17:01 / 08-05-2024
Litva Ukraynaya qoşun göndərməyə hazırdır
16:56 / 08-05-2024
Ombudsman həbsdəki jurnalistlərlə görüşüb
16:55 / 08-05-2024
Ukraynada hərbi vəziyyət və ümumi səfərbərlik daha 90 gün uzadılıb
16:37 / 08-05-2024
Daha bir şəhidin qalıqları Lerikdə dəfn edilib - Foto
16:30 / 08-05-2024
Dönərdən kütləvi zəhərlənmə olub - (Yenilənib)
16:11 / 08-05-2024
Bolqarıstan prezidenti Ulu Öndərin məzarını ziyarət edib
15:25 / 08-05-2024
25 minə yaxın şagird Azərbaycan dilindən imtahan verəcək
15:14 / 08-05-2024
Bolqarıstan prezidenti və birinci xanımın şərəfinə rəsmi nahar verilib
15:10 / 08-05-2024
Bolqarıstanın birinci xanımı Bakıda milli mətbəximizlə tanış olub - Fotolar
14:54 / 08-05-2024
İlham Əliyev: “Azərbaycan qazının Bolqarıstana ixracı arır”
14:44 / 08-05-2024
BNM “Zəfər şahidləri” layihəsinin icrasına başlayıb
14:39 / 08-05-2024
Şəhidimiz Lənkəranda torpağa tapşırılıb - Fotolar
14:38 / 08-05-2024
İsrail daha 30 fələstinlini həbs edib
14:19 / 08-05-2024
İsveç Mərkəzi Bankı faiz dərəcəsini aşağı salıb - 8 ildən sonra
14:11 / 08-05-2024
Daha müasir və güclü smartfon hazırlanır
13:57 / 08-05-2024
Yeni dünya rekorduna imza atılıb
13:35 / 08-05-2024
Generalın cinayət işi üzrə prokurorluğun protesti təmin edilməyib
13:18 / 08-05-2024
"Kəpəz" klubu 8500 manat cərimələnib
13:13 / 08-05-2024
Məhkəmə Anar Məmmədli barəsində qərar verib
13:09 / 08-05-2024
Azərbaycan ilə Bolqarıstan arasında sənədlər imzalanıb
12:52 / 08-05-2024
Sabah yağış yağacaq
12:18 / 08-05-2024
Rusiya gecə saatlarında yeddi bölgəyə 50-dən çox raket atıb
12:18 / 08-05-2024
Mehriban Əliyeva Bolqarıstanın birinci xanımını qəbul edb
12:12 / 08-05-2024
İsrail MN: "Kerem Əbu Səlim Sərhəd Qapısı yenidən açılıb"
12:01 / 08-05-2024
AFFA "Qarabağ" və "Neftçi" klublarını cəzalandırıb
11:50 / 08-05-2024
Səudiyyə Ərəbistanı vəhhabilikdən imtina edir
11:40 / 08-05-2024
DİM sədri: "Kütləvi imtahanları da elektron formata keçirəcəyik"
08:39 / 04-05-2024
Fironların lənəti... - Onların məzarını açan alimlərin ölüm səbəbi nədir?
23:16 / 06-05-2024
Poeziya müsabiqəsinin ilkin seçimi bəlli olub - Siyahı
18:19 / 03-05-2024
Məşhur yazıçı oxucularını təəccübləndirib
23:59 / 03-05-2024
Sabirabad təhsilinə müdir təyin olunub
17:42 / 03-05-2024
ƏƏSMN-nin kollegiya üzvlərinin sayı azaldılıb
17:16 / 03-05-2024
Neftin qiyməti son üç ayda rekord dərəcədə aşağı düşüb
14:32 / 04-05-2024
Prezident Xankəndi şəhəri ilə bağlı sərəncam verib
17:26 / 03-05-2024
Prezident “Əmək pensiyaları haqqında” qanuna dəyişikliyi təsdiqləyib
20:14 / 04-05-2024
ABŞ Qətərin HƏMAS-ı ölkədən çıxarmasını istəyir
18:01 / 03-05-2024
Naxçıvan Dövlət Universiteti yenidən təşkil ediləcək - Qərar
17:17 / 04-05-2024
İsa Qəmbər yenidən Müsavatın başqanı seçilib
10:32 / 05-05-2024
Heydər Əliyev Fondunun 20 illiyinə həsr olunan konsert keçirilib - Fotolar
Siyasi təhlilçi: “Siyasi dəyişikliklərin seçki ilə baş tutması yollarını iqtidar tamamilə qapadıb” - Müsahibə
Tarix: 05-11-2018 20:50 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Nəsimi Məmmədli: “Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz”
Adətən payızda ictimai-siyasi fəallıq artır. Doğrudur, hazırda ölkəmizdə hər hansı seçki olmasa da, ümumi baxımdan da siyasi fəallıq çox aşağıdır.
