01:12 / 25-05-2019
Həbsxanada atışma: Onlarla məhbus ölüb
00:38 / 25-05-2019
Qaqarini öldürən adamın adı açıqlandı
00:12 / 25-05-2019
Çempion “Qalatasaray” mövsümü məğlubiyyətlə bitirdi
00:03 / 25-05-2019
Leysan və dolu Daşkəsənə ziyan vurub
23:32 / 24-05-2019
Kreditlərdə zaminliyə xitam veriləcək? - İqtisadçıdan şərh
22:45 / 24-05-2019
Ramazanın 20-ci gününün duası: imsak və iftar vaxtı
20:39 / 24-05-2019
Fransada partlayış törədildi, yaralılar var
19:23 / 24-05-2019
XİN başçısından Azərbaycana mesaj: "Sərhədlə bağlı ən vacibi "Keşikçidağ" və onun ətrafındakı vəziyyətdir”
19:09 / 24-05-2019
Poroşenkonun partiyası adını dəyişdi
18:48 / 24-05-2019
Rusiyaya güclü qar yağdı: Məktəblər və yollar bağlandı
18:36 / 24-05-2019
Tramp İlham Əliyevə məktub göndərdi - Mətn
17:49 / 24-05-2019
Polis Musavat başqanının ata yurduna basqın edib
17:31 / 24-05-2019
Astaralı ailə Almaniyadan deportasiya olundu
17:23 / 24-05-2019
Prezident 7 dini quruma vəsait ayırdı - Siyahı
17:16 / 24-05-2019
Keçmiş MTN generalı Ali Məhkəməyə müraciət edib
17:06 / 24-05-2019
Dollar neçəyə olacaq? - Mərkəzi Bank 3 günlük rəsmi məzənnəni açıqladı
17:01 / 24-05-2019
Nazir özünə yeni müşavir təyin etdi
16:54 / 24-05-2019
Azərbaycanda kredit ittifaqları əmanət cəlb edə bilməyəcək - Qanun dəyişir
16:50 / 24-05-2019
Deputat: "Moskva ilə Bakı arasında münasibətləri pozmaq istəyirlər"
16:28 / 24-05-2019
Nazirdən generallara tapşırıq: "Düşmən təxribatının qarşısını dərhal alın" - Müdafiə Nazirliyində müşavirə
15:56 / 24-05-2019
Birinci vitse-spiker: "Həmsədrlərin regiona səfərləri turist səfəri olmalı deyil"
15:32 / 24-05-2019
İsraildə böyük yanğın, baş nazir yardım istədi - Fotolar
15:28 / 24-05-2019
Vitse-spiker: "Qarabağ münaqişəsi 1988-ci ildən başlayan münaqişə deyil"
15:11 / 24-05-2019
Qadınları zorlayıb öldürən kişi 35 il sonra edam edildi
15:10 / 24-05-2019
Ceyhun Bayramov KİV-də yayılan materialları Baş Prokurorluğa göndərdi - Görüntülərlə bağlı
14:57 / 24-05-2019
"Yunanıstan avro məkanına saxtakarlıq yolu ilə daxil olub" - Yunkerdən sərt bəyanat
14:49 / 24-05-2019
Ali məktəblərə qəbulun keçid balları aşağı salınacaq? - DİM-dən açıqlama
14:39 / 24-05-2019
Prezident rusiyalı naziri qəbul edib - Müzakirə
14:37 / 24-05-2019
Pakistanda məsciddə partlayış: 2 nəfər ölüb, 15 yaralı var
14:13 / 23-05-2019
Keçmiş gömrükçülər Gömrük Komitəsinin binası qarşısında etiraz aksiyası keçirəcək - Səbəb
15:42 / 22-05-2019
İsgəndər Həmidovun həbsi gündəmdə: tərəfdarları istintaqa sensasiyalı ifadələr veriblər
14:25 / 21-05-2019
Deputat: “Məmurlar Prezidentin islahat layihəsini boykot edir” - Müsahibə
09:03 / 20-05-2019
Tacikistan həbsxanasında qiyam: 29 məhbus və 3 nəzarətçi öldürüldü
16:26 / 20-05-2019
İsgəndər Həmidov ağır vəziyyətdə xaricə aparıldı
00:08 / 21-05-2019
İş adamı İlham Əliyevdən kömək istədi: “Ailəmin və yaxınlarımın həyatı təhlükədədir”
13:30 / 22-05-2019
Fuad Muradov adaşına bir bəyanatı da çox gördü
10:00 / 21-05-2019
Rusiyada saxlanılan jurnalist Fuad Abbasovu qəddarcasına döyüblər - Kimlər döydürüb?
19:59 / 21-05-2019
Türkiyə İrandan neft alışını dayandırdı - Fotolar
14:52 / 21-05-2019
Rəsmi Yerevan Rusiya XİN-ə etiraz edir: "Biz Türkiyə və Qafqaz tatarlarına qarşı mübarizə aparırıq"
13:20 / 21-05-2019
Deputat: "Təhsildə maaşın aşağı olması qəbuledilməzdir"
Siyasi təhlilçi: “Siyasi dəyişikliklərin seçki ilə baş tutması yollarını iqtidar tamamilə qapadıb” - Müsahibə
Tarix: 05-11-2018 20:50 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Nəsimi Məmmədli: “Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz”
Adətən payızda ictimai-siyasi fəallıq artır. Doğrudur, hazırda ölkəmizdə hər hansı seçki olmasa da, ümumi baxımdan da siyasi fəallıq çox aşağıdır.
