Şuşanı görüb gəldim...

Xəbər lenti

12:45 / 21-11-2024

Trampdan qaçan amerikalılara 1 avroya ev təklif edirlər

12:38 / 21-11-2024

Rusiya-Ukrayna savaşı: Qərb silahları müharibənin xarakterini dəyişir

12:36 / 21-11-2024

Hesablama Palatası İşsizlikdən Sığorta Fondunun büdcəsi ilə bağlı təkliflər verib

12:24 / 21-11-2024

Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz

12:13 / 21-11-2024

İrəvan-Tbilisi-İrəvan istiqamətində hava uçuşları başlayır

12:13 / 21-11-2024

Kərim Vəliyev pakistanlı komandanla görüşüb

12:00 / 21-11-2024

Sahil Babayev: "Bu paket 3 milyon insanı əhatə edəcək"

12:00 / 21-11-2024

Rusiyaya güclü artilleriya sistemləri göndərirlər - Foto

11:50 / 21-11-2024

Ermənistan 78 artilleriya qurğusu almaq istəyir

11:45 / 21-11-2024

Generalın oğlu vəzifəyə təyin olunub

11:43 / 21-11-2024

Rusiya Həştərxandan ballistik raket buraxıb - Foto

11:39 / 21-11-2024

Nazir pensiyalarda proqnozlaşdırılan artımları açıqlayıb

11:27 / 21-11-2024

COP29 zirvəsi Ərdoğanı leyboristlərlə barışdırıb

11:19 / 21-11-2024

Dövlət sərhədini pozan hava gəmiləri və... - Hökumət yeni qərar verib

11:15 / 21-11-2024

Bakıda daha 46 marşrutun fəaliyyəti bərpa olunur

10:56 / 21-11-2024

Şəhid ailələri ilə bağlı yeni qaydalar təsdiqlənib

10:54 / 21-11-2024

Pivə istehsalçıları cərimələnib

10:42 / 21-11-2024

İranda güclü zəlzələ olub

10:36 / 21-11-2024

Azərbaycan və Türkiyə xüsusi təyinatlılarının birgə təlimi keçirilir - Fotolar

10:03 / 21-11-2024

İlon Mask miqrasiya ilə bağlı təklif verib

10:02 / 21-11-2024

BMT rəsmisi: "Bakı Bəyannaməsi gələcək üçün mühüm impuls yaradacaq"

09:58 / 21-11-2024

Akula idmançını parçalayıb

09:51 / 21-11-2024

Vladimir Zelenskinin gizli planı varmış

09:42 / 21-11-2024

Merkel: “Tramp Putinə heyran olub”

09:37 / 21-11-2024

Naxçıvan səhiyyəsində həbslər başlayıb

09:36 / 21-11-2024

Bjaniya: “Moskvaya müraciət etməmişik”

09:26 / 21-11-2024

Mask Trampın dəstəyi ilə almanlara meydan oxuyur

09:23 / 21-11-2024

BMT Baş katibi Azərbaycana gəlib - Foto

00:02 / 21-11-2024

Tramp keçmiş prokuroru NATO-ya göndərir

23:46 / 20-11-2024

"Nazir məni kasıblara kömək üçün göndərib" deyən şəxsə hökm oxunub

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

12:28 / 18-11-2024

Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə

12:05 / 19-11-2024

MMC vətəndaşın mənzilini dağıdıb, indi də obyektini ələ keçirmək istəyir - Fotolar

19:50 / 19-11-2024

Beynəlxalq Bank 272 min manat cərimələnib

16:45 / 20-11-2024

Nazir: "Regionlardakı bəzi poçt şöbələrinin bağlanması araşdırılacaq"

16:22 / 20-11-2024

“Real Betis” klubunun nümayəndəsi Bakıda nəyə təəccüblənib? - Foto

15:29 / 18-11-2024

Daha üç şəhərə konsul təyinatı olub - Siyahı

10:03 / 20-11-2024

Azərbaycan və Türkiyənin bələdiyyə təşkilatları arasında görüş keçirilib - Fotolar

17:09 / 18-11-2024

Deputatın oğlu yeni vəzifəyə təyin olunub

16:18 / 19-11-2024

Birinci instansiya məhkəmələrinə hakimlər təyin edilib - Siyahı

15:55 / 20-11-2024

Deputatın "Zəngimcell" oyunu: "Balansınız bitmişdir..."

