00:06 / 21-08-2025
Şəmkirdə 20 nəfər dönərdən zəhərlənib
23:38 / 20-08-2025
Tovuzda bir ailənin beş üzvü qidadan zəhərlənib
22:37 / 20-08-2025
Qazaxda 5 ay əvvəl törədilmiş qətlin üstü açılıb
18:57 / 20-08-2025
Bakıda 31 yaşlı kişi öldürülüb
18:40 / 20-08-2025
Şavkat Mirziyoyev İlham Əliyevə məktub göndərib
18:00 / 20-08-2025
QSC-nin Müşahidə Şurasının tərkibi dəyişib
17:55 / 20-08-2025
Şikayətçi: “Rəqsanə və əri ilə şəxsən görüşüb pulları vermişəm”
17:49 / 20-08-2025
Papuaşvili: Aİ Gürcüstandan Rusiya ilə qarşıdurma tələb etməməlidir
17:36 / 20-08-2025
Putin-Zelenski görüşünə şübhələr artır
17:32 / 20-08-2025
Növbəti iki gündə külək güclənəcək - Xəbərdarlıq
17:28 / 20-08-2025
İlham Əliyev və birinci xanım “Hacıkənd”in tikintisi ilə tanış olublar - (Yenilənib) - Fotolar
17:18 / 20-08-2025
Adəm Məmmədovun vəkillik fəaliyyətinə xitam verilib
17:10 / 20-08-2025
Prezident və birinci xanım Gəncəyə gediblər - (Yenilənib) - Fotolar
17:09 / 20-08-2025
Biləsuvarda gənc bacısının qayınatasını bıçaqlayıb
17:00 / 20-08-2025
Ruslar Ukraynanı “İsgəndər” raketləri ilə vurub
16:24 / 20-08-2025
Çin ilk litoqrafiya qurğusunu yaradıb - Fotolar
16:09 / 20-08-2025
Saakaşvili: Bu, Rusiyanın ən böyük məğlubiyyətidir
16:01 / 20-08-2025
ABŞ-da immiqrantlarla bağlı tələblər sərtləşdirilir - Foto
16:01 / 20-08-2025
Ağdərədə yanğın olub
15:42 / 20-08-2025
Bakıda 60 yaşlı kişi öldürülüb - Yenilənib
15:27 / 20-08-2025
Azərbaycan-Avropa İttifaqı münasibətləri müzakirə olunub
15:09 / 20-08-2025
Şair Məmməd İsmayıl Tovuzda dəfn olunub
14:57 / 20-08-2025
Kamran Əliyev iki rayona prokuror təyin edib
14:46 / 20-08-2025
Rusiyanın nüvə alimi Monqolustanda saxlanılıb
14:38 / 20-08-2025
Bakıda qeyri-etik reklam mətni olan elektron lövhə yığışdırılıb
14:32 / 20-08-2025
ABŞ silahlarını Ukraynaya 10 faiz baha satırlar
14:15 / 20-08-2025
Rusiyadan Britaniyaya gizli yolla taxta daşıyırlar
14:02 / 20-08-2025
Dərələyəzli Molla İmranın kitabları yüz ildir qorunur - Foto
13:27 / 20-08-2025
Azərbaycan hindistanlı kriminal avtoriteti ölkəsinə ekstradisiya edəcək
13:26 / 20-08-2025
Professor: Avropa lider böhranı ilə üzləşib - Fotolar
03:20 / 16-08-2025
Putin və Tramp Ukrayna ilə bağlı bir çox məqamları razılaşdırıblar - (Yenilənib+) - Video - Fotolar
21:45 / 18-08-2025
Tramp ilə Zelenski görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
17:57 / 18-08-2025
Şəhidlər xiyabanında əxlaqsız videolar paylaşan əcnəbilər həbs olunub - (Yenilənib) - Fotolar
20:53 / 16-08-2025
Cəlilabadda 62 yaşlı qadın öldürülüb - Yenilənib
19:18 / 18-08-2025
Cəlaloğlu: Ukrayna ərazilərini 99 il müddətinə Rusiyaya verəcəklər, amma...
