21:16 / 11-07-2025
Xocalı soyqırımı zamanı girov götürülmüş qadın: "Yaşyarımlıq oğlum..." - (Yenilənib)
19:05 / 11-07-2025
"Qarabağ" klubu növbəti yoxlama oyununda qalib gəlib
18:06 / 11-07-2025
İqtisadi Şuranın iclası keçirilib
18:02 / 11-07-2025
Maliyyə Nazirliyi depozit hərracları keçirib
17:59 / 11-07-2025
Yerə düşən Mars parçası satışa çıxarılır
17:47 / 11-07-2025
Könül İbrahimlinin ölümü ilə bağlı cinayət işi açılıb
17:45 / 11-07-2025
Fransada üç deputatın mandatı ləğv edilib
17:37 / 11-07-2025
Kim Çen In Putinə nə qədər sursat verir?
17:32 / 11-07-2025
Aİ Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib: sülh sazişini tezləşdirin!
17:24 / 11-07-2025
Bakı və daha üç bölgədə yaşıllıqlar məhv edilib
17:08 / 11-07-2025
Böyük şəhərlərdə pensiyalar verilir
17:01 / 11-07-2025
Miqrasiya Xidməti əməkdaşlarının geyim forması dəyişib - Fərman
16:57 / 11-07-2025
Prorektor vəzifədən azad olunub
16:56 / 11-07-2025
Rusiya Polşanın Baş Konsulluğunu bağlayır
16:32 / 11-07-2025
Ağsaqqallar Şurasının sədr müavini mıəhkəmədə dindiriləcək
16:06 / 11-07-2025
Ekspert: “Əgər məsuliyyətə cəlb olunmalı bir nəfər varsa, o da Emin Əmrullayevdir"
15:45 / 11-07-2025
"Karvan" daha bir futbolçu ilə anlaşıb
15:41 / 11-07-2025
Havanın temperaturu 41 dərəcəyə qalxacaq - Xəbərdarlıq
15:06 / 11-07-2025
Sosial xidmət müəssisələrinə nəzarət qrupu yaradılır
14:35 / 11-07-2025
Azərbaycan I Liqasının başlama tarixi bəlli olub
14:33 / 11-07-2025
Azərbaycanın daha iki abidəsi UNESCO-nun siyahısına daxil edilib - Foto
14:09 / 11-07-2025
Mollazadə: “Danışıqlardan müsbət nəticə gözləyirik”
13:51 / 11-07-2025
Cəlaloğlu: Vasitəçilər olmadan belə bir görüşün baş tutması böyük əhəmiyyətə malikdir
13:50 / 11-07-2025
"2024-cü il dövlət büdcəsinin icrası haqqında" qanun təsdiqlənib
13:45 / 11-07-2025
Dövlət Neft Fondunun büdcəsinin icrası haqqında sərəncam imzalanıb
13:38 / 11-07-2025
Ukrayna üçün final faciəli olacaq
13:03 / 11-07-2025
Hovuzlarla bağlı yeni qadağa tətbiq edilib
13:03 / 11-07-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:58 / 11-07-2025
Lisey və gimnaziyalara qəbul imtahanının nəticələri açıqlanıb
12:55 / 11-07-2025
Putin uzunmüddətli müharibəyə hazırlaşır
12:16 / 08-07-2025

15:10 / 07-07-2025

14:53 / 10-07-2025

13:25 / 08-07-2025

17:43 / 07-07-2025

11:01 / 07-07-2025

18:33 / 07-07-2025

17:07 / 08-07-2025

14:27 / 09-07-2025

00:11 / 11-07-2025

14:39 / 07-07-2025

11:36 / 07-07-2025

Bağırova bəraət? Nə üçün? - Firuz Mustafa yazır
Tarix: 27-04-2020 23:59 | Bölmə: Firuz MUSTAFA

