19:50 / 03-09-2025
Prezident İlham Əliyevin Çinə səfəri başa çatıb - Fotolar
19:08 / 03-09-2025
Putin: Azərbaycanla Rusiya arasında problemlər var, amma...
18:40 / 03-09-2025
Universitetlərin boş qalan yerlərinə qəbulun nəticələri elan olunub
18:20 / 03-09-2025
Gədəbəydə dağlıq ərazidə yanğın olub - Video
18:12 / 03-09-2025
Tiktoker xanımın anası məhkəmədə dindirilib
18:03 / 03-09-2025
Putin Zelenskini Moskvaya dəvət edib
17:56 / 03-09-2025
Putin: "Rusiya Ukraynanın Aİ-yə daxil olmaq hüququna heç vaxt şübhə etməyib"
17:30 / 03-09-2025
"Canavarlarla rəqs edən" aktyor vəfat edib
17:18 / 03-09-2025
Saxta domenlər bloklanıb
17:04 / 03-09-2025
Siyasətçilər deportasiyaya görə Kanadadan kömək istəyirlər
17:01 / 03-09-2025
"Benfika" - "Qarabağ" oyununa bilet neçəyə olacaq? - Açıqlama
16:57 / 03-09-2025
Sosial mediada qadınları şantaj edən şəxs tutulub
16:53 / 03-09-2025
İlham Rəhimova sanksiya tətbiq olunub
16:30 / 03-09-2025
Merz: Putin hərbi cinayətkardır!
16:09 / 03-09-2025
Azyaşlı qızın toyu dayandırılıb - (Yenilənib)
16:00 / 03-09-2025
Bəzi yerlərdə leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
15:51 / 03-09-2025
AFFA “Neftçi” və futbolçunu cəzalandırıb
15:30 / 03-09-2025
Bəhruz Səmədovun apellyasiya şikayəti təmin etməyiblər
15:11 / 03-09-2025
Azərbaycan və Türkiyənin energetika nazirləri görüşəcək
15:01 / 03-09-2025
Çempionlar Liqası: "Qarabağ"ın heyəti açıqlanıb
14:46 / 03-09-2025
Sərnişin hava limanının anons sistemini ələ keçirib
14:44 / 03-09-2025
Yaqub Məmmədovun oğlu prorektor təyin olunub
14:42 / 03-09-2025
Putin KXDR əsgərlərinə görə Kim Çen Ina təşəkkür edib
14:36 / 03-09-2025
Ruslar “Ansat” helikopterini sınaqdan keçirib
14:32 / 03-09-2025
Ağsuda yanğın törədən şəxs müəyyən olunub
14:08 / 03-09-2025
Asteroid sürətlə Yerə yaxınlaşır - Xəbərdarlıq
14:01 / 03-09-2025
Hakim Aytac Əhmədova cəzalandırılıb
13:51 / 03-09-2025
İsrail təyyarələri Türkiyə səmasından istifadə edirmi?
13:41 / 03-09-2025
Kreml Trampın fikirlərinə reaksiya verib
13:26 / 03-09-2025
Üç kollecə direktor müavini təyinatı olub
08:13 / 30-08-2025
Bakı-Ağdam sərnişin qatarı istifadəyə verilib
19:36 / 30-08-2025
Bu gündən Bakının bəzi yollarında hərəkət məhdudlaşdırılacaq
18:20 / 31-08-2025
Putin Çində Paşinyanla görüşüb
08:49 / 31-08-2025
Prezident İlham Əliyevin Çin lideri Si Cinpin ilə görüşü keçirilib - (Yenilənib) - Fotolar
00:24 / 30-08-2025
Töhmət alan icra başçısı: “İş olan yerdə nöqsan da olur"
15:02 / 31-08-2025
İlham Əliyev Çində görüşlər keçirib - (Yenilənib) - Fotolar
09:27 / 30-08-2025
Premyer Liqa: bu gün daha iki qarşılaşma olacaq
00:10 / 30-08-2025
Azərbaycanla ABŞ arasında Anlaşma Memorandumu imzalanlb
08:55 / 01-09-2025
Çində Əliyev-Ərdoğan görüşü keçirilib - (Yenilənib) - Foto
18:08 / 30-08-2025
Prezident İlham Əliyev Çinə səfər edib - Fotolar
18:10 / 01-09-2025
Keçmiş sovet ölkələri sürətlə Rusiyadan uzaqlaşmağa məcburdur
15:49 / 30-08-2025
Ukrayna Ali Radasının deputatı qətlə yetirilib
Natiq Cəfərli: “Maliyyə nazirinin özü də, rəhbərlik etdiyi qurum da…” - Müsahibə
Tarix: 30-05-2019 09:30 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Tanınmış iqtisadçı deyir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı
Bir neçə il öncə ölkəmizdə yaranan iqtisadi böhran, baş verən devalvasiyadan sonra bank-maliyyə sektorundakı problemlər hələ də davam edir. Xüsusən də əmanətlərlə bağlı narahatlıq tam aradan qalxmayıb. Əhalinin banklara inamını artırmaq və maliyyə sabitliyini təmin eləmək üçün “Əmanətlərin tam sığortalanması haqqında” Qanunun müddəti uzadılsa da, bu səhədə problemlər qalır. Məsələn, “Atrabank”ın kreditorları ilə bağlı problem daha da dərinləşir, onlar əmanətlərini qanunun tələb elədiyi faizlərlə tam ala bilmirlər.
