15:08 / 30-09-2023
Baş Prokurorluq: separatçı qurumun daha iki təmsilçisi həbs olunub
14:52 / 30-09-2023
Silah-sursat və döyüş texnikası müsadirə olunub - Video
13:06 / 30-09-2023
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:38 / 30-09-2023
Prezident İlham Əliyev Beynəlxalq Astronavtika Federasiyasının prezidentini qəbul edib - Yenilənib
12:35 / 30-09-2023
Milli Qəhrəman Fəxri Xiyabanda dəfn edilib - Fotolar
11:43 / 30-09-2023
XİN: "Ermənistanın Azərbaycana qarşı irəli sürdüyü növbəti iddialar tamamilə əsassızdır"
11:35 / 30-09-2023
Müsadirə edilən artilleriya qurğuları... - Video
11:06 / 30-09-2023
Abşeronda dava: 3 nəfər bir-birlərini bıçaqlayıb, biri ölüb
09:58 / 30-09-2023
Elizabet - Akif Abbasovun tərcüməsi
09:15 / 30-09-2023
Qarabağdakı döyüş mövqeləri ləğv edilir - Video
02:04 / 30-09-2023
Nyu-Yorkda fövqəladə vəziyyət elan edilib - Fotolar
22:02 / 29-09-2023
Şuşa-Xankəndi yolunda tərk edilmiş döyüş mövqeləri... - Video
21:59 / 29-09-2023
Belçikada kilsədə rüsvayçılıq - Din xadimləri illərlə uşaqları zorlayıblar
19:48 / 29-09-2023
İlham Əliyev Zəngilanda Forumda: "Bizim səbrimizlə oynamasınlar" - Tam mətn - Fotolar (Yenilənib)
19:24 / 29-09-2023
İşçi qrup üzvlərinin Xankəndiyə səfəri nəzərdə tutulub
19:20 / 29-09-2023
Yevlaxda ermənilərlə növbəti görüş keçirilib - (Yenilənib) - Foto
19:18 / 29-09-2023
Yeddi ölkə Ukrayna üçün sursat sifarişi verib
19:07 / 29-09-2023
Üç ölkə qanunsuz miqrasiyaya qarşı işçi qrup yaradır
18:50 / 29-09-2023
Ukraynalı diversantlar Rusiya ərazisinə daxil olmağa cəhd ediblər
18:13 / 29-09-2023
Qarabağda müsadirə edilmiş döyüş texnikası, silah və sursatın yeni - Siyahısı (Yenilənib)
18:03 / 29-09-2023
Separatçı rejimin keçmiş “müdafiə naziri” Laçında ələ keçib
17:58 / 29-09-2023
Mikayıl Cabbarov Gürcüstana səfər edib
17:48 / 29-09-2023
FHN: "Xankəndi yaxınlığında partlayışda 48 nəfərin cəsədi çıxarılıb" - Video
17:35 / 29-09-2023
Bakıda əməliyyat: daha üç nəfər tutulub
17:17 / 29-09-2023
Xaricdə doktorantura təhsilinə dair sənəd qəbulunun müddəti uzadılıb
16:56 / 29-09-2023
Azərbaycan BMT-nin müvafiq qurumlarını Qarabağ bölgəsinə dəvət edib
16:33 / 29-09-2023
Qarabağda terrorlar törədən general-mayor həbs edilib - (Video) - Yenilənib
16:11 / 29-09-2023
İlham Əliyev: "Biz Qafqazda sülh və sabitlik istəyirik"
15:48 / 29-09-2023
Prezident: "Biz Qarabağın erməni əhalisinin hüquqlarını təmin edəcəyik"
09:31 / 27-09-2023
Şadlıq sarayında yanğın: yüzdən çox insan ölüb, çoxsaylı yaralı var - (Video) - Yenilənib
16:30 / 25-09-2023
Ağdərə tam olaraq Azərbaycan dövlətinin nəzarətinə keçib
20:08 / 25-09-2023
Rusiyanın Cənubi Qafqaz siyasəti müzakirə olunub - Fotolar
14:14 / 27-09-2023
Separatçı Ruben Vardanyan sərhəddə saxlanılıb - (Yenilənib+)
16:17 / 25-09-2023
