10:21 / 25-04-2024
Mayın 1-dən balıq ovu qadağan olunacaq
09:52 / 25-04-2024
Xankəndidə yenə silah-sursat tapılıb
09:43 / 25-04-2024
Millimiz bu gün Özbəkistan komandası ilə qarşılaşacaq
09:40 / 25-04-2024
Türkiyədə daha 23 İŞİD üzvləri saxlanılıb
07:58 / 25-04-2024
Çin “TikTok”un qadağasına qarşı çıxır
07:52 / 25-04-2024
ABŞ rusiyalıların Meksikaya getməsinə mane olur
07:49 / 25-04-2024
Kuba prezidenti etiraz edir
07:39 / 25-04-2024
Tramp: “Bayden yəhudilərə nifrət edir”
07:34 / 25-04-2024
Fransızların ardınca amerikalılar...
07:31 / 25-04-2024
Yanacaqsız işləyən kosmik mühərrik icad edilib
07:03 / 25-04-2024
Macarıstanın xarici işlər və ticarət naziri Bakıya gəlib
22:54 / 24-04-2024
ABŞ Azərbaycan və Ermənistan arasında əldə olunmuş razılaşmanı alqışlayıb
21:42 / 24-04-2024
Erməni xəyanəti: həkim 40 türk əsgərini zəhərləyib
20:28 / 24-04-2024
İlham Əliyev və Sadır Japarov Bakıda Çingiz Aytmatovun abidəsinin açılışını edib - Fotolar
19:29 / 24-04-2024
İran qoşunları Suriyanı tərk edir
19:16 / 24-04-2024
“Su-35”-lər "Patriot"-u aldada bilir
19:04 / 24-04-2024
Sadır Japarovun şərəfinə dövlət ziyafəti verilib
17:55 / 24-04-2024
Milli Məclis 3150 manatlıq kompüteri niyə 6 minə alır? - 830 minlik tenderlə bağlı qalmaqal
17:46 / 24-04-2024
Azərbaycan-Əlcəzair enerji əməkdaşlığı müzakirə edilib
17:29 / 24-04-2024
24 Aprel - Erməni Yalanı Günüdür
17:16 / 24-04-2024
Şadlıq saraylarında şişirdilmiş qiymətlər... - Ekspertdən şərh
17:04 / 24-04-2024
Keçmiş nazirin meyiti tapılıb
16:56 / 24-04-2024
Rus ordusu daha bir yaşayış məntəqəsini ələ keçirib
16:44 / 24-04-2024
Məhkəmə saxlanılan nazir müavini ilə bağlı qərar verib
16:35 / 24-04-2024
Lukaşenko: "Anlamaq olmur, onlar bununla kimin qarşısını almaq istəyirlər?"
16:30 / 24-04-2024
Avropa qeyri-adi vəziyyətlə üzləşib
16:26 / 24-04-2024
Sabiq icra başçısının növbəti məhkəməsi keçirilib
16:08 / 24-04-2024
Yeni robotlar satışa çıxarılıb - Video
15:57 / 24-04-2024
Ərdoğan Almaniya prezidentini qəbul edib
15:26 / 24-04-2024
Borrell: "İranla diplomatik münasibətləri kəsmək olmaz"
19:13 / 20-04-2024
Bakıda taxta bazarında yanğın olub - Fotolar (Yenilənib)
22:20 / 20-04-2024
ABŞ Ukraynaya 61 milyard dollar ayırıb
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
18:01 / 21-04-2024
Dünyanın idman paytaxtı olması üçün Bakının namizədliyi irəli sürülüb
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
09:53 / 22-04-2024
Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
13:13 / 20-04-2024
Müğənni Cavanşir Məmmədov vəfat edib
16:10 / 22-04-2024
Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib
14:10 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
16:58 / 23-04-2024
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
00:05 / 23-04-2024
Abramoviç yeni futbol klubunu Avropanın ən yaxşısı edəcək
Natiq Cəfərli: “Maliyyə nazirinin özü də, rəhbərlik etdiyi qurum da…” - Müsahibə
Tarix: 30-05-2019 09:30 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Tanınmış iqtisadçı deyir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı
Bir neçə il öncə ölkəmizdə yaranan iqtisadi böhran, baş verən devalvasiyadan sonra bank-maliyyə sektorundakı problemlər hələ də davam edir. Xüsusən də əmanətlərlə bağlı narahatlıq tam aradan qalxmayıb. Əhalinin banklara inamını artırmaq və maliyyə sabitliyini təmin eləmək üçün “Əmanətlərin tam sığortalanması haqqında” Qanunun müddəti uzadılsa da, bu səhədə problemlər qalır. Məsələn, “Atrabank”ın kreditorları ilə bağlı problem daha da dərinləşir, onlar əmanətlərini qanunun tələb elədiyi faizlərlə tam ala bilmirlər.
Bu və ya digər məsələlərlə bağlı Reyting.az-a müsahibə verən ReAL partiyanın icra katibi, tanınmış iqtisadçı Natiq Cəfərli maraqlı məqamlara toxunub:
- Əslində, 2018-ci ildən başlayaraq, bank sektoruna güvənin artdığını demək mümkün deyil, amma güvən müəyyən mənada bərpa olunub.
