Onun böyük ürəyi » Reyting.az

Xəbər lenti

13:56 / 19-04-2024

Aİ-dən İsrail və İrana çağırış: "Təmkinli olun!"

13:48 / 19-04-2024

Vaksinasiyadan kənarda qalan uşaqlara peyvənd vurulacaq

13:15 / 19-04-2024

Hal şahidləri ilə bağlı qanuna dəyişiklik olub

13:12 / 19-04-2024

Bu şəxslər pensiyaya daha tez çıxacaq - Qanun dəyişib

13:08 / 19-04-2024

Vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinin maaşı artırılır

12:56 / 19-04-2024

Milli Məclis Hesablama Palatasının hesabatını qəbul edib

12:49 / 19-04-2024

Naxçıvanda 15 yoxlama materialı Baş Prokurorluğa və DTX-yə göndərilib

12:43 / 19-04-2024

Komitə sədri: "Dövlət orqanlarında daxili nəzarət mühiti gücləndirilməlidir"

12:30 / 19-04-2024

Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz

12:16 / 19-04-2024

Xocavənddə fermada partlayıcı qurğu və maddə aşkarlanıb

12:02 / 19-04-2024

Kəmaləddin Heydərov polkovniki yüksək vəzifəyə təyin edib

11:52 / 19-04-2024

BDU tələbəsi intihar edib

11:47 / 19-04-2024

Razi Nurullayev: "Yeni agentlik və ya komitə yaradılsın"

11:41 / 19-04-2024

MN: "Rusiyanın bombardmançı təyyarəsini vurduq"

11:34 / 19-04-2024

Deputat Milli Məclisdə: "Sülhməramlıların Qarabağdan çıxarılması..."

11:19 / 19-04-2024

Hərbi Dəniz Qüvvələri Xəzər dənizində taktiki təlim keçirib - Video

11:16 / 19-04-2024

Premyer Liqası: növbəti turun təqvim və hakim təyinatları açıqlanıb

11:13 / 19-04-2024

Daha bir ölkə fransız diplomatlarını qovub

11:04 / 19-04-2024

Milli Məclisin növbəti iclası başlayıb

10:59 / 19-04-2024

Kamran Həsənli “Yaxşı verilişlərin aparıcılarının "saxlayanı" var”

10:48 / 19-04-2024

S&P İsrailin kredit reytinqini aşağı salıb

10:39 / 19-04-2024

Bitcoin ucuzlaşıb

10:17 / 19-04-2024

Kluba ayrılan pullar mənimsənilib, oyun "satış"ı iddiası var - "İrəvan"da "xal" qalmadı...

09:59 / 19-04-2024

Avstraliya vətəndaşlarını İsraildən çıxmağa çağırıb

09:47 / 19-04-2024

"Fənərbağça"nın baş məşqçisi: "Azarkeşlərimizdən utandıq"

09:37 / 19-04-2024

Türkiyə səfirliyinin yeni mətbuat katibi Bakıya gəlib

09:31 / 19-04-2024

Xankəndidə yenidən silah-sursat aşkarlanıb

09:19 / 19-04-2024

Bu gün səhərə yaxın İsrail İrana zərbələr endirib

09:00 / 19-04-2024

Sumqayıtda oğul ata və anasını öldürüb

01:02 / 19-04-2024

Konfrans liqası: "Fiorentina" 2 qolla qələbə qazanıb

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

18:06 / 14-04-2024

İordaniya Kralı COP29-a dəvət olunub

00:02 / 15-04-2024

Ceyhun Bayramov Özbəkistana gedib - Yenilənib

20:08 / 15-04-2024

Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir

23:11 / 14-04-2024

Oqtay Əsədovun həyat yoldaşı son bir ildə Moskvada 14 milyon qazanıb

14:18 / 14-04-2024

Azərbaycan və İordaniya müdafiə sahəsində əməkdaşlığa dair Saziş imzalayıb

18:51 / 15-04-2024

“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar

22:33 / 14-04-2024

İsrail prezidenti: "Bu, əsil müharibə elanıdır"

15:07 / 17-04-2024

Hikmət Hacıyev: “Sülhməramlıların Azərbaycandan çıxarılması barədə qərar qəbul edilib”

13:58 / 16-04-2024

Agentlik sədri vəzifədən azad edilib - Yeni təyinat

14:31 / 14-04-2024

Paris-2024: Azərbaycan millisi lisenziya qazanıb

10:57 / 18-04-2024

60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır

13:03 / 15-04-2024

Məşhur aktyor kinodan qovulub

Onun böyük ürəyi - Kənan Hacı yazır
Tarix: 16-05-2022 18:40 | Bölmə: Kənan HACI

Şirift ölçüsü:

