18:09 / 05-07-2025
Mingəçevirdə iki qayıq toqquşub - Beş nəfər xəsarət alıb
14:30 / 05-07-2025
Sabah yağış yağacaq
14:16 / 05-07-2025
Akademik Yusif Məmmədəliyevin 120 illiyi qeyd ediləcək - Sərəncam
12:19 / 05-07-2025
“AzerGold”-un qiymətli metal satışından gəlirləri artıb
12:09 / 05-07-2025
Beş kollecə direktor təyin ediblər - Siyahı
12:04 / 05-07-2025
Sadiq Qurbanov: “Xankəndidə keçirilən ECO Zirvəsi Azərbaycanın qələbəsidir”
10:36 / 05-07-2025
DTX-nin Akademiyasında növbəti məzun buraxılışı olub - Video
10:35 / 05-07-2025
Türkiyəyə güclü qar yağıb
10:31 / 05-07-2025
Kürdə boğulan 19 yaşlı gəncin meyiti tapılıb
10:09 / 05-07-2025
Azərbaycanlı “qanuni oğru”lar barədə qərar verilib
09:26 / 05-07-2025
Aşura günü ilə bağlı qanvermə aksiyası başlayıb
19:49 / 04-07-2025
Şəmkirdə üç uşaq göldə batıb - Yenilənib
19:48 / 04-07-2025
İran prezidenti Qarabağa gəlib - (Yenilənib)
19:46 / 04-07-2025
Qərbi Azərbaycana qayıdışın hüquqi əsasları müzakirə olunub - Fotolar
19:14 / 04-07-2025
Ərdoğanı Füzulidən yola salıblar - (Yenilənib) - Foto
18:42 / 04-07-2025
İlham Əliyevlə İran prezidenti arasında görüş olub - Fotolar (Yenilənib)
18:35 / 04-07-2025
Ukrayna və ABŞ prezidentləri telefonla danışıblar
18:25 / 04-07-2025
Müsavat Rusiya səfirliyi qarşısında aksiya keçirmək istəyir
18:19 / 04-07-2025
DTX-nın saxladığı sabiq diplomatın məhkəməsi başlayıb
18:01 / 04-07-2025
Ali Məhkəmə inzibati mübahisələrə dair işlərlə bağlı qərar qəbul edib
17:42 / 04-07-2025
Şavkat Mirziyoyevin Azərbaycana səfəri başa çatıb
17:21 / 04-07-2025
Deputatlar daha 15 qanuna dəyişiklik edəcək - Siyahı
17:05 / 04-07-2025
Fransada “səssiz etiraz”: ABŞ demokratiyasına şübhə ilə yanaşırlar
16:59 / 04-07-2025
Sadır Japarovun Azərbaycana səfəri başa çatıb
16:33 / 04-07-2025
ECO-nun növbəti sammiti İranda keçiriləcək
16:31 / 04-07-2025
Ərdoğan ilə Pezeşkian Xankəndidə görüşüblər
16:20 / 04-07-2025
Meyxanaçı azadlığa buraxılıb
16:17 / 04-07-2025
Azərbaycan diaspor rəhbəri Rusiya vətəndaşlığından çıxarılıb
16:01 / 04-07-2025
Xankəndidə 17-ci Zirvə görüşü: ölkə başçıları mesajlar verir - (Yenilənib) - Fotolar
15:47 / 04-07-2025
Üç şəhidimiz Kəlbəcərdə dəfn edilib - Fotolar
21:03 / 30-06-2025
Rusiyada öldürülən qardaşların cənazəsi Azərbaycana gətirilib - (Yenilənib)
13:01 / 01-07-2025
Ərdoğan “ikinci vətən”indən niyə küsüb?
13:16 / 02-07-2025
Mədəniyyət nazirinə kulturoloji tövsiyə - Akif Əli yazır
14:40 / 03-07-2025
İlham Əliyev Qarabağa səfər edib - (Yenilənib+) - Fotolar
07:52 / 01-07-2025
ABŞ gözlənilmədən Moskvaya ultimatum verib
12:16 / 02-07-2025
Cəlaloğlu: Güzəştə getsək, Rusiya daha ağır şərtlərlə üstümüzə gələcək
19:48 / 04-07-2025
İran prezidenti Qarabağa gəlib - (Yenilənib)
10:26 / 02-07-2025
Azərbaycana qarşı mənəvi-siyasi strategiya: Rusiya nəyə nail olmaq istəyir?
15:33 / 02-07-2025
Rusiya daha da aqressivləşir
14:53 / 01-07-2025
Təkrar sertifikatlaşdırma: 2006 müəllim keçid balını toplaya bilməyib
16:55 / 02-07-2025
Professor: Rusiya başını itirmiş ayı kimi davranır
Siyasi təhlilçi: “Siyasi dəyişikliklərin seçki ilə baş tutması yollarını iqtidar tamamilə qapadıb” - Müsahibə
Tarix: 05-11-2018 20:50 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Nəsimi Məmmədli: “Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz”
Adətən payızda ictimai-siyasi fəallıq artır. Doğrudur, hazırda ölkəmizdə hər hansı seçki olmasa da, ümumi baxımdan da siyasi fəallıq çox aşağıdır.
