20:50 / 16-10-2019
Zümrüd Yağmur Zakir Qaralova rəsmi müraciət etdi: "Fuad Qəhrəmanlıdan şikayətçi deyilik"
20:18 / 16-10-2019
Türkiyəli aktrisa Bakıya gəlir - Fotolar
19:49 / 16-10-2019
Məhkəmə baş redaktorla bağlı qərar verib - Foto
19:28 / 16-10-2019
Vilayət Eyvazov daha bir rəis təyin edib
19:17 / 16-10-2019
Hüquq müdafiəçiləri İlham Əliyevə müraciət etdi - Jurnalistin həbsdən azad edilməsi üçün
19:10 / 16-10-2019
Türkiyə qlobal gücə çevrilib - Professor
18:43 / 16-10-2019
Avropa İttifaqı: "Suriyadan yeni miqrant axını ola bilər"
18:21 / 16-10-2019
Prezident İlham Əliyev daha bir sərəncam imzaladı
18:04 / 16-10-2019
İvanka Tramp yenə gülüş hədəfi oldu - Foto
18:02 / 16-10-2019
Müğənni ilə birlikdə tutulan polkovnik azadlığa çıxdı
17:53 / 16-10-2019
"Hamı deyir ki, magistrlara ştat verək, axı hardan, necə verəcəyik?" - AMEA prezidenti
17:33 / 16-10-2019
Hansı Avropa ölkəsinin əhalisi daha yoxsuldur? - Hesabat
17:23 / 16-10-2019
Leyla Abdullayeva: "Həmsədrlərin Qarabağa səfərinə Azərbaycan razılıq verib"
17:14 / 16-10-2019
"Qarabağ" - APOEL oyununun biletləri satışa çıxarılır
17:02 / 16-10-2019
Mərkəzi Bank dolların rəsmi məzənnəsini açıqladı
16:59 / 16-10-2019
Azərbaycanda yeni Dövlət Agentliyi yaradıldı - Fərman
16:40 / 16-10-2019
Tofiq Yaqublu: “Arif Hacılının katibəsi də Məclisə seçilib, İsa Qəmbərin sürücüsü...” - Müsahibə
16:39 / 16-10-2019
İlham Əliyev sərəncam imzalayıb
16:23 / 16-10-2019
Sabiq deputat villasını satışa çıxartdı – Qardaşı ilə böyük qalmaqal
16:19 / 16-10-2019
Ərdoğanın Pens və Pompeonun səfəri haqda suala cavabı: "Ayaqdayam..."
16:04 / 16-10-2019
550 nəfərə güzəştli mənzil satıldı - MİDA açıqlama yaydı
15:42 / 16-10-2019
“Sinif uşaqları”nın s(z)əhər gəzintisi - Akif Cabbarlı yazır
15:39 / 16-10-2019
ƏƏSMN Dövlət Nəzarət Təhükəsizlik Departamenti haqda xəbər yaydı
15:24 / 16-10-2019
Dünyada 820 milyondan çox ac insan var
15:14 / 16-10-2019
Milli Şuranın mitinq təşkilatçıları BŞBPİ-yə çağırılıb
15:06 / 16-10-2019
İkibaşlı oyun
14:56 / 16-10-2019
Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri Londonda görüşə bilər
14:44 / 16-10-2019
Həbsxanadan çıxmış türk generalı: Acartürk terrorçularla döyüşə öndə gedir - Fotolar
14:27 / 16-10-2019
Kanada Türkiyəyə silah ixracını dayandırıb
14:19 / 16-10-2019
Ərdoğan vəzifədaşı Əsədə əl uzadır? - Foto
11:18 / 15-10-2019
Bakıda 10 məktəbin direktoru işdən çıxarılıb - Siyahı
11:50 / 12-10-2019
Türkiyə 9 min 350 terrorçunu saxlayıb - Foto
02:11 / 12-10-2019
Türkiyənin Təhsil naziri Ziya Selçuk TUDİFAK-da olub - Fotolar
21:27 / 14-10-2019
İranlı deputatdan etiraz: “Kürd terrorçularına yas tutmalıyıq?!”
15:41 / 15-10-2019
Yaqub Məmmədov: “Ya Ərdoğanın Suriyada apardığı əməliyyata bənzər əməliyyat keçirməliyik, ya da...”
17:26 / 14-10-2019
Ölkəmizə dini zəmində təhlükə var - Ekspert
11:20 / 14-10-2019
Türkiyənin XİN başçısı: "Özbəkistanın Türk Şurasına üzvlüyü tarixi addımdır"
21:52 / 15-10-2019
Döyüş növləri klubuna vitse-prezident təyin ediblər
16:32 / 12-10-2019
Putini cadu-pitidən qoruyan və bəsirətlərini paylaşan qoca – “Kremlin ağsaqqalı” - Fotolar
14:15 / 16-10-2019
Ərdoğan: "Ey Qərb, ey Ərəb Dövlətləri Liqası, azərbaycanlıların soyqırımına da baxın"
09:54 / 16-10-2019
Avtomobil üçün etibarnamə telefonla veriləcək
Siyasi təhlilçi: “Siyasi dəyişikliklərin seçki ilə baş tutması yollarını iqtidar tamamilə qapadıb” - Müsahibə
Tarix: 05-11-2018 20:50 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Nəsimi Məmmədli: “Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz”
Adətən payızda ictimai-siyasi fəallıq artır. Doğrudur, hazırda ölkəmizdə hər hansı seçki olmasa da, ümumi baxımdan da siyasi fəallıq çox aşağıdır.
