Politoloq: “Rusiyada etirazlar artacaq” - Müsahibə
Tarix: 06-06-2022 13:50 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Politoloq: “Rusiyada etirazlar artacaq”

Preobrajenski deyir ki, Rusiyada müharibəyə qarşı regional elitaların narazılığı səngiməyəcək və həmin elita Kremlin onları eşitməsini istəyir

Ukraynalı politoloq İvan Preobrajenski N.V radiosuna müsahibəsində müharibənin Rusiya daxilində yaradacağı etiraz dalğasından danışıb.

Reyting.az ukraynalı politoloqun müsahibəsinin maraqlı hissələrini təqdim edir.

- Rusiyadakı daxili müqavimətdən, bəlkə də müharibə əleyhinə hansısa hərəkatdan başlamaq istərdim. Qəfil personajlar Primorye kommunistləridir. Kommunist Partiyası fraksiyasının üzvü Leonid Vasyukeviç dörd həmkarı ilə birlikdə Putinə müraciət edərək qoşunların Ukraynadan çıxarılmasını xahiş edib. Onlar bundan sona fraksiyadan xaric ediliblər. Bu o deməkdirmi ki, Rusiyanın siyasi elitası arasında müharibə əleyhinə nəsə yaranır?

- Məncə, müharibə başlayandan bu proses yetişir. Qeyri-rəsmi məlumatlara görə, Kreml işğal olunmuş ərazilərin bərpasını regional büdcələrin, müvafiq olaraq, regional elitaların üzərinə yıxmağa çalışır. Biz başa düşməliyik ki, Uzaq Şərq bir sıra səbəblərə görə, xüsusən də Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü kontekstində çox xüsusi regiondur.

Birincisi, Primorye və Xabarovsk diyarında əhalinin əhəmiyyətli hissəsini etnik ukraynalılar təşkil edir. Bunu unutmaq olmaz.

İkinci ondan ibarətdir ki, bunlar ənənəvi olaraq Moskvaya qarşı narazılığını ifadə edən üsyankar bölgələrdir. Bu bölgələrdə keçirilən seçkilər ənənəvi olaraq Putin və hakim partiya üçün ölkə üzrə orta göstəricidən aşağı nəticələr verib.

Rusiyada seçkilərin necə saxtalaşdırıldığını başa düşürük. Lakin 2018-ci ildə Primorye qubernatoru seçkisini inandırıcı şəkildə saxtalaşdırmaq mümkün olmayıb, yerli Kommunist Partiyasından olan namizədin bu seçkidə qalib gəlməsinin formal olaraq qarşısını almaq üçün onların nəticələrini ləğv edib, yeni seçkilər təyin etməli oldular.

Yerli kommunistlər yəqin ki, kifayət qədər sistemsiz qüvvədir. Onların bir çoxu yerli regional biznesə yönəlib ki, bu da öz növbəsində beynəlxalq ticarətlə bağlıdır və buna görə də müharibəni mümkün qədər tez bitirməkdə maraqlıdırlar.

Qeyd edim ki, rusiyalı müxalifətçi Aleksey Navalnı fəal şəkildə Sibir və Uzaq Şərq regionlarına səfər edib və orada onun hətta mərkəzi Rusiyadan qat-qat çox tərəfdarı olub. Rusiyada belə hərəkətlərin təkrarlanması üçün ilkin şərtlər var.

- Bu “azadlıq əraziləri”nin siyasi iradəsi varmı, Moskva bu cür demarşları yatırtmaq üçün nələr edə bilər?

- Mərkəzin alətləri var. Şübhəsiz ki, adi üsullarla səsini kəsir. Xabarovskdakı etirazları, saxlanılan qubernatorun istefasını qeyd edə bilərik, o da 2018-ci ildə Kremlin mövqeyinə qarşı seçilən, lakin regional elitaların dəstəklədiyi fiqur idi.

Sualın cavabı ondan ibarətdir ki, regional elitaların narazılığı səngiməyəcək. Əgər kiməsə işarə verilsə ki, özünü bu şəkildə ifadə edə bilər.

Siz dediyiniz həmin deputatlar fraksiyadan çıxarılıb, Rusiya hakimiyyəti tərəfindən onlara qarşı bəzi qeyri-rəsmi sanksiyalar tətbiq olunacaq, lakin bu cür etirazlar davam edəcək və güclənəcək. Çünki hamı başa düşür ki, bu, Moskvaya, Kremlə təzyiqdir.

Regional elitalar Kremlin onları eşitməsini istəyir. Onun regionlardan sadəcə, bütün mümkün resursları çıxarması əbədi davam edə bilməz, lakin o, heç kimə məhəl qoymur. Əvvəllər bu cür problemlər aktiv şəkildə pulla həll edilirdi. İndi bütün ekspertlər deyir ki, Putinin müharibəni daha bir-iki il davam etdirməyə kifayət qədər pulu var. Ancaq vəziyyət inkişaf etdikcə yeni nüanslar və reallıqlar da ortaya çıxır. Əgər regional elitalar Kremlə subsidiya verməyi dayandırsalar - çünki əvəzində heç nə almırlar, tamamilə yeni bir vəziyyət yaranardı. Regionlarda anlayır ki, verdikləri pullar əsasən müharibəyə gedir.

Hazırda Rusiyada 1990-cı illərin əvvəllərində baş verənlərə bənzər iğtişaşlar var. Həmin vaxt bir çox regionlar muxtariyyət, ayrılma haqqında düşünməkdə çox fəal idi. Ola bilsin ki, onlar Moskvadan əlavə pul almağa cəhd ediblər, lakin vəziyyətin sabitliyinin pozulması göz qabağında idi. Yenə belə hallar ortaya çıxır.