Qonşu ölkələrdəki siyasi aktivlik də Azərbaycana hər hansı formada təsir eləmir. Heç ölkə müxalifətinin də siyasi fəallıq cəhdləri hiss olunmur. Maraqlıdır, siyasi passivlik nə ilə bağlıdır?
Yayımların Monitorinq Mərkəzinin sədri, siyasi təhlilçi Nəsimi Məmmədli “Reytinq” qəzetinə müsahibəsinə bu mövzudan başlayıb:
- Hökumətin son illər apardığı basqıçı siyasət 2018-ci ildə daha da kəskin xarakter alıb. Müxalifətin fəaliyyət müstəvisi xeyli daralıb. Siyasi fəallıq göstərən müxalifət qurumlarının aktiv üzvləri müxtəlif ittihamlarla həbs olunub. Eyni zamanda, bu il hüquq-mühafizə orqanlarının “radikal dindar” adı altında bəzi vətəndaşlara qarşı istintaqsız, məhkəməsiz keçirdikləri “məhvetmə” əməliyyatları da cəmiyyətə psixoloji təsir göstərib. Artıq ölkədə qorxu mühiti ilə siyasi sabitliyin təmin olunma ənənəsi yaranıb. Belə bir mühitdə müxalifətin fəallıq göstərə bilməməsi qanunauyğunluqdur.
- Bütün zamanlarda zəruri olan məqamlardan biri müxalifətin vahid mövqedən çıxış etməsidir. Yəni müxalifət vahid mərkəzdə toplananda daha güclü görünüb. Amma son illər iqtidar əleyhdarları birlik istiqamətində hər hansı addım atmırlar. Sizcə, buna zərurət yoxdur, yoxsa mane olan başqa səbəblər var?
- Artıq ölkəmiz 2014-cü ildən sonra bütün nüfuzlu beynəlxalq hesabatlarda qeyri-azad ölkə kimi xarakterizə olunur. Belə siyasi şəraitdə öncəki illərin təcrübəsi artıq işə yaramır.
Ümumiyyətlə, qeyri-azad ölkələrdə klassik mənada anladığımız müxalifət olmur. Bir var iqtidarın müxalifəti, bir də var rejimin müxalifəti. Demokratik ölkələrdə iqtidarın müxalifətini azad seçkilər müəyyən edir. Seçkilərdə bərabər rəqabət şəraitində uduzan qüvvə avtomatik olaraq iqtidara müxalifət olur. Antidemokratik ölkələrdə isə iqtidar öz müxalifətini özü müəyyən edir. Seçkilərdə kimi özünə alternativ görmək istəyirsə, bu missiyanı ona verir.
Qeyri-azad ölkələrdə isə bu təsnifat işə yaramır. Rejimin müxalifətini cəmiyyətdə baş verən neqativlərə etiraz edə bilən cəsarətli şəxslər müəyyən edir. Etiraz etməkdən çəkinməyən şəxslər daha çox hansı qüvvənin və siyasi liderin arxasında dayanırsa, rejimin müxalifəti də o qüvvə olur.
Bu gün iqtidara müxalifətdə olan qüvvələrlə, rejimə müxalifətdə olan qüvvələr bir-birindən fərqlənir. Onları birliyə çağırmaq, onlardan birgə mübarizə strategiyası ummaq yanlışdır. İqtidarın müxalifəti çoxsaylı və dağınıqdır. Hökumət də onlardan çəkinmir. Rejim müxalifəti isə azsaylıdır və monolitdir. Amma hökumət ondan çəkinir və basqı altında saxlayır.
Bu halda müxalifətin hansısa birliyindən danışmaq, sadəcə, vaxt itkisidir. Qeyri-azad ölkələrdə rejim müxalifəti ilə iqtidar müxalifətinin birləşməsi fors-major situasiyalarda və irimiqyaslı siyasi proseslərdə mümkündür.
- O fikirlər də səslənir ki, nöbbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi, yaxud da böş qalan deputat yerlərinə seçki keçirilməsi planlaşdırılır. Növbədənkənar seçki ola bilərmi? Bu seçki baş tutarsa, aktivlik yarana, yaxud ölkədə siyasi dəyişikliklərin olacağına zəmin yarana bilərmi?
- Öncə bir məsələyə diqqət çəkmək istəyirəm. Ölkə Konstitusiyasının 84-cü maddəsinin II hissəsində qeyd edilir ki, Milli Məclisə hər çağırışın seçkiləri 5 ildən bir noyabr ayının birinci bazar günü keçirilir. Eyni zamanda Seçki Məcəlləsinin 145.1-ci maddəsində də göstərilir ki, Konstitusiyanın 84-cü maddəsinin II hissəsinə, habelə, 109-cu maddəsinin 1-ci bəndinə uyğun olaraq yeni çağırışın deputat seçkiləri gününü ölkə prezidenti təyin edir. Yəni, bu, imperativ norma kimi qanunvericilikdə təsbit olunub.
Növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi mexanizmi isə qanunvericilikdə birbaşa təsbit olunmasa da, dolayısı ilə və bir qədər də mürəkkəb hüquqi mexanizm kimi mümkündür. Xüsusilə də 2016-cı ilin 26 sentyabrında Konstitusiyaya edilən dəyişikliklərdən sonra ölkə prezidentinə Milli Məclisə seçkilər barəsində fərman vermək səlahiyyəti verilib. Ölkə qanunvericiliyi növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsinə hüquqi əngəl törətmir.
Siyasi baxımdan da, hakimiyyətin siyasi iradəsi həlledicidir. Nə zaman öz maraqlarına uyğun saysalar seçkini təyin edə bilərlər. Günü sabah da növbədənkənar parlament seçkisi ola bilər, 2 ildən sonra da. Bu, nəinki onların siyasi maraqlarına, hətta onların ovqatına bağlı bir məsələdir.
Ümumiyyətlə, fəal vətəndaşlarımız bilməlidir ki, Konstitusiyanın 109-cu maddəsi ölkə prezidentinə çox geniş səlahiyyətlər verib. 32 bənddən ibarət olan bu səlahiyyətlərə ölkənin bütün sahələri daxildir və prezident ölkədə nə istəsə edə bilər.
Belə şəraitdə keçiriləcək seçkilərin cəmiyyətdə siyasi fəallıq doğurması çətindir. O cümlədən də siyasi dəyişikliklərin seçki ilə baş tutması yollarını iqtidar tamamilə qapadıb. Hətta bu fakt ABŞ Dovlət Departamentinin hesabatlarında da öz əksini tapıb.
- Ümumiyyətlə, parlament vasitəsiylə siyasi qüvvələrin ölkədə dəyişikliklərə başlaması nə dərəcədə inandırıcıdır? Siyasi qüvvələrin parlamentdə toparlanması və bu tribunadan islahatlara start verilməsini tələb etməsi nə dərəcədə realdır?
- Azərbaycanda keçirilən seçkiləri müzakirə etməyi artıq bir kənara qoymaq lazımdır. Sonuncu parlament seçkisi göstərdi ki, cəmiyyətin seçkilərə diqqət və marağı xeyli azalıb. Bu inamı təkcə müxalifətin gücü ilə bərpa etmək çətindir. Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz. Təcrübə göstərir ki, Azərbaycanda hər seçkidə xalqımız, dövlətimiz və demokratiyamız ağır məğlubiyyətə uğrayır.
Həmçinin, hökumət parlamentdə kimin və niyə təmsil olunmasına tam nəzarət edir. Belə bir nəzarət şəraitində parlamentdə təsadüfi təmsilçilik ola bilməz. Deməli, hansısa müsbət dəyişikliklərdən də danışmaq əbəsdir. Əgər hakimiyyət demokratikləşmə ilə bağlı siyasi iradə sərgiləməsə və ya cəmiyyət fəallaşmasa, bu şərait hələ bir müddət də davam edəcək.
- Son dövrlər deputatların fəaliyyətini məhdudlasdırmaq, onları cəzalandırmaq, mandatdan məhrum etməklə bağlı qaydalar və cazalar sərtləşdirilir. Hətta bəzi güzəştlər də ləğv olunur. Sizcə, bu dəyişiklik nəyə hesablanıb?
- Hakimiyyət istənilən halda cəmiyyətin bütün fəal kəsimini, o cümlədən də deputatları tam nəzarətdə saxlamaqda maraqlıdır. Bu, ümumiyyətlə, cəmiyyətə yönəlik basqıçı siyasətin tərkib hissəsidir. Siyasi psixologiya sübut edib ki, məhdudiyyətlər itaətkarlıq doğurur. Hakimiyyət məhkəmə hakimlərinin, deputatların üzərində məhdudiyyətləri sıxlaşdırdıqca, cəmiyyətdə itaəti dərinləşdirir.
Bəzi şəxslərdə yanlış olaraq belə qənaət var ki, guya iqtidar parlamentə müxalifəti buraxmaq niyyətində olduğu üçün belə profilaktik tədbirlər görür. Bunun heç bir əsası yoxdur. Qeyri-azad ölkələrin hakimiyyətlərinin addımlarında məntiqi ardıcıllıq və ya məna axtarmağa dəyməz. Sadəcə, siyasi sabitliyi yalnız bu yolla uzun müddət təmin etməyi düşünürlər.
- Bir məqama da diqqətinizi yönəltmək istərdim. 2000-ci ilin əvvəllərinə qədər beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycan müxalifətinə qarşı daha dəstəkçi mövqe tuturdu. Amma son illər bu dəstək bir qədər zəifləyib. Bunun nə ilə izah edə bilərsiniz?
