18:45 / 20-05-2025
Yanacaqsız işləyən mühərrik kəşf ediblər
18:23 / 20-05-2025
Tramp Avropa liderlərini çıxılmaz vəziyyətlə üzləşdirir
18:14 / 20-05-2025
Tofiq Yaqublunun şikayəti rədd olunub
18:12 / 20-05-2025
Ukrayna nümayəndələri İstanbul görüşündə rus dilində danışıblar
18:02 / 20-05-2025
İlham Əliyevlə Viktor Orban görüşüb - Birgə bəyanat - (Yenilənib) - Fotolar
17:54 / 20-05-2025
Bələdiyyələrin vahid informasiya sistemi yaradılacaq
17:48 / 20-05-2025
Polis 75 kq narkotik maddəni dövriyyədən çıxarıb - 10 nəfər saxlanılıb
17:24 / 20-05-2025
10 kiloqram qızılı talayan dəstə tutulub - Video
17:12 / 20-05-2025
Prokuror "Abzas işi" ilə bağlı cəza istəyib
16:34 / 20-05-2025
Tanınmış musiqiçi xeyriyyəçilik edib - Fotolar
16:01 / 20-05-2025
Ər arvadını öldürərək Kür çayına atıb
15:55 / 20-05-2025
Tramp sülh danışıqlarından çıxa bilər: “Bu, mənim müharibəm deyil”
15:43 / 20-05-2025
Xamnəi ABŞ-la danışıqlardan müsbət nəticə gözləmir
14:50 / 20-05-2025
III Çarlz Azərbaycan prezidentinə məktub göndərib - Mətn
14:47 / 20-05-2025
Kral Salman İlham Əliyevə məktub ünvanlayıb
14:30 / 20-05-2025
Sabah güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
14:29 / 20-05-2025
Rusiyaya qarşı 17-ci sanksiya paketi təsdiqlənib
14:20 / 20-05-2025
Qarabağa növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
14:04 / 20-05-2025
İlham Əliyev Macarıstanda işgüzar səfərdədir - Fotolar
14:00 / 20-05-2025
İcra başçısı onları vəzifədən azad edib
13:33 / 20-05-2025
Hindistan Ermənistanın silah bazarında Rusiyanı əvəz edir
13:08 / 20-05-2025
Sumqayıtdakı zavodda partlayış olub - (Yenilənib)
13:02 / 20-05-2025
Limana və gəmilərə hücum ola bilər
12:59 / 20-05-2025
İki direktora şiddətli töhmət veriblər
12:51 / 20-05-2025
“Son zəng” iyunun 14-də çalınacaq
12:34 / 20-05-2025
Pakistan və Hindistan razılaşıb
12:22 / 20-05-2025
Ərdoğan vasitəçilikdən nə qazanır?
12:01 / 20-05-2025
Un neçəyədir? - Açıqlama
11:56 / 20-05-2025
Əleyhdarları lüks təyyarəni Trampdan almaq istəyirlər
11:34 / 20-05-2025
Üç ölkə İsraili sanksiyalarla hədələyir
15:02 / 16-05-2025
15 gün sovetlərsiz yaşayan Lənkəran...
