16:11 / 26-04-2024
Azərbaycanda partiya rəhbəri həbs edilib
16:05 / 26-04-2024
Əli Əsədov daha bir qərar imzalayıb
15:52 / 26-04-2024
Qəzzada daha 51 dinc sakin həlak olub
15:46 / 26-04-2024
Avtomobil şirkəti daha bir yeniliyə imza atıb - Fotolar
15:33 / 26-04-2024
Keçmiş rektor son söz üçün məhkəmədən yenə vaxt istəyib
15:14 / 26-04-2024
Azərbaycan prezidenti Almaniya kansleri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
14:43 / 26-04-2024
Türk dövlətləri parlamentlərinin komitə sədrləri Xankəndiyə gəliblər
14:06 / 26-04-2024
Rusiyanın yeni silahı ABŞ-a məxsus peykləri vura biləcək
13:54 / 26-04-2024
"Qarabağ" klubu cərimələnib
13:28 / 26-04-2024
Naxçıvan Nazirlər Kabinetinə Aparat rəhbəri təyin edilib
13:21 / 26-04-2024
Tehran-Tel-Əviv qarşıdurmasının növbəti dayanacağı haradadır?
13:07 / 26-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
13:01 / 26-04-2024
Prezident: "Enerji təhlükəsizliyi məsələsi əhəmiyyətinə görə milli təhlükəsizliyə bərabər olmalıdır"
12:48 / 26-04-2024
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:43 / 26-04-2024
Əliyevin tarixi gedişi: Berlinə aparılan “qovluq”da nələr var?
12:34 / 26-04-2024
XİN: "Avropa Parlamentinin Azərbaycanla bağlı qətnaməsi əsassızdır"
12:29 / 26-04-2024
Kosmik Stansiyada tapılan təhlükəli bakteriyalar insanlar üçün əhəmiyyətli ola bilər
12:14 / 26-04-2024
İlham Əliyev: "Bizim Avropa bazarlarına nəql ediləcək resurslarımız var"
11:46 / 26-04-2024
Ukraynaya qarşı savaş Kremldəki kabinetlərə keçir - Politoloq
11:44 / 26-04-2024
Şirvanda əməliyyat: saxlanılanlar var
11:30 / 26-04-2024
İlham Əliyev Almaniyada tədbirə qatılıb - (Yenilənib) - Fotolar
11:21 / 26-04-2024
“Neftçi”nin şikayəti təmin olunmayıb
11:21 / 26-04-2024
Ağdamdakı Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi fəaliyyətini dayandırıb - Fotolar
11:05 / 26-04-2024
Ən yaşlı albatros "aktiv görüş" rejiminə keçib
10:49 / 26-04-2024
İki elm adamı Ali Attestasiya Komissiyasını məhkəməyə verib
10:34 / 26-04-2024
Deputat: "Əlilliyin təyin edilməsi ilə bağlı boşluq var"
10:15 / 26-04-2024
Xocavənddə 74 mina və 110 partladıcı aşkarlanıb - Saxlanılan var
10:02 / 26-04-2024
Avropa Məhkəməsi Azərbaycanı cərimələyib - İki şikayət üzrə
09:51 / 26-04-2024
"Yeni Klinika"nın mühafizə rəisi saxlanııb
09:37 / 26-04-2024
Süni intellektin köməyi ilə Platonun məzarı tapılıb
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
18:01 / 21-04-2024
Dünyanın idman paytaxtı olması üçün Bakının namizədliyi irəli sürülüb
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
09:53 / 22-04-2024
Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
16:10 / 22-04-2024
Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib
14:10 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
16:58 / 23-04-2024
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
14:03 / 24-04-2024
Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib
00:05 / 23-04-2024
Abramoviç yeni futbol klubunu Avropanın ən yaxşısı edəcək
00:02 / 23-04-2024
Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub
11:30 / 26-04-2024
İlham Əliyev Almaniyada tədbirə qatılıb - (Yenilənib) - Fotolar
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
Tarix: 10-09-2021 17:27 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Jurnalist-etnoqraf
Nəcəfqulu xan Ustaclı elinin Toxmaqlı oymağındandır. Bu oymağın nümayəndələri uzun illər Azərbaycan əyalətinin Qaradağ vilayətini idarə etdiklərindən Qaradağlı kimi tanınıblar.
Nəcəfqulu xanın atası Məhəmmədkazım xandır. Məhəmmədkazım xan Məhəmmədqasım xan oğlu 1730-cu ildən sonra Qaradağın hakimi olub. 1747-ci ildə Qaradağı müstəqil xanlıq kimi idarə edib. 1760-cı ildən sonra Kərim xan ziyafət adı ilə Şiraza aparıb, burda fəxri əsirə çevrilib.
