19:37 / 22-11-2024
Quterreş: "İqlim ədaləti üçün beynəlxalq əməkdaşlıq vacibdir"
18:58 / 22-11-2024
"Apple" "iPhone 16 Pro"-nu kosmosa göndərib - Fotolar
18:23 / 22-11-2024
Ölmüş şəxsin gözü oğurlanıb
18:13 / 22-11-2024
Leyla Əliyevanın iştirakı ilə növbəti ağacəkmə aksiyası keçirilib - Fotolar
18:00 / 22-11-2024
Avropada nüvə təhlükəsi artır
17:39 / 22-11-2024
Türkiyə ordusu İraqda uğurlu əməliyyat keçirib
17:17 / 22-11-2024
Füzuli Hüseynov: "Dedim, özünüzü yormayın, filmlərə dəvət edilirəm, amma çəkilmirəm"
17:09 / 22-11-2024
COP29 Sədrliyi bəyanat yayıb
17:03 / 22-11-2024
Türkiyədə baş məşqçi öldürülüb
16:50 / 22-11-2024
İlham Əliyev: "ICAPP özünü nüfuzlu və perspektivli əməkdaşlıq platforması kimi təsdiqləyib"
16:25 / 22-11-2024
Ceyhun Bayramov Almaniyanın XİN başçısı ilə danışıqlar aparıb
16:14 / 22-11-2024
Prezident İlham Əliyev daha bir qanunu təsdiqləyib
16:09 / 22-11-2024
Fərid Əhmədova ali xüsusi rütbə verilib - Sərəncam
16:02 / 22-11-2024
Azərbaycan və Macarıstan İşçi Qrupunun növbəti iclası keçiriləcək
15:43 / 22-11-2024
Millətlər Liqası: pley-off mərhələsinin püşkü atılıb
15:30 / 22-11-2024
Nüvə müharibəsi ssenarisi - Təhlükədən qorunmaq üçün bunker sifariş edənlərin sayı artır
15:25 / 22-11-2024
Qazaxın azad olunmuş kəndlərində yeni zastavalar tikiləcək
15:13 / 22-11-2024
AFFA-nın sabiq vitse-prezidenti: "Artıq olanımızı da itirməyə başlamışıq"
14:59 / 22-11-2024
Arvadını öldürən vəzifəli şəxsə bir il cəza verilib
14:50 / 22-11-2024
Həlak olan azərbaycanlı hərbçinin nəşi 2 ay sonra tapılıb
14:47 / 22-11-2024
Pentaqon: ABŞ Rusiya ilə müharibə istəmir, amma...
14:43 / 22-11-2024
Nizami Rayon Məhkəməsində yoxlama başlayıb
14:40 / 22-11-2024
Azərbaycanın təşəbbüsü ilə Qlobal Cənub QHT Platforması yaradılır
14:13 / 22-11-2024
İran ABŞ-la danışıqlara gedəcək, yoxsa...
14:06 / 22-11-2024
Pərviz Şahbazov türkiyəli nazirlə müzakirə aparıb
13:54 / 22-11-2024
Ana və qızı xuliqanlığa görə həbs edilib
13:47 / 22-11-2024
Ruslar şəhərin 25 faizini ələ keçirib, döyüşlər davam edir - Foto
13:36 / 22-11-2024
ABŞ Polşadakı hərbi bazasını yüksək hazırlıq vəziyyətinə gətirib
13:27 / 22-11-2024
Türk ordusu daha beş terrorçunu zərərsizləşdirib
13:23 / 22-11-2024
Dövlət Xidməti daha 12 maşını satışa çıxarıb - Siyahı
12:28 / 18-11-2024
Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə
12:05 / 19-11-2024
MMC vətəndaşın mənzilini dağıdıb, indi də obyektini ələ keçirmək istəyir - Fotolar
13:32 / 21-11-2024
Dünyanın ən güclü donanmaları... - Qardaş Türkiyə siyahıda neçəncidir?