09:51 / 16-05-2025
Professor: Əsas şüar “Vahid vətən, vahid dövlət, vahid bayraq!” ola bilər
17:37 / 16-05-2025
Türkiyənin qlobal rolu artır, təsir imkanları genişlənir - Partiya sədri
08:45 / 16-05-2025
Çindən Qazaxıstana turist axını var
01:38 / 16-05-2025
“Avroviziya-2025”-in finalçıları bəlli olub - Siyahı
14:21 / 16-05-2025
İlham Əliyev Avropa İttifaqı rəhbərləri ilə görüşüb - Fotolar
10:38 / 17-05-2025
Venera planetində yaşayış mümkündür
16:30 / 19-05-2025
Zülfüqarov: Şərtlər Avropadan Azərbaycanla sağlam münasibətlər qurmağı tələb edir
12:20 / 16-05-2025
“Əmək pensiyaları haqqında” qanun dəyişib
08:33 / 16-05-2025
Məşhur müğənni hücuma görə həbs edilib
11:12 / 16-05-2025
Kirayə mənzillər layihəsində dələduzluq: kreditlər necə "fırladılır"? - Açıqlamalar
09:20 / 16-05-2025
Tədris Cərrahiyyə Klinikası deputatın şirkətindən 1.2 milyonluq dərman alır
Sim üstə əriyən mizrab - Kənan Hacı yazır
Tarix: 01-09-2022 13:42 | Bölmə: Kənan HACI
Kənan Hacı
Xalq artisti, professor Vamiq Məmmədəliyev dünyasına səyahət
Muğam dünyasına səyahət insanı ucsuz-bucaqsız, hüdudsuz ənginliklərə aparır. Qəlbin asimanında pərvazlanırsan, duyğular dənizində üfüqlər səni ahənrüba kimi özünə çəkir... Yol uzandıqca “Çahargah”ın şimşək çaxışında, “Segah”ın ilğımlı səhrasında, “Rast”da rastına çıxan sözlərin sehrində, “Şüştər”in kədər yağışında... arınıb durulursan, səsdə ləpələnən sözlər ruhuna sığal çəkir.
Belə bir səyahəti kim arzulamaz? Harda səs var, səda var, insan oğlu ora doğru can atır. Bizim getdiyimiz məkanda, Kürdəxanıda bir sənətkar yaşayır. Ötən əsrin 50-ci, 60-cı illərində kənd klubunun tar dərnəyindən başlanan yol onu Ustad məqamına gətirib çıxarıb. Bu bəstəboy oğlanın gələcəyin məşhur tarzəni olacağı, şöhrəti ölkələr dolaşacağı o vaxt heç kəsin ağlına gəlməzdi. Onun tara, muğama olan tükənməz, intəhasız sevgisi ötəri bir həvəs deyildi, içində bir bulaq qaynayırdı, o bulaq barmaqlarına doğru axırdı, hər dəfə mizrabı tarın simlərinə toxunduranda özünü xoşbəxt hiss edirdi. Sinəsində ikinci ürəyə dönmüşdü tar... Bu ürək əlindən tutub onu əvvəlcə Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Texnikumuna, daha sonra isə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına gətirib çıxartdı. O, Bəhram Mansurov, Əhməd Bakıxanov, Hacı Məmmədov kimi görkəmli tarzənlərdən dərs aldı. Zaman gəldi, müəllimlərini əvəz etdi, özü də müəllim oldu. Uzun illər Bakı Musiqi Akademiyasında baş müəllim kimi çalışan Vamiq Məmmədəliyev hal-hazırda Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində Musiqi sənəti fakültəsinin dekanı kimi fəaliyyət göstərir. 76 yaşında olduqca qıvraq görünür. Onu cavan saxlayan zəhmət və sevgi dünyanı və özünü dərk edən gündən yol yoldaşı olub. Vamiq – aşiq, vurğun deməkdir. O, bu sənətin vurğunu, aşiqi olmasaydı, bu gün Vamiq Məmmədəliyev olmayacaqdı. Bütün həyatını tara həsr edən Vamiq müəllimə tar da az şey verməyib – xalq sevgisi, hörmət və şöhrət tarın ona bəşx etdikləridir. Onun daxilindən gələn sadəlik və səmimiyyət imkan verməyib ki, məşhurluq və şöhrətdən başı gicəllənsin. Həyatının ritmini lap yeniyetməlik illərindən necə tutmuşdusa, bu gün də həmin ritmlə ömür və sənət yolunda addımlayır.