- Bir çox ekspertlər deyirlər ki, müharibənin davam etdiyi 100 gün ərzində Rusiyada iki şərti partiya yaranıb - müharibə və sülh. Güc blokunun nümayəndələri “müharibə partiyası”na mənsubdurlar. Sülh partiyası əsasən böyük biznes təmsilçilərindən, ən çox əziyyət çəkən oliqarxlardan ibarətdir. Onların həqiqətən var olduğunu deyə bilərikmi?

- Bir az fərqli deyərdim. Razıyam ki, iki əsas cərəyan var, amma onların heç birini Sülh partiyası adlandırmazdım. Təəssüf ki, Rusiya elitasında sülh partiyası yoxdur. Müharibədən dəyən ziyanı minimuma endirmək, mümkünsə, barışıq elan etmək və iqtisadiyyatı bərpa etmək üçün tərəf var, siyasətçilər - Rusiyanın bu müharibədə çətinlik çəkdiyini görənlər. Sanksiyalar isə əslində hələ başlamayıb və ən pisi ilin sonunda olacaq.

Buraya sistemli liberallar adlanan iqtisadçılar da daxildir. Aydındır ki, onlar liberal deyillər və heç vaxt olmayıblar, amma Rusiyada belə adlandırılıblar. Mərkəzi Bankın rəhbəri Elvira Nabiullina, hökumətin iqtisadi bloku, prezident administrasiyasının siyasi bloku əsasən oraya düşür.
Müharibəyə qarşı çıxan hərbçilərin çoxu rus ordusunun hazır olmamasının bir macəra olduğuna inanırdı. Yenə də onları Ukraynanın dostu adlandırmaq olmaz, onlar prinsipial olaraq müharibəyə qarşı çıxan insanlar deyil, Vladimir Putinin başladığı hazırlıqsız müharibəyə qarşı çıxanlardır. Digər tərəfdən, təhlükəsizlik işçiləri, Şoyqu kimi ordu rəhbəri, Ramzan Kadırov və Yevgeni Priqojin kimi qeyri-rəsmi silahlı birləşmələrə sahib olanlar. Və əslində daha çox ad çəkmək olar. Onlar indi külli miqdarda maliyyə alırlar və fürsətdən istifadə edərək, bəzi iş adamları ilə birlikdə yerdə qalan xarici biznesi ələ keçirirlər.

Həmçinin xüsusi xidmətlər. Bu müharibəyə hazırlığın qarşısını alan, indi məsuliyyəti kiminsə üzərinə atmağa hazır olan, ən əsası, səhvlərini necə etiraf edəcəyini bilməyən xüsusi xidmət orqanları. Onlar Putini bu müharibəni davam etdirməyə təşviq edirlər.

Açığı, şərti sülh tərəfində daha çox arqumentlər və resurslar var - sülh bağlamadan, ərazi mübadiləsi aparılmadan, qoşunları çıxarmadan ən azı müharibənin dondurulmasının (2014-cü ildəki kimi) tərəfdarı olanlar. Amma şəxsən Vladimir Putin daha çox müharibə tərəfidir. Səhvlərini qəbul etməyə hazır deyil və ya bacarmır.

- Siyasi elita deyilənlər arasında niyə müharibənin əleyhdarları yoxdur?

- İndi daha çox əleyhinə olanların sayının artması tendensiyası açıq-aşkar görünür.

İlk qığılcım çox sadə idi - sürətli qələbə ümidi. Eyni şey Rusiya rəhbərliyinə də aid idi. Bu müharibəyə başlamazdan əvvəl çox az adam Vladimir Putinlə məsləhətləşib, baxmayaraq ki, çoxları təxmin edirdi. Ancaq bu şəkildə başlayanda hamını qorxutdu.

Hər kəs bir neçə həftəyə başa çatacaq sürətli, həqiqətən xüsusi bir əməliyyat gözləyirdi. Bu gün isə görürük ki, bu, Putinin aylarla aparmağa hazır olduğu uzunmüddətli hərbi münaqişədir. Və bu insanların bir tərəfdən münaqişəni tez bir zamanda bitirmək arzusu var, digər tərəfdən isə hər hansı mənəvi-etik mövqedən tamamilə məhrumdurlar.

Rus elitasında heç bir bayağılıq hissi yoxdur. Bu, Vladimir Putin tərəfindən xüsusi xidmət orqanlarının dəstəyi ilə tədricən həyata keçirilən dövlət aparatında uzunmüddətli təmizləmələrin nəticəsidir. Aleksey Navalnıya dəstək aksiyalarını saymasaq, Moskvada keçirilən genişmiqyaslı etirazlardan sonra Rusiyada sonuncu genişmiqyaslı təmizləmə təxminən 2019-cu ilin payızında baş verdi. O zaman ən azı etirazçılarla danışmağa cəhd etməyin tərəfdarı olanların hamısı dövlət aparatından uzaqlaşdırıldı. Təmizləmə başa çatdıqdan sonra belə bir kontingent yarandı.

Eyni zamanda biz görürük ki, hətta bu vəziyyət Putini qane etmir. Göründüyü kimi, indi onun köməkçisi Dmitri Mironov yeni kadr komissiyasının sədri təyin edilib. Görünür, bu, yeni böyük təmizləmədir. İndi məqsəd Ukraynaya qarşı bu təcavüzün başlamasının zəruriliyinə şübhə edənlərin hamısını komandadan təmizləməkdir.




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}