Sərdar Cəlaloğlu: “Bəzi ölkələr koronavirusdan sui-istifadə edir” - Müsahibə
Tarix: 29-02-2020 02:25 | Bölmə: Müsahibə
Sərdar Cəlaloğlu: “Bəzi ölkələr koronavirusdan sui-istifadə edir”

İxtisasca həkim olan ADP sədri deyir ki, koronavirus təkcə xəstəlik deyil, bu məsələdə konyuktura da var

İnsanların böyük probleminə çevrilən koronavirus epidemiyası hər ötən gün daha çox can almaqda davam edir. Son rəsmi hesabata görə, epidemiya Çində 3 minə yaxın insanın həyatına son qoyub.

Azərbaycana qonşu İranda da virusdan ölənlərin sayı artır.

Nəhayət ki, Azərbaycan da koronavirusla mübarizəyə start verib, artıq qərargah yaradılıb və səyyar xəstəxanalar fəaliyyətə başlayıb.

Azərbaycan Demokrat Partiyasının (ADP) sədri, ixtisasca həkim olan Sərdar Cəlaloğlu Reyting.az-ın koronavirusla bağlı suallarına cavabında deyib ki, 1966-cı ildə bu virusdan 20 milyon insan ölüb.

- Sərdar bəy, hazırda dünyada koronavirus şoku yaşanır. Bu səbəbdən beynəlxalq tədbirlər təxirə salınır, səfər və konfranslar gündəmdən çıxarılır. Siz, siyasətçi olmaqla yanaşı, həm də ixtisasca həkimsiniz, necə düşünürsünüz, koronavirus təbii epidemiyadır, yoxsa süni yolla yaradılan bioloji silah?

- Əvvəla deyim ki, koronavirus ilk dəfə 1963-cü ildə kəşf edilib və elmə məlumdur. Bu virusun indiyə qədər yeddi ştampı olub. Bundan əvvəl “donuz qripi”, “quş qripi” deyilirdi. Koronavirus həmin qripin yeddinci ştampıdır. Sadəcə, burada təhlükə odur ki, 1966-cı ildə dünyada 20 milyon insan bu viusdan ölüb.

Biz indi qripin yeni ştampı ilə üz-üzəyik. Əvvəl toyuqlarda və donuzlarda daha çox müşahidə edilir, onların kütləvi qırılmasına səbəb olurdu. Son zamanlar insanlarda daha çox görünməyə başlayıb. Bunun da effektiv qorunma üsulu olmadığından yayılma təhlükəsinin qarşısını almaqdan başqa yolu qalmır.

Bu virus yaşlı və xroniki xəstə insanlar üçün xüsusilə təhlükəlidir. Koronavirus ilk olaraq ağciyəri sıradan çıxarır.

Uşaqlar və sağlam adamlarda bu xəstəlik elə də təhlükə yaratmır. Xəstə, yaşlı, immuniteti zəif insanlarda isə ağciyəri sıradan çıxardığı üçün ölüm faizi çox olur.

Əslində, indiki halda tandemiya xarakteri alıb və nəticələri o qədər də ağır deyil. Sadəcə, koronavirusa qarşı vaksin və effektiv müalicə vasitələri olmadığından çox böyük ziyan vura bilər. Hazırda dünyanın inkişaf edən səhiyyə sənayesi bu xəstəliyə qarşı vaksinlər hazırlamaq üzərində baş sındırır.

Bir daha qeyd edirəm ki, koronavirus yeni xəstəlik deyil, 1960-cı illərdə elmə məlum olan eyni qripin yeni ştampıdır. Fikrimcə, insanlarımızın təşvişə düşməsinə də ehtiyac yoxdur. Azərbaycanda bu qripin kütləvi yayılma ehtimalı azdır və havalar istiləşəndən sonra aradan qalxacaq.

Hesab edirəm ki, narahat olmaq üçün ciddi əsaslar yoxdur, sadəcə, müəyyən sanitar tədbirlərə əməl etmək lazımdır.

- Yəni koronavirusun süni epidemiya və ya bioloji silah kimi təqdim edilməsi əsassızdır?