08:20 / 16-08-2025
Qərbi Azərbaycanla bağlı yeni kitab nəşr olunub - Foto
17:10 / 20-08-2025
Prezident və birinci xanım Gəncəyə gediblər - (Yenilənib) - Fotolar
12:48 / 16-08-2025
Üç hərbçiyə ali rütbə verilib
07:52 / 19-08-2025
Zelenski: ABŞ-dan təhlükəsizliyimizə təminat aldıq
21:22 / 17-08-2025
Astarada 66 yaşlı kişi qətlə yetirilib
07:47 / 18-08-2025
Tramp Zelenskini Krımdan imtina etməyə çağırır
10:41 / 18-08-2025
Putin daha çox ərazi istəyir - Foto
Azərbaycanın dünya ədəbiyyatındakı boş qalmış yeri - Kənan Hacı yazır
Tarix: 26-12-2022 17:30 | Bölmə: Kənan HACI
Kənan Hacı
Yazıçının dünyagörüşü necə formalaşır? Düşüncəsinin miqyası necə genişlənir?
Öz qılafında qalan yazıçı öz dar əyalət pəncərəsindən aqrar təfəkkürün məhsulu olan düşüncələrini, gördüklərini yazıya köçürür. Təsəvvür edin ki, tamaşaçı ekran qarşısında əyləşib və televizor yalnız bir kanalı göstərir. Tamaşaçı yekrənglikdən, monotonluqdan bezməzmi? Yazan adamın beynindəki qutu ancaq bir kanalı göstərir, düşüncə və təfəkkür qısıtlanması oxucunu kitabdan uzaqlaşdırır.
Azərbaycan yazıçısının problemlərindən biri də dünyanı gəzə bilməməsidir. Görmədiyi, gəzmədiyi dünya haqqında necə yazsın?
Güclü mütaliə belə dünyagörüşünün formalaşmasına yardımçı ola bilmir. Əbəs yerə deyilməyib ki, çox oxuyan yox, çox gəzən insanlar bilik baxımından zəngin olurlar.
Dünya ədəbiyyatına imzasını atmış böyük yazıçıların həyat yoluna nəzər salın, görəcəksiniz ki, onlar yaşadıqları ölkədən kənara çıxıblar, bir neçə qitəni dolaşıblar, zaman-zaman müxtəlif ölkələrdə yaşayıblar. Və onların əsərlərinə nəzər salanda düşüncə miqyasının genişliyinə heyrət etməyə bilmirsən. Çünki fərqli mədəniyyətlərin, fərqli qütbələrin, ayrı-ayrı yaşam tərzlərinin içindən keçərək bədii əsərlərində dünya insanının maraq dairəsini əhatə etməyi bacarıblar.
Bizim yazıçıların əsərlərində isə (tək-tük istisnaları çıxmaq şərtilə) urbanizasiya prosesi demək olar ki, baş verməyib, bu səbəbdən ədəbi tənqiddə lüzumuz “kənd nəsri”, “şəhər nəsri” qütbləşməsi meydana çıxıb. Dünya ədəbiyyatında siz belə qütbləşməyə rast gələ bilməzsiniz. Azərbaycan ədəbiyyatını inkişafdan saxlayan, “Biləcəri sindromu”nun yaranmasına səbəb olan əsas amil də məhz budur. Dünyaya başqa dillərin pəncərəsindən baxa bilmək üçün yazıçı başqa ölkələri, başqa qitələri gəzib-dolaşmalıdır. Başqa insanların necə yaşadıqlarını, necə düşündüklərini görməlidir. Biz isə evimizin pəncərəsindən eyni mənzərəni seyr etməkdən yorulmuruq. Azərbaycan insanı dünyanı görmək imkanından məhrumdur. Öz kəndində, öz şəhərində nə görürsə, onu yazır. Müqayisə imkanları yoxdur.