Prezidentin problemli kreditlərlə bağlı son fərmanı bankların da vəziyyətində yaxşılaşmaya səbəb oldu. Düzdür, dövlət büdcəsi hesabına olsa da, xeyli insana və banklara yardım edildi. Çünki həmin vəsaitin bir hissəsi banklarda qaldı, borcların silinməsinə getdi. Bu mənada, bankların vəziyyəti bir az düzəlib.
Amma depozitlərə dövlətin zəmanətinin olmasına baxmayaraq, zaman-aman bu sahədə problemlərin yaşandığı danılmazdır.
Yeri gəlmişkən onu da deyim ki, banklar müştərinin xəbəri olmadan faiz dərəcələrini öz xeyirlərinə dəyişirlər. Müştərilər çox vaxt müqaviləni oxumadan imzalayırlar, orada çox kiçik şriftlə qeyd olunur ki, banka müqaviləyə təktərəfli qaydada yenidən baxmaq səlahiyyəti verilir.
Son zamanlar manatla olan depozitlərin faizləri aşağı salınır. Bu da, əslində, müştərilərin hüquqularının pozulması deməkdir. Ona görə də vətəndaşlar müqavilə imzalayarkən diqqətli olmalıdırlar.
- Konkret faktlar da çoxdur. “Atrabank”ın kreditorları Əmanətlərin Sığortalanması Fondunu da ittiham edir və bildirirlər ki, onlara məxsus vəsaitin qaytarılmasında adıçəkilən Fond üzərinə düşən işi lazımi səviyyədə yerinə yetirmir. Belə narazılıqlar gündəmə gələndə, Fond öhdəliyi yerinə yetirməyəndə hansı addmlar atılmalıdır, kreditor hüququnu necə təmin etməlidir?
- Yeni qaydalara görə bu kimi hallarda narazı tərəf Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına şikayət etməlidir. Onların ilkin qərarından sonra məsələ həll olunmasa, yeganə yol məhkəməyə müraciətdir. Yəni kreditor məhkəməyə üz tutur, sənədlərini təqdim edir, haqlı olduğunu sübuta yetirərək haqqını tələb edir. Çox təəssüf ki, bizdə bu cür məsələlərin həllində proses çox uzun çəkir. İstər hüquqi, istərsə də fiziki şəxslər olsun, öz hüquqlarını bərpa etmək üçün enerji xərcləməyə, əsəblərini pozmağa məcbur olurlar.
- Kreditor-bank narzılığında ittiham olunan tərəflərdən biri də Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasıdır. Yəni, problemlə üzləşən kreditorlar Palatanı işlək mexanizm hazırlaya və işə effektiv nəzarət edə bilməməkdə ittiham eləyirlər. Necə düşünürsünüz, Palata öz funksiyasını lazımi formada yerinə yetirə bilirmi?
- Əslində Palatanın yaranma məsələsi çox müəmmalı qaldı. Bu barədə dəfələrlə fikrimi bildirmişdim. Mərkəzi Bankın bəzi funksiyalarını alaraq başqa bir quruma verməklə yeni bir qurum yaradıldı. Lüzum var idimi? Mən bu gün də düşünürəm ki, yox idi. Çünki əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması işin effektivliyinin artmasına dəlalət eləmir. Əksinə, bank sektorunda əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması bank xidmətlərinin obrazlı desək, bahalaşmasına səbəb olur. Palataya da əlavə üzvlük haqqı ödənilir, amma bu qurum hansı şərtlər daxilində öz funksiyasını yerinə yetirəcək? Bununla bağlı normal iş düzəni hələ də yoxdur. Yəni, Palatanın fəaliyyətində kifayət qədər ciddi problemlər var. Keçmiş rəhbərliklə də problemlər var idi, yenisi ilə də. Yenə də həmin funksiyaların Palatada qalmasının nəyə xidmət etdiyini rəsmi qurumlar normal şəkildə izah edə bilmirlər. Əslində, Mərkəzi Bankın səlahiyyətlərinin bir qismini Palataya verməklə ikitirəlik yaratdılar. İndi banklara təsiretmə və təzyiq mexanimləri həm Palatada, həm də Mərkəzi Bankda var. Əsas məsələlərdən biri də odur ki, çox zaman bu funksiyalar toqquşur. Bunun da əziyyətini maliyyə sektorunda çalışan biznes qurumları çəkir.
- Fikirlər səslənir ki, ölkədəki bankların hamısı bu və ya digər formada oliqarx-məmurlarındır. O zaman Palata ilə Mərkəzi Bank onların banklarına necə təzyiq edə bilər?
- Lap açıq danışsaq, söhbət ondan gedir ki, hansı oliqarx Mərkəzi Banka və onun rəhbərliyinə yaxındırsa, onun vasitəsiylə problemlərini həll etməyə çalışır. Kim Palataya yaxındırsa, onlar vasitəsiylə öz problemərini yoluna qoyur. Belə olanda, ortaya çevik mexanizmi olmayan sistem çıxır. Problemin kökü də budur.