Muğam irsimizin tədqiqatçısı, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Gülhüseyn Kazımlı və texnika elmləri doktoru Turan İbrahimovla birlikdə yayın son günlərində Vamiq müəllimin adı dillərdə dolaşan əfsanəvi bağına yollandıq. Bizi mehmannəvazlıqla qarşıladı, quyudan çıxan sərin suyu üzümüzə çəkincə şəhərin canımıza hopmuş bürküsü bizi tərk etdi. Mütəvazi görkəmli həyətin bir küncündə qalaqlanmış odunlar, su dolu daş axur, külafirəngi, sıra ilə düzülmüş yeddi otağın mistik aurası diqqətimizi çəkdi. Talvarın yuxarı başında Vamiq müəllimin uzun illərdən bəri topladığı eksponatlar səliqə ilə düzülüb: satıl, güyüm, sərnic, teşt, ləyən, sini, cəhrə... Bu görüntülər bizi xəyalən qədimliyə doğru çəkib aparır.
- Gündə bir neçə dəfə bu daş axuru suyla doldururam ki, quşlar su içsin, - deyir.
Çox güman ki, quşların cəh-cəhi onun yaradıcı dünyasına rəng qatır, daim hər yerdə ahəng axtaran sənətkar bu harmoniyanı təbiətdə axtarır. Ağacların budaqlarında dolaşan quşları müşahidə etdiyimizi görüb: - quşlar təbiətin sanitarlarıdır, - deyir.
Bir gün öncə Gülhüseyn müəllim görüş vaxtını müəyyənləşdirmək üçün Vamiq müəllimə zəng edəndə zarafatla: Yaxşı, nahardan əvvəl gələk, ya sonra? – deyə soruşmuşdu. Vamiq müəllim arif adamdır, “nahardan əvvəl gəlin” – dedi. Xeyli gülüşdük.
Ağ şanı, qara şanı, əncir, müxtəlif meyvələr süfrəni bəzəyir. O, danışdıqca düşünürəm ki, bu evdə kimlər olmayıb?! Ustad xanəndələr, musiqiçilər, alimlər, söz adamları... Özü demiş, evi həmişə qonaq-qaralı olub. Qonaq sarıdan da son dərəcə zəngin adamdır.
Söz sözü çəkir. Ustad tarzən öz sələflərini xatırlayır, Qurban Pirimovla ünsiyyətindən, Hacıbaba Hüseynovla, Arif Babayevlə, digər sənət dostlarıyla birlikdə iştirak etdiyi məclislərdən dürlü-dürlü, maraqlı əhvalatlar danışır. Turan İbrahmov bu söhbətləri videolentə köçürür. Əlbəttə, bu ələdüşməz fürsəti heç vəchlə qaçırmaq olmaz. Kim bilir, bir də bu sənət ocağına nə vaxt yolumuz düşəcək? Elə gəlmişkən, bu söhbətləri yaddaşa köçürmək lazımdır.
Gülhüseyn müəllim məşhur Şuşalı xanəndə Məşədi Məhəmməd Fərzəliyev haqqında yazdığı kitabın detallarını danışır. Məşədi Məhəmmədin lent yazılarını dinləyirik. Vamiq müəllim xanəndənin zəngulələrinə heyrətini gizlətmir.
- O məşhur əhvalatı bilirsiniz də. Gəncədə Bağbanlar kəndində toy var imiş. Bu toyda Məşədi Məhəmmədlə Cabbar bir yerdə imişlər. Cabbar Məşədi Məhəmmədə nəsə deyir. Məşədi Məhəmməd də özündən çıxır, deyir ki, məni əsəbiləşdirməyin, hamınızı qataram zənguləmin qabağına, düz vağzala qədər qovaram.
Xanəndə Musa Şuşinski bu söhbətin canlı şahidi olmuşdu və onu xatirələrində qələmə almışdı. Bu və digər zəngin məlumatlar Gülhüseyn müəllimin kitabında yer alır. Haşiyə çıxaraq qeyd edim ki, onun Məşədi Məhəmməd Fərzəliyevlə bağlı tədqiqatları bir sıra qiymətli sənədlərin, səs yazılarının üzə çıxmasına səbəb oldu. Elə Vamiq müəllimlə görüşümüzün əsas səbəbi də Məşədi Məhəmməd Fərzəliyev haqqında yazılan kitab üçün onun da fikirlərini almaq idi. Amma Məşədi Məhəmməd Fərzəliyevdən danışarkən, o dövrün ad-san qazanmış məşhur xanəndə və sazəndələrini xatırlamamaq qeyri-mümkündür. Onların böyük əksəriyyəti Xarrat Qulu məktəbini keçmişdilər, Azərbaycan muğamını öz çiyinlərində XX əsrə daşımışdılar. XX əsrdə Seyid Şuşinski, Xan Şuşinski kimi korifey sənətkarlar o əsrlə bu əsr arasında körpü oldular, yeni xanəndələr nəsli yetişdirdilər. Bu proses isə Vamiq Məmmədəliyevin gözləri qarşısında baş verib.