Məhəmmədkazım xanın Mustafaqulu xan, Nəcəfqulu xan adlı oğulları vardı.
Nəcəfqulu xan Məhəmmədkazım xanın ikinci oğludur. Əhər şəhərində dünyaya gələn Nəcəfqulu xan mükəmməl saray təhsili almışdı. Sonra Şəhərdəki Şəəhabiyyə mədrəsəsində təhsilini davam etdirib. Mədrəsədə ərəb və fars dilləri ilə yanaşı həmin dövrdə tədris olunan elmləri, o cümlədən ilahiyyat (Quran, fiqh, təfsir), riyaziyyat, həndəsə, hesab, nücum, kimya, dil, ədədbiyyat, tarix, coğrafiya sahəsində dərin bilik əldə edib. Şərq poetik sistemini mükəmməl şəkildə mənimsəyib, ilk əsərlərini də elə mədrəsədə yazmağa başlayıb.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı bir müddət qardaşının əvəzinə xanlıq edib. Qardaşı Mustafaqulu xan zindandan çıxdıqdan sonra onu tutdurub Şuşa qalasına göndərib. Ömrünün zindan illəri çox faciəli keçib. Bir müddətdən sonra zindandan azad olunub və Qaradağa qayıdıb. Kürdəşt kəndində məskunlaşıb. Kürdəşt kəndi bir müddət Qaradağ xanlığının mərkəzi olub. Burada məktəb, mədrəsə, bütün Şərqdə məşhur olan şeir və musiqi məclisləri fəaliyyət göstərirdi, zəngin ictimai və şəxsi kitabxana vardı. Kürdəşt kəndində ərzaq və sursatla tam təmin olunmuş qala qərar tuturdu.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı Kürdəşt kəndində qohumu, şair və təbib Mirzə Xürrəm və onun oğlu şair Mirzə Əli Xavər ilə ədəbi məclislər qururdu. Mirzə Xürrəmin yaradıcı mühitinə yaxın olması onun tərbiyəsində, dünya görüşünün formalaşmasında çox əhəmiyyətli olub. Ustadının tərbiyə və təlimlərindən gen-bol bəhrələnib.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı 1791-ci ildə qardaşı Mustafaqulu xan tərəfindən Ağaməhəmməd xana girov verilib.
Nəcəfqulu xan sonralar Ağaməhəmməd şah Qovanlı-Qacarın yaxın adamlarından birinə çevrilib. Şahın ətrafında olanlar bu yaxınlığı qəbul edə bilməyiblər. Şərləyib, şahın nəzərindən salıblar. Ağaməhəmməd şah Nəcəfqulu xanın arvad-uşağıyla bərabər Marağa zindanına salınmasını əmr edib. Bir müddət də Marağa zindanında yatan Nəcəfqulu xan kor olub. 1797-ci ildə, Ağaməhəmməd şahın öldürülməsindən sonra Marağa zindanından azad edilib. Qaradağa qayıtmayıb, Təbrizdə məskunlaşıb. Fətəli şahın hakimiyyəti illərində şahzadə Abbas mirzə Naibəssəltənə ona Təbriz civarında, Ərvənəq mahalındakı Dizəc Xəlilli kəndini bağışlayıb. Nəcəfqulu xan həmin kəndin gəliri ilə dolanıb.
Nəcəfqulu xan Qaradağlının həyatı haqqında geniş məlumat mövcud deyil. Mənbələrin əksəriyyəti onun şəxsiyyəti ilə bağlı bir-iki cümlə verməklə yetinir.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı şair idi. Gözəl təbi, bədahətən şeir demək istedadı vardı. Sərşar təxəllüsü ilə şeir yazırdı. Türk, fars və ərəb dillərində şeirləri var.
Nəcəfqulu xan Sərşarın divanı var. Tehran milli məclisinin kitabxanasında saxlanılır. Həmin divanda fars, ərəb və türk dillərində 4748 beytlik şeir var. Sərşarın şeirlərinin məzmunu şikayət və hicrandır. Rənci rüzgardan gileylidir. O, sosial haqsızlığa qarşı çıxır, fanatizmi, mövhumatı tənqid edir, düzlüyə, ağlın qələbəsinə çağırırdı.
Nəcəfqulu xan Sərşarın fars dilindəki şeirləri Xorasan və İraq səbkinə bağlıdır. Onun dövründə farsdilli Azərbaycan şairləri bu üslublarda yazırdılar.