27 aprel 1956-cı il Mir Cəfər Bağırovun açıq məhkəməsinin elan olunduğu gündür. Həmin hadisədən ayyarım sonra isə o, SSRİ Ali Məhkəməsinin qərarı ilə güllələnmişdir.
Bağırov 20 il ərzində Azərbaycana rəhbərlik edib. Təbii ki, zamanında SSRİ-də gedən bir çox quruculuq işləri bizim ölkədən də yan keçməyib. Elə Sovetlərdə baş alıb getmiş qanlı repressiyalardan da kənarda qalmamışıq.
Bütün bunları və proseslərdə iştirak etmiş o vaxtkı dövlət rəhbərlərinin rolunu inkar etmək olmaz.
İndi onun bəzi qohumları və təbliğatçıları Bağırova, onun əməllərinə bəraət qazandırmaq istəyirlər. Guya repressiyalardan onun xəbəri olmayıb. Olmayıbsa pisdir. Olubsa ondan da pis. Hər bir dövlət rəhbəri öz ölkəsində baş verən bütün proseslər üçün hüquqi və mənəvi məsuliyyət daşıyır və ya daşımalıdır.
Bir qohumu yazır ki, Bağırov xalqını sevib. Çox yaxşı. Sonra onu da əlavə edir ki, o, Beriya ilə yaxın dost olub. Yaxşı, bu necə “dostluqdur” ki, Beriya həbs edilən kimi Bağırov öz “dostunun” əleyhinə kəskin məqalə yazmış, habelə 1953-cü ilin iyun plenumunda çıxış edərək onu “buqələmun, partiyanın düşməni, ikiüzlü, əclaf, cinayətkar” adlandırmışdır? (Bax: Лаврентий Берия. 1953. Стенограмма июльского пленума ЦК КПСС и другие документы. - М.: МФД, 1999. - С. 141.)
“Qohumu” onu da yazır ki, Azərbaycanda qonşu ölkələrlə müqayisədə repressiyaların həcmi məhdud olub. Yalandır. Qafqazada ən böyük repressiyaya məhz Azərbaycan türkləri məruz qalıb. Ailələr, nəsillər var ki, uşaqdan-böyüyə sürgünlərdə məhv olub, necə deyərlər, kökü kəsilib.
Yeri gəlmişkən, Bağırovun tərcümeyi-halı da müəmmalarla doludur. Buna aid onlarla yoxlanılmış və yoxlanılmamış mülahizələr vardır.
Məsələn, Rusiyada QULAQ tarixi Dövlət muzeyinin direktoru A. Antonov-Ovseyenko yazır ki, Bağırovun “əsl” adı tarixçilərə məlum deyil. “Mir Cəfər” əslində onun böyük qardaşının adıdır. Həmin böyük qardaş rayon səviyyəli bolşevik, kiçik qardaş isə əks-inqilabçı olmuşdur. Bakıda “əsl” Bağırovu düz-əməlli tanımırdılar. Rusiyada Sovet hakimiyyəti qələbə çaldıqdan sonra qardaşlar İrana qaçıb getmiş, orada onlar arasında ciddi münaqişə yaranmış, kişik qardaş öz böyük qardaşını qətlə yetirmişdir. Sonralar qardaşının sənədləri ilə fəaliyyət göstərən və zahirən ona oxşayan “kiçik” Bağırov qardaşının ad-soyadı ilə irəliyə doğru “hərəkət etmişdir”. Həmin hadisə ilə bağlı DİN general-leytenantı N. K. Boqdanovun da informasiyası olmuşdur. Əlbəttə, bu və bunabənzər versiyaların nə dərəcədə düz olub-olmadığı barədə indi mülahizə yürütmək çətindir. Amma...
Amma “kənar” adamların bu cür mülahizələrinə “inanmasaq” belə, “öz” ictimai-siyasi xadimlərimizin, elm və sənət adamlarımızın söylədikləri faktlara necə inanmayaq?
Xalq yazıçısı Mühdi Hüseynin “Yeraltı çaylar dənizə axır” romanından tanıdığımız Mollayev, Xalq yazıçısı İsa Hüseynovun “Yanar ürək” (sonralar onun davamı olan “İdeal”) əsərindəki Mir Cəllad və ya Mir Qəzəb obrazlarını yada salaq. Bir çox alim, şair, publisist və yazıçılarımızın memuarlarında Bağırovun canlı bədii və sənədli obrazları yaradılıb. Hətta, görkəmli ədibimiz Mir Cəlalın maraqlı bir hekayəsində o vaxtkı rayon rəhbərlərinin başında “qoz sındıran” Seyid Fatma adlı bir qadının obrazına rast gəlirik ki, bu da Bağırovun bacısıdır.
Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun, Xalq şairi Sülüyman Rüstəmin xatirələrində Bağırovla, onun törətdiyi əməllərlə bağlı epizodlar çoxdur... Siyahını kifayət qədər uzatmaq olar.
12 aprel 1956-cı il tarixdə Bakıda DTK-nın Dzerjinski adına Mədəniyyət Klubunda SSRİ Ali Məhkəməsinin hərbi kollegiyasının A. A .Çeptsovun rəhbərliyi altında (dövlət ittihamçısı SSRİ Baş prokuroru R. A. Rudenko idi) keçirilən məhkəməsində M. C. Bağırov özünün bir sıra ağır cinayət əməllərini etiraf etmişdir. Qəribədir, adam özünü cani hesab edir, amma bir çox tarixçi və tədqiqatçılar onun cinayətlərini ört-basdır etməyə, hətta, bəraət verməyə çalışırlar.
Əlbəttə, Azərbaycan tarixində Bağırovun müəyyən müsbət işləri də olub.
Əlbəttə, baş verən cinayətlərin icraçısı Bağırov olsa da əsas “müəlliflər” daha yüksək ranqlı dövlət rəhbərləri, Kremldəki məmurlar və birbaşa Stalin idi.
Əlbəttə, şəxsiyyətin formalaşmasında mövcud sistem və rejimlərin də az rolu olmur.
Əlbəttə, hansısa qohumunun öz ulu babasına bəraət qazandırmaq cəhdi də anlaşılandır.
Amma... Amma ciddi tarixçilər və siyasi xadimlərin baş verən total cinayətlərə haqq qazandırmaq cəhdi absurddur. Çünki artıq yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, hər bir dövlət rəhbəri öz ölkəsində baş verən bütün proseslər üçün hüquqi və mənəvi məsuliyyət daşıyır və yaxud daşımalıdır.
Bəli, Bağırovun oğlu Vladimir (Cahangir) 1943-cü ildə Moskva altında gedən döyüşlərdə həlak olub. Ehtirama layiqdir. Allah rəhmət eləsin.
Amma Bağırova bəraət vermək qeyri-mümkündür. Vaxtilə bir mütəfəkkirimizin dediyi kimi, “onun əlinin qanını Kürün bütün suları belə, yuyub təmizləyə bilməz”.
Tarixə bər-bəzəng və rəng vurmaq yolverilməzdir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-04-2020 23:59 | Bölmə: Firuz MUSTAFA

