15:07 / 16-09-2025
Nigar Köçərlinin kitabları müsadirə olunub? - Açıqlama
14:55 / 16-09-2025
Alla Puqaçovanın son müsahibəsi 16 milyondan çox baxış toplayıb
14:50 / 16-09-2025
Prezident iqamətgahı üzərindən uçan PUA ələ keçirilib
14:44 / 16-09-2025
İsrail iqtisadiyyatını ağır sınaqlar gözləyir
14:06 / 16-09-2025
Xalq artisti II Fəxri xiyabanda dəfn olunub - Yenilənib
13:39 / 16-09-2025
Prezidentlər Füzulidən sonra Şuşaya gediblər - Fotolar
13:31 / 16-09-2025
Zülfüqarov: Xankəndidə terror törətməklə bir neçə məqsədə çatmaq istəyiblər
13:27 / 16-09-2025
Sabah yağış yağacaq
12:57 / 16-09-2025
Əliyar Ağayev “Bayer”in oyununa təyinat alıb
12:53 / 16-09-2025
Əlisəmid Kür reanimasiyaya yerləşdirilib
12:45 / 16-09-2025
Deputat: “Əvvəlcə ingilis-rus, sonra Azərbaycan dilində yazırlar”
12:39 / 16-09-2025
“Qərbi Azərbaycanın Səsi”nin əhəmiyyəti hiss olunur
12:05 / 16-09-2025
Məleykə Abbaszadə: "İmtahanlarda ən aşağı nəticə coğrafiya və kimya fənləri üzrədir"
11:57 / 16-09-2025
Yeni qadağa Rusiya-NATO müharibəsinə səbəb ola bilər
11:51 / 16-09-2025
DİM sədri: buraxılış imtahanlarında yeni test modeli tətbiq ediləcək
11:46 / 16-09-2025
Makqreqor prezident olmaq niyyətindən əl çəkir
11:42 / 16-09-2025
İlin ikinci Günəş tutulması baş verəcək
11:39 / 16-09-2025
Paşinyanı impiçment etmək istəyirlər
11:13 / 16-09-2025
Gəncə Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğuna direktor təyin olunub
11:10 / 16-09-2025
Dörd ölkədən Azərbaycana bəzi məhsulların idxalına məhdudiyyət qoyulub
11:06 / 16-09-2025
Trampın London səfəri: kral Uels şahzadəsini önə verəcək
10:59 / 16-09-2025
Nazir: “Müharibə 60 və ya 90 günə bitə bilər”
10:49 / 16-09-2025
Rusiyanın komandanlıq məntəqələri vurulub
10:37 / 16-09-2025
Prokurorluq Əvəz Zeynallının telefonlarını və diktafonunu qaytarıb
10:28 / 16-09-2025
Tramp qəzetdən 15 milyard dollar təzminat istəyir
10:20 / 16-09-2025
“Formula-1” ilə əlaqədar əhaliyə müraciət edilib
10:16 / 16-09-2025
Çempionlar Liqası: bu gün 6 oyun keçiriləcək
10:08 / 16-09-2025
Dövlət Xidmətlərinin Elektron Reyestri yaradılacaq
20:48 / 13-09-2025
Deputat 120 şagirdə məktəb ləvazimatları verib - Fotolar
15:14 / 12-09-2025
Qarabağa daha iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
18:29 / 12-09-2025
Külək Yasamalda yaşayış binasında təhlükəli vəziyyət yaradıb - Video
10:50 / 12-09-2025
Zülfüqarov: Regiondankənar qüvvələr Ermənistana təzyiqlər göstərirlər
18:40 / 14-09-2025
İlham Əliyev Qırmızı Bazar, Hadrut qəsəbələri və Sos kəndinin sakinləri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
23:44 / 12-09-2025
Aİ Rusiyaya qarşı sanksiyaların müddətini uzadıb
22:10 / 12-09-2025
Salyanda 62 yaşlı kişi güllələnib
09:10 / 12-09-2025
Güclü maqnit qasırğaları gözlənilir
15:37 / 14-09-2025
İlham Əliyev Xocavəndin Qırmızı Bazar qəsəbəsində olub - Fotolar
13:50 / 14-09-2025
İlham Əliyev Hadrut qəsəbəsində olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:21 / 12-09-2025
Netanyahu: Fələstin dövləti olmayacaq
Azərbaycanın dünya ədəbiyyatındakı boş qalmış yeri - Kənan Hacı yazır
Tarix: 26-12-2022 17:30 | Bölmə: Kənan HACI
Kənan Hacı
Yazıçının dünyagörüşü necə formalaşır? Düşüncəsinin miqyası necə genişlənir?