Bu və ya digər məsələlərlə bağlı Reyting.az-a müsahibə verən ReAL partiyanın icra katibi, tanınmış iqtisadçı Natiq Cəfərli maraqlı məqamlara toxunub:
- Əslində, 2018-ci ildən başlayaraq, bank sektoruna güvənin artdığını demək mümkün deyil, amma güvən müəyyən mənada bərpa olunub.
Prezidentin problemli kreditlərlə bağlı son fərmanı bankların da vəziyyətində yaxşılaşmaya səbəb oldu. Düzdür, dövlət büdcəsi hesabına olsa da, xeyli insana və banklara yardım edildi. Çünki həmin vəsaitin bir hissəsi banklarda qaldı, borcların silinməsinə getdi. Bu mənada, bankların vəziyyəti bir az düzəlib.
Amma depozitlərə dövlətin zəmanətinin olmasına baxmayaraq, zaman-aman bu sahədə problemlərin yaşandığı danılmazdır.
Yeri gəlmişkən onu da deyim ki, banklar müştərinin xəbəri olmadan faiz dərəcələrini öz xeyirlərinə dəyişirlər. Müştərilər çox vaxt müqaviləni oxumadan imzalayırlar, orada çox kiçik şriftlə qeyd olunur ki, banka müqaviləyə təktərəfli qaydada yenidən baxmaq səlahiyyəti verilir.
Son zamanlar manatla olan depozitlərin faizləri aşağı salınır. Bu da, əslində, müştərilərin hüquqularının pozulması deməkdir. Ona görə də vətəndaşlar müqavilə imzalayarkən diqqətli olmalıdırlar.
- Konkret faktlar da çoxdur. “Atrabank”ın kreditorları Əmanətlərin Sığortalanması Fondunu da ittiham edir və bildirirlər ki, onlara məxsus vəsaitin qaytarılmasında adıçəkilən Fond üzərinə düşən işi lazımi səviyyədə yerinə yetirmir. Belə narazılıqlar gündəmə gələndə, Fond öhdəliyi yerinə yetirməyəndə hansı addmlar atılmalıdır, kreditor hüququnu necə təmin etməlidir?
- Yeni qaydalara görə bu kimi hallarda narazı tərəf Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına şikayət etməlidir. Onların ilkin qərarından sonra məsələ həll olunmasa, yeganə yol məhkəməyə müraciətdir. Yəni kreditor məhkəməyə üz tutur, sənədlərini təqdim edir, haqlı olduğunu sübuta yetirərək haqqını tələb edir. Çox təəssüf ki, bizdə bu cür məsələlərin həllində proses çox uzun çəkir. İstər hüquqi, istərsə də fiziki şəxslər olsun, öz hüquqlarını bərpa etmək üçün enerji xərcləməyə, əsəblərini pozmağa məcbur olurlar.
- Kreditor-bank narzılığında ittiham olunan tərəflərdən biri də Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasıdır. Yəni, problemlə üzləşən kreditorlar Palatanı işlək mexanizm hazırlaya və işə effektiv nəzarət edə bilməməkdə ittiham eləyirlər. Necə düşünürsünüz, Palata öz funksiyasını lazımi formada yerinə yetirə bilirmi?
- Əslində Palatanın yaranma məsələsi çox müəmmalı qaldı. Bu barədə dəfələrlə fikrimi bildirmişdim. Mərkəzi Bankın bəzi funksiyalarını alaraq başqa bir quruma verməklə yeni bir qurum yaradıldı. Lüzum var idimi? Mən bu gün də düşünürəm ki, yox idi. Çünki əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması işin effektivliyinin artmasına dəlalət eləmir. Əksinə, bank sektorunda əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması bank xidmətlərinin obrazlı desək, bahalaşmasına səbəb olur. Palataya da əlavə üzvlük haqqı ödənilir, amma bu qurum hansı şərtlər daxilində öz funksiyasını yerinə yetirəcək? Bununla bağlı normal iş düzəni hələ də yoxdur. Yəni, Palatanın fəaliyyətində kifayət qədər ciddi problemlər var. Keçmiş rəhbərliklə də problemlər var idi, yenisi ilə də. Yenə də həmin funksiyaların Palatada qalmasının nəyə xidmət etdiyini rəsmi qurumlar normal şəkildə izah edə bilmirlər. Əslində, Mərkəzi Bankın səlahiyyətlərinin bir qismini Palataya verməklə ikitirəlik yaratdılar. İndi banklara təsiretmə və təzyiq mexanimləri həm Palatada, həm də Mərkəzi Bankda var. Əsas məsələlərdən biri də odur ki, çox zaman bu funksiyalar toqquşur. Bunun da əziyyətini maliyyə sektorunda çalışan biznes qurumları çəkir.
- Fikirlər səslənir ki, ölkədəki bankların hamısı bu və ya digər formada oliqarx-məmurlarındır. O zaman Palata ilə Mərkəzi Bank onların banklarına necə təzyiq edə bilər?
- Lap açıq danışsaq, söhbət ondan gedir ki, hansı oliqarx Mərkəzi Banka və onun rəhbərliyinə yaxındırsa, onun vasitəsiylə problemlərini həll etməyə çalışır. Kim Palataya yaxındırsa, onlar vasitəsiylə öz problemərini yoluna qoyur. Belə olanda, ortaya çevik mexanizmi olmayan sistem çıxır. Problemin kökü də budur.
