18:31 / 25-05-2020
ABŞ-da koronavirusdan ölənlərin sayı 100 minə çatır
18:01 / 25-05-2020
FIFA referisi: "Futbol üçün darıxmışıq, amma əsas sağlamlıqdır"
17:53 / 25-05-2020
Gürcüstanın səhiyyə naziri erməni həmkarından izahat tələb edəcək
17:47 / 25-05-2020
İspaniya iyulun 1-dən əcnəbilər üçün karantin rejimini ləğv edəcək
17:40 / 25-05-2020
Prezident və xanımı daha bir ziyarətgahda oldu - Fotolar
17:17 / 25-05-2020
Prezident və Birinci xanım Şamaxıda xüsusi texnikalara baxış keçirdi, bağça açılışını etdi - Fotolar
16:55 / 25-05-2020
Prezident Şamaxıda Pirsaat Baba ziyarətgahında: görülən işlərlə bağlı məlumat verilib - Fotolar
16:42 / 25-05-2020
Lukaşenko: “Görünür, virus zəifləyib"
16:37 / 25-05-2020
Karantinə alınan icra başçısı danışdı: "İşimizi davam etdiririk"
16:30 / 25-05-2020
Gürcüstanda genişmiqyaslı müstəqillik günü tədbirləri keçirilməyəcək
16:20 / 25-05-2020
Azərbaycanda indiyədək koronavirusdan 2741 nəfər sağalıb
16:17 / 25-05-2020
Braziliyada vətəndaş müharibəsi ola bilər
16:11 / 25-05-2020
Azərbaycanda daha 149 nəfər koronavirusa yoluxub, iki nəfər vəfat edib
16:05 / 25-05-2020
Bakıda 17 kq-dan çox narkotik vasitəni onlayn yolla satmaq istəyən qardaşlar saxlanılıb
15:58 / 25-05-2020
Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Şamaxıya səfər edib
15:56 / 25-05-2020
Futbolçu dostları ilə birgə qıza təcavüz edib - Foto
15:45 / 25-05-2020
Basketbol üzrə avrokuboklar ləğv olunub
15:37 / 25-05-2020
Macarıstan Prezidenti: “Azərbaycan bizim üçün yalnız strateji tərəfdaş deyil, həm də dost ölkədir”
15:32 / 25-05-2020
Firudin Cəlilov: “...Azərbaycan və Türkiyə arasında ortaq parlament də qurmaq olar”
15:27 / 25-05-2020
Gürcüstan XİN: "Ukraynadan münasibətlərin normallaşdırılması üzrə addımlar gözləyirik"
15:16 / 25-05-2020
Rusiyada 2 mindən çox hamilə koronavirusa yoluxub
15:16 / 25-05-2020
Atası diplomat olan “mavi” şoumenə hökm oxundu
15:12 / 25-05-2020
Yaponiyada fövqəladə vəziyyət ləğv edilib
14:42 / 25-05-2020
İtaliyanın dövlət başçısı Azərbaycan Prezidentini təbrik edib
14:36 / 25-05-2020
Avropanın daha bir ölkəsi koronavirus üzərində qələbəni elan etdi
14:35 / 25-05-2020
Teledərslərin sabaha olan cədvəli açıqlanıb
14:34 / 25-05-2020
Gürcüstanın Baş naziri dəyişəcək
14:22 / 25-05-2020
İranda daha 34 nəfər koronavirusdan vəfat edib
14:21 / 25-05-2020
Benites “Nyukasl”a qayıtmağa hazırdır
14:15 / 25-05-2020
Azərbaycanda icra başçısı karantinə alındı
12:29 / 22-05-2020
Prezident daha bir icra başçısını vəzifədən azad etdi
15:15 / 22-05-2020
Prezident bir qrup şəxsi təltif etdi - Siyahı
16:35 / 21-05-2020
Təhsil naziri: "...hazır olmayanlar üçün avqust-sentyabr aylarında yenidən imtahanlar təşkil ediləcək"
18:23 / 24-05-2020
Qiyamçı general Türkiyəyə müharibə elan etdi
14:35 / 21-05-2020
Nazir müavini vəzifədən azad olundu - Yeni təyinat
22:12 / 20-05-2020
Təhlükə yenidən artır: nə etməliyik? - Professor yazır
17:11 / 21-05-2020
Prezident anons verdi: "İcra başçılarının fəaliyyəti təftiş edilir..."
