18:35 / 19-04-2024
MKİ: “Moskva yaxınlığındakı terror aktını İŞİD təşkil edib”
18:14 / 19-04-2024
Qəzzada daha 42 nəfər dinc sakin həlak olub
18:08 / 19-04-2024
Eminemin qızı bikinidə görüntülənib
18:06 / 19-04-2024
Yaponiya süni intellektin inkişafına 475 milyon dollar ayırıb
17:57 / 19-04-2024
9 milyon manatlıq mənimsəmə... - Şirkət rəhbərinə 11 il həbs cəzası verilib
17:33 / 19-04-2024
Ağ ev Afrikada müttəfiqini itirə bilər
17:30 / 19-04-2024
İranda silsilə partlayışlar baş verib
17:27 / 19-04-2024
İranın İsrailə hücumunun əsl səbəbi bəlli olub
17:18 / 19-04-2024
Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır
17:09 / 19-04-2024
Daxili İşlər Nazirliyində kollegiya iclası keçirilib - Fotolar
17:00 / 19-04-2024
Prezident Cinayət-Prosessual Məcəlləsində dəyişikliyi təsdiqləyib
16:46 / 19-04-2024
İlham Əliyev Rusiyaya gedir
16:34 / 19-04-2024
Universitetin sözçüsü vəzifədən ayrılıb
16:19 / 19-04-2024
Abel Məhərrəmov və xanımı məhkəməyə verilib
16:00 / 19-04-2024
Ədalət Məhkəməsində Azərbaycanın tələbi ilə ictimai dinləmələr keçirilib
15:47 / 19-04-2024
Tovuzda 22 yaşlı oğlan 34 yaşlı qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb
15:36 / 19-04-2024
G7 ölkələri Azərbaycan və Ermənistanı sülh prosesinə sadiq olmağa çağırıb
15:29 / 19-04-2024
Ceyhun Bayramov Fələstinin baş naziri ilə telefonda müzakirə aparıb
15:24 / 19-04-2024
Rəsmi Berlindən İsrail və İrana çağırış olub
15:11 / 19-04-2024
Türkiyə XİN: "İran-İsrail gərginliyi daimi münaqişəyə çevrilə bilər"
14:54 / 19-04-2024
Sabiq rektora hansı cəza veriləcək? - Prorektorun qətl işi
14:22 / 19-04-2024
Bakı Fransız Liseyi fəaliyyətini dayandırır
14:19 / 19-04-2024
MKİ direktorundan xəbərdarlıq: "...Ukrayna ilin sonunadək məğlub ola bilər"
13:56 / 19-04-2024
Aİ-dən İsrail və İrana çağırış: "Təmkinli olun!"
13:48 / 19-04-2024
Vaksinasiyadan kənarda qalan uşaqlara peyvənd vurulacaq
13:15 / 19-04-2024
Hal şahidləri ilə bağlı qanuna dəyişiklik olub
13:12 / 19-04-2024
Bu şəxslər pensiyaya daha tez çıxacaq - Qanun dəyişib
13:08 / 19-04-2024
Vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinin maaşı artırılır
12:56 / 19-04-2024
Milli Məclis Hesablama Palatasının hesabatını qəbul edib
00:02 / 15-04-2024
Ceyhun Bayramov Özbəkistana gedib - Yenilənib
20:08 / 15-04-2024
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
23:11 / 14-04-2024
Oqtay Əsədovun həyat yoldaşı son bir ildə Moskvada 14 milyon qazanıb
18:51 / 15-04-2024
“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar
22:33 / 14-04-2024
İsrail prezidenti: "Bu, əsil müharibə elanıdır"
15:07 / 17-04-2024
Hikmət Hacıyev: “Sülhməramlıların Azərbaycandan çıxarılması barədə qərar qəbul edilib”
13:58 / 16-04-2024
Agentlik sədri vəzifədən azad edilib - Yeni təyinat
10:57 / 18-04-2024
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
13:03 / 15-04-2024
Məşhur aktyor kinodan qovulub
09:07 / 15-04-2024
Puqaçova qastollardan nə qədər qazanacaq?
10:00 / 15-04-2024
Çingiz Abdullayev sabah xəstəxanadan evə buraxılacaq
15:08 / 15-04-2024
Ali məktəblərə qəbul başlayıb
Bağırova bəraət? Nə üçün? - Firuz Mustafa yazır
Tarix: 27-04-2020 23:59 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
27 aprel 1956-cı il Mir Cəfər Bağırovun açıq məhkəməsinin elan olunduğu gündür. Həmin hadisədən ayyarım sonra isə o, SSRİ Ali Məhkəməsinin qərarı ilə güllələnmişdir.