00:03 / 19-11-2024

Yer kürəsinə təhlükə: qitələr arasındakı məsafələr itəcək

17:14 / 19-11-2024

Zenqin Mask haqqında dedikləri təəccüb doğurub

Şuşanı görüb gəldim... - Kənan Hacı yazır
Tarix: 18-07-2022 17:13 | Bölmə: Kənan HACI

Şirift ölçüsü:

Kənan Hacı

Getdin o yerə ki, getmək olmaz,
Yetdin o yerə ki, yetmək olmaz.

Şuşaya – ruhumuzun Kəbəsinə qədəm qoyanda qoca Füzulinin bu misralarını xatırladım. Hər müşkülü mümkünə çevirən Tanrıya şükürlər etdim. Bir bayatıda deyildiyi kimi: “Vətənə qovuşunca imana, dinə gəldim”.

Şuşa bir güzgüdür. Baxıb özünü görürsən. Bəzən də görə bilmirsən. Şuşa yağışda çimib özünə sığal vermiş, övladlarını qarşılamağa çıxmış anaya bənzəyir. Həyatın gözəlliyindən yazmaq asandır, amma iyirmi səkkiz il əsarətdə qalmış, yağı tapdağında qaralmış torpaqdan, Pənah xanın, Natəvanın şəhərindən yazmaq çətindir. Çətindən də çətin. O şəhər ki, Pənah xanın ruhundan doğulmuşdu. O şəhərdən ki, Qacarın inadını qırmışdı...

Şuşada adamların üzünə baxdım, çiçək kimi açan kim, su kimi axan kim, quş kimi uçan kim... Xoşbəxtlik adamları çiçəyə, suya, quşa çevirmişdi...

Şuşaya daxil olanda bizi dağlar, ağaclar, yollar qarşıladı. İnqilab İsaq deyir ki, Şuşanın rəngləri solub...

Dörd gözlə ətrafı seyr edirəm, gördüklərimi ürəyimə, yaddaşıma yığmağa çalışıram. İlan əyrisinə bənzər yollar bizi Şuşaya yaxınlaşdırır. Dərinlik, genişlik xəyalımızı qanadlandırır. Avtobusumuz dolayları ağır-ağır qalxdıqca hava pillə-pillə sərinləşir.

Şuşaya çatanda avtobusumuzun içində bir təlatüm yaşandı, həyəcanlar dilə gəldi, qələm dostlarımızın dilində “Qarabağ” sədası havalandı:

Bu çəmənlərdə gəzir Vaqifin şux gözəli,
Ruhunu burdan alıb Natəvanın qəzəli...

İzaholunmaz hislər keçirdim; bu səadəti dadmaq üçün iyirmi səkkiz il burnumuzun ucu göynəyib, həsrətimiz qara buluda dönüb başımız üstən çəkilmək bilməyib. Yuxu kimi, xəyal kimi xatırlamışıq... İndi Şuşa öz balalarına qucaq açıb. Bundan böyük səadət ola bilərmi?!

Şuşada Heydər Əliyev Fondu, Mədəniyyət Nazirliyi və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin təşkilatçılığı ilə möhtəşəm Vaqif Poeziya Günləri keçirildi. Ən çox duyğulandığım anlardan biri də yazıçı Natəvan Dəmirçioğlunun Vaqif türbəsi qarşısında diz çöküb onun məzarıyla pıçıldaşmağı oldu. Şair İnqilab İsaqın “Eşidirsən, Şuşa?! Gəlmişik eeeey!!!” hayqırtısı oldu. İlahi, üzlərdə, gözlərdə sevinc çiçəkləri açmışdı. Bu qədər adamın bəxtiyarlığı qarşısında bütün sözlər acizdir.

Axşam çağıdır, “Qarabağ” otelinin qarşısında, çay süfrəsi arxasında toplaşmışıq. Sayman Aruz, Elşad Barat, Elşən Əzim, İnqilab İsaq... Şeir oxuyuruq... Cıdır düzündən, Kirs dağından əsən sərin meh ruhumuza sığal çəkir. Sinəmizə çəkilən dağlar əriyir, illər boyu qövr edən yaralarımız sağalır. Bütövlüyümüzü, qüdrətimizi, bu torpaqların sahibi olduğumuzu bütün varlığımızla hiss edirik.

Yazarlar ikibir-üçbir ötelin həyətində gəzişir. Dayandur Sevgin uşaq təbəssümüylə soruşur:

- Siz heç bilirsiniz biz hardayıq?
- Əlbəttə! Biz Şuşadayıq! – deyirəm.
- Bəli! Şuşadayıq eyyy, Şuşada! – qəhər boğazında düyünlənir.

Axırıncı dəfə nə vaxt belə rahat yatdığımı xatırlamıram. Dan yerinə xal düşəndə yuxudan oyandım. Şuşada yuxudan oyanmaq bilirsiniz nə deməkdir?! Eyvandan şüanın, oksigenin maneəsiz axını ciyərlərimi təzələyir, kərə yağı kimi ilişməyən nəfəs sinəmi yumşaldır. Şehli, ətirli dağ havası adamı məst edir. Yuyunub həyətə düşürəm, İnqilab İsaqla birlikdə Saatlı məscidindən azca yuxarı qalxırıq, səhər-səhər ac qarına şirin tutun dadına baxırıq. Şuşanın şirinliyi canımıza yayılır. Ağacları burun-budaq etmiş armudun saplağından bal damır. Pərişan məhəllələr, üstü salamat, içərisi bərbad, sahibsiz, daşları mamır bağlamış evlər, dəstəkləri pas atmış, taxtaları rütubətdən qabarmış binalar kədər hissi doğurur. Şuşanın yaraları hələ tam sağalmayıb...

Bir azdan “Qarabağ” otelinin həyətində Kitab Sərgisi nümayiş etdiriləcək. Mən də öz kitabımı, İlhamə xanımın “Bayrağı öpən ruhlar” kitabını özümlə gətirmişəm. İlhamə Dağlı bu əsəri yazanda hələ Vətən savaşı bitməmişdi, əsər Şuşanın azad olunmasıyla bitir. Özümü çox xoşbəxt hiss edirəm ki, bu kitab Şuşa Kitabxanasında yer alacaq. Vətən savaşı başlayanda mən Qarabağda şəhid olmuş Məhərrəm Məmmədovun həyatı haqqında roman üzərində işləyirdim. Əsəri Zəfər günündən az sonra bitirdim və möhtəşəm qələbəmizi həmin romanda təsvir etdim. Romandan bir parçanı bu yazıda təqdim edirəm:

Hələ İsa bulağı... İsa bulağı Şuşanın qərb aşacağında, bakir gözəlliyə malik meşənin qoynunda idi. Nə çiçəyinin rəngini, rayihəsini, nə göylərə boy çəkən ağaclarının sayını, növünü sayıb başa çıxan vardı. Bütün dörd fəslin dördündə də öz təkrarsız, dilrüba gözəlliyi ilə göz qamaşdırırdı. Güllü Qarabağın hansı elinə-obasına hörmətli qonaq gələrdisə, onun əylənməyi, şənlənib səfa sürməyi üçün İsa bulağı yada düşərdi. Məclislər qurulardı, hər məclisin özünə yaraşan xanəndə, çalğıçı dəvət olunardı. İsa bulağı meşəsində səs özü də, səsin məlahəti də pərdə-pərdə güclənib artıb ruhlara meydan verərdi. İsa bulağını bir görən min xatırlayardı, bir görən min duyardı. Bu bulağın, bu meşənin səsi-sorağı Şuşanın özü ilə bərabər dünyanın çox-çox adlı-sanlı, səfalı ölkələrində deyilirdi. Şuşa Qafqazın məlahətli, şaqraq səs-istedad, təbiətcə nadir gözəllik məskəni idisə, İsa bulağı Şuşanın şöhrəti idi. Şuşadan öz ölkəsinə qayıdan hər kəsdən İsa bulağını, Cıdır düzünü xəbər alardılar. Bunları sənə göstərməyiblərsə, buralarda seyrə çıxmayıbsansa, deməli, sənə əsl ali hörmət bəslənməyib.