Bizdə biznes məmurdan hələ ayrılmayıb. Heç kimə sirr deyil ki, Azərbaycanda banklar bir neçə insana məxsusdur ki, onlar da hakimiyyətdə təmsil olunurlar. Burada da artıq maraqların toqquşması baş verir. Məmurlar öz banklarına sərf edəcək formada qərarların verilməsinə çalışırlar. Burada itirən həm vətəndaş olur, həm də ümumi iqtisadiyyat. Çünki bank sektoru ümumi iqtisadiyyatın qan-damar sistemidir. Bank sistemi normal çalışmalıdır ki, iqtisadiyyat da normal inkişaf edə bilsin. Bu, indiki şəraitdə, yəni oliqarx-məmurların təsiri altında mümkünsüz görünür.
- Natiq bəy, ümumiyyətlə, kreditorlarla müflis elan olunmuş banklar arasındakı problemin həlli üçün hansı addımları atmaq olar? Partiya olaraq, bununla bağlı hökumətə hansısa təkliflər vermisinizmi?
- İndiyə kimi media vasitəsiylə müxtəlif təkliflər səsləndirilib. Qruplaşdırılmış şəkildə bir təklif yox idi, amma ayrı-ayrı məsələlərlə bağlı müraciətlərimiz olub. Ana təklif ondan ibarət idi ki, bu sahədə olan problemlər birdəfəlik həll olunmalıdır. Məsələn, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələdə dövlət bütün xərcləri öz üzərinə götürdü və 3 milyard xarici, 10 milyard daxili borcu bağladı. Amma devalvasiyadan sonra dövlət başqa banklarla bağlı yarımçıq addım atdı. Son kredit amnistiyası təbii ki, pozitiv addımdır, amma bu, məsələni kökündən həll etmədi. 10 min dollara qədər kiçik kredit bazarını əhatə edən bir qərar oldu. Kiçik və orta biznes bu qərardan kənarda qaldı. Ümumiyyətlə, bankların işlək vəziyyətə gətirilməsi üçün paralel olaraq digər addımlar da atılmalı idi.
- Hansı addımları nəzərdə tutursunuz?
- Söhbət ondan gedir ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına birbaşa daxil olması üçün imkan yaradılmalı idi. Çox təəssüf ki, biz bunu görmürük. Ərazisi və əhalisi bizdən iki dəfə kiçik olan Gürcüstanda 8 beynəlxalq bank birbaşa fəaliyyət göstərir. Ona görə də rəqabətli mühit yarada bildilər. Bu səbəbdən Gürcüstanda həm depozit faizləri cəlbedicidir, həm də kredit faizləri çox aşağıdır.
Çox qəribədir ki, bizim ölkədə Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsinin neçə olmasından asılı olmayaraq, kredit faizləri ucuzlaşmır. Çünki rəqabətli mühit yoxdur. 4 il qabaq uçot dərəcəsi 3 faiz idi, onda kredit faizi 25-30 arasında dəyişirdi, sonra 15 faizə qədər qaldırıldı, yenə kredit faizləri 20-30 faiz oldu. Bu, onun göstərir ki, Azərbaycanda bank sektorunun iqtisadi mexanizmlərlə idarə olunması arxa planda qalıb. İqtisadi mexanizmin yolu rəqabətdən keçir. Hesab edirəm ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına daxil olması həm kredit faizlərini aşağı salar, həm də əhaliyə keyfiyyətli xidmət göstərilər.
- Beynəlxalq Bankla bağlı məsələyə toxundunuz. Bəzi ekspertlər Azərbaycandakı bank-maliyyə probleminin səbəblərindən biri kimi Beynəlxalq Bankda baş vermiş ciddi maliyyə fırılıdaqlarını da əsas kimi göstərirlər. Bu barədə də fikirlərinizi bilmək istərdik.
- Beynəlxalq Bank ətrafında baş verənlər ölkənin bank sektoruna çox ciddi təsir etdi və hələ də öz təsirini göstərməkdədir. Maliyyə naziri açıqlama vermişdi ki, bank 2018-ci ildə özəlləşdirməyə çıxarılacaq, amma 2019-cu ilin yarısını arxada qoyuruq, hələ də özəlləşmə baş tutmayıb. Son açıqlama ondan ibarət oldu ki, özəlləşdirmə bu il də olmayacaq. Bu da onun nəticəsidir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı proseslər ölkənin bank sektoruna beynəlxalq güvəni yerlə yeksan eləyib. Dövlətin borcları öz üzərinə götürməsinə baxmayaraq, hələ də bu güvən bərpa olunmayıb.
Bank sektorundakı poblemlərin kökündə məhz Beynəlxalq Banlka bağlı məsələlər durur. Beynəlxalq Bankı dövlət hesabına təmizlədilər, amma hələ də hegemon mövqeyinə baxmayaraq, öncəki vəziyyətini bərpa edə bilmir. Düşünürəm ki, Beynəlxalq Bankın Azərbaycan iqtisadiyyatına vurduğu ziyanın əks-sədası hələ bir neçə il davam edəcək.
- Amma bu qədər dərin problemin yaranmasına göz yuman Maliyyə Nazirliyinin rəhbərliyi məsuliyyətdən yayına bilib...