14:53 / 24-05-2020
Əbülfəs Qarayevlə Elçin Quliyevə Britaniyada cinayət işi açılıb
13:58 / 21-05-2020
Ağ Evin qarşısı cəsədlərlə doludur - ABŞ-da və daha iki ölkədə gərginlik artır - Fotolar
15:49 / 21-05-2020
Baş prokurora yeni müavinlər təyin olunub
14:21 / 21-05-2020
İlham Əliyev naziri vəzifədən azad etdi
Yazıçı qonorarı və... - Firuz Mustafa yazır
Tarix: 06-05-2020 11:53 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
Tolstoyla Dostoyevskinin qələmhaqqı arasında nə qədər fərq vardı?
Ən varlı yazıçı kimdir?
Qraf Lev Tolstoy gəncliyində pulu sağa-sola xərcləyən əhlikef bir adam olub. O, orta yaşlarından etibarən pulu sevməyə başlayıb. Amma qocalıq yaşına çatandan sonra Tolstoyun nəinki pula, hətta bu dünyada baş verən bir çox məsələlərə heç bir marağı qalmamışdı. Bunu bir çoxları bilmir, ömrünün lap son günündə evdən çıxıb getməyinə də bir səbəb yazıçı ilə öz arvadı Sofya Bers arasında pul və sərvətlə bağlı yaranan mübahisə olmuşdu. Yox, bu, pula sevgidən deyildi...
Dediyim kimi, artıq bu vaxtlar Tolstoy üçün pul elə bir mahiyyət kəsb etmirdi. Hələ bu azmış kimi, qoca Lev Nikolayeviç öz ailə büdcəsini də “talayır”, xeyriyyəçilik edir, kasıblara əl tuturdu. O vaxtlar Rusiyada haqları pozulan dini azlıqların - duxoborların Rusiyadan sağ-salamat çıxıb getməsinə də Tolstoy yardım etmişdi. Yazıçı “Hərb və sülh” romanını nəzərdə tutduğu vaxtdan xeyli əvvəl bitirib nəşriyyata vermiş, aldığı yüksək qonorarın hamısını Rusiyadan Kanadaya köçən dini təriqətin üzvlərinə, yəni duxoborlara xərcləmişdi.
Qonorar demişkən...
Xatırladaq ki, Lev Tolstoy sağlığında Rusiyanın ən çox qonorar alan yazıçılarından biri, lap elə birincisi idi. Belə ki, Dostoyevski hər çap vərəq üçün yüz rubl alırdısa, Tolstoy beşyüz rubl alırdı.
Tarixən Şərqdə yazı-pozu adamlarına qonorar yox, ənam verirdilər.
İlk qonorarı Avropa yazıçıları almağa başlayıb.
Rus ədəbiyyatında ilk sistemli qonorar alan Puşkin olub.
Şeir kitabları elə o vaxt da gəlirli deyildi. Daha çox nəsr əsərləri qazanc gətirirdi.
Bəs görəsən, ümumiyyətlə, rus yazıçıları nə qədər qonorar alırdı?
Məsələn, Mixail Zaqoskin 1831-ci ildə nəşr edilən “Roslavlev” kitabına görə 40.000 rubl, A. S. Puşkin 1833-cü ildə nəşr edilən “Yevgeni Onegin”ə görə 12.000 rubl, M. Lermontov “Zəmanəmizin qəhrəmanı” romanına görə (1841-ci ildə) 1.500 rubl, İ. Qonçarov “Oblamov” romanına görə (1859-cu ildə) 10.000 rubl, İ. Turgenev “Zadəgan yuvası” romanına görə (1859-cu ildə) 4.000 rubl, F. Dostoyevski “İdiot” romanına görə (1868-cu ildə) 7.000 rubl, L. Tolstoy “Anna Karenina” romanına görə (1877-ci ildə) 20.000 rubl qonorar almışdı.