Əliyev ilə Ərdoğan Naxçıvanda: qaz boru kəmərinin təməlqoyma mərasimi olub (Yenilənib)
11:50 / 26-09-2023
13 550 erməni Qarabağı tərk edib
00:05 / 26-09-2023
“Qənirə Paşayevanın ölməsi ilə bağlı yayılan xəbər yalandır”
00:01 / 26-09-2023
Bakıdan Xankəndinə tibbi yardım göndərilib
00:04 / 27-09-2023
Azərbaycanda Anım Günüdür
19:55 / 27-09-2023
Xocalı soyqırımına görə axtarışda olan terrorçu Laçında ələ keçib
18:00 / 25-09-2023
Ermənilər Əsgəranı boşaldır
Sim üstə əriyən mizrab - Kənan Hacı yazır
Tarix: 01-09-2022 13:42 | Bölmə: Kənan HACI
Kənan Hacı
Xalq artisti, professor Vamiq Məmmədəliyev dünyasına səyahət
Muğam dünyasına səyahət insanı ucsuz-bucaqsız, hüdudsuz ənginliklərə aparır. Qəlbin asimanında pərvazlanırsan, duyğular dənizində üfüqlər səni ahənrüba kimi özünə çəkir... Yol uzandıqca “Çahargah”ın şimşək çaxışında, “Segah”ın ilğımlı səhrasında, “Rast”da rastına çıxan sözlərin sehrində, “Şüştər”in kədər yağışında... arınıb durulursan, səsdə ləpələnən sözlər ruhuna sığal çəkir.
Belə bir səyahəti kim arzulamaz? Harda səs var, səda var, insan oğlu ora doğru can atır. Bizim getdiyimiz məkanda, Kürdəxanıda bir sənətkar yaşayır. Ötən əsrin 50-ci, 60-cı illərində kənd klubunun tar dərnəyindən başlanan yol onu Ustad məqamına gətirib çıxarıb. Bu bəstəboy oğlanın gələcəyin məşhur tarzəni olacağı, şöhrəti ölkələr dolaşacağı o vaxt heç kəsin ağlına gəlməzdi. Onun tara, muğama olan tükənməz, intəhasız sevgisi ötəri bir həvəs deyildi, içində bir bulaq qaynayırdı, o bulaq barmaqlarına doğru axırdı, hər dəfə mizrabı tarın simlərinə toxunduranda özünü xoşbəxt hiss edirdi. Sinəsində ikinci ürəyə dönmüşdü tar... Bu ürək əlindən tutub onu əvvəlcə Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Texnikumuna, daha sonra isə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına gətirib çıxartdı. O, Bəhram Mansurov, Əhməd Bakıxanov, Hacı Məmmədov kimi görkəmli tarzənlərdən dərs aldı. Zaman gəldi, müəllimlərini əvəz etdi, özü də müəllim oldu. Uzun illər Bakı Musiqi Akademiyasında baş müəllim kimi çalışan Vamiq Məmmədəliyev hal-hazırda Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində Musiqi sənəti fakültəsinin dekanı kimi fəaliyyət göstərir. 76 yaşında olduqca qıvraq görünür. Onu cavan saxlayan zəhmət və sevgi dünyanı və özünü dərk edən gündən yol yoldaşı olub. Vamiq – aşiq, vurğun deməkdir. O, bu sənətin vurğunu, aşiqi olmasaydı, bu gün Vamiq Məmmədəliyev olmayacaqdı. Bütün həyatını tara həsr edən Vamiq müəllimə tar da az şey verməyib – xalq sevgisi, hörmət və şöhrət tarın ona bəşx etdikləridir. Onun daxilindən gələn sadəlik və səmimiyyət imkan verməyib ki, məşhurluq və şöhrətdən başı gicəllənsin. Həyatının ritmini lap yeniyetməlik illərindən necə tutmuşdusa, bu gün də həmin ritmlə ömür və sənət yolunda addımlayır.
