15:10 / 01-07-2025
Rezidenturaya qəbul imtahanının nəticələri açıqlanıb
15:04 / 01-07-2025
“Sputnik Azərbaycan” işi üzrə 7 nəfər saxlanılıb - Fotolar
14:53 / 01-07-2025
Təkrar sertifikatlaşdırma: 2006 müəllim keçid balını toplaya bilməyib
14:08 / 01-07-2025
Fransada istilər səbəbindən məktəblər bağlanıb
13:59 / 01-07-2025
Rusiya iqtisadiyyatı tənəzzül həddinə çatır, sənaye böyük itki ilə üzləşir
13:34 / 01-07-2025
Baş prokuror Səfərovların öldürülməsi faktı ilə bağlı cinayət işi başladıb
13:01 / 01-07-2025
Ərdoğan “ikinci vətən”indən niyə küsüb?
12:39 / 01-07-2025
Azərbaycan Dünya Bankı ilə 173,5 milyon dollarlıq kredit sazişi imzalayıb
12:33 / 01-07-2025
Almaniya Rusiyaya qarşı hərbi gəmilər göndərəcək
12:16 / 01-07-2025
Avropa İttifaqına sədrlik Danimarkaya keçib
12:10 / 01-07-2025
İran nüvə danışıqları üçün şərtlər irəli sürür
11:56 / 01-07-2025
Deputat azərbaycanlılara qarşı törədilmiş cinayəti pisləyir
11:44 / 01-07-2025
Yekaterinburqda öldürülən qadaşlarla bağlı ekspertiza rəyi açıqlanıb
11:39 / 01-07-2025
Slovakiya Elçin Qasımovu Azərbaycana səfir təyin edib
11:35 / 01-07-2025
İran prezidenti Qarabağa gəlir
10:45 / 01-07-2025
Rusiya yeni ərazilərin işğalına hazırlaşır
10:33 / 01-07-2025
Ağdamda İƏT-in Forumu keçirilir - Fotolar
10:21 / 01-07-2025
17 yaşlı oğlan Qarabağ kanalında batıb
09:39 / 01-07-2025
DTX dövlətə xəyanətdə ittiham olunan şəxsi saxlayıb
09:24 / 01-07-2025
Putin repressiyalarının növbəti qurbanını axtarırlar
09:03 / 01-07-2025
Süni intellekt dünyanı ələ keçirir - Foto
08:11 / 01-07-2025
“Trump Victory” ətiri satışdadır
08:05 / 01-07-2025
KTMT-çilər artan təhlükədən ciddi narahatdırlar
07:59 / 01-07-2025
Akula yeniyetməyə hücum edib
07:52 / 01-07-2025
ABŞ gözlənilmədən Moskvaya ultimatum verib
07:43 / 01-07-2025
“Rusiya İmperator Hərəkatı” qadağan edilə bilər
07:39 / 01-07-2025
İlon Mask “Amerika” Partiyası yaradacaq?
23:24 / 30-06-2025
Rus İcmasının Mədəniyyət Mərkəzi bağlanıb?
21:03 / 30-06-2025
Rusiyada öldürülən qardaşların cənazəsi Azərbaycana gətirilib - (Yenilənib)
18:51 / 30-06-2025
İran liderinin müşavirini öldürmək istəyiblər
16:17 / 26-06-2025
Azərbaycanı gülüstana çevirənlər! - Zahid Oruc yazır
13:16 / 29-06-2025
Putin Rusiyada şovinizmi qızışdırır
18:04 / 26-06-2025
Narkotik satan ata və oğlu tutulub
12:57 / 27-06-2025
Prokurorluq Bakıdakı partlayış hadisəsini araşdırır
00:02 / 27-06-2025
Emil Mehtiyev idarə rəisi təyin olunub
08:55 / 28-06-2025
İsrail-İran müharibəsi Orta Asiyanın yolunu bağlayıb?
00:01 / 28-06-2025
Jurnalist Seyfəddin Hüseynlinin qardaşları öldürülüb - (Yenilənib)
16:30 / 26-06-2025
Azərbaycandakı dinlərarası harmoniya Tolerantlıq Evində müzakirə olunub
17:57 / 30-06-2025
Bakıda əməliyyat: FTX-nın iki əməkdaşı saxlanılıb - (Yenilənib) - Fotolar
11:12 / 28-06-2025
Rəsmi Bakı Rusiyada azərbaycanlılara hücumlarla bağlı bəyanat yayıb
15:08 / 30-06-2025
Professor: Şovinizm Rusiyanı uçuruma aparır
00:25 / 27-06-2025
"Azərbaycanfilm"in ərazisindəki yanğın söndürülüb - (Yenilənib)
Natiq Cəfərli: “Maliyyə nazirinin özü də, rəhbərlik etdiyi qurum da…” - Müsahibə
Tarix: 30-05-2019 09:30 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Tanınmış iqtisadçı deyir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı
Bir neçə il öncə ölkəmizdə yaranan iqtisadi böhran, baş verən devalvasiyadan sonra bank-maliyyə sektorundakı problemlər hələ də davam edir. Xüsusən də əmanətlərlə bağlı narahatlıq tam aradan qalxmayıb. Əhalinin banklara inamını artırmaq və maliyyə sabitliyini təmin eləmək üçün “Əmanətlərin tam sığortalanması haqqında” Qanunun müddəti uzadılsa da, bu səhədə problemlər qalır. Məsələn, “Atrabank”ın kreditorları ilə bağlı problem daha da dərinləşir, onlar əmanətlərini qanunun tələb elədiyi faizlərlə tam ala bilmirlər.