Qonşu ölkələrdəki siyasi aktivlik də Azərbaycana hər hansı formada təsir eləmir. Heç ölkə müxalifətinin də siyasi fəallıq cəhdləri hiss olunmur. Maraqlıdır, siyasi passivlik nə ilə bağlıdır?
Yayımların Monitorinq Mərkəzinin sədri, siyasi təhlilçi Nəsimi Məmmədli “Reytinq” qəzetinə müsahibəsinə bu mövzudan başlayıb:
- Hökumətin son illər apardığı basqıçı siyasət 2018-ci ildə daha da kəskin xarakter alıb. Müxalifətin fəaliyyət müstəvisi xeyli daralıb. Siyasi fəallıq göstərən müxalifət qurumlarının aktiv üzvləri müxtəlif ittihamlarla həbs olunub. Eyni zamanda, bu il hüquq-mühafizə orqanlarının “radikal dindar” adı altında bəzi vətəndaşlara qarşı istintaqsız, məhkəməsiz keçirdikləri “məhvetmə” əməliyyatları da cəmiyyətə psixoloji təsir göstərib. Artıq ölkədə qorxu mühiti ilə siyasi sabitliyin təmin olunma ənənəsi yaranıb. Belə bir mühitdə müxalifətin fəallıq göstərə bilməməsi qanunauyğunluqdur.
- Bütün zamanlarda zəruri olan məqamlardan biri müxalifətin vahid mövqedən çıxış etməsidir. Yəni müxalifət vahid mərkəzdə toplananda daha güclü görünüb. Amma son illər iqtidar əleyhdarları birlik istiqamətində hər hansı addım atmırlar. Sizcə, buna zərurət yoxdur, yoxsa mane olan başqa səbəblər var?
- Artıq ölkəmiz 2014-cü ildən sonra bütün nüfuzlu beynəlxalq hesabatlarda qeyri-azad ölkə kimi xarakterizə olunur. Belə siyasi şəraitdə öncəki illərin təcrübəsi artıq işə yaramır.
Ümumiyyətlə, qeyri-azad ölkələrdə klassik mənada anladığımız müxalifət olmur. Bir var iqtidarın müxalifəti, bir də var rejimin müxalifəti. Demokratik ölkələrdə iqtidarın müxalifətini azad seçkilər müəyyən edir. Seçkilərdə bərabər rəqabət şəraitində uduzan qüvvə avtomatik olaraq iqtidara müxalifət olur. Antidemokratik ölkələrdə isə iqtidar öz müxalifətini özü müəyyən edir. Seçkilərdə kimi özünə alternativ görmək istəyirsə, bu missiyanı ona verir.
Qeyri-azad ölkələrdə isə bu təsnifat işə yaramır. Rejimin müxalifətini cəmiyyətdə baş verən neqativlərə etiraz edə bilən cəsarətli şəxslər müəyyən edir. Etiraz etməkdən çəkinməyən şəxslər daha çox hansı qüvvənin və siyasi liderin arxasında dayanırsa, rejimin müxalifəti də o qüvvə olur.
Bu gün iqtidara müxalifətdə olan qüvvələrlə, rejimə müxalifətdə olan qüvvələr bir-birindən fərqlənir. Onları birliyə çağırmaq, onlardan birgə mübarizə strategiyası ummaq yanlışdır. İqtidarın müxalifəti çoxsaylı və dağınıqdır. Hökumət də onlardan çəkinmir. Rejim müxalifəti isə azsaylıdır və monolitdir. Amma hökumət ondan çəkinir və basqı altında saxlayır.
Bu halda müxalifətin hansısa birliyindən danışmaq, sadəcə, vaxt itkisidir. Qeyri-azad ölkələrdə rejim müxalifəti ilə iqtidar müxalifətinin birləşməsi fors-major situasiyalarda və irimiqyaslı siyasi proseslərdə mümkündür.
- O fikirlər də səslənir ki, nöbbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi, yaxud da böş qalan deputat yerlərinə seçki keçirilməsi planlaşdırılır. Növbədənkənar seçki ola bilərmi? Bu seçki baş tutarsa, aktivlik yarana, yaxud ölkədə siyasi dəyişikliklərin olacağına zəmin yarana bilərmi?
- Öncə bir məsələyə diqqət çəkmək istəyirəm. Ölkə Konstitusiyasının 84-cü maddəsinin II hissəsində qeyd edilir ki, Milli Məclisə hər çağırışın seçkiləri 5 ildən bir noyabr ayının birinci bazar günü keçirilir. Eyni zamanda Seçki Məcəlləsinin 145.1-ci maddəsində də göstərilir ki, Konstitusiyanın 84-cü maddəsinin II hissəsinə, habelə, 109-cu maddəsinin 1-ci bəndinə uyğun olaraq yeni çağırışın deputat seçkiləri gününü ölkə prezidenti təyin edir. Yəni, bu, imperativ norma kimi qanunvericilikdə təsbit olunub.
Növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi mexanizmi isə qanunvericilikdə birbaşa təsbit olunmasa da, dolayısı ilə və bir qədər də mürəkkəb hüquqi mexanizm kimi mümkündür. Xüsusilə də 2016-cı ilin 26 sentyabrında Konstitusiyaya edilən dəyişikliklərdən sonra ölkə prezidentinə Milli Məclisə seçkilər barəsində fərman vermək səlahiyyəti verilib. Ölkə qanunvericiliyi növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsinə hüquqi əngəl törətmir.
Siyasi baxımdan da, hakimiyyətin siyasi iradəsi həlledicidir. Nə zaman öz maraqlarına uyğun saysalar seçkini təyin edə bilərlər. Günü sabah da növbədənkənar parlament seçkisi ola bilər, 2 ildən sonra da. Bu, nəinki onların siyasi maraqlarına, hətta onların ovqatına bağlı bir məsələdir.
Ümumiyyətlə, fəal vətəndaşlarımız bilməlidir ki, Konstitusiyanın 109-cu maddəsi ölkə prezidentinə çox geniş səlahiyyətlər verib. 32 bənddən ibarət olan bu səlahiyyətlərə ölkənin bütün sahələri daxildir və prezident ölkədə nə istəsə edə bilər.
Belə şəraitdə keçiriləcək seçkilərin cəmiyyətdə siyasi fəallıq doğurması çətindir. O cümlədən də siyasi dəyişikliklərin seçki ilə baş tutması yollarını iqtidar tamamilə qapadıb. Hətta bu fakt ABŞ Dovlət Departamentinin hesabatlarında da öz əksini tapıb.
- Ümumiyyətlə, parlament vasitəsiylə siyasi qüvvələrin ölkədə dəyişikliklərə başlaması nə dərəcədə inandırıcıdır? Siyasi qüvvələrin parlamentdə toparlanması və bu tribunadan islahatlara start verilməsini tələb etməsi nə dərəcədə realdır?
- Azərbaycanda keçirilən seçkiləri müzakirə etməyi artıq bir kənara qoymaq lazımdır. Sonuncu parlament seçkisi göstərdi ki, cəmiyyətin seçkilərə diqqət və marağı xeyli azalıb. Bu inamı təkcə müxalifətin gücü ilə bərpa etmək çətindir. Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz. Təcrübə göstərir ki, Azərbaycanda hər seçkidə xalqımız, dövlətimiz və demokratiyamız ağır məğlubiyyətə uğrayır.
Həmçinin, hökumət parlamentdə kimin və niyə təmsil olunmasına tam nəzarət edir. Belə bir nəzarət şəraitində parlamentdə təsadüfi təmsilçilik ola bilməz. Deməli, hansısa müsbət dəyişikliklərdən də danışmaq əbəsdir. Əgər hakimiyyət demokratikləşmə ilə bağlı siyasi iradə sərgiləməsə və ya cəmiyyət fəallaşmasa, bu şərait hələ bir müddət də davam edəcək.
- Son dövrlər deputatların fəaliyyətini məhdudlasdırmaq, onları cəzalandırmaq, mandatdan məhrum etməklə bağlı qaydalar və cazalar sərtləşdirilir. Hətta bəzi güzəştlər də ləğv olunur. Sizcə, bu dəyişiklik nəyə hesablanıb?
- Hakimiyyət istənilən halda cəmiyyətin bütün fəal kəsimini, o cümlədən də deputatları tam nəzarətdə saxlamaqda maraqlıdır. Bu, ümumiyyətlə, cəmiyyətə yönəlik basqıçı siyasətin tərkib hissəsidir. Siyasi psixologiya sübut edib ki, məhdudiyyətlər itaətkarlıq doğurur. Hakimiyyət məhkəmə hakimlərinin, deputatların üzərində məhdudiyyətləri sıxlaşdırdıqca, cəmiyyətdə itaəti dərinləşdirir.
Bəzi şəxslərdə yanlış olaraq belə qənaət var ki, guya iqtidar parlamentə müxalifəti buraxmaq niyyətində olduğu üçün belə profilaktik tədbirlər görür. Bunun heç bir əsası yoxdur. Qeyri-azad ölkələrin hakimiyyətlərinin addımlarında məntiqi ardıcıllıq və ya məna axtarmağa dəyməz. Sadəcə, siyasi sabitliyi yalnız bu yolla uzun müddət təmin etməyi düşünürlər.
- Bir məqama da diqqətinizi yönəltmək istərdim. 2000-ci ilin əvvəllərinə qədər beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycan müxalifətinə qarşı daha dəstəkçi mövqe tuturdu. Amma son illər bu dəstək bir qədər zəifləyib. Bunun nə ilə izah edə bilərsiniz?
- Haqlısınız, indi Qərbdə yanaşmalar xeyli dəyişib. Əvvəllər Azərbaycan hakimiyyəti Qərbə izah etməyə çalışırdı ki, biz coğrafi baxımdan Avropalı olsaq da, siyasi baxımdan Orta Asiyalıyıq. Bizimlə Avropa standartlarında əməkdaşlığınızdan imtina edin və bizim standartları qəbul edin. Avropa qurumları əvvəllər bu yanaşmaya kəskin müqavimət göstərirdi. Vahid Avropa standartlarından kənara çıxmalar az idi. Amma indi onlar da bununla barışıb. Bir sıra nüfuzlu Avropa qurumları Azərbaycanla münasibətlərdə Avropa dəyərlərini, standartlarını israrla qəbul etdirmək taktikasından imtina edib. Hətta bəzi hallarda Azərbaycan standartları ilə uğurlu əməkdaşlıq formulası da tapılıb.