Bizdə biznes məmurdan hələ ayrılmayıb. Heç kimə sirr deyil ki, Azərbaycanda banklar bir neçə insana məxsusdur ki, onlar da hakimiyyətdə təmsil olunurlar. Burada da artıq maraqların toqquşması baş verir. Məmurlar öz banklarına sərf edəcək formada qərarların verilməsinə çalışırlar. Burada itirən həm vətəndaş olur, həm də ümumi iqtisadiyyat. Çünki bank sektoru ümumi iqtisadiyyatın qan-damar sistemidir. Bank sistemi normal çalışmalıdır ki, iqtisadiyyat da normal inkişaf edə bilsin. Bu, indiki şəraitdə, yəni oliqarx-məmurların təsiri altında mümkünsüz görünür.
- Natiq bəy, ümumiyyətlə, kreditorlarla müflis elan olunmuş banklar arasındakı problemin həlli üçün hansı addımları atmaq olar? Partiya olaraq, bununla bağlı hökumətə hansısa təkliflər vermisinizmi?
- İndiyə kimi media vasitəsiylə müxtəlif təkliflər səsləndirilib. Qruplaşdırılmış şəkildə bir təklif yox idi, amma ayrı-ayrı məsələlərlə bağlı müraciətlərimiz olub. Ana təklif ondan ibarət idi ki, bu sahədə olan problemlər birdəfəlik həll olunmalıdır. Məsələn, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələdə dövlət bütün xərcləri öz üzərinə götürdü və 3 milyard xarici, 10 milyard daxili borcu bağladı. Amma devalvasiyadan sonra dövlət başqa banklarla bağlı yarımçıq addım atdı. Son kredit amnistiyası təbii ki, pozitiv addımdır, amma bu, məsələni kökündən həll etmədi. 10 min dollara qədər kiçik kredit bazarını əhatə edən bir qərar oldu. Kiçik və orta biznes bu qərardan kənarda qaldı. Ümumiyyətlə, bankların işlək vəziyyətə gətirilməsi üçün paralel olaraq digər addımlar da atılmalı idi.
- Hansı addımları nəzərdə tutursunuz?
- Söhbət ondan gedir ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına birbaşa daxil olması üçün imkan yaradılmalı idi. Çox təəssüf ki, biz bunu görmürük. Ərazisi və əhalisi bizdən iki dəfə kiçik olan Gürcüstanda 8 beynəlxalq bank birbaşa fəaliyyət göstərir. Ona görə də rəqabətli mühit yarada bildilər. Bu səbəbdən Gürcüstanda həm depozit faizləri cəlbedicidir, həm də kredit faizləri çox aşağıdır.
Çox qəribədir ki, bizim ölkədə Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsinin neçə olmasından asılı olmayaraq, kredit faizləri ucuzlaşmır. Çünki rəqabətli mühit yoxdur. 4 il qabaq uçot dərəcəsi 3 faiz idi, onda kredit faizi 25-30 arasında dəyişirdi, sonra 15 faizə qədər qaldırıldı, yenə kredit faizləri 20-30 faiz oldu. Bu, onun göstərir ki, Azərbaycanda bank sektorunun iqtisadi mexanizmlərlə idarə olunması arxa planda qalıb. İqtisadi mexanizmin yolu rəqabətdən keçir. Hesab edirəm ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına daxil olması həm kredit faizlərini aşağı salar, həm də əhaliyə keyfiyyətli xidmət göstərilər.
- Beynəlxalq Bankla bağlı məsələyə toxundunuz. Bəzi ekspertlər Azərbaycandakı bank-maliyyə probleminin səbəblərindən biri kimi Beynəlxalq Bankda baş vermiş ciddi maliyyə fırılıdaqlarını da əsas kimi göstərirlər. Bu barədə də fikirlərinizi bilmək istərdik.
- Beynəlxalq Bank ətrafında baş verənlər ölkənin bank sektoruna çox ciddi təsir etdi və hələ də öz təsirini göstərməkdədir. Maliyyə naziri açıqlama vermişdi ki, bank 2018-ci ildə özəlləşdirməyə çıxarılacaq, amma 2019-cu ilin yarısını arxada qoyuruq, hələ də özəlləşmə baş tutmayıb. Son açıqlama ondan ibarət oldu ki, özəlləşdirmə bu il də olmayacaq. Bu da onun nəticəsidir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı proseslər ölkənin bank sektoruna beynəlxalq güvəni yerlə yeksan eləyib. Dövlətin borcları öz üzərinə götürməsinə baxmayaraq, hələ də bu güvən bərpa olunmayıb.
Bank sektorundakı poblemlərin kökündə məhz Beynəlxalq Banlka bağlı məsələlər durur. Beynəlxalq Bankı dövlət hesabına təmizlədilər, amma hələ də hegemon mövqeyinə baxmayaraq, öncəki vəziyyətini bərpa edə bilmir. Düşünürəm ki, Beynəlxalq Bankın Azərbaycan iqtisadiyyatına vurduğu ziyanın əks-sədası hələ bir neçə il davam edəcək.
- Amma bu qədər dərin problemin yaranmasına göz yuman Maliyyə Nazirliyinin rəhbərliyi məsuliyyətdən yayına bilib...