Qonşu ölkələrdəki siyasi aktivlik də Azərbaycana hər hansı formada təsir eləmir. Heç ölkə müxalifətinin də siyasi fəallıq cəhdləri hiss olunmur. Maraqlıdır, siyasi passivlik nə ilə bağlıdır?
Yayımların Monitorinq Mərkəzinin sədri, siyasi təhlilçi Nəsimi Məmmədli “Reytinq” qəzetinə müsahibəsinə bu mövzudan başlayıb:
- Hökumətin son illər apardığı basqıçı siyasət 2018-ci ildə daha da kəskin xarakter alıb. Müxalifətin fəaliyyət müstəvisi xeyli daralıb. Siyasi fəallıq göstərən müxalifət qurumlarının aktiv üzvləri müxtəlif ittihamlarla həbs olunub. Eyni zamanda, bu il hüquq-mühafizə orqanlarının “radikal dindar” adı altında bəzi vətəndaşlara qarşı istintaqsız, məhkəməsiz keçirdikləri “məhvetmə” əməliyyatları da cəmiyyətə psixoloji təsir göstərib. Artıq ölkədə qorxu mühiti ilə siyasi sabitliyin təmin olunma ənənəsi yaranıb. Belə bir mühitdə müxalifətin fəallıq göstərə bilməməsi qanunauyğunluqdur.
- Bütün zamanlarda zəruri olan məqamlardan biri müxalifətin vahid mövqedən çıxış etməsidir. Yəni müxalifət vahid mərkəzdə toplananda daha güclü görünüb. Amma son illər iqtidar əleyhdarları birlik istiqamətində hər hansı addım atmırlar. Sizcə, buna zərurət yoxdur, yoxsa mane olan başqa səbəblər var?
- Artıq ölkəmiz 2014-cü ildən sonra bütün nüfuzlu beynəlxalq hesabatlarda qeyri-azad ölkə kimi xarakterizə olunur. Belə siyasi şəraitdə öncəki illərin təcrübəsi artıq işə yaramır.
Ümumiyyətlə, qeyri-azad ölkələrdə klassik mənada anladığımız müxalifət olmur. Bir var iqtidarın müxalifəti, bir də var rejimin müxalifəti. Demokratik ölkələrdə iqtidarın müxalifətini azad seçkilər müəyyən edir. Seçkilərdə bərabər rəqabət şəraitində uduzan qüvvə avtomatik olaraq iqtidara müxalifət olur. Antidemokratik ölkələrdə isə iqtidar öz müxalifətini özü müəyyən edir. Seçkilərdə kimi özünə alternativ görmək istəyirsə, bu missiyanı ona verir.
Qeyri-azad ölkələrdə isə bu təsnifat işə yaramır. Rejimin müxalifətini cəmiyyətdə baş verən neqativlərə etiraz edə bilən cəsarətli şəxslər müəyyən edir. Etiraz etməkdən çəkinməyən şəxslər daha çox hansı qüvvənin və siyasi liderin arxasında dayanırsa, rejimin müxalifəti də o qüvvə olur.
Bu gün iqtidara müxalifətdə olan qüvvələrlə, rejimə müxalifətdə olan qüvvələr bir-birindən fərqlənir. Onları birliyə çağırmaq, onlardan birgə mübarizə strategiyası ummaq yanlışdır. İqtidarın müxalifəti çoxsaylı və dağınıqdır. Hökumət də onlardan çəkinmir. Rejim müxalifəti isə azsaylıdır və monolitdir. Amma hökumət ondan çəkinir və basqı altında saxlayır.
Bu halda müxalifətin hansısa birliyindən danışmaq, sadəcə, vaxt itkisidir. Qeyri-azad ölkələrdə rejim müxalifəti ilə iqtidar müxalifətinin birləşməsi fors-major situasiyalarda və irimiqyaslı siyasi proseslərdə mümkündür.
- O fikirlər də səslənir ki, nöbbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi, yaxud da böş qalan deputat yerlərinə seçki keçirilməsi planlaşdırılır. Növbədənkənar seçki ola bilərmi? Bu seçki baş tutarsa, aktivlik yarana, yaxud ölkədə siyasi dəyişikliklərin olacağına zəmin yarana bilərmi?
- Öncə bir məsələyə diqqət çəkmək istəyirəm. Ölkə Konstitusiyasının 84-cü maddəsinin II hissəsində qeyd edilir ki, Milli Məclisə hər çağırışın seçkiləri 5 ildən bir noyabr ayının birinci bazar günü keçirilir. Eyni zamanda Seçki Məcəlləsinin 145.1-ci maddəsində də göstərilir ki, Konstitusiyanın 84-cü maddəsinin II hissəsinə, habelə, 109-cu maddəsinin 1-ci bəndinə uyğun olaraq yeni çağırışın deputat seçkiləri gününü ölkə prezidenti təyin edir. Yəni, bu, imperativ norma kimi qanunvericilikdə təsbit olunub.
Növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi mexanizmi isə qanunvericilikdə birbaşa təsbit olunmasa da, dolayısı ilə və bir qədər də mürəkkəb hüquqi mexanizm kimi mümkündür. Xüsusilə də 2016-cı ilin 26 sentyabrında Konstitusiyaya edilən dəyişikliklərdən sonra ölkə prezidentinə Milli Məclisə seçkilər barəsində fərman vermək səlahiyyəti verilib. Ölkə qanunvericiliyi növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsinə hüquqi əngəl törətmir.
Siyasi baxımdan da, hakimiyyətin siyasi iradəsi həlledicidir. Nə zaman öz maraqlarına uyğun saysalar seçkini təyin edə bilərlər. Günü sabah da növbədənkənar parlament seçkisi ola bilər, 2 ildən sonra da. Bu, nəinki onların siyasi maraqlarına, hətta onların ovqatına bağlı bir məsələdir.
Ümumiyyətlə, fəal vətəndaşlarımız bilməlidir ki, Konstitusiyanın 109-cu maddəsi ölkə prezidentinə çox geniş səlahiyyətlər verib. 32 bənddən ibarət olan bu səlahiyyətlərə ölkənin bütün sahələri daxildir və prezident ölkədə nə istəsə edə bilər.
Belə şəraitdə keçiriləcək seçkilərin cəmiyyətdə siyasi fəallıq doğurması çətindir. O cümlədən də siyasi dəyişikliklərin seçki ilə baş tutması yollarını iqtidar tamamilə qapadıb. Hətta bu fakt ABŞ Dovlət Departamentinin hesabatlarında da öz əksini tapıb.
- Ümumiyyətlə, parlament vasitəsiylə siyasi qüvvələrin ölkədə dəyişikliklərə başlaması nə dərəcədə inandırıcıdır? Siyasi qüvvələrin parlamentdə toparlanması və bu tribunadan islahatlara start verilməsini tələb etməsi nə dərəcədə realdır?
- Azərbaycanda keçirilən seçkiləri müzakirə etməyi artıq bir kənara qoymaq lazımdır. Sonuncu parlament seçkisi göstərdi ki, cəmiyyətin seçkilərə diqqət və marağı xeyli azalıb. Bu inamı təkcə müxalifətin gücü ilə bərpa etmək çətindir. Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz. Təcrübə göstərir ki, Azərbaycanda hər seçkidə xalqımız, dövlətimiz və demokratiyamız ağır məğlubiyyətə uğrayır.
Həmçinin, hökumət parlamentdə kimin və niyə təmsil olunmasına tam nəzarət edir. Belə bir nəzarət şəraitində parlamentdə təsadüfi təmsilçilik ola bilməz. Deməli, hansısa müsbət dəyişikliklərdən də danışmaq əbəsdir. Əgər hakimiyyət demokratikləşmə ilə bağlı siyasi iradə sərgiləməsə və ya cəmiyyət fəallaşmasa, bu şərait hələ bir müddət də davam edəcək.
- Son dövrlər deputatların fəaliyyətini məhdudlasdırmaq, onları cəzalandırmaq, mandatdan məhrum etməklə bağlı qaydalar və cazalar sərtləşdirilir. Hətta bəzi güzəştlər də ləğv olunur. Sizcə, bu dəyişiklik nəyə hesablanıb?
- Hakimiyyət istənilən halda cəmiyyətin bütün fəal kəsimini, o cümlədən də deputatları tam nəzarətdə saxlamaqda maraqlıdır. Bu, ümumiyyətlə, cəmiyyətə yönəlik basqıçı siyasətin tərkib hissəsidir. Siyasi psixologiya sübut edib ki, məhdudiyyətlər itaətkarlıq doğurur. Hakimiyyət məhkəmə hakimlərinin, deputatların üzərində məhdudiyyətləri sıxlaşdırdıqca, cəmiyyətdə itaəti dərinləşdirir.
Bəzi şəxslərdə yanlış olaraq belə qənaət var ki, guya iqtidar parlamentə müxalifəti buraxmaq niyyətində olduğu üçün belə profilaktik tədbirlər görür. Bunun heç bir əsası yoxdur. Qeyri-azad ölkələrin hakimiyyətlərinin addımlarında məntiqi ardıcıllıq və ya məna axtarmağa dəyməz. Sadəcə, siyasi sabitliyi yalnız bu yolla uzun müddət təmin etməyi düşünürlər.
- Bir məqama da diqqətinizi yönəltmək istərdim. 2000-ci ilin əvvəllərinə qədər beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycan müxalifətinə qarşı daha dəstəkçi mövqe tuturdu. Amma son illər bu dəstək bir qədər zəifləyib. Bunun nə ilə izah edə bilərsiniz?
