22:12 / 21-10-2019
ABŞ iki min hərbçisini Əfqanıstandan çıxarıb
21:44 / 21-10-2019
İranlı deputatdan etiraz: “Romada Nizami Azərbaycan şairi kimi təqdim olunur” - Foto
21:24 / 21-10-2019
Abutalıbovu qəbul edən Əliyevdən qocaman kadrlara mesaj: "Yaşınız keçib, nümunə götürün"
20:42 / 21-10-2019
Prezident Əli Həsənovla yaşlı məmurlara eyham vurdu: "Siz pensiya yaşına çatmısınız..."
19:57 / 21-10-2019
AŞPA məruzəçiləri nümayişçilərə qarşı zorakılığı pisləyir
19:05 / 21-10-2019
Hökumətin tərkibi 60-70 faiz dəyişdirilməlidir – Sabiq nazir müavini
18:49 / 21-10-2019
XİN-dən Avropa komissarına cavab verildi
18:32 / 21-10-2019
Cəlilabadda kuryoz hadisə: evdən araq oğurlandı
18:30 / 21-10-2019
Amansız polis: bəzi ölkələrdə etirazçılarla daha sərt davranırlar - Fotolar
18:23 / 21-10-2019
İstanbul Konvensiyasının imzalanması ilə bağlı təkliflər paketi Hökumətə təqdim olunub
17:36 / 21-10-2019
Prezident Qüdrət Qurbanovla bağlı sərəncam imzaladı
17:35 / 21-10-2019
Bu il Azərbaycanda 524 nəfər QİÇS-ə yoluxub
17:27 / 21-10-2019
AFFA iki futbolçunu prokurorluğa verəcək
17:03 / 21-10-2019
Üç müğənniyə “Xalq artisti” fəxri adı verilib - Sərəncam
17:03 / 21-10-2019
Mərkəzi Bank dolların rəsmi məzənnəsini açıqladı
16:52 / 21-10-2019
İlham Əliyev vəzifədən azad etdiyi Baş nazirin iki müavinini qəbul edib - Fotolar
16:39 / 21-10-2019
Baş Nazirin iki müavini vəzifədən azad edildi - Sərəncam
16:33 / 21-10-2019
Prezident Sumqayıtla bağlı sərəncam imzaladı
16:19 / 21-10-2019
Nazirlik 7 milyon manatlıq maşın alır
16:11 / 21-10-2019
Səfir: "Türkiyə Suriyadan qaçqın olanlara 40 milyard dollar sərf edib"
15:59 / 21-10-2019
Nərgiz Yaqublu: "Atam Binəqədi Təcridxanasına aparılıb"
15:37 / 21-10-2019
Baş Prokurorluq müxalifətin mitinqi ilə bağlı məlumat yaydı
15:28 / 21-10-2019
Mətbuatın “qara günü” kampaniyası - Foto
15:09 / 21-10-2019
İmtahanda şagirdlərin başına qutu keçirilib - Foto
15:03 / 21-10-2019
Tofiq Yaqubluya 30 sutka həbs verilib
14:52 / 21-10-2019
Prezident 3 nəfərlə bağlı sərəncam imzalayıb - Siyahı
14:51 / 21-10-2019
Müğənni Sevda ailə qurmaq istəyir
14:45 / 21-10-2019
Direktor "Toyota Prado" ilə qəza törətdi
14:36 / 21-10-2019
Nazarbayevin səlahiyyətləri artırıldı
14:29 / 21-10-2019
Azərbaycan ilə Ermənistan arasında müharibə riski artıb - Foto
22:58 / 16-10-2019
Azərbaycan serialı YPG-PKK-nın təbliğatı üçün istifadə olunur - Foto
22:18 / 17-10-2019
Tramp "Barış Pınarı" əməliyyatını dayandırdı: YPG 120 saata 32 km çəkiləcək - Ərdoğan Penslə razılaşdı
13:07 / 19-10-2019
AMİP-in bu günə təyin olunan mitinqlə bağlı müraciəti yayıldı
17:44 / 17-10-2019
Afaq Bəşirqızı: “Azərpaşa Nemətov dövləti aldadıb” - Video - Foto
10:12 / 17-10-2019
Trampdan Ərdoğana xəbərdarlıq: “Axmaq olmayın!” - Foto
13:31 / 17-10-2019
Polis generalı vəzifədən azad edilib
16:15 / 18-10-2019
Deputatlar yeni qadağadan çıxış yolu axtarır - Foto
21:03 / 17-10-2019
Ərdoğanla Pensin 1 saat 40 dəqiqə çəkən gərgin görüşü: masada hansı məsələlər olub? - Fotolar
19:05 / 21-10-2019
Hökumətin tərkibi 60-70 faiz dəyişdirilməlidir – Sabiq nazir müavini
13:52 / 17-10-2019
Trampın Ərdoğana səviyyəsiz məktubuna Türkiyənin cavabı olacaq - Politoloq
14:40 / 17-10-2019
Paşinyan Qarabağ danışıqlarından yayınır - Deputat
14:29 / 21-10-2019
Azərbaycan ilə Ermənistan arasında müharibə riski artıb - Foto
Natiq Cəfərli: “Maliyyə nazirinin özü də, rəhbərlik etdiyi qurum da…” - Müsahibə
Tarix: 30-05-2019 09:30 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Tanınmış iqtisadçı deyir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı
Bir neçə il öncə ölkəmizdə yaranan iqtisadi böhran, baş verən devalvasiyadan sonra bank-maliyyə sektorundakı problemlər hələ də davam edir. Xüsusən də əmanətlərlə bağlı narahatlıq tam aradan qalxmayıb. Əhalinin banklara inamını artırmaq və maliyyə sabitliyini təmin eləmək üçün “Əmanətlərin tam sığortalanması haqqında” Qanunun müddəti uzadılsa da, bu səhədə problemlər qalır. Məsələn, “Atrabank”ın kreditorları ilə bağlı problem daha da dərinləşir, onlar əmanətlərini qanunun tələb elədiyi faizlərlə tam ala bilmirlər.