Bu və ya digər məsələlərlə bağlı Reyting.az-a müsahibə verən ReAL partiyanın icra katibi, tanınmış iqtisadçı Natiq Cəfərli maraqlı məqamlara toxunub:
- Əslində, 2018-ci ildən başlayaraq, bank sektoruna güvənin artdığını demək mümkün deyil, amma güvən müəyyən mənada bərpa olunub.
Prezidentin problemli kreditlərlə bağlı son fərmanı bankların da vəziyyətində yaxşılaşmaya səbəb oldu. Düzdür, dövlət büdcəsi hesabına olsa da, xeyli insana və banklara yardım edildi. Çünki həmin vəsaitin bir hissəsi banklarda qaldı, borcların silinməsinə getdi. Bu mənada, bankların vəziyyəti bir az düzəlib.
Amma depozitlərə dövlətin zəmanətinin olmasına baxmayaraq, zaman-aman bu sahədə problemlərin yaşandığı danılmazdır.
Yeri gəlmişkən onu da deyim ki, banklar müştərinin xəbəri olmadan faiz dərəcələrini öz xeyirlərinə dəyişirlər. Müştərilər çox vaxt müqaviləni oxumadan imzalayırlar, orada çox kiçik şriftlə qeyd olunur ki, banka müqaviləyə təktərəfli qaydada yenidən baxmaq səlahiyyəti verilir.
Son zamanlar manatla olan depozitlərin faizləri aşağı salınır. Bu da, əslində, müştərilərin hüquqularının pozulması deməkdir. Ona görə də vətəndaşlar müqavilə imzalayarkən diqqətli olmalıdırlar.
- Konkret faktlar da çoxdur. “Atrabank”ın kreditorları Əmanətlərin Sığortalanması Fondunu da ittiham edir və bildirirlər ki, onlara məxsus vəsaitin qaytarılmasında adıçəkilən Fond üzərinə düşən işi lazımi səviyyədə yerinə yetirmir. Belə narazılıqlar gündəmə gələndə, Fond öhdəliyi yerinə yetirməyəndə hansı addmlar atılmalıdır, kreditor hüququnu necə təmin etməlidir?
- Yeni qaydalara görə bu kimi hallarda narazı tərəf Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına şikayət etməlidir. Onların ilkin qərarından sonra məsələ həll olunmasa, yeganə yol məhkəməyə müraciətdir. Yəni kreditor məhkəməyə üz tutur, sənədlərini təqdim edir, haqlı olduğunu sübuta yetirərək haqqını tələb edir. Çox təəssüf ki, bizdə bu cür məsələlərin həllində proses çox uzun çəkir. İstər hüquqi, istərsə də fiziki şəxslər olsun, öz hüquqlarını bərpa etmək üçün enerji xərcləməyə, əsəblərini pozmağa məcbur olurlar.
- Kreditor-bank narzılığında ittiham olunan tərəflərdən biri də Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasıdır. Yəni, problemlə üzləşən kreditorlar Palatanı işlək mexanizm hazırlaya və işə effektiv nəzarət edə bilməməkdə ittiham eləyirlər. Necə düşünürsünüz, Palata öz funksiyasını lazımi formada yerinə yetirə bilirmi?
- Əslində Palatanın yaranma məsələsi çox müəmmalı qaldı. Bu barədə dəfələrlə fikrimi bildirmişdim. Mərkəzi Bankın bəzi funksiyalarını alaraq başqa bir quruma verməklə yeni bir qurum yaradıldı. Lüzum var idimi? Mən bu gün də düşünürəm ki, yox idi. Çünki əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması işin effektivliyinin artmasına dəlalət eləmir. Əksinə, bank sektorunda əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması bank xidmətlərinin obrazlı desək, bahalaşmasına səbəb olur. Palataya da əlavə üzvlük haqqı ödənilir, amma bu qurum hansı şərtlər daxilində öz funksiyasını yerinə yetirəcək? Bununla bağlı normal iş düzəni hələ də yoxdur. Yəni, Palatanın fəaliyyətində kifayət qədər ciddi problemlər var. Keçmiş rəhbərliklə də problemlər var idi, yenisi ilə də. Yenə də həmin funksiyaların Palatada qalmasının nəyə xidmət etdiyini rəsmi qurumlar normal şəkildə izah edə bilmirlər. Əslində, Mərkəzi Bankın səlahiyyətlərinin bir qismini Palataya verməklə ikitirəlik yaratdılar. İndi banklara təsiretmə və təzyiq mexanimləri həm Palatada, həm də Mərkəzi Bankda var. Əsas məsələlərdən biri də odur ki, çox zaman bu funksiyalar toqquşur. Bunun da əziyyətini maliyyə sektorunda çalışan biznes qurumları çəkir.
- Fikirlər səslənir ki, ölkədəki bankların hamısı bu və ya digər formada oliqarx-məmurlarındır. O zaman Palata ilə Mərkəzi Bank onların banklarına necə təzyiq edə bilər?