- Qanuna görə Maliyyə nazirinin birinci müavini Müşahidə Şurasının sədri olur. Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, 10 milyard daxili borcun, kreditlərin kimə, hansı şərtlərlə verildiyi doğru-dürüst araşdırılsaydı, səs-küylü məhkəmələr qurulardı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı. Çünki təkcə bank sədrinin bu qədər işin altına girməsi inandırıcı görünmür. Təbii ki, onun əməllərində cinayət tərkibi var, məhkəməyə cəlb olunması doğru addım idi, amma təkbaşına bu qədər maliyyə fırıldaqlarını etməsi inandırıcı görünmür. Yəni, bu məsələdə hüquqi məsuliyyət daşıyan qurumlardan biri də Maliyyə Nazirliyidir.
- Cahangir Hacıyev də məhkəmədə demişdi ki, Maliyyə naziri Samir Şərifov mənim yanımda - müttəhimlər kürsüsündə oturmalıdır. İddia edilir ki, qanunun tələbləri pozularaq böyük məbləğdə, həm də zaminsiz kreditlər verilib ki, bu, Samir Şərifov icazəsi olmadan mümkün deyilmiş, amma Cahangir Hacıyev əsas məsuliyyət sahibi kimi müttəhimlər kürsüsündə tək oturub. Sizcə, Samir Şərifov və Müşahidə Şurasının digər üzvləri də müttəhimlər kürsüsündə Cahangir Hacıyevlə yanaşı oturmalı deyildilərmi?
- Maliyyə Nazirliyinin bu məsələdə məsuliyyəti məhkəmələrdə araşdırılmadı. Maliyyə nazirinin özü də, rəhbərlik etdiyi qurum da Beynəlxalq Banka görə məsuliyyət daşıyır. Ən azından, mənəvi məsuliyyət daşıyır. Normal siyasi sistemi olan ölkələrdə belə hadisə baş versəydi, nəzarət funksiyaları əlində olan məsul şəxs siyasi məsuliyyətinə görə ən azı istefa verməli idi. Burada hüquqi məsuliyyət haqqında danışa bilmərəm. Çünki bu, daha çox hüquq-mühafizə və məhkəmə orqanlarının işidir. Amma siyasi qiymət versək, bəli, həmin şəxslər məsuliyyət daşımalıdırlar. Belə demək mümkündürsə, onların ən yüngül cəzası istefa olmalı idi. Təəssüf ki, bizdə belə bir təcrübə və siyasi mədəniyyət formalaşmayıb.
Z. ƏHMƏD
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 30-05-2019 09:30 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Tanınmış iqtisadçı deyir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı
Bir neçə il öncə ölkəmizdə yaranan iqtisadi böhran, baş verən devalvasiyadan sonra bank-maliyyə sektorundakı problemlər hələ də davam edir. Xüsusən də əmanətlərlə bağlı narahatlıq tam aradan qalxmayıb. Əhalinin banklara inamını artırmaq və maliyyə sabitliyini təmin eləmək üçün “Əmanətlərin tam sığortalanması haqqında” Qanunun müddəti uzadılsa da, bu səhədə problemlər qalır. Məsələn, “Atrabank”ın kreditorları ilə bağlı problem daha da dərinləşir, onlar əmanətlərini qanunun tələb elədiyi faizlərlə tam ala bilmirlər.
Bu və ya digər məsələlərlə bağlı Reyting.az-a müsahibə verən ReAL partiyanın icra katibi, tanınmış iqtisadçı Natiq Cəfərli maraqlı məqamlara toxunub:
- Əslində, 2018-ci ildən başlayaraq, bank sektoruna güvənin artdığını demək mümkün deyil, amma güvən müəyyən mənada bərpa olunub.
Prezidentin problemli kreditlərlə bağlı son fərmanı bankların da vəziyyətində yaxşılaşmaya səbəb oldu. Düzdür, dövlət büdcəsi hesabına olsa da, xeyli insana və banklara yardım edildi. Çünki həmin vəsaitin bir hissəsi banklarda qaldı, borcların silinməsinə getdi. Bu mənada, bankların vəziyyəti bir az düzəlib.
Amma depozitlərə dövlətin zəmanətinin olmasına baxmayaraq, zaman-aman bu sahədə problemlərin yaşandığı danılmazdır.
Yeri gəlmişkən onu da deyim ki, banklar müştərinin xəbəri olmadan faiz dərəcələrini öz xeyirlərinə dəyişirlər. Müştərilər çox vaxt müqaviləni oxumadan imzalayırlar, orada çox kiçik şriftlə qeyd olunur ki, banka müqaviləyə təktərəfli qaydada yenidən baxmaq səlahiyyəti verilir.
Son zamanlar manatla olan depozitlərin faizləri aşağı salınır. Bu da, əslində, müştərilərin hüquqularının pozulması deməkdir. Ona görə də vətəndaşlar müqavilə imzalayarkən diqqətli olmalıdırlar.
- Konkret faktlar da çoxdur. “Atrabank”ın kreditorları Əmanətlərin Sığortalanması Fondunu da ittiham edir və bildirirlər ki, onlara məxsus vəsaitin qaytarılmasında adıçəkilən Fond üzərinə düşən işi lazımi səviyyədə yerinə yetirmir. Belə narazılıqlar gündəmə gələndə, Fond öhdəliyi yerinə yetirməyəndə hansı addmlar atılmalıdır, kreditor hüququnu necə təmin etməlidir?
