İqtisadçı alim: “Maliyyə Nazirliyinin və Mərkəzi Bankın siyasəti ölkənin inkişafına ciddi maneədir” - Müsahibə
Tarix: 28-02-2018 01:27 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
İqtisadçı alim: “Maliyyə Nazirliyinin və Mərkəzi Bankın siyasəti ölkənin inkişafına ciddi maneədir”

Teyyub Əliyev: “Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin fəaliyyətində dönüş yarada biləcək rəhbərə ehtiyac var. Bu nazirliyin pensiya siyasəti heç bir ölçüyə sığmır”

Artıq prezident seçkiləri ərəfəsindəyik. Seçki 6 ay ertələnərək aprelin 11-nə təyin ediləndən sonra ölkədə siyasi aktivliyin artacağı göslənilsə də, hələlik bu istiqamətdə ciddi dəyişiklik baş verməyib.

Maraqlıdır, bu passivlik nə qədər davam edəcək? Görəsən, seçki və seçkisonrası proseslərdə hər hansı ciddi dəyişiklik gözlənilirmi?

“Reytinq” qəzetinin bu və ya digər suallarını Təkamül Partiyasının sədri, iqtisadçı alim Teyyub Əliyev cavablandırıb.

- Teyyub bəy, artıq prezident seçkilərinə ayyarım vaxt qalıb. Hazırkı seçkiöncəsi durumu necə dəyərləndirirsiniz?


- Növbədənkənar prezident seçkilərinin elan edilməsi respublika prezidentinin konstitusion huququdur və o, bu huquqdan istifadə edib.

Ancaq növbədənkənar seçkilərin elan edilməsinin səbəbləri barədə hakimiyyət yetkililərinin irəli sürdüyü fikirlər - H.Əliyevin 95 illik yubileyi, Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi, Ordu quruculuğunun 100 illiyi və s. növbədənkənar seçkilərin keçirilməsi üçün ciddi əsaslar hesab edilə bilməz. Bu tədbirlərin hamısı iyul ayına qədər yekunlaşacaqdır. Bundan sonra seçkilərin payızda keçirilməsinə qədər 4 aya yaxın vaxt qalırdı. Əgər 2 aya növbədənkənar seçki keçirmək mümkündürsə, 4 aya niyə mümkün olmasın?

Yəqin daha ciddi səbəblər var və prezident onları nəzərə alaraq növbədənkənar seçki təyin edib. Təki ölkəmiz, dövlətimiz üçün xeyirli olsun!

Ancaq növbədənkənar seçki elan edilməsinə baxmayaraq, ölkədə seçki əhval-ruhiyyəsi hiss olunmur.

- Müxalifət yenə pərakəndə düşdü. Bir qrup boykot edir, bir qrup sadəcə, seçkidə iştirak eləmir, bir qrup isə seçkidə iştirak qərarı verib.

- Növbədənkənar seçkilərin elan edilməsi əksər müxalifət partiyalarını seytnot vəziyyətinə saldı. Prezident seçkilərində iştirak etmək üçün ciddi hazırlıqlara və az olmayan maliyyə vəsaitlərinə malik olmaq lazımdır. İndiki seçkilərdə iştirak etmək üçün heç bir müxalifət partiyasının belə imkanı yoxdur. Boykotun və pərakəndəliyin əsas səbəbləri bunlardır.

Seçkidə öz namizədi ilə iştirak qərarı verən müxalifət partiyalarının mütləq əksəriyyətinin fəaliyyətinin elə seçkidə iştirak etmək istəkləri ilə bağlı bəyanatları ilə bitəcəyini söyləmək olar.

- Reallığı nəzərə alanda seçkiyə qatılan müxalifəti şanslı saymaq mümkün deyil. Sizcə, xalq niyə seçkiyə, eləcə də müxalifətə etimad göstərmir?

- Hər kəsə gün kimi aydındır ki, seçkinin fovariti İlham Əliyevdir və onun prezident seçiləcəyi şübhə doğurmur. İndiki şəraitdə xalqın müxalifətə etimad göstərməməsindən söhbət gedə bilməz. Xalq reallığı görür və kimin qalib gələcəyini bilir. Ona görə də nəticəsi qabaqcadan bəlli olan prosesə maraq göstərmir.