- Lap açıq danışsaq, söhbət ondan gedir ki, hansı oliqarx Mərkəzi Banka və onun rəhbərliyinə yaxındırsa, onun vasitəsiylə problemlərini həll etməyə çalışır. Kim Palataya yaxındırsa, onlar vasitəsiylə öz problemərini yoluna qoyur. Belə olanda, ortaya çevik mexanizmi olmayan sistem çıxır. Problemin kökü də budur.
Bizdə biznes məmurdan hələ ayrılmayıb. Heç kimə sirr deyil ki, Azərbaycanda banklar bir neçə insana məxsusdur ki, onlar da hakimiyyətdə təmsil olunurlar. Burada da artıq maraqların toqquşması baş verir. Məmurlar öz banklarına sərf edəcək formada qərarların verilməsinə çalışırlar. Burada itirən həm vətəndaş olur, həm də ümumi iqtisadiyyat. Çünki bank sektoru ümumi iqtisadiyyatın qan-damar sistemidir. Bank sistemi normal çalışmalıdır ki, iqtisadiyyat da normal inkişaf edə bilsin. Bu, indiki şəraitdə, yəni oliqarx-məmurların təsiri altında mümkünsüz görünür.
- Natiq bəy, ümumiyyətlə, kreditorlarla müflis elan olunmuş banklar arasındakı problemin həlli üçün hansı addımları atmaq olar? Partiya olaraq, bununla bağlı hökumətə hansısa təkliflər vermisinizmi?
- İndiyə kimi media vasitəsiylə müxtəlif təkliflər səsləndirilib. Qruplaşdırılmış şəkildə bir təklif yox idi, amma ayrı-ayrı məsələlərlə bağlı müraciətlərimiz olub. Ana təklif ondan ibarət idi ki, bu sahədə olan problemlər birdəfəlik həll olunmalıdır. Məsələn, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələdə dövlət bütün xərcləri öz üzərinə götürdü və 3 milyard xarici, 10 milyard daxili borcu bağladı. Amma devalvasiyadan sonra dövlət başqa banklarla bağlı yarımçıq addım atdı. Son kredit amnistiyası təbii ki, pozitiv addımdır, amma bu, məsələni kökündən həll etmədi. 10 min dollara qədər kiçik kredit bazarını əhatə edən bir qərar oldu. Kiçik və orta biznes bu qərardan kənarda qaldı. Ümumiyyətlə, bankların işlək vəziyyətə gətirilməsi üçün paralel olaraq digər addımlar da atılmalı idi.
- Hansı addımları nəzərdə tutursunuz?
- Söhbət ondan gedir ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına birbaşa daxil olması üçün imkan yaradılmalı idi. Çox təəssüf ki, biz bunu görmürük. Ərazisi və əhalisi bizdən iki dəfə kiçik olan Gürcüstanda 8 beynəlxalq bank birbaşa fəaliyyət göstərir. Ona görə də rəqabətli mühit yarada bildilər. Bu səbəbdən Gürcüstanda həm depozit faizləri cəlbedicidir, həm də kredit faizləri çox aşağıdır.
Çox qəribədir ki, bizim ölkədə Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsinin neçə olmasından asılı olmayaraq, kredit faizləri ucuzlaşmır. Çünki rəqabətli mühit yoxdur. 4 il qabaq uçot dərəcəsi 3 faiz idi, onda kredit faizi 25-30 arasında dəyişirdi, sonra 15 faizə qədər qaldırıldı, yenə kredit faizləri 20-30 faiz oldu. Bu, onun göstərir ki, Azərbaycanda bank sektorunun iqtisadi mexanizmlərlə idarə olunması arxa planda qalıb. İqtisadi mexanizmin yolu rəqabətdən keçir. Hesab edirəm ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına daxil olması həm kredit faizlərini aşağı salar, həm də əhaliyə keyfiyyətli xidmət göstərilər.
- Beynəlxalq Bankla bağlı məsələyə toxundunuz. Bəzi ekspertlər Azərbaycandakı bank-maliyyə probleminin səbəblərindən biri kimi Beynəlxalq Bankda baş vermiş ciddi maliyyə fırılıdaqlarını da əsas kimi göstərirlər. Bu barədə də fikirlərinizi bilmək istərdik.
- Beynəlxalq Bank ətrafında baş verənlər ölkənin bank sektoruna çox ciddi təsir etdi və hələ də öz təsirini göstərməkdədir. Maliyyə naziri açıqlama vermişdi ki, bank 2018-ci ildə özəlləşdirməyə çıxarılacaq, amma 2019-cu ilin yarısını arxada qoyuruq, hələ də özəlləşmə baş tutmayıb. Son açıqlama ondan ibarət oldu ki, özəlləşdirmə bu il də olmayacaq. Bu da onun nəticəsidir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı proseslər ölkənin bank sektoruna beynəlxalq güvəni yerlə yeksan eləyib. Dövlətin borcları öz üzərinə götürməsinə baxmayaraq, hələ də bu güvən bərpa olunmayıb.