Bağırov 20 il ərzində Azərbaycana rəhbərlik edib. Təbii ki, zamanında SSRİ-də gedən bir çox quruculuq işləri bizim ölkədən də yan keçməyib. Elə Sovetlərdə baş alıb getmiş qanlı repressiyalardan da kənarda qalmamışıq.
Bütün bunları və proseslərdə iştirak etmiş o vaxtkı dövlət rəhbərlərinin rolunu inkar etmək olmaz.
İndi onun bəzi qohumları və təbliğatçıları Bağırova, onun əməllərinə bəraət qazandırmaq istəyirlər. Guya repressiyalardan onun xəbəri olmayıb. Olmayıbsa pisdir. Olubsa ondan da pis. Hər bir dövlət rəhbəri öz ölkəsində baş verən bütün proseslər üçün hüquqi və mənəvi məsuliyyət daşıyır və ya daşımalıdır.
Bir qohumu yazır ki, Bağırov xalqını sevib. Çox yaxşı. Sonra onu da əlavə edir ki, o, Beriya ilə yaxın dost olub. Yaxşı, bu necə “dostluqdur” ki, Beriya həbs edilən kimi Bağırov öz “dostunun” əleyhinə kəskin məqalə yazmış, habelə 1953-cü ilin iyun plenumunda çıxış edərək onu “buqələmun, partiyanın düşməni, ikiüzlü, əclaf, cinayətkar” adlandırmışdır? (Bax: Лаврентий Берия. 1953. Стенограмма июльского пленума ЦК КПСС и другие документы. - М.: МФД, 1999. - С. 141.)
“Qohumu” onu da yazır ki, Azərbaycanda qonşu ölkələrlə müqayisədə repressiyaların həcmi məhdud olub. Yalandır. Qafqazada ən böyük repressiyaya məhz Azərbaycan türkləri məruz qalıb. Ailələr, nəsillər var ki, uşaqdan-böyüyə sürgünlərdə məhv olub, necə deyərlər, kökü kəsilib.
Yeri gəlmişkən, Bağırovun tərcümeyi-halı da müəmmalarla doludur. Buna aid onlarla yoxlanılmış və yoxlanılmamış mülahizələr vardır.
Məsələn, Rusiyada QULAQ tarixi Dövlət muzeyinin direktoru A. Antonov-Ovseyenko yazır ki, Bağırovun “əsl” adı tarixçilərə məlum deyil. “Mir Cəfər” əslində onun böyük qardaşının adıdır. Həmin böyük qardaş rayon səviyyəli bolşevik, kiçik qardaş isə əks-inqilabçı olmuşdur. Bakıda “əsl” Bağırovu düz-əməlli tanımırdılar. Rusiyada Sovet hakimiyyəti qələbə çaldıqdan sonra qardaşlar İrana qaçıb getmiş, orada onlar arasında ciddi münaqişə yaranmış, kişik qardaş öz böyük qardaşını qətlə yetirmişdir. Sonralar qardaşının sənədləri ilə fəaliyyət göstərən və zahirən ona oxşayan “kiçik” Bağırov qardaşının ad-soyadı ilə irəliyə doğru “hərəkət etmişdir”. Həmin hadisə ilə bağlı DİN general-leytenantı N. K. Boqdanovun da informasiyası olmuşdur. Əlbəttə, bu və bunabənzər versiyaların nə dərəcədə düz olub-olmadığı barədə indi mülahizə yürütmək çətindir. Amma...
Amma “kənar” adamların bu cür mülahizələrinə “inanmasaq” belə, “öz” ictimai-siyasi xadimlərimizin, elm və sənət adamlarımızın söylədikləri faktlara necə inanmayaq?
Xalq yazıçısı Mühdi Hüseynin “Yeraltı çaylar dənizə axır” romanından tanıdığımız Mollayev, Xalq yazıçısı İsa Hüseynovun “Yanar ürək” (sonralar onun davamı olan “İdeal”) əsərindəki Mir Cəllad və ya Mir Qəzəb obrazlarını yada salaq. Bir çox alim, şair, publisist və yazıçılarımızın memuarlarında Bağırovun canlı bədii və sənədli obrazları yaradılıb. Hətta, görkəmli ədibimiz Mir Cəlalın maraqlı bir hekayəsində o vaxtkı rayon rəhbərlərinin başında “qoz sındıran” Seyid Fatma adlı bir qadının obrazına rast gəlirik ki, bu da Bağırovun bacısıdır.
Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun, Xalq şairi Sülüyman Rüstəmin xatirələrində Bağırovla, onun törətdiyi əməllərlə bağlı epizodlar çoxdur... Siyahını kifayət qədər uzatmaq olar.