- Haqlısınız, indi Qərbdə yanaşmalar xeyli dəyişib. Əvvəllər Azərbaycan hakimiyyəti Qərbə izah etməyə çalışırdı ki, biz coğrafi baxımdan Avropalı olsaq da, siyasi baxımdan Orta Asiyalıyıq. Bizimlə Avropa standartlarında əməkdaşlığınızdan imtina edin və bizim standartları qəbul edin. Avropa qurumları əvvəllər bu yanaşmaya kəskin müqavimət göstərirdi. Vahid Avropa standartlarından kənara çıxmalar az idi. Amma indi onlar da bununla barışıb. Bir sıra nüfuzlu Avropa qurumları Azərbaycanla münasibətlərdə Avropa dəyərlərini, standartlarını israrla qəbul etdirmək taktikasından imtina edib. Hətta bəzi hallarda Azərbaycan standartları ilə uğurlu əməkdaşlıq formulası da tapılıb.
Mövcud qlobal və regional siyasi reallıqlar da münasibətlərə öz təsirini göstərir. İndi Azərbaycan hökuməti Cənubi Qafqaz respublikaları ilə deyil, Orta Asiya respublikaları ilə eyni dəyərləri daşıyır. Demokratik dəyərləri daşıyan siyasi məkandan addım-addım uzaqlaşır. Belə görünür ki, Qərb bu tendensiyadan narahat deyil.
- Ümumiyyətlə, beynəlxalq təşkilatların, böyük dövlətlərin demokratiyaya dəstək siyasətini necə dəyərləndirirsiniz? Sizcə, onlar nəsə almamış...
- Beynəlxalq münasibətlər hər zaman iqtisadi-siyasi maraqlar üzərində qurulub. Dünyanın ən demokrtaik ölkələri də, ən amansız diktatura rejimlərinin hökm sürdüyü ölkələrlə ticarət əlaqələrində olub. Bu gün də belə hallar davam edir.
Azərbaycanın da iqtisadi-ticarət əlaqələrinin əhəmiyyətli hissəsi Qərblədir. Bizim anti-demokratik ölkə olmağımız, demokratik Qərbin bizimlə ticarət əlaqələrində olmasına heç də əngəl deyil. Demokratik cəmiyyətin üstünlüyü ilk növbədə həmin ölkələrin xalqlarına lazımdır.
Azərbaycan 2001-ci ildə Avropa Şurasına üzv olanda könüllü olaraq öz üzərinə çoxsaylı öhdəliklər götürsə də, müxtəlif bəhanələrlə bu öhdəlikləri icra etməkdən yayındı. Təəssüf ki, beynəlxalq qurumlar da bu neqativ hallara qarşı heç bir təsirli addım atmadı.
Zaur ƏHMƏD
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 05-11-2018 20:50 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Nəsimi Məmmədli: “Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz”
Adətən payızda ictimai-siyasi fəallıq artır. Doğrudur, hazırda ölkəmizdə hər hansı seçki olmasa da, ümumi baxımdan da siyasi fəallıq çox aşağıdır.
Qonşu ölkələrdəki siyasi aktivlik də Azərbaycana hər hansı formada təsir eləmir. Heç ölkə müxalifətinin də siyasi fəallıq cəhdləri hiss olunmur. Maraqlıdır, siyasi passivlik nə ilə bağlıdır?
Yayımların Monitorinq Mərkəzinin sədri, siyasi təhlilçi Nəsimi Məmmədli “Reytinq” qəzetinə müsahibəsinə bu mövzudan başlayıb:
- Hökumətin son illər apardığı basqıçı siyasət 2018-ci ildə daha da kəskin xarakter alıb. Müxalifətin fəaliyyət müstəvisi xeyli daralıb. Siyasi fəallıq göstərən müxalifət qurumlarının aktiv üzvləri müxtəlif ittihamlarla həbs olunub. Eyni zamanda, bu il hüquq-mühafizə orqanlarının “radikal dindar” adı altında bəzi vətəndaşlara qarşı istintaqsız, məhkəməsiz keçirdikləri “məhvetmə” əməliyyatları da cəmiyyətə psixoloji təsir göstərib. Artıq ölkədə qorxu mühiti ilə siyasi sabitliyin təmin olunma ənənəsi yaranıb. Belə bir mühitdə müxalifətin fəallıq göstərə bilməməsi qanunauyğunluqdur.
- Bütün zamanlarda zəruri olan məqamlardan biri müxalifətin vahid mövqedən çıxış etməsidir. Yəni müxalifət vahid mərkəzdə toplananda daha güclü görünüb. Amma son illər iqtidar əleyhdarları birlik istiqamətində hər hansı addım atmırlar. Sizcə, buna zərurət yoxdur, yoxsa mane olan başqa səbəblər var?
- Artıq ölkəmiz 2014-cü ildən sonra bütün nüfuzlu beynəlxalq hesabatlarda qeyri-azad ölkə kimi xarakterizə olunur. Belə siyasi şəraitdə öncəki illərin təcrübəsi artıq işə yaramır.