Öz qılafında qalan yazıçı öz dar əyalət pəncərəsindən aqrar təfəkkürün məhsulu olan düşüncələrini, gördüklərini yazıya köçürür. Təsəvvür edin ki, tamaşaçı ekran qarşısında əyləşib və televizor yalnız bir kanalı göstərir. Tamaşaçı yekrənglikdən, monotonluqdan bezməzmi? Yazan adamın beynindəki qutu ancaq bir kanalı göstərir, düşüncə və təfəkkür qısıtlanması oxucunu kitabdan uzaqlaşdırır.
Azərbaycan yazıçısının problemlərindən biri də dünyanı gəzə bilməməsidir. Görmədiyi, gəzmədiyi dünya haqqında necə yazsın?
Güclü mütaliə belə dünyagörüşünün formalaşmasına yardımçı ola bilmir. Əbəs yerə deyilməyib ki, çox oxuyan yox, çox gəzən insanlar bilik baxımından zəngin olurlar.
Dünya ədəbiyyatına imzasını atmış böyük yazıçıların həyat yoluna nəzər salın, görəcəksiniz ki, onlar yaşadıqları ölkədən kənara çıxıblar, bir neçə qitəni dolaşıblar, zaman-zaman müxtəlif ölkələrdə yaşayıblar. Və onların əsərlərinə nəzər salanda düşüncə miqyasının genişliyinə heyrət etməyə bilmirsən. Çünki fərqli mədəniyyətlərin, fərqli qütbələrin, ayrı-ayrı yaşam tərzlərinin içindən keçərək bədii əsərlərində dünya insanının maraq dairəsini əhatə etməyi bacarıblar.
Bizim yazıçıların əsərlərində isə (tək-tük istisnaları çıxmaq şərtilə) urbanizasiya prosesi demək olar ki, baş verməyib, bu səbəbdən ədəbi tənqiddə lüzumuz “kənd nəsri”, “şəhər nəsri” qütbləşməsi meydana çıxıb. Dünya ədəbiyyatında siz belə qütbləşməyə rast gələ bilməzsiniz. Azərbaycan ədəbiyyatını inkişafdan saxlayan, “Biləcəri sindromu”nun yaranmasına səbəb olan əsas amil də məhz budur. Dünyaya başqa dillərin pəncərəsindən baxa bilmək üçün yazıçı başqa ölkələri, başqa qitələri gəzib-dolaşmalıdır. Başqa insanların necə yaşadıqlarını, necə düşündüklərini görməlidir. Biz isə evimizin pəncərəsindən eyni mənzərəni seyr etməkdən yorulmuruq. Azərbaycan insanı dünyanı görmək imkanından məhrumdur. Öz kəndində, öz şəhərində nə görürsə, onu yazır. Müqayisə imkanları yoxdur.
Azərbaycan ədəbiyyatının dünya ədəbiyyatı ilə əlaqələri kosmetik xarakter daşıyır. Nüfuzlu beynəlxalq ədəbi təşkilatlarla yaradıcı münasibətlərdən danışmağa dəyməz. Bizim yazıçıların əsərləri nəinki Avropa ölkələrində, heç postsovet məkanında belə tərcümə olunub yayımlanmır. Tək-tük antologiyalar bir ölkənin ədəbiyyatı haqqında heç bir təsəvvür yarada bilməz. Dərd odur ki, hansısa ölkədə Azərbaycan ədəbiyyatıyla bağlı antologiyalar belə tanışlıq prinsipi ilə hazırlanır və nədənsə hər dəfə bu antologiyalara enyi müəlliflərin adları düşür.