Bu və ya digər məsələlərlə bağlı Reyting.az-a müsahibə verən ReAL partiyanın icra katibi, tanınmış iqtisadçı Natiq Cəfərli maraqlı məqamlara toxunub:
- Əslində, 2018-ci ildən başlayaraq, bank sektoruna güvənin artdığını demək mümkün deyil, amma güvən müəyyən mənada bərpa olunub.
Prezidentin problemli kreditlərlə bağlı son fərmanı bankların da vəziyyətində yaxşılaşmaya səbəb oldu. Düzdür, dövlət büdcəsi hesabına olsa da, xeyli insana və banklara yardım edildi. Çünki həmin vəsaitin bir hissəsi banklarda qaldı, borcların silinməsinə getdi. Bu mənada, bankların vəziyyəti bir az düzəlib.
Amma depozitlərə dövlətin zəmanətinin olmasına baxmayaraq, zaman-aman bu sahədə problemlərin yaşandığı danılmazdır.
Yeri gəlmişkən onu da deyim ki, banklar müştərinin xəbəri olmadan faiz dərəcələrini öz xeyirlərinə dəyişirlər. Müştərilər çox vaxt müqaviləni oxumadan imzalayırlar, orada çox kiçik şriftlə qeyd olunur ki, banka müqaviləyə təktərəfli qaydada yenidən baxmaq səlahiyyəti verilir.
Son zamanlar manatla olan depozitlərin faizləri aşağı salınır. Bu da, əslində, müştərilərin hüquqularının pozulması deməkdir. Ona görə də vətəndaşlar müqavilə imzalayarkən diqqətli olmalıdırlar.
- Konkret faktlar da çoxdur. “Atrabank”ın kreditorları Əmanətlərin Sığortalanması Fondunu da ittiham edir və bildirirlər ki, onlara məxsus vəsaitin qaytarılmasında adıçəkilən Fond üzərinə düşən işi lazımi səviyyədə yerinə yetirmir. Belə narazılıqlar gündəmə gələndə, Fond öhdəliyi yerinə yetirməyəndə hansı addmlar atılmalıdır, kreditor hüququnu necə təmin etməlidir?
- Yeni qaydalara görə bu kimi hallarda narazı tərəf Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına şikayət etməlidir. Onların ilkin qərarından sonra məsələ həll olunmasa, yeganə yol məhkəməyə müraciətdir. Yəni kreditor məhkəməyə üz tutur, sənədlərini təqdim edir, haqlı olduğunu sübuta yetirərək haqqını tələb edir. Çox təəssüf ki, bizdə bu cür məsələlərin həllində proses çox uzun çəkir. İstər hüquqi, istərsə də fiziki şəxslər olsun, öz hüquqlarını bərpa etmək üçün enerji xərcləməyə, əsəblərini pozmağa məcbur olurlar.
- Kreditor-bank narzılığında ittiham olunan tərəflərdən biri də Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasıdır. Yəni, problemlə üzləşən kreditorlar Palatanı işlək mexanizm hazırlaya və işə effektiv nəzarət edə bilməməkdə ittiham eləyirlər. Necə düşünürsünüz, Palata öz funksiyasını lazımi formada yerinə yetirə bilirmi?
- Əslində Palatanın yaranma məsələsi çox müəmmalı qaldı. Bu barədə dəfələrlə fikrimi bildirmişdim. Mərkəzi Bankın bəzi funksiyalarını alaraq başqa bir quruma verməklə yeni bir qurum yaradıldı. Lüzum var idimi? Mən bu gün də düşünürəm ki, yox idi. Çünki əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması işin effektivliyinin artmasına dəlalət eləmir. Əksinə, bank sektorunda əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması bank xidmətlərinin obrazlı desək, bahalaşmasına səbəb olur. Palataya da əlavə üzvlük haqqı ödənilir, amma bu qurum hansı şərtlər daxilində öz funksiyasını yerinə yetirəcək? Bununla bağlı normal iş düzəni hələ də yoxdur. Yəni, Palatanın fəaliyyətində kifayət qədər ciddi problemlər var. Keçmiş rəhbərliklə də problemlər var idi, yenisi ilə də. Yenə də həmin funksiyaların Palatada qalmasının nəyə xidmət etdiyini rəsmi qurumlar normal şəkildə izah edə bilmirlər. Əslində, Mərkəzi Bankın səlahiyyətlərinin bir qismini Palataya verməklə ikitirəlik yaratdılar. İndi banklara təsiretmə və təzyiq mexanimləri həm Palatada, həm də Mərkəzi Bankda var. Əsas məsələlərdən biri də odur ki, çox zaman bu funksiyalar toqquşur. Bunun da əziyyətini maliyyə sektorunda çalışan biznes qurumları çəkir.
- Fikirlər səslənir ki, ölkədəki bankların hamısı bu və ya digər formada oliqarx-məmurlarındır. O zaman Palata ilə Mərkəzi Bank onların banklarına necə təzyiq edə bilər?