O dövrdəki pulun dəyərini öyrənmək istəyənlərin nəzərinə belə bir “aydınlaşdırıcı məsəl” çəkmək istəyirəm. Məsələn, 12.000 rubla Moskvada ev almaq olurdu. 2.000 rubla dördnəfərlik kareta, 30 rubla 30 şüşə amerikan romu, 400 rubla 400 kisə kartof, 600 rubla dörd yüz dənə yekə qarpız, 2 rubla 500 yumurta almaq olurdu.
Dediyim kimi, Rusiyada təxminən iki yüz il bundan əvvəl formalaşmağa başlayan qonorar sistemi, yaradıcı adamların həyatının stimullaşmasında mühüm rol oynadı. Xüsusən adlı-sanlı nasirlər aldıqları qonorarın hesabına normal yaşayırdılar. Sonralar bu cəhətdən dramaturqlar nasirləri üstələməyə başladılar.
Zəruri qeyd. Yarızarafat-yarıciddi, hərdən düşünürəm ki, o vaxt mənim bu vaxtkı qədər əsərim tamaşaya qoyulsaydı, gör bir nə qədər qonorar alardım... Hərçənd ki, əlimə qələm alanda və yazı prosesində heç vaxt əsərin gətirəcəyi gəlir, yəni qonorar haqda düşünmürəm. Yalnız əsəri bitirəndən sonra zarafatla “qara nər” dediyim qələmhaqqı yadıma düşür.
Bəs görəsən bu günkü yazıçılar nə qədər qonorar alır?..
Bəribaşdan deyim ki, bizim yazıçıların əksəriyyəti nəinki qonorar almır, heç bu barədə təsəvvürləri də yoxdur. Bilirəm, bu yerdə “bəziləri” köks ötürüb deyəcək ki, heyif deyildi Sovet vaxtı, yazıçıların hamısı qonorar alırdı. Doğrudur, həmin dövrdə kitabları çıxanlara qonorar verirdilər. Amma məsələ burasındadır ki, o vaxtkı yazıçıların kitabları nəyəsə yarayırdı. Olsun ki, o əsərlərin bir çoxu ideoloji cəhətdən bu günlə səsləşə bilməsin. Amma heç olmasa cümlələr yerli-yerində idi. Bədii əsərlərin çoxu sözün yaxşı (və ya pis) mənasında “süzgəcdən” keçirdi. Redaktə və korrektə işinə də söz ola bilməzdi. Amma indi...
İndi özünü “yazıçı” hesab edənlərin çoxunun kitablarını o vaxt nəşriyyatlar yaxına belə buraxmazdılar.
Bəli, indi kitab çıxarmaq istəyən adam “tərləməlidir”, yəni pul xərcləməlidir. Hələ pul verib başqasına “əsər” yazdıran “ədib” və “ədibələri” demirəm.
Ortaya daha konkret bir sual da çıxır: bəs görəsən bu günün ən çox qonorar alan qələm sahibi kimdir?..
Haşiyə. Coan Roulinq, Ceyms Patterson, Stiven Kinq, Canet İvanoviç Amerikanın ən varlı yazıçısıdır. Onların illik gəliri dollar hesabı ilə milyonlarla dəyərləndirilir.
Rusiyada da qonorarla yaşayan yazıçılar vardır. Məsələn, Pelevin, Bıkov, Donsova, Akunin kimi yazıçıların illik gəliri aşağı-yuxarı yüz min dollardan yuxarıdır.
Və onu da əlavə etmək istəyirəm ki, bu günkü yazıçıların əksəriyyəti ədəbiyyata “söz sənəti”, “mənəviyyat güzgüsü” kimi yox, biznes kimi yanaşırlar. Ədəbiyyat və bazar. Vaxtilə bu barədə də yazmışam.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 06-05-2020 11:53 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
Tolstoyla Dostoyevskinin qələmhaqqı arasında nə qədər fərq vardı?
