18:04 / 18-10-2025
Rusiyalı bloqer evində ölü tapılıb
16:37 / 18-10-2025
Vatikan zəfəri - Foto
16:15 / 18-10-2025
ANAMA sədrinə I müavin təyin olunub
16:01 / 18-10-2025
Ramiz Mehdiyev Təhlükəsizlik Şurasının üzvlüyündən azad edilib
11:54 / 18-10-2025
İlham Əliyev “Kazinform”a müsahibə verib
11:14 / 18-10-2025
Azərbaycanın Müqəddəs Taxt-Tacdakı səfirliyinin inzibati ofisi açılıb
10:26 / 18-10-2025
Mehriban Əliyeva: "Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi, suverenliyi..." - Foto
09:13 / 18-10-2025
Premyer Liqa: Bu gün daha iki görüş baş tutacaq
00:03 / 18-10-2025
Bu gün Azərbaycanın Müstəqilliyinin Bərpası Günüdür
23:44 / 17-10-2025
Mehriban Əliyeva Vatikanın dövlət katibi ilə görüşüb - Foto
23:09 / 17-10-2025
Zelenski ilə Tramp Ağ evdə görüşüblər - Yenilənib
21:40 / 17-10-2025
"Qarabağ" "Turan Tovuz"a qalib gəlib
19:51 / 17-10-2025
Füzlinin intensiv inkişafı... - Şəfa Əliyev yazır
19:50 / 17-10-2025
Mehriban Əliyeva Roma Papası ilə görüşüb - Fotolar
19:38 / 17-10-2025
Deportasiyadan bəhs edən kitabın təqdimatı olub - Fotolar
19:17 / 17-10-2025
Macarıstan Putini həbs etməyəcək
19:11 / 17-10-2025
NATO Avropada dron təxribatlarına qarşı tədbirləri gücləndirib
18:53 / 17-10-2025
Kreml Donald Trampı çaşdırır
18:38 / 17-10-2025
Prezident yeni səfirlik təsis edib - Sərəncam
18:08 / 17-10-2025
Ceyhun Bayramov İƏT Əmək Mərkəzinin baş direktoru ilə görüşüb
18:02 / 17-10-2025
DİN-də kollegiya iclası keçirilib
17:55 / 17-10-2025
HƏMAS-İsrail sülhü davamlı olacaqmı?
17:16 / 17-10-2025
Azərbaycanın əsas neft ixrac etdiyi ilk 5 ölkə - Siyahı
16:57 / 17-10-2025
Ramiz Mehdiyev ev dustaqlığını bu villasında çəkir - Fotolar
16:46 / 17-10-2025
AMEA Ramiz Mehdiyevlə bağlı məhkəmə qərarını gözləyir
16:20 / 17-10-2025
Departament rəisi vəzifədən azad edilib
16:14 / 17-10-2025
Azərbaycan millisi FIFA reytinqində bir pillə irəliləyib
16:00 / 17-10-2025
Bakıda TDT-nin Sənaye, Elm, Texnologiya və İnnovasiya Nazirlərinin 2-ci iclası keçiriləcək
15:30 / 17-10-2025
Ramiz Mehdiyev 7 saat dindirilib?
15:04 / 17-10-2025
Ermənistan vətəndaşlarının məhkəməsi davam edir
12:11 / 17-10-2025
Professor: Ramiz Mehdiyev yüksək vəzifələrə 900-dən çox kadr yerləşdirib
19:51 / 17-10-2025
Füzlinin intensiv inkişafı... - Şəfa Əliyev yazır
17:37 / 15-10-2025
Cəlaloğlu: Məsələ Ramiz Mehdiyevin həbsi ilə məhdudlaşmamalıdır - Müsahibə
14:10 / 16-10-2025
“Ramiz Mehdiyev anti-milli ünsürdür” - DQC sədri
22:14 / 14-10-2025
Ramiz Mehdiyevə 4 aylıq ev dustağı cəzası verilib - (Yenilənib)
13:21 / 15-10-2025
Prezident yeni idarə yaradıb - Fərman
20:10 / 13-10-2025
Donald Tramp Misirdə İlham Əliyevi salamlayıb - Foto
11:33 / 16-10-2025
Ramiz Mehdiyevlə əlaqəli şəxslər həbs edilə bilər
13:05 / 16-10-2025
Təndir çörəyinin ətri - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
23:49 / 15-10-2025
Vahid Əhmədovdan Ramiz Mehdiyev haqqında - Açıqlama
11:59 / 15-10-2025
Ərdoğan Netanyahunu zirvəyə buraxmayıb
16:37 / 14-10-2025
Ermənistanda yeni müxalifət yaranır - “Bizim yol” Paşinyanı devirə biləcək?