- Haqlısınız, indi Qərbdə yanaşmalar xeyli dəyişib. Əvvəllər Azərbaycan hakimiyyəti Qərbə izah etməyə çalışırdı ki, biz coğrafi baxımdan Avropalı olsaq da, siyasi baxımdan Orta Asiyalıyıq. Bizimlə Avropa standartlarında əməkdaşlığınızdan imtina edin və bizim standartları qəbul edin. Avropa qurumları əvvəllər bu yanaşmaya kəskin müqavimət göstərirdi. Vahid Avropa standartlarından kənara çıxmalar az idi. Amma indi onlar da bununla barışıb. Bir sıra nüfuzlu Avropa qurumları Azərbaycanla münasibətlərdə Avropa dəyərlərini, standartlarını israrla qəbul etdirmək taktikasından imtina edib. Hətta bəzi hallarda Azərbaycan standartları ilə uğurlu əməkdaşlıq formulası da tapılıb.
Mövcud qlobal və regional siyasi reallıqlar da münasibətlərə öz təsirini göstərir. İndi Azərbaycan hökuməti Cənubi Qafqaz respublikaları ilə deyil, Orta Asiya respublikaları ilə eyni dəyərləri daşıyır. Demokratik dəyərləri daşıyan siyasi məkandan addım-addım uzaqlaşır. Belə görünür ki, Qərb bu tendensiyadan narahat deyil.
- Ümumiyyətlə, beynəlxalq təşkilatların, böyük dövlətlərin demokratiyaya dəstək siyasətini necə dəyərləndirirsiniz? Sizcə, onlar nəsə almamış...
- Beynəlxalq münasibətlər hər zaman iqtisadi-siyasi maraqlar üzərində qurulub. Dünyanın ən demokrtaik ölkələri də, ən amansız diktatura rejimlərinin hökm sürdüyü ölkələrlə ticarət əlaqələrində olub. Bu gün də belə hallar davam edir.
Azərbaycanın da iqtisadi-ticarət əlaqələrinin əhəmiyyətli hissəsi Qərblədir. Bizim anti-demokratik ölkə olmağımız, demokratik Qərbin bizimlə ticarət əlaqələrində olmasına heç də əngəl deyil. Demokratik cəmiyyətin üstünlüyü ilk növbədə həmin ölkələrin xalqlarına lazımdır.
Azərbaycan 2001-ci ildə Avropa Şurasına üzv olanda könüllü olaraq öz üzərinə çoxsaylı öhdəliklər götürsə də, müxtəlif bəhanələrlə bu öhdəlikləri icra etməkdən yayındı. Təəssüf ki, beynəlxalq qurumlar da bu neqativ hallara qarşı heç bir təsirli addım atmadı.
Zaur ƏHMƏD
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 05-11-2018 20:50 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Nəsimi Məmmədli: “Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz”
Adətən payızda ictimai-siyasi fəallıq artır. Doğrudur, hazırda ölkəmizdə hər hansı seçki olmasa da, ümumi baxımdan da siyasi fəallıq çox aşağıdır.
Qonşu ölkələrdəki siyasi aktivlik də Azərbaycana hər hansı formada təsir eləmir. Heç ölkə müxalifətinin də siyasi fəallıq cəhdləri hiss olunmur. Maraqlıdır, siyasi passivlik nə ilə bağlıdır?
Yayımların Monitorinq Mərkəzinin sədri, siyasi təhlilçi Nəsimi Məmmədli “Reytinq” qəzetinə müsahibəsinə bu mövzudan başlayıb:
- Hökumətin son illər apardığı basqıçı siyasət 2018-ci ildə daha da kəskin xarakter alıb. Müxalifətin fəaliyyət müstəvisi xeyli daralıb. Siyasi fəallıq göstərən müxalifət qurumlarının aktiv üzvləri müxtəlif ittihamlarla həbs olunub. Eyni zamanda, bu il hüquq-mühafizə orqanlarının “radikal dindar” adı altında bəzi vətəndaşlara qarşı istintaqsız, məhkəməsiz keçirdikləri “məhvetmə” əməliyyatları da cəmiyyətə psixoloji təsir göstərib. Artıq ölkədə qorxu mühiti ilə siyasi sabitliyin təmin olunma ənənəsi yaranıb. Belə bir mühitdə müxalifətin fəallıq göstərə bilməməsi qanunauyğunluqdur.
- Bütün zamanlarda zəruri olan məqamlardan biri müxalifətin vahid mövqedən çıxış etməsidir. Yəni müxalifət vahid mərkəzdə toplananda daha güclü görünüb. Amma son illər iqtidar əleyhdarları birlik istiqamətində hər hansı addım atmırlar. Sizcə, buna zərurət yoxdur, yoxsa mane olan başqa səbəblər var?
- Artıq ölkəmiz 2014-cü ildən sonra bütün nüfuzlu beynəlxalq hesabatlarda qeyri-azad ölkə kimi xarakterizə olunur. Belə siyasi şəraitdə öncəki illərin təcrübəsi artıq işə yaramır.