27 aprel 1956-cı il Mir Cəfər Bağırovun açıq məhkəməsinin elan olunduğu gündür. Həmin hadisədən ayyarım sonra isə o, SSRİ Ali Məhkəməsinin qərarı ilə güllələnmişdir.
Bağırov 20 il ərzində Azərbaycana rəhbərlik edib. Təbii ki, zamanında SSRİ-də gedən bir çox quruculuq işləri bizim ölkədən də yan keçməyib. Elə Sovetlərdə baş alıb getmiş qanlı repressiyalardan da kənarda qalmamışıq.
Bütün bunları və proseslərdə iştirak etmiş o vaxtkı dövlət rəhbərlərinin rolunu inkar etmək olmaz.
İndi onun bəzi qohumları və təbliğatçıları Bağırova, onun əməllərinə bəraət qazandırmaq istəyirlər. Guya repressiyalardan onun xəbəri olmayıb. Olmayıbsa pisdir. Olubsa ondan da pis. Hər bir dövlət rəhbəri öz ölkəsində baş verən bütün proseslər üçün hüquqi və mənəvi məsuliyyət daşıyır və ya daşımalıdır.
Bir qohumu yazır ki, Bağırov xalqını sevib. Çox yaxşı. Sonra onu da əlavə edir ki, o, Beriya ilə yaxın dost olub. Yaxşı, bu necə “dostluqdur” ki, Beriya həbs edilən kimi Bağırov öz “dostunun” əleyhinə kəskin məqalə yazmış, habelə 1953-cü ilin iyun plenumunda çıxış edərək onu “buqələmun, partiyanın düşməni, ikiüzlü, əclaf, cinayətkar” adlandırmışdır? (Bax: Лаврентий Берия. 1953. Стенограмма июльского пленума ЦК КПСС и другие документы. - М.: МФД, 1999. - С. 141.)
“Qohumu” onu da yazır ki, Azərbaycanda qonşu ölkələrlə müqayisədə repressiyaların həcmi məhdud olub. Yalandır. Qafqazada ən böyük repressiyaya məhz Azərbaycan türkləri məruz qalıb. Ailələr, nəsillər var ki, uşaqdan-böyüyə sürgünlərdə məhv olub, necə deyərlər, kökü kəsilib.
Yeri gəlmişkən, Bağırovun tərcümeyi-halı da müəmmalarla doludur. Buna aid onlarla yoxlanılmış və yoxlanılmamış mülahizələr vardır.
Məsələn, Rusiyada QULAQ tarixi Dövlət muzeyinin direktoru A. Antonov-Ovseyenko yazır ki, Bağırovun “əsl” adı tarixçilərə məlum deyil. “Mir Cəfər” əslində onun böyük qardaşının adıdır. Həmin böyük qardaş rayon səviyyəli bolşevik, kiçik qardaş isə əks-inqilabçı olmuşdur. Bakıda “əsl” Bağırovu düz-əməlli tanımırdılar. Rusiyada Sovet hakimiyyəti qələbə çaldıqdan sonra qardaşlar İrana qaçıb getmiş, orada onlar arasında ciddi münaqişə yaranmış, kişik qardaş öz böyük qardaşını qətlə yetirmişdir. Sonralar qardaşının sənədləri ilə fəaliyyət göstərən və zahirən ona oxşayan “kiçik” Bağırov qardaşının ad-soyadı ilə irəliyə doğru “hərəkət etmişdir”. Həmin hadisə ilə bağlı DİN general-leytenantı N. K. Boqdanovun da informasiyası olmuşdur. Əlbəttə, bu və bunabənzər versiyaların nə dərəcədə düz olub-olmadığı barədə indi mülahizə yürütmək çətindir. Amma...
Amma “kənar” adamların bu cür mülahizələrinə “inanmasaq” belə, “öz” ictimai-siyasi xadimlərimizin, elm və sənət adamlarımızın söylədikləri faktlara necə inanmayaq?