Azərbaycanın dünya ədəbiyyatındakı boş qalmış yeri - Kənan Hacı yazır
Tarix: 26-12-2022 17:30 | Bölmə: Kənan HACI
Kənan Hacı
Yazıçının dünyagörüşü necə formalaşır? Düşüncəsinin miqyası necə genişlənir?
Öz qılafında qalan yazıçı öz dar əyalət pəncərəsindən aqrar təfəkkürün məhsulu olan düşüncələrini, gördüklərini yazıya köçürür. Təsəvvür edin ki, tamaşaçı ekran qarşısında əyləşib və televizor yalnız bir kanalı göstərir. Tamaşaçı yekrənglikdən, monotonluqdan bezməzmi? Yazan adamın beynindəki qutu ancaq bir kanalı göstərir, düşüncə və təfəkkür qısıtlanması oxucunu kitabdan uzaqlaşdırır.
Azərbaycan yazıçısının problemlərindən biri də dünyanı gəzə bilməməsidir. Görmədiyi, gəzmədiyi dünya haqqında necə yazsın?
Güclü mütaliə belə dünyagörüşünün formalaşmasına yardımçı ola bilmir. Əbəs yerə deyilməyib ki, çox oxuyan yox, çox gəzən insanlar bilik baxımından zəngin olurlar.
Dünya ədəbiyyatına imzasını atmış böyük yazıçıların həyat yoluna nəzər salın, görəcəksiniz ki, onlar yaşadıqları ölkədən kənara çıxıblar, bir neçə qitəni dolaşıblar, zaman-zaman müxtəlif ölkələrdə yaşayıblar. Və onların əsərlərinə nəzər salanda düşüncə miqyasının genişliyinə heyrət etməyə bilmirsən. Çünki fərqli mədəniyyətlərin, fərqli qütbələrin, ayrı-ayrı yaşam tərzlərinin içindən keçərək bədii əsərlərində dünya insanının maraq dairəsini əhatə etməyi bacarıblar.
Bizim yazıçıların əsərlərində isə (tək-tük istisnaları çıxmaq şərtilə) urbanizasiya prosesi demək olar ki, baş verməyib, bu səbəbdən ədəbi tənqiddə lüzumuz “kənd nəsri”, “şəhər nəsri” qütbləşməsi meydana çıxıb. Dünya ədəbiyyatında siz belə qütbləşməyə rast gələ bilməzsiniz. Azərbaycan ədəbiyyatını inkişafdan saxlayan, “Biləcəri sindromu”nun yaranmasına səbəb olan əsas amil də məhz budur. Dünyaya başqa dillərin pəncərəsindən baxa bilmək üçün yazıçı başqa ölkələri, başqa qitələri gəzib-dolaşmalıdır. Başqa insanların necə yaşadıqlarını, necə düşündüklərini görməlidir. Biz isə evimizin pəncərəsindən eyni mənzərəni seyr etməkdən yorulmuruq. Azərbaycan insanı dünyanı görmək imkanından məhrumdur. Öz kəndində, öz şəhərində nə görürsə, onu yazır. Müqayisə imkanları yoxdur.
