18:31 / 25-05-2020
ABŞ-da koronavirusdan ölənlərin sayı 100 minə çatır
18:01 / 25-05-2020
FIFA referisi: "Futbol üçün darıxmışıq, amma əsas sağlamlıqdır"
17:53 / 25-05-2020
Gürcüstanın səhiyyə naziri erməni həmkarından izahat tələb edəcək
17:47 / 25-05-2020
İspaniya iyulun 1-dən əcnəbilər üçün karantin rejimini ləğv edəcək
17:40 / 25-05-2020
Prezident və xanımı daha bir ziyarətgahda oldu - Fotolar
17:17 / 25-05-2020
Prezident və Birinci xanım Şamaxıda xüsusi texnikalara baxış keçirdi, bağça açılışını etdi - Fotolar
16:55 / 25-05-2020
Prezident Şamaxıda Pirsaat Baba ziyarətgahında: görülən işlərlə bağlı məlumat verilib - Fotolar
16:42 / 25-05-2020
Lukaşenko: “Görünür, virus zəifləyib"
16:37 / 25-05-2020
Karantinə alınan icra başçısı danışdı: "İşimizi davam etdiririk"
16:30 / 25-05-2020
Gürcüstanda genişmiqyaslı müstəqillik günü tədbirləri keçirilməyəcək
16:20 / 25-05-2020
Azərbaycanda indiyədək koronavirusdan 2741 nəfər sağalıb
16:17 / 25-05-2020
Braziliyada vətəndaş müharibəsi ola bilər
16:11 / 25-05-2020
Azərbaycanda daha 149 nəfər koronavirusa yoluxub, iki nəfər vəfat edib
16:05 / 25-05-2020
Bakıda 17 kq-dan çox narkotik vasitəni onlayn yolla satmaq istəyən qardaşlar saxlanılıb
15:58 / 25-05-2020
Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Şamaxıya səfər edib
15:56 / 25-05-2020
Futbolçu dostları ilə birgə qıza təcavüz edib - Foto
15:45 / 25-05-2020
Basketbol üzrə avrokuboklar ləğv olunub
15:37 / 25-05-2020
Macarıstan Prezidenti: “Azərbaycan bizim üçün yalnız strateji tərəfdaş deyil, həm də dost ölkədir”
15:32 / 25-05-2020
Firudin Cəlilov: “...Azərbaycan və Türkiyə arasında ortaq parlament də qurmaq olar”
15:27 / 25-05-2020
Gürcüstan XİN: "Ukraynadan münasibətlərin normallaşdırılması üzrə addımlar gözləyirik"
15:16 / 25-05-2020
Rusiyada 2 mindən çox hamilə koronavirusa yoluxub
15:16 / 25-05-2020
Atası diplomat olan “mavi” şoumenə hökm oxundu
15:12 / 25-05-2020
Yaponiyada fövqəladə vəziyyət ləğv edilib
14:42 / 25-05-2020
İtaliyanın dövlət başçısı Azərbaycan Prezidentini təbrik edib
14:36 / 25-05-2020
Avropanın daha bir ölkəsi koronavirus üzərində qələbəni elan etdi
14:35 / 25-05-2020
Teledərslərin sabaha olan cədvəli açıqlanıb
14:34 / 25-05-2020
Gürcüstanın Baş naziri dəyişəcək
14:22 / 25-05-2020
İranda daha 34 nəfər koronavirusdan vəfat edib
14:21 / 25-05-2020
Benites “Nyukasl”a qayıtmağa hazırdır
14:15 / 25-05-2020
Azərbaycanda icra başçısı karantinə alındı
12:29 / 22-05-2020
Prezident daha bir icra başçısını vəzifədən azad etdi
15:15 / 22-05-2020
Prezident bir qrup şəxsi təltif etdi - Siyahı
16:35 / 21-05-2020
Təhsil naziri: "...hazır olmayanlar üçün avqust-sentyabr aylarında yenidən imtahanlar təşkil ediləcək"
18:23 / 24-05-2020
Qiyamçı general Türkiyəyə müharibə elan etdi
14:35 / 21-05-2020
Nazir müavini vəzifədən azad olundu - Yeni təyinat
22:12 / 20-05-2020
Təhlükə yenidən artır: nə etməliyik? - Professor yazır
17:11 / 21-05-2020
Prezident anons verdi: "İcra başçılarının fəaliyyəti təftiş edilir..."