19:50 / 19-11-2024
Beynəlxalq Bank 272 min manat cərimələnib
16:45 / 20-11-2024
Nazir: "Regionlardakı bəzi poçt şöbələrinin bağlanması araşdırılacaq"
16:22 / 20-11-2024
“Real Betis” klubunun nümayəndəsi Bakıda nəyə təəccüblənib? - Foto
15:29 / 18-11-2024
Daha üç şəhərə konsul təyinatı olub - Siyahı
16:45 / 21-11-2024
Prezident iki Mərkəzi ləğv edib - Sərəncam
17:09 / 18-11-2024
Deputatın oğlu yeni vəzifəyə təyin olunub
00:07 / 22-11-2024
Hikmət Hacıyev: “Politico”nun üzr istəməsini tələb edirik!”
10:03 / 20-11-2024
Azərbaycan və Türkiyənin bələdiyyə təşkilatları arasında görüş keçirilib - Fotolar
09:37 / 21-11-2024
Naxçıvan səhiyyəsində həbslər başlayıb
Vəchulla mirzə Sepəhsalar: ordunun güvənci zor yox, gücdür - Fotolar
Tarix: 03-06-2020 13:20 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Azərbaycan tarix elminin bəzi araşdırıcıları ciddi mənbələrə əsaslanmadan və ya lazım bildiyi ayrı-ayrı seçmə faktları götürüb bütün Qacarlar dövrünü tənqid edərək belə təməllər üzərində inkişaf etmək istəyirlərsə, bu, nəinki elmi, həmçinin dövlət və milli mənafelər baxımından ziyanlıdır. Belə yanaşma ilə tarix elmimizin ciddi uğur qazanacağı şübhəli görünür. Ona görə də bir neçə illər ötəndən sonra məsələlərin mahiyyətinə dərindən varmadan həmin dövrü və şəxsiyyətləri ittiham etmək tarixi hadisə və proseslərə metodoloji yanaşmanın tələbləri baxımından yanlışdır. Çünki hadisə və proses, yeridilən siyasət konkret məkan və zamanda mövcud şərtlər daxilində baş verdiyindən onlara da məhz bu baxımdan, bütün tərəfləri, daxili və xarici cəhətləri nəzərə alınmaqla qiymət verilməlidir. Qacarlar dövrü də Azərbaycan xalqının zəngin tarixinin ayrılmaz tərkib hissəsidir. Onu olduğu kimi öyrənərək əsərlər yazıb xalqın istifadəsinə vermək vacibdir. Öyrənəsi vacib olan şəxsiyyətlərdən biri də Vəchulla mirzə Sepəhsalardır.
Vəchulla mirzə Qacar elinin Qovanlı oymağına məxsusdur. Qacarlar sülaləsinin 2-ci hökmdarı Fətəli şahın nəvəsidir.
Sultan Əhməd mirzənin ikinci оğlu Vəcihulla mirzə 1854-cü ildə Tehran şəhərində dоğulmuşdu. Saray təlim-tərbiyəsi, təhsili almışdı. Sеpahsalar ləqəbi daşıyırdı.
Vəcihulla mirzə öz ictimai fəaliyyətinə оrduya daxil оlmaqla başlayıb. 1873-cü ildə Hüsеyn xan Sеpahsalari-Əzəmin himayəsinə kеçib. 1874-cü ildə Tehranın hərbi dəstəsinin başçılığını və məvacibinin vеrilməsini öhdəsinə almışdı. О zamanlarda Nasirəddin şahın özəl işlərinə baş çəkirdi. 1890-cı ildə Lоristan və Burucird əyalətlərinə vali təyin оlunmuşdu. Öz tərəfindən оğlunu оra göndərmişdi. 1891-ci ildən 1892-ci ilədək Astarabada və 1896-cı ildən 1897-ci ilədək Astarabad, Şahrud və Bəstam bölgələrinə başçılıq еtmişdi.
Vəcihulla mirzə 1895-ci ildən şah tərəfindən Rusiyaya çarın tacgüzarlığına göndərilmişdi. 1897-ci ildə İngiltərənin məlaikəsinin impеratоriçəliyinin 50-ci ildönümü yublеyində iştirak еtmişdi. О, İngiltərədə Sеnt Cеyms оrdеni ilə təltif оlunmuşdu.