- Lap açıq danışsaq, söhbət ondan gedir ki, hansı oliqarx Mərkəzi Banka və onun rəhbərliyinə yaxındırsa, onun vasitəsiylə problemlərini həll etməyə çalışır. Kim Palataya yaxındırsa, onlar vasitəsiylə öz problemərini yoluna qoyur. Belə olanda, ortaya çevik mexanizmi olmayan sistem çıxır. Problemin kökü də budur.
Bizdə biznes məmurdan hələ ayrılmayıb. Heç kimə sirr deyil ki, Azərbaycanda banklar bir neçə insana məxsusdur ki, onlar da hakimiyyətdə təmsil olunurlar. Burada da artıq maraqların toqquşması baş verir. Məmurlar öz banklarına sərf edəcək formada qərarların verilməsinə çalışırlar. Burada itirən həm vətəndaş olur, həm də ümumi iqtisadiyyat. Çünki bank sektoru ümumi iqtisadiyyatın qan-damar sistemidir. Bank sistemi normal çalışmalıdır ki, iqtisadiyyat da normal inkişaf edə bilsin. Bu, indiki şəraitdə, yəni oliqarx-məmurların təsiri altında mümkünsüz görünür.
- Natiq bəy, ümumiyyətlə, kreditorlarla müflis elan olunmuş banklar arasındakı problemin həlli üçün hansı addımları atmaq olar? Partiya olaraq, bununla bağlı hökumətə hansısa təkliflər vermisinizmi?
- İndiyə kimi media vasitəsiylə müxtəlif təkliflər səsləndirilib. Qruplaşdırılmış şəkildə bir təklif yox idi, amma ayrı-ayrı məsələlərlə bağlı müraciətlərimiz olub. Ana təklif ondan ibarət idi ki, bu sahədə olan problemlər birdəfəlik həll olunmalıdır. Məsələn, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələdə dövlət bütün xərcləri öz üzərinə götürdü və 3 milyard xarici, 10 milyard daxili borcu bağladı. Amma devalvasiyadan sonra dövlət başqa banklarla bağlı yarımçıq addım atdı. Son kredit amnistiyası təbii ki, pozitiv addımdır, amma bu, məsələni kökündən həll etmədi. 10 min dollara qədər kiçik kredit bazarını əhatə edən bir qərar oldu. Kiçik və orta biznes bu qərardan kənarda qaldı. Ümumiyyətlə, bankların işlək vəziyyətə gətirilməsi üçün paralel olaraq digər addımlar da atılmalı idi.
- Hansı addımları nəzərdə tutursunuz?
- Söhbət ondan gedir ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına birbaşa daxil olması üçün imkan yaradılmalı idi. Çox təəssüf ki, biz bunu görmürük. Ərazisi və əhalisi bizdən iki dəfə kiçik olan Gürcüstanda 8 beynəlxalq bank birbaşa fəaliyyət göstərir. Ona görə də rəqabətli mühit yarada bildilər. Bu səbəbdən Gürcüstanda həm depozit faizləri cəlbedicidir, həm də kredit faizləri çox aşağıdır.
Çox qəribədir ki, bizim ölkədə Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsinin neçə olmasından asılı olmayaraq, kredit faizləri ucuzlaşmır. Çünki rəqabətli mühit yoxdur. 4 il qabaq uçot dərəcəsi 3 faiz idi, onda kredit faizi 25-30 arasında dəyişirdi, sonra 15 faizə qədər qaldırıldı, yenə kredit faizləri 20-30 faiz oldu. Bu, onun göstərir ki, Azərbaycanda bank sektorunun iqtisadi mexanizmlərlə idarə olunması arxa planda qalıb. İqtisadi mexanizmin yolu rəqabətdən keçir. Hesab edirəm ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına daxil olması həm kredit faizlərini aşağı salar, həm də əhaliyə keyfiyyətli xidmət göstərilər.
- Beynəlxalq Bankla bağlı məsələyə toxundunuz. Bəzi ekspertlər Azərbaycandakı bank-maliyyə probleminin səbəblərindən biri kimi Beynəlxalq Bankda baş vermiş ciddi maliyyə fırılıdaqlarını da əsas kimi göstərirlər. Bu barədə də fikirlərinizi bilmək istərdik.
- Beynəlxalq Bank ətrafında baş verənlər ölkənin bank sektoruna çox ciddi təsir etdi və hələ də öz təsirini göstərməkdədir. Maliyyə naziri açıqlama vermişdi ki, bank 2018-ci ildə özəlləşdirməyə çıxarılacaq, amma 2019-cu ilin yarısını arxada qoyuruq, hələ də özəlləşmə baş tutmayıb. Son açıqlama ondan ibarət oldu ki, özəlləşdirmə bu il də olmayacaq. Bu da onun nəticəsidir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı proseslər ölkənin bank sektoruna beynəlxalq güvəni yerlə yeksan eləyib. Dövlətin borcları öz üzərinə götürməsinə baxmayaraq, hələ də bu güvən bərpa olunmayıb.
Bank sektorundakı poblemlərin kökündə məhz Beynəlxalq Banlka bağlı məsələlər durur. Beynəlxalq Bankı dövlət hesabına təmizlədilər, amma hələ də hegemon mövqeyinə baxmayaraq, öncəki vəziyyətini bərpa edə bilmir. Düşünürəm ki, Beynəlxalq Bankın Azərbaycan iqtisadiyyatına vurduğu ziyanın əks-sədası hələ bir neçə il davam edəcək.