Qonşu ölkələrdəki siyasi aktivlik də Azərbaycana hər hansı formada təsir eləmir. Heç ölkə müxalifətinin də siyasi fəallıq cəhdləri hiss olunmur. Maraqlıdır, siyasi passivlik nə ilə bağlıdır?
Yayımların Monitorinq Mərkəzinin sədri, siyasi təhlilçi Nəsimi Məmmədli “Reytinq” qəzetinə müsahibəsinə bu mövzudan başlayıb:
- Hökumətin son illər apardığı basqıçı siyasət 2018-ci ildə daha da kəskin xarakter alıb. Müxalifətin fəaliyyət müstəvisi xeyli daralıb. Siyasi fəallıq göstərən müxalifət qurumlarının aktiv üzvləri müxtəlif ittihamlarla həbs olunub. Eyni zamanda, bu il hüquq-mühafizə orqanlarının “radikal dindar” adı altında bəzi vətəndaşlara qarşı istintaqsız, məhkəməsiz keçirdikləri “məhvetmə” əməliyyatları da cəmiyyətə psixoloji təsir göstərib. Artıq ölkədə qorxu mühiti ilə siyasi sabitliyin təmin olunma ənənəsi yaranıb. Belə bir mühitdə müxalifətin fəallıq göstərə bilməməsi qanunauyğunluqdur.
- Bütün zamanlarda zəruri olan məqamlardan biri müxalifətin vahid mövqedən çıxış etməsidir. Yəni müxalifət vahid mərkəzdə toplananda daha güclü görünüb. Amma son illər iqtidar əleyhdarları birlik istiqamətində hər hansı addım atmırlar. Sizcə, buna zərurət yoxdur, yoxsa mane olan başqa səbəblər var?
- Artıq ölkəmiz 2014-cü ildən sonra bütün nüfuzlu beynəlxalq hesabatlarda qeyri-azad ölkə kimi xarakterizə olunur. Belə siyasi şəraitdə öncəki illərin təcrübəsi artıq işə yaramır.
Ümumiyyətlə, qeyri-azad ölkələrdə klassik mənada anladığımız müxalifət olmur. Bir var iqtidarın müxalifəti, bir də var rejimin müxalifəti. Demokratik ölkələrdə iqtidarın müxalifətini azad seçkilər müəyyən edir. Seçkilərdə bərabər rəqabət şəraitində uduzan qüvvə avtomatik olaraq iqtidara müxalifət olur. Antidemokratik ölkələrdə isə iqtidar öz müxalifətini özü müəyyən edir. Seçkilərdə kimi özünə alternativ görmək istəyirsə, bu missiyanı ona verir.
Qeyri-azad ölkələrdə isə bu təsnifat işə yaramır. Rejimin müxalifətini cəmiyyətdə baş verən neqativlərə etiraz edə bilən cəsarətli şəxslər müəyyən edir. Etiraz etməkdən çəkinməyən şəxslər daha çox hansı qüvvənin və siyasi liderin arxasında dayanırsa, rejimin müxalifəti də o qüvvə olur.
Bu gün iqtidara müxalifətdə olan qüvvələrlə, rejimə müxalifətdə olan qüvvələr bir-birindən fərqlənir. Onları birliyə çağırmaq, onlardan birgə mübarizə strategiyası ummaq yanlışdır. İqtidarın müxalifəti çoxsaylı və dağınıqdır. Hökumət də onlardan çəkinmir. Rejim müxalifəti isə azsaylıdır və monolitdir. Amma hökumət ondan çəkinir və basqı altında saxlayır.
Bu halda müxalifətin hansısa birliyindən danışmaq, sadəcə, vaxt itkisidir. Qeyri-azad ölkələrdə rejim müxalifəti ilə iqtidar müxalifətinin birləşməsi fors-major situasiyalarda və irimiqyaslı siyasi proseslərdə mümkündür.
- O fikirlər də səslənir ki, nöbbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi, yaxud da böş qalan deputat yerlərinə seçki keçirilməsi planlaşdırılır. Növbədənkənar seçki ola bilərmi? Bu seçki baş tutarsa, aktivlik yarana, yaxud ölkədə siyasi dəyişikliklərin olacağına zəmin yarana bilərmi?
- Öncə bir məsələyə diqqət çəkmək istəyirəm. Ölkə Konstitusiyasının 84-cü maddəsinin II hissəsində qeyd edilir ki, Milli Məclisə hər çağırışın seçkiləri 5 ildən bir noyabr ayının birinci bazar günü keçirilir. Eyni zamanda Seçki Məcəlləsinin 145.1-ci maddəsində də göstərilir ki, Konstitusiyanın 84-cü maddəsinin II hissəsinə, habelə, 109-cu maddəsinin 1-ci bəndinə uyğun olaraq yeni çağırışın deputat seçkiləri gününü ölkə prezidenti təyin edir. Yəni, bu, imperativ norma kimi qanunvericilikdə təsbit olunub.
Növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi mexanizmi isə qanunvericilikdə birbaşa təsbit olunmasa da, dolayısı ilə və bir qədər də mürəkkəb hüquqi mexanizm kimi mümkündür. Xüsusilə də 2016-cı ilin 26 sentyabrında Konstitusiyaya edilən dəyişikliklərdən sonra ölkə prezidentinə Milli Məclisə seçkilər barəsində fərman vermək səlahiyyəti verilib. Ölkə qanunvericiliyi növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsinə hüquqi əngəl törətmir.
Siyasi baxımdan da, hakimiyyətin siyasi iradəsi həlledicidir. Nə zaman öz maraqlarına uyğun saysalar seçkini təyin edə bilərlər. Günü sabah da növbədənkənar parlament seçkisi ola bilər, 2 ildən sonra da. Bu, nəinki onların siyasi maraqlarına, hətta onların ovqatına bağlı bir məsələdir.
Ümumiyyətlə, fəal vətəndaşlarımız bilməlidir ki, Konstitusiyanın 109-cu maddəsi ölkə prezidentinə çox geniş səlahiyyətlər verib. 32 bənddən ibarət olan bu səlahiyyətlərə ölkənin bütün sahələri daxildir və prezident ölkədə nə istəsə edə bilər.
Belə şəraitdə keçiriləcək seçkilərin cəmiyyətdə siyasi fəallıq doğurması çətindir. O cümlədən də siyasi dəyişikliklərin seçki ilə baş tutması yollarını iqtidar tamamilə qapadıb. Hətta bu fakt ABŞ Dovlət Departamentinin hesabatlarında da öz əksini tapıb.
- Ümumiyyətlə, parlament vasitəsiylə siyasi qüvvələrin ölkədə dəyişikliklərə başlaması nə dərəcədə inandırıcıdır? Siyasi qüvvələrin parlamentdə toparlanması və bu tribunadan islahatlara start verilməsini tələb etməsi nə dərəcədə realdır?
- Azərbaycanda keçirilən seçkiləri müzakirə etməyi artıq bir kənara qoymaq lazımdır. Sonuncu parlament seçkisi göstərdi ki, cəmiyyətin seçkilərə diqqət və marağı xeyli azalıb. Bu inamı təkcə müxalifətin gücü ilə bərpa etmək çətindir. Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz. Təcrübə göstərir ki, Azərbaycanda hər seçkidə xalqımız, dövlətimiz və demokratiyamız ağır məğlubiyyətə uğrayır.
Həmçinin, hökumət parlamentdə kimin və niyə təmsil olunmasına tam nəzarət edir. Belə bir nəzarət şəraitində parlamentdə təsadüfi təmsilçilik ola bilməz. Deməli, hansısa müsbət dəyişikliklərdən də danışmaq əbəsdir. Əgər hakimiyyət demokratikləşmə ilə bağlı siyasi iradə sərgiləməsə və ya cəmiyyət fəallaşmasa, bu şərait hələ bir müddət də davam edəcək.
- Son dövrlər deputatların fəaliyyətini məhdudlasdırmaq, onları cəzalandırmaq, mandatdan məhrum etməklə bağlı qaydalar və cazalar sərtləşdirilir. Hətta bəzi güzəştlər də ləğv olunur. Sizcə, bu dəyişiklik nəyə hesablanıb?
- Hakimiyyət istənilən halda cəmiyyətin bütün fəal kəsimini, o cümlədən də deputatları tam nəzarətdə saxlamaqda maraqlıdır. Bu, ümumiyyətlə, cəmiyyətə yönəlik basqıçı siyasətin tərkib hissəsidir. Siyasi psixologiya sübut edib ki, məhdudiyyətlər itaətkarlıq doğurur. Hakimiyyət məhkəmə hakimlərinin, deputatların üzərində məhdudiyyətləri sıxlaşdırdıqca, cəmiyyətdə itaəti dərinləşdirir.
Bəzi şəxslərdə yanlış olaraq belə qənaət var ki, guya iqtidar parlamentə müxalifəti buraxmaq niyyətində olduğu üçün belə profilaktik tədbirlər görür. Bunun heç bir əsası yoxdur. Qeyri-azad ölkələrin hakimiyyətlərinin addımlarında məntiqi ardıcıllıq və ya məna axtarmağa dəyməz. Sadəcə, siyasi sabitliyi yalnız bu yolla uzun müddət təmin etməyi düşünürlər.
- Bir məqama da diqqətinizi yönəltmək istərdim. 2000-ci ilin əvvəllərinə qədər beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycan müxalifətinə qarşı daha dəstəkçi mövqe tuturdu. Amma son illər bu dəstək bir qədər zəifləyib. Bunun nə ilə izah edə bilərsiniz?