Bank sektorundakı poblemlərin kökündə məhz Beynəlxalq Banlka bağlı məsələlər durur. Beynəlxalq Bankı dövlət hesabına təmizlədilər, amma hələ də hegemon mövqeyinə baxmayaraq, öncəki vəziyyətini bərpa edə bilmir. Düşünürəm ki, Beynəlxalq Bankın Azərbaycan iqtisadiyyatına vurduğu ziyanın əks-sədası hələ bir neçə il davam edəcək.
- Amma bu qədər dərin problemin yaranmasına göz yuman Maliyyə Nazirliyinin rəhbərliyi məsuliyyətdən yayına bilib...
- Qanuna görə Maliyyə nazirinin birinci müavini Müşahidə Şurasının sədri olur. Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, 10 milyard daxili borcun, kreditlərin kimə, hansı şərtlərlə verildiyi doğru-dürüst araşdırılsaydı, səs-küylü məhkəmələr qurulardı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı. Çünki təkcə bank sədrinin bu qədər işin altına girməsi inandırıcı görünmür. Təbii ki, onun əməllərində cinayət tərkibi var, məhkəməyə cəlb olunması doğru addım idi, amma təkbaşına bu qədər maliyyə fırıldaqlarını etməsi inandırıcı görünmür. Yəni, bu məsələdə hüquqi məsuliyyət daşıyan qurumlardan biri də Maliyyə Nazirliyidir.
- Cahangir Hacıyev də məhkəmədə demişdi ki, Maliyyə naziri Samir Şərifov mənim yanımda - müttəhimlər kürsüsündə oturmalıdır. İddia edilir ki, qanunun tələbləri pozularaq böyük məbləğdə, həm də zaminsiz kreditlər verilib ki, bu, Samir Şərifov icazəsi olmadan mümkün deyilmiş, amma Cahangir Hacıyev əsas məsuliyyət sahibi kimi müttəhimlər kürsüsündə tək oturub. Sizcə, Samir Şərifov və Müşahidə Şurasının digər üzvləri də müttəhimlər kürsüsündə Cahangir Hacıyevlə yanaşı oturmalı deyildilərmi?
- Maliyyə Nazirliyinin bu məsələdə məsuliyyəti məhkəmələrdə araşdırılmadı. Maliyyə nazirinin özü də, rəhbərlik etdiyi qurum da Beynəlxalq Banka görə məsuliyyət daşıyır. Ən azından, mənəvi məsuliyyət daşıyır. Normal siyasi sistemi olan ölkələrdə belə hadisə baş versəydi, nəzarət funksiyaları əlində olan məsul şəxs siyasi məsuliyyətinə görə ən azı istefa verməli idi. Burada hüquqi məsuliyyət haqqında danışa bilmərəm. Çünki bu, daha çox hüquq-mühafizə və məhkəmə orqanlarının işidir. Amma siyasi qiymət versək, bəli, həmin şəxslər məsuliyyət daşımalıdırlar. Belə demək mümkündürsə, onların ən yüngül cəzası istefa olmalı idi. Təəssüf ki, bizdə belə bir təcrübə və siyasi mədəniyyət formalaşmayıb.
Z. ƏHMƏD
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 30-05-2019 09:30 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Tanınmış iqtisadçı deyir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı
Bir neçə il öncə ölkəmizdə yaranan iqtisadi böhran, baş verən devalvasiyadan sonra bank-maliyyə sektorundakı problemlər hələ də davam edir. Xüsusən də əmanətlərlə bağlı narahatlıq tam aradan qalxmayıb. Əhalinin banklara inamını artırmaq və maliyyə sabitliyini təmin eləmək üçün “Əmanətlərin tam sığortalanması haqqında” Qanunun müddəti uzadılsa da, bu səhədə problemlər qalır. Məsələn, “Atrabank”ın kreditorları ilə bağlı problem daha da dərinləşir, onlar əmanətlərini qanunun tələb elədiyi faizlərlə tam ala bilmirlər.
Bu və ya digər məsələlərlə bağlı Reyting.az-a müsahibə verən ReAL partiyanın icra katibi, tanınmış iqtisadçı Natiq Cəfərli maraqlı məqamlara toxunub:
- Əslində, 2018-ci ildən başlayaraq, bank sektoruna güvənin artdığını demək mümkün deyil, amma güvən müəyyən mənada bərpa olunub.
Prezidentin problemli kreditlərlə bağlı son fərmanı bankların da vəziyyətində yaxşılaşmaya səbəb oldu. Düzdür, dövlət büdcəsi hesabına olsa da, xeyli insana və banklara yardım edildi. Çünki həmin vəsaitin bir hissəsi banklarda qaldı, borcların silinməsinə getdi. Bu mənada, bankların vəziyyəti bir az düzəlib.
Amma depozitlərə dövlətin zəmanətinin olmasına baxmayaraq, zaman-aman bu sahədə problemlərin yaşandığı danılmazdır.
Yeri gəlmişkən onu da deyim ki, banklar müştərinin xəbəri olmadan faiz dərəcələrini öz xeyirlərinə dəyişirlər. Müştərilər çox vaxt müqaviləni oxumadan imzalayırlar, orada çox kiçik şriftlə qeyd olunur ki, banka müqaviləyə təktərəfli qaydada yenidən baxmaq səlahiyyəti verilir.
Son zamanlar manatla olan depozitlərin faizləri aşağı salınır. Bu da, əslində, müştərilərin hüquqularının pozulması deməkdir. Ona görə də vətəndaşlar müqavilə imzalayarkən diqqətli olmalıdırlar.