- Qanuna görə Maliyyə nazirinin birinci müavini Müşahidə Şurasının sədri olur. Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, 10 milyard daxili borcun, kreditlərin kimə, hansı şərtlərlə verildiyi doğru-dürüst araşdırılsaydı, səs-küylü məhkəmələr qurulardı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı. Çünki təkcə bank sədrinin bu qədər işin altına girməsi inandırıcı görünmür. Təbii ki, onun əməllərində cinayət tərkibi var, məhkəməyə cəlb olunması doğru addım idi, amma təkbaşına bu qədər maliyyə fırıldaqlarını etməsi inandırıcı görünmür. Yəni, bu məsələdə hüquqi məsuliyyət daşıyan qurumlardan biri də Maliyyə Nazirliyidir.
- Cahangir Hacıyev də məhkəmədə demişdi ki, Maliyyə naziri Samir Şərifov mənim yanımda - müttəhimlər kürsüsündə oturmalıdır. İddia edilir ki, qanunun tələbləri pozularaq böyük məbləğdə, həm də zaminsiz kreditlər verilib ki, bu, Samir Şərifov icazəsi olmadan mümkün deyilmiş, amma Cahangir Hacıyev əsas məsuliyyət sahibi kimi müttəhimlər kürsüsündə tək oturub. Sizcə, Samir Şərifov və Müşahidə Şurasının digər üzvləri də müttəhimlər kürsüsündə Cahangir Hacıyevlə yanaşı oturmalı deyildilərmi?
- Maliyyə Nazirliyinin bu məsələdə məsuliyyəti məhkəmələrdə araşdırılmadı. Maliyyə nazirinin özü də, rəhbərlik etdiyi qurum da Beynəlxalq Banka görə məsuliyyət daşıyır. Ən azından, mənəvi məsuliyyət daşıyır. Normal siyasi sistemi olan ölkələrdə belə hadisə baş versəydi, nəzarət funksiyaları əlində olan məsul şəxs siyasi məsuliyyətinə görə ən azı istefa verməli idi. Burada hüquqi məsuliyyət haqqında danışa bilmərəm. Çünki bu, daha çox hüquq-mühafizə və məhkəmə orqanlarının işidir. Amma siyasi qiymət versək, bəli, həmin şəxslər məsuliyyət daşımalıdırlar. Belə demək mümkündürsə, onların ən yüngül cəzası istefa olmalı idi. Təəssüf ki, bizdə belə bir təcrübə və siyasi mədəniyyət formalaşmayıb.
Z. ƏHMƏD
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 30-05-2019 09:30 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Tanınmış iqtisadçı deyir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı
Bir neçə il öncə ölkəmizdə yaranan iqtisadi böhran, baş verən devalvasiyadan sonra bank-maliyyə sektorundakı problemlər hələ də davam edir. Xüsusən də əmanətlərlə bağlı narahatlıq tam aradan qalxmayıb. Əhalinin banklara inamını artırmaq və maliyyə sabitliyini təmin eləmək üçün “Əmanətlərin tam sığortalanması haqqında” Qanunun müddəti uzadılsa da, bu səhədə problemlər qalır. Məsələn, “Atrabank”ın kreditorları ilə bağlı problem daha da dərinləşir, onlar əmanətlərini qanunun tələb elədiyi faizlərlə tam ala bilmirlər.
Bu və ya digər məsələlərlə bağlı Reyting.az-a müsahibə verən ReAL partiyanın icra katibi, tanınmış iqtisadçı Natiq Cəfərli maraqlı məqamlara toxunub:
- Əslində, 2018-ci ildən başlayaraq, bank sektoruna güvənin artdığını demək mümkün deyil, amma güvən müəyyən mənada bərpa olunub.
Prezidentin problemli kreditlərlə bağlı son fərmanı bankların da vəziyyətində yaxşılaşmaya səbəb oldu. Düzdür, dövlət büdcəsi hesabına olsa da, xeyli insana və banklara yardım edildi. Çünki həmin vəsaitin bir hissəsi banklarda qaldı, borcların silinməsinə getdi. Bu mənada, bankların vəziyyəti bir az düzəlib.
Amma depozitlərə dövlətin zəmanətinin olmasına baxmayaraq, zaman-aman bu sahədə problemlərin yaşandığı danılmazdır.
Yeri gəlmişkən onu da deyim ki, banklar müştərinin xəbəri olmadan faiz dərəcələrini öz xeyirlərinə dəyişirlər. Müştərilər çox vaxt müqaviləni oxumadan imzalayırlar, orada çox kiçik şriftlə qeyd olunur ki, banka müqaviləyə təktərəfli qaydada yenidən baxmaq səlahiyyəti verilir.
Son zamanlar manatla olan depozitlərin faizləri aşağı salınır. Bu da, əslində, müştərilərin hüquqularının pozulması deməkdir. Ona görə də vətəndaşlar müqavilə imzalayarkən diqqətli olmalıdırlar.
- Konkret faktlar da çoxdur. “Atrabank”ın kreditorları Əmanətlərin Sığortalanması Fondunu da ittiham edir və bildirirlər ki, onlara məxsus vəsaitin qaytarılmasında adıçəkilən Fond üzərinə düşən işi lazımi səviyyədə yerinə yetirmir. Belə narazılıqlar gündəmə gələndə, Fond öhdəliyi yerinə yetirməyəndə hansı addmlar atılmalıdır, kreditor hüququnu necə təmin etməlidir?