Şairin əsərlərinin təhlili göstərir ki, o, klassik Şərq fəlsəfəsini, habelə ədəbiyyatını dərindən mənimsəyib, İslamın və eləcə də sufiliyin əsaslarına yaxından bələd olub, tibb, astronomiya və astrologiya, riyaziyyat və məntiq elmlərinə dərindən yiyələnib. O, dilləri elə yaxşı öyrənib ki, Azərbaycan, fars və ərəb dillərində eyni dərəcədə gözəl şeirlər yaza bilib.
Nəcəfqulu xan Sərşarın divanının bir nüsxəsi isə Ayətullah Mərəşi-Nəcəfinin şəxsi kitabxanasındadır. Bu divanın katibi Hacı Rza Xəlili-Tahiri bin Mirzə Xəlil bin Kərbəlayı Dadaşdır.
Nəcəfəli xan Sərşarın şeirlərindən bir güldəstə:
Qarabağ içrə istər lalə könlüm bəs Qaradağı,
Çəkər bu həsrət odu sinəmə hər dəm qara dağı.
Bu gülşən içrə xar oldu günlü könül quşu,
Qaçan bülbül görər ağ gün əgər olsa qara bağı.
Nə qəm düstaqlıqdan şiri üçün zəncir eyb olmaz,
Qəfəsdə bülbülü, tutini saxlayırlar nə kim, zağı.
Sirişki-laləgündən qəsdim ər gülzarlıq olsa,
Edər baği-İrəm rəşgi gözüm bir ləhzə dəhr ağı.
Əgər düşmənlərim yağı olubsa səhldir billah,
Bənə bu dostlarvm bilmən neçun, yarəb, olub yağı?
Bu Sərşarın məzarında bitən lalələrin cana,
Qara dağı edər zahir bu bikəs həm Qaradağı.
Nəcəfqulu xan Sərşar 1818-ci ildə Təbriz şəhərində vəfat edib. Nəcəfüləşrəfdə dəfn edilib.
Nəticə olaraq qeyd etməliyik ki, Nəcəfqulu xan Sərşar Qaradağın siyasi həyatında fəal iştirak edib, əhalinin maariflənməsi istiqamətində böyük işlər görüb.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 10-09-2021 17:27 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Jurnalist-etnoqraf
Nəcəfqulu xan Ustaclı elinin Toxmaqlı oymağındandır. Bu oymağın nümayəndələri uzun illər Azərbaycan əyalətinin Qaradağ vilayətini idarə etdiklərindən Qaradağlı kimi tanınıblar.
Nəcəfqulu xanın atası Məhəmmədkazım xandır. Məhəmmədkazım xan Məhəmmədqasım xan oğlu 1730-cu ildən sonra Qaradağın hakimi olub. 1747-ci ildə Qaradağı müstəqil xanlıq kimi idarə edib. 1760-cı ildən sonra Kərim xan ziyafət adı ilə Şiraza aparıb, burda fəxri əsirə çevrilib.
Məhəmmədkazım xanın Mustafaqulu xan, Nəcəfqulu xan adlı oğulları vardı.
Nəcəfqulu xan Məhəmmədkazım xanın ikinci oğludur. Əhər şəhərində dünyaya gələn Nəcəfqulu xan mükəmməl saray təhsili almışdı. Sonra Şəhərdəki Şəəhabiyyə mədrəsəsində təhsilini davam etdirib. Mədrəsədə ərəb və fars dilləri ilə yanaşı həmin dövrdə tədris olunan elmləri, o cümlədən ilahiyyat (Quran, fiqh, təfsir), riyaziyyat, həndəsə, hesab, nücum, kimya, dil, ədədbiyyat, tarix, coğrafiya sahəsində dərin bilik əldə edib. Şərq poetik sistemini mükəmməl şəkildə mənimsəyib, ilk əsərlərini də elə mədrəsədə yazmağa başlayıb.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı bir müddət qardaşının əvəzinə xanlıq edib. Qardaşı Mustafaqulu xan zindandan çıxdıqdan sonra onu tutdurub Şuşa qalasına göndərib. Ömrünün zindan illəri çox faciəli keçib. Bir müddətdən sonra zindandan azad olunub və Qaradağa qayıdıb. Kürdəşt kəndində məskunlaşıb. Kürdəşt kəndi bir müddət Qaradağ xanlığının mərkəzi olub. Burada məktəb, mədrəsə, bütün Şərqdə məşhur olan şeir və musiqi məclisləri fəaliyyət göstərirdi, zəngin ictimai və şəxsi kitabxana vardı. Kürdəşt kəndində ərzaq və sursatla tam təmin olunmuş qala qərar tuturdu.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı Kürdəşt kəndində qohumu, şair və təbib Mirzə Xürrəm və onun oğlu şair Mirzə Əli Xavər ilə ədəbi məclislər qururdu. Mirzə Xürrəmin yaradıcı mühitinə yaxın olması onun tərbiyəsində, dünya görüşünün formalaşmasında çox əhəmiyyətli olub. Ustadının tərbiyə və təlimlərindən gen-bol bəhrələnib.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı 1791-ci ildə qardaşı Mustafaqulu xan tərəfindən Ağaməhəmməd xana girov verilib.