- Konkret faktlar da çoxdur. “Atrabank”ın kreditorları Əmanətlərin Sığortalanması Fondunu da ittiham edir və bildirirlər ki, onlara məxsus vəsaitin qaytarılmasında adıçəkilən Fond üzərinə düşən işi lazımi səviyyədə yerinə yetirmir. Belə narazılıqlar gündəmə gələndə, Fond öhdəliyi yerinə yetirməyəndə hansı addmlar atılmalıdır, kreditor hüququnu necə təmin etməlidir?
- Yeni qaydalara görə bu kimi hallarda narazı tərəf Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına şikayət etməlidir. Onların ilkin qərarından sonra məsələ həll olunmasa, yeganə yol məhkəməyə müraciətdir. Yəni kreditor məhkəməyə üz tutur, sənədlərini təqdim edir, haqlı olduğunu sübuta yetirərək haqqını tələb edir. Çox təəssüf ki, bizdə bu cür məsələlərin həllində proses çox uzun çəkir. İstər hüquqi, istərsə də fiziki şəxslər olsun, öz hüquqlarını bərpa etmək üçün enerji xərcləməyə, əsəblərini pozmağa məcbur olurlar.
- Kreditor-bank narzılığında ittiham olunan tərəflərdən biri də Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasıdır. Yəni, problemlə üzləşən kreditorlar Palatanı işlək mexanizm hazırlaya və işə effektiv nəzarət edə bilməməkdə ittiham eləyirlər. Necə düşünürsünüz, Palata öz funksiyasını lazımi formada yerinə yetirə bilirmi?
- Əslində Palatanın yaranma məsələsi çox müəmmalı qaldı. Bu barədə dəfələrlə fikrimi bildirmişdim. Mərkəzi Bankın bəzi funksiyalarını alaraq başqa bir quruma verməklə yeni bir qurum yaradıldı. Lüzum var idimi? Mən bu gün də düşünürəm ki, yox idi. Çünki əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması işin effektivliyinin artmasına dəlalət eləmir. Əksinə, bank sektorunda əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması bank xidmətlərinin obrazlı desək, bahalaşmasına səbəb olur. Palataya da əlavə üzvlük haqqı ödənilir, amma bu qurum hansı şərtlər daxilində öz funksiyasını yerinə yetirəcək? Bununla bağlı normal iş düzəni hələ də yoxdur. Yəni, Palatanın fəaliyyətində kifayət qədər ciddi problemlər var. Keçmiş rəhbərliklə də problemlər var idi, yenisi ilə də. Yenə də həmin funksiyaların Palatada qalmasının nəyə xidmət etdiyini rəsmi qurumlar normal şəkildə izah edə bilmirlər. Əslində, Mərkəzi Bankın səlahiyyətlərinin bir qismini Palataya verməklə ikitirəlik yaratdılar. İndi banklara təsiretmə və təzyiq mexanimləri həm Palatada, həm də Mərkəzi Bankda var. Əsas məsələlərdən biri də odur ki, çox zaman bu funksiyalar toqquşur. Bunun da əziyyətini maliyyə sektorunda çalışan biznes qurumları çəkir.
- Fikirlər səslənir ki, ölkədəki bankların hamısı bu və ya digər formada oliqarx-məmurlarındır. O zaman Palata ilə Mərkəzi Bank onların banklarına necə təzyiq edə bilər?
- Lap açıq danışsaq, söhbət ondan gedir ki, hansı oliqarx Mərkəzi Banka və onun rəhbərliyinə yaxındırsa, onun vasitəsiylə problemlərini həll etməyə çalışır. Kim Palataya yaxındırsa, onlar vasitəsiylə öz problemərini yoluna qoyur. Belə olanda, ortaya çevik mexanizmi olmayan sistem çıxır. Problemin kökü də budur.
Bizdə biznes məmurdan hələ ayrılmayıb. Heç kimə sirr deyil ki, Azərbaycanda banklar bir neçə insana məxsusdur ki, onlar da hakimiyyətdə təmsil olunurlar. Burada da artıq maraqların toqquşması baş verir. Məmurlar öz banklarına sərf edəcək formada qərarların verilməsinə çalışırlar. Burada itirən həm vətəndaş olur, həm də ümumi iqtisadiyyat. Çünki bank sektoru ümumi iqtisadiyyatın qan-damar sistemidir. Bank sistemi normal çalışmalıdır ki, iqtisadiyyat da normal inkişaf edə bilsin. Bu, indiki şəraitdə, yəni oliqarx-məmurların təsiri altında mümkünsüz görünür.
- Natiq bəy, ümumiyyətlə, kreditorlarla müflis elan olunmuş banklar arasındakı problemin həlli üçün hansı addımları atmaq olar? Partiya olaraq, bununla bağlı hökumətə hansısa təkliflər vermisinizmi?