Ümumiyyətlə, qeyri-azad ölkələrdə klassik mənada anladığımız müxalifət olmur. Bir var iqtidarın müxalifəti, bir də var rejimin müxalifəti. Demokratik ölkələrdə iqtidarın müxalifətini azad seçkilər müəyyən edir. Seçkilərdə bərabər rəqabət şəraitində uduzan qüvvə avtomatik olaraq iqtidara müxalifət olur. Antidemokratik ölkələrdə isə iqtidar öz müxalifətini özü müəyyən edir. Seçkilərdə kimi özünə alternativ görmək istəyirsə, bu missiyanı ona verir.
Qeyri-azad ölkələrdə isə bu təsnifat işə yaramır. Rejimin müxalifətini cəmiyyətdə baş verən neqativlərə etiraz edə bilən cəsarətli şəxslər müəyyən edir. Etiraz etməkdən çəkinməyən şəxslər daha çox hansı qüvvənin və siyasi liderin arxasında dayanırsa, rejimin müxalifəti də o qüvvə olur.
Bu gün iqtidara müxalifətdə olan qüvvələrlə, rejimə müxalifətdə olan qüvvələr bir-birindən fərqlənir. Onları birliyə çağırmaq, onlardan birgə mübarizə strategiyası ummaq yanlışdır. İqtidarın müxalifəti çoxsaylı və dağınıqdır. Hökumət də onlardan çəkinmir. Rejim müxalifəti isə azsaylıdır və monolitdir. Amma hökumət ondan çəkinir və basqı altında saxlayır.
Bu halda müxalifətin hansısa birliyindən danışmaq, sadəcə, vaxt itkisidir. Qeyri-azad ölkələrdə rejim müxalifəti ilə iqtidar müxalifətinin birləşməsi fors-major situasiyalarda və irimiqyaslı siyasi proseslərdə mümkündür.
- O fikirlər də səslənir ki, nöbbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi, yaxud da böş qalan deputat yerlərinə seçki keçirilməsi planlaşdırılır. Növbədənkənar seçki ola bilərmi? Bu seçki baş tutarsa, aktivlik yarana, yaxud ölkədə siyasi dəyişikliklərin olacağına zəmin yarana bilərmi?
- Öncə bir məsələyə diqqət çəkmək istəyirəm. Ölkə Konstitusiyasının 84-cü maddəsinin II hissəsində qeyd edilir ki, Milli Məclisə hər çağırışın seçkiləri 5 ildən bir noyabr ayının birinci bazar günü keçirilir. Eyni zamanda Seçki Məcəlləsinin 145.1-ci maddəsində də göstərilir ki, Konstitusiyanın 84-cü maddəsinin II hissəsinə, habelə, 109-cu maddəsinin 1-ci bəndinə uyğun olaraq yeni çağırışın deputat seçkiləri gününü ölkə prezidenti təyin edir. Yəni, bu, imperativ norma kimi qanunvericilikdə təsbit olunub.
Növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsi mexanizmi isə qanunvericilikdə birbaşa təsbit olunmasa da, dolayısı ilə və bir qədər də mürəkkəb hüquqi mexanizm kimi mümkündür. Xüsusilə də 2016-cı ilin 26 sentyabrında Konstitusiyaya edilən dəyişikliklərdən sonra ölkə prezidentinə Milli Məclisə seçkilər barəsində fərman vermək səlahiyyəti verilib. Ölkə qanunvericiliyi növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsinə hüquqi əngəl törətmir.
Siyasi baxımdan da, hakimiyyətin siyasi iradəsi həlledicidir. Nə zaman öz maraqlarına uyğun saysalar seçkini təyin edə bilərlər. Günü sabah da növbədənkənar parlament seçkisi ola bilər, 2 ildən sonra da. Bu, nəinki onların siyasi maraqlarına, hətta onların ovqatına bağlı bir məsələdir.
Ümumiyyətlə, fəal vətəndaşlarımız bilməlidir ki, Konstitusiyanın 109-cu maddəsi ölkə prezidentinə çox geniş səlahiyyətlər verib. 32 bənddən ibarət olan bu səlahiyyətlərə ölkənin bütün sahələri daxildir və prezident ölkədə nə istəsə edə bilər.
Belə şəraitdə keçiriləcək seçkilərin cəmiyyətdə siyasi fəallıq doğurması çətindir. O cümlədən də siyasi dəyişikliklərin seçki ilə baş tutması yollarını iqtidar tamamilə qapadıb. Hətta bu fakt ABŞ Dovlət Departamentinin hesabatlarında da öz əksini tapıb.
- Ümumiyyətlə, parlament vasitəsiylə siyasi qüvvələrin ölkədə dəyişikliklərə başlaması nə dərəcədə inandırıcıdır? Siyasi qüvvələrin parlamentdə toparlanması və bu tribunadan islahatlara start verilməsini tələb etməsi nə dərəcədə realdır?