- Belə yanaşmaları bilməyən şəxslər irəli sürür. Deyirəm ki, bu qripin indiyə qədər 6 ştampı olub, bu koronavirus yeni və 7-ci ştampıdır. Ən təhlükəsi 1966-cı ildə 4-cü ştampının yaratdığı epidemiyadır. Bu epidemiya nəticəsində 20 milyon insan ölüb.

Bu, bioloji silah deyil, süni epidemiya sayıla bilməz. Az qala 50 ildən atıqdır ki, elmə məlumdur.

Virusun bakteriyadan fərqi odur ki, viruslar tez-tez mutasiya olunur. Yəni xəstəliktörətmə, ölümə səbəbolma qabiliyyətini dəyişirlər.

Təkrar edirəm, bu virus çoxdan elmə məlumdur, koronavirus isə onun yeni formasıdır. Özü də adi pnevmoniya xəstəliyi kimi keçir. Pnevmoniya özü də qorxulu xəstəlik deyil. Gündə bu xəstəlikdən onlarla insan sağalır. Sadəcə, yaşlı və xəstə insanlara daha pis təsir edir. Həm də bu, təzə xəstəlik olmadığına görə, bunu süni infeksiya və ya bakteroloji silah adlandırmaq gülüncdür.

O başqa məsələdir ki, bəzi ölkələr koronavirusdan sui-istifadə edərək Çin və İrana qarşı addımlar atırlar.

Amma koronavirus İtaliyada da var və İtaliyanın sərhədləri bağlanmayıb.

İspaniyada, Fransada koronavirus olsa da, onların da sərhədləri qapalı deyil.

Deməli, burada həm də konyuktura var. Yəni təkcə xəstəlik məsələsi deyil.

- Bir partiya sədri və həkim olaraq bu virusdan qorunmaq üçün hansısa təklifləriniz varmı?

- Viruslara qarşı ən yaxşı tədbir onun yayılmasının qarşısını almaq və özünü qorumaqdır. Çünki virus elə bir xəstəliktörədicidir ki, onun özünə qarşı heç bir müalicə üsulu yoxdur. Burada bədənin immunitetini qaldıran qidalar qəbul etmək, dərmanlar atmaq, idman etmək, təmiz havada çox olmaq lazımdır. Eyni zamanda təmasda çox olmaq məsləhət deyil. Çünki bu, hava infeksiyasıdır və bir metrdən də keçə bilər. Odur ki, çox asan tədbirlərlə onun qarşısını almaq mümkündür. Məsələn, Azərbaycanda həm xanımların, həm də kişilərin öz dostları, yaxınları ilə görüşərkən öpüşməsi dəbdir. Heç olmasa, belə halları bir müddət saxlamaq lazımdır. Çünki qarşındakı şəxsin xəstə olub-olmadığını bilmirsən. Əgər xəstədirsə, deməli, yaxın təmasda olub yoluxa bilərsən. Amma panikaya heç bir etiyac yoxdur.

- Koronavirus və onun Azərbaycana təhlükəsi haqqında nə deyə bilərsiniz?


- Bizim üçün ən təhlükəlisi odur ki, İranda bu xəstəlik az qala kütləvi yayılmağa başlayır. Bizim isə İranla geniş təmasımız var. Ona görə də, əslində, İranla sərhəd-keçid məntəqələrində bir həftə öncədən karantin nöqtələri yaradılmalı, İrandan gələn vətəndaşlar orada 2 həftə saxlanılmalı və onlardan analiz nümunələri götürülməli, nəzarətdə saxlanılmalı idilər.

Mən məsləhət görərdim ki, insanlar mümkün qədər sarımsaq yesin, təmiz hava çox alsın. Eyni zamanda deyib-gülmək lazımdır. İnanlar təşvişə düşməməlidir, çünki panika bu xəstəliyə yoluxmaq üçün bir əsasdır.

- Səhiyyə Nazirliyinin addımlarını necə qiymətləndirirsiniz?


