Özünə kənardan baxan Səməd Vurğun və iki Vaqif

Xəbər lenti

23:57 / 27-01-2025

Kallas: "Ukraynada cəbhə xətti qərbə doğru irəliləyir"

23:05 / 27-01-2025

"Ulduz", "Genc yürekler" və yaxud iki dərgi, bir ədəbiyyat - Fotolar

22:56 / 27-01-2025

“Kapital Bank” “Birbank” mobil tətbiqindəki problemlə bağlı açıqlama yayıb

21:15 / 27-01-2025

Ən ağır cinayətlərdə təqsirləndirilən erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam etdirilib

20:27 / 27-01-2025

Britaniya Belarusa qarşı sanksiyalar tətbiq edib

18:54 / 27-01-2025

İqtisadi Şuranın iclası keçirilib - 2025-ci il üzrə Fəaliyyət Planı müzakirə olunub - Fotolar

18:23 / 27-01-2025

“KazMunayGaz” “Kaşaqan”dan ilk neft partiyasını Bakıya göndərib

17:56 / 27-01-2025

Türkiyə səfiri Ermənistanla sərhədin açılmasını vacib sayır

17:48 / 27-01-2025

Dövlət qulluqçusu olmayan mülki işçilərin maaşları artırılıb

17:15 / 27-01-2025

Hərbi qulluqçuların aylıq vəzifə maaşları artırılıb

17:07 / 27-01-2025

“Enerji resurslarından səmərəli istifadə və enerji effektivliyi haqqında” qanun dəyişib

17:01 / 27-01-2025

Prezident şikayətə baxılma qaydasını təsdiqləyib

16:59 / 27-01-2025

İlham Əliyev Samir Şərifova yeni vəzifə verib

16:53 / 27-01-2025

İlham Əliyev "Avtomobil yolları haqqında" qanunda dəyişiklik edib

16:47 / 27-01-2025

Məmməd Musayev “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilib

16:42 / 27-01-2025

Bakının məşhur bazarı bağlanıb

16:36 / 27-01-2025

Məşhur bəstəkar Səudiyyə Ərəbistanı üçün dövlət himni bəstələyəcək - Foto

16:34 / 27-01-2025

Aİ Gürcüstanla vizasız rejimin qismən dayandırılması barədə qərar qəbul edib

15:57 / 27-01-2025

Agentlikdə sədr müavini təyinatı olub

15:55 / 27-01-2025

Türkiyənin Hərbi Dəniz Qüvvələri daha təsirli gücə çevrilir

15:40 / 27-01-2025

İstanbulda oteldə yanğın başlayıb

15:39 / 27-01-2025

Elariz Məmmədoğlunun kürəkəni hakim qarşısında: "Günahım yoxdur"

15:33 / 27-01-2025

İş elanı: bir ildə 66.000 avroya qədər maaş verirlər - Fotolar

15:20 / 27-01-2025

Erməni ekspert: Trampın Ermənistanla bağlı siyasəti çox fərqli olacaq

15:15 / 27-01-2025

AŞPA-da prezident seçkisi keçirilib

15:10 / 27-01-2025

Braziliyada təyyarəni ildırım vurub

14:57 / 27-01-2025

Prezident Əliyev Lukaşenkoya məktub göndərib

14:32 / 27-01-2025

AMEA-da institut ləğv olunub

14:30 / 27-01-2025

Prezident İsrail İqtisadi Forumunun həmtəsisçisini qəbul edib - Yenilənib

14:20 / 27-01-2025

Nazirlik plastik cərrahlara müraciət edib

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

23:10 / 26-01-2025

Lukaşenko prezident seçkilərinin qalibidir - (Yenilənib)

19:23 / 24-01-2025

Putin Trampın son təhdidlərini hiyləgər oyun sayır

22:56 / 24-01-2025

Baş nazir: "Xaricdən dəstək alan bəzi qruplar hökuməti devirmək istəyir"

15:50 / 24-01-2025

Dövlət Agentliyində korrupsiya: beş quruma məlumat verilib

18:01 / 25-01-2025

"Səbail" "Kəpəz"ə qalib gəlib

16:40 / 26-01-2025

İlon Mask ifrat sağçı Almaniya arzulayır

19:38 / 23-01-2025

Ulduz aktyor məşhur aktrisanı rüsvay etməyə hazırlaşır

19:03 / 23-01-2025

İmran Bədirxanlı: “Özünü tapandan sonra yaşamaq asanlaşır” - Müsahibə

18:40 / 23-01-2025

2025-ci ilin “Oskar” təqdimatı mahnısız olacaq

00:15 / 24-01-2025

Türkiyə İraqda şəhid verib

10:56 / 23-01-2025

Premyer Liqa: XX turun təyinatları açıqlanıb

14:12 / 25-01-2025

Demi Mur "Oskar"-a namizədlər siyahısındadır

Özünə kənardan baxan Səməd Vurğun və iki Vaqif - Kənan Hacı yazır
Tarix: 13-11-2021 13:44 | Bölmə: Kənan HACI

Şirift ölçüsü:

Gözüm gözünüzdən uzaq olsa da,
könüldən könülə yollar görünür.