Ən varlı yazıçı kimdir?
Qraf Lev Tolstoy gəncliyində pulu sağa-sola xərcləyən əhlikef bir adam olub. O, orta yaşlarından etibarən pulu sevməyə başlayıb. Amma qocalıq yaşına çatandan sonra Tolstoyun nəinki pula, hətta bu dünyada baş verən bir çox məsələlərə heç bir marağı qalmamışdı. Bunu bir çoxları bilmir, ömrünün lap son günündə evdən çıxıb getməyinə də bir səbəb yazıçı ilə öz arvadı Sofya Bers arasında pul və sərvətlə bağlı yaranan mübahisə olmuşdu. Yox, bu, pula sevgidən deyildi...
Dediyim kimi, artıq bu vaxtlar Tolstoy üçün pul elə bir mahiyyət kəsb etmirdi. Hələ bu azmış kimi, qoca Lev Nikolayeviç öz ailə büdcəsini də “talayır”, xeyriyyəçilik edir, kasıblara əl tuturdu. O vaxtlar Rusiyada haqları pozulan dini azlıqların - duxoborların Rusiyadan sağ-salamat çıxıb getməsinə də Tolstoy yardım etmişdi. Yazıçı “Hərb və sülh” romanını nəzərdə tutduğu vaxtdan xeyli əvvəl bitirib nəşriyyata vermiş, aldığı yüksək qonorarın hamısını Rusiyadan Kanadaya köçən dini təriqətin üzvlərinə, yəni duxoborlara xərcləmişdi.
Qonorar demişkən...
Xatırladaq ki, Lev Tolstoy sağlığında Rusiyanın ən çox qonorar alan yazıçılarından biri, lap elə birincisi idi. Belə ki, Dostoyevski hər çap vərəq üçün yüz rubl alırdısa, Tolstoy beşyüz rubl alırdı.
Tarixən Şərqdə yazı-pozu adamlarına qonorar yox, ənam verirdilər.
İlk qonorarı Avropa yazıçıları almağa başlayıb.
Rus ədəbiyyatında ilk sistemli qonorar alan Puşkin olub.
Şeir kitabları elə o vaxt da gəlirli deyildi. Daha çox nəsr əsərləri qazanc gətirirdi.
Bəs görəsən, ümumiyyətlə, rus yazıçıları nə qədər qonorar alırdı?
Məsələn, Mixail Zaqoskin 1831-ci ildə nəşr edilən “Roslavlev” kitabına görə 40.000 rubl, A. S. Puşkin 1833-cü ildə nəşr edilən “Yevgeni Onegin”ə görə 12.000 rubl, M. Lermontov “Zəmanəmizin qəhrəmanı” romanına görə (1841-ci ildə) 1.500 rubl, İ. Qonçarov “Oblamov” romanına görə (1859-cu ildə) 10.000 rubl, İ. Turgenev “Zadəgan yuvası” romanına görə (1859-cu ildə) 4.000 rubl, F. Dostoyevski “İdiot” romanına görə (1868-cu ildə) 7.000 rubl, L. Tolstoy “Anna Karenina” romanına görə (1877-ci ildə) 20.000 rubl qonorar almışdı.
O dövrdəki pulun dəyərini öyrənmək istəyənlərin nəzərinə belə bir “aydınlaşdırıcı məsəl” çəkmək istəyirəm. Məsələn, 12.000 rubla Moskvada ev almaq olurdu. 2.000 rubla dördnəfərlik kareta, 30 rubla 30 şüşə amerikan romu, 400 rubla 400 kisə kartof, 600 rubla dörd yüz dənə yekə qarpız, 2 rubla 500 yumurta almaq olurdu.
Dediyim kimi, Rusiyada təxminən iki yüz il bundan əvvəl formalaşmağa başlayan qonorar sistemi, yaradıcı adamların həyatının stimullaşmasında mühüm rol oynadı. Xüsusən adlı-sanlı nasirlər aldıqları qonorarın hesabına normal yaşayırdılar. Sonralar bu cəhətdən dramaturqlar nasirləri üstələməyə başladılar.