Vəcihulla mirzə 1897-ci ildə İranın hərbi naziri təyin еdilmişdi. (Əbdülhüseyn xan Məlikəlmüvərrixin, Mürat əl-büldan Müzəffəri, 3 cilddə, Tehran, “İran”, 1386/2007, I cild, s.831-832)
1903-cü ildə oyanış vardı. Nasirəddin şahın öldürülməsindən sonra xalq islahat tələb edirdi. Mart ayının 30-da Çernozubov öz rəhbərliyinə məruzəsində xalq arasındakı iğtişaşın ciddi olduğunu bildirirdi. Bu siyasi dalğalanma Ərdəbil və Təbrizi öz qoynuna almışdı. Nəticədə bu şəhərlərin iqtisadi-ticari yaşamı iflic olmuşdu. Bazarlar və banklar bağlanmışdı. Onların ardınca qarmaqarışıqlıq bütün Azərbaycan şəhərlərini bürümüşdü. (Gürcüstan Milli Arxivi, f.12, siyahı 2, iş 635, vərəq 3) Şərait o qədər həyəcanlı idi ki, rus-İran sərhədlərində qarışıqlıq olmasın deyə, Rusiya imperatorunun göstərişi ilə Xudafərin və Culfaya kazak alayları göndərilmişdi. (GMA, f.12, siyahı 2, iş 635, vərəq 1) Rusiya hakimiyyətinin narazılığına baxmayaraq qarışıqlıq nəinki sərhəd bölgələrini, hətta bütün İranı bürüdü. Rusiya hərbi nazirinin Qafqaz ordusunun baş komandanı, knyaz Q. S. Qolitsinə məktubundan aydın olur ki, generalın köməkçisi A. A. Freze bu qarışıqlığa “ingilislərin açıq əməli kimi baxır ki, onlar bizi Cənubi İrana yaxın buraxmaq istəmirlər”. General Freze daha sonra bildirirdi ki, ingilislər Bəndər-Buşir, Bəndər-Abbas və Çabaharı istila etmək istəyirlər. Frezə məsləhət görürdü ki, o halda həmin ssenari ilə Təbriz, Ərdəbil və Rəşti ələ keçirmək lazımdır. (GMA, f.521, siyahı 2, iş 316, vər. 1)
Vəcihulla mirzə Sepəhsalar bu qarışıqlıqda mətin dayanmışdı.
Baş nazir Eynüddövlə Əbdülməcid mirzə Qovanlı-Qacar (1845-1927) onun böyük qardaşı idi. O, Qacarlar dövlətində rus təsirini azaltmaq üçün, şiə molla-müctəhidlərinin və ingilislərin rəğbətini qazanmaq üçün Kazak briqadasının statusunu dəyişdi. Briqada komandirini hərbi nazir Vəchulla mirzədən asılı etdi. Ona qədər briqada komandirləri sərbəst və müstəqil idilər. Briqada komandiri Vladimir Andreyeviç Kosoqovski (1857-1918) pərt oldu. Rusiya hərbi nazirliyinə məlumat verdi. Yuxarıdan gələn göstərişləri gözlədi. (Sir Arthur Hardinge to Lord Lansdowne, No. 101, Tehran, 8 October 1903; FO 416 / 15. in: Tousi Reza Ra'iss. The Persian Army, 1880–1907, p. 222.)