- Haqlısınız, indi Qərbdə yanaşmalar xeyli dəyişib. Əvvəllər Azərbaycan hakimiyyəti Qərbə izah etməyə çalışırdı ki, biz coğrafi baxımdan Avropalı olsaq da, siyasi baxımdan Orta Asiyalıyıq. Bizimlə Avropa standartlarında əməkdaşlığınızdan imtina edin və bizim standartları qəbul edin. Avropa qurumları əvvəllər bu yanaşmaya kəskin müqavimət göstərirdi. Vahid Avropa standartlarından kənara çıxmalar az idi. Amma indi onlar da bununla barışıb. Bir sıra nüfuzlu Avropa qurumları Azərbaycanla münasibətlərdə Avropa dəyərlərini, standartlarını israrla qəbul etdirmək taktikasından imtina edib. Hətta bəzi hallarda Azərbaycan standartları ilə uğurlu əməkdaşlıq formulası da tapılıb.
Mövcud qlobal və regional siyasi reallıqlar da münasibətlərə öz təsirini göstərir. İndi Azərbaycan hökuməti Cənubi Qafqaz respublikaları ilə deyil, Orta Asiya respublikaları ilə eyni dəyərləri daşıyır. Demokratik dəyərləri daşıyan siyasi məkandan addım-addım uzaqlaşır. Belə görünür ki, Qərb bu tendensiyadan narahat deyil.
- Ümumiyyətlə, beynəlxalq təşkilatların, böyük dövlətlərin demokratiyaya dəstək siyasətini necə dəyərləndirirsiniz? Sizcə, onlar nəsə almamış...
- Beynəlxalq münasibətlər hər zaman iqtisadi-siyasi maraqlar üzərində qurulub. Dünyanın ən demokrtaik ölkələri də, ən amansız diktatura rejimlərinin hökm sürdüyü ölkələrlə ticarət əlaqələrində olub. Bu gün də belə hallar davam edir.
Azərbaycanın da iqtisadi-ticarət əlaqələrinin əhəmiyyətli hissəsi Qərblədir. Bizim anti-demokratik ölkə olmağımız, demokratik Qərbin bizimlə ticarət əlaqələrində olmasına heç də əngəl deyil. Demokratik cəmiyyətin üstünlüyü ilk növbədə həmin ölkələrin xalqlarına lazımdır.
Azərbaycan 2001-ci ildə Avropa Şurasına üzv olanda könüllü olaraq öz üzərinə çoxsaylı öhdəliklər götürsə də, müxtəlif bəhanələrlə bu öhdəlikləri icra etməkdən yayındı. Təəssüf ki, beynəlxalq qurumlar da bu neqativ hallara qarşı heç bir təsirli addım atmadı.
Zaur ƏHMƏD
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 05-11-2018 20:50 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Nəsimi Məmmədli: “Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz”
Adətən payızda ictimai-siyasi fəallıq artır. Doğrudur, hazırda ölkəmizdə hər hansı seçki olmasa da, ümumi baxımdan da siyasi fəallıq çox aşağıdır.
Qonşu ölkələrdəki siyasi aktivlik də Azərbaycana hər hansı formada təsir eləmir. Heç ölkə müxalifətinin də siyasi fəallıq cəhdləri hiss olunmur. Maraqlıdır, siyasi passivlik nə ilə bağlıdır?
Yayımların Monitorinq Mərkəzinin sədri, siyasi təhlilçi Nəsimi Məmmədli “Reytinq” qəzetinə müsahibəsinə bu mövzudan başlayıb:
- Hökumətin son illər apardığı basqıçı siyasət 2018-ci ildə daha da kəskin xarakter alıb. Müxalifətin fəaliyyət müstəvisi xeyli daralıb. Siyasi fəallıq göstərən müxalifət qurumlarının aktiv üzvləri müxtəlif ittihamlarla həbs olunub. Eyni zamanda, bu il hüquq-mühafizə orqanlarının “radikal dindar” adı altında bəzi vətəndaşlara qarşı istintaqsız, məhkəməsiz keçirdikləri “məhvetmə” əməliyyatları da cəmiyyətə psixoloji təsir göstərib. Artıq ölkədə qorxu mühiti ilə siyasi sabitliyin təmin olunma ənənəsi yaranıb. Belə bir mühitdə müxalifətin fəallıq göstərə bilməməsi qanunauyğunluqdur.
- Bütün zamanlarda zəruri olan məqamlardan biri müxalifətin vahid mövqedən çıxış etməsidir. Yəni müxalifət vahid mərkəzdə toplananda daha güclü görünüb. Amma son illər iqtidar əleyhdarları birlik istiqamətində hər hansı addım atmırlar. Sizcə, buna zərurət yoxdur, yoxsa mane olan başqa səbəblər var?
- Artıq ölkəmiz 2014-cü ildən sonra bütün nüfuzlu beynəlxalq hesabatlarda qeyri-azad ölkə kimi xarakterizə olunur. Belə siyasi şəraitdə öncəki illərin təcrübəsi artıq işə yaramır.
Ümumiyyətlə, qeyri-azad ölkələrdə klassik mənada anladığımız müxalifət olmur. Bir var iqtidarın müxalifəti, bir də var rejimin müxalifəti. Demokratik ölkələrdə iqtidarın müxalifətini azad seçkilər müəyyən edir. Seçkilərdə bərabər rəqabət şəraitində uduzan qüvvə avtomatik olaraq iqtidara müxalifət olur. Antidemokratik ölkələrdə isə iqtidar öz müxalifətini özü müəyyən edir. Seçkilərdə kimi özünə alternativ görmək istəyirsə, bu missiyanı ona verir.