El məclislərində bəzən Vamiq müəllim xanəndələrə “Rast”, “Şüştər”, “Humayun” oxudarmış. Xanəndə də elə zənn edərmiş ki, bunu camaat sifariş verib, oxuyarmışlar. Amma biləndə ki, Vamiq müəllim bunu özündən deyib, əsəbiləşər, “sən bizi havayı oxudursan” – deyərmişlər. Vamiq müəllim onda belə cavab verərmiş:
- Əsla! Mən sizi havayı oxutmuram, sizi xalqa sevdirirəm, bununla xalq sevgisi qazanırsınız.
Əlbəttə, Vamiq müəllim bu fəndi işlətməklə xanəndənin nüfuzunu artırır, səsinin imkanlarından qədərincə istifadə etməsi üçün şərait yaradırdı.
Deyir ki, müğam üçlüyü məclisin yuxarı başında əyləşir, bütün məclisin diqqəti onlarda olur. Buna görə, xanəndə də, tarzən də, kamança ifaçısı da oturuşuna, duruşuna, hər bir hərəkətinə diqqət yetirməlidir. Bizə camaat baxır, bu məsuliyyəti dərk etmək lazımdır.
Danışır ki, bir məclisdə Zülfü Adıgözəlov “Çahargah” oxuyurdu, Seyid isə əsasına dirsəklənib mürgüləyirdi. Qəfildən necə oldusa, Seyid qavalı Zülfünün əlindən alıb “Çahargah”ın mayesində “Bali-Kəbutər” oxumağa başladı. Zülfü eləcə bunu deyə bildi: Cəddinə qurban olum, ay Seyid!
Seyid qavalı havaya atıb məharətlə tutdu və zənguləsi ilə məclisi tez bir zamanda sehrlədi. O qədər belə hadisələrin şahidi olmuşam ki! Demək olar ki, bütün ustad xanəndələri müşayiət etmişəm. Mən görməmişəm, amma deyirlər ki, Qurban Pirimovun biləyi o qədər qüvvətli imiş ki, biləyinə daş bağlayırmışlar ki, qolunun nə qədər qüvvətli olduğunu görsünlər.
Vamiq müəllimin doyulmaz söhbətləri, gerçəklərə sadiq qalan yaddaşı həm də muğam tariximizin son dərəcə qiymətli xəzinəsinin bir parçasıdır.
Çay süfrəsi arxasında tarı kökləyib bizə “Xaric Segah” çalır. “Xaric Segah”a həm də “Yetim Segah” deyirlər. Şair dostum Arif Fərzəlinin misraları yadıma düşür:
Bir qaçıb obaya hay sal, ay uşaq,
Dədəsi tapılıb Yetim Segahın.
Ölməz bəstəkarımız Cahangir Cahangirovun “Ana”sıyla tamamlayır “Yetim Segah”ı. Yetimliyin acısını ana qədər ovuda bilən kim ola bilər?! Tarın simlərindən qopan yanğı hər kəsin ürəyinə od salır. Vamiq müəllim sanki rəssam kimi səslə tablo çəkir. Bu, sənətin möcüzəsi deyilmi?! Səs xəyalda görüntü yaradır, duyğularımızı anasızlığın həsrətinə kökləyir. Bu masa arxasında oturanların hamısı anasızdır. Hər birimizı xəyalən analı dünyamıza aparan bu çalğı tədricən yenə bu məclisə qaytarır. Mizrab sanki sim üstə əriyir, tar ustadın sinəsində silkələnib toxtayır.