- Amma bu qədər dərin problemin yaranmasına göz yuman Maliyyə Nazirliyinin rəhbərliyi məsuliyyətdən yayına bilib...
- Qanuna görə Maliyyə nazirinin birinci müavini Müşahidə Şurasının sədri olur. Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, 10 milyard daxili borcun, kreditlərin kimə, hansı şərtlərlə verildiyi doğru-dürüst araşdırılsaydı, səs-küylü məhkəmələr qurulardı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı. Çünki təkcə bank sədrinin bu qədər işin altına girməsi inandırıcı görünmür. Təbii ki, onun əməllərində cinayət tərkibi var, məhkəməyə cəlb olunması doğru addım idi, amma təkbaşına bu qədər maliyyə fırıldaqlarını etməsi inandırıcı görünmür. Yəni, bu məsələdə hüquqi məsuliyyət daşıyan qurumlardan biri də Maliyyə Nazirliyidir.
- Cahangir Hacıyev də məhkəmədə demişdi ki, Maliyyə naziri Samir Şərifov mənim yanımda - müttəhimlər kürsüsündə oturmalıdır. İddia edilir ki, qanunun tələbləri pozularaq böyük məbləğdə, həm də zaminsiz kreditlər verilib ki, bu, Samir Şərifov icazəsi olmadan mümkün deyilmiş, amma Cahangir Hacıyev əsas məsuliyyət sahibi kimi müttəhimlər kürsüsündə tək oturub. Sizcə, Samir Şərifov və Müşahidə Şurasının digər üzvləri də müttəhimlər kürsüsündə Cahangir Hacıyevlə yanaşı oturmalı deyildilərmi?
- Maliyyə Nazirliyinin bu məsələdə məsuliyyəti məhkəmələrdə araşdırılmadı. Maliyyə nazirinin özü də, rəhbərlik etdiyi qurum da Beynəlxalq Banka görə məsuliyyət daşıyır. Ən azından, mənəvi məsuliyyət daşıyır. Normal siyasi sistemi olan ölkələrdə belə hadisə baş versəydi, nəzarət funksiyaları əlində olan məsul şəxs siyasi məsuliyyətinə görə ən azı istefa verməli idi. Burada hüquqi məsuliyyət haqqında danışa bilmərəm. Çünki bu, daha çox hüquq-mühafizə və məhkəmə orqanlarının işidir. Amma siyasi qiymət versək, bəli, həmin şəxslər məsuliyyət daşımalıdırlar. Belə demək mümkündürsə, onların ən yüngül cəzası istefa olmalı idi. Təəssüf ki, bizdə belə bir təcrübə və siyasi mədəniyyət formalaşmayıb.
Z. ƏHMƏD
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 30-05-2019 09:30 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Tanınmış iqtisadçı deyir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı
Bir neçə il öncə ölkəmizdə yaranan iqtisadi böhran, baş verən devalvasiyadan sonra bank-maliyyə sektorundakı problemlər hələ də davam edir. Xüsusən də əmanətlərlə bağlı narahatlıq tam aradan qalxmayıb. Əhalinin banklara inamını artırmaq və maliyyə sabitliyini təmin eləmək üçün “Əmanətlərin tam sığortalanması haqqında” Qanunun müddəti uzadılsa da, bu səhədə problemlər qalır. Məsələn, “Atrabank”ın kreditorları ilə bağlı problem daha da dərinləşir, onlar əmanətlərini qanunun tələb elədiyi faizlərlə tam ala bilmirlər.
Bu və ya digər məsələlərlə bağlı Reyting.az-a müsahibə verən ReAL partiyanın icra katibi, tanınmış iqtisadçı Natiq Cəfərli maraqlı məqamlara toxunub:
- Əslində, 2018-ci ildən başlayaraq, bank sektoruna güvənin artdığını demək mümkün deyil, amma güvən müəyyən mənada bərpa olunub.
Prezidentin problemli kreditlərlə bağlı son fərmanı bankların da vəziyyətində yaxşılaşmaya səbəb oldu. Düzdür, dövlət büdcəsi hesabına olsa da, xeyli insana və banklara yardım edildi. Çünki həmin vəsaitin bir hissəsi banklarda qaldı, borcların silinməsinə getdi. Bu mənada, bankların vəziyyəti bir az düzəlib.
Amma depozitlərə dövlətin zəmanətinin olmasına baxmayaraq, zaman-aman bu sahədə problemlərin yaşandığı danılmazdır.
Yeri gəlmişkən onu da deyim ki, banklar müştərinin xəbəri olmadan faiz dərəcələrini öz xeyirlərinə dəyişirlər. Müştərilər çox vaxt müqaviləni oxumadan imzalayırlar, orada çox kiçik şriftlə qeyd olunur ki, banka müqaviləyə təktərəfli qaydada yenidən baxmaq səlahiyyəti verilir.
Son zamanlar manatla olan depozitlərin faizləri aşağı salınır. Bu da, əslində, müştərilərin hüquqularının pozulması deməkdir. Ona görə də vətəndaşlar müqavilə imzalayarkən diqqətli olmalıdırlar.
- Konkret faktlar da çoxdur. “Atrabank”ın kreditorları Əmanətlərin Sığortalanması Fondunu da ittiham edir və bildirirlər ki, onlara məxsus vəsaitin qaytarılmasında adıçəkilən Fond üzərinə düşən işi lazımi səviyyədə yerinə yetirmir. Belə narazılıqlar gündəmə gələndə, Fond öhdəliyi yerinə yetirməyəndə hansı addmlar atılmalıdır, kreditor hüququnu necə təmin etməlidir?