Muğam irsimizin tədqiqatçısı, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Gülhüseyn Kazımlı və texnika elmləri doktoru Turan İbrahimovla birlikdə yayın son günlərində Vamiq müəllimin adı dillərdə dolaşan əfsanəvi bağına yollandıq. Bizi mehmannəvazlıqla qarşıladı, quyudan çıxan sərin suyu üzümüzə çəkincə şəhərin canımıza hopmuş bürküsü bizi tərk etdi. Mütəvazi görkəmli həyətin bir küncündə qalaqlanmış odunlar, su dolu daş axur, külafirəngi, sıra ilə düzülmüş yeddi otağın mistik aurası diqqətimizi çəkdi. Talvarın yuxarı başında Vamiq müəllimin uzun illərdən bəri topladığı eksponatlar səliqə ilə düzülüb: satıl, güyüm, sərnic, teşt, ləyən, sini, cəhrə... Bu görüntülər bizi xəyalən qədimliyə doğru çəkib aparır.
- Gündə bir neçə dəfə bu daş axuru suyla doldururam ki, quşlar su içsin, - deyir.
Çox güman ki, quşların cəh-cəhi onun yaradıcı dünyasına rəng qatır, daim hər yerdə ahəng axtaran sənətkar bu harmoniyanı təbiətdə axtarır. Ağacların budaqlarında dolaşan quşları müşahidə etdiyimizi görüb: - quşlar təbiətin sanitarlarıdır, - deyir.
Bir gün öncə Gülhüseyn müəllim görüş vaxtını müəyyənləşdirmək üçün Vamiq müəllimə zəng edəndə zarafatla: Yaxşı, nahardan əvvəl gələk, ya sonra? – deyə soruşmuşdu. Vamiq müəllim arif adamdır, “nahardan əvvəl gəlin” – dedi. Xeyli gülüşdük.
Ağ şanı, qara şanı, əncir, müxtəlif meyvələr süfrəni bəzəyir. O, danışdıqca düşünürəm ki, bu evdə kimlər olmayıb?! Ustad xanəndələr, musiqiçilər, alimlər, söz adamları... Özü demiş, evi həmişə qonaq-qaralı olub. Qonaq sarıdan da son dərəcə zəngin adamdır.
Söz sözü çəkir. Ustad tarzən öz sələflərini xatırlayır, Qurban Pirimovla ünsiyyətindən, Hacıbaba Hüseynovla, Arif Babayevlə, digər sənət dostlarıyla birlikdə iştirak etdiyi məclislərdən dürlü-dürlü, maraqlı əhvalatlar danışır. Turan İbrahmov bu söhbətləri videolentə köçürür. Əlbəttə, bu ələdüşməz fürsəti heç vəchlə qaçırmaq olmaz. Kim bilir, bir də bu sənət ocağına nə vaxt yolumuz düşəcək? Elə gəlmişkən, bu söhbətləri yaddaşa köçürmək lazımdır.
Gülhüseyn müəllim məşhur Şuşalı xanəndə Məşədi Məhəmməd Fərzəliyev haqqında yazdığı kitabın detallarını danışır. Məşədi Məhəmmədin lent yazılarını dinləyirik. Vamiq müəllim xanəndənin zəngulələrinə heyrətini gizlətmir.
- O məşhur əhvalatı bilirsiniz də. Gəncədə Bağbanlar kəndində toy var imiş. Bu toyda Məşədi Məhəmmədlə Cabbar bir yerdə imişlər. Cabbar Məşədi Məhəmmədə nəsə deyir. Məşədi Məhəmməd də özündən çıxır, deyir ki, məni əsəbiləşdirməyin, hamınızı qataram zənguləmin qabağına, düz vağzala qədər qovaram.
Xanəndə Musa Şuşinski bu söhbətin canlı şahidi olmuşdu və onu xatirələrində qələmə almışdı. Bu və digər zəngin məlumatlar Gülhüseyn müəllimin kitabında yer alır. Haşiyə çıxaraq qeyd edim ki, onun Məşədi Məhəmməd Fərzəliyevlə bağlı tədqiqatları bir sıra qiymətli sənədlərin, səs yazılarının üzə çıxmasına səbəb oldu. Elə Vamiq müəllimlə görüşümüzün əsas səbəbi də Məşədi Məhəmməd Fərzəliyev haqqında yazılan kitab üçün onun da fikirlərini almaq idi. Amma Məşədi Məhəmməd Fərzəliyevdən danışarkən, o dövrün ad-san qazanmış məşhur xanəndə və sazəndələrini xatırlamamaq qeyri-mümkündür. Onların böyük əksəriyyəti Xarrat Qulu məktəbini keçmişdilər, Azərbaycan muğamını öz çiyinlərində XX əsrə daşımışdılar. XX əsrdə Seyid Şuşinski, Xan Şuşinski kimi korifey sənətkarlar o əsrlə bu əsr arasında körpü oldular, yeni xanəndələr nəsli yetişdirdilər. Bu proses isə Vamiq Məmmədəliyevin gözləri qarşısında baş verib.