Ümumiyyətlə, qeyri-azad ölkələrdə klassik mənada anladığımız müxalifət olmur. Bir var iqtidarın müxalifəti, bir də var rejimin müxalifəti. Demokratik ölkələrdə iqtidarın müxalifətini azad seçkilər müəyyən edir. Seçkilərdə bərabər rəqabət şəraitində uduzan qüvvə avtomatik olaraq iqtidara müxalifət olur. Antidemokratik ölkələrdə isə iqtidar öz müxalifətini özü müəyyən edir. Seçkilərdə kimi özünə alternativ görmək istəyirsə, bu missiyanı ona verir.
Qeyri-azad ölkələrdə isə bu təsnifat işə yaramır. Rejimin müxalifətini cəmiyyətdə baş verən neqativlərə etiraz edə bilən cəsarətli şəxslər müəyyən edir. Etiraz etməkdən çəkinməyən şəxslər daha çox hansı qüvvənin və siyasi liderin arxasında dayanırsa, rejimin müxalifəti də o qüvvə olur.
Bu gün iqtidara müxalifətdə olan qüvvələrlə, rejimə müxalifətdə olan qüvvələr bir-birindən fərqlənir. Onları birliyə çağırmaq, onlardan birgə mübarizə strategiyası ummaq yanlışdır. İqtidarın müxalifəti çoxsaylı və dağınıqdır. Hökumət də onlardan çəkinmir. Rejim müxalifəti isə azsaylıdır və monolitdir. Amma hökumət ondan çəkinir və basqı altında saxlayır.
Bu halda müxalifətin hansısa birliyindən danışmaq, sadəcə, vaxt itkisidir. Qeyri-azad ölkələrdə rejim müxalifəti ilə iqtidar müxalifətinin birləşməsi fors-major situasiyalarda və irimiqyaslı siyasi proseslərdə mümkündür.
- O fikirlər də səslənir ki, nöbbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi, yaxud da böş qalan deputat yerlərinə seçki keçirilməsi planlaşdırılır. Növbədənkənar seçki ola bilərmi? Bu seçki baş tutarsa, aktivlik yarana, yaxud ölkədə siyasi dəyişikliklərin olacağına zəmin yarana bilərmi?
- Öncə bir məsələyə diqqət çəkmək istəyirəm. Ölkə Konstitusiyasının 84-cü maddəsinin II hissəsində qeyd edilir ki, Milli Məclisə hər çağırışın seçkiləri 5 ildən bir noyabr ayının birinci bazar günü keçirilir. Eyni zamanda Seçki Məcəlləsinin 145.1-ci maddəsində də göstərilir ki, Konstitusiyanın 84-cü maddəsinin II hissəsinə, habelə, 109-cu maddəsinin 1-ci bəndinə uyğun olaraq yeni çağırışın deputat seçkiləri gününü ölkə prezidenti təyin edir. Yəni, bu, imperativ norma kimi qanunvericilikdə təsbit olunub.
Növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi mexanizmi isə qanunvericilikdə birbaşa təsbit olunmasa da, dolayısı ilə və bir qədər də mürəkkəb hüquqi mexanizm kimi mümkündür. Xüsusilə də 2016-cı ilin 26 sentyabrında Konstitusiyaya edilən dəyişikliklərdən sonra ölkə prezidentinə Milli Məclisə seçkilər barəsində fərman vermək səlahiyyəti verilib. Ölkə qanunvericiliyi növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsinə hüquqi əngəl törətmir.
Siyasi baxımdan da, hakimiyyətin siyasi iradəsi həlledicidir. Nə zaman öz maraqlarına uyğun saysalar seçkini təyin edə bilərlər. Günü sabah da növbədənkənar parlament seçkisi ola bilər, 2 ildən sonra da. Bu, nəinki onların siyasi maraqlarına, hətta onların ovqatına bağlı bir məsələdir.
Ümumiyyətlə, fəal vətəndaşlarımız bilməlidir ki, Konstitusiyanın 109-cu maddəsi ölkə prezidentinə çox geniş səlahiyyətlər verib. 32 bənddən ibarət olan bu səlahiyyətlərə ölkənin bütün sahələri daxildir və prezident ölkədə nə istəsə edə bilər.
Belə şəraitdə keçiriləcək seçkilərin cəmiyyətdə siyasi fəallıq doğurması çətindir. O cümlədən də siyasi dəyişikliklərin seçki ilə baş tutması yollarını iqtidar tamamilə qapadıb. Hətta bu fakt ABŞ Dovlət Departamentinin hesabatlarında da öz əksini tapıb.
- Ümumiyyətlə, parlament vasitəsiylə siyasi qüvvələrin ölkədə dəyişikliklərə başlaması nə dərəcədə inandırıcıdır? Siyasi qüvvələrin parlamentdə toparlanması və bu tribunadan islahatlara start verilməsini tələb etməsi nə dərəcədə realdır?