Qeyri-azad ölkələrdə isə bu təsnifat işə yaramır. Rejimin müxalifətini cəmiyyətdə baş verən neqativlərə etiraz edə bilən cəsarətli şəxslər müəyyən edir. Etiraz etməkdən çəkinməyən şəxslər daha çox hansı qüvvənin və siyasi liderin arxasında dayanırsa, rejimin müxalifəti də o qüvvə olur.
Bu gün iqtidara müxalifətdə olan qüvvələrlə, rejimə müxalifətdə olan qüvvələr bir-birindən fərqlənir. Onları birliyə çağırmaq, onlardan birgə mübarizə strategiyası ummaq yanlışdır. İqtidarın müxalifəti çoxsaylı və dağınıqdır. Hökumət də onlardan çəkinmir. Rejim müxalifəti isə azsaylıdır və monolitdir. Amma hökumət ondan çəkinir və basqı altında saxlayır.
Bu halda müxalifətin hansısa birliyindən danışmaq, sadəcə, vaxt itkisidir. Qeyri-azad ölkələrdə rejim müxalifəti ilə iqtidar müxalifətinin birləşməsi fors-major situasiyalarda və irimiqyaslı siyasi proseslərdə mümkündür.
- O fikirlər də səslənir ki, nöbbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi, yaxud da böş qalan deputat yerlərinə seçki keçirilməsi planlaşdırılır. Növbədənkənar seçki ola bilərmi? Bu seçki baş tutarsa, aktivlik yarana, yaxud ölkədə siyasi dəyişikliklərin olacağına zəmin yarana bilərmi?
- Öncə bir məsələyə diqqət çəkmək istəyirəm. Ölkə Konstitusiyasının 84-cü maddəsinin II hissəsində qeyd edilir ki, Milli Məclisə hər çağırışın seçkiləri 5 ildən bir noyabr ayının birinci bazar günü keçirilir. Eyni zamanda Seçki Məcəlləsinin 145.1-ci maddəsində də göstərilir ki, Konstitusiyanın 84-cü maddəsinin II hissəsinə, habelə, 109-cu maddəsinin 1-ci bəndinə uyğun olaraq yeni çağırışın deputat seçkiləri gününü ölkə prezidenti təyin edir. Yəni, bu, imperativ norma kimi qanunvericilikdə təsbit olunub.
Növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi mexanizmi isə qanunvericilikdə birbaşa təsbit olunmasa da, dolayısı ilə və bir qədər də mürəkkəb hüquqi mexanizm kimi mümkündür. Xüsusilə də 2016-cı ilin 26 sentyabrında Konstitusiyaya edilən dəyişikliklərdən sonra ölkə prezidentinə Milli Məclisə seçkilər barəsində fərman vermək səlahiyyəti verilib. Ölkə qanunvericiliyi növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsinə hüquqi əngəl törətmir.
Siyasi baxımdan da, hakimiyyətin siyasi iradəsi həlledicidir. Nə zaman öz maraqlarına uyğun saysalar seçkini təyin edə bilərlər. Günü sabah da növbədənkənar parlament seçkisi ola bilər, 2 ildən sonra da. Bu, nəinki onların siyasi maraqlarına, hətta onların ovqatına bağlı bir məsələdir.
Ümumiyyətlə, fəal vətəndaşlarımız bilməlidir ki, Konstitusiyanın 109-cu maddəsi ölkə prezidentinə çox geniş səlahiyyətlər verib. 32 bənddən ibarət olan bu səlahiyyətlərə ölkənin bütün sahələri daxildir və prezident ölkədə nə istəsə edə bilər.
Belə şəraitdə keçiriləcək seçkilərin cəmiyyətdə siyasi fəallıq doğurması çətindir. O cümlədən də siyasi dəyişikliklərin seçki ilə baş tutması yollarını iqtidar tamamilə qapadıb. Hətta bu fakt ABŞ Dovlət Departamentinin hesabatlarında da öz əksini tapıb.
- Ümumiyyətlə, parlament vasitəsiylə siyasi qüvvələrin ölkədə dəyişikliklərə başlaması nə dərəcədə inandırıcıdır? Siyasi qüvvələrin parlamentdə toparlanması və bu tribunadan islahatlara start verilməsini tələb etməsi nə dərəcədə realdır?
- Azərbaycanda keçirilən seçkiləri müzakirə etməyi artıq bir kənara qoymaq lazımdır. Sonuncu parlament seçkisi göstərdi ki, cəmiyyətin seçkilərə diqqət və marağı xeyli azalıb. Bu inamı təkcə müxalifətin gücü ilə bərpa etmək çətindir. Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz. Təcrübə göstərir ki, Azərbaycanda hər seçkidə xalqımız, dövlətimiz və demokratiyamız ağır məğlubiyyətə uğrayır.
Həmçinin, hökumət parlamentdə kimin və niyə təmsil olunmasına tam nəzarət edir. Belə bir nəzarət şəraitində parlamentdə təsadüfi təmsilçilik ola bilməz. Deməli, hansısa müsbət dəyişikliklərdən də danışmaq əbəsdir. Əgər hakimiyyət demokratikləşmə ilə bağlı siyasi iradə sərgiləməsə və ya cəmiyyət fəallaşmasa, bu şərait hələ bir müddət də davam edəcək.