El məclislərində bəzən Vamiq müəllim xanəndələrə “Rast”, “Şüştər”, “Humayun” oxudarmış. Xanəndə də elə zənn edərmiş ki, bunu camaat sifariş verib, oxuyarmışlar. Amma biləndə ki, Vamiq müəllim bunu özündən deyib, əsəbiləşər, “sən bizi havayı oxudursan” – deyərmişlər. Vamiq müəllim onda belə cavab verərmiş:
- Əsla! Mən sizi havayı oxutmuram, sizi xalqa sevdirirəm, bununla xalq sevgisi qazanırsınız.
Əlbəttə, Vamiq müəllim bu fəndi işlətməklə xanəndənin nüfuzunu artırır, səsinin imkanlarından qədərincə istifadə etməsi üçün şərait yaradırdı.
Deyir ki, müğam üçlüyü məclisin yuxarı başında əyləşir, bütün məclisin diqqəti onlarda olur. Buna görə, xanəndə də, tarzən də, kamança ifaçısı da oturuşuna, duruşuna, hər bir hərəkətinə diqqət yetirməlidir. Bizə camaat baxır, bu məsuliyyəti dərk etmək lazımdır.
Danışır ki, bir məclisdə Zülfü Adıgözəlov “Çahargah” oxuyurdu, Seyid isə əsasına dirsəklənib mürgüləyirdi. Qəfildən necə oldusa, Seyid qavalı Zülfünün əlindən alıb “Çahargah”ın mayesində “Bali-Kəbutər” oxumağa başladı. Zülfü eləcə bunu deyə bildi: Cəddinə qurban olum, ay Seyid!
Seyid qavalı havaya atıb məharətlə tutdu və zənguləsi ilə məclisi tez bir zamanda sehrlədi. O qədər belə hadisələrin şahidi olmuşam ki! Demək olar ki, bütün ustad xanəndələri müşayiət etmişəm. Mən görməmişəm, amma deyirlər ki, Qurban Pirimovun biləyi o qədər qüvvətli imiş ki, biləyinə daş bağlayırmışlar ki, qolunun nə qədər qüvvətli olduğunu görsünlər.
Vamiq müəllimin doyulmaz söhbətləri, gerçəklərə sadiq qalan yaddaşı həm də muğam tariximizin son dərəcə qiymətli xəzinəsinin bir parçasıdır.
Çay süfrəsi arxasında tarı kökləyib bizə “Xaric Segah” çalır. “Xaric Segah”a həm də “Yetim Segah” deyirlər. Şair dostum Arif Fərzəlinin misraları yadıma düşür:
Bir qaçıb obaya hay sal, ay uşaq,
Dədəsi tapılıb Yetim Segahın.
Ölməz bəstəkarımız Cahangir Cahangirovun “Ana”sıyla tamamlayır “Yetim Segah”ı. Yetimliyin acısını ana qədər ovuda bilən kim ola bilər?! Tarın simlərindən qopan yanğı hər kəsin ürəyinə od salır. Vamiq müəllim sanki rəssam kimi səslə tablo çəkir. Bu, sənətin möcüzəsi deyilmi?! Səs xəyalda görüntü yaradır, duyğularımızı anasızlığın həsrətinə kökləyir. Bu masa arxasında oturanların hamısı anasızdır. Hər birimizı xəyalən analı dünyamıza aparan bu çalğı tədricən yenə bu məclisə qaytarır. Mizrab sanki sim üstə əriyir, tar ustadın sinəsində silkələnib toxtayır.
Çöldə gilavar xəzriylə əvəz olunur. Vamiq müəllim siqaretini alışdırıb fikrə gedir. Handan-hana dillənir:
- Xəzri gələndə belə deyərlər: gəldi Xəzri, ver nəziri.