- Azərbaycanda keçirilən seçkiləri müzakirə etməyi artıq bir kənara qoymaq lazımdır. Sonuncu parlament seçkisi göstərdi ki, cəmiyyətin seçkilərə diqqət və marağı xeyli azalıb. Bu inamı təkcə müxalifətin gücü ilə bərpa etmək çətindir. Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz. Təcrübə göstərir ki, Azərbaycanda hər seçkidə xalqımız, dövlətimiz və demokratiyamız ağır məğlubiyyətə uğrayır.
Həmçinin, hökumət parlamentdə kimin və niyə təmsil olunmasına tam nəzarət edir. Belə bir nəzarət şəraitində parlamentdə təsadüfi təmsilçilik ola bilməz. Deməli, hansısa müsbət dəyişikliklərdən də danışmaq əbəsdir. Əgər hakimiyyət demokratikləşmə ilə bağlı siyasi iradə sərgiləməsə və ya cəmiyyət fəallaşmasa, bu şərait hələ bir müddət də davam edəcək.
- Son dövrlər deputatların fəaliyyətini məhdudlasdırmaq, onları cəzalandırmaq, mandatdan məhrum etməklə bağlı qaydalar və cazalar sərtləşdirilir. Hətta bəzi güzəştlər də ləğv olunur. Sizcə, bu dəyişiklik nəyə hesablanıb?
- Hakimiyyət istənilən halda cəmiyyətin bütün fəal kəsimini, o cümlədən də deputatları tam nəzarətdə saxlamaqda maraqlıdır. Bu, ümumiyyətlə, cəmiyyətə yönəlik basqıçı siyasətin tərkib hissəsidir. Siyasi psixologiya sübut edib ki, məhdudiyyətlər itaətkarlıq doğurur. Hakimiyyət məhkəmə hakimlərinin, deputatların üzərində məhdudiyyətləri sıxlaşdırdıqca, cəmiyyətdə itaəti dərinləşdirir.
Bəzi şəxslərdə yanlış olaraq belə qənaət var ki, guya iqtidar parlamentə müxalifəti buraxmaq niyyətində olduğu üçün belə profilaktik tədbirlər görür. Bunun heç bir əsası yoxdur. Qeyri-azad ölkələrin hakimiyyətlərinin addımlarında məntiqi ardıcıllıq və ya məna axtarmağa dəyməz. Sadəcə, siyasi sabitliyi yalnız bu yolla uzun müddət təmin etməyi düşünürlər.
- Bir məqama da diqqətinizi yönəltmək istərdim. 2000-ci ilin əvvəllərinə qədər beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycan müxalifətinə qarşı daha dəstəkçi mövqe tuturdu. Amma son illər bu dəstək bir qədər zəifləyib. Bunun nə ilə izah edə bilərsiniz?
- Haqlısınız, indi Qərbdə yanaşmalar xeyli dəyişib. Əvvəllər Azərbaycan hakimiyyəti Qərbə izah etməyə çalışırdı ki, biz coğrafi baxımdan Avropalı olsaq da, siyasi baxımdan Orta Asiyalıyıq. Bizimlə Avropa standartlarında əməkdaşlığınızdan imtina edin və bizim standartları qəbul edin. Avropa qurumları əvvəllər bu yanaşmaya kəskin müqavimət göstərirdi. Vahid Avropa standartlarından kənara çıxmalar az idi. Amma indi onlar da bununla barışıb. Bir sıra nüfuzlu Avropa qurumları Azərbaycanla münasibətlərdə Avropa dəyərlərini, standartlarını israrla qəbul etdirmək taktikasından imtina edib. Hətta bəzi hallarda Azərbaycan standartları ilə uğurlu əməkdaşlıq formulası da tapılıb.
Mövcud qlobal və regional siyasi reallıqlar da münasibətlərə öz təsirini göstərir. İndi Azərbaycan hökuməti Cənubi Qafqaz respublikaları ilə deyil, Orta Asiya respublikaları ilə eyni dəyərləri daşıyır. Demokratik dəyərləri daşıyan siyasi məkandan addım-addım uzaqlaşır. Belə görünür ki, Qərb bu tendensiyadan narahat deyil.
- Ümumiyyətlə, beynəlxalq təşkilatların, böyük dövlətlərin demokratiyaya dəstək siyasətini necə dəyərləndirirsiniz? Sizcə, onlar nəsə almamış...
- Beynəlxalq münasibətlər hər zaman iqtisadi-siyasi maraqlar üzərində qurulub. Dünyanın ən demokrtaik ölkələri də, ən amansız diktatura rejimlərinin hökm sürdüyü ölkələrlə ticarət əlaqələrində olub. Bu gün də belə hallar davam edir.
Azərbaycanın da iqtisadi-ticarət əlaqələrinin əhəmiyyətli hissəsi Qərblədir. Bizim anti-demokratik ölkə olmağımız, demokratik Qərbin bizimlə ticarət əlaqələrində olmasına heç də əngəl deyil. Demokratik cəmiyyətin üstünlüyü ilk növbədə həmin ölkələrin xalqlarına lazımdır.