Çöldə gilavar xəzriylə əvəz olunur. Vamiq müəllim siqaretini alışdırıb fikrə gedir. Handan-hana dillənir:
- Xəzri gələndə belə deyərlər: gəldi Xəzri, ver nəziri.
Bu həyətdə sanki ağaclar da muğam havasıyla qidalanır. Əncirin, tutun, üzümün dadında da muğam dadı var. Vamiq müəllim bizi antikvar əşyaların qorunduğu otağa aparır. Son dərəcə qiymətli qrammafon valları, xarici ölkələrdən gətirdiyi müxtəlif musiqi alətləri, suvenirlər... Sanki ötən əsrin əvvəllərinə səyahət edirsən. Qədimi patefonda Sara Qədimovanın uzaq 50-ci illərdən havalanan səsi insanı qəribə, izaholunmaz duyğulara kökləyir. Biz sanki sehrli faytona minib yüz il əvvələ səhayətə çıxmışıq. Vudi Allenin “Parisdə gecəyarı” filmini yəqin ki, çoxları xatırlayır. Gənc bir yazıçı antikvar faytona minib bir əsr əvvələ yollanır və orda sevdiyi yazıçılarla görüşür. Eyni təəssüratı yaşadıq.
Vamiq Məmmədəliyevlə görüşümüz yaddaşımızda dərin iz buraxdı. Ustada uzun ömür, can sağlığı arzulayıb şəhərə qayıdırıq. İçimdə hələ də “Yetim Segah” səslənir. Öz-özümə pıçıldayıram:
Bir qaçıb obaya hay sal, ay uşaq,
Dədəsi tapılıb Yetim Segahın...
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-09-2022 13:42 | Bölmə: Kənan HACI
Kənan Hacı
Xalq artisti, professor Vamiq Məmmədəliyev dünyasına səyahət
Muğam dünyasına səyahət insanı ucsuz-bucaqsız, hüdudsuz ənginliklərə aparır. Qəlbin asimanında pərvazlanırsan, duyğular dənizində üfüqlər səni ahənrüba kimi özünə çəkir... Yol uzandıqca “Çahargah”ın şimşək çaxışında, “Segah”ın ilğımlı səhrasında, “Rast”da rastına çıxan sözlərin sehrində, “Şüştər”in kədər yağışında... arınıb durulursan, səsdə ləpələnən sözlər ruhuna sığal çəkir.
Belə bir səyahəti kim arzulamaz? Harda səs var, səda var, insan oğlu ora doğru can atır. Bizim getdiyimiz məkanda, Kürdəxanıda bir sənətkar yaşayır. Ötən əsrin 50-ci, 60-cı illərində kənd klubunun tar dərnəyindən başlanan yol onu Ustad məqamına gətirib çıxarıb. Bu bəstəboy oğlanın gələcəyin məşhur tarzəni olacağı, şöhrəti ölkələr dolaşacağı o vaxt heç kəsin ağlına gəlməzdi. Onun tara, muğama olan tükənməz, intəhasız sevgisi ötəri bir həvəs deyildi, içində bir bulaq qaynayırdı, o bulaq barmaqlarına doğru axırdı, hər dəfə mizrabı tarın simlərinə toxunduranda özünü xoşbəxt hiss edirdi. Sinəsində ikinci ürəyə dönmüşdü tar... Bu ürək əlindən tutub onu əvvəlcə Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Texnikumuna, daha sonra isə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına gətirib çıxartdı. O, Bəhram Mansurov, Əhməd Bakıxanov, Hacı Məmmədov kimi görkəmli tarzənlərdən dərs aldı. Zaman gəldi, müəllimlərini əvəz etdi, özü də müəllim oldu. Uzun illər Bakı Musiqi Akademiyasında baş müəllim kimi çalışan Vamiq Məmmədəliyev hal-hazırda Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində Musiqi sənəti fakültəsinin dekanı kimi fəaliyyət göstərir. 76 yaşında olduqca qıvraq görünür. Onu cavan saxlayan zəhmət və sevgi dünyanı və özünü dərk edən gündən yol yoldaşı olub. Vamiq – aşiq, vurğun deməkdir. O, bu sənətin vurğunu, aşiqi olmasaydı, bu gün Vamiq Məmmədəliyev olmayacaqdı. Bütün həyatını tara həsr edən Vamiq müəllimə tar da az şey verməyib – xalq sevgisi, hörmət və şöhrət tarın ona bəşx etdikləridir. Onun daxilindən gələn sadəlik və səmimiyyət imkan verməyib ki, məşhurluq və şöhrətdən başı gicəllənsin. Həyatının ritmini lap yeniyetməlik illərindən necə tutmuşdusa, bu gün də həmin ritmlə ömür və sənət yolunda addımlayır.