Eynüddövlənin hökumətə gəlişi kazak briqadasına hücumların artmasına səbəb oldu. 1904-cü ilin aprel ayının önlərində Kazak briqadası məsələsi ilə bağlı Eynüddövlə Çernozubova birbaşa bəyanat verdi ki, briqadanın büdcəsi həddən artıq şişib. Ona görə də hesab edir ki, büdcəni 50 min tümənə qədər ixtisar etmək gərəkdir. Aydın oldu ki, Eynüddövlə briqadanın mövqeyini zəiflətmək istəyir. Onun hərtərəfli dəstəyi vardı. İran baş nazirinin eyhamını başa düşən Çernozubov qətiyyətlə etiraz etdi. Əlavə olaraq da istefa edəcəyini bildirdi. Hədə təsir etdi. Eynüddövlə geri çəkildi və briqadanın büdcəsini ixtisar etməkdən vaz keçdi. Rusiya ilə gərəksiz qarşıdurmadan çəkinərək olaylar haqqında şaha məruzə etdi. Şah bu insidentdən bir ay sonra Çernozubova bildirdi ki, briqadanın büdcəsi tam olaraq veriləcəkdir. (РГВИА, ф. 400, оп. 4, д. 279, л. 209 об.–210.)
Rus hərbi müfəttişləri Vəcihulla mirzə Sepəhsalara müraciət etdilər ki, Qacarlar ordusunu Kazak briqadasına bənzər şəkildə yenidən qursunlar. Vəcihulla mirzə qardaşı Eynüddövləyə və yeznəsi Müzəffərəddin şaha (1896-1906) müraciət etdi. Hər ikisi qətiyyətlə rədd etdi. (Memorandum by Abbas Quli Khan, Acting Oriental Secretary of British Legaton, Tehra, 2 December 1905, enclosure in No. 133; FO 416 / 25 — in: Tousi Reza Ra’iss. The Persian Army, 1880–1907, p. 225.)
Vəcihulla mirzə 1905-ci ilin 18 yanvarında vəfat еdib. Şah Əbdüləzim gorgahında, Bağe-Tutidə dəfn edilib.
Vəcihulla mirzə Abdulla xan Əlaülmülkün qızı ilə ailə qurmuşdu. Nüsrətulla mirzə, Abdulla mirzə, Həbibulla mirzə, Nurulla mirzə, Sədulla mirzə adlı оğulları, Ənisəddövlə xanım, Ənisəssəltənə xanım, Xədicə Bədiəzzəman xanım, Fatimə xanım, İsmətəddövlə Tacülmülk xanım adlı qızları vardı.
Nəticə kmi onu qeyd etməliyik ki, dünya elmində qəbul olunmuş metodoloji yanaşmadan məlumdur ki, tarixi xidmətlərə qiymət verilərkən tarixi şəxsiyyətlərin müasir tələblərə nisbətən vermədikləri şeylər deyil, onların öz sələflərinə görə verdikləri yeni şeylər əsas götürülür. Tədqiqatçının borcu həmin tarixi olduğu kimi araşdıraraq oxucuya çatdırmaq olmalıdır. Biz borcumuzdan çıxdıq...
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 03-06-2020 13:20 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Azərbaycan tarix elminin bəzi araşdırıcıları ciddi mənbələrə əsaslanmadan və ya lazım bildiyi ayrı-ayrı seçmə faktları götürüb bütün Qacarlar dövrünü tənqid edərək belə təməllər üzərində inkişaf etmək istəyirlərsə, bu, nəinki elmi, həmçinin dövlət və milli mənafelər baxımından ziyanlıdır. Belə yanaşma ilə tarix elmimizin ciddi uğur qazanacağı şübhəli görünür. Ona görə də bir neçə illər ötəndən sonra məsələlərin mahiyyətinə dərindən varmadan həmin dövrü və şəxsiyyətləri ittiham etmək tarixi hadisə və proseslərə metodoloji yanaşmanın tələbləri baxımından yanlışdır. Çünki hadisə və proses, yeridilən siyasət konkret məkan və zamanda mövcud şərtlər daxilində baş verdiyindən onlara da məhz bu baxımdan, bütün tərəfləri, daxili və xarici cəhətləri nəzərə alınmaqla qiymət verilməlidir. Qacarlar dövrü də Azərbaycan xalqının zəngin tarixinin ayrılmaz tərkib hissəsidir. Onu olduğu kimi öyrənərək əsərlər yazıb xalqın istifadəsinə vermək vacibdir. Öyrənəsi vacib olan şəxsiyyətlərdən biri də Vəchulla mirzə Sepəhsalardır.