- Sizin partiya seçkidə hansı formada iştirak edəcək?

- Təkamül Partiyası reallığı giymətləndirməyi bacarır, hər şeyi ağ-qara prizmada yox, öz rəngində görür. Və həmişə ölkəmizdə baş verən proseslərə obyektiv yanaşır, fəaliyyətində xalqımızın, dövlətimizin mənafeyini hər şeydən üstün tutur. Bunu nəzərə alaraq partiyanın Mərkəzi Şurası seçkilərdə iştirak etmək haqda qərar qəbul edib və biz seçkilərdə iştirak edəcəyik. İştirakın forması barədə son qərarı, şəraiti nəzərə alaraq, Mərkəzi Şuranın Siyasi Bürosu verəcəkdir.

- Ümumiyyətlə, Təkamül Partiyasının hansısa namizədi dəstəkləməsi nəyisə dəyişəcəkmi?

- Bu haqda partiyanın kimi dəstəkləyəcəyi barədə qərarından sonra fikir söyləmək olar.

- Seçkidən sonra hökumət üzləri dəyişdirilir. Sizcə, ciddi dəyişiklik gözləməyə dəyərmi?

- Konstitusiyaya görə yeni prezident seçildikdən sonra hökumət tam tərkibdə istefaya göndərilir. Ancaq indiki hökumət üzvlərinin bir partiyaya mənsub olduqları nəzərə alınarsa və bir çox başqa səbəblərdən onların çoxunun öz postlarını saxlayacaqlarını söyləmək olar. Yəni ciddi dəyişikliklər gözlənilmir.

- Əsasən hansı sahələrdə dəyişikliyə ehtiyac var?

- Biz daim xalqın arasındayıq. Xalqın nə düşündüyünü, nəyə ehtiyacı olduğunu, necə yaşadığını, nəyi, hansı dəyişiklikləri istədiyindən xəbərdarıq. Ona görə də hökumətin tərkibində ciddi dəyişikliklər olmasa da, heç olmasa, bəzi önəmli sahələrdə dəyişikliklərin olmasını məqsədəuyğun hesab edirik. Fikrimizcə, ciddi dəyişikliyə ehtiyacı olan ən önəmli sahə təhsildir. Son illər islahat adı altında həyata keçirilən tədbirlər orta məktəbdən ali məktəblərə qədər tədrisin bütün sahələrində ciddi keyfiyyət dəyişikliklərinə səbəb olmayıb. Əksinə, qrant almaq naminə sonu düşünülməyən qərarlar tədrisin keyfiyyətinə mənfi təsir göstərib, müəllimlərin nüfuzuna ciddi zərbə vurub.

Çexov deyirdi ki, bir milləti çökdürmək istəyirsənsə onun müəllimini nüfuzdan sal. Ona görə də təhsil sahəsinə rəhbərliyə bu sahədən xəbəri olmayan, bir məsələ haqqında verdiyi qərarı tez-tez dəyişən təsadüfi adamlar yox, tədris prosesini əla bilən, elmə, təhsilə qiymət verməyi bacaran və təhsil sahəsində çalışan insanları cəlb etmək lazımdır.

Ölkənin maliyyə-kredit siyasətini həyata keçirən Maliyyə Nazirliyinin və Mərkəzi Bankın rəhbərliyində dəyişikliyə ehtiyac var. Maliyyə Nazirliyinin maliyyə siyasəti, Mərkəzi Bankın yürütdüyü monetar və kredit siyasəti ölkənin iqtisadi inkişafına ciddi maneədir. 2015-ci ildə manatın kəskin devalvasiyasında bu qrumların yarıtmaz maliyyə-kredit siyasətinin də müstəsna rolu var. Ancaq devalvasiyanın nəticələrinin heç olmasa, yumşaldılması üçün bu dövlət qrumlarının fəaliyyətində heç bir yenilik görünmür. Ölkənin bank sisteminin çökməsində, problemli kreditlərin artmasında, bunun qarşısının alınması üçün heç bir tədbir görülməməsində təqsirkar bu qurumlar deyilmi?