Mövcud qlobal və regional siyasi reallıqlar da münasibətlərə öz təsirini göstərir. İndi Azərbaycan hökuməti Cənubi Qafqaz respublikaları ilə deyil, Orta Asiya respublikaları ilə eyni dəyərləri daşıyır. Demokratik dəyərləri daşıyan siyasi məkandan addım-addım uzaqlaşır. Belə görünür ki, Qərb bu tendensiyadan narahat deyil.
- Ümumiyyətlə, beynəlxalq təşkilatların, böyük dövlətlərin demokratiyaya dəstək siyasətini necə dəyərləndirirsiniz? Sizcə, onlar nəsə almamış...
- Beynəlxalq münasibətlər hər zaman iqtisadi-siyasi maraqlar üzərində qurulub. Dünyanın ən demokrtaik ölkələri də, ən amansız diktatura rejimlərinin hökm sürdüyü ölkələrlə ticarət əlaqələrində olub. Bu gün də belə hallar davam edir.
Azərbaycanın da iqtisadi-ticarət əlaqələrinin əhəmiyyətli hissəsi Qərblədir. Bizim anti-demokratik ölkə olmağımız, demokratik Qərbin bizimlə ticarət əlaqələrində olmasına heç də əngəl deyil. Demokratik cəmiyyətin üstünlüyü ilk növbədə həmin ölkələrin xalqlarına lazımdır.
Azərbaycan 2001-ci ildə Avropa Şurasına üzv olanda könüllü olaraq öz üzərinə çoxsaylı öhdəliklər götürsə də, müxtəlif bəhanələrlə bu öhdəlikləri icra etməkdən yayındı. Təəssüf ki, beynəlxalq qurumlar da bu neqativ hallara qarşı heç bir təsirli addım atmadı.
Zaur ƏHMƏD
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 05-11-2018 20:50 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Nəsimi Məmmədli: “Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz”
Adətən payızda ictimai-siyasi fəallıq artır. Doğrudur, hazırda ölkəmizdə hər hansı seçki olmasa da, ümumi baxımdan da siyasi fəallıq çox aşağıdır.
Qonşu ölkələrdəki siyasi aktivlik də Azərbaycana hər hansı formada təsir eləmir. Heç ölkə müxalifətinin də siyasi fəallıq cəhdləri hiss olunmur. Maraqlıdır, siyasi passivlik nə ilə bağlıdır?
Yayımların Monitorinq Mərkəzinin sədri, siyasi təhlilçi Nəsimi Məmmədli “Reytinq” qəzetinə müsahibəsinə bu mövzudan başlayıb:
- Hökumətin son illər apardığı basqıçı siyasət 2018-ci ildə daha da kəskin xarakter alıb. Müxalifətin fəaliyyət müstəvisi xeyli daralıb. Siyasi fəallıq göstərən müxalifət qurumlarının aktiv üzvləri müxtəlif ittihamlarla həbs olunub. Eyni zamanda, bu il hüquq-mühafizə orqanlarının “radikal dindar” adı altında bəzi vətəndaşlara qarşı istintaqsız, məhkəməsiz keçirdikləri “məhvetmə” əməliyyatları da cəmiyyətə psixoloji təsir göstərib. Artıq ölkədə qorxu mühiti ilə siyasi sabitliyin təmin olunma ənənəsi yaranıb. Belə bir mühitdə müxalifətin fəallıq göstərə bilməməsi qanunauyğunluqdur.
- Bütün zamanlarda zəruri olan məqamlardan biri müxalifətin vahid mövqedən çıxış etməsidir. Yəni müxalifət vahid mərkəzdə toplananda daha güclü görünüb. Amma son illər iqtidar əleyhdarları birlik istiqamətində hər hansı addım atmırlar. Sizcə, buna zərurət yoxdur, yoxsa mane olan başqa səbəblər var?
- Artıq ölkəmiz 2014-cü ildən sonra bütün nüfuzlu beynəlxalq hesabatlarda qeyri-azad ölkə kimi xarakterizə olunur. Belə siyasi şəraitdə öncəki illərin təcrübəsi artıq işə yaramır.
Ümumiyyətlə, qeyri-azad ölkələrdə klassik mənada anladığımız müxalifət olmur. Bir var iqtidarın müxalifəti, bir də var rejimin müxalifəti. Demokratik ölkələrdə iqtidarın müxalifətini azad seçkilər müəyyən edir. Seçkilərdə bərabər rəqabət şəraitində uduzan qüvvə avtomatik olaraq iqtidara müxalifət olur. Antidemokratik ölkələrdə isə iqtidar öz müxalifətini özü müəyyən edir. Seçkilərdə kimi özünə alternativ görmək istəyirsə, bu missiyanı ona verir.