- Azərbaycanda keçirilən seçkiləri müzakirə etməyi artıq bir kənara qoymaq lazımdır. Sonuncu parlament seçkisi göstərdi ki, cəmiyyətin seçkilərə diqqət və marağı xeyli azalıb. Bu inamı təkcə müxalifətin gücü ilə bərpa etmək çətindir. Cəmiyyətin maraq göstərmədiyi seçki heç bir irimiqyaslı demokratik siyasi proses doğura bilməz. Təcrübə göstərir ki, Azərbaycanda hər seçkidə xalqımız, dövlətimiz və demokratiyamız ağır məğlubiyyətə uğrayır.
Həmçinin, hökumət parlamentdə kimin və niyə təmsil olunmasına tam nəzarət edir. Belə bir nəzarət şəraitində parlamentdə təsadüfi təmsilçilik ola bilməz. Deməli, hansısa müsbət dəyişikliklərdən də danışmaq əbəsdir. Əgər hakimiyyət demokratikləşmə ilə bağlı siyasi iradə sərgiləməsə və ya cəmiyyət fəallaşmasa, bu şərait hələ bir müddət də davam edəcək.
- Son dövrlər deputatların fəaliyyətini məhdudlasdırmaq, onları cəzalandırmaq, mandatdan məhrum etməklə bağlı qaydalar və cazalar sərtləşdirilir. Hətta bəzi güzəştlər də ləğv olunur. Sizcə, bu dəyişiklik nəyə hesablanıb?
- Hakimiyyət istənilən halda cəmiyyətin bütün fəal kəsimini, o cümlədən də deputatları tam nəzarətdə saxlamaqda maraqlıdır. Bu, ümumiyyətlə, cəmiyyətə yönəlik basqıçı siyasətin tərkib hissəsidir. Siyasi psixologiya sübut edib ki, məhdudiyyətlər itaətkarlıq doğurur. Hakimiyyət məhkəmə hakimlərinin, deputatların üzərində məhdudiyyətləri sıxlaşdırdıqca, cəmiyyətdə itaəti dərinləşdirir.
Bəzi şəxslərdə yanlış olaraq belə qənaət var ki, guya iqtidar parlamentə müxalifəti buraxmaq niyyətində olduğu üçün belə profilaktik tədbirlər görür. Bunun heç bir əsası yoxdur. Qeyri-azad ölkələrin hakimiyyətlərinin addımlarında məntiqi ardıcıllıq və ya məna axtarmağa dəyməz. Sadəcə, siyasi sabitliyi yalnız bu yolla uzun müddət təmin etməyi düşünürlər.
- Bir məqama da diqqətinizi yönəltmək istərdim. 2000-ci ilin əvvəllərinə qədər beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycan müxalifətinə qarşı daha dəstəkçi mövqe tuturdu. Amma son illər bu dəstək bir qədər zəifləyib. Bunun nə ilə izah edə bilərsiniz?
- Haqlısınız, indi Qərbdə yanaşmalar xeyli dəyişib. Əvvəllər Azərbaycan hakimiyyəti Qərbə izah etməyə çalışırdı ki, biz coğrafi baxımdan Avropalı olsaq da, siyasi baxımdan Orta Asiyalıyıq. Bizimlə Avropa standartlarında əməkdaşlığınızdan imtina edin və bizim standartları qəbul edin. Avropa qurumları əvvəllər bu yanaşmaya kəskin müqavimət göstərirdi. Vahid Avropa standartlarından kənara çıxmalar az idi. Amma indi onlar da bununla barışıb. Bir sıra nüfuzlu Avropa qurumları Azərbaycanla münasibətlərdə Avropa dəyərlərini, standartlarını israrla qəbul etdirmək taktikasından imtina edib. Hətta bəzi hallarda Azərbaycan standartları ilə uğurlu əməkdaşlıq formulası da tapılıb.
Mövcud qlobal və regional siyasi reallıqlar da münasibətlərə öz təsirini göstərir. İndi Azərbaycan hökuməti Cənubi Qafqaz respublikaları ilə deyil, Orta Asiya respublikaları ilə eyni dəyərləri daşıyır. Demokratik dəyərləri daşıyan siyasi məkandan addım-addım uzaqlaşır. Belə görünür ki, Qərb bu tendensiyadan narahat deyil.
- Ümumiyyətlə, beynəlxalq təşkilatların, böyük dövlətlərin demokratiyaya dəstək siyasətini necə dəyərləndirirsiniz? Sizcə, onlar nəsə almamış...
- Beynəlxalq münasibətlər hər zaman iqtisadi-siyasi maraqlar üzərində qurulub. Dünyanın ən demokrtaik ölkələri də, ən amansız diktatura rejimlərinin hökm sürdüyü ölkələrlə ticarət əlaqələrində olub. Bu gün də belə hallar davam edir.
Azərbaycanın da iqtisadi-ticarət əlaqələrinin əhəmiyyətli hissəsi Qərblədir. Bizim anti-demokratik ölkə olmağımız, demokratik Qərbin bizimlə ticarət əlaqələrində olmasına heç də əngəl deyil. Demokratik cəmiyyətin üstünlüyü ilk növbədə həmin ölkələrin xalqlarına lazımdır.