50 illik yubiley təntənəsinə təşəkkür məktubunda xəstə şair dostlarını və oxucularını bu misralarla salamlayırdı...

Səməd Vurğun ölüm döşəyində yatarkən niyə məhz bu iki misranı xatırlamışdı? "Vaqif" dramında Vaqifin dilindən deyilmiş bu iki misra hansı assosiasiyaları doğurur? Ömrün-günün vəfasızlığınımı xatırladır, insanın öz etibarsızlığına haqq qazandırmasınımı qəsd edir?

İnsan doğulduğu gündən öləcəyi günə qədər yalnız getməklə məşğuldur. Dərsə, işə, uzaq səfərlərə... Və bütün bu getməklərin sonunda səni gözləyən bir qapıdan içəri keçirsən və bir də heç vaxt geri qayıtmırsan... Könüldən könülə yollar isə uzandıqca uzanır, şaxələnir, meridianlara çıxır...

"Şair, hökmdarın hüzurundasan!" Bu misra bir əsrə yaxındır ki, özündə böyük mətləbləri daşımaqla məşğuldur. Şumlanıb dincə qoyulmuş bu tipli ideoloji şeir sahələri gələcəkdə ədəbiyyat tariximizi araşdıracaq alimlər üçün xam torpaq misalında olacaq.

Stalinə yazılan mədhiyyələr bir yana, "Rəhbərə salam" şeiri bir yanadır. Bu şeir dövrün ruhunu özündə dəqiqliyi ilə əks etdirən nadir şeir nümunələrindəndir.

"Salam gətirmişəm hüzuruna mən,
bu gündən, gələcək qərinələrdən".

Axı Səməd Vurğun bu misraları da qələmə almışdı:

Alın tərimizi içdi böyüklər
gümüş qədəhlərdə al şərab kimi...

Ünvan başqaydı, amma hamı bilirdi ki, şairin qəsdi nədir... Bu qədər şəffaf işarəni sezməmək mümkünsüzdür. Gizlin (gizlin olduğu qədər də aşkar) işarələrin boşluğunda dolaşan mənalar Səməd Vurğunun əksər mətnlərində tez-tez görünüb itir. Səməd Vurğun ziddiyyətli şəxsiyyət deyildi, təpədən-dırnağa zamanəsinin övladı idi və onun şəxsiyyətində zamanın paradoksallığı və sistemin mahiyyəti öz əksini tapırdı.

37-ci il repressiyasında sağ qalanların vicdanı zədələndi. 38-ci ildə Səməd Vurğun “Vaqif” dramında Qacarın dilindən yazırdı:

Qılınclar toqquşub iş görən zaman
Neylər dediyiniz quru bir vicdan?!

Xatırlayıram, ömrünün son illərində Süleyman Rüstəm deyirmiş ki, “heç kəs bilmir ki, sovet sisteminin al bayraqları arxasında nələr dururdu”. Hər halda KQB arxivlərində Süleyman Rüstəmin Mikayıl Müşfiqlə bağlı bir cümləsi belə yoxdur. Deyirlər, repressiya maşını ziyalıları gedər-gəlməzə yollayanda o, Pirşağıdakı bağında oturub qorxu içində yoldan keçən maşınların səsinə qulaq verirmiş. 90-cı illərdə bu haqda bir yazı da yazmışdım. O yazıdan sonra Sabir Rüstəmxanlı ilə söhbət əsnasında dəyərli şairimiz dedi ki, Qarabağ hadisələrindən sonra Süleyman Rüstəmin içində bir şübhə baş qaldırmışdı. Onun kommunizm ideallarına inamı sarsılmışdı və dərin peşmançılıq hissi keçirirdi.

Səməd Vurğun da bu qorxuları yaşayıb. Total qorxu bütün yaradıcı insanların düşüncəsini şikəst etmişdi.

Könüldən könülə yollar görünür...

Bu yollarda da qorxu adlı məşum senzorlar dayanmışdı, azad fikrin qarşısını kəsirdilər...

Ürəkdən ürəyə çəkilən yollar, körpülər ən etibarlı yollar, körpülərdir. Bu yollar işıq sürətindən də itidir. Ömür möhlətinin bitəcəyində Səməd Vurğunun nisgil dolu məktubuna bu iki misranı əlavə etməsi onun özünü dissosiativ obrazda görmək istəyindən doğurdu. Özünə kənardan baxmaq, oxucularının və qələm dostlarının gözündə görünən Səməd Vurğunu tanımaq istəyirdi...

Bu təsnifatın müdhişliyi

Yollar yorğunu Vaqif Səmədoğlu isə sonda əlində çəlik Yaradana üz tutub belə dedi:

Allah, özüm gəlim,
ya kimisə göndərəcəksən?..

Hər üçü - Molla Pənah Vaqif də, Səməd Vurğun da, Vaqif Səmədoğlu da Azərbaycan poeziyasını yeni yola çıxartdı. Biri dilimizi ərəb-fasr izafətlərindən təmizlədi, biri dilimizi filtrdən keçirib durultdu, o birisi isə dilin ifadə imkanlarını daha da genişləndirdi.

Hər üçünə min rəhmət!

12 noyabr, 2021

Müəllifin bütün yazıları - Kənan HACI

Bütün yazarlar

Ana səhifəyə dön