- Yeni qaydalara görə bu kimi hallarda narazı tərəf Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına şikayət etməlidir. Onların ilkin qərarından sonra məsələ həll olunmasa, yeganə yol məhkəməyə müraciətdir. Yəni kreditor məhkəməyə üz tutur, sənədlərini təqdim edir, haqlı olduğunu sübuta yetirərək haqqını tələb edir. Çox təəssüf ki, bizdə bu cür məsələlərin həllində proses çox uzun çəkir. İstər hüquqi, istərsə də fiziki şəxslər olsun, öz hüquqlarını bərpa etmək üçün enerji xərcləməyə, əsəblərini pozmağa məcbur olurlar.
- Kreditor-bank narzılığında ittiham olunan tərəflərdən biri də Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasıdır. Yəni, problemlə üzləşən kreditorlar Palatanı işlək mexanizm hazırlaya və işə effektiv nəzarət edə bilməməkdə ittiham eləyirlər. Necə düşünürsünüz, Palata öz funksiyasını lazımi formada yerinə yetirə bilirmi?
- Əslində Palatanın yaranma məsələsi çox müəmmalı qaldı. Bu barədə dəfələrlə fikrimi bildirmişdim. Mərkəzi Bankın bəzi funksiyalarını alaraq başqa bir quruma verməklə yeni bir qurum yaradıldı. Lüzum var idimi? Mən bu gün də düşünürəm ki, yox idi. Çünki əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması işin effektivliyinin artmasına dəlalət eləmir. Əksinə, bank sektorunda əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması bank xidmətlərinin obrazlı desək, bahalaşmasına səbəb olur. Palataya da əlavə üzvlük haqqı ödənilir, amma bu qurum hansı şərtlər daxilində öz funksiyasını yerinə yetirəcək? Bununla bağlı normal iş düzəni hələ də yoxdur. Yəni, Palatanın fəaliyyətində kifayət qədər ciddi problemlər var. Keçmiş rəhbərliklə də problemlər var idi, yenisi ilə də. Yenə də həmin funksiyaların Palatada qalmasının nəyə xidmət etdiyini rəsmi qurumlar normal şəkildə izah edə bilmirlər. Əslində, Mərkəzi Bankın səlahiyyətlərinin bir qismini Palataya verməklə ikitirəlik yaratdılar. İndi banklara təsiretmə və təzyiq mexanimləri həm Palatada, həm də Mərkəzi Bankda var. Əsas məsələlərdən biri də odur ki, çox zaman bu funksiyalar toqquşur. Bunun da əziyyətini maliyyə sektorunda çalışan biznes qurumları çəkir.
- Fikirlər səslənir ki, ölkədəki bankların hamısı bu və ya digər formada oliqarx-məmurlarındır. O zaman Palata ilə Mərkəzi Bank onların banklarına necə təzyiq edə bilər?
- Lap açıq danışsaq, söhbət ondan gedir ki, hansı oliqarx Mərkəzi Banka və onun rəhbərliyinə yaxındırsa, onun vasitəsiylə problemlərini həll etməyə çalışır. Kim Palataya yaxındırsa, onlar vasitəsiylə öz problemərini yoluna qoyur. Belə olanda, ortaya çevik mexanizmi olmayan sistem çıxır. Problemin kökü də budur.
Bizdə biznes məmurdan hələ ayrılmayıb. Heç kimə sirr deyil ki, Azərbaycanda banklar bir neçə insana məxsusdur ki, onlar da hakimiyyətdə təmsil olunurlar. Burada da artıq maraqların toqquşması baş verir. Məmurlar öz banklarına sərf edəcək formada qərarların verilməsinə çalışırlar. Burada itirən həm vətəndaş olur, həm də ümumi iqtisadiyyat. Çünki bank sektoru ümumi iqtisadiyyatın qan-damar sistemidir. Bank sistemi normal çalışmalıdır ki, iqtisadiyyat da normal inkişaf edə bilsin. Bu, indiki şəraitdə, yəni oliqarx-məmurların təsiri altında mümkünsüz görünür.
- Natiq bəy, ümumiyyətlə, kreditorlarla müflis elan olunmuş banklar arasındakı problemin həlli üçün hansı addımları atmaq olar? Partiya olaraq, bununla bağlı hökumətə hansısa təkliflər vermisinizmi?
- İndiyə kimi media vasitəsiylə müxtəlif təkliflər səsləndirilib. Qruplaşdırılmış şəkildə bir təklif yox idi, amma ayrı-ayrı məsələlərlə bağlı müraciətlərimiz olub. Ana təklif ondan ibarət idi ki, bu sahədə olan problemlər birdəfəlik həll olunmalıdır. Məsələn, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələdə dövlət bütün xərcləri öz üzərinə götürdü və 3 milyard xarici, 10 milyard daxili borcu bağladı. Amma devalvasiyadan sonra dövlət başqa banklarla bağlı yarımçıq addım atdı. Son kredit amnistiyası təbii ki, pozitiv addımdır, amma bu, məsələni kökündən həll etmədi. 10 min dollara qədər kiçik kredit bazarını əhatə edən bir qərar oldu. Kiçik və orta biznes bu qərardan kənarda qaldı. Ümumiyyətlə, bankların işlək vəziyyətə gətirilməsi üçün paralel olaraq digər addımlar da atılmalı idi.