Kənan Hacı

90-cı illərin ortaları... Mətbuatda yazılarım yenicə çap olunmağa başlamışdı. Gənclik enerjisi ilə təcrübənin kəsişdiyi nöqtədə mümkün qədər daha çox oxumağa, daha çox öyrənməyə çalışırdım. Buzovna kəndinin axundu, tədqiqatçı alim Hacı Soltan Əlizadə ilə dostluğumuz o vaxtdan möhkəmlənməyə başladı. Hacının təşkil etdiyi şeir-sənət məclislərində iştirak edir, bacardığım qədər bu tədbirləri mətbuatda işıqlandırmağa çalışırdım. Bu görüşlərin mənim həyatımda müstəsna əhəmiyyəti həm də ondan ibarət idi ki, orda mədəniyyətimizin, ədəbiyyatımızın tanınmış nümayəndələri ilə tanış olur, onlarla ünsiyyət qurmağa çalışırdım.

Azərbaycanda qədim zamanlardan üzübəri ədəbi-musiqili məclislər olub və bu məclislərdə dövrünün sayılıb-seçilən nəzm ustaları, xanəndələri, sazəndələr öz sənətlərini nümayiş etdiriblər. XIX əsrin sonlarında Şamaxıda Mahmud ağanın keçirdiyi məclislər bu gün də dildə-ağızda dolaşır. Mahmud ağa Azərbaycan ədəbiyyatı, mədəniyyəti tarixində klassik şairlərimiz qədər tanınan simalardandır. Bu qəbil məclislərin keçirilməsinin əhəmiyyəti həm də ondan ibarətdir ki, şairlər öz təbi ilə, xanəndələr səsi ilə imtahana çəkilirdi. Azərbaycanda ədəbi məclislər təkcə istirahət məkanı deyildi, həm də sənət məktəbi idi, kimlərsə öyrədirdi, kimlərsə öyrənirdi. Neçə-neçə şair, xanəndə bu məclislərdə püxtələşib sənətkar məqamına yetişiblər.

XIX əsrin ikinci yarısında Bakıda muğam məclislərinin yaradıcılarından biri də Məşədi Məlik bəy idi. Onun İçərişəhərdəki evində ilk muğam məclisi 1863-cü ildə keçirilib və o vaxtdan ömrünün sonunadək bu evin qapıları xanəndələrin, şairlərin, musiqiçilərin üzünə açıq olub. Onun muğam məclislərinin şöhrəti İrana, Tiflisə, Qarabağa və digər bölgələrə yayılmışdı. Məşədi Məlik bəy ustad tarzən Bəhram Mənsurovun babası idi.

Buzovnalı Əliyar bəy, Məcməüş-şüəra ədəbi məclisinə bir müddət rəhbərlik etmiş Məşədi Azər də öz mülklərində ədəbi məclislər keçirərmişlər. Fransız yazıçısı Aleksandr Düma, rus tarixçisi Berezin Əliyar bəyin qonağı olmuşdular. Məmməd Səid Ordubadi, Cəfər Cabbarlı, Əliağa Vahid və digər görkəmli ədəbi simalar tez-tez Məşədi Azərin evində təşkil etdiyi şeir-sənət məclislərinin qonağı olardılar.

Tarixi yaddaşın qoruyub saxladığı və nəsildən nəsilə ötürdüyü bu gözəl ənənəni indi də yaşadanlar var. Xeyriyyəçi Hacı İntiqam bu qəbil insanlardandır. Onun Şüvəlandakı evində ilk dəfə 1997-ci ildə olmuşam. Hacı Soltan bir gün dedi ki, səni çox maraqlı bir yerə aparacağam. Jurnalist marağı ilə Hacını sorğu-suala tutdum. Dedi Şüvəlanda xeyriyyəçi Hacı İntiqam adlı bir şəxs var, o, mütəmadi olaraq öz evində ədəbi məclislər keçirir. Xatırlayıram, Azərbaycan qadınlarıyla bağlı bir tədbir idi. Mən ilk dəfə idi ki, bu qədər şair və yazıçını eyni vaxtda bir yerdə görürdüm. Gözüm dörd olmuşdu. Kimlər yox idi ki, o məclisdə?... Xalq yazıçısı Əzizə Cəfərzadə, Xalq şairləri Mirvarid Dilbazi, Qabil, Həkimə Billüri, zərif ruhlu şairəmiz Nurəngiz Gün, Rəfiqə Nuray...