Xalq yazıçısı Mühdi Hüseynin “Yeraltı çaylar dənizə axır” romanından tanıdığımız Mollayev, Xalq yazıçısı İsa Hüseynovun “Yanar ürək” (sonralar onun davamı olan “İdeal”) əsərindəki Mir Cəllad və ya Mir Qəzəb obrazlarını yada salaq. Bir çox alim, şair, publisist və yazıçılarımızın memuarlarında Bağırovun canlı bədii və sənədli obrazları yaradılıb. Hətta, görkəmli ədibimiz Mir Cəlalın maraqlı bir hekayəsində o vaxtkı rayon rəhbərlərinin başında “qoz sındıran” Seyid Fatma adlı bir qadının obrazına rast gəlirik ki, bu da Bağırovun bacısıdır.
Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun, Xalq şairi Sülüyman Rüstəmin xatirələrində Bağırovla, onun törətdiyi əməllərlə bağlı epizodlar çoxdur... Siyahını kifayət qədər uzatmaq olar.
12 aprel 1956-cı il tarixdə Bakıda DTK-nın Dzerjinski adına Mədəniyyət Klubunda SSRİ Ali Məhkəməsinin hərbi kollegiyasının A. A .Çeptsovun rəhbərliyi altında (dövlət ittihamçısı SSRİ Baş prokuroru R. A. Rudenko idi) keçirilən məhkəməsində M. C. Bağırov özünün bir sıra ağır cinayət əməllərini etiraf etmişdir. Qəribədir, adam özünü cani hesab edir, amma bir çox tarixçi və tədqiqatçılar onun cinayətlərini ört-basdır etməyə, hətta, bəraət verməyə çalışırlar.
Əlbəttə, Azərbaycan tarixində Bağırovun müəyyən müsbət işləri də olub.
Əlbəttə, baş verən cinayətlərin icraçısı Bağırov olsa da əsas “müəlliflər” daha yüksək ranqlı dövlət rəhbərləri, Kremldəki məmurlar və birbaşa Stalin idi.
Əlbəttə, şəxsiyyətin formalaşmasında mövcud sistem və rejimlərin də az rolu olmur.
Əlbəttə, hansısa qohumunun öz ulu babasına bəraət qazandırmaq cəhdi də anlaşılandır.
Amma... Amma ciddi tarixçilər və siyasi xadimlərin baş verən total cinayətlərə haqq qazandırmaq cəhdi absurddur. Çünki artıq yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, hər bir dövlət rəhbəri öz ölkəsində baş verən bütün proseslər üçün hüquqi və mənəvi məsuliyyət daşıyır və yaxud daşımalıdır.
Bəli, Bağırovun oğlu Vladimir (Cahangir) 1943-cü ildə Moskva altında gedən döyüşlərdə həlak olub. Ehtirama layiqdir. Allah rəhmət eləsin.
Amma Bağırova bəraət vermək qeyri-mümkündür. Vaxtilə bir mütəfəkkirimizin dediyi kimi, “onun əlinin qanını Kürün bütün suları belə, yuyub təmizləyə bilməz”.
Tarixə bər-bəzəng və rəng vurmaq yolverilməzdir.
Müəllifin bütün yazıları - Firuz MUSTAFA
Bölməyə aid digər xəbərlər
29-07-2020, 09:23
Firuz MUSTAFA - Türk və hindu dillərinin kök yaxınlığı haqda... - Firuz Mustafa yazır
4-07-2020, 01:05
Firuz MUSTAFA - Rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun əmək kitabçası… - Firuz Mustafa yazır
1-07-2020, 20:38
Firuz MUSTAFA - Oljas Süleymenov: “Azərbaycan həmişə ürəyimdədir...” - Firuz Mustafa yazır