Zəruri qeyd. Yarızarafat-yarıciddi, hərdən düşünürəm ki, o vaxt mənim bu vaxtkı qədər əsərim tamaşaya qoyulsaydı, gör bir nə qədər qonorar alardım... Hərçənd ki, əlimə qələm alanda və yazı prosesində heç vaxt əsərin gətirəcəyi gəlir, yəni qonorar haqda düşünmürəm. Yalnız əsəri bitirəndən sonra zarafatla “qara nər” dediyim qələmhaqqı yadıma düşür.
Bəs görəsən bu günkü yazıçılar nə qədər qonorar alır?..
Bəribaşdan deyim ki, bizim yazıçıların əksəriyyəti nəinki qonorar almır, heç bu barədə təsəvvürləri də yoxdur. Bilirəm, bu yerdə “bəziləri” köks ötürüb deyəcək ki, heyif deyildi Sovet vaxtı, yazıçıların hamısı qonorar alırdı. Doğrudur, həmin dövrdə kitabları çıxanlara qonorar verirdilər. Amma məsələ burasındadır ki, o vaxtkı yazıçıların kitabları nəyəsə yarayırdı. Olsun ki, o əsərlərin bir çoxu ideoloji cəhətdən bu günlə səsləşə bilməsin. Amma heç olmasa cümlələr yerli-yerində idi. Bədii əsərlərin çoxu sözün yaxşı (və ya pis) mənasında “süzgəcdən” keçirdi. Redaktə və korrektə işinə də söz ola bilməzdi. Amma indi...
İndi özünü “yazıçı” hesab edənlərin çoxunun kitablarını o vaxt nəşriyyatlar yaxına belə buraxmazdılar.
Bəli, indi kitab çıxarmaq istəyən adam “tərləməlidir”, yəni pul xərcləməlidir. Hələ pul verib başqasına “əsər” yazdıran “ədib” və “ədibələri” demirəm.
Ortaya daha konkret bir sual da çıxır: bəs görəsən bu günün ən çox qonorar alan qələm sahibi kimdir?..
Haşiyə. Coan Roulinq, Ceyms Patterson, Stiven Kinq, Canet İvanoviç Amerikanın ən varlı yazıçısıdır. Onların illik gəliri dollar hesabı ilə milyonlarla dəyərləndirilir.
Rusiyada da qonorarla yaşayan yazıçılar vardır. Məsələn, Pelevin, Bıkov, Donsova, Akunin kimi yazıçıların illik gəliri aşağı-yuxarı yüz min dollardan yuxarıdır.
Və onu da əlavə etmək istəyirəm ki, bu günkü yazıçıların əksəriyyəti ədəbiyyata “söz sənəti”, “mənəviyyat güzgüsü” kimi yox, biznes kimi yanaşırlar. Ədəbiyyat və bazar. Vaxtilə bu barədə də yazmışam.
Müəllifin bütün yazıları - Firuz MUSTAFA
Bölməyə aid digər xəbərlər
20-04-2020, 23:09
Firuz MUSTAFA - İnək əmən əsgərlər, qarı nənənin şikayəti və Brejnevin səfəri haqda... - Foto
Prezidentin sabiq köməkçisi deyir ki, əvvəlki yanaşma və üsullarla, belə diplomatiya ilə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə nail olmaq mümkün deyil
Səyyad Əlizadə: "Sən necə nazirsən ki, əlinin altında nələrin baş verdiyini bilmirsən?"
Bədrəddin Quliyev: “Azərbaycan hakimiyyətində təmsil olunan bəlli qüvvələr indiyə qədər bizi milli baxımdan danışıqlara getməyə, siyasi qüvvələrin bir araya gəlməsinə imkan verməyiblər”
Köçəri Nağıbəyli təklif edir ki, Qərbi Azərbaycan mühacir hökuməti Ermənistanla sərhəd rayonda fəaliyyət göstərsin
Hüquqşünas: “Çindən kompensasiya tələbinə Rusiya və digər dövlətlərin də qoşulması mümkündür”