Vəchulla mirzə Qacar elinin Qovanlı oymağına məxsusdur. Qacarlar sülaləsinin 2-ci hökmdarı Fətəli şahın nəvəsidir.
Sultan Əhməd mirzənin ikinci оğlu Vəcihulla mirzə 1854-cü ildə Tehran şəhərində dоğulmuşdu. Saray təlim-tərbiyəsi, təhsili almışdı. Sеpahsalar ləqəbi daşıyırdı.
Vəcihulla mirzə öz ictimai fəaliyyətinə оrduya daxil оlmaqla başlayıb. 1873-cü ildə Hüsеyn xan Sеpahsalari-Əzəmin himayəsinə kеçib. 1874-cü ildə Tehranın hərbi dəstəsinin başçılığını və məvacibinin vеrilməsini öhdəsinə almışdı. О zamanlarda Nasirəddin şahın özəl işlərinə baş çəkirdi. 1890-cı ildə Lоristan və Burucird əyalətlərinə vali təyin оlunmuşdu. Öz tərəfindən оğlunu оra göndərmişdi. 1891-ci ildən 1892-ci ilədək Astarabada və 1896-cı ildən 1897-ci ilədək Astarabad, Şahrud və Bəstam bölgələrinə başçılıq еtmişdi.
Vəcihulla mirzə 1895-ci ildən şah tərəfindən Rusiyaya çarın tacgüzarlığına göndərilmişdi. 1897-ci ildə İngiltərənin məlaikəsinin impеratоriçəliyinin 50-ci ildönümü yublеyində iştirak еtmişdi. О, İngiltərədə Sеnt Cеyms оrdеni ilə təltif оlunmuşdu.
Vəcihulla mirzə 1897-ci ildə İranın hərbi naziri təyin еdilmişdi. (Əbdülhüseyn xan Məlikəlmüvərrixin, Mürat əl-büldan Müzəffəri, 3 cilddə, Tehran, “İran”, 1386/2007, I cild, s.831-832)
1903-cü ildə oyanış vardı. Nasirəddin şahın öldürülməsindən sonra xalq islahat tələb edirdi. Mart ayının 30-da Çernozubov öz rəhbərliyinə məruzəsində xalq arasındakı iğtişaşın ciddi olduğunu bildirirdi. Bu siyasi dalğalanma Ərdəbil və Təbrizi öz qoynuna almışdı. Nəticədə bu şəhərlərin iqtisadi-ticari yaşamı iflic olmuşdu. Bazarlar və banklar bağlanmışdı. Onların ardınca qarmaqarışıqlıq bütün Azərbaycan şəhərlərini bürümüşdü. (Gürcüstan Milli Arxivi, f.12, siyahı 2, iş 635, vərəq 3) Şərait o qədər həyəcanlı idi ki, rus-İran sərhədlərində qarışıqlıq olmasın deyə, Rusiya imperatorunun göstərişi ilə Xudafərin və Culfaya kazak alayları göndərilmişdi. (GMA, f.12, siyahı 2, iş 635, vərəq 1) Rusiya hakimiyyətinin narazılığına baxmayaraq qarışıqlıq nəinki sərhəd bölgələrini, hətta bütün İranı bürüdü. Rusiya hərbi nazirinin Qafqaz ordusunun baş komandanı, knyaz Q. S. Qolitsinə məktubundan aydın olur ki, generalın köməkçisi A. A. Freze bu qarışıqlığa “ingilislərin açıq əməli kimi baxır ki, onlar bizi Cənubi İrana yaxın buraxmaq istəmirlər”. General Freze daha sonra bildirirdi ki, ingilislər Bəndər-Buşir, Bəndər-Abbas və Çabaharı istila etmək istəyirlər. Frezə məsləhət görürdü ki, o halda həmin ssenari ilə Təbriz, Ərdəbil və Rəşti ələ keçirmək lazımdır. (GMA, f.521, siyahı 2, iş 316, vər. 1)
Vəcihulla mirzə Sepəhsalar bu qarışıqlıqda mətin dayanmışdı.