İsa bulağı mühitində, bu tutaş meşədə göyün üzü görünmürdü. Lakin buranın tünd, mavi, firuzə rəngində öz səması vardı. Burada sanki günəş görünmürdü, di gəl, deyirdin bəs əlahiddə İsa bulağı günəşi vardı ki, aləmi qızılı nura qərq eləyirdi. Buradan ay da çətin seçilirdi, amma bu aləm gümüşlənmiş aydınlıqla dolu olardı. Bu möcüzəni görmək az idi, duymaq lazım idi ki, mətləblər, mənalar sənə aydın olsun. Bulağın qoşulduğu kiçicik dərə çayı açıq səma rəngində, ay şəfəqi rəngində axırdı. Xanəndələr susanda elə bil zümzümələri dərə çayında, İsa bulağının axarında qalırdı...”

Heç ağlımın ucundan da keçməzdi ki, bu sətirləri yazdıqdan cəmi iki il sonra Şuşanı, Cıdır düzünü, İsa bulağını görmək mənə nəsib olacaq. İsa bulağına gedəndə çox həyəcanlı idim. Əyilib suyunu ovuclayanda yazıçı Mübariz Örən şəklimi çəkdi. İndi o şəkilə baxıram, düşünürəm ki, heç vaxt bu qədər xoşbəxt olduğum yadıma gəlmir. İsa bulağının bircə içim suyunu içib ürəkdən “oxqayy!” deyirəm. Dil-dil ötən meşənin səfası, çayların, bulaqların avazı ömrə ömür calayır. Dikdirlərin sinəsini minbir dərdin dərmanı olan çiçəklər bəzəmişdi. İnqilab İsaq yolüstü maşını saxladım boy çiçəyi yığır. Çiçəklərin ətri adamı bihuş edir.

Vaqifin məqbərəsi önündə şeir ehtişamını seyr etmək bir ayrı aləmdir. AYB sədri, Xalq yazıçısı Anarın, Xalq yazıçısı Çingiz Abdullayevin, AYB sədrinin müavini Rəşad Məcidin, İlqar Fəhminin, Səlim Babullaoğlunun, Sayman Aruzun, Xalq şairi Vahid Əzizin, Firuzə Məmmədlinin, Xəyal Rzanın, Baba Vəziroğlunun, Nigar Həsənzadənin çıxışları səsləndikdən sonra “Qarabağ şikəstəsi” havalandı. Dərələr bu səsə qəribsəmişdi. Vaqiflə Vidadi Cıdır düzündə yenidən görüşüb qucaqlaşdılar. Əməkdar artist Nicat Kazımovun hazırladığı kompozisiya möhtəşəmliyi ilə yadda qaldı. Vaqifin durnaları səhnədə səfə düzülmüşdü.

Cıdır düzü! Burada o qədər ürəklər sərinləyib ki! O qədər ürəklər yanıb ki! Cıdır düzünə ancaq şənlik yaraşır. Qalaylı qayalar, ağ-ala daşlarla birləşib gümüşü ahəng yaratmışdı. Sanki gümüşü duyğuları əridib dərə aşağı axıtmışdılar ki, dərinliklər gecələr də işıqlansın. Cıdır düzü uçurumun qaşındadır. Axşama yaxın buludlar sanki cıdıra çıxmışdı, ötüşə-ötüşə Daşaltı dərəsində üst-üstə çin-çin yığılmışdı. Sənə elə gəlir ki, dibigörünməz qayalardan özünü atsan, buludlar pərqu döşək kimi səni göydə tutar.

Şuşa Qarabağın gümüşü papağıdır. Gümüşdən də qiymətli xəzinədir Şuşa!

Səfərimiz başa çatır. Bundan belə istədiyimiz vaxt Şuşaya – öz evimizə, öz el-obamıza gələcəyik.

Şuşa gümüşü yorğanını başına çəkib yuxuya gedir. Yuxun şirin olsun, Şuşa!

Müəllifin bütün yazıları - Kənan HACI

Bütün yazarlar

Ana səhifəyə dön