23:50 / 15-07-2025
Şahin Şıxlinskinin oğlu saxlanılıb
20:13 / 15-07-2025
Sabir Rüstəmxanlı: "Tüpürüm sənin menecerinə də..."
18:44 / 15-07-2025
Dağlıq ərazidə güclü yanğın başlayıb - (Yenilənib)
18:03 / 15-07-2025
Azərbaycan "OPEC+" kvotasından gündəlik 87 min barel geri qalıb
17:57 / 15-07-2025
Ruben Vardanyanın cinayət işi üzrə məhkəmə keçirilib - (Yenilənib)
17:48 / 15-07-2025
Keçmiş futbolçu AFFA-da şöbə rəisi təyin olunub
17:37 / 15-07-2025
Əraqçi: 120-dən çox ölkə İrana hücumları pisləyib
17:35 / 15-07-2025
Bakda Avropa Kuboku keçiriləcək
16:53 / 15-07-2025
Ukraynanın baş naziri istefa verib
16:33 / 15-07-2025
Avropanı genişmiqyaslı müharibəyə hazırlaşmağa çağırırlar
16:19 / 15-07-2025
"Neftçi” Venesuela millisinin yarımmüdafiəçisi ilə anlaşıb
16:18 / 15-07-2025
İki dövlət qurumu Şamaxıda birgə konfrans keçirir - Foto
15:44 / 15-07-2025
UEFA Azərbaycanın 9 klubuna pul köçürüb
15:25 / 15-07-2025
Bəzi rayonlara leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
15:13 / 15-07-2025
Şəxsi məlumatları xarici kiberbunkerlərə ötürən dələduz haker saxlanılıb
14:49 / 15-07-2025
Kamran Əliyev daha iki prokurorla bağlı əmr imzalayıb
14:21 / 15-07-2025
Cəlilabadda meşəlik ərazidə yanğın başlayıb
14:20 / 15-07-2025
Avropa Rusiyanın 245 milyard dollarını Ukrayna üçün xərcləmək istəyir
14:16 / 15-07-2025
Afaq Bəşirqızı: "Xalq artisti adını sənə bibin, dayın, əmin verdirə bilər, amma..."
13:52 / 15-07-2025
Kamran Əliyevi iki prokuror təyin edib
13:47 / 15-07-2025
Rusiyanın NATO-ya hücum planı var
13:46 / 15-07-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
13:34 / 15-07-2025
Medvedev: Avropa məyus olsa da, Rusiyanın vecinə deyil
13:28 / 15-07-2025
Azərbaycanla Səudiyyə Ərəbistanı arasında bir sıra sənədlər təsdiqlənib
13:18 / 15-07-2025
Bolqarıstan Avrozonaya qəbul olunub
13:04 / 15-07-2025
İsrail ordusu xüsusi təyinatlıların düşərgələrinə hücum edib
12:41 / 15-07-2025
Musiqi, incəsənət məktəb və mərkəzlərinə qəbulun nəticələri elan olunub
12:35 / 15-07-2025
Bakıda şəhidin adını daşıyan küçənin sakinləri imdad diləyir - Fotolar
12:29 / 15-07-2025
Slovakiya Azərbaycanda fəxri konsulluq açacaq
00:11 / 11-07-2025

14:26 / 14-07-2025

13:38 / 11-07-2025

12:27 / 12-07-2025

14:09 / 11-07-2025

13:51 / 11-07-2025

12:34 / 11-07-2025

15:19 / 12-07-2025

06:13 / 13-07-2025

14:30 / 14-07-2025

08:34 / 11-07-2025

08:03 / 11-07-2025

Yazıçı qonorarı və... - Firuz Mustafa yazır
Tarix: 06-05-2020 11:53 | Bölmə: Firuz MUSTAFA