- İndiyə kimi media vasitəsiylə müxtəlif təkliflər səsləndirilib. Qruplaşdırılmış şəkildə bir təklif yox idi, amma ayrı-ayrı məsələlərlə bağlı müraciətlərimiz olub. Ana təklif ondan ibarət idi ki, bu sahədə olan problemlər birdəfəlik həll olunmalıdır. Məsələn, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələdə dövlət bütün xərcləri öz üzərinə götürdü və 3 milyard xarici, 10 milyard daxili borcu bağladı. Amma devalvasiyadan sonra dövlət başqa banklarla bağlı yarımçıq addım atdı. Son kredit amnistiyası təbii ki, pozitiv addımdır, amma bu, məsələni kökündən həll etmədi. 10 min dollara qədər kiçik kredit bazarını əhatə edən bir qərar oldu. Kiçik və orta biznes bu qərardan kənarda qaldı. Ümumiyyətlə, bankların işlək vəziyyətə gətirilməsi üçün paralel olaraq digər addımlar da atılmalı idi.
- Hansı addımları nəzərdə tutursunuz?
- Söhbət ondan gedir ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına birbaşa daxil olması üçün imkan yaradılmalı idi. Çox təəssüf ki, biz bunu görmürük. Ərazisi və əhalisi bizdən iki dəfə kiçik olan Gürcüstanda 8 beynəlxalq bank birbaşa fəaliyyət göstərir. Ona görə də rəqabətli mühit yarada bildilər. Bu səbəbdən Gürcüstanda həm depozit faizləri cəlbedicidir, həm də kredit faizləri çox aşağıdır.
Çox qəribədir ki, bizim ölkədə Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsinin neçə olmasından asılı olmayaraq, kredit faizləri ucuzlaşmır. Çünki rəqabətli mühit yoxdur. 4 il qabaq uçot dərəcəsi 3 faiz idi, onda kredit faizi 25-30 arasında dəyişirdi, sonra 15 faizə qədər qaldırıldı, yenə kredit faizləri 20-30 faiz oldu. Bu, onun göstərir ki, Azərbaycanda bank sektorunun iqtisadi mexanizmlərlə idarə olunması arxa planda qalıb. İqtisadi mexanizmin yolu rəqabətdən keçir. Hesab edirəm ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına daxil olması həm kredit faizlərini aşağı salar, həm də əhaliyə keyfiyyətli xidmət göstərilər.
- Beynəlxalq Bankla bağlı məsələyə toxundunuz. Bəzi ekspertlər Azərbaycandakı bank-maliyyə probleminin səbəblərindən biri kimi Beynəlxalq Bankda baş vermiş ciddi maliyyə fırılıdaqlarını da əsas kimi göstərirlər. Bu barədə də fikirlərinizi bilmək istərdik.
- Beynəlxalq Bank ətrafında baş verənlər ölkənin bank sektoruna çox ciddi təsir etdi və hələ də öz təsirini göstərməkdədir. Maliyyə naziri açıqlama vermişdi ki, bank 2018-ci ildə özəlləşdirməyə çıxarılacaq, amma 2019-cu ilin yarısını arxada qoyuruq, hələ də özəlləşmə baş tutmayıb. Son açıqlama ondan ibarət oldu ki, özəlləşdirmə bu il də olmayacaq. Bu da onun nəticəsidir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı proseslər ölkənin bank sektoruna beynəlxalq güvəni yerlə yeksan eləyib. Dövlətin borcları öz üzərinə götürməsinə baxmayaraq, hələ də bu güvən bərpa olunmayıb.
Bank sektorundakı poblemlərin kökündə məhz Beynəlxalq Banlka bağlı məsələlər durur. Beynəlxalq Bankı dövlət hesabına təmizlədilər, amma hələ də hegemon mövqeyinə baxmayaraq, öncəki vəziyyətini bərpa edə bilmir. Düşünürəm ki, Beynəlxalq Bankın Azərbaycan iqtisadiyyatına vurduğu ziyanın əks-sədası hələ bir neçə il davam edəcək.
- Amma bu qədər dərin problemin yaranmasına göz yuman Maliyyə Nazirliyinin rəhbərliyi məsuliyyətdən yayına bilib...
- Qanuna görə Maliyyə nazirinin birinci müavini Müşahidə Şurasının sədri olur. Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, 10 milyard daxili borcun, kreditlərin kimə, hansı şərtlərlə verildiyi doğru-dürüst araşdırılsaydı, səs-küylü məhkəmələr qurulardı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı. Çünki təkcə bank sədrinin bu qədər işin altına girməsi inandırıcı görünmür. Təbii ki, onun əməllərində cinayət tərkibi var, məhkəməyə cəlb olunması doğru addım idi, amma təkbaşına bu qədər maliyyə fırıldaqlarını etməsi inandırıcı görünmür. Yəni, bu məsələdə hüquqi məsuliyyət daşıyan qurumlardan biri də Maliyyə Nazirliyidir.
- Cahangir Hacıyev də məhkəmədə demişdi ki, Maliyyə naziri Samir Şərifov mənim yanımda - müttəhimlər kürsüsündə oturmalıdır. İddia edilir ki, qanunun tələbləri pozularaq böyük məbləğdə, həm də zaminsiz kreditlər verilib ki, bu, Samir Şərifov icazəsi olmadan mümkün deyilmiş, amma Cahangir Hacıyev əsas məsuliyyət sahibi kimi müttəhimlər kürsüsündə tək oturub. Sizcə, Samir Şərifov və Müşahidə Şurasının digər üzvləri də müttəhimlər kürsüsündə Cahangir Hacıyevlə yanaşı oturmalı deyildilərmi?