Bu həyətdə sanki ağaclar da muğam havasıyla qidalanır. Əncirin, tutun, üzümün dadında da muğam dadı var. Vamiq müəllim bizi antikvar əşyaların qorunduğu otağa aparır. Son dərəcə qiymətli qrammafon valları, xarici ölkələrdən gətirdiyi müxtəlif musiqi alətləri, suvenirlər... Sanki ötən əsrin əvvəllərinə səyahət edirsən. Qədimi patefonda Sara Qədimovanın uzaq 50-ci illərdən havalanan səsi insanı qəribə, izaholunmaz duyğulara kökləyir. Biz sanki sehrli faytona minib yüz il əvvələ səhayətə çıxmışıq. Vudi Allenin “Parisdə gecəyarı” filmini yəqin ki, çoxları xatırlayır. Gənc bir yazıçı antikvar faytona minib bir əsr əvvələ yollanır və orda sevdiyi yazıçılarla görüşür. Eyni təəssüratı yaşadıq.
Vamiq Məmmədəliyevlə görüşümüz yaddaşımızda dərin iz buraxdı. Ustada uzun ömür, can sağlığı arzulayıb şəhərə qayıdırıq. İçimdə hələ də “Yetim Segah” səslənir. Öz-özümə pıçıldayıram:
Bir qaçıb obaya hay sal, ay uşaq,
Dədəsi tapılıb Yetim Segahın...
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-09-2022 13:42 | Bölmə: Kənan HACI
Kənan Hacı
Xalq artisti, professor Vamiq Məmmədəliyev dünyasına səyahət
Muğam dünyasına səyahət insanı ucsuz-bucaqsız, hüdudsuz ənginliklərə aparır. Qəlbin asimanında pərvazlanırsan, duyğular dənizində üfüqlər səni ahənrüba kimi özünə çəkir... Yol uzandıqca “Çahargah”ın şimşək çaxışında, “Segah”ın ilğımlı səhrasında, “Rast”da rastına çıxan sözlərin sehrində, “Şüştər”in kədər yağışında... arınıb durulursan, səsdə ləpələnən sözlər ruhuna sığal çəkir.
Belə bir səyahəti kim arzulamaz? Harda səs var, səda var, insan oğlu ora doğru can atır. Bizim getdiyimiz məkanda, Kürdəxanıda bir sənətkar yaşayır. Ötən əsrin 50-ci, 60-cı illərində kənd klubunun tar dərnəyindən başlanan yol onu Ustad məqamına gətirib çıxarıb. Bu bəstəboy oğlanın gələcəyin məşhur tarzəni olacağı, şöhrəti ölkələr dolaşacağı o vaxt heç kəsin ağlına gəlməzdi. Onun tara, muğama olan tükənməz, intəhasız sevgisi ötəri bir həvəs deyildi, içində bir bulaq qaynayırdı, o bulaq barmaqlarına doğru axırdı, hər dəfə mizrabı tarın simlərinə toxunduranda özünü xoşbəxt hiss edirdi. Sinəsində ikinci ürəyə dönmüşdü tar... Bu ürək əlindən tutub onu əvvəlcə Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Texnikumuna, daha sonra isə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına gətirib çıxartdı. O, Bəhram Mansurov, Əhməd Bakıxanov, Hacı Məmmədov kimi görkəmli tarzənlərdən dərs aldı. Zaman gəldi, müəllimlərini əvəz etdi, özü də müəllim oldu. Uzun illər Bakı Musiqi Akademiyasında baş müəllim kimi çalışan Vamiq Məmmədəliyev hal-hazırda Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində Musiqi sənəti fakültəsinin dekanı kimi fəaliyyət göstərir. 76 yaşında olduqca qıvraq görünür. Onu cavan saxlayan zəhmət və sevgi dünyanı və özünü dərk edən gündən yol yoldaşı olub. Vamiq – aşiq, vurğun deməkdir. O, bu sənətin vurğunu, aşiqi olmasaydı, bu gün Vamiq Məmmədəliyev olmayacaqdı. Bütün həyatını tara həsr edən Vamiq müəllimə tar da az şey verməyib – xalq sevgisi, hörmət və şöhrət tarın ona bəşx etdikləridir. Onun daxilindən gələn sadəlik və səmimiyyət imkan verməyib ki, məşhurluq və şöhrətdən başı gicəllənsin. Həyatının ritmini lap yeniyetməlik illərindən necə tutmuşdusa, bu gün də həmin ritmlə ömür və sənət yolunda addımlayır.