Tolstoyla Dostoyevskinin qələmhaqqı arasında nə qədər fərq vardı?
Ən varlı yazıçı kimdir?
Qraf Lev Tolstoy gəncliyində pulu sağa-sola xərcləyən əhlikef bir adam olub. O, orta yaşlarından etibarən pulu sevməyə başlayıb. Amma qocalıq yaşına çatandan sonra Tolstoyun nəinki pula, hətta bu dünyada baş verən bir çox məsələlərə heç bir marağı qalmamışdı. Bunu bir çoxları bilmir, ömrünün lap son günündə evdən çıxıb getməyinə də bir səbəb yazıçı ilə öz arvadı Sofya Bers arasında pul və sərvətlə bağlı yaranan mübahisə olmuşdu. Yox, bu, pula sevgidən deyildi...
Dediyim kimi, artıq bu vaxtlar Tolstoy üçün pul elə bir mahiyyət kəsb etmirdi. Hələ bu azmış kimi, qoca Lev Nikolayeviç öz ailə büdcəsini də “talayır”, xeyriyyəçilik edir, kasıblara əl tuturdu. O vaxtlar Rusiyada haqları pozulan dini azlıqların - duxoborların Rusiyadan sağ-salamat çıxıb getməsinə də Tolstoy yardım etmişdi. Yazıçı “Hərb və sülh” romanını nəzərdə tutduğu vaxtdan xeyli əvvəl bitirib nəşriyyata vermiş, aldığı yüksək qonorarın hamısını Rusiyadan Kanadaya köçən dini təriqətin üzvlərinə, yəni duxoborlara xərcləmişdi.
Qonorar demişkən...
Xatırladaq ki, Lev Tolstoy sağlığında Rusiyanın ən çox qonorar alan yazıçılarından biri, lap elə birincisi idi. Belə ki, Dostoyevski hər çap vərəq üçün yüz rubl alırdısa, Tolstoy beşyüz rubl alırdı.
Tarixən Şərqdə yazı-pozu adamlarına qonorar yox, ənam verirdilər.
İlk qonorarı Avropa yazıçıları almağa başlayıb.
Rus ədəbiyyatında ilk sistemli qonorar alan Puşkin olub.
Şeir kitabları elə o vaxt da gəlirli deyildi. Daha çox nəsr əsərləri qazanc gətirirdi.
Bəs görəsən, ümumiyyətlə, rus yazıçıları nə qədər qonorar alırdı?
Məsələn, Mixail Zaqoskin 1831-ci ildə nəşr edilən “Roslavlev” kitabına görə 40.000 rubl, A. S. Puşkin 1833-cü ildə nəşr edilən “Yevgeni Onegin”ə görə 12.000 rubl, M. Lermontov “Zəmanəmizin qəhrəmanı” romanına görə (1841-ci ildə) 1.500 rubl, İ. Qonçarov “Oblamov” romanına görə (1859-cu ildə) 10.000 rubl, İ. Turgenev “Zadəgan yuvası” romanına görə (1859-cu ildə) 4.000 rubl, F. Dostoyevski “İdiot” romanına görə (1868-cu ildə) 7.000 rubl, L. Tolstoy “Anna Karenina” romanına görə (1877-ci ildə) 20.000 rubl qonorar almışdı.
O dövrdəki pulun dəyərini öyrənmək istəyənlərin nəzərinə belə bir “aydınlaşdırıcı məsəl” çəkmək istəyirəm. Məsələn, 12.000 rubla Moskvada ev almaq olurdu. 2.000 rubla dördnəfərlik kareta, 30 rubla 30 şüşə amerikan romu, 400 rubla 400 kisə kartof, 600 rubla dörd yüz dənə yekə qarpız, 2 rubla 500 yumurta almaq olurdu.
Dediyim kimi, Rusiyada təxminən iki yüz il bundan əvvəl formalaşmağa başlayan qonorar sistemi, yaradıcı adamların həyatının stimullaşmasında mühüm rol oynadı. Xüsusən adlı-sanlı nasirlər aldıqları qonorarın hesabına normal yaşayırdılar. Sonralar bu cəhətdən dramaturqlar nasirləri üstələməyə başladılar.
Zəruri qeyd. Yarızarafat-yarıciddi, hərdən düşünürəm ki, o vaxt mənim bu vaxtkı qədər əsərim tamaşaya qoyulsaydı, gör bir nə qədər qonorar alardım... Hərçənd ki, əlimə qələm alanda və yazı prosesində heç vaxt əsərin gətirəcəyi gəlir, yəni qonorar haqda düşünmürəm. Yalnız əsəri bitirəndən sonra zarafatla “qara nər” dediyim qələmhaqqı yadıma düşür.
Bəs görəsən bu günkü yazıçılar nə qədər qonorar alır?..
Bəribaşdan deyim ki, bizim yazıçıların əksəriyyəti nəinki qonorar almır, heç bu barədə təsəvvürləri də yoxdur. Bilirəm, bu yerdə “bəziləri” köks ötürüb deyəcək ki, heyif deyildi Sovet vaxtı, yazıçıların hamısı qonorar alırdı. Doğrudur, həmin dövrdə kitabları çıxanlara qonorar verirdilər. Amma məsələ burasındadır ki, o vaxtkı yazıçıların kitabları nəyəsə yarayırdı. Olsun ki, o əsərlərin bir çoxu ideoloji cəhətdən bu günlə səsləşə bilməsin. Amma heç olmasa cümlələr yerli-yerində idi. Bədii əsərlərin çoxu sözün yaxşı (və ya pis) mənasında “süzgəcdən” keçirdi. Redaktə və korrektə işinə də söz ola bilməzdi. Amma indi...
İndi özünü “yazıçı” hesab edənlərin çoxunun kitablarını o vaxt nəşriyyatlar yaxına belə buraxmazdılar.
Bəli, indi kitab çıxarmaq istəyən adam “tərləməlidir”, yəni pul xərcləməlidir. Hələ pul verib başqasına “əsər” yazdıran “ədib” və “ədibələri” demirəm.
Ortaya daha konkret bir sual da çıxır: bəs görəsən bu günün ən çox qonorar alan qələm sahibi kimdir?..
Haşiyə. Coan Roulinq, Ceyms Patterson, Stiven Kinq, Canet İvanoviç Amerikanın ən varlı yazıçısıdır. Onların illik gəliri dollar hesabı ilə milyonlarla dəyərləndirilir.
Rusiyada da qonorarla yaşayan yazıçılar vardır. Məsələn, Pelevin, Bıkov, Donsova, Akunin kimi yazıçıların illik gəliri aşağı-yuxarı yüz min dollardan yuxarıdır.
Və onu da əlavə etmək istəyirəm ki, bu günkü yazıçıların əksəriyyəti ədəbiyyata “söz sənəti”, “mənəviyyat güzgüsü” kimi yox, biznes kimi yanaşırlar. Ədəbiyyat və bazar. Vaxtilə bu barədə də yazmışam.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 06-05-2020 11:53 | Bölmə: Firuz MUSTAFA