- Son dövrlər deputatların fəaliyyətini məhdudlasdırmaq, onları cəzalandırmaq, mandatdan məhrum etməklə bağlı qaydalar və cazalar sərtləşdirilir. Hətta bəzi güzəştlər də ləğv olunur. Sizcə, bu dəyişiklik nəyə hesablanıb?
- Hakimiyyət istənilən halda cəmiyyətin bütün fəal kəsimini, o cümlədən də deputatları tam nəzarətdə saxlamaqda maraqlıdır. Bu, ümumiyyətlə, cəmiyyətə yönəlik basqıçı siyasətin tərkib hissəsidir. Siyasi psixologiya sübut edib ki, məhdudiyyətlər itaətkarlıq doğurur. Hakimiyyət məhkəmə hakimlərinin, deputatların üzərində məhdudiyyətləri sıxlaşdırdıqca, cəmiyyətdə itaəti dərinləşdirir.
Bəzi şəxslərdə yanlış olaraq belə qənaət var ki, guya iqtidar parlamentə müxalifəti buraxmaq niyyətində olduğu üçün belə profilaktik tədbirlər görür. Bunun heç bir əsası yoxdur. Qeyri-azad ölkələrin hakimiyyətlərinin addımlarında məntiqi ardıcıllıq və ya məna axtarmağa dəyməz. Sadəcə, siyasi sabitliyi yalnız bu yolla uzun müddət təmin etməyi düşünürlər.
- Bir məqama da diqqətinizi yönəltmək istərdim. 2000-ci ilin əvvəllərinə qədər beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycan müxalifətinə qarşı daha dəstəkçi mövqe tuturdu. Amma son illər bu dəstək bir qədər zəifləyib. Bunun nə ilə izah edə bilərsiniz?
- Haqlısınız, indi Qərbdə yanaşmalar xeyli dəyişib. Əvvəllər Azərbaycan hakimiyyəti Qərbə izah etməyə çalışırdı ki, biz coğrafi baxımdan Avropalı olsaq da, siyasi baxımdan Orta Asiyalıyıq. Bizimlə Avropa standartlarında əməkdaşlığınızdan imtina edin və bizim standartları qəbul edin. Avropa qurumları əvvəllər bu yanaşmaya kəskin müqavimət göstərirdi. Vahid Avropa standartlarından kənara çıxmalar az idi. Amma indi onlar da bununla barışıb. Bir sıra nüfuzlu Avropa qurumları Azərbaycanla münasibətlərdə Avropa dəyərlərini, standartlarını israrla qəbul etdirmək taktikasından imtina edib. Hətta bəzi hallarda Azərbaycan standartları ilə uğurlu əməkdaşlıq formulası da tapılıb.
Mövcud qlobal və regional siyasi reallıqlar da münasibətlərə öz təsirini göstərir. İndi Azərbaycan hökuməti Cənubi Qafqaz respublikaları ilə deyil, Orta Asiya respublikaları ilə eyni dəyərləri daşıyır. Demokratik dəyərləri daşıyan siyasi məkandan addım-addım uzaqlaşır. Belə görünür ki, Qərb bu tendensiyadan narahat deyil.
- Ümumiyyətlə, beynəlxalq təşkilatların, böyük dövlətlərin demokratiyaya dəstək siyasətini necə dəyərləndirirsiniz? Sizcə, onlar nəsə almamış...
- Beynəlxalq münasibətlər hər zaman iqtisadi-siyasi maraqlar üzərində qurulub. Dünyanın ən demokrtaik ölkələri də, ən amansız diktatura rejimlərinin hökm sürdüyü ölkələrlə ticarət əlaqələrində olub. Bu gün də belə hallar davam edir.
Azərbaycanın da iqtisadi-ticarət əlaqələrinin əhəmiyyətli hissəsi Qərblədir. Bizim anti-demokratik ölkə olmağımız, demokratik Qərbin bizimlə ticarət əlaqələrində olmasına heç də əngəl deyil. Demokratik cəmiyyətin üstünlüyü ilk növbədə həmin ölkələrin xalqlarına lazımdır.
Azərbaycan 2001-ci ildə Avropa Şurasına üzv olanda könüllü olaraq öz üzərinə çoxsaylı öhdəliklər götürsə də, müxtəlif bəhanələrlə bu öhdəlikləri icra etməkdən yayındı. Təəssüf ki, beynəlxalq qurumlar da bu neqativ hallara qarşı heç bir təsirli addım atmadı.