- Açığı, sonuncu 2 gün istisna olmaqla, bu nazirliyin elə bir addım atdığını görmədim. Əslində bizdə həm səhiyyənin təşkilatı bərbad durumdadır, həm də səhiyyəyə ayrılan vəsait azdır. Xüsusilə, SSRİ zamanı bizdə infeksiyalara qarşı güclü mərkəzlər fəaliyyət göstərirdi. Məsələn, Rusiyanın indiki səfirliyinin yerində güclü bir xəstəxana var idi. Epidemiologiya, Mikrobiologiya İnstitutu var, amma həm də onun elə SSRİ-dən qalma avadanlığı mövcuddur. Amma yeni xəstəliklər üçün yeni diaqnostika üsulları tətbiq edilməlidir.

Bizdə bu epidemiya başlasa, Səhiyyə Nazirliyi onun qarşısını ala bilməyəcək. Ən yaxşısı camaatın özü-özünü qorumasıdır. İnsanlarımız özünü qorusa, epidemiya aradan qalxar. Epidemiyadan qorunmağın yeganə düzgün üsulu budur. Hərə özünü qorusun. Səhiyyə Nazirliyinin qoruması ilə bu epidemiyanın qarşısını almaq olmaz.

- Bu məsələdə siyasətçilərin üzərinə hansı görəv düşür?


- Epidemiya bir sağlamlıq problemidir. Siyasətçilərin bu işdə görəvi Səhiyyə Nazirliyinin fəaliyyətinə nəzarət etmək, hakimiyyət orqanlarının vətəndaşların sağlamlıq təhlükəsizliyini təmin etməsi istiqamətində səylərini diqqətdə saxlamaq, onun çatışmayan tərəflərini tənqid etməkdir. Siyasətçilərin işi bu olmalıdır. Amma bütövlükdə bu bir siyasi xəstəlik deyil ki, siyasətçilər önə çıxsın.

Biz siyasətçilər iqtidarı effektiv tədbirlər görməyə çağıra, sərhəd-keçid məntəqələrində karantin şöbələrinin yaradılmasına səsləyə bilərik. Ancaq bildiyiniz kimi, rəsmi olaraq ötən gün bizdə bir şəxsdə koronavirus aşkar edilib.

Yaxşı olardı ki, televiziya kanallarında bu xəstəliklə bağlı məlumatlar verilsin. İnsanları panikalardan qorumaq, maarifləndirici izahat işləri aparmaq lazımdır. Ümumiyyətlə, insanlara infeksiyalardan qorunmaq üçün hansı addımların atılmasının vacib olduğunu başa salmaq lazımdır. Buna səhiyyə maarifləndirməsi deyilir. Hesab edirəm ki, bu istiqamətdə iş aparılmayıb. Elə panika və səs-küyə səbəb də səhiyyə maarifləndirməsinin aşağı aşağı səviyyədə olmasıdır.

Əgər xalq maarifləndirilsə, özü bu epidemiyanın öhdəsindən asanlıqla gələcək. Ona görə də, mən, hökuməti xalq arasında izahat işlərini gücləndirməyə, səhiyyə maarifləndirməsini yüksək səviyyədə aparmağa çağırıram.

- İranda koronavirusun kütləviləşməsi və Azərbaycanda da ilk dəfə bu epidemiya daşıyıcısının müəyyən olunmasından sonra belə çağırışlar var ki, sərhədlər bağlansın. Bu çağırışlara münasibətiniz necədir?


- Sərhəddin bağlanmasına bu saat xüsusi ehtiyac görmürəm. Amma sözsüz ki, bəzi ölkələr bu addımı atır. Azərbaycanın sərhəddi bağlaması təkcə xəstəliyin qarşısını almır, eyni zamanda iqtisadi əlaqələri, ticarəti dayandırır, ölkə iqtisadiyyatını çökdürür...

- Demək istəyirsiniz ki, bu virus həm də qlobal ticari əlaqələrə təsir götərir?

- Baxın, ABŞ Çinin ticarətini blokadaya aldı, ona ticarət müharibəsi elan etdi, amma bunun bir o qədər effekti olmadı. Amma bu virus Çin iqtisadiyyatına milyardlarla dollar ziyan vurdu. Eləcə də Avropa ölkələri.

Qardaş Türkiyə bu saat qapılarını bağlayır, amma bu, həm də Türkiyə iqtisadiyyatında öz əksini tapacaq.

Azərbayan iqtisadiyyatı isə zəifdir. Ən yaxşısı sərhəd zonalarında güclü sanitar nəzarətin təşkil olunmasıdır.

Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}