Muğam irsimizin tədqiqatçısı, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Gülhüseyn Kazımlı və texnika elmləri doktoru Turan İbrahimovla birlikdə yayın son günlərində Vamiq müəllimin adı dillərdə dolaşan əfsanəvi bağına yollandıq. Bizi mehmannəvazlıqla qarşıladı, quyudan çıxan sərin suyu üzümüzə çəkincə şəhərin canımıza hopmuş bürküsü bizi tərk etdi. Mütəvazi görkəmli həyətin bir küncündə qalaqlanmış odunlar, su dolu daş axur, külafirəngi, sıra ilə düzülmüş yeddi otağın mistik aurası diqqətimizi çəkdi. Talvarın yuxarı başında Vamiq müəllimin uzun illərdən bəri topladığı eksponatlar səliqə ilə düzülüb: satıl, güyüm, sərnic, teşt, ləyən, sini, cəhrə... Bu görüntülər bizi xəyalən qədimliyə doğru çəkib aparır.
- Gündə bir neçə dəfə bu daş axuru suyla doldururam ki, quşlar su içsin, - deyir.
Çox güman ki, quşların cəh-cəhi onun yaradıcı dünyasına rəng qatır, daim hər yerdə ahəng axtaran sənətkar bu harmoniyanı təbiətdə axtarır. Ağacların budaqlarında dolaşan quşları müşahidə etdiyimizi görüb: - quşlar təbiətin sanitarlarıdır, - deyir.
Bir gün öncə Gülhüseyn müəllim görüş vaxtını müəyyənləşdirmək üçün Vamiq müəllimə zəng edəndə zarafatla: Yaxşı, nahardan əvvəl gələk, ya sonra? – deyə soruşmuşdu. Vamiq müəllim arif adamdır, “nahardan əvvəl gəlin” – dedi. Xeyli gülüşdük.
Ağ şanı, qara şanı, əncir, müxtəlif meyvələr süfrəni bəzəyir. O, danışdıqca düşünürəm ki, bu evdə kimlər olmayıb?! Ustad xanəndələr, musiqiçilər, alimlər, söz adamları... Özü demiş, evi həmişə qonaq-qaralı olub. Qonaq sarıdan da son dərəcə zəngin adamdır.
Söz sözü çəkir. Ustad tarzən öz sələflərini xatırlayır, Qurban Pirimovla ünsiyyətindən, Hacıbaba Hüseynovla, Arif Babayevlə, digər sənət dostlarıyla birlikdə iştirak etdiyi məclislərdən dürlü-dürlü, maraqlı əhvalatlar danışır. Turan İbrahmov bu söhbətləri videolentə köçürür. Əlbəttə, bu ələdüşməz fürsəti heç vəchlə qaçırmaq olmaz. Kim bilir, bir də bu sənət ocağına nə vaxt yolumuz düşəcək? Elə gəlmişkən, bu söhbətləri yaddaşa köçürmək lazımdır.
Gülhüseyn müəllim məşhur Şuşalı xanəndə Məşədi Məhəmməd Fərzəliyev haqqında yazdığı kitabın detallarını danışır. Məşədi Məhəmmədin lent yazılarını dinləyirik. Vamiq müəllim xanəndənin zəngulələrinə heyrətini gizlətmir.
- O məşhur əhvalatı bilirsiniz də. Gəncədə Bağbanlar kəndində toy var imiş. Bu toyda Məşədi Məhəmmədlə Cabbar bir yerdə imişlər. Cabbar Məşədi Məhəmmədə nəsə deyir. Məşədi Məhəmməd də özündən çıxır, deyir ki, məni əsəbiləşdirməyin, hamınızı qataram zənguləmin qabağına, düz vağzala qədər qovaram.