18:57 / 20-05-2020
Rusiya muzdlu döyüşçüləri Türkiyəyə qarşı döyüşə göndərir - Foto
14:53 / 24-05-2020
Əbülfəs Qarayevlə Elçin Quliyevə Britaniyada cinayət işi açılıb
13:58 / 21-05-2020
Ağ Evin qarşısı cəsədlərlə doludur - ABŞ-da və daha iki ölkədə gərginlik artır - Fotolar
15:49 / 21-05-2020
Baş prokurora yeni müavinlər təyin olunub
Bağırova bəraət? Nə üçün? - Firuz Mustafa yazır
Tarix: 27-04-2020 23:59 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
27 aprel 1956-cı il Mir Cəfər Bağırovun açıq məhkəməsinin elan olunduğu gündür. Həmin hadisədən ayyarım sonra isə o, SSRİ Ali Məhkəməsinin qərarı ilə güllələnmişdir.
Bağırov 20 il ərzində Azərbaycana rəhbərlik edib. Təbii ki, zamanında SSRİ-də gedən bir çox quruculuq işləri bizim ölkədən də yan keçməyib. Elə Sovetlərdə baş alıb getmiş qanlı repressiyalardan da kənarda qalmamışıq.
Bütün bunları və proseslərdə iştirak etmiş o vaxtkı dövlət rəhbərlərinin rolunu inkar etmək olmaz.
İndi onun bəzi qohumları və təbliğatçıları Bağırova, onun əməllərinə bəraət qazandırmaq istəyirlər. Guya repressiyalardan onun xəbəri olmayıb. Olmayıbsa pisdir. Olubsa ondan da pis. Hər bir dövlət rəhbəri öz ölkəsində baş verən bütün proseslər üçün hüquqi və mənəvi məsuliyyət daşıyır və ya daşımalıdır.
Bir qohumu yazır ki, Bağırov xalqını sevib. Çox yaxşı. Sonra onu da əlavə edir ki, o, Beriya ilə yaxın dost olub. Yaxşı, bu necə “dostluqdur” ki, Beriya həbs edilən kimi Bağırov öz “dostunun” əleyhinə kəskin məqalə yazmış, habelə 1953-cü ilin iyun plenumunda çıxış edərək onu “buqələmun, partiyanın düşməni, ikiüzlü, əclaf, cinayətkar” adlandırmışdır? (Bax: Лаврентий Берия. 1953. Стенограмма июльского пленума ЦК КПСС и другие документы. - М.: МФД, 1999. - С. 141.)
“Qohumu” onu da yazır ki, Azərbaycanda qonşu ölkələrlə müqayisədə repressiyaların həcmi məhdud olub. Yalandır. Qafqazada ən böyük repressiyaya məhz Azərbaycan türkləri məruz qalıb. Ailələr, nəsillər var ki, uşaqdan-böyüyə sürgünlərdə məhv olub, necə deyərlər, kökü kəsilib.
Yeri gəlmişkən, Bağırovun tərcümeyi-halı da müəmmalarla doludur. Buna aid onlarla yoxlanılmış və yoxlanılmamış mülahizələr vardır.
Məsələn, Rusiyada QULAQ tarixi Dövlət muzeyinin direktoru A. Antonov-Ovseyenko yazır ki, Bağırovun “əsl” adı tarixçilərə məlum deyil. “Mir Cəfər” əslində onun böyük qardaşının adıdır. Həmin böyük qardaş rayon səviyyəli bolşevik, kiçik qardaş isə əks-inqilabçı olmuşdur. Bakıda “əsl” Bağırovu düz-əməlli tanımırdılar. Rusiyada Sovet hakimiyyəti qələbə çaldıqdan sonra qardaşlar İrana qaçıb getmiş, orada onlar arasında ciddi münaqişə yaranmış, kişik qardaş öz böyük qardaşını qətlə yetirmişdir. Sonralar qardaşının sənədləri ilə fəaliyyət göstərən və zahirən ona oxşayan “kiçik” Bağırov qardaşının ad-soyadı ilə irəliyə doğru “hərəkət etmişdir”. Həmin hadisə ilə bağlı DİN general-leytenantı N. K. Boqdanovun da informasiyası olmuşdur. Əlbəttə, bu və bunabənzər versiyaların nə dərəcədə düz olub-olmadığı barədə indi mülahizə yürütmək çətindir. Amma...
