00:38 / 19-05-2025
Baydendə ağır xəstəlik aşkar ediblər
18:12 / 18-05-2025
Mənim çayımı tünd elə, a bala! - İmarət Cəlilqızı yazır
17:40 / 18-05-2025
Hikmət Hacıyev: Sülh üçün ideal şərait yaranıb
17:34 / 18-05-2025
İlham Əliyevin nəvəsi dünya çempionu olub
12:42 / 18-05-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
10:03 / 18-05-2025
Polşada prezident seçkisi keçirilir
08:36 / 18-05-2025
“Avroviziya-2025” mahnı müsabiqəsinin qalibi müəyyənləşib
19:28 / 17-05-2025
İranın konsorsium ideyası... - Tehran Körfəz qonşularına arxalanmaq istəyir
19:28 / 17-05-2025
General vəzifədən çıxarılıb
18:30 / 17-05-2025
Gəncədə 18 yaşlı gənc bıçaqlanıb
15:54 / 17-05-2025
Ədalət Partiyasına yeni sədr seçiblər - Yenilənib
13:59 / 17-05-2025
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
13:15 / 17-05-2025
Dövlət qulluqçularının reyestri aparılacaq - Fərman
13:00 / 17-05-2025
İlham Əliyev Tokayevə zəng edib
12:52 / 17-05-2025
Prokurorluq və DİN məktəblinin ölümü ilə bağlı birgə məlumat yayıb
12:06 / 17-05-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
10:38 / 17-05-2025
Venera planetində yaşayış mümkündür
09:35 / 17-05-2025
Kim Çen In orduya "müharibəyə hazır ol" tapşırığı verib
09:32 / 17-05-2025
Səfir Trampa görə istefa verib
09:18 / 17-05-2025
Gəncə Dövlət Filarmoniyasına direktor təyin olunub
00:07 / 17-05-2025
İlham Əliyev Azərbaycana dönüb
21:39 / 16-05-2025
Sumqayıtda daha bir nəfər dəm qazından ölüb
21:31 / 16-05-2025
Ermənistan ordusunun cinayətləri ilə bağlı hesabat məhkəmədə nümayiş olunub - Yenilənib
19:47 / 16-05-2025
Bu generallar üçün yaş məhdudiyyəti ləğv edilir
19:17 / 16-05-2025
Oleq Bakinskinin məhkəməsində mülki iddia qaldırılıb
18:31 / 16-05-2025
Gizlədilmiş üç vaqon qızılın yerini müəyyən ediblər - Foto
18:20 / 16-05-2025
MDB-nin təhlükəsizlik orqanlarının növbəti iclası keçirilib - Fotolar
17:38 / 16-05-2025
Bu gün Əfv Komissiyası 100-dən çox müraciətə baxıb - (Yenilənib)
17:37 / 16-05-2025
Türkiyənin qlobal rolu artır, təsir imkanları genişlənir - Partiya sədri
16:02 / 16-05-2025
İlham Əliyev Albaniyada Zirvə toplantısında - Yenilənib - Foto
08:33 / 14-05-2025
Putini İstanbulda Uşakov və Lavrov əvəz edə bilər
15:02 / 16-05-2025
15 gün sovetlərsiz yaşayan Lənkəran...
23:22 / 14-05-2025
Qələm fədailərindən biri... - Foto
10:14 / 15-05-2025
İstanbul danışıqları öncəsi: ruslar daha bir kəndi işğal edib, Dnepropetovskə yaxınlaşır
15:22 / 15-05-2025
Ərdoğanın zəfəri: PKK niyə silahı yerə qoyur?
12:42 / 15-05-2025
Vəkil müğənnini həbs etdirib
11:59 / 15-05-2025
Cəlaloğlu: Azərbaycan-Ermənistan müharibəsinin başlamasına nə şərait var, nə də səbəb
19:34 / 14-05-2025
Xəstəlik məşhur aktyoru taqətdən salıb - Fotolar
13:11 / 14-05-2025
AFFA daha iki klubu cəzalandırıb
14:34 / 14-05-2025
İsrailli müğənni Türkiyədəki konsertlərini təxirə salmaq istəmir
17:37 / 16-05-2025
Türkiyənin qlobal rolu artır, təsir imkanları genişlənir - Partiya sədri
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
Tarix: 10-09-2021 17:27 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Jurnalist-etnoqraf
Nəcəfqulu xan Ustaclı elinin Toxmaqlı oymağındandır. Bu oymağın nümayəndələri uzun illər Azərbaycan əyalətinin Qaradağ vilayətini idarə etdiklərindən Qaradağlı kimi tanınıblar.