Baş nazir Eynüddövlə Əbdülməcid mirzə Qovanlı-Qacar (1845-1927) onun böyük qardaşı idi. O, Qacarlar dövlətində rus təsirini azaltmaq üçün, şiə molla-müctəhidlərinin və ingilislərin rəğbətini qazanmaq üçün Kazak briqadasının statusunu dəyişdi. Briqada komandirini hərbi nazir Vəchulla mirzədən asılı etdi. Ona qədər briqada komandirləri sərbəst və müstəqil idilər. Briqada komandiri Vladimir Andreyeviç Kosoqovski (1857-1918) pərt oldu. Rusiya hərbi nazirliyinə məlumat verdi. Yuxarıdan gələn göstərişləri gözlədi. (Sir Arthur Hardinge to Lord Lansdowne, No. 101, Tehran, 8 October 1903; FO 416 / 15. in: Tousi Reza Ra'iss. The Persian Army, 1880–1907, p. 222.)
Eynüddövlənin hökumətə gəlişi kazak briqadasına hücumların artmasına səbəb oldu. 1904-cü ilin aprel ayının önlərində Kazak briqadası məsələsi ilə bağlı Eynüddövlə Çernozubova birbaşa bəyanat verdi ki, briqadanın büdcəsi həddən artıq şişib. Ona görə də hesab edir ki, büdcəni 50 min tümənə qədər ixtisar etmək gərəkdir. Aydın oldu ki, Eynüddövlə briqadanın mövqeyini zəiflətmək istəyir. Onun hərtərəfli dəstəyi vardı. İran baş nazirinin eyhamını başa düşən Çernozubov qətiyyətlə etiraz etdi. Əlavə olaraq da istefa edəcəyini bildirdi. Hədə təsir etdi. Eynüddövlə geri çəkildi və briqadanın büdcəsini ixtisar etməkdən vaz keçdi. Rusiya ilə gərəksiz qarşıdurmadan çəkinərək olaylar haqqında şaha məruzə etdi. Şah bu insidentdən bir ay sonra Çernozubova bildirdi ki, briqadanın büdcəsi tam olaraq veriləcəkdir. (РГВИА, ф. 400, оп. 4, д. 279, л. 209 об.–210.)
Rus hərbi müfəttişləri Vəcihulla mirzə Sepəhsalara müraciət etdilər ki, Qacarlar ordusunu Kazak briqadasına bənzər şəkildə yenidən qursunlar. Vəcihulla mirzə qardaşı Eynüddövləyə və yeznəsi Müzəffərəddin şaha (1896-1906) müraciət etdi. Hər ikisi qətiyyətlə rədd etdi. (Memorandum by Abbas Quli Khan, Acting Oriental Secretary of British Legaton, Tehra, 2 December 1905, enclosure in No. 133; FO 416 / 25 — in: Tousi Reza Ra’iss. The Persian Army, 1880–1907, p. 225.)
Vəcihulla mirzə 1905-ci ilin 18 yanvarında vəfat еdib. Şah Əbdüləzim gorgahında, Bağe-Tutidə dəfn edilib.
Vəcihulla mirzə Abdulla xan Əlaülmülkün qızı ilə ailə qurmuşdu. Nüsrətulla mirzə, Abdulla mirzə, Həbibulla mirzə, Nurulla mirzə, Sədulla mirzə adlı оğulları, Ənisəddövlə xanım, Ənisəssəltənə xanım, Xədicə Bədiəzzəman xanım, Fatimə xanım, İsmətəddövlə Tacülmülk xanım adlı qızları vardı.
Nəticə kmi onu qeyd etməliyik ki, dünya elmində qəbul olunmuş metodoloji yanaşmadan məlumdur ki, tarixi xidmətlərə qiymət verilərkən tarixi şəxsiyyətlərin müasir tələblərə nisbətən vermədikləri şeylər deyil, onların öz sələflərinə görə verdikləri yeni şeylər əsas götürülür. Tədqiqatçının borcu həmin tarixi olduğu kimi araşdıraraq oxucuya çatdırmaq olmalıdır. Biz borcumuzdan çıxdıq...
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır