22:37 / 31-03-2025
Zelenski prezident seçkilərinə hazırlaşır
19:41 / 31-03-2025
Keçmişə və gələcəyə yollanmaq reallığa çevriləcək
19:03 / 31-03-2025
Donetski ələ keçirmək rus ordusu üçün prioritetdir
18:45 / 31-03-2025
Almaniya səfiri Azərbaycan XİN-ə çağırılıb
18:31 / 31-03-2025
PUA və dronlar mövqelərimizə yaxınlaşıb, hərbçilərimiz atəşə tutulub - (Yenilənib)
17:25 / 31-03-2025
Genetik Ehtiyatlar İnstitutunun həyətindəki ağacları kəsirlər
17:15 / 31-03-2025
Xaçmaz və Qubanın kəndlərində yanğın olub
15:24 / 31-03-2025
Qlobal fond bazarlarında gərginlik yaranıb
15:11 / 31-03-2025
Atəşkəs Kiyev üçün təhlükə yarada bilər
14:31 / 31-03-2025
Əliyevlə Pezeşkian arasında telefon danışığı olub
14:12 / 31-03-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
13:26 / 31-03-2025
Gərginlik yenidən artır: İran raketlərini həyəcan vəziyyətinə gətirib
12:49 / 31-03-2025
Sabah Almaniya prezidenti Azərbaycana gəlir
12:01 / 31-03-2025
Abşeronda oğul anasını qətlə yetirib
11:51 / 31-03-2025
Dövlət sərhədində müşahidə edilən uçuş aparatı zərərsizləşdirilib
11:37 / 31-03-2025
Prezident İlham Əliyev paylaşım edib - Foto
11:25 / 31-03-2025
Azərbaycana narkotik gətirən İran vətəndaşları saxlanılıb
10:51 / 31-03-2025
Mehriban Əliyeva Soyqırımı Günü ilə bağlı paylaşım edib - Foto
10:24 / 31-03-2025
Pentaqon rəhbəri məxfi məlumatları xanımı ilə bölüşür - Foto
10:08 / 31-03-2025
Ermənistanın əsassız iddialarına son qoyulmalıdır
09:58 / 31-03-2025
Ombudsman 31 mart soyqırımı ilə əlaqədar bəyanat yayıb
00:03 / 31-03-2025
Azərbaycanlıların soyqırımından 107 il ötür
23:39 / 30-03-2025
"Zirə" "Şamaxı"ya qalib gəlib
20:02 / 30-03-2025
May ayında iki gün iş olmayacaq
18:01 / 30-03-2025
Şeyx: "Bu, şəxsi işimdir, hər şeyi açıqlamalıyam?"
17:46 / 30-03-2025
Ərdoğan: "Türkiyə Azərbaycanda sülhə və təhlükəsizliyə önəmli töhfə verir"
17:45 / 30-03-2025
Belaruslu müxalifətçi itkin düşüb
15:24 / 30-03-2025
Ermənilər kəşfiyyat uçuşlarına cəhd edib, növbəti təxribata əl atıblar
14:06 / 30-03-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
10:52 / 30-03-2025
Səudiyyə Ərəbistanının Kralı İlham Əliyevi təbrik edib
13:35 / 27-03-2025
Prezident və birinci xanım Qarabağa səfər ediblər - (Yenilənib) - Foto
14:54 / 27-03-2025
İsrail israr edir: Türkiyədənsə, Suriyada Rusiya bazaları qalsın
23:29 / 28-03-2025
Azərbaycan solçuları Türkiyə kommunistlərindən narazıdır
16:12 / 27-03-2025
İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Şuşada bir sıra açılışlarda iştirak ediblər - Fotolar
14:31 / 27-03-2025
İlham Əliyev: Ağdam ölkəmizin ən gözəl şəhərlərindən birinə çevriləcək
14:22 / 27-03-2025
İrəvan yenidən Rusiyaya meyllənir
15:42 / 27-03-2025
Cüt bacıların söhbəti - Akif Əli yazır
22:59 / 27-03-2025
Ramazanın 28-ci günü:İmsak və iftar vaxtı
12:28 / 27-03-2025
Nazir: Rusiyaya qarşı sanksiyaların ləğvi Putinin hərəkətlərindən asılıdır
20:24 / 27-03-2025
Beşmərtəbəli villanı “gecəqondu” adı ilə sökmək istəyirlər
21:35 / 28-03-2025
"Qarabağ" "Turan Tovuz"a qalib gəlib
23:32 / 28-03-2025
Tramp: “Əgər Tehran bizimlə razılığa gəlməsə..."