- Yeni qaydalara görə bu kimi hallarda narazı tərəf Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına şikayət etməlidir. Onların ilkin qərarından sonra məsələ həll olunmasa, yeganə yol məhkəməyə müraciətdir. Yəni kreditor məhkəməyə üz tutur, sənədlərini təqdim edir, haqlı olduğunu sübuta yetirərək haqqını tələb edir. Çox təəssüf ki, bizdə bu cür məsələlərin həllində proses çox uzun çəkir. İstər hüquqi, istərsə də fiziki şəxslər olsun, öz hüquqlarını bərpa etmək üçün enerji xərcləməyə, əsəblərini pozmağa məcbur olurlar.
- Kreditor-bank narzılığında ittiham olunan tərəflərdən biri də Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasıdır. Yəni, problemlə üzləşən kreditorlar Palatanı işlək mexanizm hazırlaya və işə effektiv nəzarət edə bilməməkdə ittiham eləyirlər. Necə düşünürsünüz, Palata öz funksiyasını lazımi formada yerinə yetirə bilirmi?
- Əslində Palatanın yaranma məsələsi çox müəmmalı qaldı. Bu barədə dəfələrlə fikrimi bildirmişdim. Mərkəzi Bankın bəzi funksiyalarını alaraq başqa bir quruma verməklə yeni bir qurum yaradıldı. Lüzum var idimi? Mən bu gün də düşünürəm ki, yox idi. Çünki əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması işin effektivliyinin artmasına dəlalət eləmir. Əksinə, bank sektorunda əlavə nəzarət mexanizmlərinin olması bank xidmətlərinin obrazlı desək, bahalaşmasına səbəb olur. Palataya da əlavə üzvlük haqqı ödənilir, amma bu qurum hansı şərtlər daxilində öz funksiyasını yerinə yetirəcək? Bununla bağlı normal iş düzəni hələ də yoxdur. Yəni, Palatanın fəaliyyətində kifayət qədər ciddi problemlər var. Keçmiş rəhbərliklə də problemlər var idi, yenisi ilə də. Yenə də həmin funksiyaların Palatada qalmasının nəyə xidmət etdiyini rəsmi qurumlar normal şəkildə izah edə bilmirlər. Əslində, Mərkəzi Bankın səlahiyyətlərinin bir qismini Palataya verməklə ikitirəlik yaratdılar. İndi banklara təsiretmə və təzyiq mexanimləri həm Palatada, həm də Mərkəzi Bankda var. Əsas məsələlərdən biri də odur ki, çox zaman bu funksiyalar toqquşur. Bunun da əziyyətini maliyyə sektorunda çalışan biznes qurumları çəkir.
- Fikirlər səslənir ki, ölkədəki bankların hamısı bu və ya digər formada oliqarx-məmurlarındır. O zaman Palata ilə Mərkəzi Bank onların banklarına necə təzyiq edə bilər?
- Lap açıq danışsaq, söhbət ondan gedir ki, hansı oliqarx Mərkəzi Banka və onun rəhbərliyinə yaxındırsa, onun vasitəsiylə problemlərini həll etməyə çalışır. Kim Palataya yaxındırsa, onlar vasitəsiylə öz problemərini yoluna qoyur. Belə olanda, ortaya çevik mexanizmi olmayan sistem çıxır. Problemin kökü də budur.
Bizdə biznes məmurdan hələ ayrılmayıb. Heç kimə sirr deyil ki, Azərbaycanda banklar bir neçə insana məxsusdur ki, onlar da hakimiyyətdə təmsil olunurlar. Burada da artıq maraqların toqquşması baş verir. Məmurlar öz banklarına sərf edəcək formada qərarların verilməsinə çalışırlar. Burada itirən həm vətəndaş olur, həm də ümumi iqtisadiyyat. Çünki bank sektoru ümumi iqtisadiyyatın qan-damar sistemidir. Bank sistemi normal çalışmalıdır ki, iqtisadiyyat da normal inkişaf edə bilsin. Bu, indiki şəraitdə, yəni oliqarx-məmurların təsiri altında mümkünsüz görünür.
- Natiq bəy, ümumiyyətlə, kreditorlarla müflis elan olunmuş banklar arasındakı problemin həlli üçün hansı addımları atmaq olar? Partiya olaraq, bununla bağlı hökumətə hansısa təkliflər vermisinizmi?
- İndiyə kimi media vasitəsiylə müxtəlif təkliflər səsləndirilib. Qruplaşdırılmış şəkildə bir təklif yox idi, amma ayrı-ayrı məsələlərlə bağlı müraciətlərimiz olub. Ana təklif ondan ibarət idi ki, bu sahədə olan problemlər birdəfəlik həll olunmalıdır. Məsələn, Beynəlxalq Bankla bağlı məsələdə dövlət bütün xərcləri öz üzərinə götürdü və 3 milyard xarici, 10 milyard daxili borcu bağladı. Amma devalvasiyadan sonra dövlət başqa banklarla bağlı yarımçıq addım atdı. Son kredit amnistiyası təbii ki, pozitiv addımdır, amma bu, məsələni kökündən həll etmədi. 10 min dollara qədər kiçik kredit bazarını əhatə edən bir qərar oldu. Kiçik və orta biznes bu qərardan kənarda qaldı. Ümumiyyətlə, bankların işlək vəziyyətə gətirilməsi üçün paralel olaraq digər addımlar da atılmalı idi.