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin fəaliyyətində dönüş yarada biləcək rəhbərə ehtiyac var. Bu nazirliyin pensiya siyasəti heç bir ölçüyə sığmır. Qısa müddət ərzində “Pensiya haqqında” qanuna, pensiyaların hesablanma qaydalarına nə qədər əlavə və düzəlişlər etmək olar? Məgər, heç olmasa, 3-5 il qüvvədə olacaq qanun hazırlamaq olmazmı? Bu nazirliyin pensiyaların indeksləşdirilməsinə dair təklifi isə “Ginnesin rekordlar kitabı”na yazılmalıdır.

Bu ilə qədər, dünya təcrübəsində olduğu kimi, Azərbaycanda da növbəti ildə pensiyalar əvvəlki ildəki inflyasiya dərəcəsinə görə artırılırdı. Qeyd edilən nazirliyin “Pensiya haqqında” qanuna təklif etdiyi və qüvvəyə minmiş, dünyada analoqu olmayan, qaydaya görə isə 2018-ci ildən pensiyalar əvvəlki ildə ölkədə orta əməkhaqqının artım faizinə görə indeksləşdiriləcəkdir. 2017-ci ildə əmək haqqının artım faizi isə inflyasiya səviyyəsindən 2 dəfədən də aşağıdır.

Dövlət Statistika Komitəsinin fəaliyyəti isə heç bir tənqidə sığışmır. Bu komitənin yaydığı rəsmi statistik göstəricilərin bir çoxu ölkədəki real vəziyyəti əks etdirmir. Hətta müxtəlif rəsmi statistik məcmuələrdə eyni göstəricinin miqdarında fərqlər var. Ölkədə işləyənlərin, işsizlərin sayı, işsizlik səviyyəsi haqqında bu komitə ilə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyin məlumatları arasında uyğunsuzluq var və s.

Məlumdur ki, ölkənin iqtisadi inkişaf siyasətinin hazırlanmasına birbaşa cavabdeh olan İqtisadi İnkişaf Nazirliyidir. Ölkənin iqtisadi inkişaf səviyyəsi, bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlərin səmərəlilik səviyyəsi göz qabağındadır. İqtisadi inkişafa ciddi maneə olan və iqtisadiyyatın bütün sahələrində tuğyan edən inhisarçılığın qarşısının alınması üçün tədbirləri kim görməlidir?

- Teyyub bəy, hər seçki ilində hökumət iqtisadi vəziyyətin yaxşılaşması üçün müəyyən addımlar atır. Seçki ilində hansı iqtisadi yumşalmalar gözləyirsiniz?

- Yuxarıda qeyd etdiyim dövlət qurumlarında ciddi kadr islahatları aparılmasa, hər hansı yumşalmaların baş verəcəyini düşünmürəm. Ənənəvi siyasət davam edəcək.

- Pensiya və təqaüdlər, bəzi sahələrdə əmək haqları artırıldı. Bu artımı bazardakı bahalaşmaya adekvat sayırsınızmı?

- 2015-ci ildə manatın kəskin devalvasiyasından sonra gündəlik tələbat mallarının çoxunun qiyməti ən azı 50-60 faiz, bəzilərininki, məsələn, yağın qiyməti isə 2-3 dəfə artıb. Bunun müqabilində əmək haqqının 5 manat, pensiyaların 5,7 faiz, bəzi kateqoriyadan olanların 10,0 faiz artmasını bazardakı bahalaşmaya adekvat saymaq olarmı?

- Bu illə bağlı gözləntiləriniz necədir? Böhranlı vəziyyət davam edəcək, yoxsa müsbətə doğru nələrsə gözləməyə dəyər?

- Ölkədə iqtisadi vəziyyətin əsaslı şəkildə dəyişilməsi üçün ciddi sosial-iqtisadi siyasətin, real tədbirlərin həyata keçiriləcəyi gözlənilmir. Böhranlı vəziyyətin davam edib-etməməsi isə neftin dünya bazarındakı qiymətindən asılı olacaqdır.

Zaur ƏHMƏD




Bölməyə aid digər xəbərlər
bütün xəbərlər