Qeyri-azad ölkələrdə isə bu təsnifat işə yaramır. Rejimin müxalifətini cəmiyyətdə baş verən neqativlərə etiraz edə bilən cəsarətli şəxslər müəyyən edir. Etiraz etməkdən çəkinməyən şəxslər daha çox hansı qüvvənin və siyasi liderin arxasında dayanırsa, rejimin müxalifəti də o qüvvə olur.
Bu gün iqtidara müxalifətdə olan qüvvələrlə, rejimə müxalifətdə olan qüvvələr bir-birindən fərqlənir. Onları birliyə çağırmaq, onlardan birgə mübarizə strategiyası ummaq yanlışdır. İqtidarın müxalifəti çoxsaylı və dağınıqdır. Hökumət də onlardan çəkinmir. Rejim müxalifəti isə azsaylıdır və monolitdir. Amma hökumət ondan çəkinir və basqı altında saxlayır.
Bu halda müxalifətin hansısa birliyindən danışmaq, sadəcə, vaxt itkisidir. Qeyri-azad ölkələrdə rejim müxalifəti ilə iqtidar müxalifətinin birləşməsi fors-major situasiyalarda və irimiqyaslı siyasi proseslərdə mümkündür.
- O fikirlər də səslənir ki, nöbbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi, yaxud da böş qalan deputat yerlərinə seçki keçirilməsi planlaşdırılır. Növbədənkənar seçki ola bilərmi? Bu seçki baş tutarsa, aktivlik yarana, yaxud ölkədə siyasi dəyişikliklərin olacağına zəmin yarana bilərmi?
- Öncə bir məsələyə diqqət çəkmək istəyirəm. Ölkə Konstitusiyasının 84-cü maddəsinin II hissəsində qeyd edilir ki, Milli Məclisə hər çağırışın seçkiləri 5 ildən bir noyabr ayının birinci bazar günü keçirilir. Eyni zamanda Seçki Məcəlləsinin 145.1-ci maddəsində də göstərilir ki, Konstitusiyanın 84-cü maddəsinin II hissəsinə, habelə, 109-cu maddəsinin 1-ci bəndinə uyğun olaraq yeni çağırışın deputat seçkiləri gününü ölkə prezidenti təyin edir. Yəni, bu, imperativ norma kimi qanunvericilikdə təsbit olunub.
Növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi mexanizmi isə qanunvericilikdə birbaşa təsbit olunmasa da, dolayısı ilə və bir qədər də mürəkkəb hüquqi mexanizm kimi mümkündür. Xüsusilə də 2016-cı ilin 26 sentyabrında Konstitusiyaya edilən dəyişikliklərdən sonra ölkə prezidentinə Milli Məclisə seçkilər barəsində fərman vermək səlahiyyəti verilib. Ölkə qanunvericiliyi növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsinə hüquqi əngəl törətmir.
Siyasi baxımdan da, hakimiyyətin siyasi iradəsi həlledicidir. Nə zaman öz maraqlarına uyğun saysalar seçkini təyin edə bilərlər. Günü sabah da növbədənkənar parlament seçkisi ola bilər, 2 ildən sonra da. Bu, nəinki onların siyasi maraqlarına, hətta onların ovqatına bağlı bir məsələdir.
Ümumiyyətlə, fəal vətəndaşlarımız bilməlidir ki, Konstitusiyanın 109-cu maddəsi ölkə prezidentinə çox geniş səlahiyyətlər verib. 32 bənddən ibarət olan bu səlahiyyətlərə ölkənin bütün sahələri daxildir və prezident ölkədə nə istəsə edə bilər.
Belə şəraitdə keçiriləcək seçkilərin cəmiyyətdə siyasi fəallıq doğurması çətindir. O cümlədən də siyasi dəyişikliklərin seçki ilə baş tutması yollarını iqtidar tamamilə qapadıb. Hətta bu fakt ABŞ Dovlət Departamentinin hesabatlarında da öz əksini tapıb.
- Ümumiyyətlə, parlament vasitəsiylə siyasi qüvvələrin ölkədə dəyişikliklərə başlaması nə dərəcədə inandırıcıdır? Siyasi qüvvələrin parlamentdə toparlanması və bu tribunadan islahatlara start verilməsini tələb etməsi nə dərəcədə realdır?
- Azərbaycanda keçirilən seçkiləri müzakirə etməyi artıq bir kənara qoymaq lazımdır. Sonuncu parlament seçkisi göstərdi ki, cəmiyyətin seçkilərə diqqət və marağı xeyli azalıb. Bu inamı təkcə müxalifətin gücü ilə bərpa etmək çətindir. Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz. Təcrübə göstərir ki, Azərbaycanda hər seçkidə xalqımız, dövlətimiz və demokratiyamız ağır məğlubiyyətə uğrayır.
Həmçinin, hökumət parlamentdə kimin və niyə təmsil olunmasına tam nəzarət edir. Belə bir nəzarət şəraitində parlamentdə təsadüfi təmsilçilik ola bilməz. Deməli, hansısa müsbət dəyişikliklərdən də danışmaq əbəsdir. Əgər hakimiyyət demokratikləşmə ilə bağlı siyasi iradə sərgiləməsə və ya cəmiyyət fəallaşmasa, bu şərait hələ bir müddət də davam edəcək.