Xanəndə Musa Şuşinski bu söhbətin canlı şahidi olmuşdu və onu xatirələrində qələmə almışdı. Bu və digər zəngin məlumatlar Gülhüseyn müəllimin kitabında yer alır. Haşiyə çıxaraq qeyd edim ki, onun Məşədi Məhəmməd Fərzəliyevlə bağlı tədqiqatları bir sıra qiymətli sənədlərin, səs yazılarının üzə çıxmasına səbəb oldu. Elə Vamiq müəllimlə görüşümüzün əsas səbəbi də Məşədi Məhəmməd Fərzəliyev haqqında yazılan kitab üçün onun da fikirlərini almaq idi. Amma Məşədi Məhəmməd Fərzəliyevdən danışarkən, o dövrün ad-san qazanmış məşhur xanəndə və sazəndələrini xatırlamamaq qeyri-mümkündür. Onların böyük əksəriyyəti Xarrat Qulu məktəbini keçmişdilər, Azərbaycan muğamını öz çiyinlərində XX əsrə daşımışdılar. XX əsrdə Seyid Şuşinski, Xan Şuşinski kimi korifey sənətkarlar o əsrlə bu əsr arasında körpü oldular, yeni xanəndələr nəsli yetişdirdilər. Bu proses isə Vamiq Məmmədəliyevin gözləri qarşısında baş verib.
El məclislərində bəzən Vamiq müəllim xanəndələrə “Rast”, “Şüştər”, “Humayun” oxudarmış. Xanəndə də elə zənn edərmiş ki, bunu camaat sifariş verib, oxuyarmışlar. Amma biləndə ki, Vamiq müəllim bunu özündən deyib, əsəbiləşər, “sən bizi havayı oxudursan” – deyərmişlər. Vamiq müəllim onda belə cavab verərmiş:
- Əsla! Mən sizi havayı oxutmuram, sizi xalqa sevdirirəm, bununla xalq sevgisi qazanırsınız.
Əlbəttə, Vamiq müəllim bu fəndi işlətməklə xanəndənin nüfuzunu artırır, səsinin imkanlarından qədərincə istifadə etməsi üçün şərait yaradırdı.
Deyir ki, müğam üçlüyü məclisin yuxarı başında əyləşir, bütün məclisin diqqəti onlarda olur. Buna görə, xanəndə də, tarzən də, kamança ifaçısı da oturuşuna, duruşuna, hər bir hərəkətinə diqqət yetirməlidir. Bizə camaat baxır, bu məsuliyyəti dərk etmək lazımdır.
Danışır ki, bir məclisdə Zülfü Adıgözəlov “Çahargah” oxuyurdu, Seyid isə əsasına dirsəklənib mürgüləyirdi. Qəfildən necə oldusa, Seyid qavalı Zülfünün əlindən alıb “Çahargah”ın mayesində “Bali-Kəbutər” oxumağa başladı. Zülfü eləcə bunu deyə bildi: Cəddinə qurban olum, ay Seyid!
Seyid qavalı havaya atıb məharətlə tutdu və zənguləsi ilə məclisi tez bir zamanda sehrlədi. O qədər belə hadisələrin şahidi olmuşam ki! Demək olar ki, bütün ustad xanəndələri müşayiət etmişəm. Mən görməmişəm, amma deyirlər ki, Qurban Pirimovun biləyi o qədər qüvvətli imiş ki, biləyinə daş bağlayırmışlar ki, qolunun nə qədər qüvvətli olduğunu görsünlər.
Vamiq müəllimin doyulmaz söhbətləri, gerçəklərə sadiq qalan yaddaşı həm də muğam tariximizin son dərəcə qiymətli xəzinəsinin bir parçasıdır.
Çay süfrəsi arxasında tarı kökləyib bizə “Xaric Segah” çalır. “Xaric Segah”a həm də “Yetim Segah” deyirlər. Şair dostum Arif Fərzəlinin misraları yadıma düşür:
Bir qaçıb obaya hay sal, ay uşaq,
Dədəsi tapılıb Yetim Segahın.