Azərbaycan ədəbiyyatının dünyaya çıxması üçün çalışan iki-üç nəfərin adını çəkə bilərik. Dəyərli şairlərimiz Səlim Babullaoğlu və Fərid Hüseyn uzun illərdir ki, bu sahədə şəxsi imkanlarından istifadə edərək Azərbaycan ədəbiyyatını dünyada tanıtmağa çalışırlar.
Xəyal Rzanın, Əkbər Qoşalının, İntiqam Yaşarın Türkiyə və Orta Asiyada Azərbaycan ədəbiyyatının təbliği istiqamətində gördükləri işləri də unutmuruq.
Amma və lakin... yaxşılığa doğru heç nə dəyişmir. Qardaş Türkiyədə adda-budda hansısa yazıçımızın kitabının çıxması hələ dünyaya çıxmağımız demək deyil. Mən bir neçə dəfə Türkiyədə olmuşam və İstanbulda ciddi sənət adamlarıyla görüşlərimizdə onların bizim ədəbiyyatımız haqda tamamilə məlumatsız olduğunu görəndə son dərəcə məyus olmuşam.
İki-üç il bundan öncə Bakıda Beynəlxalq Ədəbiyyat Festivalında Türkiyənin ünlü şairlərindən olan Tuğrul Tanyolla söhbətimizi xatırlayıram. “Türkiyədə bir-iki nəfərdən başqa heç bir Azərbaycan yazıçısı, şairinı tanımırlar”,- dedi. “Azərbaycanda kifayət qədər ciddi şairlər var. Lakin biz tanımırıq. Bunun üçün çox işlər görməlisiniz”, - deyə əlavə etdi.
Bir neçə ay bundan öncə sosial şəbəkələr vasitəsilə qələm dostlarımız Eyvaz Zeynalovun, Arif Ərşadın, Qalib Şəfaətin və Aslan Quliyevin İstanbul Kitab Fuarında fəal iştirak etdiyini gördüm. Bu, son dərəcə sevindirici bir hadisə idi.
Bizim yazıçılarımızın kitabları Türkiyədə türk dilində çap olunub və türk oxucuları bu kitabları alıb oxuyur, Azərbaycan ədəbiyyatıyla tanış olur. Di gəl, Azərbaycan mətbuatında bu haqda bircə yazıya belə rast gəlmədim. Bu qədər biganəlikmi olar?!
Şikayətlənməyə adətkərdə olmuşuq. Fərdi təşəbbüskarlıq belə laqeydliklə qarşılanır. Öz hesablarına türk yazıçılarıyla ədəbi əlaqə quran və müəyyən işlərə imza atan qələm dostlarımızın uğurlarına sevinməyi belə bacarmırıq.
XXI əsrdir və yeni əsr kommunikasiya əsridir. Biz dünyanı oxuyuruqsa, dünya da bizi oxumalıdır. Dünya oxucusu həm də Azərbaycan ədəbiyyatı vasitəsilə bizim həqiqətlərimizdən agah olmalıdır. Avropa insanı Azərbaycanın 44 günlük haqq savaşı haqqında mediadan xəbərlər oxuyur və bizim ədəbiyyatımızla da tanış olmaq istəyir. Ədəbiyyatımız isə dünyadan çox-çox uzaqdır.... Ciddi problemdir...
Bu günlərdə İstanbulda Beynəlxaq Kitab Festivalı keçirildi. Azərbaycan bu festivalda Fəxri Qonaq qismində iştirak etməliydi. Yüzlərlə, minlərlə kitabın içində Azərbaycan kitabı olmadı. Bu rəzaləti hansı sözlə ifadə etmək olar?!
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-12-2022 17:30 | Bölmə: Kənan HACI
Kənan Hacı
Yazıçının dünyagörüşü necə formalaşır? Düşüncəsinin miqyası necə genişlənir?