Azərbaycan 2001-ci ildə Avropa Şurasına üzv olanda könüllü olaraq öz üzərinə çoxsaylı öhdəliklər götürsə də, müxtəlif bəhanələrlə bu öhdəlikləri icra etməkdən yayındı. Təəssüf ki, beynəlxalq qurumlar da bu neqativ hallara qarşı heç bir təsirli addım atmadı.
Zaur ƏHMƏD
Bölməyə aid digər xəbərlər
6-04-2024, 21:12
Qulu Ağsəs: “Tənqidi indi çox tənqid edirlər” - Müsahibə
2-04-2024, 20:28
“Hava hücumu ssenarisi mümkündür” - Müsahibə
19-02-2024, 16:33
Aktyor: “Əvvəldən bilsəydim o filmə çəkilməzdim...” - Müsahibə
16-02-2024, 12:55
Bəstəkar: “Zamanın ritmini tutmaq çətinləşib” - Müsahibə
28-01-2024, 15:36
Qüdrət Həsənquliyev: “Azərbaycan yenidən qurulmalıdır” - Müsahibə
9-12-2023, 20:57
Hərbi ekspert: “Krım körpüsü dağıdılmalıdır” - Müsahibə
14-11-2023, 19:08
Xalq artisti: “Teatrın ən ağrılı məsələlərindən biri də yaş senzi ilə bağlıdır” - Müsahibə
4-11-2023, 09:41
İlham Əziz: “Hər yazıçının öz əlifbası olmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 15:19
Zahid Oruc: “Zəfər dövləti, Zəfər təşkilatı, Zəfər təhsil modeli yaradılmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 11:01
Əlizadə Nuri: “Şairlik-sözlə inqilab etməkdir” - Müsahibə
23-10-2023, 18:22
General Sırski: “Düşmən ciddi itkilər verir, lakin onlar...” - Müsahibə
23-10-2023, 10:26
Aktrisa: “Özümü olmalı olduğum yerdə hiss edirəm” - Müsahibə
19-09-2023, 13:48
Hərbi analitik: “Rusiya Moskvanı lazımi şəkildə qoruya bilmirsə, deməli...” - Müsahibə
5-09-2023, 18:40
General: “Rusiya elitası Putini devirməyə hazırdır” - Müsahibə
23-08-2023, 18:14
Beynəlxalq ekspert: “Ruslar Ukrayna ilə uzunmüddətli hərbi qarşıdurmaya ümid edirlər” - Müsahibə
16-08-2023, 12:08
Kənan Məmmədov: “Kino günündə göstərməyə yeni film olmadı” - Müsahibə
10-08-2023, 15:00
Rıjenko: “Rusiyanın Qara dəniz donanmasını məhv etmək üçün yüzlərlə drona ehtiyac var” - Müsahibə
30-05-2023, 16:48
Kinorejissor: “Bəzilərini kinonun taleyi yox, kinostudiyanın ərazisi maraqlandırır”
16-05-2023, 16:48
Şeytelman: “Priqojin Rusiyada yeganə şəxsdir ki, dövlət çevrilişlərini uğurla həyata keçirə bilir”
13-05-2023, 09:34
Qüdrət Həsənquliyev: “Davamlı sülh üçün danışıqları Türkiyə və Rusiya ilə aparmalıyıq” - Müsahibə
3-03-2023, 16:55
Keçmiş deputat: “Rus imperiyasının dağılması qaçılmazdır” - Müsahibə
9-02-2023, 12:36
Deputat: “Ciddi əks-zərbə vurulmalıdır” - Müsahibə
7-01-2023, 15:55
Sərdar Cəlaloğlu: “Rusiya Qarabağı ələ keçirməyə çalışır” - Müsahibə
30-12-2022, 10:55
Köçəri Nağıbəyli: “Bizim öz torpaqlarımızda yaşamaq hüququmuz olmalıdır” - Müsahibə
11-12-2022, 13:12
Səxavət Əlisoy: “Partiya sədrlərinin əksəriyyəti təkəbbürlü və yekəxanadır” - Müsahibə
27-11-2022, 10:15
Professor: “Rusiya və Fransa Azərbaycan-Ermənistan danışıqlarında böhranlı vəziyyət yaradıb” - Müsahibə
12-11-2022, 19:43
Tofiq Zülfüqarov: “Rusiyada siyasi böhran zamanıdır” - Müsahibə
28-10-2022, 13:08
Deputat: "Putin ikinci böyük səhvə yol verdi, həm də sübut etdi ki..."