Muğam irsimizin tədqiqatçısı, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Gülhüseyn Kazımlı və texnika elmləri doktoru Turan İbrahimovla birlikdə yayın son günlərində Vamiq müəllimin adı dillərdə dolaşan əfsanəvi bağına yollandıq. Bizi mehmannəvazlıqla qarşıladı, quyudan çıxan sərin suyu üzümüzə çəkincə şəhərin canımıza hopmuş bürküsü bizi tərk etdi. Mütəvazi görkəmli həyətin bir küncündə qalaqlanmış odunlar, su dolu daş axur, külafirəngi, sıra ilə düzülmüş yeddi otağın mistik aurası diqqətimizi çəkdi. Talvarın yuxarı başında Vamiq müəllimin uzun illərdən bəri topladığı eksponatlar səliqə ilə düzülüb: satıl, güyüm, sərnic, teşt, ləyən, sini, cəhrə... Bu görüntülər bizi xəyalən qədimliyə doğru çəkib aparır.
- Gündə bir neçə dəfə bu daş axuru suyla doldururam ki, quşlar su içsin, - deyir.
Çox güman ki, quşların cəh-cəhi onun yaradıcı dünyasına rəng qatır, daim hər yerdə ahəng axtaran sənətkar bu harmoniyanı təbiətdə axtarır. Ağacların budaqlarında dolaşan quşları müşahidə etdiyimizi görüb: - quşlar təbiətin sanitarlarıdır, - deyir.
Bir gün öncə Gülhüseyn müəllim görüş vaxtını müəyyənləşdirmək üçün Vamiq müəllimə zəng edəndə zarafatla: Yaxşı, nahardan əvvəl gələk, ya sonra? – deyə soruşmuşdu. Vamiq müəllim arif adamdır, “nahardan əvvəl gəlin” – dedi. Xeyli gülüşdük.
Ağ şanı, qara şanı, əncir, müxtəlif meyvələr süfrəni bəzəyir. O, danışdıqca düşünürəm ki, bu evdə kimlər olmayıb?! Ustad xanəndələr, musiqiçilər, alimlər, söz adamları... Özü demiş, evi həmişə qonaq-qaralı olub. Qonaq sarıdan da son dərəcə zəngin adamdır.
Söz sözü çəkir. Ustad tarzən öz sələflərini xatırlayır, Qurban Pirimovla ünsiyyətindən, Hacıbaba Hüseynovla, Arif Babayevlə, digər sənət dostlarıyla birlikdə iştirak etdiyi məclislərdən dürlü-dürlü, maraqlı əhvalatlar danışır. Turan İbrahmov bu söhbətləri videolentə köçürür. Əlbəttə, bu ələdüşməz fürsəti heç vəchlə qaçırmaq olmaz. Kim bilir, bir də bu sənət ocağına nə vaxt yolumuz düşəcək? Elə gəlmişkən, bu söhbətləri yaddaşa köçürmək lazımdır.
Gülhüseyn müəllim məşhur Şuşalı xanəndə Məşədi Məhəmməd Fərzəliyev haqqında yazdığı kitabın detallarını danışır. Məşədi Məhəmmədin lent yazılarını dinləyirik. Vamiq müəllim xanəndənin zəngulələrinə heyrətini gizlətmir.