- Yeni qaydalara görə bu kimi hallarda narazı tərəf Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına şikayət etməlidir. Onların ilkin qərarından sonra məsələ həll olunmasa, yeganə yol məhkəməyə müraciətdir. Yəni kreditor məhkəməyə üz tutur, sənədlərini təqdim edir, haqlı olduğunu sübuta yetirərək haqqını tələb edir. Çox təəssüf ki, bizdə bu cür məsələlərin həllində proses çox uzun çəkir. İstər hüquqi, istərsə də fiziki şəxslər olsun, öz hüquqlarını bərpa etmək üçün enerji xərcləməyə, əsəblərini pozmağa məcbur olurlar.
- Kreditor-bank narzılığında ittiham olunan tərəflərdən biri də Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasıdır. Yəni, problemlə üzləşən kreditorlar Palatanı işlək mexanizm hazırlaya və işə effektiv nəzarət edə bilməməkdə ittiham eləyirlər. Necə düşünürsünüz, Palata öz funksiyasını lazımi formada yerinə yetirə bilirmi?
- Əslində Palatanın yaranma məsələsi çox müəmmalı qaldı. Bu barədə dəfələrlə fikrimi bildirmişdim. Mərkəzi Bankın bəzi funksiyalarını alaraq başqa bir quruma verməklə yeni bir qurum yaradıldı. Lüzum var idimi? Mən bu gün də düşünürəm ki, yox idi. Çünki əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması işin effektivliyinin artmasına dəlalət eləmir. Əksinə, bank sektorunda əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması bank xidmətlərinin obrazlı desək, bahalaşmasına səbəb olur. Palataya da əlavə üzvlük haqqı ödənilir, amma bu qurum hansı şərtlər daxilində öz funksiyasını yerinə yetirəcək? Bununla bağlı normal iş düzəni hələ də yoxdur. Yəni, Palatanın fəaliyyətində kifayət qədər ciddi problemlər var. Keçmiş rəhbərliklə də problemlər var idi, yenisi ilə də. Yenə də həmin funksiyaların Palatada qalmasının nəyə xidmət etdiyini rəsmi qurumlar normal şəkildə izah edə bilmirlər. Əslində, Mərkəzi Bankın səlahiyyətlərinin bir qismini Palataya verməklə ikitirəlik yaratdılar. İndi banklara təsiretmə və təzyiq mexanimləri həm Palatada, həm də Mərkəzi Bankda var. Əsas məsələlərdən biri də odur ki, çox zaman bu funksiyalar toqquşur. Bunun da əziyyətini maliyyə sektorunda çalışan biznes qurumları çəkir.
- Fikirlər səslənir ki, ölkədəki bankların hamısı bu və ya digər formada oliqarx-məmurlarındır. O zaman Palata ilə Mərkəzi Bank onların banklarına necə təzyiq edə bilər?
- Lap açıq danışsaq, söhbət ondan gedir ki, hansı oliqarx Mərkəzi Banka və onun rəhbərliyinə yaxındırsa, onun vasitəsiylə problemlərini həll etməyə çalışır. Kim Palataya yaxındırsa, onlar vasitəsiylə öz problemərini yoluna qoyur. Belə olanda, ortaya çevik mexanizmi olmayan sistem çıxır. Problemin kökü də budur.
Bizdə biznes məmurdan hələ ayrılmayıb. Heç kimə sirr deyil ki, Azərbaycanda banklar bir neçə insana məxsusdur ki, onlar da hakimiyyətdə təmsil olunurlar. Burada da artıq maraqların toqquşması baş verir. Məmurlar öz banklarına sərf edəcək formada qərarların verilməsinə çalışırlar. Burada itirən həm vətəndaş olur, həm də ümumi iqtisadiyyat. Çünki bank sektoru ümumi iqtisadiyyatın qan-damar sistemidir. Bank sistemi normal çalışmalıdır ki, iqtisadiyyat da normal inkişaf edə bilsin. Bu, indiki şəraitdə, yəni oliqarx-məmurların təsiri altında mümkünsüz görünür.
- Natiq bəy, ümumiyyətlə, kreditorlarla müflis elan olunmuş banklar arasındakı problemin həlli üçün hansı addımları atmaq olar? Partiya olaraq, bununla bağlı hökumətə hansısa təkliflər vermisinizmi?
- İndiyə kimi media vasitəsiylə müxtəlif təkliflər səsləndirilib. Qruplaşdırılmış şəkildə bir təklif yox idi, amma ayrı-ayrı məsələlərlə bağlı müraciətlərimiz olub. Ana təklif ondan ibarət idi ki, bu sahədə olan problemlər birdəfəlik həll olunmalıdır. Məsələn, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələdə dövlət bütün xərcləri öz üzərinə götürdü və 3 milyard xarici, 10 milyard daxili borcu bağladı. Amma devalvasiyadan sonra dövlət başqa banklarla bağlı yarımçıq addım atdı. Son kredit amnistiyası təbii ki, pozitiv addımdır, amma bu, məsələni kökündən həll etmədi. 10 min dollara qədər kiçik kredit bazarını əhatə edən bir qərar oldu. Kiçik və orta biznes bu qərardan kənarda qaldı. Ümumiyyətlə, bankların işlək vəziyyətə gətirilməsi üçün paralel olaraq digər addımlar da atılmalı idi.