Azərbaycan ədəbiyyatının dünya ədəbiyyatı ilə əlaqələri kosmetik xarakter daşıyır. Nüfuzlu beynəlxalq ədəbi təşkilatlarla yaradıcı münasibətlərdən danışmağa dəyməz. Bizim yazıçıların əsərləri nəinki Avropa ölkələrində, heç postsovet məkanında belə tərcümə olunub yayımlanmır. Tək-tük antologiyalar bir ölkənin ədəbiyyatı haqqında heç bir təsəvvür yarada bilməz. Dərd odur ki, hansısa ölkədə Azərbaycan ədəbiyyatıyla bağlı antologiyalar belə tanışlıq prinsipi ilə hazırlanır və nədənsə hər dəfə bu antologiyalara enyi müəlliflərin adları düşür.
Azərbaycan ədəbiyyatının dünyaya çıxması üçün çalışan iki-üç nəfərin adını çəkə bilərik. Dəyərli şairlərimiz Səlim Babullaoğlu və Fərid Hüseyn uzun illərdir ki, bu sahədə şəxsi imkanlarından istifadə edərək Azərbaycan ədəbiyyatını dünyada tanıtmağa çalışırlar.
Xəyal Rzanın, Əkbər Qoşalının, İntiqam Yaşarın Türkiyə və Orta Asiyada Azərbaycan ədəbiyyatının təbliği istiqamətində gördükləri işləri də unutmuruq.
Amma və lakin... yaxşılığa doğru heç nə dəyişmir. Qardaş Türkiyədə adda-budda hansısa yazıçımızın kitabının çıxması hələ dünyaya çıxmağımız demək deyil. Mən bir neçə dəfə Türkiyədə olmuşam və İstanbulda ciddi sənət adamlarıyla görüşlərimizdə onların bizim ədəbiyyatımız haqda tamamilə məlumatsız olduğunu görəndə son dərəcə məyus olmuşam.
İki-üç il bundan öncə Bakıda Beynəlxalq Ədəbiyyat Festivalında Türkiyənin ünlü şairlərindən olan Tuğrul Tanyolla söhbətimizi xatırlayıram. “Türkiyədə bir-iki nəfərdən başqa heç bir Azərbaycan yazıçısı, şairinı tanımırlar”,- dedi. “Azərbaycanda kifayət qədər ciddi şairlər var. Lakin biz tanımırıq. Bunun üçün çox işlər görməlisiniz”, - deyə əlavə etdi.
Bir neçə ay bundan öncə sosial şəbəkələr vasitəsilə qələm dostlarımız Eyvaz Zeynalovun, Arif Ərşadın, Qalib Şəfaətin və Aslan Quliyevin İstanbul Kitab Fuarında fəal iştirak etdiyini gördüm. Bu, son dərəcə sevindirici bir hadisə idi.
Bizim yazıçılarımızın kitabları Türkiyədə türk dilində çap olunub və türk oxucuları bu kitabları alıb oxuyur, Azərbaycan ədəbiyyatıyla tanış olur. Di gəl, Azərbaycan mətbuatında bu haqda bircə yazıya belə rast gəlmədim. Bu qədər biganəlikmi olar?!
Şikayətlənməyə adətkərdə olmuşuq. Fərdi təşəbbüskarlıq belə laqeydliklə qarşılanır. Öz hesablarına türk yazıçılarıyla ədəbi əlaqə quran və müəyyən işlərə imza atan qələm dostlarımızın uğurlarına sevinməyi belə bacarmırıq.
XXI əsrdir və yeni əsr kommunikasiya əsridir. Biz dünyanı oxuyuruqsa, dünya da bizi oxumalıdır. Dünya oxucusu həm də Azərbaycan ədəbiyyatı vasitəsilə bizim həqiqətlərimizdən agah olmalıdır. Avropa insanı Azərbaycanın 44 günlük haqq savaşı haqqında mediadan xəbərlər oxuyur və bizim ədəbiyyatımızla da tanış olmaq istəyir. Ədəbiyyatımız isə dünyadan çox-çox uzaqdır.... Ciddi problemdir...
Bu günlərdə İstanbulda Beynəlxaq Kitab Festivalı keçirildi. Azərbaycan bu festivalda Fəxri Qonaq qismində iştirak etməliydi. Yüzlərlə, minlərlə kitabın içində Azərbaycan kitabı olmadı. Bu rəzaləti hansı sözlə ifadə etmək olar?!