- Hansı addımları nəzərdə tutursunuz?
- Söhbət ondan gedir ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına birbaşa daxil olması üçün imkan yaradılmalı idi. Çox təəssüf ki, biz bunu görmürük. Ərazisi və əhalisi bizdən iki dəfə kiçik olan Gürcüstanda 8 beynəlxalq bank birbaşa fəaliyyət göstərir. Ona görə də rəqabətli mühit yarada bildilər. Bu səbəbdən Gürcüstanda həm depozit faizləri cəlbedicidir, həm də kredit faizləri çox aşağıdır.
Çox qəribədir ki, bizim ölkədə Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsinin neçə olmasından asılı olmayaraq, kredit faizləri ucuzlaşmır. Çünki rəqabətli mühit yoxdur. 4 il qabaq uçot dərəcəsi 3 faiz idi, onda kredit faizi 25-30 arasında dəyişirdi, sonra 15 faizə qədər qaldırıldı, yenə kredit faizləri 20-30 faiz oldu. Bu, onun göstərir ki, Azərbaycanda bank sektorunun iqtisadi mexanizmlərlə idarə olunması arxa planda qalıb. İqtisadi mexanizmin yolu rəqabətdən keçir. Hesab edirəm ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına daxil olması həm kredit faizlərini aşağı salar, həm də əhaliyə keyfiyyətli xidmət göstərilər.
- Beynəlxalq Bankla bağlı məsələyə toxundunuz. Bəzi ekspertlər Azərbaycandakı bank-maliyyə probleminin səbəblərindən biri kimi Beynəlxalq Bankda baş vermiş ciddi maliyyə fırılıdaqlarını da əsas kimi göstərirlər. Bu barədə də fikirlərinizi bilmək istərdik.
- Beynəlxalq Bank ətrafında baş verənlər ölkənin bank sektoruna çox ciddi təsir etdi və hələ də öz təsirini göstərməkdədir. Maliyyə naziri açıqlama vermişdi ki, bank 2018-ci ildə özəlləşdirməyə çıxarılacaq, amma 2019-cu ilin yarısını arxada qoyuruq, hələ də özəlləşmə baş tutmayıb. Son açıqlama ondan ibarət oldu ki, özəlləşdirmə bu il də olmayacaq. Bu da onun nəticəsidir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı proseslər ölkənin bank sektoruna beynəlxalq güvəni yerlə yeksan eləyib. Dövlətin borcları öz üzərinə götürməsinə baxmayaraq, hələ də bu güvən bərpa olunmayıb.
Bank sektorundakı poblemlərin kökündə məhz Beynəlxalq Banlka bağlı məsələlər durur. Beynəlxalq Bankı dövlət hesabına təmizlədilər, amma hələ də hegemon mövqeyinə baxmayaraq, öncəki vəziyyətini bərpa edə bilmir. Düşünürəm ki, Beynəlxalq Bankın Azərbaycan iqtisadiyyatına vurduğu ziyanın əks-sədası hələ bir neçə il davam edəcək.
- Amma bu qədər dərin problemin yaranmasına göz yuman Maliyyə Nazirliyinin rəhbərliyi məsuliyyətdən yayına bilib...
- Qanuna görə Maliyyə nazirinin birinci müavini Müşahidə Şurasının sədri olur. Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, 10 milyard daxili borcun, kreditlərin kimə, hansı şərtlərlə verildiyi doğru-dürüst araşdırılsaydı, səs-küylü məhkəmələr qurulardı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı. Çünki təkcə bank sədrinin bu qədər işin altına girməsi inandırıcı görünmür. Təbii ki, onun əməllərində cinayət tərkibi var, məhkəməyə cəlb olunması doğru addım idi, amma təkbaşına bu qədər maliyyə fırıldaqlarını etməsi inandırıcı görünmür. Yəni, bu məsələdə hüquqi məsuliyyət daşıyan qurumlardan biri də Maliyyə Nazirliyidir.
- Cahangir Hacıyev də məhkəmədə demişdi ki, Maliyyə naziri Samir Şərifov mənim yanımda - müttəhimlər kürsüsündə oturmalıdır. İddia edilir ki, qanunun tələbləri pozularaq böyük məbləğdə, həm də zaminsiz kreditlər verilib ki, bu, Samir Şərifov icazəsi olmadan mümkün deyilmiş, amma Cahangir Hacıyev əsas məsuliyyət sahibi kimi müttəhimlər kürsüsündə tək oturub. Sizcə, Samir Şərifov və Müşahidə Şurasının digər üzvləri də müttəhimlər kürsüsündə Cahangir Hacıyevlə yanaşı oturmalı deyildilərmi?
- Maliyyə Nazirliyinin bu məsələdə məsuliyyəti məhkəmələrdə araşdırılmadı. Maliyyə nazirinin özü də, rəhbərlik etdiyi qurum da Beynəlxalq Banka görə məsuliyyət daşıyır. Ən azından, mənəvi məsuliyyət daşıyır. Normal siyasi sistemi olan ölkələrdə belə hadisə baş versəydi, nəzarət funksiyaları əlində olan məsul şəxs siyasi məsuliyyətinə görə ən azı istefa verməli idi. Burada hüquqi məsuliyyət haqqında danışa bilmərəm. Çünki bu, daha çox hüquq-mühafizə və məhkəmə orqanlarının işidir. Amma siyasi qiymət versək, bəli, həmin şəxslər məsuliyyət daşımalıdırlar. Belə demək mümkündürsə, onların ən yüngül cəzası istefa olmalı idi. Təəssüf ki, bizdə belə bir təcrübə və siyasi mədəniyyət formalaşmayıb.