Ölməz bəstəkarımız Cahangir Cahangirovun “Ana”sıyla tamamlayır “Yetim Segah”ı. Yetimliyin acısını ana qədər ovuda bilən kim ola bilər?! Tarın simlərindən qopan yanğı hər kəsin ürəyinə od salır. Vamiq müəllim sanki rəssam kimi səslə tablo çəkir. Bu, sənətin möcüzəsi deyilmi?! Səs xəyalda görüntü yaradır, duyğularımızı anasızlığın həsrətinə kökləyir. Bu masa arxasında oturanların hamısı anasızdır. Hər birimizı xəyalən analı dünyamıza aparan bu çalğı tədricən yenə bu məclisə qaytarır. Mizrab sanki sim üstə əriyir, tar ustadın sinəsində silkələnib toxtayır.
Çöldə gilavar xəzriylə əvəz olunur. Vamiq müəllim siqaretini alışdırıb fikrə gedir. Handan-hana dillənir:
- Xəzri gələndə belə deyərlər: gəldi Xəzri, ver nəziri.
Bu həyətdə sanki ağaclar da muğam havasıyla qidalanır. Əncirin, tutun, üzümün dadında da muğam dadı var. Vamiq müəllim bizi antikvar əşyaların qorunduğu otağa aparır. Son dərəcə qiymətli qrammafon valları, xarici ölkələrdən gətirdiyi müxtəlif musiqi alətləri, suvenirlər... Sanki ötən əsrin əvvəllərinə səyahət edirsən. Qədimi patefonda Sara Qədimovanın uzaq 50-ci illərdən havalanan səsi insanı qəribə, izaholunmaz duyğulara kökləyir. Biz sanki sehrli faytona minib yüz il əvvələ səhayətə çıxmışıq. Vudi Allenin “Parisdə gecəyarı” filmini yəqin ki, çoxları xatırlayır. Gənc bir yazıçı antikvar faytona minib bir əsr əvvələ yollanır və orda sevdiyi yazıçılarla görüşür. Eyni təəssüratı yaşadıq.
Vamiq Məmmədəliyevlə görüşümüz yaddaşımızda dərin iz buraxdı. Ustada uzun ömür, can sağlığı arzulayıb şəhərə qayıdırıq. İçimdə hələ də “Yetim Segah” səslənir. Öz-özümə pıçıldayıram:
Bir qaçıb obaya hay sal, ay uşaq,
Dədəsi tapılıb Yetim Segahın...
Müəllifin bütün yazıları - Kənan HACI
Bölməyə aid digər xəbərlər
9-03-2023, 16:34
Kənan HACI - Əzizə Cəfərzadənin oxuculara tanış olmayan romanı - “Qobustan çökəklərində”
26-12-2022, 17:30
Kənan HACI - Azərbaycanın dünya ədəbiyyatındakı boş qalmış yeri - Kənan Hacı yazır
15-08-2022, 17:31
“Hamı yoldan yarısın...” - Kənan Hacı yazır
4-07-2022, 12:08
Yazıçının son əsəri - “Eşq sultanı” - Kənan Hacı yazır
31-01-2022, 10:43
Epifaniya və ya “Omikron” mövsümü - Kənan Hacı yazır
3-04-2020, 17:50
Kənan HACI - Virussuz dünya və ya Hararinin görə bilmədiyi fəlakət - Kənan Hacı yazır
Pavlo Narojnı deyir ki, Rusiyada hərbi obyektlər çoxdur və ruslar bunları hücumlardan qoruya bilməyəcəklər
Valeri Kondratyuk deyir ki, ya Rusiya elitasının, ya da silahlı qüvvələrin sui-qəsdi Putini hakimiyyətdən uzaqlaşdıra bilər
Taras Jovtenko deyir ki, Rusiyanın hərbi-siyasi rəhbərliyi uzunmüddətli qarşıdurmanı özünün geosiyasi planlarına daxil edib
Avropa Kino Akademiyasının üzvü deyir ki, Azərbaycan kinosunun problemləri çoxdur: “Azərbaycanfilm” kimi unikal sənət ocağına 6-7 aydır ki, dövlətdən maliyyə ayrılmırsa milli kinodakı vəziyyətdən necə rahat olmaq olar?”
Ukrayna Hərbi Dəniz Qüvvələrinin ehtiyatda olan zabiti: “Hərbi əməliyyatlar başlayandan bəri rusların 18 gəmi və katerini zədələmiş və məhv etmişik”