Mən, qarmon və Kor Əhəd - Kənan Hacı yazır
Tarix: 11-06-2022 08:31 | Bölmə: Kənan HACI
Kənan HACI
Qarmona sevgisi hardan, necə yaranmışdı? Xatırlamırdı. Amma ilk dəfə atasının evə alıb gətirdiyi “Kazan” qarmonunu dizlərinin üstünə qoyub barmaqlarını naşıcasına dillərin üstündə gəzdirəndə o qədər sevinmişdi ki!.. Valideynləri qərara gəlmişdilər ki, uşağı qarmon sinfinə qoysunlar. Məşhur xanəndələrin ustadı olmuş Nəriman Əliyev onun nazik barmaqlarına baxıb atasına demişdi ki, bu uşağı skripka sinfinə qoyun. Amma o, skripkaya meyl etmədi, qarmona aşina oldu və musiqi məktəbini əla qiymətlərlə bitirdi. Həmin uşaq qarmon ifaçısı olmadı, ara-sıra qohum-əqraba məclislərində ondan xahiş edərdilər ki, bir-iki oyun havası çalsın. Tanrı o uşağa başqa bir tale yazmışdı... Beş illik musiqi təhsili ona muğamları sevdirdi və sözsüz, bu sevgi ailədən, ailədəki mühitdən qaynaqlanırdı. Evlərində muğamata sevgi görmüşdü və dərsdə muğamları öyrənə-öyrənə muğam ifaçılıq sənətinin tarixiylə də maraqlanmağa başladı. O uşaq Kor Əhəd haqqında hələ uşaq ikən oxumuşdu və onun kədərli taleyi ürəyini göynətmişdi...
Həmin uşaq mən idim. Uşaqlığımın uzaq dünyasından qulağıma muğamın sədaları gəlir. O sədaların içində Kor Əhədin çalğısı da var...
Qarmon. Gəlin görək, bu sözün semantik çənbərini hansı energetik özək, hansı gövhər müəyyənləşdirib? Mən bu sözü harmoniya kimi mənalandırıram. Bu məna qarmonun enerjisini, plastikasını obrazlaşdırır. Doğrudan da içimdə belə bir qənaət var ki, harmoniya qarmonun energetik nüvəsidir, özəyidir. Açılıb yığılan bu aləti cilalamaq, dilə gətirmək, onun içindən şirin təranələr sədalandırmaq üçün insanın içində də harmoniya olmalıdır. İnsan içindəki harmoniyanı alətə köçürür. Belə...
İnsan üçün ən dəhşətli, vahiməli, qorxunc şey işıqdan məhrum olmaqdır. Dünyaya gəlirsən və tale gözlərinin önünə qara bir pərdə çəkir... Üç yaşlı körpə dünyanı, onun rənglərini doyunca görməyə macal tapmır... O, hələ işığın nə olduğunu bilmir, dərdin, qüssənin balaca ürəyində əbədi yurd saldığından xəbərsizdir. Füzuli demiş, “bilməzlik ilə xoş idi halı”. Qarşıdasa upuzun bir həyat, yaşanılası ömür durur. İşıqsız necə yaşayasan?! Amansız zülməti necə yarasan?! Necə?!
Həyatda qalmaq üçün hardansa, nədənsə güc almalıydı. Kor Əhədə Tanrı böyük istedad bəxş etmişdi. Altı yaşı olanda anası ona yeddi dilli qarmon alır ki, uşaq evdə bununla başını qatsın. Və bu qarmon Əhədi qaranlıqdan işığa çıxarır. Əhəd də əvəzində qarmonu xalqa sevdirir, onun əvəzolunmaz çalğısı qarmon ifaçılığında yeni yol, yeni istiqamət açır. Əlbəttə, ona qədər Kərbəlayı Lətif olmuşdu, Abutalıb var idi. Kor Əhəd isə qarmonun şöhrətini bir az da artırdı. Öz improvizələri ilə qarmona şirinlik və məlahət qazandırıb.