- Maliyyə Nazirliyinin bu məsələdə məsuliyyəti məhkəmələrdə araşdırılmadı. Maliyyə nazirinin özü də, rəhbərlik etdiyi qurum da Beynəlxalq Banka görə məsuliyyət daşıyır. Ən azından, mənəvi məsuliyyət daşıyır. Normal siyasi sistemi olan ölkələrdə belə hadisə baş versəydi, nəzarət funksiyaları əlində olan məsul şəxs siyasi məsuliyyətinə görə ən azı istefa verməli idi. Burada hüquqi məsuliyyət haqqında danışa bilmərəm. Çünki bu, daha çox hüquq-mühafizə və məhkəmə orqanlarının işidir. Amma siyasi qiymət versək, bəli, həmin şəxslər məsuliyyət daşımalıdırlar. Belə demək mümkündürsə, onların ən yüngül cəzası istefa olmalı idi. Təəssüf ki, bizdə belə bir təcrübə və siyasi mədəniyyət formalaşmayıb.
Z. ƏHMƏD
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
1-03-2025, 15:45
Deputat: Ukraynanı yalnız ABŞ xalqının Trampa qarşı qalxması xilas edə bilər - Müsahibə
23-01-2025, 19:03
İmran Bədirxanlı: “Özünü tapandan sonra yaşamaq asanlaşır” - Müsahibə
8-01-2025, 10:49
“Kino adamı kimi bir çox şeylər məni qane etmir” - Müsahibə
18-11-2024, 12:28
Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə
17-08-2024, 15:25
“Böyük güclər sülhdə maraqlı görünmürlər” - Müsahibə
12-08-2024, 11:00
Emin Əfəndiyev: “Yeni ssenarilər, layihələr barədə düşünürəm” - Müsahibə
22-07-2024, 09:58
Gənc xanəndə: “Məcnun kimi səhnəyə çıxmaq ən böyük arzularımdan biri olub” - Müsahibə
8-07-2024, 10:43
Aktrisa: “Mən ürək adamıyam...” - Müsahibə
14-06-2024, 15:06
Nazir: “Sertifikatlaşdırmada iştirak edən hər beş müəllimdən biri kəsilir” - Müsahibə
6-04-2024, 21:12
Qulu Ağsəs: “Tənqidi indi çox tənqid edirlər” - Müsahibə
2-04-2024, 20:28
“Hava hücumu ssenarisi mümkündür” - Müsahibə
19-02-2024, 16:33
Aktyor: “Əvvəldən bilsəydim o filmə çəkilməzdim...” - Müsahibə
16-02-2024, 12:55
Bəstəkar: “Zamanın ritmini tutmaq çətinləşib” - Müsahibə
28-01-2024, 15:36
Qüdrət Həsənquliyev: “Azərbaycan yenidən qurulmalıdır” - Müsahibə
9-12-2023, 20:57
Hərbi ekspert: “Krım körpüsü dağıdılmalıdır” - Müsahibə
14-11-2023, 19:08
Xalq artisti: “Teatrın ən ağrılı məsələlərindən biri də yaş senzi ilə bağlıdır” - Müsahibə
4-11-2023, 09:41
İlham Əziz: “Hər yazıçının öz əlifbası olmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 15:19
Zahid Oruc: “Zəfər dövləti, Zəfər təşkilatı, Zəfər təhsil modeli yaradılmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 11:01
Əlizadə Nuri: “Şairlik-sözlə inqilab etməkdir” - Müsahibə
23-10-2023, 18:22
General Sırski: “Düşmən ciddi itkilər verir, lakin onlar...” - Müsahibə
23-10-2023, 10:26
Aktrisa: “Özümü olmalı olduğum yerdə hiss edirəm” - Müsahibə
19-09-2023, 13:48
Hərbi analitik: “Rusiya Moskvanı lazımi şəkildə qoruya bilmirsə, deməli...” - Müsahibə
5-09-2023, 18:40
General: “Rusiya elitası Putini devirməyə hazırdır” - Müsahibə
23-08-2023, 18:14
Beynəlxalq ekspert: “Ruslar Ukrayna ilə uzunmüddətli hərbi qarşıdurmaya ümid edirlər” - Müsahibə
16-08-2023, 12:08
Kənan Məmmədov: “Kino günündə göstərməyə yeni film olmadı” - Müsahibə
10-08-2023, 15:00
Rıjenko: “Rusiyanın Qara dəniz donanmasını məhv etmək üçün yüzlərlə drona ehtiyac var” - Müsahibə
30-05-2023, 16:48
Kinorejissor: “Bəzilərini kinonun taleyi yox, kinostudiyanın ərazisi maraqlandırır”
16-05-2023, 16:48
Şeytelman: “Priqojin Rusiyada yeganə şəxsdir ki, dövlət çevrilişlərini uğurla həyata keçirə bilir”
13-05-2023, 09:34
Qüdrət Həsənquliyev: “Davamlı sülh üçün danışıqları Türkiyə və Rusiya ilə aparmalıyıq” - Müsahibə
3-03-2023, 16:55
Keçmiş deputat: “Rus imperiyasının dağılması qaçılmazdır” - Müsahibə
9-02-2023, 12:36
Deputat: “Ciddi əks-zərbə vurulmalıdır” - Müsahibə
7-01-2023, 15:55
Sərdar Cəlaloğlu: “Rusiya Qarabağı ələ keçirməyə çalışır” - Müsahibə
30-12-2022, 10:55
Köçəri Nağıbəyli: “Bizim öz torpaqlarımızda yaşamaq hüququmuz olmalıdır” - Müsahibə
11-12-2022, 13:12
Səxavət Əlisoy: “Partiya sədrlərinin əksəriyyəti təkəbbürlü və yekəxanadır” - Müsahibə
27-11-2022, 10:15
Professor: “Rusiya və Fransa Azərbaycan-Ermənistan danışıqlarında böhranlı vəziyyət yaradıb” - Müsahibə
12-11-2022, 19:43
Tofiq Zülfüqarov: “Rusiyada siyasi böhran zamanıdır” - Müsahibə
28-10-2022, 13:08
Deputat: "Putin ikinci böyük səhvə yol verdi, həm də sübut etdi ki..."