- O məşhur əhvalatı bilirsiniz də. Gəncədə Bağbanlar kəndində toy var imiş. Bu toyda Məşədi Məhəmmədlə Cabbar bir yerdə imişlər. Cabbar Məşədi Məhəmmədə nəsə deyir. Məşədi Məhəmməd də özündən çıxır, deyir ki, məni əsəbiləşdirməyin, hamınızı qataram zənguləmin qabağına, düz vağzala qədər qovaram.
Xanəndə Musa Şuşinski bu söhbətin canlı şahidi olmuşdu və onu xatirələrində qələmə almışdı. Bu və digər zəngin məlumatlar Gülhüseyn müəllimin kitabında yer alır. Haşiyə çıxaraq qeyd edim ki, onun Məşədi Məhəmməd Fərzəliyevlə bağlı tədqiqatları bir sıra qiymətli sənədlərin, səs yazılarının üzə çıxmasına səbəb oldu. Elə Vamiq müəllimlə görüşümüzün əsas səbəbi də Məşədi Məhəmməd Fərzəliyev haqqında yazılan kitab üçün onun da fikirlərini almaq idi. Amma Məşədi Məhəmməd Fərzəliyevdən danışarkən, o dövrün ad-san qazanmış məşhur xanəndə və sazəndələrini xatırlamamaq qeyri-mümkündür. Onların böyük əksəriyyəti Xarrat Qulu məktəbini keçmişdilər, Azərbaycan muğamını öz çiyinlərində XX əsrə daşımışdılar. XX əsrdə Seyid Şuşinski, Xan Şuşinski kimi korifey sənətkarlar o əsrlə bu əsr arasında körpü oldular, yeni xanəndələr nəsli yetişdirdilər. Bu proses isə Vamiq Məmmədəliyevin gözləri qarşısında baş verib.
El məclislərində bəzən Vamiq müəllim xanəndələrə “Rast”, “Şüştər”, “Humayun” oxudarmış. Xanəndə də elə zənn edərmiş ki, bunu camaat sifariş verib, oxuyarmışlar. Amma biləndə ki, Vamiq müəllim bunu özündən deyib, əsəbiləşər, “sən bizi havayı oxudursan” – deyərmişlər. Vamiq müəllim onda belə cavab verərmiş:
- Əsla! Mən sizi havayı oxutmuram, sizi xalqa sevdirirəm, bununla xalq sevgisi qazanırsınız.
Əlbəttə, Vamiq müəllim bu fəndi işlətməklə xanəndənin nüfuzunu artırır, səsinin imkanlarından qədərincə istifadə etməsi üçün şərait yaradırdı.
Deyir ki, müğam üçlüyü məclisin yuxarı başında əyləşir, bütün məclisin diqqəti onlarda olur. Buna görə, xanəndə də, tarzən də, kamança ifaçısı da oturuşuna, duruşuna, hər bir hərəkətinə diqqət yetirməlidir. Bizə camaat baxır, bu məsuliyyəti dərk etmək lazımdır.
Danışır ki, bir məclisdə Zülfü Adıgözəlov “Çahargah” oxuyurdu, Seyid isə əsasına dirsəklənib mürgüləyirdi. Qəfildən necə oldusa, Seyid qavalı Zülfünün əlindən alıb “Çahargah”ın mayesində “Bali-Kəbutər” oxumağa başladı. Zülfü eləcə bunu deyə bildi: Cəddinə qurban olum, ay Seyid!
Seyid qavalı havaya atıb məharətlə tutdu və zənguləsi ilə məclisi tez bir zamanda sehrlədi. O qədər belə hadisələrin şahidi olmuşam ki! Demək olar ki, bütün ustad xanəndələri müşayiət etmişəm. Mən görməmişəm, amma deyirlər ki, Qurban Pirimovun biləyi o qədər qüvvətli imiş ki, biləyinə daş bağlayırmışlar ki, qolunun nə qədər qüvvətli olduğunu görsünlər.