Azərbaycan ədəbiyyatının dünya ədəbiyyatı ilə əlaqələri kosmetik xarakter daşıyır. Nüfuzlu beynəlxalq ədəbi təşkilatlarla yaradıcı münasibətlərdən danışmağa dəyməz. Bizim yazıçıların əsərləri nəinki Avropa ölkələrində, heç postsovet məkanında belə tərcümə olunub yayımlanmır. Tək-tük antologiyalar bir ölkənin ədəbiyyatı haqqında heç bir təsəvvür yarada bilməz. Dərd odur ki, hansısa ölkədə Azərbaycan ədəbiyyatıyla bağlı antologiyalar belə tanışlıq prinsipi ilə hazırlanır və nədənsə hər dəfə bu antologiyalara enyi müəlliflərin adları düşür.
Azərbaycan ədəbiyyatının dünyaya çıxması üçün çalışan iki-üç nəfərin adını çəkə bilərik. Dəyərli şairlərimiz Səlim Babullaoğlu və Fərid Hüseyn uzun illərdir ki, bu sahədə şəxsi imkanlarından istifadə edərək Azərbaycan ədəbiyyatını dünyada tanıtmağa çalışırlar.
Xəyal Rzanın, Əkbər Qoşalının, İntiqam Yaşarın Türkiyə və Orta Asiyada Azərbaycan ədəbiyyatının təbliği istiqamətində gördükləri işləri də unutmuruq.
Amma və lakin... yaxşılığa doğru heç nə dəyişmir. Qardaş Türkiyədə adda-budda hansısa yazıçımızın kitabının çıxması hələ dünyaya çıxmağımız demək deyil. Mən bir neçə dəfə Türkiyədə olmuşam və İstanbulda ciddi sənət adamlarıyla görüşlərimizdə onların bizim ədəbiyyatımız haqda tamamilə məlumatsız olduğunu görəndə son dərəcə məyus olmuşam.
İki-üç il bundan öncə Bakıda Beynəlxalq Ədəbiyyat Festivalında Türkiyənin ünlü şairlərindən olan Tuğrul Tanyolla söhbətimizi xatırlayıram. “Türkiyədə bir-iki nəfərdən başqa heç bir Azərbaycan yazıçısı, şairinı tanımırlar”,- dedi. “Azərbaycanda kifayət qədər ciddi şairlər var. Lakin biz tanımırıq. Bunun üçün çox işlər görməlisiniz”, - deyə əlavə etdi.
Bir neçə ay bundan öncə sosial şəbəkələr vasitəsilə qələm dostlarımız Eyvaz Zeynalovun, Arif Ərşadın, Qalib Şəfaətin və Aslan Quliyevin İstanbul Kitab Fuarında fəal iştirak etdiyini gördüm. Bu, son dərəcə sevindirici bir hadisə idi.
Bizim yazıçılarımızın kitabları Türkiyədə türk dilində çap olunub və türk oxucuları bu kitabları alıb oxuyur, Azərbaycan ədəbiyyatıyla tanış olur. Di gəl, Azərbaycan mətbuatında bu haqda bircə yazıya belə rast gəlmədim. Bu qədər biganəlikmi olar?!
Şikayətlənməyə adətkərdə olmuşuq. Fərdi təşəbbüskarlıq belə laqeydliklə qarşılanır. Öz hesablarına türk yazıçılarıyla ədəbi əlaqə quran və müəyyən işlərə imza atan qələm dostlarımızın uğurlarına sevinməyi belə bacarmırıq.
XXI əsrdir və yeni əsr kommunikasiya əsridir. Biz dünyanı oxuyuruqsa, dünya da bizi oxumalıdır. Dünya oxucusu həm də Azərbaycan ədəbiyyatı vasitəsilə bizim həqiqətlərimizdən agah olmalıdır. Avropa insanı Azərbaycanın 44 günlük haqq savaşı haqqında mediadan xəbərlər oxuyur və bizim ədəbiyyatımızla da tanış olmaq istəyir. Ədəbiyyatımız isə dünyadan çox-çox uzaqdır.... Ciddi problemdir...
Bu günlərdə İstanbulda Beynəlxaq Kitab Festivalı keçirildi. Azərbaycan bu festivalda Fəxri Qonaq qismində iştirak etməliydi. Yüzlərlə, minlərlə kitabın içində Azərbaycan kitabı olmadı. Bu rəzaləti hansı sözlə ifadə etmək olar?!