Öz qılafında qalan yazıçı öz dar əyalət pəncərəsindən aqrar təfəkkürün məhsulu olan düşüncələrini, gördüklərini yazıya köçürür. Təsəvvür edin ki, tamaşaçı ekran qarşısında əyləşib və televizor yalnız bir kanalı göstərir. Tamaşaçı yekrənglikdən, monotonluqdan bezməzmi? Yazan adamın beynindəki qutu ancaq bir kanalı göstərir, düşüncə və təfəkkür qısıtlanması oxucunu kitabdan uzaqlaşdırır.
Azərbaycan yazıçısının problemlərindən biri də dünyanı gəzə bilməməsidir. Görmədiyi, gəzmədiyi dünya haqqında necə yazsın?
Güclü mütaliə belə dünyagörüşünün formalaşmasına yardımçı ola bilmir. Əbəs yerə deyilməyib ki, çox oxuyan yox, çox gəzən insanlar bilik baxımından zəngin olurlar.
Dünya ədəbiyyatına imzasını atmış böyük yazıçıların həyat yoluna nəzər salın, görəcəksiniz ki, onlar yaşadıqları ölkədən kənara çıxıblar, bir neçə qitəni dolaşıblar, zaman-zaman müxtəlif ölkələrdə yaşayıblar. Və onların əsərlərinə nəzər salanda düşüncə miqyasının genişliyinə heyrət etməyə bilmirsən. Çünki fərqli mədəniyyətlərin, fərqli qütbələrin, ayrı-ayrı yaşam tərzlərinin içindən keçərək bədii əsərlərində dünya insanının maraq dairəsini əhatə etməyi bacarıblar.
Bizim yazıçıların əsərlərində isə (tək-tük istisnaları çıxmaq şərtilə) urbanizasiya prosesi demək olar ki, baş verməyib, bu səbəbdən ədəbi tənqiddə lüzumuz “kənd nəsri”, “şəhər nəsri” qütbləşməsi meydana çıxıb. Dünya ədəbiyyatında siz belə qütbləşməyə rast gələ bilməzsiniz. Azərbaycan ədəbiyyatını inkişafdan saxlayan, “Biləcəri sindromu”nun yaranmasına səbəb olan əsas amil də məhz budur. Dünyaya başqa dillərin pəncərəsindən baxa bilmək üçün yazıçı başqa ölkələri, başqa qitələri gəzib-dolaşmalıdır. Başqa insanların necə yaşadıqlarını, necə düşündüklərini görməlidir. Biz isə evimizin pəncərəsindən eyni mənzərəni seyr etməkdən yorulmuruq. Azərbaycan insanı dünyanı görmək imkanından məhrumdur. Öz kəndində, öz şəhərində nə görürsə, onu yazır. Müqayisə imkanları yoxdur.
Azərbaycan ədəbiyyatının dünya ədəbiyyatı ilə əlaqələri kosmetik xarakter daşıyır. Nüfuzlu beynəlxalq ədəbi təşkilatlarla yaradıcı münasibətlərdən danışmağa dəyməz. Bizim yazıçıların əsərləri nəinki Avropa ölkələrində, heç postsovet məkanında belə tərcümə olunub yayımlanmır. Tək-tük antologiyalar bir ölkənin ədəbiyyatı haqqında heç bir təsəvvür yarada bilməz. Dərd odur ki, hansısa ölkədə Azərbaycan ədəbiyyatıyla bağlı antologiyalar belə tanışlıq prinsipi ilə hazırlanır və nədənsə hər dəfə bu antologiyalara enyi müəlliflərin adları düşür.
Azərbaycan ədəbiyyatının dünyaya çıxması üçün çalışan iki-üç nəfərin adını çəkə bilərik. Dəyərli şairlərimiz Səlim Babullaoğlu və Fərid Hüseyn uzun illərdir ki, bu sahədə şəxsi imkanlarından istifadə edərək Azərbaycan ədəbiyyatını dünyada tanıtmağa çalışırlar.