25-10-2022, 08:35
Politoloq: “Rusiya və İran Azərbaycanda nələrəsə nail olmağa çalışsa da...” - Müsahibə
21-10-2022, 13:42
Vahid Əhmədov: “Heç kim bahalaşmanın qarşısını ala bilmir” - Müsahibə
15-10-2022, 09:58
Deputat: “Rusiya ilə məsələni konkretləşdirməyin vaxtı çatıb” - Müsahibə
9-10-2022, 14:22
Sülhəddin Əkbər: “İran yalnız Zəngəzur dəhlizinin açılacağından qorxmur” - Müsahibə
29-09-2022, 20:29
Elxan Qarayev: “Rusiyada hərbi səfərbərliyə cəlb olunan azərbaycanlılar kontrakt tələb etməlidir” - Müsahibə
21-09-2022, 14:06
Sərdar Cəlaloğlu: “Hər dəqiqə Ermənistan-Azərbaycan müharibəsi başlaya bilər” - Müsahibə
3-07-2022, 13:50
Deputat: “Məmur sahibkarlığından qaynaqlanan inhisarçılıq əhaliyə böyük ziyan vurur” - Müsahibə
6-06-2022, 13:50
Politoloq: “Rusiyada etirazlar artacaq” - Müsahibə
27-05-2022, 13:03
Keçmiş səfir: “Zaman Ukraynanın dostu, Kremlin düşmənidir” - Müsahibə
26-05-2022, 20:43
Hərbi ekspert: “Rusiya texnokratları müharibəni uduzduqlarını başa düşürlər” - Müsahibə
25-05-2022, 16:16
Deputat: “Qərb Ukraynanı güzəştə məcbur edəcək” - Müsahibə
Bu gün, 16:37
Daha bir şəhidin qalıqları Lerikdə dəfn edilib - Foto
Bu gün, 14:39
Şəhidimiz Lənkəranda torpağa tapşırılıb - Fotolar
Bu gün, 13:09
Azərbaycan ilə Bolqarıstan arasında sənədlər imzalanıb
Bu gün, 11:50
Səudiyyə Ərəbistanı vəhhabilikdən imtina edir
Dünən, 17:12
Birləşmiş Xəstəxananın vəzifəli şəxsi həbs olunub
Dünən, 15:09
Bakıdakı iaşə obyektində zəhərlənmə: iki nəfər ölüb, iki nəfər xəstəxanaya yerləşdirilib
6-05-2024, 12:44
İranın ali lideri “nüvə fətvası”na yenidən baxacaqmı?
6-05-2024, 12:25
Prezident dəyişikliyi təsdiqləyib – Qanunu pozanlar cərimələnəcək
6-05-2024, 08:18
Qərbi Azərbaycana Böyük Qayıdışa hazırlıq gedir - Foto
6-05-2024, 00:03
İki NATO ölkəsi Rusiya silahlarını Ukraynaya vermək istəmir
5-05-2024, 23:16
Günəşdə yeddi güclü partlayış baş verib
5-05-2024, 09:53
Heyrətamiz kainat: alimlərin araşdırması nədən xəbər verir?
4-05-2024, 12:38
Yeni ixtisaslarla bağlı meyarlar müəyyənləşib
4-05-2024, 07:20
Yeni araşdırma: prostat xərçənginin qarşısı alınır
3-05-2024, 13:35
Azərbaycan genişmiqyaslı müharibəyə hazırlaşır?
3-05-2024, 11:22
İranın Afrika həmləsi: Tehranın Qara qitədə hansı marağı var?
3-05-2024, 11:08
İnsan orqanizminə ən faydalı balıq növləri açıqlanıb - Onların yeyilməsi erkən ölüm riskini azaldır
3-05-2024, 11:03
Vəzifəli şəxslərə cinayət işi açılıb
3-05-2024, 10:00
Azərbaycanlı bankir ABŞ-da mülk alıb - 735 min dollara - (Fotollar)
3-05-2024, 09:45
Rus ordusu Ukraynanın daha iki vilayətinə hücuma hazırlaşır
3-05-2024, 08:33
Günəşdəki partlayış Yerdə maqnit qasırğası yaradıb
2-05-2024, 20:06
Ayda 4G şəbəkəsi yaradacaqlar
2-05-2024, 16:15
Parlament seçkiləri vaxtından əvvəl keçirilə bilər
1-05-2024, 17:58
Yeni yaradılan "Həyat ağacı" ekoloji problemləri həll edəcək, insan ömrünü uzadacaq
1-05-2024, 10:55
Ruslar Ukraynanın daha iki yaşayış məntəqəsini ələ keçirib - Fotolar
1-05-2024, 08:19
Birinci siniflərə sənəd qəbulu başlayır
1-05-2024, 07:28
ÜST xəbərdarlıq edir: humanitar fəlakət yaxınlaşır!
30-04-2024, 22:42
Magistraturalara qəbul imtahanının nəticələri açıqlanıb
30-04-2024, 12:02
Çin İranın ətəyini buraxmayacaq - Pekin niyə Tehranın tərəfini tutur?
29-04-2024, 18:12
Azərbaycanla Ermənistan arasında 35 sərhəd dirəyi quraşdırılıb
29-04-2024, 16:12
Türkiyənin NATO ilə bağlı qərarı 32 dövlətə çatdırılıb
29-04-2024, 15:55
İsa Qəmbər Müsavat başqanı postuna namizəd olub
29-04-2024, 12:54
Prezident iki nazir müavini təyin edib