Rəhmətlik Qabil müəllimlə tanış idik, o, tez-tez buzovnalı dostu Ağaşərifə baş çəkməyə gəlirdi. Ağaşərif dayı ilə biz çəpər qonşusu idik. Hər dəfə Qabil gələndə Ağaşərif dayı mənə xəbər göndərirdi ki, dostun gəlib, sən də gəl. Əlbəttə, “dost” sözünü zarafatla deyirdi, mən o zamanlar yeniyetmə idim və o da mənim ədəbiyyata sonsuz marağımı, sevgimi görüb istəyirdi ki, həmin məclislərdə iştirak edim. Qabil müəllim məni o evin, o ailənin bir üzvü kimi qəbul edirdi. Hacı İntiqamın məclisində gözü məni aldı. “Buzovnalı balası, sən nə yaxşı buradasan?” deyə soruşdu. Dedim Qabil müəllim, mən qəzetdə işləyirəm. Məni bu məclisə Hacı Soltan gətirib, bəlkə qəzet üçün bir material hazırladım. Kefi kökəldi. Dedi nə yaxşı iş görmüsən, bu məclislər bir tarixdir, bunları yaz, gələcək üçün qalsın. O vədələr Məşədi Azər haqqında geniş bir yazı hazırlayırdım. Qabildən xeyli məsləhətlər aldım. Bu barədə “Məşədi Azər təzkirəsi” kitabımda təfsilatı ilə yazmışam.

Həmin tədbirdə filologiya elmləri doktoru, professor Təvəkkül Səlimovla yanaşı əyləşmişdik. Birlikdə fotomuz da var. Aradan iyirmi dörd il keçir - əsrin dördə biri. Amma o görüşün təəssüratları hələ də mənim yaddaşımda öz təzəliyini qoruyub saxlayır. Bu illər ərzində Hacı İntiqam saysız-hesabsız ədəbi məclislər keçirib, bu məclislər haqqında yazılar, kitablar yazılıb.

Hacı İntiqam şair deyil, ədib deyil, xanəndə deyil, alim deyil, amma bu sənətlərin hamısı onun həyatından gəlib keçib. O mənada ki, sayılıb-seçilən qələm adamları, ustad xanəndələr, fikir adamları Hacı İntiqam ocağına məhz onun millət qarşısında fədakarlığına, xidmətkarlığına dərin hörmət və ehtiram əlaməti olaraq qədəm qoyublar. Bu cür insanların xidmətləri unudulmamalıdır. Hacı İntiqam Azərbaycan mədəniyyətinin hamilərindən biridir, salnaməçidir. Onun təşkil etdiyi məclislər ədəbi-estetik parametlərinə görə klassika təsnifatına uyğun gəlir ki, bu da ənənənin bir halqasıdır. Mahmud ağadan, Əliyar bəydən, Mirzə Məlikdən üzübəri davam edən, arada qırılan və yenidən bərpa olunan bu arxetip yığnaq mədəniyyəti Hacı İntiqamın timsalında yenidən dirçəldi.

Bu günlərdə Mərdəkan Mədəniyyət Sarayında “Abşerondan Şuşanın ətri gəlir” adlı tədbir keçirildi. Tədbirin təşkilatçısı Hacı İntiqam idi. İllər yaş üstünə yaş gətirsə də, həmişəki qıvraqlığı, çevikliyi yerində idi. Tədbirin təşkilatı məsələlərindən əlavə hər bir detalın işlənməsində, səhnədə mikrofonların qurulmasında, qonaqların qarşılanıb yerbəyer edilməsində birbaşa özü iştirak edirdi. Hətta arada zaldan aparıcıya müəyyən istiqamət verir, tədbirin proqramına da nəzarət edirdi. Jurnalistlərin tədbiri işıqlandırması qayğısına da qalırdı.