Nəcəfqulu xan sonralar Ağaməhəmməd şah Qovanlı-Qacarın yaxın adamlarından birinə çevrilib. Şahın ətrafında olanlar bu yaxınlığı qəbul edə bilməyiblər. Şərləyib, şahın nəzərindən salıblar. Ağaməhəmməd şah Nəcəfqulu xanın arvad-uşağıyla bərabər Marağa zindanına salınmasını əmr edib. Bir müddət də Marağa zindanında yatan Nəcəfqulu xan kor olub. 1797-ci ildə, Ağaməhəmməd şahın öldürülməsindən sonra Marağa zindanından azad edilib. Qaradağa qayıtmayıb, Təbrizdə məskunlaşıb. Fətəli şahın hakimiyyəti illərində şahzadə Abbas mirzə Naibəssəltənə ona Təbriz civarında, Ərvənəq mahalındakı Dizəc Xəlilli kəndini bağışlayıb. Nəcəfqulu xan həmin kəndin gəliri ilə dolanıb.
Nəcəfqulu xan Qaradağlının həyatı haqqında geniş məlumat mövcud deyil. Mənbələrin əksəriyyəti onun şəxsiyyəti ilə bağlı bir-iki cümlə verməklə yetinir.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı şair idi. Gözəl təbi, bədahətən şeir demək istedadı vardı. Sərşar təxəllüsü ilə şeir yazırdı. Türk, fars və ərəb dillərində şeirləri var.
Nəcəfqulu xan Sərşarın divanı var. Tehran milli məclisinin kitabxanasında saxlanılır. Həmin divanda fars, ərəb və türk dillərində 4748 beytlik şeir var. Sərşarın şeirlərinin məzmunu şikayət və hicrandır. Rənci rüzgardan gileylidir. O, sosial haqsızlığa qarşı çıxır, fanatizmi, mövhumatı tənqid edir, düzlüyə, ağlın qələbəsinə çağırırdı.
Nəcəfqulu xan Sərşarın fars dilindəki şeirləri Xorasan və İraq səbkinə bağlıdır. Onun dövründə farsdilli Azərbaycan şairləri bu üslublarda yazırdılar.
Şairin əsərlərinin təhlili göstərir ki, o, klassik Şərq fəlsəfəsini, habelə ədəbiyyatını dərindən mənimsəyib, İslamın və eləcə də sufiliyin əsaslarına yaxından bələd olub, tibb, astronomiya və astrologiya, riyaziyyat və məntiq elmlərinə dərindən yiyələnib. O, dilləri elə yaxşı öyrənib ki, Azərbaycan, fars və ərəb dillərində eyni dərəcədə gözəl şeirlər yaza bilib.
Nəcəfqulu xan Sərşarın divanının bir nüsxəsi isə Ayətullah Mərəşi-Nəcəfinin şəxsi kitabxanasındadır. Bu divanın katibi Hacı Rza Xəlili-Tahiri bin Mirzə Xəlil bin Kərbəlayı Dadaşdır.
Nəcəfəli xan Sərşarın şeirlərindən bir güldəstə:
Qarabağ içrə istər lalə könlüm bəs Qaradağı,
Çəkər bu həsrət odu sinəmə hər dəm qara dağı.
Bu gülşən içrə xar oldu günlü könül quşu,
Qaçan bülbül görər ağ gün əgər olsa qara bağı.
Nə qəm düstaqlıqdan şiri üçün zəncir eyb olmaz,
Qəfəsdə bülbülü, tutini saxlayırlar nə kim, zağı.
Sirişki-laləgündən qəsdim ər gülzarlıq olsa,
Edər baği-İrəm rəşgi gözüm bir ləhzə dəhr ağı.
Əgər düşmənlərim yağı olubsa səhldir billah,
Bənə bu dostlarvm bilmən neçun, yarəb, olub yağı?
Bu Sərşarın məzarında bitən lalələrin cana,
Qara dağı edər zahir bu bikəs həm Qaradağı.
Nəcəfqulu xan Sərşar 1818-ci ildə Təbriz şəhərində vəfat edib. Nəcəfüləşrəfdə dəfn edilib.
Nəticə olaraq qeyd etməliyik ki, Nəcəfqulu xan Sərşar Qaradağın siyasi həyatında fəal iştirak edib, əhalinin maariflənməsi istiqamətində böyük işlər görüb.
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır