr də gətirmək olar. Məsələn, yeri gəlmişkən bu yaxınlarda eyni ildə doğulan (1924-cü ildə) və eyni yaşda (96 yaşında-F.M.) vəfat etmiş iki görkəmli rus yazıçısının əsərlərini - Yuri Bondarevin “Sahil” romanının və Leonid Zorinin “Varşava melodiyası” dramını xatırlatmaq istəyirəm. Bu əsərlər sırasında Nobel mükafatı laureatı Qabriel Qarsia Markesin “Taun vaxtı məhəbbət” əsərini də yada salmağı lazım bilirəm. Məsələ burasındadır ki, hər üç əsərin süjeti və əsas qəhrəmanları bir-birlərinə çox bənzəyirlər. Hər üç əsərin qəhrəmanı yaşlı kişilərdir. Süjeti uzun-uzadı danışıb çox vaxt almaq istəmirəm. Bu əsərlərin məğzi həm də ondan ibarətdir ki, qəhrəmanlar ilk gənclik çağlarında gənc xanımlara vurulurlar və sonralar obyektiv səbəblər ucbatından öz sevgililərindən uzaq düşürlər. Aradan onillər keçəndən sonra bu qəhrəmanlar, yəni bu ahıl adamlar bir-birlərinə yenidən qovuşurlar və gənclik çağlarında olduğu kimi, yenə çılğın bir sevgi yaşayırlar.
Lakin kim deyə bilər ki, bu əsərlər “plagiatdır”, oxşardır və yaxud biri digərinin təkrarıdır? Belə bir iddiada bulunmaq yalnız səfehliyə dəlalət edə bilər. Süjet eyni olsa da təhkiyə, manera, təqdimat, təsvir, üslub tamamilə fərqlidir.
(Haşiyə. İndi bu sətirləri yaza-yaza xatırladım ki, elə mənim “Tıxac” pyesimin qəhrəmanları da təxminən bu taleni yaşamış insanlardır, amma onlar əsərdə ikinci planda iştirak edirlər. Yaxşı ki, vaxtilə Gəncə teatrında tamaşaya qoyulmuş bu əsər çox da geniş təbliğ edilməyib. Yaxşı ki, elə mən özüm də elə çox məşhur deyiləm. Yoxsa bəzi ədəbi sərsəmlər mənim də həmin dahilərdən “bəhrələndiyimi” israr edəcəkdilər. Bu anologiya, halbuki mənim yadıma elə indi düşdü).
...Lap elə, yeri gəlmişkən, bu “oxşarlıq” kontekstində dünyaca məşhur başqa bir çox əsərləri də yada salmaq olar.
Məsələn, Qustav Flöberin “Madam Bovari”, Lev Tolstoyun “Anna Karenina”, Mixail Şoloxovun “Sakit Don” adlı dünyaca məşhur romanlarının əsas qadın qəhrəmanları – Emma Bovari, Anna Karenina və Aksinya ərli ola-ola yad kişilərlə eşq yaşayırlar.
İndi bu qəhrəmanlara, necə deyərlər, “gözün üstə qaşın var” deyən yoxdur. Əksinə, həmin əsərlər yüsək ödüllərə layiq görülüb.
Amma “Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi” əsərinin müəllifi Anarı və onun qəhrəmanlarını tənqid edənlər az deyil. Yad kişiyə vurulmş ailəli qadının obrazını yaratdığına görə müəllifi az qala ittiham edirlər. Axı Anar nə vaxt, harada bu obraza bəraət verdiyini və ya Təhminənin ideal qadın olduğunu söyləyib? Belə şey olmayıb axı.
“Madam Bovari” haqda da bir neçə kəlmə əlavə etmək istəyirəm. Vaxtilə Qustav Flöberi ittiham edənlər ondan israrla soruşurdular ki, hörmətli ədib, de görək sən Fransada ərinə xəyanət edən belə bir qadını şəxsən tanıyırsanmı? Yazıq Flöber konkret fakt deməyə çəkinirdi. Axı bədii əsərdə hansı “faktologiyadan” danışasan? Amma “oxucular” ondan əl çəkmək istəmirdilər. Axırda boğaza yığılan yazıçı məcburiyyət qarşısında qalıb belə dedi: “Əzizlərim, Madam Bovari elə mən özüməm”.
Və elə buradaca bir haşiyə çıxmaq istəyirəm.
Məsələ burasındadır ki, bir varianta görə, Flöberdən heç də az məşhur olmayan digər bir dahi fransız yazıçısı Gi De Mopassan məhz ... Flöberin nikahdankənar doğulmuş oğludur.
Düzdür, Mopassanın atası rəsmən zadəgan nəslindən olan bir adamdı və tərs kimi onun da adı Qustav idi, yəni Qustav de Mopassan. Amma gələcək yazıçının anası xanım Laura Le-Puatvan o zaman məşhur olan yazıçı Flöberin fanatı idi və memurlarda yazılanlara inansaq, gələcək dahi yazıçının əsl atası onun rəsmi, yəni bizdə deyildiyi kimi, əri “kağız üstə olan” Qustav de Mopassan deyil, məhz indi hamının tanıdığı Qustav Flöber idi. Ki yəni, Mopassanın yazıçılığı da elə bu gendən, yəni anasının məşuqu olan dahidən gəlir.
Sözümün canı odur ki, özümüz özümüzə, yəni özümüzünkülərin yazdığına hücum etməyə daim hazırıq.
Təəssüf ki¸ indi bizdə az oxuyub çox danışanlar az deyil. Heç oxumayıb lap çox danışanların da sayı-hesabı yoxdur. Ən maraqlısı isə budur ki, bu “savadın” sahibləri arasında “ədəbiyyyat cəfakeşləri” də kifayət qədərdir.
Müəllifin bütün yazıları - Firuz MUSTAFA
Bölməyə aid digər xəbərlər
29-07-2020, 09:23
Firuz MUSTAFA - Türk və hindu dillərinin kök yaxınlığı haqda... - Firuz Mustafa yazır
4-07-2020, 01:05
Firuz MUSTAFA - Rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun əmək kitabçası… - Firuz Mustafa yazır
1-07-2020, 20:38
Firuz MUSTAFA - Oljas Süleymenov: “Azərbaycan həmişə ürəyimdədir...” - Firuz Mustafa yazır
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