- Hansı addımları nəzərdə tutursunuz?
- Söhbət ondan gedir ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına birbaşa daxil olması üçün imkan yaradılmalı idi. Çox təəssüf ki, biz bunu görmürük. Ərazisi və əhalisi bizdən iki dəfə kiçik olan Gürcüstanda 8 beynəlxalq bank birbaşa fəaliyyət göstərir. Ona görə də rəqabətli mühit yarada bildilər. Bu səbəbdən Gürcüstanda həm depozit faizləri cəlbedicidir, həm də kredit faizləri çox aşağıdır.
Çox qəribədir ki, bizim ölkədə Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsinin neçə olmasından asılı olmayaraq, kredit faizləri ucuzlaşmır. Çünki rəqabətli mühit yoxdur. 4 il qabaq uçot dərəcəsi 3 faiz idi, onda kredit faizi 25-30 arasında dəyişirdi, sonra 15 faizə qədər qaldırıldı, yenə kredit faizləri 20-30 faiz oldu. Bu, onun göstərir ki, Azərbaycanda bank sektorunun iqtisadi mexanizmlərlə idarə olunması arxa planda qalıb. İqtisadi mexanizmin yolu rəqabətdən keçir. Hesab edirəm ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına daxil olması həm kredit faizlərini aşağı salar, həm də əhaliyə keyfiyyətli xidmət göstərilər.
- Beynəlxalq Bankla bağlı məsələyə toxundunuz. Bəzi ekspertlər Azərbaycandakı bank-maliyyə probleminin səbəblərindən biri kimi Beynəlxalq Bankda baş vermiş ciddi maliyyə fırılıdaqlarını da əsas kimi göstərirlər. Bu barədə də fikirlərinizi bilmək istərdik.
- Beynəlxalq Bank ətrafında baş verənlər ölkənin bank sektoruna çox ciddi təsir etdi və hələ də öz təsirini göstərməkdədir. Maliyyə naziri açıqlama vermişdi ki, bank 2018-ci ildə özəlləşdirməyə çıxarılacaq, amma 2019-cu ilin yarısını arxada qoyuruq, hələ də özəlləşmə baş tutmayıb. Son açıqlama ondan ibarət oldu ki, özəlləşdirmə bu il də olmayacaq. Bu da onun nəticəsidir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı proseslər ölkənin bank sektoruna beynəlxalq güvəni yerlə yeksan eləyib. Dövlətin borcları öz üzərinə götürməsinə baxmayaraq, hələ də bu güvən bərpa olunmayıb.
Bank sektorundakı poblemlərin kökündə məhz Beynəlxalq Banlka bağlı məsələlər durur. Beynəlxalq Bankı dövlət hesabına təmizlədilər, amma hələ də hegemon mövqeyinə baxmayaraq, öncəki vəziyyətini bərpa edə bilmir. Düşünürəm ki, Beynəlxalq Bankın Azərbaycan iqtisadiyyatına vurduğu ziyanın əks-sədası hələ bir neçə il davam edəcək.
- Amma bu qədər dərin problemin yaranmasına göz yuman Maliyyə Nazirliyinin rəhbərliyi məsuliyyətdən yayına bilib...
- Qanuna görə Maliyyə nazirinin birinci müavini Müşahidə Şurasının sədri olur. Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, 10 milyard daxili borcun, kreditlərin kimə, hansı şərtlərlə verildiyi doğru-dürüst araşdırılsaydı, səs-küylü məhkəmələr qurulardı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı. Çünki təkcə bank sədrinin bu qədər işin altına girməsi inandırıcı görünmür. Təbii ki, onun əməllərində cinayət tərkibi var, məhkəməyə cəlb olunması doğru addım idi, amma təkbaşına bu qədər maliyyə fırıldaqlarını etməsi inandırıcı görünmür. Yəni, bu məsələdə hüquqi məsuliyyət daşıyan qurumlardan biri də Maliyyə Nazirliyidir.
- Cahangir Hacıyev də məhkəmədə demişdi ki, Maliyyə naziri Samir Şərifov mənim yanımda - müttəhimlər kürsüsündə oturmalıdır. İddia edilir ki, qanunun tələbləri pozularaq böyük məbləğdə, həm də zaminsiz kreditlər verilib ki, bu, Samir Şərifov icazəsi olmadan mümkün deyilmiş, amma Cahangir Hacıyev əsas məsuliyyət sahibi kimi müttəhimlər kürsüsündə tək oturub. Sizcə, Samir Şərifov və Müşahidə Şurasının digər üzvləri də müttəhimlər kürsüsündə Cahangir Hacıyevlə yanaşı oturmalı deyildilərmi?