- Son dövrlər deputatların fəaliyyətini məhdudlasdırmaq, onları cəzalandırmaq, mandatdan məhrum etməklə bağlı qaydalar və cazalar sərtləşdirilir. Hətta bəzi güzəştlər də ləğv olunur. Sizcə, bu dəyişiklik nəyə hesablanıb?
- Hakimiyyət istənilən halda cəmiyyətin bütün fəal kəsimini, o cümlədən də deputatları tam nəzarətdə saxlamaqda maraqlıdır. Bu, ümumiyyətlə, cəmiyyətə yönəlik basqıçı siyasətin tərkib hissəsidir. Siyasi psixologiya sübut edib ki, məhdudiyyətlər itaətkarlıq doğurur. Hakimiyyət məhkəmə hakimlərinin, deputatların üzərində məhdudiyyətləri sıxlaşdırdıqca, cəmiyyətdə itaəti dərinləşdirir.
Bəzi şəxslərdə yanlış olaraq belə qənaət var ki, guya iqtidar parlamentə müxalifəti buraxmaq niyyətində olduğu üçün belə profilaktik tədbirlər görür. Bunun heç bir əsası yoxdur. Qeyri-azad ölkələrin hakimiyyətlərinin addımlarında məntiqi ardıcıllıq və ya məna axtarmağa dəyməz. Sadəcə, siyasi sabitliyi yalnız bu yolla uzun müddət təmin etməyi düşünürlər.
- Bir məqama da diqqətinizi yönəltmək istərdim. 2000-ci ilin əvvəllərinə qədər beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycan müxalifətinə qarşı daha dəstəkçi mövqe tuturdu. Amma son illər bu dəstək bir qədər zəifləyib. Bunun nə ilə izah edə bilərsiniz?
- Haqlısınız, indi Qərbdə yanaşmalar xeyli dəyişib. Əvvəllər Azərbaycan hakimiyyəti Qərbə izah etməyə çalışırdı ki, biz coğrafi baxımdan Avropalı olsaq da, siyasi baxımdan Orta Asiyalıyıq. Bizimlə Avropa standartlarında əməkdaşlığınızdan imtina edin və bizim standartları qəbul edin. Avropa qurumları əvvəllər bu yanaşmaya kəskin müqavimət göstərirdi. Vahid Avropa standartlarından kənara çıxmalar az idi. Amma indi onlar da bununla barışıb. Bir sıra nüfuzlu Avropa qurumları Azərbaycanla münasibətlərdə Avropa dəyərlərini, standartlarını israrla qəbul etdirmək taktikasından imtina edib. Hətta bəzi hallarda Azərbaycan standartları ilə uğurlu əməkdaşlıq formulası da tapılıb.
Mövcud qlobal və regional siyasi reallıqlar da münasibətlərə öz təsirini göstərir. İndi Azərbaycan hökuməti Cənubi Qafqaz respublikaları ilə deyil, Orta Asiya respublikaları ilə eyni dəyərləri daşıyır. Demokratik dəyərləri daşıyan siyasi məkandan addım-addım uzaqlaşır. Belə görünür ki, Qərb bu tendensiyadan narahat deyil.
- Ümumiyyətlə, beynəlxalq təşkilatların, böyük dövlətlərin demokratiyaya dəstək siyasətini necə dəyərləndirirsiniz? Sizcə, onlar nəsə almamış...
- Beynəlxalq münasibətlər hər zaman iqtisadi-siyasi maraqlar üzərində qurulub. Dünyanın ən demokrtaik ölkələri də, ən amansız diktatura rejimlərinin hökm sürdüyü ölkələrlə ticarət əlaqələrində olub. Bu gün də belə hallar davam edir.
Azərbaycanın da iqtisadi-ticarət əlaqələrinin əhəmiyyətli hissəsi Qərblədir. Bizim anti-demokratik ölkə olmağımız, demokratik Qərbin bizimlə ticarət əlaqələrində olmasına heç də əngəl deyil. Demokratik cəmiyyətin üstünlüyü ilk növbədə həmin ölkələrin xalqlarına lazımdır.
Azərbaycan 2001-ci ildə Avropa Şurasına üzv olanda könüllü olaraq öz üzərinə çoxsaylı öhdəliklər götürsə də, müxtəlif bəhanələrlə bu öhdəlikləri icra etməkdən yayındı. Təəssüf ki, beynəlxalq qurumlar da bu neqativ hallara qarşı heç bir təsirli addım atmadı.