Z. ƏHMƏD
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 09:33
Elçin Şıxlı: “Ərdoğanın B planı olmasa...”
16-10-2019, 16:40
Tofiq Yaqublu: “Arif Hacılının katibəsi də Məclisə seçilib, İsa Qəmbərin sürücüsü...” - Müsahibə
12-10-2019, 23:49
Akademik: “Türkiyə daha vacib addımlar atmalıdır” - Müsahibə
6-10-2019, 12:08
Oqtay Qasımov: “Türkiyə çox çətin problemlə üzləşib” - Müsahibə
29-09-2019, 10:15
Haqan Türkelli: “Dünya ictimaiyyəti İrandakı rejimin getməsinə qərar verib” - Müsahibə
17-09-2019, 16:11
Yadigar Sadıqlı: "Dəyişiklik olmasa, Müsavat çox zəifləyəcək" - Müsahibə
9-09-2019, 13:49
Əli Əhmədov: "Bizim hər birimiz istefaya gedəcəyik" - Müsahibə
9-09-2019, 11:44
İnhisarçılar kənd təsərrüfatının inkişafına mane olur - Müsahibə
8-08-2019, 21:38
İqtisadçıdan xəbərdarlıq: “İnflyasiya Mərkəzi Bankın hədəflədiyindən yüksək olacaq” - Müsahibə
4-08-2019, 18:03
Deputat: “Ölkədə maliyyə amnistiyası verilməlidir” - Müsahibə
27-07-2019, 11:10
Psixoloq: “Narkotik asılılıq ən çox 15-16 yaşdan 24-25 yaşa qədər baş verir” - Müsahibə
25-07-2019, 16:43
Sabiq nazir: “Azərbaycanın kredit bazarında tələblə təklif arasında uçurum yaranıb” - Müsahibə
11-07-2019, 11:11
Ziya Məmmədov: “Mən öz missiyamı yerinə yetirmişəm” - Müsahibə
9-07-2019, 19:02
Müxalifət partiyasının sədri: “Siyasi şəraitin yesiriyik” - Müsahibə
6-07-2019, 14:49
Bolqar rejissor Qarabağ barədə pyes yazır - Müsahibə
29-06-2019, 15:46
Zəlimxan Məmmədli: “Soydaşlarımız Gürcüstandakı aksiyalarda meydanda olmalıdır” - Müsahibə
27-06-2019, 14:04
Mirmahmud Mirəlioğlu AXCP sədri haqqında: “Allaha, Elçibəyə nə cavab verəcək?” - Müsahibə
18-06-2019, 17:55
Pənah Hüseyn: “Müzakirələrimizin bir istiqaməti də parlament seçkiləri ola bilər” - Müsahibə
11-06-2019, 00:50
Türkiyəli siyasətçi: “HDP Ermənistan ilə həmrəylik göstərən partiyadır” - Müsahibə
20-05-2019, 10:09
“Müəyyən qlobal və regional qüvvələr Qarabağ münaqişəsinin həllində maraqlı deyillər” - Müsahibə
17-05-2019, 23:20
Xanəndə tamaşaçılardan test imtahanı götürəcək - Müsahibə
17-05-2019, 09:23
Deputat: “Sığortalanmış əmanətlərlə bağlı şəffaflığın təmin olunmasına ehtiyac var” - Müsahibə
14-05-2019, 15:08
Hacı Əbdül: “Əli İnsanovun gəlib tövbə eləməsini gözləyirəm” - Müsahibə
10-05-2019, 11:13
Deputat: “Hökumət Gürcüstana ilk sanksiyaların tətbiqi barədə düşünməlidir” - Müsahibə
1-05-2019, 08:44
Deputat: “Məhkəmə-hüquq sahəsində islahatlar ləngimədən həyata keçirilməlidir” - Müsahibə
28-04-2019, 15:29
Deputat: “Parlamentdə də islahatlar getməlidir” - Müsahibə
22-04-2019, 09:19
Komitə üzvü: “Əmanətçilərin banklardakı böyük məbləğdə vəsaitini mənimsəyirlər” - Müsahibə
20-04-2019, 18:25
50 yaşlı Qulu Ağsəs: “Vergül nöqtədən daha işıqlıdır…” - Müsahibə
6-04-2019, 12:38
Deputat: “Böyük Vətən müharibəsinə başlamalıyıq” - Müsahibə
3-04-2019, 09:02
Sabiq nazir: “Müharibə hər dəqiqə başlaya bilər” - Müsahibə
18-03-2019, 16:16
Deputat: “Daha iri borclar yenə vətəndaşların üzərində qalır” - Müsahibə
5-03-2019, 10:44
Deputat: “Azərbaycanın müstəqilliyi və Qarabağla bağlı dünyanın diqqətini çəkən bir film lentə alınmayıb” - Müsahibə
27-02-2019, 14:26
İlham İsmayıl: “Azərbaycan bütün fürsətləri qaçırıb” - Müsahibə
18-02-2019, 21:42
“Rüstəm İbrahimbəyova qarşı qərəzli, düşünülmüş hücumlar var” - Müsahibə
Bu gün, 21:24
Abutalıbovu qəbul edən Əliyevdən qocaman kadrlara mesaj: "Yaşınız keçib, nümunə götürün"
Bu gün, 20:42
Prezident Əli Həsənovla yaşlı məmurlara eyham vurdu: "Siz pensiya yaşına çatmısınız..."