Yanğılı ifaları ilə Əhəd həm də öz nisgilini, qüssəsini anladırdı. Həm də taleyinə meydan oxuyurdu!
Kor Əhədin anadan olmasının 125 illiyində aparıcı, tədqiqatçı alim, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Gülhüseyn Kazımlı bir əhvalat danışdı. Həmin əhvalatı Kor Əhədin qızı Leyla xanım xatirələrində yazıb. Bir gün evlərində işıq sönübmüş, Əhəd uşaqlarına deyib ki, qorxmayın, mən sizi işıqsız qoymaram. Stulu ayağının altına qoyub çıxır, sayğaca neyləyirsə, işıq yanır. Gülhüseyn müəllim dedi ki, işıq Əhədin əllərində idi, o, əlini hara toxundururdusa, orda işıq əmələ gəlirdi. Qarmonun dillərinə toxununca ordan insanların qəlbinə işıq səpələnirdi.
Kor Əhəd təkcə qarmon ifaçılığı ilə yetinməyib, bu aləti təkmilləşdirib. Ona qədər qarmonda yarım tonlu qara dillər olmayıb, təkcə ağ tək tonlu dillər olub. İlk dəfə Kor Əhəd o vaxt Bakıda yaşamış yəhudi əsilli sənətkar Karpuşkin vasitəsilə qarmonu bir alət kimi təkmilləşdirdi. “Yəni həmin qarmonda qara rəngli tək tonlu dillər ağ tək tonlu dillərin arasına yerləşdirildi. Bu dəyişiklikdən sonra qarmonda səslənən musiqilər daha düzün və aydın formada səsləndi”. ( Gülhüseyn Kazımlı, “Qarmonun əfsanəsi”, Bakı, 2018, Təhsil nəşriyyatı, səh.161)
Gülhüseyn Kazımov Kor Əhədin həyat və fəaliyyətini araşdırıb və “Qarmonun əfsanəsi” adlı kitab ərsəyə gətirib. Bu kitabda Kor Əhədin tale yolu əhatəli şəkildə əhatə olunub. Onun qızı Leyla xanımın atasıyla bağlı xatirələri də son dərəcə maraqlıdır. Bu xatirələrə əsasən Kor Əhədi bir insan kimi, ata kimi xarakterizə etmək mümkündür.
Unudulmaz muğam tədqiqatçısı Firudin Şuşinski “Azərbaycan xalq musiqiçiləri” kitabında Kor Əhəddən də bəhs edir. Bu sətirlərin müəllifi də Kor Əhədin adına ilk dəfə bu kitabda rast gəlib. Amma ilk dəfədir ki, bu misilsiz sənətkar haqqında nəfis tərtibatla geniş, əhatəli kitab nəşr olunur. Buna görə Gülhüseyn müəllimə böyük təşəkkür düşür.
Dahi bəstəkarlarımız Üzeyir Hacıbəyov, Müslüm Maqomayev onun ifasını yüksək qiymətləndiriblər və bu barədə də kitabda geniş məlumatlar yer alır. Ən maraqlı cəhət əfsanəvi ifaçının nəticəsi, uzun illərdən bəri Amerikada yaşayan Aleksandriya-Sevinc Sultanzadə fon Brüseldorffun Bakıya gələrək Gülhüseyn müəllimlə birlikdə bu kitabla bağlı araşdırmalar aparmasıdır. Sevinc xanım Amerikada musiqi təhsili alıb və bu gün orada Azərbaycan musiqisini layiqincə təmsil etməkdədir. Ulu babasının Bakıda keçirilən xatirə gecəsində o da iştirak edirdi.