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-12-2022 17:30 | Bölmə: Kənan HACI
Kənan Hacı
Yazıçının dünyagörüşü necə formalaşır? Düşüncəsinin miqyası necə genişlənir?
Öz qılafında qalan yazıçı öz dar əyalət pəncərəsindən aqrar təfəkkürün məhsulu olan düşüncələrini, gördüklərini yazıya köçürür. Təsəvvür edin ki, tamaşaçı ekran qarşısında əyləşib və televizor yalnız bir kanalı göstərir. Tamaşaçı yekrənglikdən, monotonluqdan bezməzmi? Yazan adamın beynindəki qutu ancaq bir kanalı göstərir, düşüncə və təfəkkür qısıtlanması oxucunu kitabdan uzaqlaşdırır.
Azərbaycan yazıçısının problemlərindən biri də dünyanı gəzə bilməməsidir. Görmədiyi, gəzmədiyi dünya haqqında necə yazsın?
Güclü mütaliə belə dünyagörüşünün formalaşmasına yardımçı ola bilmir. Əbəs yerə deyilməyib ki, çox oxuyan yox, çox gəzən insanlar bilik baxımından zəngin olurlar.
Dünya ədəbiyyatına imzasını atmış böyük yazıçıların həyat yoluna nəzər salın, görəcəksiniz ki, onlar yaşadıqları ölkədən kənara çıxıblar, bir neçə qitəni dolaşıblar, zaman-zaman müxtəlif ölkələrdə yaşayıblar. Və onların əsərlərinə nəzər salanda düşüncə miqyasının genişliyinə heyrət etməyə bilmirsən. Çünki fərqli mədəniyyətlərin, fərqli qütbələrin, ayrı-ayrı yaşam tərzlərinin içindən keçərək bədii əsərlərində dünya insanının maraq dairəsini əhatə etməyi bacarıblar.
Bizim yazıçıların əsərlərində isə (tək-tük istisnaları çıxmaq şərtilə) urbanizasiya prosesi demək olar ki, baş verməyib, bu səbəbdən ədəbi tənqiddə lüzumuz “kənd nəsri”, “şəhər nəsri” qütbləşməsi meydana çıxıb. Dünya ədəbiyyatında siz belə qütbləşməyə rast gələ bilməzsiniz. Azərbaycan ədəbiyyatını inkişafdan saxlayan, “Biləcəri sindromu”nun yaranmasına səbəb olan əsas amil də məhz budur. Dünyaya başqa dillərin pəncərəsindən baxa bilmək üçün yazıçı başqa ölkələri, başqa qitələri gəzib-dolaşmalıdır. Başqa insanların necə yaşadıqlarını, necə düşündüklərini görməlidir. Biz isə evimizin pəncərəsindən eyni mənzərəni seyr etməkdən yorulmuruq. Azərbaycan insanı dünyanı görmək imkanından məhrumdur. Öz kəndində, öz şəhərində nə görürsə, onu yazır. Müqayisə imkanları yoxdur.
Azərbaycan ədəbiyyatının dünya ədəbiyyatı ilə əlaqələri kosmetik xarakter daşıyır. Nüfuzlu beynəlxalq ədəbi təşkilatlarla yaradıcı münasibətlərdən danışmağa dəyməz. Bizim yazıçıların əsərləri nəinki Avropa ölkələrində, heç postsovet məkanında belə tərcümə olunub yayımlanmır. Tək-tük antologiyalar bir ölkənin ədəbiyyatı haqqında heç bir təsəvvür yarada bilməz. Dərd odur ki, hansısa ölkədə Azərbaycan ədəbiyyatıyla bağlı antologiyalar belə tanışlıq prinsipi ilə hazırlanır və nədənsə hər dəfə bu antologiyalara enyi müəlliflərin adları düşür.
Azərbaycan ədəbiyyatının dünyaya çıxması üçün çalışan iki-üç nəfərin adını çəkə bilərik. Dəyərli şairlərimiz Səlim Babullaoğlu və Fərid Hüseyn uzun illərdir ki, bu sahədə şəxsi imkanlarından istifadə edərək Azərbaycan ədəbiyyatını dünyada tanıtmağa çalışırlar.