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-12-2022 17:30 | Bölmə: Kənan HACI
Kənan Hacı
Yazıçının dünyagörüşü necə formalaşır? Düşüncəsinin miqyası necə genişlənir?
Öz qılafında qalan yazıçı öz dar əyalət pəncərəsindən aqrar təfəkkürün məhsulu olan düşüncələrini, gördüklərini yazıya köçürür. Təsəvvür edin ki, tamaşaçı ekran qarşısında əyləşib və televizor yalnız bir kanalı göstərir. Tamaşaçı yekrənglikdən, monotonluqdan bezməzmi? Yazan adamın beynindəki qutu ancaq bir kanalı göstərir, düşüncə və təfəkkür qısıtlanması oxucunu kitabdan uzaqlaşdırır.
Azərbaycan yazıçısının problemlərindən biri də dünyanı gəzə bilməməsidir. Görmədiyi, gəzmədiyi dünya haqqında necə yazsın?
Güclü mütaliə belə dünyagörüşünün formalaşmasına yardımçı ola bilmir. Əbəs yerə deyilməyib ki, çox oxuyan yox, çox gəzən insanlar bilik baxımından zəngin olurlar.
Dünya ədəbiyyatına imzasını atmış böyük yazıçıların həyat yoluna nəzər salın, görəcəksiniz ki, onlar yaşadıqları ölkədən kənara çıxıblar, bir neçə qitəni dolaşıblar, zaman-zaman müxtəlif ölkələrdə yaşayıblar. Və onların əsərlərinə nəzər salanda düşüncə miqyasının genişliyinə heyrət etməyə bilmirsən. Çünki fərqli mədəniyyətlərin, fərqli qütbələrin, ayrı-ayrı yaşam tərzlərinin içindən keçərək bədii əsərlərində dünya insanının maraq dairəsini əhatə etməyi bacarıblar.
Bizim yazıçıların əsərlərində isə (tək-tük istisnaları çıxmaq şərtilə) urbanizasiya prosesi demək olar ki, baş verməyib, bu səbəbdən ədəbi tənqiddə lüzumuz “kənd nəsri”, “şəhər nəsri” qütbləşməsi meydana çıxıb. Dünya ədəbiyyatında siz belə qütbləşməyə rast gələ bilməzsiniz. Azərbaycan ədəbiyyatını inkişafdan saxlayan, “Biləcəri sindromu”nun yaranmasına səbəb olan əsas amil də məhz budur. Dünyaya başqa dillərin pəncərəsindən baxa bilmək üçün yazıçı başqa ölkələri, başqa qitələri gəzib-dolaşmalıdır. Başqa insanların necə yaşadıqlarını, necə düşündüklərini görməlidir. Biz isə evimizin pəncərəsindən eyni mənzərəni seyr etməkdən yorulmuruq. Azərbaycan insanı dünyanı görmək imkanından məhrumdur. Öz kəndində, öz şəhərində nə görürsə, onu yazır. Müqayisə imkanları yoxdur.
Azərbaycan ədəbiyyatının dünya ədəbiyyatı ilə əlaqələri kosmetik xarakter daşıyır. Nüfuzlu beynəlxalq ədəbi təşkilatlarla yaradıcı münasibətlərdən danışmağa dəyməz. Bizim yazıçıların əsərləri nəinki Avropa ölkələrində, heç postsovet məkanında belə tərcümə olunub yayımlanmır. Tək-tük antologiyalar bir ölkənin ədəbiyyatı haqqında heç bir təsəvvür yarada bilməz. Dərd odur ki, hansısa ölkədə Azərbaycan ədəbiyyatıyla bağlı antologiyalar belə tanışlıq prinsipi ilə hazırlanır və nədənsə hər dəfə bu antologiyalara enyi müəlliflərin adları düşür.
Azərbaycan ədəbiyyatının dünyaya çıxması üçün çalışan iki-üç nəfərin adını çəkə bilərik. Dəyərli şairlərimiz Səlim Babullaoğlu və Fərid Hüseyn uzun illərdir ki, bu sahədə şəxsi imkanlarından istifadə edərək Azərbaycan ədəbiyyatını dünyada tanıtmağa çalışırlar.