12 aprel 1956-cı il tarixdə Bakıda DTK-nın Dzerjinski adına Mədəniyyət Klubunda SSRİ Ali Məhkəməsinin hərbi kollegiyasının A. A .Çeptsovun rəhbərliyi altında (dövlət ittihamçısı SSRİ Baş prokuroru R. A. Rudenko idi) keçirilən məhkəməsində M. C. Bağırov özünün bir sıra ağır cinayət əməllərini etiraf etmişdir. Qəribədir, adam özünü cani hesab edir, amma bir çox tarixçi və tədqiqatçılar onun cinayətlərini ört-basdır etməyə, hətta, bəraət verməyə çalışırlar.
Əlbəttə, Azərbaycan tarixində Bağırovun müəyyən müsbət işləri də olub.
Əlbəttə, baş verən cinayətlərin icraçısı Bağırov olsa da əsas “müəlliflər” daha yüksək ranqlı dövlət rəhbərləri, Kremldəki məmurlar və birbaşa Stalin idi.
Əlbəttə, şəxsiyyətin formalaşmasında mövcud sistem və rejimlərin də az rolu olmur.
Əlbəttə, hansısa qohumunun öz ulu babasına bəraət qazandırmaq cəhdi də anlaşılandır.
Amma... Amma ciddi tarixçilər və siyasi xadimlərin baş verən total cinayətlərə haqq qazandırmaq cəhdi absurddur. Çünki artıq yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, hər bir dövlət rəhbəri öz ölkəsində baş verən bütün proseslər üçün hüquqi və mənəvi məsuliyyət daşıyır və yaxud daşımalıdır.
Bəli, Bağırovun oğlu Vladimir (Cahangir) 1943-cü ildə Moskva altında gedən döyüşlərdə həlak olub. Ehtirama layiqdir. Allah rəhmət eləsin.
Amma Bağırova bəraət vermək qeyri-mümkündür. Vaxtilə bir mütəfəkkirimizin dediyi kimi, “onun əlinin qanını Kürün bütün suları belə, yuyub təmizləyə bilməz”.
Tarixə bər-bəzəng və rəng vurmaq yolverilməzdir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-04-2020 23:59 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
27 aprel 1956-cı il Mir Cəfər Bağırovun açıq məhkəməsinin elan olunduğu gündür. Həmin hadisədən ayyarım sonra isə o, SSRİ Ali Məhkəməsinin qərarı ilə güllələnmişdir.
Bağırov 20 il ərzində Azərbaycana rəhbərlik edib. Təbii ki, zamanında SSRİ-də gedən bir çox quruculuq işləri bizim ölkədən də yan keçməyib. Elə Sovetlərdə baş alıb getmiş qanlı repressiyalardan da kənarda qalmamışıq.
Bütün bunları və proseslərdə iştirak etmiş o vaxtkı dövlət rəhbərlərinin rolunu inkar etmək olmaz.
İndi onun bəzi qohumları və təbliğatçıları Bağırova, onun əməllərinə bəraət qazandırmaq istəyirlər. Guya repressiyalardan onun xəbəri olmayıb. Olmayıbsa pisdir. Olubsa ondan da pis. Hər bir dövlət rəhbəri öz ölkəsində baş verən bütün proseslər üçün hüquqi və mənəvi məsuliyyət daşıyır və ya daşımalıdır.
Bir qohumu yazır ki, Bağırov xalqını sevib. Çox yaxşı. Sonra onu da əlavə edir ki, o, Beriya ilə yaxın dost olub. Yaxşı, bu necə “dostluqdur” ki, Beriya həbs edilən kimi Bağırov öz “dostunun” əleyhinə kəskin məqalə yazmış, habelə 1953-cü ilin iyun plenumunda çıxış edərək onu “buqələmun, partiyanın düşməni, ikiüzlü, əclaf, cinayətkar” adlandırmışdır? (Bax: Лаврентий Берия. 1953. Стенограмма июльского пленума ЦК КПСС и другие документы. - М.: МФД, 1999. - С. 141.)
“Qohumu” onu da yazır ki, Azərbaycanda qonşu ölkələrlə müqayisədə repressiyaların həcmi məhdud olub. Yalandır. Qafqazada ən böyük repressiyaya məhz Azərbaycan türkləri məruz qalıb. Ailələr, nəsillər var ki, uşaqdan-böyüyə sürgünlərdə məhv olub, necə deyərlər, kökü kəsilib.
Yeri gəlmişkən, Bağırovun tərcümeyi-halı da müəmmalarla doludur. Buna aid onlarla yoxlanılmış və yoxlanılmamış mülahizələr vardır.