Tolstoyla Dostoyevskinin qələmhaqqı arasında nə qədər fərq vardı?
Ən varlı yazıçı kimdir?
Qraf Lev Tolstoy gəncliyində pulu sağa-sola xərcləyən əhlikef bir adam olub. O, orta yaşlarından etibarən pulu sevməyə başlayıb. Amma qocalıq yaşına çatandan sonra Tolstoyun nəinki pula, hətta bu dünyada baş verən bir çox məsələlərə heç bir marağı qalmamışdı. Bunu bir çoxları bilmir, ömrünün lap son günündə evdən çıxıb getməyinə də bir səbəb yazıçı ilə öz arvadı Sofya Bers arasında pul və sərvətlə bağlı yaranan mübahisə olmuşdu. Yox, bu, pula sevgidən deyildi...
Dediyim kimi, artıq bu vaxtlar Tolstoy üçün pul elə bir mahiyyət kəsb etmirdi. Hələ bu azmış kimi, qoca Lev Nikolayeviç öz ailə büdcəsini də “talayır”, xeyriyyəçilik edir, kasıblara əl tuturdu. O vaxtlar Rusiyada haqları pozulan dini azlıqların - duxoborların Rusiyadan sağ-salamat çıxıb getməsinə də Tolstoy yardım etmişdi. Yazıçı “Hərb və sülh” romanını nəzərdə tutduğu vaxtdan xeyli əvvəl bitirib nəşriyyata vermiş, aldığı yüksək qonorarın hamısını Rusiyadan Kanadaya köçən dini təriqətin üzvlərinə, yəni duxoborlara xərcləmişdi.
Qonorar demişkən...
Xatırladaq ki, Lev Tolstoy sağlığında Rusiyanın ən çox qonorar alan yazıçılarından biri, lap elə birincisi idi. Belə ki, Dostoyevski hər çap vərəq üçün yüz rubl alırdısa, Tolstoy beşyüz rubl alırdı.
Tarixən Şərqdə yazı-pozu adamlarına qonorar yox, ənam verirdilər.
İlk qonorarı Avropa yazıçıları almağa başlayıb.
Rus ədəbiyyatında ilk sistemli qonorar alan Puşkin olub.
Şeir kitabları elə o vaxt da gəlirli deyildi. Daha çox nəsr əsərləri qazanc gətirirdi.
Bəs görəsən, ümumiyyətlə, rus yazıçıları nə qədər qonorar alırdı?
Məsələn, Mixail Zaqoskin 1831-ci ildə nəşr edilən “Roslavlev” kitabına görə 40.000 rubl, A. S. Puşkin 1833-cü ildə nəşr edilən “Yevgeni Onegin”ə görə 12.000 rubl, M. Lermontov “Zəmanəmizin qəhrəmanı” romanına görə (1841-ci ildə) 1.500 rubl, İ. Qonçarov “Oblamov” romanına görə (1859-cu ildə) 10.000 rubl, İ. Turgenev “Zadəgan yuvası” romanına görə (1859-cu ildə) 4.000 rubl, F. Dostoyevski “İdiot” romanına görə (1868-cu ildə) 7.000 rubl, L. Tolstoy “Anna Karenina” romanına görə (1877-ci ildə) 20.000 rubl qonorar almışdı.
O dövrdəki pulun dəyərini öyrənmək istəyənlərin nəzərinə belə bir “aydınlaşdırıcı məsəl” çəkmək istəyirəm. Məsələn, 12.000 rubla Moskvada ev almaq olurdu. 2.000 rubla dördnəfərlik kareta, 30 rubla 30 şüşə amerikan romu, 400 rubla 400 kisə kartof, 600 rubla dörd yüz dənə yekə qarpız, 2 rubla 500 yumurta almaq olurdu.