- Hansı addımları nəzərdə tutursunuz?
- Söhbət ondan gedir ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına birbaşa daxil olması üçün imkan yaradılmalı idi. Çox təəssüf ki, biz bunu görmürük. Ərazisi və əhalisi bizdən iki dəfə kiçik olan Gürcüstanda 8 beynəlxalq bank birbaşa fəaliyyət göstərir. Ona görə də rəqabətli mühit yarada bildilər. Bu səbəbdən Gürcüstanda həm depozit faizləri cəlbedicidir, həm də kredit faizləri çox aşağıdır.
Çox qəribədir ki, bizim ölkədə Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsinin neçə olmasından asılı olmayaraq, kredit faizləri ucuzlaşmır. Çünki rəqabətli mühit yoxdur. 4 il qabaq uçot dərəcəsi 3 faiz idi, onda kredit faizi 25-30 arasında dəyişirdi, sonra 15 faizə qədər qaldırıldı, yenə kredit faizləri 20-30 faiz oldu. Bu, onun göstərir ki, Azərbaycanda bank sektorunun iqtisadi mexanizmlərlə idarə olunması arxa planda qalıb. İqtisadi mexanizmin yolu rəqabətdən keçir. Hesab edirəm ki, xarici bankların Azərbaycan bazarına daxil olması həm kredit faizlərini aşağı salar, həm də əhaliyə keyfiyyətli xidmət göstərilər.
- Beynəlxalq Bankla bağlı məsələyə toxundunuz. Bəzi ekspertlər Azərbaycandakı bank-maliyyə probleminin səbəblərindən biri kimi Beynəlxalq Bankda baş vermiş ciddi maliyyə fırılıdaqlarını da əsas kimi göstərirlər. Bu barədə də fikirlərinizi bilmək istərdik.
- Beynəlxalq Bank ətrafında baş verənlər ölkənin bank sektoruna çox ciddi təsir etdi və hələ də öz təsirini göstərməkdədir. Maliyyə naziri açıqlama vermişdi ki, bank 2018-ci ildə özəlləşdirməyə çıxarılacaq, amma 2019-cu ilin yarısını arxada qoyuruq, hələ də özəlləşmə baş tutmayıb. Son açıqlama ondan ibarət oldu ki, özəlləşdirmə bu il də olmayacaq. Bu da onun nəticəsidir ki, Beynəlxalq Bankla bağlı proseslər ölkənin bank sektoruna beynəlxalq güvəni yerlə yeksan eləyib. Dövlətin borcları öz üzərinə götürməsinə baxmayaraq, hələ də bu güvən bərpa olunmayıb.
Bank sektorundakı poblemlərin kökündə məhz Beynəlxalq Banlka bağlı məsələlər durur. Beynəlxalq Bankı dövlət hesabına təmizlədilər, amma hələ də hegemon mövqeyinə baxmayaraq, öncəki vəziyyətini bərpa edə bilmir. Düşünürəm ki, Beynəlxalq Bankın Azərbaycan iqtisadiyyatına vurduğu ziyanın əks-sədası hələ bir neçə il davam edəcək.
- Amma bu qədər dərin problemin yaranmasına göz yuman Maliyyə Nazirliyinin rəhbərliyi məsuliyyətdən yayına bilib...
- Qanuna görə Maliyyə nazirinin birinci müavini Müşahidə Şurasının sədri olur. Beynəlxalq Bankla bağlı məsələlər dərindən araşdırılsaydı, 10 milyard daxili borcun, kreditlərin kimə, hansı şərtlərlə verildiyi doğru-dürüst araşdırılsaydı, səs-küylü məhkəmələr qurulardı, yüksək vəzifəli məmurlar da məsuliyyətə cəlb olunardı. Çünki təkcə bank sədrinin bu qədər işin altına girməsi inandırıcı görünmür. Təbii ki, onun əməllərində cinayət tərkibi var, məhkəməyə cəlb olunması doğru addım idi, amma təkbaşına bu qədər maliyyə fırıldaqlarını etməsi inandırıcı görünmür. Yəni, bu məsələdə hüquqi məsuliyyət daşıyan qurumlardan biri də Maliyyə Nazirliyidir.
- Cahangir Hacıyev də məhkəmədə demişdi ki, Maliyyə naziri Samir Şərifov mənim yanımda - müttəhimlər kürsüsündə oturmalıdır. İddia edilir ki, qanunun tələbləri pozularaq böyük məbləğdə, həm də zaminsiz kreditlər verilib ki, bu, Samir Şərifov icazəsi olmadan mümkün deyilmiş, amma Cahangir Hacıyev əsas məsuliyyət sahibi kimi müttəhimlər kürsüsündə tək oturub. Sizcə, Samir Şərifov və Müşahidə Şurasının digər üzvləri də müttəhimlər kürsüsündə Cahangir Hacıyevlə yanaşı oturmalı deyildilərmi?