Zaur ƏHMƏD
Bölməyə aid digər xəbərlər
20-05-2019, 10:09
“Müəyyən qlobal və regional qüvvələr Qarabağ münaqişəsinin həllində maraqlı deyillər” - Müsahibə
17-05-2019, 23:20
Xanəndə tamaşaçılardan test imtahanı götürəcək - Müsahibə
17-05-2019, 09:23
Deputat: “Sığortalanmış əmanətlərlə bağlı şəffaflığın təmin olunmasına ehtiyac var” - Müsahibə
14-05-2019, 15:08
Hacı Əbdül: “Əli İnsanovun gəlib tövbə eləməsini gözləyirəm” - Müsahibə
10-05-2019, 11:13
Deputat: “Hökumət Gürcüstana ilk sanksiyaların tətbiqi barədə düşünməlidir” - Müsahibə
1-05-2019, 08:44
Deputat: “Məhkəmə-hüquq sahəsində islahatlar ləngimədən həyata keçirilməlidir” - Müsahibə
28-04-2019, 15:29
Deputat: “Parlamentdə də islahatlar getməlidir” - Müsahibə
22-04-2019, 09:19
Komitə üzvü: “Əmanətçilərin banklardakı böyük məbləğdə vəsaitini mənimsəyirlər” - Müsahibə
20-04-2019, 18:25
50 yaşlı Qulu Ağsəs: “Vergül nöqtədən daha işıqlıdır…” - Müsahibə
6-04-2019, 12:38
Deputat: “Böyük Vətən müharibəsinə başlamalıyıq” - Müsahibə
3-04-2019, 09:02
Sabiq nazir: “Müharibə hər dəqiqə başlaya bilər” - Müsahibə
18-03-2019, 16:16
Deputat: “Daha iri borclar yenə vətəndaşların üzərində qalır” - Müsahibə
5-03-2019, 10:44
Deputat: “Azərbaycanın müstəqilliyi və Qarabağla bağlı dünyanın diqqətini çəkən bir film lentə alınmayıb” - Müsahibə
27-02-2019, 14:26
İlham İsmayıl: “Azərbaycan bütün fürsətləri qaçırıb” - Müsahibə
18-02-2019, 21:42
“Rüstəm İbrahimbəyova qarşı qərəzli, düşünülmüş hücumlar var” - Müsahibə
14-02-2019, 09:37
Britaniyalı nazir: “Qarabağ münaqişəsinin həlli çətin qərarlar və güzəştlər tələb edəcək” - Müsahibə
9-02-2019, 10:59
Qubad İbadoğlu: “Problemli kreditlərlə bağlı hüquqi baza formalaşdırılmalıdır” - Müsahibə
27-01-2019, 11:19
Deputat: “Aztəminatlı təbəqənin kredit borcları silinməlidir” - Müsahibə
27-01-2019, 00:39
Zahid Oruc: “Oliqarxiyanın pulu ölkədəki sabitliyə ən böyük təhlükədir” - Müsahibə
26-01-2019, 22:47
Nəsimişünas: “Ədəbiyyat müəllimi, dilçi və tarixçilərimiz Nəsimini orijinaldan oxuya bilmirsə...” - Müsahibə
20-01-2019, 12:47
Deputat: “Prezidenti və islahat tərəfdarlarını gözdən salmağa çalışırlar” - Müsahibə
19-01-2019, 22:21
Şeyxülislama Moskvadan qəfil telefon zəngi
13-01-2019, 13:13
Fərəc Quliyev: “2019-cu il bir az gərgin il olacaq” - Müsahibə
6-01-2019, 12:55
Abid Şərifov: “Yaşımdan asılı olmayaraq...” - Müsahibə
23-12-2018, 08:49
Astroloq: “Yeni ildə ölkəmizdə mülkiyyət savaşlarının maksimum həddini görəcəyik” - Müsahibə
17-12-2018, 15:19
Fizuli Məmmədov: “Biz nə yolumuzdan dönən, nə də ideyamızdan çəkinənik” - Müsahibə
6-12-2018, 14:45
Əkrəm Əylisli: “Daş yuxular”da insanları aşağılamamışam” - Müsahibə
5-11-2018, 20:50
Siyasi təhlilçi: “Siyasi dəyişikliklərin seçki ilə baş tutması yollarını iqtidar tamamilə qapadıb” - Müsahibə
21-10-2018, 12:42
Deputat: “Öz aqressivliyimdən o qədər bezmişəm ki...” - Müsahibə
7-10-2018, 06:24
Zəlimxan Məmmədli: “Bizi başıqapazlı ediblər” - Müsahibə
1-10-2018, 14:20
Partiya sədri: “Müxaliflik potensialının bir hissəsi hakimiyyətin daxilinə daşınıb” - Müsahibə
16-09-2018, 01:00
Deputat: “Azərbaycanın çıxış yolu müharibədədir” - Müsahibə
1-09-2018, 11:18
Deputat: “Parlament həqiqətən siyasi döyüş meydanıdır” - Müsahibə
20-08-2018, 13:31
ADP sədri: “30 ildən artıqdır müxalifət nailiyyətsizlik sindromu yaşayır” - Müsahibə
13-08-2018, 20:30
Professor: “Qərbin məqsədi Türkiyəni parçalamaqdır” - Müsahibə
7-08-2018, 14:29
Deputat: “Gömrük rüsumları artırıldığı üçün ölkədə qiymət artımı baş verəcək” - Müsahibə
Bu gün, 01:12
Həbsxanada atışma: Onlarla məhbus ölüb
Bu gün, 00:38
Qaqarini öldürən adamın adı açıqlandı
Dünən, 18:36
Tramp İlham Əliyevə məktub göndərdi - Mətn
Dünən, 17:49
Polis Musavat başqanının ata yurduna basqın edib
Dünən, 02:07
İran prezidenti: Bombalasalar da təslim olmayacağıq
23-05-2019, 20:59
Prezident Şeyxin iqamətgahında: "Azərbaycan xalqı işğalla heç vaxt barışmayacaq” - FOTOLAR
23-05-2019, 15:21
Azərbaycan parlamenti hökumətə nəzarət edə bilmir – Partiya sədri
23-05-2019, 14:19
Dərbəndin rəhbəri iki Azərbaycan vətəndaşını öldürməkdə şübhəli bilinir
23-05-2019, 14:13
Keçmiş gömrükçülər Gömrük Komitəsinin binası qarşısında etiraz aksiyası keçirəcək - Səbəb
22-05-2019, 13:30
Fuad Muradov adaşına bir bəyanatı da çox gördü
21-05-2019, 00:08
İş adamı İlham Əliyevdən kömək istədi: “Ailəmin və yaxınlarımın həyatı təhlükədədir”
20-05-2019, 18:14
“Eurovision”un son 10 ildəki qalibləri hansı işlə məşğuldur?