Məsələn, Rusiyada QULAQ tarixi Dövlət muzeyinin direktoru A. Antonov-Ovseyenko yazır ki, Bağırovun “əsl” adı tarixçilərə məlum deyil. “Mir Cəfər” əslində onun böyük qardaşının adıdır. Həmin böyük qardaş rayon səviyyəli bolşevik, kiçik qardaş isə əks-inqilabçı olmuşdur. Bakıda “əsl” Bağırovu düz-əməlli tanımırdılar. Rusiyada Sovet hakimiyyəti qələbə çaldıqdan sonra qardaşlar İrana qaçıb getmiş, orada onlar arasında ciddi münaqişə yaranmış, kişik qardaş öz böyük qardaşını qətlə yetirmişdir. Sonralar qardaşının sənədləri ilə fəaliyyət göstərən və zahirən ona oxşayan “kiçik” Bağırov qardaşının ad-soyadı ilə irəliyə doğru “hərəkət etmişdir”. Həmin hadisə ilə bağlı DİN general-leytenantı N. K. Boqdanovun da informasiyası olmuşdur. Əlbəttə, bu və bunabənzər versiyaların nə dərəcədə düz olub-olmadığı barədə indi mülahizə yürütmək çətindir. Amma...
Amma “kənar” adamların bu cür mülahizələrinə “inanmasaq” belə, “öz” ictimai-siyasi xadimlərimizin, elm və sənət adamlarımızın söylədikləri faktlara necə inanmayaq?
Xalq yazıçısı Mühdi Hüseynin “Yeraltı çaylar dənizə axır” romanından tanıdığımız Mollayev, Xalq yazıçısı İsa Hüseynovun “Yanar ürək” (sonralar onun davamı olan “İdeal”) əsərindəki Mir Cəllad və ya Mir Qəzəb obrazlarını yada salaq. Bir çox alim, şair, publisist və yazıçılarımızın memuarlarında Bağırovun canlı bədii və sənədli obrazları yaradılıb. Hətta, görkəmli ədibimiz Mir Cəlalın maraqlı bir hekayəsində o vaxtkı rayon rəhbərlərinin başında “qoz sındıran” Seyid Fatma adlı bir qadının obrazına rast gəlirik ki, bu da Bağırovun bacısıdır.
Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun, Xalq şairi Sülüyman Rüstəmin xatirələrində Bağırovla, onun törətdiyi əməllərlə bağlı epizodlar çoxdur... Siyahını kifayət qədər uzatmaq olar.
12 aprel 1956-cı il tarixdə Bakıda DTK-nın Dzerjinski adına Mədəniyyət Klubunda SSRİ Ali Məhkəməsinin hərbi kollegiyasının A. A .Çeptsovun rəhbərliyi altında (dövlət ittihamçısı SSRİ Baş prokuroru R. A. Rudenko idi) keçirilən məhkəməsində M. C. Bağırov özünün bir sıra ağır cinayət əməllərini etiraf etmişdir. Qəribədir, adam özünü cani hesab edir, amma bir çox tarixçi və tədqiqatçılar onun cinayətlərini ört-basdır etməyə, hətta, bəraət verməyə çalışırlar.
Əlbəttə, Azərbaycan tarixində Bağırovun müəyyən müsbət işləri də olub.
Əlbəttə, baş verən cinayətlərin icraçısı Bağırov olsa da əsas “müəlliflər” daha yüksək ranqlı dövlət rəhbərləri, Kremldəki məmurlar və birbaşa Stalin idi.
Əlbəttə, şəxsiyyətin formalaşmasında mövcud sistem və rejimlərin də az rolu olmur.
Əlbəttə, hansısa qohumunun öz ulu babasına bəraət qazandırmaq cəhdi də anlaşılandır.
Amma... Amma ciddi tarixçilər və siyasi xadimlərin baş verən total cinayətlərə haqq qazandırmaq cəhdi absurddur. Çünki artıq yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, hər bir dövlət rəhbəri öz ölkəsində baş verən bütün proseslər üçün hüquqi və mənəvi məsuliyyət daşıyır və yaxud daşımalıdır.
Bəli, Bağırovun oğlu Vladimir (Cahangir) 1943-cü ildə Moskva altında gedən döyüşlərdə həlak olub. Ehtirama layiqdir. Allah rəhmət eləsin.
Amma Bağırova bəraət vermək qeyri-mümkündür. Vaxtilə bir mütəfəkkirimizin dediyi kimi, “onun əlinin qanını Kürün bütün suları belə, yuyub təmizləyə bilməz”.
Tarixə bər-bəzəng və rəng vurmaq yolverilməzdir.
Müəllifin bütün yazıları - Firuz MUSTAFA
Bölməyə aid digər xəbərlər
29-07-2020, 09:23
Firuz MUSTAFA - Türk və hindu dillərinin kök yaxınlığı haqda... - Firuz Mustafa yazır
4-07-2020, 01:05
Firuz MUSTAFA - Rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun əmək kitabçası… - Firuz Mustafa yazır
1-07-2020, 20:38
Firuz MUSTAFA - Oljas Süleymenov: “Azərbaycan həmişə ürəyimdədir...” - Firuz Mustafa yazır
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