Xəyal Rzanın, Əkbər Qoşalının, İntiqam Yaşarın Türkiyə və Orta Asiyada Azərbaycan ədəbiyyatının təbliği istiqamətində gördükləri işləri də unutmuruq.
Amma və lakin... yaxşılığa doğru heç nə dəyişmir. Qardaş Türkiyədə adda-budda hansısa yazıçımızın kitabının çıxması hələ dünyaya çıxmağımız demək deyil. Mən bir neçə dəfə Türkiyədə olmuşam və İstanbulda ciddi sənət adamlarıyla görüşlərimizdə onların bizim ədəbiyyatımız haqda tamamilə məlumatsız olduğunu görəndə son dərəcə məyus olmuşam.
İki-üç il bundan öncə Bakıda Beynəlxalq Ədəbiyyat Festivalında Türkiyənin ünlü şairlərindən olan Tuğrul Tanyolla söhbətimizi xatırlayıram. “Türkiyədə bir-iki nəfərdən başqa heç bir Azərbaycan yazıçısı, şairinı tanımırlar”,- dedi. “Azərbaycanda kifayət qədər ciddi şairlər var. Lakin biz tanımırıq. Bunun üçün çox işlər görməlisiniz”, - deyə əlavə etdi.
Bir neçə ay bundan öncə sosial şəbəkələr vasitəsilə qələm dostlarımız Eyvaz Zeynalovun, Arif Ərşadın, Qalib Şəfaətin və Aslan Quliyevin İstanbul Kitab Fuarında fəal iştirak etdiyini gördüm. Bu, son dərəcə sevindirici bir hadisə idi.
Bizim yazıçılarımızın kitabları Türkiyədə türk dilində çap olunub və türk oxucuları bu kitabları alıb oxuyur, Azərbaycan ədəbiyyatıyla tanış olur. Di gəl, Azərbaycan mətbuatında bu haqda bircə yazıya belə rast gəlmədim. Bu qədər biganəlikmi olar?!
Şikayətlənməyə adətkərdə olmuşuq. Fərdi təşəbbüskarlıq belə laqeydliklə qarşılanır. Öz hesablarına türk yazıçılarıyla ədəbi əlaqə quran və müəyyən işlərə imza atan qələm dostlarımızın uğurlarına sevinməyi belə bacarmırıq.
XXI əsrdir və yeni əsr kommunikasiya əsridir. Biz dünyanı oxuyuruqsa, dünya da bizi oxumalıdır. Dünya oxucusu həm də Azərbaycan ədəbiyyatı vasitəsilə bizim həqiqətlərimizdən agah olmalıdır. Avropa insanı Azərbaycanın 44 günlük haqq savaşı haqqında mediadan xəbərlər oxuyur və bizim ədəbiyyatımızla da tanış olmaq istəyir. Ədəbiyyatımız isə dünyadan çox-çox uzaqdır.... Ciddi problemdir...
Bu günlərdə İstanbulda Beynəlxaq Kitab Festivalı keçirildi. Azərbaycan bu festivalda Fəxri Qonaq qismində iştirak etməliydi. Yüzlərlə, minlərlə kitabın içində Azərbaycan kitabı olmadı. Bu rəzaləti hansı sözlə ifadə etmək olar?!
Müəllifin bütün yazıları - Kənan HACI
Bölməyə aid digər xəbərlər
9-03-2023, 16:34
Kənan HACI - Əzizə Cəfərzadənin oxuculara tanış olmayan romanı - “Qobustan çökəklərində”
26-12-2022, 17:30
Kənan HACI - Azərbaycanın dünya ədəbiyyatındakı boş qalmış yeri - Kənan Hacı yazır
15-08-2022, 17:31
“Hamı yoldan yarısın...” - Kənan Hacı yazır
4-07-2022, 12:08
Yazıçının son əsəri - “Eşq sultanı” - Kənan Hacı yazır
31-01-2022, 10:43
Epifaniya və ya “Omikron” mövsümü - Kənan Hacı yazır
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