Vamiq müəllimin doyulmaz söhbətləri, gerçəklərə sadiq qalan yaddaşı həm də muğam tariximizin son dərəcə qiymətli xəzinəsinin bir parçasıdır.
Çay süfrəsi arxasında tarı kökləyib bizə “Xaric Segah” çalır. “Xaric Segah”a həm də “Yetim Segah” deyirlər. Şair dostum Arif Fərzəlinin misraları yadıma düşür:
Bir qaçıb obaya hay sal, ay uşaq,
Dədəsi tapılıb Yetim Segahın.
Ölməz bəstəkarımız Cahangir Cahangirovun “Ana”sıyla tamamlayır “Yetim Segah”ı. Yetimliyin acısını ana qədər ovuda bilən kim ola bilər?! Tarın simlərindən qopan yanğı hər kəsin ürəyinə od salır. Vamiq müəllim sanki rəssam kimi səslə tablo çəkir. Bu, sənətin möcüzəsi deyilmi?! Səs xəyalda görüntü yaradır, duyğularımızı anasızlığın həsrətinə kökləyir. Bu masa arxasında oturanların hamısı anasızdır. Hər birimizı xəyalən analı dünyamıza aparan bu çalğı tədricən yenə bu məclisə qaytarır. Mizrab sanki sim üstə əriyir, tar ustadın sinəsində silkələnib toxtayır.
Çöldə gilavar xəzriylə əvəz olunur. Vamiq müəllim siqaretini alışdırıb fikrə gedir. Handan-hana dillənir:
- Xəzri gələndə belə deyərlər: gəldi Xəzri, ver nəziri.
Bu həyətdə sanki ağaclar da muğam havasıyla qidalanır. Əncirin, tutun, üzümün dadında da muğam dadı var. Vamiq müəllim bizi antikvar əşyaların qorunduğu otağa aparır. Son dərəcə qiymətli qrammafon valları, xarici ölkələrdən gətirdiyi müxtəlif musiqi alətləri, suvenirlər... Sanki ötən əsrin əvvəllərinə səyahət edirsən. Qədimi patefonda Sara Qədimovanın uzaq 50-ci illərdən havalanan səsi insanı qəribə, izaholunmaz duyğulara kökləyir. Biz sanki sehrli faytona minib yüz il əvvələ səhayətə çıxmışıq. Vudi Allenin “Parisdə gecəyarı” filmini yəqin ki, çoxları xatırlayır. Gənc bir yazıçı antikvar faytona minib bir əsr əvvələ yollanır və orda sevdiyi yazıçılarla görüşür. Eyni təəssüratı yaşadıq.
Vamiq Məmmədəliyevlə görüşümüz yaddaşımızda dərin iz buraxdı. Ustada uzun ömür, can sağlığı arzulayıb şəhərə qayıdırıq. İçimdə hələ də “Yetim Segah” səslənir. Öz-özümə pıçıldayıram:
Bir qaçıb obaya hay sal, ay uşaq,
Dədəsi tapılıb Yetim Segahın...
Müəllifin bütün yazıları - Kənan HACI
Bölməyə aid digər xəbərlər
9-03-2023, 16:34
Kənan HACI - Əzizə Cəfərzadənin oxuculara tanış olmayan romanı - “Qobustan çökəklərində”
26-12-2022, 17:30
Kənan HACI - Azərbaycanın dünya ədəbiyyatındakı boş qalmış yeri - Kənan Hacı yazır
15-08-2022, 17:31
“Hamı yoldan yarısın...” - Kənan Hacı yazır
4-07-2022, 12:08
Yazıçının son əsəri - “Eşq sultanı” - Kənan Hacı yazır
31-01-2022, 10:43
Epifaniya və ya “Omikron” mövsümü - Kənan Hacı yazır
3-04-2020, 17:50
Kənan HACI - Virussuz dünya və ya Hararinin görə bilmədiyi fəlakət - Kənan Hacı yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