- Maliyyə Nazirliyinin bu məsələdə məsuliyyəti məhkəmələrdə araşdırılmadı. Maliyyə nazirinin özü də, rəhbərlik etdiyi qurum da Beynəlxalq Banka görə məsuliyyət daşıyır. Ən azından, mənəvi məsuliyyət daşıyır. Normal siyasi sistemi olan ölkələrdə belə hadisə baş versəydi, nəzarət funksiyaları əlində olan məsul şəxs siyasi məsuliyyətinə görə ən azı istefa verməli idi. Burada hüquqi məsuliyyət haqqında danışa bilmərəm. Çünki bu, daha çox hüquq-mühafizə və məhkəmə orqanlarının işidir. Amma siyasi qiymət versək, bəli, həmin şəxslər məsuliyyət daşımalıdırlar. Belə demək mümkündürsə, onların ən yüngül cəzası istefa olmalı idi. Təəssüf ki, bizdə belə bir təcrübə və siyasi mədəniyyət formalaşmayıb.
Z. ƏHMƏD
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
6-08-2025, 14:15
Təranə Muradova: “Sevgisiz heç nə yaratmaq mümkün deyil” - Müsahibə
24-07-2025, 17:03
Abdulla: Aktyorları attestasiyadan keçirmək lazımdır - Müsahibə
1-03-2025, 15:45
Deputat: Ukraynanı yalnız ABŞ xalqının Trampa qarşı qalxması xilas edə bilər - Müsahibə
23-01-2025, 19:03
İmran Bədirxanlı: “Özünü tapandan sonra yaşamaq asanlaşır” - Müsahibə
8-01-2025, 10:49
“Kino adamı kimi bir çox şeylər məni qane etmir” - Müsahibə
18-11-2024, 12:28
Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə
17-08-2024, 15:25
“Böyük güclər sülhdə maraqlı görünmürlər” - Müsahibə
12-08-2024, 11:00
Emin Əfəndiyev: “Yeni ssenarilər, layihələr barədə düşünürəm” - Müsahibə
22-07-2024, 09:58
Gənc xanəndə: “Məcnun kimi səhnəyə çıxmaq ən böyük arzularımdan biri olub” - Müsahibə
8-07-2024, 10:43
Aktrisa: “Mən ürək adamıyam...” - Müsahibə
14-06-2024, 15:06
Nazir: “Sertifikatlaşdırmada iştirak edən hər beş müəllimdən biri kəsilir” - Müsahibə
6-04-2024, 21:12
Qulu Ağsəs: “Tənqidi indi çox tənqid edirlər” - Müsahibə
2-04-2024, 20:28
“Hava hücumu ssenarisi mümkündür” - Müsahibə
19-02-2024, 16:33
Aktyor: “Əvvəldən bilsəydim o filmə çəkilməzdim...” - Müsahibə
16-02-2024, 12:55
Bəstəkar: “Zamanın ritmini tutmaq çətinləşib” - Müsahibə
28-01-2024, 15:36
Qüdrət Həsənquliyev: “Azərbaycan yenidən qurulmalıdır” - Müsahibə
9-12-2023, 20:57
Hərbi ekspert: “Krım körpüsü dağıdılmalıdır” - Müsahibə
14-11-2023, 19:08
Xalq artisti: “Teatrın ən ağrılı məsələlərindən biri də yaş senzi ilə bağlıdır” - Müsahibə
4-11-2023, 09:41
İlham Əziz: “Hər yazıçının öz əlifbası olmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 15:19
Zahid Oruc: “Zəfər dövləti, Zəfər təşkilatı, Zəfər təhsil modeli yaradılmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 11:01
Əlizadə Nuri: “Şairlik-sözlə inqilab etməkdir” - Müsahibə
23-10-2023, 18:22
General Sırski: “Düşmən ciddi itkilər verir, lakin onlar...” - Müsahibə
23-10-2023, 10:26
Aktrisa: “Özümü olmalı olduğum yerdə hiss edirəm” - Müsahibə
19-09-2023, 13:48
Hərbi analitik: “Rusiya Moskvanı lazımi şəkildə qoruya bilmirsə, deməli...” - Müsahibə
5-09-2023, 18:40
General: “Rusiya elitası Putini devirməyə hazırdır” - Müsahibə
23-08-2023, 18:14
Beynəlxalq ekspert: “Ruslar Ukrayna ilə uzunmüddətli hərbi qarşıdurmaya ümid edirlər” - Müsahibə
16-08-2023, 12:08
Kənan Məmmədov: “Kino günündə göstərməyə yeni film olmadı” - Müsahibə
10-08-2023, 15:00
Rıjenko: “Rusiyanın Qara dəniz donanmasını məhv etmək üçün yüzlərlə drona ehtiyac var” - Müsahibə
30-05-2023, 16:48
Kinorejissor: “Bəzilərini kinonun taleyi yox, kinostudiyanın ərazisi maraqlandırır”
16-05-2023, 16:48
Şeytelman: “Priqojin Rusiyada yeganə şəxsdir ki, dövlət çevrilişlərini uğurla həyata keçirə bilir”
13-05-2023, 09:34
Qüdrət Həsənquliyev: “Davamlı sülh üçün danışıqları Türkiyə və Rusiya ilə aparmalıyıq” - Müsahibə
3-03-2023, 16:55
Keçmiş deputat: “Rus imperiyasının dağılması qaçılmazdır” - Müsahibə
9-02-2023, 12:36
Deputat: “Ciddi əks-zərbə vurulmalıdır” - Müsahibə
7-01-2023, 15:55
Sərdar Cəlaloğlu: “Rusiya Qarabağı ələ keçirməyə çalışır” - Müsahibə
30-12-2022, 10:55
Köçəri Nağıbəyli: “Bizim öz torpaqlarımızda yaşamaq hüququmuz olmalıdır” - Müsahibə
11-12-2022, 13:12
Səxavət Əlisoy: “Partiya sədrlərinin əksəriyyəti təkəbbürlü və yekəxanadır” - Müsahibə
27-11-2022, 10:15
Professor: “Rusiya və Fransa Azərbaycan-Ermənistan danışıqlarında böhranlı vəziyyət yaradıb” - Müsahibə
12-11-2022, 19:43
Tofiq Zülfüqarov: “Rusiyada siyasi böhran zamanıdır” - Müsahibə
28-10-2022, 13:08
Deputat: "Putin ikinci böyük səhvə yol verdi, həm də sübut etdi ki..."