Amma “kənar” adamların bu cür mülahizələrinə “inanmasaq” belə, “öz” ictimai-siyasi xadimlərimizin, elm və sənət adamlarımızın söylədikləri faktlara necə inanmayaq?
Xalq yazıçısı Mühdi Hüseynin “Yeraltı çaylar dənizə axır” romanından tanıdığımız Mollayev, Xalq yazıçısı İsa Hüseynovun “Yanar ürək” (sonralar onun davamı olan “İdeal”) əsərindəki Mir Cəllad və ya Mir Qəzəb obrazlarını yada salaq. Bir çox alim, şair, publisist və yazıçılarımızın memuarlarında Bağırovun canlı bədii və sənədli obrazları yaradılıb. Hətta, görkəmli ədibimiz Mir Cəlalın maraqlı bir hekayəsində o vaxtkı rayon rəhbərlərinin başında “qoz sındıran” Seyid Fatma adlı bir qadının obrazına rast gəlirik ki, bu da Bağırovun bacısıdır.
Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun, Xalq şairi Sülüyman Rüstəmin xatirələrində Bağırovla, onun törətdiyi əməllərlə bağlı epizodlar çoxdur... Siyahını kifayət qədər uzatmaq olar.
12 aprel 1956-cı il tarixdə Bakıda DTK-nın Dzerjinski adına Mədəniyyət Klubunda SSRİ Ali Məhkəməsinin hərbi kollegiyasının A. A .Çeptsovun rəhbərliyi altında (dövlət ittihamçısı SSRİ Baş prokuroru R. A. Rudenko idi) keçirilən məhkəməsində M. C. Bağırov özünün bir sıra ağır cinayət əməllərini etiraf etmişdir. Qəribədir, adam özünü cani hesab edir, amma bir çox tarixçi və tədqiqatçılar onun cinayətlərini ört-basdır etməyə, hətta, bəraət verməyə çalışırlar.
Əlbəttə, Azərbaycan tarixində Bağırovun müəyyən müsbət işləri də olub.
Əlbəttə, baş verən cinayətlərin icraçısı Bağırov olsa da əsas “müəlliflər” daha yüksək ranqlı dövlət rəhbərləri, Kremldəki məmurlar və birbaşa Stalin idi.
Əlbəttə, şəxsiyyətin formalaşmasında mövcud sistem və rejimlərin də az rolu olmur.
Əlbəttə, hansısa qohumunun öz ulu babasına bəraət qazandırmaq cəhdi də anlaşılandır.
Amma... Amma ciddi tarixçilər və siyasi xadimlərin baş verən total cinayətlərə haqq qazandırmaq cəhdi absurddur. Çünki artıq yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, hər bir dövlət rəhbəri öz ölkəsində baş verən bütün proseslər üçün hüquqi və mənəvi məsuliyyət daşıyır və yaxud daşımalıdır.
Bəli, Bağırovun oğlu Vladimir (Cahangir) 1943-cü ildə Moskva altında gedən döyüşlərdə həlak olub. Ehtirama layiqdir. Allah rəhmət eləsin.
Amma Bağırova bəraət vermək qeyri-mümkündür. Vaxtilə bir mütəfəkkirimizin dediyi kimi, “onun əlinin qanını Kürün bütün suları belə, yuyub təmizləyə bilməz”.
Tarixə bər-bəzəng və rəng vurmaq yolverilməzdir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-04-2020 23:59 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
27 aprel 1956-cı il Mir Cəfər Bağırovun açıq məhkəməsinin elan olunduğu gündür. Həmin hadisədən ayyarım sonra isə o, SSRİ Ali Məhkəməsinin qərarı ilə güllələnmişdir.