25-10-2022, 08:35
Politoloq: “Rusiya və İran Azərbaycanda nələrəsə nail olmağa çalışsa da...” - Müsahibə
21-10-2022, 13:42
Vahid Əhmədov: “Heç kim bahalaşmanın qarşısını ala bilmir” - Müsahibə
15-10-2022, 09:58
Deputat: “Rusiya ilə məsələni konkretləşdirməyin vaxtı çatıb” - Müsahibə
Bu gün, 13:01
Ərdoğan “ikinci vətən”indən niyə küsüb?
Bu gün, 11:35
İran prezidenti Qarabağa gəlir
Bu gün, 10:45
Rusiya yeni ərazilərin işğalına hazırlaşır
Bu gün, 09:39
DTX dövlətə xəyanətdə ittiham olunan şəxsi saxlayıb
Bu gün, 09:03
Süni intellekt dünyanı ələ keçirir - Foto
Dünən, 15:08
Professor: Şovinizm Rusiyanı uçuruma aparır
Dünən, 11:03
Rusiya ilə bağlı dəhşətli statistika açıqlanıb
Dünən, 10:57
Ağdamda polis minaya düşüb - (Yenilənib)
Dünən, 08:19
Sedna planetinin sirri açılacaq
29-06-2025, 13:16
Putin Rusiyada şovinizmi qızışdırır
29-06-2025, 11:16
Yekaterinburqda saxlanılan azərbaycanlılar hakim qarşısına çıxarılıb - (Yenilənib) - Fotolar
29-06-2025, 10:35
Deputat: Rusiyanın təzyiqləri həm də Azərbaycanın xarici siyasəti ilə əlaqədar ola bilər
28-06-2025, 11:12
Rəsmi Bakı Rusiyada azərbaycanlılara hücumlarla bağlı bəyanat yayıb
28-06-2025, 08:55
İsrail-İran müharibəsi Orta Asiyanın yolunu bağlayıb?
28-06-2025, 00:01
Jurnalist Seyfəddin Hüseynlinin qardaşları öldürülüb - (Yenilənib)
26-06-2025, 08:51
Cənubi Qafqazın ən güclüsü...
25-06-2025, 13:50
Nüvə müharibəsi... - Böyük fəlakətdən iki ölkə qurtulacaq
25-06-2025, 13:03
İsrail-İran müharibəsi Zəngəzur yolunu aça bilər
25-06-2025, 11:20
Beş hərbçiyə general-mayor rütbəsi verilib
25-06-2025, 10:56
Ermənistanda dövlət çevrilişi etmək istəyiblər
24-06-2025, 14:42
Beş ölkə Rusiyanın işğalından qorunmaq üçün milyonlarla mina basdıracaq
24-06-2025, 12:51
“Qiyamət planı” üzə çıxıb - Fotolar
23-06-2025, 19:12
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
23-06-2025, 18:53
Yeni dünya düzəni Yaxın Şərqin simasını dəyişir
23-06-2025, 15:14
İran MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandırmaq istəyir
23-06-2025, 14:49
Neftin qiyməti son beş ayda ən yüksək həddə çatıb
23-06-2025, 14:23
İlham Əliyev Goranboyda müəssisənin açılışını edib - (Yenilənib)
23-06-2025, 13:56
Prezident Yevlaxa gedib - (Yenilənib) - Fotolar
23-06-2025, 11:57
Xüsusi karantin rejiminin müddəti uzadılıb
22-06-2025, 08:55
Tehran geri çəkilmək istəmir
21-06-2025, 19:32
DTX-nın saxladığı sabiq icra başçısı həbs edilib
21-06-2025, 18:12
“Real Ermənistan” erməniləri niyə qorxudur?
21-06-2025, 16:45
Dövlət qulluqçuları təltif edilib - (Siyahı)
21-06-2025, 15:58
Prezident icra başçısını vəzifədən azad edib
21-06-2025, 13:08
İranın ən böyük nüvə mərkəzinə zərbə endiriblər
21-06-2025, 12:54
Naxçıvanın Konstitusiyası dəyişir
21-06-2025, 11:50
NATO-nun mövcudluğu sual altına düşüb
20-06-2025, 16:26
Professor: İraq ssenarisi İranda təkrar olunur
20-06-2025, 12:30
İsrail-İran davası: Münaqişənin sonu necə görünür?
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