Azərbaycan 2001-ci ildə Avropa Şurasına üzv olanda könüllü olaraq öz üzərinə çoxsaylı öhdəliklər götürsə də, müxtəlif bəhanələrlə bu öhdəlikləri icra etməkdən yayındı. Təəssüf ki, beynəlxalq qurumlar da bu neqativ hallara qarşı heç bir təsirli addım atmadı.
Zaur ƏHMƏD
Bölməyə aid digər xəbərlər
1-03-2025, 15:45
Deputat: Ukraynanı yalnız ABŞ xalqının Trampa qarşı qalxması xilas edə bilər - Müsahibə
23-01-2025, 19:03
İmran Bədirxanlı: “Özünü tapandan sonra yaşamaq asanlaşır” - Müsahibə
8-01-2025, 10:49
“Kino adamı kimi bir çox şeylər məni qane etmir” - Müsahibə
18-11-2024, 12:28
Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə
17-08-2024, 15:25
“Böyük güclər sülhdə maraqlı görünmürlər” - Müsahibə
12-08-2024, 11:00
Emin Əfəndiyev: “Yeni ssenarilər, layihələr barədə düşünürəm” - Müsahibə
22-07-2024, 09:58
Gənc xanəndə: “Məcnun kimi səhnəyə çıxmaq ən böyük arzularımdan biri olub” - Müsahibə
8-07-2024, 10:43
Aktrisa: “Mən ürək adamıyam...” - Müsahibə
14-06-2024, 15:06
Nazir: “Sertifikatlaşdırmada iştirak edən hər beş müəllimdən biri kəsilir” - Müsahibə
6-04-2024, 21:12
Qulu Ağsəs: “Tənqidi indi çox tənqid edirlər” - Müsahibə
2-04-2024, 20:28
“Hava hücumu ssenarisi mümkündür” - Müsahibə
19-02-2024, 16:33
Aktyor: “Əvvəldən bilsəydim o filmə çəkilməzdim...” - Müsahibə
16-02-2024, 12:55
Bəstəkar: “Zamanın ritmini tutmaq çətinləşib” - Müsahibə
28-01-2024, 15:36
Qüdrət Həsənquliyev: “Azərbaycan yenidən qurulmalıdır” - Müsahibə
9-12-2023, 20:57
Hərbi ekspert: “Krım körpüsü dağıdılmalıdır” - Müsahibə
14-11-2023, 19:08
Xalq artisti: “Teatrın ən ağrılı məsələlərindən biri də yaş senzi ilə bağlıdır” - Müsahibə
4-11-2023, 09:41
İlham Əziz: “Hər yazıçının öz əlifbası olmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 15:19
Zahid Oruc: “Zəfər dövləti, Zəfər təşkilatı, Zəfər təhsil modeli yaradılmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 11:01
Əlizadə Nuri: “Şairlik-sözlə inqilab etməkdir” - Müsahibə
23-10-2023, 18:22
General Sırski: “Düşmən ciddi itkilər verir, lakin onlar...” - Müsahibə
23-10-2023, 10:26
Aktrisa: “Özümü olmalı olduğum yerdə hiss edirəm” - Müsahibə
19-09-2023, 13:48
Hərbi analitik: “Rusiya Moskvanı lazımi şəkildə qoruya bilmirsə, deməli...” - Müsahibə
5-09-2023, 18:40
General: “Rusiya elitası Putini devirməyə hazırdır” - Müsahibə
23-08-2023, 18:14
Beynəlxalq ekspert: “Ruslar Ukrayna ilə uzunmüddətli hərbi qarşıdurmaya ümid edirlər” - Müsahibə
16-08-2023, 12:08
Kənan Məmmədov: “Kino günündə göstərməyə yeni film olmadı” - Müsahibə
10-08-2023, 15:00
Rıjenko: “Rusiyanın Qara dəniz donanmasını məhv etmək üçün yüzlərlə drona ehtiyac var” - Müsahibə
30-05-2023, 16:48
Kinorejissor: “Bəzilərini kinonun taleyi yox, kinostudiyanın ərazisi maraqlandırır”
16-05-2023, 16:48
Şeytelman: “Priqojin Rusiyada yeganə şəxsdir ki, dövlət çevrilişlərini uğurla həyata keçirə bilir”
13-05-2023, 09:34
Qüdrət Həsənquliyev: “Davamlı sülh üçün danışıqları Türkiyə və Rusiya ilə aparmalıyıq” - Müsahibə
3-03-2023, 16:55
Keçmiş deputat: “Rus imperiyasının dağılması qaçılmazdır” - Müsahibə
9-02-2023, 12:36
Deputat: “Ciddi əks-zərbə vurulmalıdır” - Müsahibə
7-01-2023, 15:55
Sərdar Cəlaloğlu: “Rusiya Qarabağı ələ keçirməyə çalışır” - Müsahibə
30-12-2022, 10:55
Köçəri Nağıbəyli: “Bizim öz torpaqlarımızda yaşamaq hüququmuz olmalıdır” - Müsahibə
11-12-2022, 13:12
Səxavət Əlisoy: “Partiya sədrlərinin əksəriyyəti təkəbbürlü və yekəxanadır” - Müsahibə
27-11-2022, 10:15
Professor: “Rusiya və Fransa Azərbaycan-Ermənistan danışıqlarında böhranlı vəziyyət yaradıb” - Müsahibə
12-11-2022, 19:43
Tofiq Zülfüqarov: “Rusiyada siyasi böhran zamanıdır” - Müsahibə
28-10-2022, 13:08
Deputat: "Putin ikinci böyük səhvə yol verdi, həm də sübut etdi ki..."