Bağırov 20 il ərzində Azərbaycana rəhbərlik edib. Təbii ki, zamanında SSRİ-də gedən bir çox quruculuq işləri bizim ölkədən də yan keçməyib. Elə Sovetlərdə baş alıb getmiş qanlı repressiyalardan da kənarda qalmamışıq.
Bütün bunları və proseslərdə iştirak etmiş o vaxtkı dövlət rəhbərlərinin rolunu inkar etmək olmaz.
İndi onun bəzi qohumları və təbliğatçıları Bağırova, onun əməllərinə bəraət qazandırmaq istəyirlər. Guya repressiyalardan onun xəbəri olmayıb. Olmayıbsa pisdir. Olubsa ondan da pis. Hər bir dövlət rəhbəri öz ölkəsində baş verən bütün proseslər üçün hüquqi və mənəvi məsuliyyət daşıyır və ya daşımalıdır.
Bir qohumu yazır ki, Bağırov xalqını sevib. Çox yaxşı. Sonra onu da əlavə edir ki, o, Beriya ilə yaxın dost olub. Yaxşı, bu necə “dostluqdur” ki, Beriya həbs edilən kimi Bağırov öz “dostunun” əleyhinə kəskin məqalə yazmış, habelə 1953-cü ilin iyun plenumunda çıxış edərək onu “buqələmun, partiyanın düşməni, ikiüzlü, əclaf, cinayətkar” adlandırmışdır? (Bax: Лаврентий Берия. 1953. Стенограмма июльского пленума ЦК КПСС и другие документы. - М.: МФД, 1999. - С. 141.)
“Qohumu” onu da yazır ki, Azərbaycanda qonşu ölkələrlə müqayisədə repressiyaların həcmi məhdud olub. Yalandır. Qafqazada ən böyük repressiyaya məhz Azərbaycan türkləri məruz qalıb. Ailələr, nəsillər var ki, uşaqdan-böyüyə sürgünlərdə məhv olub, necə deyərlər, kökü kəsilib.
Yeri gəlmişkən, Bağırovun tərcümeyi-halı da müəmmalarla doludur. Buna aid onlarla yoxlanılmış və yoxlanılmamış mülahizələr vardır.
Məsələn, Rusiyada QULAQ tarixi Dövlət muzeyinin direktoru A. Antonov-Ovseyenko yazır ki, Bağırovun “əsl” adı tarixçilərə məlum deyil. “Mir Cəfər” əslində onun böyük qardaşının adıdır. Həmin böyük qardaş rayon səviyyəli bolşevik, kiçik qardaş isə əks-inqilabçı olmuşdur. Bakıda “əsl” Bağırovu düz-əməlli tanımırdılar. Rusiyada Sovet hakimiyyəti qələbə çaldıqdan sonra qardaşlar İrana qaçıb getmiş, orada onlar arasında ciddi münaqişə yaranmış, kişik qardaş öz böyük qardaşını qətlə yetirmişdir. Sonralar qardaşının sənədləri ilə fəaliyyət göstərən və zahirən ona oxşayan “kiçik” Bağırov qardaşının ad-soyadı ilə irəliyə doğru “hərəkət etmişdir”. Həmin hadisə ilə bağlı DİN general-leytenantı N. K. Boqdanovun da informasiyası olmuşdur. Əlbəttə, bu və bunabənzər versiyaların nə dərəcədə düz olub-olmadığı barədə indi mülahizə yürütmək çətindir. Amma...
Amma “kənar” adamların bu cür mülahizələrinə “inanmasaq” belə, “öz” ictimai-siyasi xadimlərimizin, elm və sənət adamlarımızın söylədikləri faktlara necə inanmayaq?