Dediyim kimi, Rusiyada təxminən iki yüz il bundan əvvəl formalaşmağa başlayan qonorar sistemi, yaradıcı adamların həyatının stimullaşmasında mühüm rol oynadı. Xüsusən adlı-sanlı nasirlər aldıqları qonorarın hesabına normal yaşayırdılar. Sonralar bu cəhətdən dramaturqlar nasirləri üstələməyə başladılar.
Zəruri qeyd. Yarızarafat-yarıciddi, hərdən düşünürəm ki, o vaxt mənim bu vaxtkı qədər əsərim tamaşaya qoyulsaydı, gör bir nə qədər qonorar alardım... Hərçənd ki, əlimə qələm alanda və yazı prosesində heç vaxt əsərin gətirəcəyi gəlir, yəni qonorar haqda düşünmürəm. Yalnız əsəri bitirəndən sonra zarafatla “qara nər” dediyim qələmhaqqı yadıma düşür.
Bəs görəsən bu günkü yazıçılar nə qədər qonorar alır?..
Bəribaşdan deyim ki, bizim yazıçıların əksəriyyəti nəinki qonorar almır, heç bu barədə təsəvvürləri də yoxdur. Bilirəm, bu yerdə “bəziləri” köks ötürüb deyəcək ki, heyif deyildi Sovet vaxtı, yazıçıların hamısı qonorar alırdı. Doğrudur, həmin dövrdə kitabları çıxanlara qonorar verirdilər. Amma məsələ burasındadır ki, o vaxtkı yazıçıların kitabları nəyəsə yarayırdı. Olsun ki, o əsərlərin bir çoxu ideoloji cəhətdən bu günlə səsləşə bilməsin. Amma heç olmasa cümlələr yerli-yerində idi. Bədii əsərlərin çoxu sözün yaxşı (və ya pis) mənasında “süzgəcdən” keçirdi. Redaktə və korrektə işinə də söz ola bilməzdi. Amma indi...
İndi özünü “yazıçı” hesab edənlərin çoxunun kitablarını o vaxt nəşriyyatlar yaxına belə buraxmazdılar.
Bəli, indi kitab çıxarmaq istəyən adam “tərləməlidir”, yəni pul xərcləməlidir. Hələ pul verib başqasına “əsər” yazdıran “ədib” və “ədibələri” demirəm.
Ortaya daha konkret bir sual da çıxır: bəs görəsən bu günün ən çox qonorar alan qələm sahibi kimdir?..
Haşiyə. Coan Roulinq, Ceyms Patterson, Stiven Kinq, Canet İvanoviç Amerikanın ən varlı yazıçısıdır. Onların illik gəliri dollar hesabı ilə milyonlarla dəyərləndirilir.
Rusiyada da qonorarla yaşayan yazıçılar vardır. Məsələn, Pelevin, Bıkov, Donsova, Akunin kimi yazıçıların illik gəliri aşağı-yuxarı yüz min dollardan yuxarıdır.
Və onu da əlavə etmək istəyirəm ki, bu günkü yazıçıların əksəriyyəti ədəbiyyata “söz sənəti”, “mənəviyyat güzgüsü” kimi yox, biznes kimi yanaşırlar. Ədəbiyyat və bazar. Vaxtilə bu barədə də yazmışam.
Müəllifin bütün yazıları - Firuz MUSTAFA
Bölməyə aid digər xəbərlər
29-07-2020, 09:23
Firuz MUSTAFA - Türk və hindu dillərinin kök yaxınlığı haqda... - Firuz Mustafa yazır
4-07-2020, 01:05
Firuz MUSTAFA - Rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun əmək kitabçası… - Firuz Mustafa yazır
1-07-2020, 20:38
Firuz MUSTAFA - Oljas Süleymenov: “Azərbaycan həmişə ürəyimdədir...” - Firuz Mustafa yazır