O, indiyədək çox məclislər təşkil edib. Amma həmin gün yenə də möhkəm həyəcan keçirirdi. Birdən kimsə diqqətdən kənarda qalar, birdən nəsə yaddan çıxar... Vətəndaş yanğısı, məsuliyyət hissi, gördüyü işə sonsuz sevgi. Onu bu işlərə sövq edən məhz həmin xüsusiyyətlərdir. Qarabağ qazilərinin də iştirak etdiyi bu tədbirin müstəsnalığı həm də onda idi ki, möhtəşəm Zəfərimizi əks etdirirdi. Şuşa hər birimiz üçün müqəddəsdir. Şuşanı görmüş insanlar bu dünyanın cənnətini görmüş hesab edilirlər. “Hakimə açılan atəş” romanını yazanda mən Şuşanı belə görmüşəm:

“İsa bulağı Şuşanın qərb aşacağında, bakir gözəlliyə malik meşənin qoynunda idi. Nə çiçəyinin rəngini, rayihəsini, nə göylərə boy çəkən ağaclarının sayını, növünü sayıb başa çıxan vardı. Bütün dörd fəslin dördündə də öz təkrarsız, dilrüba gözəlliyi ilə göz qamaşdırırdı. Güllü Qarabağın hansı elinə-obasına hörmətli qonaq gələrdisə, onun əylənməyi, şənlənib səfa sürməyi üçün İsa bulağı yada düşərdi. Məclislər qurulardı, hər məclisin özünə yaraşan xanəndə, çalğıçı dəvət olunardı. İsa bulağı meşəsində səs özü də, səsin məlahəti də pərdə-pərdə güclənib artıb ruhlara meydan verərdi. İsa bulağını bir görən min xatırlayardı, bir görən min duyardı. Bu bulağın, bu meşənin səsi-sorağı Şuşanın özü ilə bərabər dünyanın çox-çox adlı-sanlı, səfalı ölkələrində deyilirdi. Şuşa Qafqazın məlahətli, şaqraq səs-istedad, təbiətcə nadir gözəllik məskəni idisə, İsa bulağı Şuşanın şöhrəti idi. Şuşadan öz ölkəsinə qayıdan hər kəsdən İsa bulağını, Cıdır düzünü xəbər alardılar. Bunları sənə göstərməyiblərsə, buralarda seyrə çıxmayıbsansa, deməli, sənə əsl ali hörmət bəslənməyib.

İsa bulağı mühitində, bu tutaş meşədə göyün üzü görünmürdü. Lakin buranın tünd, mavi, firuzə rəngində öz səması vardı. Burada sanki günəş görünmürdü, di gəl, deyirdin bəs əlahiddə İsa bulağı günəşi vardı ki, aləmi qızılı nura qərq eləyirdi. Buradan ay da çətin seçilirdi, amma bu aləm gümüşlənmiş aydınlıqla dolu olardı. Bu möcüzəni görmək az idi, duymaq lazım idi ki, mətləblər, mənalar sənə aydın olsun. Bulağın qoşulduğu kiçicik dərə çayı açıq səma rəngində, ay şəfəqi rəngində axırdı. Xanəndələr susanda elə bil zümzümələri dərə çayında, İsa bulağının axarında qalırdı...

Soltanbud meşəsi... Keçmiş əyyamlarda hər hansı bir karvan Soltanbudun qalın-qara kölgələri, yalnız göyləri ala-tala görünən nəhəng qovaqları arasından vaxtlı-sərvaxt keçməyə cəhd eləyərdi. Qovaqları göy üzündə baş-başa çatılan, gündüzü də gecəsi kimi vahiməli-qaranlıq olan bu böyük meşə ibtidadan hərəmi, yolkəsən yuvası idi. Bura elə bil əjdahanın boğazı idi. Bir köçü bir uduma uda bilən bu “əjdaha”nın gövdəsi Kür sahillərinə uzanıb Tuğay meşələri ilə budaq-budağa verirdi. Bir polk da yerisə, basılmış köçün, karvanın izini-tozunu müəyyən edə bilməzdi”.

Hər insan nəsə bir şey tikir, qurur; qala tikən də var, daxma qaralayan da, göydələn ucaldan da. Ürəklərdə yurd salmaq isə maddi imkana bağlı deyil və hər insan ürəklərdə sevgi qalası ucalda bilmir. Hacı İntiqam bunu bacarıb. Onun qəlbindəki iman çox uca və möhtəşəmdir. Hər işdə ona bələdçilik edən, güc, qüvvət bəxş edən də imandır.

Hacı İntiqam milli burjuaziyanın hələ də formalaşmadığı bir zamanda məhdud imkanlarla sənət adamlarına himayədarlıq edir, ədəbi məclislər keçirir. Onun bu fədakarlığı hörmət və ehtirama layiqdir. Kaş bütün milyonçular ondan nümunə götürəydi, müdriklik sənətini ondan öyrənəydilər. Mədəniyyətin də, ədəbiyyatın da onun kimi insanlara çox böyük ehtiyacı var.

Müəllifin bütün yazıları - Kənan HACI

Bütün yazarlar

Ana səhifəyə dön