Bu yazıda Əhədin tərcümeyi-halından, sənət yolundan geniş bəhs etmək fikrim yoxdur. Gülhüseyn müəllim “Qarmonun əfsanəsi” kitabında onun ömür və sənət yolunu əhatəli şəkildə qələmə alıb. Bizə kitabı oxumaq qalır. Biz oxuduq, siz də oxuyun. Və Kor Əhədi daha yaxından tanıyın.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 11-06-2022 08:31 | Bölmə: Kənan HACI
Kənan HACI
Qarmona sevgisi hardan, necə yaranmışdı? Xatırlamırdı. Amma ilk dəfə atasının evə alıb gətirdiyi “Kazan” qarmonunu dizlərinin üstünə qoyub barmaqlarını naşıcasına dillərin üstündə gəzdirəndə o qədər sevinmişdi ki!.. Valideynləri qərara gəlmişdilər ki, uşağı qarmon sinfinə qoysunlar. Məşhur xanəndələrin ustadı olmuş Nəriman Əliyev onun nazik barmaqlarına baxıb atasına demişdi ki, bu uşağı skripka sinfinə qoyun. Amma o, skripkaya meyl etmədi, qarmona aşina oldu və musiqi məktəbini əla qiymətlərlə bitirdi. Həmin uşaq qarmon ifaçısı olmadı, ara-sıra qohum-əqraba məclislərində ondan xahiş edərdilər ki, bir-iki oyun havası çalsın. Tanrı o uşağa başqa bir tale yazmışdı... Beş illik musiqi təhsili ona muğamları sevdirdi və sözsüz, bu sevgi ailədən, ailədəki mühitdən qaynaqlanırdı. Evlərində muğamata sevgi görmüşdü və dərsdə muğamları öyrənə-öyrənə muğam ifaçılıq sənətinin tarixiylə də maraqlanmağa başladı. O uşaq Kor Əhəd haqqında hələ uşaq ikən oxumuşdu və onun kədərli taleyi ürəyini göynətmişdi...
Həmin uşaq mən idim. Uşaqlığımın uzaq dünyasından qulağıma muğamın sədaları gəlir. O sədaların içində Kor Əhədin çalğısı da var...
Qarmon. Gəlin görək, bu sözün semantik çənbərini hansı energetik özək, hansı gövhər müəyyənləşdirib? Mən bu sözü harmoniya kimi mənalandırıram. Bu məna qarmonun enerjisini, plastikasını obrazlaşdırır. Doğrudan da içimdə belə bir qənaət var ki, harmoniya qarmonun energetik nüvəsidir, özəyidir. Açılıb yığılan bu aləti cilalamaq, dilə gətirmək, onun içindən şirin təranələr sədalandırmaq üçün insanın içində də harmoniya olmalıdır. İnsan içindəki harmoniyanı alətə köçürür. Belə...
İnsan üçün ən dəhşətli, vahiməli, qorxunc şey işıqdan məhrum olmaqdır. Dünyaya gəlirsən və tale gözlərinin önünə qara bir pərdə çəkir... Üç yaşlı körpə dünyanı, onun rənglərini doyunca görməyə macal tapmır... O, hələ işığın nə olduğunu bilmir, dərdin, qüssənin balaca ürəyində əbədi yurd saldığından xəbərsizdir. Füzuli demiş, “bilməzlik ilə xoş idi halı”. Qarşıdasa upuzun bir həyat, yaşanılası ömür durur. İşıqsız necə yaşayasan?! Amansız zülməti necə yarasan?! Necə?!
Həyatda qalmaq üçün hardansa, nədənsə güc almalıydı. Kor Əhədə Tanrı böyük istedad bəxş etmişdi. Altı yaşı olanda anası ona yeddi dilli qarmon alır ki, uşaq evdə bununla başını qatsın. Və bu qarmon Əhədi qaranlıqdan işığa çıxarır. Əhəd də əvəzində qarmonu xalqa sevdirir, onun əvəzolunmaz çalğısı qarmon ifaçılığında yeni yol, yeni istiqamət açır. Əlbəttə, ona qədər Kərbəlayı Lətif olmuşdu, Abutalıb var idi. Kor Əhəd isə qarmonun şöhrətini bir az da artırdı. Öz improvizələri ilə qarmona şirinlik və məlahət qazandırıb.
Yanğılı ifaları ilə Əhəd həm də öz nisgilini, qüssəsini anladırdı. Həm də taleyinə meydan oxuyurdu!
Kor Əhədin anadan olmasının 125 illiyində aparıcı, tədqiqatçı alim, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Gülhüseyn Kazımlı bir əhvalat danışdı. Həmin əhvalatı Kor Əhədin qızı Leyla xanım xatirələrində yazıb. Bir gün evlərində işıq sönübmüş, Əhəd uşaqlarına deyib ki, qorxmayın, mən sizi işıqsız qoymaram. Stulu ayağının altına qoyub çıxır, sayğaca neyləyirsə, işıq yanır. Gülhüseyn müəllim dedi ki, işıq Əhədin əllərində idi, o, əlini hara toxundururdusa, orda işıq əmələ gəlirdi. Qarmonun dillərinə toxununca ordan insanların qəlbinə işıq səpələnirdi.
