23:11 / 18-03-2024
Ukrayna ordusu geri çəkilir
20:16 / 18-03-2024
Borrell ikibaşlı danışır
İlqar Altay: “Çindən astronomik məbləğdə kompensasiya almaq istəyirlər” - Müsahibə
Tarix: 09-05-2020 22:11 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
İlqar Altay: “Çindən astronomik məbləğdə kompensasiya almaq istəyirlər”

Hüquqşünas: “Çindən kompensasiya tələbinə Rusiya və digər dövlətlərin də qoşulması mümkündür”

Hazırda dünyanın əsas mövzusu pandemiya və ondan sonrakı dövrdür. İxtisasca hüquqşünas və həkim olan İlqar Altay Reyting.az-ın bu barədə suallarını cavablandırır.

- Necə düşünürsünüz, koronavirus niyə ortaya çıxdı, nə üçün ilk olaraq Çində yayıldı?

- Viruslar dünyadakı mikroorqanizmlərin ən kiçik və təhlükəli növüdür. Bunların da daha təhlükəlisi insanlara yoluxub, onları məhv edən növü koronavirusdur. Artıq o, COVID-19 adlanır.

Tarixən, virus epidemiyası adətən Çində yaylır. Bunu da, həm bu xalqın çox müxtəlif növ heyvanları yemələri, həm də, orada əhali çoxluğu və sıxlığı ilə izah edirlər. Yaranışı, virusların pis genetik mutasiyasının nəticəsidir.

- Koronavirusu təbii proses hesab edirsiniz, yoxsa süni şəkildə insan “əməyinin məhsulu” sayırsınız?

- İstənilən virus, o cümlədən koronavirus dünya mikroorqanizmlərinin içərisində ən kiçiyi və ən bəsit kimyəvi quruluşlu, demək olar, yarımcanlı olsalar da, canlı orqanizmdirlər. İnsan isə hələ ki, canlı düzəltmək elminin inkişafına çatmayıb.

Bakterioloji silaha gəlincə, o, hazır və təhlükəli bakteriyaları inkubasiyada çoxaldıb, uzaq vuran bomba silahlar vasitəsi ilə düşmən tərəfə atmaq və onları yoluxdurmaqdır. Mən, koronavirusu süni saymıram.

- Əgər bu bioloji silah deyilsə, nə üçün Çin, ABŞ və başqa dövlətlər arasında faktiki diplomatik müharibəsi baş verib?

- Dediyiniz, Çinə qarşı müharibə hazırlığıdır. “Konsert” pandemiyadan sonra başlayacaq. Çinin bu virusun dünyaya yayılma və bir ölkədəki yoluxma-epidemiyadan dünyanı yoluxdurmaya-pandemiyaya çevrilməsində məsuliyyəti böyükdür. Çünki virus ilk yayılan zaman Çin bu məsələni ört-basdır edib, dünyadan gizlədib. Qərb də, ona qarşı rəqabət həddinə çatmış kommunist Çinini həm beynəlxalq məhkəmə yolu ilə təqsirkar elan edib sıxışdırır, həm də sanksiyalarla təcrid edib çökdürməyə çalışır. Həm də Çindən astronomik məbləğdə kompensasiya almaq istəyirlər. Çindən kompensasiya tələbinə Rusiya və digər dövlətlərin də qoşulması mümkündür.

- Virusdan sonra müharibə, qlobal iqtisadi böhran, gərginliklər mövzusunda proqnozunuzu bilmək maraqlı olardı...

- Virus dünyanı bərk silkələdi. Neftin qiymətinin və oradan da dünya iqtisadiyyatının dəhşətli çöküşü sanki virus pandemiyasını qlobal zəlzələyə çevirdi. Belə ağır qlobal zərbələrdən sonra bir qayda olaraq dünya, bəşəriyyət dəyişir, yenilənir. Necə ki, ağır elektrik, ya avtoqəza travması nəticəsində komaya düşən insan ayılaraq bir başqa olur. Sanki yeni həyat başlayır.

Düşünürəm ki, pandemik təsirdən sonra dünyada tam başqa düşüncə, düzən və yaşama ola bilər. Ölkələrin, əsas da, pandemiya zərbəsinin daha çox dəydiyi böyük dövlətlərin öz siyasətinə və başqa dövlətlərlə münasibətinə yeni baxışlarının yaranması mümkündür.

- Yəni nə dəyişə bilər?

- Məncə yeni dövrdə güclü dövlətlərin siyasi Qərb-Şərq hərbi qütbü olmaya bilər. Belə getsə, dünyada yeni, iki qütb yaranar. Biri, bütün dövlətlər, bəşəriyyət, ikinci qütb isə təbii fəlakətlər, qlobal istilik, zəlzələ, qasırğa, pandemiya və s.

Koronavirus dünyanı anlatdı ki, təbiəti cilovladığınıza arxayınlaşıb bir-birinizlə rəqabət aparmayın, sizi məhv edə biləcək rəqibiniz, təbii fəlakətlərdir. Və yəqin ki, bundan və xüsusilə bu dərin böhrandan sonra Rusiya Qərblə yaxınlaşa bilər. Necə ki, Putin ilk prezidentliyi dövründə hətta NATO blokuna qoşulmağın mümkünlüyünü bəyan etdi.

- Sizcə, pandemiyadan daha çox udan və uduzan dövlətlər hansılar olacaq?

- Qəzalar, hadisələr üzrə mütəxəssis kimi deyim ki, o insan ya maşın zərbəyə hazırlıqlı, ehtiyatlı, hadisədə daxilən nizamlı quruluşlu və sabitdir, onlar qəzadan daha az zədəli çıxırlar. Ölkələrin də təbii fəlakətlərdən çıxması bu cürdür.

Yaponiya güclü sunami fəlakəti keçirtdi, insan və iqtisadi itki ilə. Amma daxili nizamı, quruluşu, ağlı ilə bu tezlikdə dirçəlib, digər ölkələrə yardım göndərir.

Böhranda udan olmur, amma nisbətən az zədə ilə çıxan olur. Yəqin, bu böhrandan inkişaf etmiş ölkələr üstün çıxar.

- Azərbaycanın pandemiyadan çıxma ehtimalı barədə nə düşünürsünüz?

- Birmənalı və əsaslı olaraq nikbinəm. Əvvəla bu kimi fəlakətlərdə və böhranlarda kiçik ölkələrin bərpası daha tez mümkündür.

İkincisi və əsası, bizim dövlətimiz güclü və yığcam, xalqımız isə tarixdə belə çətinlikləri görmüş olaraq, bu kimi hallarda daha çox əzm və birlik göstərir. Ümidli olaq ki, ölkəmiz bu fəlakət-böhrandan ən az itki və şərəflə çıxacaq. Necə ki, gedişat statistikada dünya üzrə koronavirusa ən az yoluxma və ölüm faktı olan ölkələrdən biri Azərbaycandır.

Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}