25-10-2022, 08:35
Politoloq: “Rusiya və İran Azərbaycanda nələrəsə nail olmağa çalışsa da...” - Müsahibə
21-10-2022, 13:42
Vahid Əhmədov: “Heç kim bahalaşmanın qarşısını ala bilmir” - Müsahibə
15-10-2022, 09:58
Deputat: “Rusiya ilə məsələni konkretləşdirməyin vaxtı çatıb” - Müsahibə
Bu gün, 09:26
Aşura günü ilə bağlı qanvermə aksiyası başlayıb
Dünən, 15:47
Üç şəhidimiz Kəlbəcərdə dəfn edilib - Fotolar
3-07-2025, 13:08
Ermənistan Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmağa çalışır
2-07-2025, 16:55
Professor: Rusiya başını itirmiş ayı kimi davranır
2-07-2025, 15:56
Azərbaycan Rusiyadan tam uzaqlaşır?
2-07-2025, 15:33
Rusiya daha da aqressivləşir
2-07-2025, 14:37
Avropa müharibəyə hazırlaşır - Foto
2-07-2025, 11:25
İran ABŞ və İsraildən kiberqisas alır?
1-07-2025, 16:50
Məhkəmələrə hakim təyinatları olub - Siyahı
1-07-2025, 13:01
Ərdoğan “ikinci vətən”indən niyə küsüb?
1-07-2025, 10:45
Rusiya yeni ərazilərin işğalına hazırlaşır
1-07-2025, 09:03
Süni intellekt dünyanı ələ keçirir - Foto
30-06-2025, 16:27
Şahın atom bombası istəyi: ABŞ bunun qarşısını necə alıb?
30-06-2025, 15:08
Professor: Şovinizm Rusiyanı uçuruma aparır
30-06-2025, 12:21
Paşinyan onu “Dəccal” adlandıran kilsəyə müharibə elan edib
30-06-2025, 11:03
Rusiya ilə bağlı dəhşətli statistika açıqlanıb
30-06-2025, 10:57
Ağdamda polis minaya düşüb - (Yenilənib)
30-06-2025, 08:19
Sedna planetinin sirri açılacaq
29-06-2025, 13:16
Putin Rusiyada şovinizmi qızışdırır
29-06-2025, 11:16
Yekaterinburqda saxlanılan azərbaycanlılar hakim qarşısına çıxarılıb - (Yenilənib) - Fotolar
29-06-2025, 10:35
Deputat: Rusiyanın təzyiqləri həm də Azərbaycanın xarici siyasəti ilə əlaqədar ola bilər
28-06-2025, 11:12
Rəsmi Bakı Rusiyada azərbaycanlılara hücumlarla bağlı bəyanat yayıb
28-06-2025, 08:55
İsrail-İran müharibəsi Orta Asiyanın yolunu bağlayıb?
28-06-2025, 00:01
Jurnalist Seyfəddin Hüseynlinin qardaşları öldürülüb - (Yenilənib)
26-06-2025, 08:51
Cənubi Qafqazın ən güclüsü...
25-06-2025, 13:50
Nüvə müharibəsi... - Böyük fəlakətdən iki ölkə qurtulacaq
25-06-2025, 13:03
İsrail-İran müharibəsi Zəngəzur yolunu aça bilər
25-06-2025, 11:20
Beş hərbçiyə general-mayor rütbəsi verilib
25-06-2025, 10:56
Ermənistanda dövlət çevrilişi etmək istəyiblər
24-06-2025, 14:42
Beş ölkə Rusiyanın işğalından qorunmaq üçün milyonlarla mina basdıracaq
24-06-2025, 12:51
“Qiyamət planı” üzə çıxıb - Fotolar
23-06-2025, 19:12
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
23-06-2025, 18:53
Yeni dünya düzəni Yaxın Şərqin simasını dəyişir
23-06-2025, 15:14
İran MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandırmaq istəyir
23-06-2025, 14:49
Neftin qiyməti son beş ayda ən yüksək həddə çatıb
23-06-2025, 14:23
İlham Əliyev Goranboyda müəssisənin açılışını edib - (Yenilənib)
23-06-2025, 13:56
Prezident Yevlaxa gedib - (Yenilənib) - Fotolar
23-06-2025, 11:57
Xüsusi karantin rejiminin müddəti uzadılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