Kor Əhəd təkcə qarmon ifaçılığı ilə yetinməyib, bu aləti təkmilləşdirib. Ona qədər qarmonda yarım tonlu qara dillər olmayıb, təkcə ağ tək tonlu dillər olub. İlk dəfə Kor Əhəd o vaxt Bakıda yaşamış yəhudi əsilli sənətkar Karpuşkin vasitəsilə qarmonu bir alət kimi təkmilləşdirdi. “Yəni həmin qarmonda qara rəngli tək tonlu dillər ağ tək tonlu dillərin arasına yerləşdirildi. Bu dəyişiklikdən sonra qarmonda səslənən musiqilər daha düzün və aydın formada səsləndi”. ( Gülhüseyn Kazımlı, “Qarmonun əfsanəsi”, Bakı, 2018, Təhsil nəşriyyatı, səh.161)
Gülhüseyn Kazımov Kor Əhədin həyat və fəaliyyətini araşdırıb və “Qarmonun əfsanəsi” adlı kitab ərsəyə gətirib. Bu kitabda Kor Əhədin tale yolu əhatəli şəkildə əhatə olunub. Onun qızı Leyla xanımın atasıyla bağlı xatirələri də son dərəcə maraqlıdır. Bu xatirələrə əsasən Kor Əhədi bir insan kimi, ata kimi xarakterizə etmək mümkündür.
Unudulmaz muğam tədqiqatçısı Firudin Şuşinski “Azərbaycan xalq musiqiçiləri” kitabında Kor Əhəddən də bəhs edir. Bu sətirlərin müəllifi də Kor Əhədin adına ilk dəfə bu kitabda rast gəlib. Amma ilk dəfədir ki, bu misilsiz sənətkar haqqında nəfis tərtibatla geniş, əhatəli kitab nəşr olunur. Buna görə Gülhüseyn müəllimə böyük təşəkkür düşür.
Dahi bəstəkarlarımız Üzeyir Hacıbəyov, Müslüm Maqomayev onun ifasını yüksək qiymətləndiriblər və bu barədə də kitabda geniş məlumatlar yer alır. Ən maraqlı cəhət əfsanəvi ifaçının nəticəsi, uzun illərdən bəri Amerikada yaşayan Aleksandriya-Sevinc Sultanzadə fon Brüseldorffun Bakıya gələrək Gülhüseyn müəllimlə birlikdə bu kitabla bağlı araşdırmalar aparmasıdır. Sevinc xanım Amerikada musiqi təhsili alıb və bu gün orada Azərbaycan musiqisini layiqincə təmsil etməkdədir. Ulu babasının Bakıda keçirilən xatirə gecəsində o da iştirak edirdi.
Bu yazıda Əhədin tərcümeyi-halından, sənət yolundan geniş bəhs etmək fikrim yoxdur. Gülhüseyn müəllim “Qarmonun əfsanəsi” kitabında onun ömür və sənət yolunu əhatəli şəkildə qələmə alıb. Bizə kitabı oxumaq qalır. Biz oxuduq, siz də oxuyun. Və Kor Əhədi daha yaxından tanıyın.
Müəllifin bütün yazıları - Kənan HACI
Bölməyə aid digər xəbərlər
9-03-2023, 16:34
Kənan HACI - Əzizə Cəfərzadənin oxuculara tanış olmayan romanı - “Qobustan çökəklərində”
26-12-2022, 17:30
Kənan HACI - Azərbaycanın dünya ədəbiyyatındakı boş qalmış yeri - Kənan Hacı yazır
15-08-2022, 17:31
“Hamı yoldan yarısın...” - Kənan Hacı yazır
4-07-2022, 12:08
Yazıçının son əsəri - “Eşq sultanı” - Kənan Hacı yazır
31-01-2022, 10:43
Epifaniya və ya “Omikron” mövsümü - Kənan Hacı yazır
3-04-2020, 17:50
Kənan HACI - Virussuz dünya və ya Hararinin görə bilmədiyi fəlakət - Kənan Hacı yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