Xəyal Rzanın, Əkbər Qoşalının, İntiqam Yaşarın Türkiyə və Orta Asiyada Azərbaycan ədəbiyyatının təbliği istiqamətində gördükləri işləri də unutmuruq.
Amma və lakin... yaxşılığa doğru heç nə dəyişmir. Qardaş Türkiyədə adda-budda hansısa yazıçımızın kitabının çıxması hələ dünyaya çıxmağımız demək deyil. Mən bir neçə dəfə Türkiyədə olmuşam və İstanbulda ciddi sənət adamlarıyla görüşlərimizdə onların bizim ədəbiyyatımız haqda tamamilə məlumatsız olduğunu görəndə son dərəcə məyus olmuşam.
İki-üç il bundan öncə Bakıda Beynəlxalq Ədəbiyyat Festivalında Türkiyənin ünlü şairlərindən olan Tuğrul Tanyolla söhbətimizi xatırlayıram. “Türkiyədə bir-iki nəfərdən başqa heç bir Azərbaycan yazıçısı, şairinı tanımırlar”,- dedi. “Azərbaycanda kifayət qədər ciddi şairlər var. Lakin biz tanımırıq. Bunun üçün çox işlər görməlisiniz”, - deyə əlavə etdi.
Bir neçə ay bundan öncə sosial şəbəkələr vasitəsilə qələm dostlarımız Eyvaz Zeynalovun, Arif Ərşadın, Qalib Şəfaətin və Aslan Quliyevin İstanbul Kitab Fuarında fəal iştirak etdiyini gördüm. Bu, son dərəcə sevindirici bir hadisə idi.
Bizim yazıçılarımızın kitabları Türkiyədə türk dilində çap olunub və türk oxucuları bu kitabları alıb oxuyur, Azərbaycan ədəbiyyatıyla tanış olur. Di gəl, Azərbaycan mətbuatında bu haqda bircə yazıya belə rast gəlmədim. Bu qədər biganəlikmi olar?!
Şikayətlənməyə adətkərdə olmuşuq. Fərdi təşəbbüskarlıq belə laqeydliklə qarşılanır. Öz hesablarına türk yazıçılarıyla ədəbi əlaqə quran və müəyyən işlərə imza atan qələm dostlarımızın uğurlarına sevinməyi belə bacarmırıq.
XXI əsrdir və yeni əsr kommunikasiya əsridir. Biz dünyanı oxuyuruqsa, dünya da bizi oxumalıdır. Dünya oxucusu həm də Azərbaycan ədəbiyyatı vasitəsilə bizim həqiqətlərimizdən agah olmalıdır. Avropa insanı Azərbaycanın 44 günlük haqq savaşı haqqında mediadan xəbərlər oxuyur və bizim ədəbiyyatımızla da tanış olmaq istəyir. Ədəbiyyatımız isə dünyadan çox-çox uzaqdır.... Ciddi problemdir...
Bu günlərdə İstanbulda Beynəlxaq Kitab Festivalı keçirildi. Azərbaycan bu festivalda Fəxri Qonaq qismində iştirak etməliydi. Yüzlərlə, minlərlə kitabın içində Azərbaycan kitabı olmadı. Bu rəzaləti hansı sözlə ifadə etmək olar?!
Müəllifin bütün yazıları - Kənan HACI
Bölməyə aid digər xəbərlər
9-03-2023, 16:34
Kənan HACI - Əzizə Cəfərzadənin oxuculara tanış olmayan romanı - “Qobustan çökəklərində”
26-12-2022, 17:30
Kənan HACI - Azərbaycanın dünya ədəbiyyatındakı boş qalmış yeri - Kənan Hacı yazır
15-08-2022, 17:31
“Hamı yoldan yarısın...” - Kənan Hacı yazır
4-07-2022, 12:08
Yazıçının son əsəri - “Eşq sultanı” - Kənan Hacı yazır
31-01-2022, 10:43
Epifaniya və ya “Omikron” mövsümü - Kənan Hacı yazır
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