Zaur ƏHMƏD
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 16:40
Tofiq Yaqublu: “Arif Hacılının katibəsi də Məclisə seçilib, İsa Qəmbərin sürücüsü...” - Müsahibə
12-10-2019, 23:49
Akademik: “Türkiyə daha vacib addımlar atmalıdır” - Müsahibə
6-10-2019, 12:08
Oqtay Qasımov: “Türkiyə çox çətin problemlə üzləşib” - Müsahibə
29-09-2019, 10:15
Haqan Türkelli: “Dünya ictimaiyyəti İrandakı rejimin getməsinə qərar verib” - Müsahibə
17-09-2019, 16:11
Yadigar Sadıqlı: "Dəyişiklik olmasa, Müsavat çox zəifləyəcək" - Müsahibə
9-09-2019, 13:49
Əli Əhmədov: "Bizim hər birimiz istefaya gedəcəyik" - Müsahibə
9-09-2019, 11:44
İnhisarçılar kənd təsərrüfatının inkişafına mane olur - Müsahibə
8-08-2019, 21:38
İqtisadçıdan xəbərdarlıq: “İnflyasiya Mərkəzi Bankın hədəflədiyindən yüksək olacaq” - Müsahibə
4-08-2019, 18:03
Deputat: “Ölkədə maliyyə amnistiyası verilməlidir” - Müsahibə
27-07-2019, 11:10
Psixoloq: “Narkotik asılılıq ən çox 15-16 yaşdan 24-25 yaşa qədər baş verir” - Müsahibə
25-07-2019, 16:43
Sabiq nazir: “Azərbaycanın kredit bazarında tələblə təklif arasında uçurum yaranıb” - Müsahibə
11-07-2019, 11:11
Ziya Məmmədov: “Mən öz missiyamı yerinə yetirmişəm” - Müsahibə
9-07-2019, 19:02
Müxalifət partiyasının sədri: “Siyasi şəraitin yesiriyik” - Müsahibə
6-07-2019, 14:49
Bolqar rejissor Qarabağ barədə pyes yazır - Müsahibə
29-06-2019, 15:46
Zəlimxan Məmmədli: “Soydaşlarımız Gürcüstandakı aksiyalarda meydanda olmalıdır” - Müsahibə
27-06-2019, 14:04
Mirmahmud Mirəlioğlu AXCP sədri haqqında: “Allaha, Elçibəyə nə cavab verəcək?” - Müsahibə
18-06-2019, 17:55
Pənah Hüseyn: “Müzakirələrimizin bir istiqaməti də parlament seçkiləri ola bilər” - Müsahibə
11-06-2019, 00:50
Türkiyəli siyasətçi: “HDP Ermənistan ilə həmrəylik göstərən partiyadır” - Müsahibə
20-05-2019, 10:09
“Müəyyən qlobal və regional qüvvələr Qarabağ münaqişəsinin həllində maraqlı deyillər” - Müsahibə
17-05-2019, 23:20
Xanəndə tamaşaçılardan test imtahanı götürəcək - Müsahibə
17-05-2019, 09:23
Deputat: “Sığortalanmış əmanətlərlə bağlı şəffaflığın təmin olunmasına ehtiyac var” - Müsahibə
14-05-2019, 15:08
Hacı Əbdül: “Əli İnsanovun gəlib tövbə eləməsini gözləyirəm” - Müsahibə
10-05-2019, 11:13
Deputat: “Hökumət Gürcüstana ilk sanksiyaların tətbiqi barədə düşünməlidir” - Müsahibə
1-05-2019, 08:44
Deputat: “Məhkəmə-hüquq sahəsində islahatlar ləngimədən həyata keçirilməlidir” - Müsahibə
28-04-2019, 15:29
Deputat: “Parlamentdə də islahatlar getməlidir” - Müsahibə
22-04-2019, 09:19
Komitə üzvü: “Əmanətçilərin banklardakı böyük məbləğdə vəsaitini mənimsəyirlər” - Müsahibə
20-04-2019, 18:25
50 yaşlı Qulu Ağsəs: “Vergül nöqtədən daha işıqlıdır…” - Müsahibə
6-04-2019, 12:38
Deputat: “Böyük Vətən müharibəsinə başlamalıyıq” - Müsahibə
3-04-2019, 09:02
Sabiq nazir: “Müharibə hər dəqiqə başlaya bilər” - Müsahibə
18-03-2019, 16:16
Deputat: “Daha iri borclar yenə vətəndaşların üzərində qalır” - Müsahibə
5-03-2019, 10:44
Deputat: “Azərbaycanın müstəqilliyi və Qarabağla bağlı dünyanın diqqətini çəkən bir film lentə alınmayıb” - Müsahibə
27-02-2019, 14:26
İlham İsmayıl: “Azərbaycan bütün fürsətləri qaçırıb” - Müsahibə
18-02-2019, 21:42
“Rüstəm İbrahimbəyova qarşı qərəzli, düşünülmüş hücumlar var” - Müsahibə
14-02-2019, 09:37
Britaniyalı nazir: “Qarabağ münaqişəsinin həlli çətin qərarlar və güzəştlər tələb edəcək” - Müsahibə
9-02-2019, 10:59
Qubad İbadoğlu: “Problemli kreditlərlə bağlı hüquqi baza formalaşdırılmalıdır” - Müsahibə
Bu gün, 19:10
Türkiyə qlobal gücə çevrilib - Professor
Bu gün, 16:59
Azərbaycanda yeni Dövlət Agentliyi yaradıldı - Fərman
Dünən, 20:48
Prezident hökumət üzvlərini topladı - Müşavirə
Dünən, 15:41
Yaqub Məmmədov: “Ya Ərdoğanın Suriyada apardığı əməliyyata bənzər əməliyyat keçirməliyik, ya da...”