- Maliyyə Nazirliyinin bu məsələdə məsuliyyəti məhkəmələrdə araşdırılmadı. Maliyyə nazirinin özü də, rəhbərlik etdiyi qurum da Beynəlxalq Banka görə məsuliyyət daşıyır. Ən azından, mənəvi məsuliyyət daşıyır. Normal siyasi sistemi olan ölkələrdə belə hadisə baş versəydi, nəzarət funksiyaları əlində olan məsul şəxs siyasi məsuliyyətinə görə ən azı istefa verməli idi. Burada hüquqi məsuliyyət haqqında danışa bilmərəm. Çünki bu, daha çox hüquq-mühafizə və məhkəmə orqanlarının işidir. Amma siyasi qiymət versək, bəli, həmin şəxslər məsuliyyət daşımalıdırlar. Belə demək mümkündürsə, onların ən yüngül cəzası istefa olmalı idi. Təəssüf ki, bizdə belə bir təcrübə və siyasi mədəniyyət formalaşmayıb.
Z. ƏHMƏD
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
6-04-2024, 21:12
Qulu Ağsəs: “Tənqidi indi çox tənqid edirlər” - Müsahibə
2-04-2024, 20:28
“Hava hücumu ssenarisi mümkündür” - Müsahibə
19-02-2024, 16:33
Aktyor: “Əvvəldən bilsəydim o filmə çəkilməzdim...” - Müsahibə
16-02-2024, 12:55
Bəstəkar: “Zamanın ritmini tutmaq çətinləşib” - Müsahibə
28-01-2024, 15:36
Qüdrət Həsənquliyev: “Azərbaycan yenidən qurulmalıdır” - Müsahibə
9-12-2023, 20:57
Hərbi ekspert: “Krım körpüsü dağıdılmalıdır” - Müsahibə
14-11-2023, 19:08
Xalq artisti: “Teatrın ən ağrılı məsələlərindən biri də yaş senzi ilə bağlıdır” - Müsahibə
4-11-2023, 09:41
İlham Əziz: “Hər yazıçının öz əlifbası olmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 15:19
Zahid Oruc: “Zəfər dövləti, Zəfər təşkilatı, Zəfər təhsil modeli yaradılmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 11:01
Əlizadə Nuri: “Şairlik-sözlə inqilab etməkdir” - Müsahibə
23-10-2023, 18:22
General Sırski: “Düşmən ciddi itkilər verir, lakin onlar...” - Müsahibə
23-10-2023, 10:26
Aktrisa: “Özümü olmalı olduğum yerdə hiss edirəm” - Müsahibə
19-09-2023, 13:48
Hərbi analitik: “Rusiya Moskvanı lazımi şəkildə qoruya bilmirsə, deməli...” - Müsahibə
5-09-2023, 18:40
General: “Rusiya elitası Putini devirməyə hazırdır” - Müsahibə
23-08-2023, 18:14
Beynəlxalq ekspert: “Ruslar Ukrayna ilə uzunmüddətli hərbi qarşıdurmaya ümid edirlər” - Müsahibə
16-08-2023, 12:08
Kənan Məmmədov: “Kino günündə göstərməyə yeni film olmadı” - Müsahibə
10-08-2023, 15:00
Rıjenko: “Rusiyanın Qara dəniz donanmasını məhv etmək üçün yüzlərlə drona ehtiyac var” - Müsahibə
30-05-2023, 16:48
Kinorejissor: “Bəzilərini kinonun taleyi yox, kinostudiyanın ərazisi maraqlandırır”
16-05-2023, 16:48
Şeytelman: “Priqojin Rusiyada yeganə şəxsdir ki, dövlət çevrilişlərini uğurla həyata keçirə bilir”
13-05-2023, 09:34
Qüdrət Həsənquliyev: “Davamlı sülh üçün danışıqları Türkiyə və Rusiya ilə aparmalıyıq” - Müsahibə
3-03-2023, 16:55
Keçmiş deputat: “Rus imperiyasının dağılması qaçılmazdır” - Müsahibə
9-02-2023, 12:36
Deputat: “Ciddi əks-zərbə vurulmalıdır” - Müsahibə
7-01-2023, 15:55
Sərdar Cəlaloğlu: “Rusiya Qarabağı ələ keçirməyə çalışır” - Müsahibə
30-12-2022, 10:55
Köçəri Nağıbəyli: “Bizim öz torpaqlarımızda yaşamaq hüququmuz olmalıdır” - Müsahibə
11-12-2022, 13:12
Səxavət Əlisoy: “Partiya sədrlərinin əksəriyyəti təkəbbürlü və yekəxanadır” - Müsahibə
27-11-2022, 10:15
Professor: “Rusiya və Fransa Azərbaycan-Ermənistan danışıqlarında böhranlı vəziyyət yaradıb” - Müsahibə
12-11-2022, 19:43
Tofiq Zülfüqarov: “Rusiyada siyasi böhran zamanıdır” - Müsahibə
28-10-2022, 13:08
Deputat: "Putin ikinci böyük səhvə yol verdi, həm də sübut etdi ki..."
25-10-2022, 08:35
Politoloq: “Rusiya və İran Azərbaycanda nələrəsə nail olmağa çalışsa da...” - Müsahibə
21-10-2022, 13:42
Vahid Əhmədov: “Heç kim bahalaşmanın qarşısını ala bilmir” - Müsahibə
15-10-2022, 09:58
Deputat: “Rusiya ilə məsələni konkretləşdirməyin vaxtı çatıb” - Müsahibə
9-10-2022, 14:22
Sülhəddin Əkbər: “İran yalnız Zəngəzur dəhlizinin açılacağından qorxmur” - Müsahibə
29-09-2022, 20:29
Elxan Qarayev: “Rusiyada hərbi səfərbərliyə cəlb olunan azərbaycanlılar kontrakt tələb etməlidir” - Müsahibə
21-09-2022, 14:06
Sərdar Cəlaloğlu: “Hər dəqiqə Ermənistan-Azərbaycan müharibəsi başlaya bilər” - Müsahibə
3-07-2022, 13:50
Deputat: “Məmur sahibkarlığından qaynaqlanan inhisarçılıq əhaliyə böyük ziyan vurur” - Müsahibə
6-06-2022, 13:50
Politoloq: “Rusiyada etirazlar artacaq” - Müsahibə
27-05-2022, 13:03
Keçmiş səfir: “Zaman Ukraynanın dostu, Kremlin düşmənidir” - Müsahibə
26-05-2022, 20:43
Hərbi ekspert: “Rusiya texnokratları müharibəni uduzduqlarını başa düşürlər” - Müsahibə
25-05-2022, 16:16
Deputat: “Qərb Ukraynanı güzəştə məcbur edəcək” - Müsahibə
Dünən, 19:29
İran qoşunları Suriyanı tərk edir
Dünən, 17:29
24 Aprel - Erməni Yalanı Günüdür
Dünən, 16:56
Rus ordusu daha bir yaşayış məntəqəsini ələ keçirib
Dünən, 16:30
Avropa qeyri-adi vəziyyətlə üzləşib
Dünən, 14:03
Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib
Dünən, 13:21
Azərbaycanda Rusiya əleyhinə ikinci cəbhə olmayacaq
Dünən, 09:07
Ukraynanın şərqinə genişmiqyaslı hücum gözlənilir
23-04-2024, 14:10
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
23-04-2024, 11:59
İran və İsrailin bir-birinə mesajı... - Kölgə müharibəsinin yeni mərhələsi başlayıb
23-04-2024, 00:11
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
22-04-2024, 18:36
Zərərli isti dalğası güclənir
22-04-2024, 17:38
ABŞ-nın yardımı Ukraynanı xilas edəcəkmi?
22-04-2024, 14:04
Xəbərdarlıq: nüvə müharibəsi təhlükəsi sovuşmayıb
22-04-2024, 12:00
Bakı və İrəvan arasında ilk: özləri razılaşıblar
22-04-2024, 11:54
Nazirlikdə 143 milyon manatlıq mənimsəmə: "Pulların vaxtında ödənilməsi üçün “otkat” verirdik"
22-04-2024, 09:25
Rusiya ordusuna daha 300 min nəfər cəlb olunub
20-04-2024, 10:37
Rusiyalı ekspert: Cənubi Qafqazın Rusiya üçün əhəmiyyəti böyükdür
20-04-2024, 09:12
BMT Baş katibi Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib
20-04-2024, 09:06
Blinken 4 kəndin qaytarılması ilə bağlı razılaşmanı alqışlayır
19-04-2024, 20:29
Qəzza müharibəsi qloballaşır
19-04-2024, 17:18
Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır
19-04-2024, 15:47
Tovuzda 22 yaşlı oğlan 34 yaşlı qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb
19-04-2024, 09:19
Bu gün səhərə yaxın İsrail İrana zərbələr endirib
18-04-2024, 14:20
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
18-04-2024, 12:24
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?
18-04-2024, 11:51
46 mindən çox şagird buraxılış imtahanı verəcək
18-04-2024, 11:09
Prezident nazir müavini təyin edib - Sərəncam
18-04-2024, 10:57
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
18-04-2024, 10:00
Dövlət Departamenti Rusiya sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməsinə münasibət bildirib
18-04-2024, 00:40
Ermənistan qanunsuz mühacir alverinə qoşulur
17-04-2024, 19:37
Bir milyard insana və böyük iqtisadiyyata təhlükə yaranıb - Xəbərdarlıq
17-04-2024, 14:06
Rusiya sülhməramlıları Qarabağı tərk edir
17-04-2024, 12:15
İsrail-İran müharibəsi kölgədən çıxır - 2-ci raund olacaq?
17-04-2024, 10:53
Ermənistanın kvadrokopteri zərərsizləşdirilib - Fotolar
17-04-2024, 10:48
İrana yeni sanksiyalar tətbiq olunacaq
17-04-2024, 10:42
Fransa Azərbaycan-Ermənistan əlaqələrinin normallaşmasına imkan vermir
17-04-2024, 10:33
Kəşfiyyat Komitəsi Kiyevə yardımı dəstəkləməyə çağırır
17-04-2024, 09:33
Ərdoğan Putini Türkiyədə gözləyir
16-04-2024, 19:15
Siqaretin insan orqanizminə daha bir zərəri üzə çıxıb
16-04-2024, 16:27
Ukraynanın ikinci böyük şəhərini ələ keçirmək istəyirlər
16-04-2024, 13:34
Yaxın Şərq böyük müharibəyə daha yaxındır
16-04-2024, 13:25
İlham Əliyev Şirvan suvarma kanalının təməlini qoyub, tədbirdə çıxış edib - (Yenilənib)