Bu gün, 16:39
Baş Nazirin iki müavini vəzifədən azad edildi - Sərəncam
Bu gün, 09:33
Elçin Şıxlı: “Ərdoğanın B planı olmasa...”
18-10-2019, 17:04
Gömrük əməkdaşlarının Çexiyada bahalı mülkləri üzə çıxdı - Fotolar
18-10-2019, 16:15
Deputatlar yeni qadağadan çıxış yolu axtarır - Foto
18-10-2019, 14:48
Həmsədrlər Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə dair bəyanat yaydılar - Foto
17-10-2019, 22:18
Tramp "Barış Pınarı" əməliyyatını dayandırdı: YPG 120 saata 32 km çəkiləcək - Ərdoğan Penslə razılaşdı
17-10-2019, 14:40
Paşinyan Qarabağ danışıqlarından yayınır - Deputat
17-10-2019, 13:31
Polis generalı vəzifədən azad edilib
17-10-2019, 13:08
Arif Hacılı Müsavatdakı narazılara cavab verdi - Foto
17-10-2019, 10:53
İslahatlara mane olan kimlərdir? - Prezident "kompromat davası" aparan məmurları hədələdi
16-10-2019, 22:58
Azərbaycan serialı YPG-PKK-nın təbliğatı üçün istifadə olunur - Foto
16-10-2019, 19:10
Türkiyə qlobal gücə çevrilib - Professor
16-10-2019, 14:44
Həbsxanadan çıxmış türk generalı: Acartürk terrorçularla döyüşə öndə gedir - Fotolar
16-10-2019, 14:15
Ərdoğan: "Ey Qərb, ey Ərəb Dövlətləri Liqası, azərbaycanlıların soyqırımına da baxın"
15-10-2019, 15:41
Yaqub Məmmədov: “Ya Ərdoğanın Suriyada apardığı əməliyyata bənzər əməliyyat keçirməliyik, ya da...”
15-10-2019, 15:25
Sərdar Cəlaloğlu: “Azərbaycandakı vəziyyətə görə məsuliyyət daşıyanlardan biri Etibar Məmmədovdur”
15-10-2019, 12:58
ABŞ atom silahlarını Türkiyədən çıxarmaq istəyir
15-10-2019, 12:50
ABŞ Türkiyəyə qarşı təhlükəli planın icrasına başlayır - Şərh
14-10-2019, 17:26
Ölkəmizə dini zəmində təhlükə var - Ekspert
14-10-2019, 13:21
Avropa ölkələri Türkiyəyə qarşı qərar verdi
14-10-2019, 10:12
Yadigar Sadıqlı Arif Hacılıya səsləndi: “Müsavatı daha 4 il uçuruma aparacaqsınız”
14-10-2019, 09:53
Sərhədçimizə silahlı hücum olub: yaralı və saxlanılan var - Fotolar
12-10-2019, 16:32
Putini cadu-pitidən qoruyan və bəsirətlərini paylaşan qoca – “Kremlin ağsaqqalı” - Fotolar
12-10-2019, 11:50
Türkiyə 9 min 350 terrorçunu saxlayıb - Foto
11-10-2019, 17:12
Tramp, Merkel, Makron... – “Bədən dili” onların gizli cəmiyyət üzvü olması iddiası doğurub - Fotolar
10-10-2019, 13:22
Novruz Məmmədovun saxtakarlığı üzə çıxdı - Bir neçə məmur hərbi sənədə qanunsuz müdaxilə edibmiş
9-10-2019, 19:10
Ölkə təhsilində ciddi problemlər aşkarlanıb - Araşdırma
9-10-2019, 12:03
Müsavat başqanlığına iddialılar arasında gərginlik artır: "İsa Qəmbərin çağırışı Arif Hacılını xilas etdi"
8-10-2019, 17:57
Baş nazir dəyişikliyi birmənalı qarşılanmır - Rəylər
8-10-2019, 16:15
"İstefa qərarını Novruz Məmmədov özü verib" - YAP-çı deputat
8-10-2019, 13:29
Yeni Baş nazir Milli Məclisdə ilk çıxışını edib - Mətn
8-10-2019, 12:29
Əli Əsədov Azərbaycanın Baş naziri oldu
8-10-2019, 10:06
Azərbaycanda Baş nazir istefa verib - Novruz Məmmədovun yerinə Əli Əsədov gətirilir
5-10-2019, 18:45
İki Muradın bölə bilmədiyi arpa – Bir açıqlamaya şərh
Siyasi təhlilçi ümid edir ki, Türkiyənin terrorçulara qarşı başladığı əməliyyatdan sonra bizim də qanımız qaynayar və Qarabağda nəsə edə bilərik
Deputat: “Mahiyyətləri ictimaiyyətə yaxşı bəlli olan məmurlar islahatlara meylli deyillər və onu gözdən salmaq istəyirlər”
Müsavat başqanı postuna keçmiş namizəd: “Həm başqan, həm də Məclisə seçkilərlə bağlı təxminlərim 93-95 faiz özünü doğrultdu. Əmin idim ki, mənə səs verməyəcəklər...”
Milli Məclisin üzvü Nizami Cəfərov: “Qardaş ölkənin hakimiyyəti bəzi səhvləri düzəltməlidir”
Millət vəkili: “Bəzi nazirliklərin birləşdirilməsi, bəzi qurumların səlahiyyətlərinin məhdudlaşdırılması məsələsinə baxılmalıdır”