20-05-2019, 14:50
Teatr rəhbərliyindən nazirə sərt sual: "Niyə 9 saat üçün 2000 manat ödəməliyik?" - Müraciət
20-05-2019, 14:42
Saakaşvilinin xanımı xalqı İvanişvili rejimini devirməyə çağırdı
20-05-2019, 12:31
Zelenski parlamenti buraxdı - Ukrayna yenidən seçkiyə gedir
20-05-2019, 12:05
Ağ Ev “Əsrin müqaviləsi”ni açıqlamaq istəmir
20-05-2019, 09:03
Tacikistan həbsxanasında qiyam: 29 məhbus və 3 nəzarətçi öldürüldü
20-05-2019, 02:56
Poroşenko ümidlərini doğrulda bilmədiyi şəxslərdən üzr istədi
19-05-2019, 19:40
İranlılar müharibə təhlükəsi səbəbindən ölkəni tərk edir - Foto
18-05-2019, 19:08
“Qanuni oğru” Koroğlu Məmmədov həbsxanadan çıxdı
18-05-2019, 11:12
Con Boltona atəş açıldı – Satirik nəşrin zarafatı
17-05-2019, 12:23
Hüsni Mübarək uzun illərdən sonra danışdı: "Heç bir ərəb lideri Qüdsdən imtina etməyəcək"
17-05-2019, 09:23
Deputat: “Sığortalanmış əmanətlərlə bağlı şəffaflığın təmin olunmasına ehtiyac var” - Müsahibə
16-05-2019, 18:25
Psixoloji savaş: Fars körfəzində çimən ABŞ əsgərləri - Fotolar
16-05-2019, 17:58
Orta ixtisas təhsili müəssisələrinə dair əsas tələblər açıqlanıb
16-05-2019, 12:45
BDU, ADU və SDU-da prorektorlar dəyişdirildi - Yeni təyinatlar
15-05-2019, 12:19
“National Interest”: Tramp müşaviri Boltonu administrasiyadan qovacaq
15-05-2019, 12:06
Yanlış həyəcan: general Süleymani İrandadır - Foto
14-05-2019, 22:35
Rusiya ilə müqavilə pozuldu: Dehli ABŞ-ın təzyiqinə boyun əydu
14-05-2019, 20:52
Üçüncü dünya müharibəsinin başlanacağı vaxt açıqlandı
14-05-2019, 15:08
Hacı Əbdül: “Əli İnsanovun gəlib tövbə eləməsini gözləyirəm” - Müsahibə
14-05-2019, 13:41
Rəsmi Bakıdan Əliyev-Paşinyan görüşünə şərh: "…münaqişənin həllində irəliləyiş ola bilər”
14-05-2019, 12:43
Bişkekdə iftar qalmaqalı – Türkiyə səfiri FETÖ üzvü ilə eyni masa arxasında - Foto
13-05-2019, 21:33
Tramp ildə 2 milyon dollardan çox cərimə ödəyəcək - Foto
13-05-2019, 15:36
Ərdoğanın "mənəvi qızı"nı İmamoğluna görə bıçaqladılar - Foto
13-05-2019, 10:40
Meydan TV-nin rəhbəri Emin Milli İlham Əliyevdən üzr istədi - MƏTN
12-05-2019, 18:34
"ABŞ əsgərləri dişimizin arasındakı ət kimdir" - Hava Qüvvələrinin komandanı meydan oxudu
12-05-2019, 15:50
Quli Osetrinə çağırış etdi: Kriminal aləmdə növbəti münaqişə - Foto
11-05-2019, 14:49
Terror müftiləri fətva verib: “İŞİD-i sevməyənin orucu qəbul olunmur”
11-05-2019, 10:03
35 müəllifin əsərləri və 11 film dövlət varidatı elan edildi - Siyahı
10-05-2019, 18:43
Prezident 7 şəxs haqqında sərəncam verdi - Siyahı
Fərid Şəfiyev: “Rusiyada bəzi qüvvələr münaqişənin həllini istəsələr də, müəyyən qüvvələr münaqişənin uzanmasında maraqlıdırlar”
Əməkdar artist Nuriyyə Hüseynova səhnəni ön cəbhə hesab edir
Əli Məsimli: “Sığortalanmış əmanətlərin qaytarılması ilə bağlı problemin həlli üçün addımlar atılacaq”
Tövbə Cəmiyyətinin sədri: “Mənim keçmiş nazirə məsləhətim odur ki, Azərbaycan xalqını parçalamağa çalışma”