Xəyal Rzanın, Əkbər Qoşalının, İntiqam Yaşarın Türkiyə və Orta Asiyada Azərbaycan ədəbiyyatının təbliği istiqamətində gördükləri işləri də unutmuruq.
Amma və lakin... yaxşılığa doğru heç nə dəyişmir. Qardaş Türkiyədə adda-budda hansısa yazıçımızın kitabının çıxması hələ dünyaya çıxmağımız demək deyil. Mən bir neçə dəfə Türkiyədə olmuşam və İstanbulda ciddi sənət adamlarıyla görüşlərimizdə onların bizim ədəbiyyatımız haqda tamamilə məlumatsız olduğunu görəndə son dərəcə məyus olmuşam.
İki-üç il bundan öncə Bakıda Beynəlxalq Ədəbiyyat Festivalında Türkiyənin ünlü şairlərindən olan Tuğrul Tanyolla söhbətimizi xatırlayıram. “Türkiyədə bir-iki nəfərdən başqa heç bir Azərbaycan yazıçısı, şairinı tanımırlar”,- dedi. “Azərbaycanda kifayət qədər ciddi şairlər var. Lakin biz tanımırıq. Bunun üçün çox işlər görməlisiniz”, - deyə əlavə etdi.
Bir neçə ay bundan öncə sosial şəbəkələr vasitəsilə qələm dostlarımız Eyvaz Zeynalovun, Arif Ərşadın, Qalib Şəfaətin və Aslan Quliyevin İstanbul Kitab Fuarında fəal iştirak etdiyini gördüm. Bu, son dərəcə sevindirici bir hadisə idi.
Bizim yazıçılarımızın kitabları Türkiyədə türk dilində çap olunub və türk oxucuları bu kitabları alıb oxuyur, Azərbaycan ədəbiyyatıyla tanış olur. Di gəl, Azərbaycan mətbuatında bu haqda bircə yazıya belə rast gəlmədim. Bu qədər biganəlikmi olar?!
Şikayətlənməyə adətkərdə olmuşuq. Fərdi təşəbbüskarlıq belə laqeydliklə qarşılanır. Öz hesablarına türk yazıçılarıyla ədəbi əlaqə quran və müəyyən işlərə imza atan qələm dostlarımızın uğurlarına sevinməyi belə bacarmırıq.
XXI əsrdir və yeni əsr kommunikasiya əsridir. Biz dünyanı oxuyuruqsa, dünya da bizi oxumalıdır. Dünya oxucusu həm də Azərbaycan ədəbiyyatı vasitəsilə bizim həqiqətlərimizdən agah olmalıdır. Avropa insanı Azərbaycanın 44 günlük haqq savaşı haqqında mediadan xəbərlər oxuyur və bizim ədəbiyyatımızla da tanış olmaq istəyir. Ədəbiyyatımız isə dünyadan çox-çox uzaqdır.... Ciddi problemdir...
Bu günlərdə İstanbulda Beynəlxaq Kitab Festivalı keçirildi. Azərbaycan bu festivalda Fəxri Qonaq qismində iştirak etməliydi. Yüzlərlə, minlərlə kitabın içində Azərbaycan kitabı olmadı. Bu rəzaləti hansı sözlə ifadə etmək olar?!
Müəllifin bütün yazıları - Kənan HACI
Bölməyə aid digər xəbərlər
9-03-2023, 16:34
Kənan HACI - Əzizə Cəfərzadənin oxuculara tanış olmayan romanı - “Qobustan çökəklərində”
26-12-2022, 17:30
Kənan HACI - Azərbaycanın dünya ədəbiyyatındakı boş qalmış yeri - Kənan Hacı yazır
15-08-2022, 17:31
“Hamı yoldan yarısın...” - Kənan Hacı yazır
4-07-2022, 12:08
Yazıçının son əsəri - “Eşq sultanı” - Kənan Hacı yazır
31-01-2022, 10:43
Epifaniya və ya “Omikron” mövsümü - Kənan Hacı yazır
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