Dünən, 15:25
Sərdar Cəlaloğlu: “Azərbaycandakı vəziyyətə görə məsuliyyət daşıyanlardan biri Etibar Məmmədovdur”
Dünən, 12:58
ABŞ atom silahlarını Türkiyədən çıxarmaq istəyir
14-10-2019, 17:26
Ölkəmizə dini zəmində təhlükə var - Ekspert
14-10-2019, 13:21
Avropa ölkələri Türkiyəyə qarşı qərar verdi
14-10-2019, 10:12
Yadigar Sadıqlı Arif Hacılıya səsləndi: “Müsavatı daha 4 il uçuruma aparacaqsınız”
14-10-2019, 09:53
Sərhədçimizə silahlı hücum olub: yaralı və saxlanılan var - Fotolar
12-10-2019, 16:32
Putini cadu-pitidən qoruyan və bəsirətlərini paylaşan qoca – “Kremlin ağsaqqalı” - Fotolar
12-10-2019, 11:50
Türkiyə 9 min 350 terrorçunu saxlayıb - Foto
11-10-2019, 17:12
Tramp, Merkel, Makron... – “Bədən dili” onların gizli cəmiyyət üzvü olması iddiası doğurub - Fotolar
10-10-2019, 13:22
Novruz Məmmədovun saxtakarlığı üzə çıxdı - Bir neçə məmur hərbi sənədə qanunsuz müdaxilə edibmiş
9-10-2019, 19:10
Ölkə təhsilində ciddi problemlər aşkarlanıb - Araşdırma
9-10-2019, 12:03
Müsavat başqanlığına iddialılar arasında gərginlik artır: "İsa Qəmbərin çağırışı Arif Hacılını xilas etdi"
8-10-2019, 17:57
Baş nazir dəyişikliyi birmənalı qarşılanmır - Rəylər
8-10-2019, 16:15
"İstefa qərarını Novruz Məmmədov özü verib" - YAP-çı deputat
8-10-2019, 13:29
Yeni Baş nazir Milli Məclisdə ilk çıxışını edib - Mətn
8-10-2019, 12:29
Əli Əsədov Azərbaycanın Baş naziri oldu
8-10-2019, 10:06
Azərbaycanda Baş nazir istefa verib - Novruz Məmmədovun yerinə Əli Əsədov gətirilir
5-10-2019, 18:45
İki Muradın bölə bilmədiyi arpa – Bir açıqlamaya şərh
4-10-2019, 22:23
Müsavat başqanı postuna namizədlərə təzyiqlər başlayıb
4-10-2019, 17:54
Lalə Şövkət diplomatlarla görüşlərini ictimaiyyətdən gizli saxlayır
4-10-2019, 16:32
Rusiyalı jurnalist casusluq ittihamı ilə İranda həbs olunub - Foto
4-10-2019, 13:46
Müsavat başqanı ittihamlarla razılaşmır - Foto
2-10-2019, 16:01
Xalq Hərəkatında ara qarışıb: "Qurban Məmmədovla Mirmahmud Mirəlioğlunu satın alıblar" - Fotolar
30-09-2019, 18:53
“Qanuni oğru”ların savaşı şiddətlənir: Kvejoviç Qulinin öldürülməsi üçün milyon dollara killer axtarır
29-09-2019, 12:05
Milli Məclisə yolu bağlanacaq deputatlar: YAP-ın seçki siyahısında yenilənmə gözlənilir
27-09-2019, 17:35
Qabil Hüseynli: “5 rayonun 5 milyard dollar qarşılığında azad edilməsi Boltonun yox, rusların planıdır”
27-09-2019, 13:17
Azərbaycan çıxılmaz vəziyyətlə üzləşib: Qarabağ danışıqları müharibəyə hazırlıqla əvəzlənməlidir
27-09-2019, 10:07
Bakı Nəqliyyat Agentliyi ölkədə narazılıq yaradır - Fotolar
26-09-2019, 13:23
Paşinyan ABŞ-dan Rusiyaya etibar mesajı yollayıb - Foto
26-09-2019, 12:34
Texniki baxış inhisarçılığı avtoqəzaların artmasına səbəb olur - Ekspert
25-09-2019, 17:56
Sabir Rüstəmxanlı: “İqtidarla müxalifət bir araya gəlməli və ortaq məxrəc tapılmalıdır”
Müsavat başqanı postuna keçmiş namizəd: “Həm başqan, həm də Məclisə seçkilərlə bağlı təxminlərim 93-95 faiz özünü doğrultdu. Əmin idim ki, mənə səs verməyəcəklər...”
Milli Məclisin üzvü Nizami Cəfərov: “Qardaş ölkənin hakimiyyəti bəzi səhvləri düzəltməlidir”
Millət vəkili: “Bəzi nazirliklərin birləşdirilməsi, bəzi qurumların səlahiyyətlərinin məhdudlaşdırılması məsələsinə baxılmalıdır”
Siyasi təhlilçi deyir ki, Türkiyənin qarşısında yalnız YPG, onun 70-80 minlik ordusu və ABŞ dayanmayıb, başqa təhlükələr də var
Güney Azərbaycan Milli Hərakatının fəalı deyir ki, ABŞ-da qəbul edilən qətnamədə millətimizin marağı ifadə olunmadığından onu imzalamayıblar