Xalq yazıçısı Mühdi Hüseynin “Yeraltı çaylar dənizə axır” romanından tanıdığımız Mollayev, Xalq yazıçısı İsa Hüseynovun “Yanar ürək” (sonralar onun davamı olan “İdeal”) əsərindəki Mir Cəllad və ya Mir Qəzəb obrazlarını yada salaq. Bir çox alim, şair, publisist və yazıçılarımızın memuarlarında Bağırovun canlı bədii və sənədli obrazları yaradılıb. Hətta, görkəmli ədibimiz Mir Cəlalın maraqlı bir hekayəsində o vaxtkı rayon rəhbərlərinin başında “qoz sındıran” Seyid Fatma adlı bir qadının obrazına rast gəlirik ki, bu da Bağırovun bacısıdır.
Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun, Xalq şairi Sülüyman Rüstəmin xatirələrində Bağırovla, onun törətdiyi əməllərlə bağlı epizodlar çoxdur... Siyahını kifayət qədər uzatmaq olar.
12 aprel 1956-cı il tarixdə Bakıda DTK-nın Dzerjinski adına Mədəniyyət Klubunda SSRİ Ali Məhkəməsinin hərbi kollegiyasının A. A .Çeptsovun rəhbərliyi altında (dövlət ittihamçısı SSRİ Baş prokuroru R. A. Rudenko idi) keçirilən məhkəməsində M. C. Bağırov özünün bir sıra ağır cinayət əməllərini etiraf etmişdir. Qəribədir, adam özünü cani hesab edir, amma bir çox tarixçi və tədqiqatçılar onun cinayətlərini ört-basdır etməyə, hətta, bəraət verməyə çalışırlar.
Əlbəttə, Azərbaycan tarixində Bağırovun müəyyən müsbət işləri də olub.
Əlbəttə, baş verən cinayətlərin icraçısı Bağırov olsa da əsas “müəlliflər” daha yüksək ranqlı dövlət rəhbərləri, Kremldəki məmurlar və birbaşa Stalin idi.
Əlbəttə, şəxsiyyətin formalaşmasında mövcud sistem və rejimlərin də az rolu olmur.
Əlbəttə, hansısa qohumunun öz ulu babasına bəraət qazandırmaq cəhdi də anlaşılandır.
Amma... Amma ciddi tarixçilər və siyasi xadimlərin baş verən total cinayətlərə haqq qazandırmaq cəhdi absurddur. Çünki artıq yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, hər bir dövlət rəhbəri öz ölkəsində baş verən bütün proseslər üçün hüquqi və mənəvi məsuliyyət daşıyır və yaxud daşımalıdır.
Bəli, Bağırovun oğlu Vladimir (Cahangir) 1943-cü ildə Moskva altında gedən döyüşlərdə həlak olub. Ehtirama layiqdir. Allah rəhmət eləsin.
Amma Bağırova bəraət vermək qeyri-mümkündür. Vaxtilə bir mütəfəkkirimizin dediyi kimi, “onun əlinin qanını Kürün bütün suları belə, yuyub təmizləyə bilməz”.
Tarixə bər-bəzəng və rəng vurmaq yolverilməzdir.
Müəllifin bütün yazıları - Firuz MUSTAFA
Bölməyə aid digər xəbərlər
20-04-2020, 23:09
Firuz MUSTAFA - İnək əmən əsgərlər, qarı nənənin şikayəti və Brejnevin səfəri haqda... - Foto
Prezidentin sabiq köməkçisi deyir ki, əvvəlki yanaşma və üsullarla, belə diplomatiya ilə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə nail olmaq mümkün deyil
Səyyad Əlizadə: "Sən necə nazirsən ki, əlinin altında nələrin baş verdiyini bilmirsən?"
Bədrəddin Quliyev: “Azərbaycan hakimiyyətində təmsil olunan bəlli qüvvələr indiyə qədər bizi milli baxımdan danışıqlara getməyə, siyasi qüvvələrin bir araya gəlməsinə imkan verməyiblər”
Köçəri Nağıbəyli təklif edir ki, Qərbi Azərbaycan mühacir hökuməti Ermənistanla sərhəd rayonda fəaliyyət göstərsin
Hüquqşünas: “Çindən kompensasiya tələbinə Rusiya və digər dövlətlərin də qoşulması mümkündür”