25-10-2022, 08:35
Politoloq: “Rusiya və İran Azərbaycanda nələrəsə nail olmağa çalışsa da...” - Müsahibə
Bu gün, 18:03
Putin Zelenskini Moskvaya dəvət edib
Bu gün, 14:08
Asteroid sürətlə Yerə yaxınlaşır - Xəbərdarlıq
Bu gün, 13:51
İsrail təyyarələri Türkiyə səmasından istifadə edirmi?
Bu gün, 12:48
Dünyanı məhv etmək gücünə malik raketlər nümayiş olunub
Dünən, 13:56
Rusiya Avropanın iki ölkəsində gərginlik yaradıb
Dünən, 12:16
Kiyevə hücum: insanlar metro stansiyalarına sığınıb
Dünən, 07:40
Yerdə güclü geomaqnit qasırğası başlayıb
Dünən, 07:33
Masazırdakı yanğında iki nəfər ölüb - (Video)
1-09-2025, 18:10
Keçmiş sovet ölkələri sürətlə Rusiyadan uzaqlaşmağa məcburdur
1-09-2025, 16:45
Çində Azərbaycanla bağlı tarixi qərar verilə bilər
1-09-2025, 15:17
ATƏT-in Minsk Prosesi bağlanır - Qərar verilib
1-09-2025, 13:53
Kriminal avtoritet həbs olunub - Foto
1-09-2025, 12:31
Ərəb dünyası İsraildən uzaqlaşır, bəs Azərbaycan və Qazaxıstan?
1-09-2025, 08:55
Çində Əliyev-Ərdoğan görüşü keçirilib - (Yenilənib) - Foto
1-09-2025, 07:23
20-yə yaxın gəmi Qəzzanın blokadasını yarmağa gedir
31-08-2025, 15:02
İlham Əliyev Çində görüşlər keçirib - (Yenilənib) - Fotolar
31-08-2025, 08:49
Prezident İlham Əliyevin Çin lideri Si Cinpin ilə görüşü keçirilib - (Yenilənib) - Fotolar
30-08-2025, 00:10
Azərbaycanla ABŞ arasında Anlaşma Memorandumu imzalanlb
29-08-2025, 16:23
Hərbi xidmətə çağırış başlayır
29-08-2025, 15:41
Cümşüd Nuriyev: Bizi təxribata çəkə bilməzlər
29-08-2025, 13:34
BMT-nin İrana qarşı sanksiyaları bərpa olunur
29-08-2025, 13:06
“İşğal” sözü Rusiyanı qəzəbləndirib
29-08-2025, 12:51
Avropa bufer zona yaratmaq istəyir
29-08-2025, 11:50
Rusiya Minsk qrupunun buraxılmasını dəstəkləyir
29-08-2025, 11:00
Yeri fəlakət gözləyir?
29-08-2025, 10:45
Günəşdə güclü partlayış qeydə alınıb
29-08-2025, 10:15
Ukraynaya təhlükəsizlik zəmanətində Türkiyə əsas rolu oynayır
28-08-2025, 18:43
Azərbaycan səfirliyinə zərər dəyib - XİN Rusiyanın Kiyevə hücumu ilə bağlı məlumat yayıb
28-08-2025, 12:44
563 ədəd PUA, “İsgəndər-M” və digər raketlər vurulub
28-08-2025, 12:11
İrəvanla Bakı arasında yeni səhifə açılır
28-08-2025, 10:26
Ali məktəb və kolleclərin boş qalan yerlərinə ixtisas seçimi başlayıb
28-08-2025, 10:06
Sabah daha üç şəhidimiz dəfn olunacaq - Fotolar
28-08-2025, 08:00
Putin və Zelenski İstanbulda görüşə bilərlər
27-08-2025, 18:09
Bakının üç rayonunda söküntü işlərinə başlayırlar
27-08-2025, 14:59
Müəllimlərin işə qəbulu müsabiqəsinin nəticələri elan olunub
27-08-2025, 13:31
Qəzzanın tam işğalı üçün hücumlar başlayıb
27-08-2025, 12:50
Keçmiş rəqiblər barışır: Türkiyə Səddamla əlaqə qurur
27-08-2025, 10:14
İlham Əliyev “Əl-Ərəbiyyə” telekanalına müsahibə verib - Video
27-08-2025, 09:28
Azərbaycanda kriptovalyuta üzərinə həbs qoyulub
26-08-2025, 14:43
Cəlaloğlu: Tramp maraqlarını Ukrayna və Rusiya vasitəsilə həyata keçirir
26-08-2025, 11:13
Zəngəzur dəhlizi Türkiyəyə effektiv yol açır
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