Nəcəfqulu xanın atası Məhəmmədkazım xandır. Məhəmmədkazım xan Məhəmmədqasım xan oğlu 1730-cu ildən sonra Qaradağın hakimi olub. 1747-ci ildə Qaradağı müstəqil xanlıq kimi idarə edib. 1760-cı ildən sonra Kərim xan ziyafət adı ilə Şiraza aparıb, burda fəxri əsirə çevrilib.
Məhəmmədkazım xanın Mustafaqulu xan, Nəcəfqulu xan adlı oğulları vardı.
Nəcəfqulu xan Məhəmmədkazım xanın ikinci oğludur. Əhər şəhərində dünyaya gələn Nəcəfqulu xan mükəmməl saray təhsili almışdı. Sonra Şəhərdəki Şəəhabiyyə mədrəsəsində təhsilini davam etdirib. Mədrəsədə ərəb və fars dilləri ilə yanaşı həmin dövrdə tədris olunan elmləri, o cümlədən ilahiyyat (Quran, fiqh, təfsir), riyaziyyat, həndəsə, hesab, nücum, kimya, dil, ədədbiyyat, tarix, coğrafiya sahəsində dərin bilik əldə edib. Şərq poetik sistemini mükəmməl şəkildə mənimsəyib, ilk əsərlərini də elə mədrəsədə yazmağa başlayıb.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı bir müddət qardaşının əvəzinə xanlıq edib. Qardaşı Mustafaqulu xan zindandan çıxdıqdan sonra onu tutdurub Şuşa qalasına göndərib. Ömrünün zindan illəri çox faciəli keçib. Bir müddətdən sonra zindandan azad olunub və Qaradağa qayıdıb. Kürdəşt kəndində məskunlaşıb. Kürdəşt kəndi bir müddət Qaradağ xanlığının mərkəzi olub. Burada məktəb, mədrəsə, bütün Şərqdə məşhur olan şeir və musiqi məclisləri fəaliyyət göstərirdi, zəngin ictimai və şəxsi kitabxana vardı. Kürdəşt kəndində ərzaq və sursatla tam təmin olunmuş qala qərar tuturdu.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı Kürdəşt kəndində qohumu, şair və təbib Mirzə Xürrəm və onun oğlu şair Mirzə Əli Xavər ilə ədəbi məclislər qururdu. Mirzə Xürrəmin yaradıcı mühitinə yaxın olması onun tərbiyəsində, dünya görüşünün formalaşmasında çox əhəmiyyətli olub. Ustadının tərbiyə və təlimlərindən gen-bol bəhrələnib.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı 1791-ci ildə qardaşı Mustafaqulu xan tərəfindən Ağaməhəmməd xana girov verilib.
Nəcəfqulu xan sonralar Ağaməhəmməd şah Qovanlı-Qacarın yaxın adamlarından birinə çevrilib. Şahın ətrafında olanlar bu yaxınlığı qəbul edə bilməyiblər. Şərləyib, şahın nəzərindən salıblar. Ağaməhəmməd şah Nəcəfqulu xanın arvad-uşağıyla bərabər Marağa zindanına salınmasını əmr edib. Bir müddət də Marağa zindanında yatan Nəcəfqulu xan kor olub. 1797-ci ildə, Ağaməhəmməd şahın öldürülməsindən sonra Marağa zindanından azad edilib. Qaradağa qayıtmayıb, Təbrizdə məskunlaşıb. Fətəli şahın hakimiyyəti illərində şahzadə Abbas mirzə Naibəssəltənə ona Təbriz civarında, Ərvənəq mahalındakı Dizəc Xəlilli kəndini bağışlayıb. Nəcəfqulu xan həmin kəndin gəliri ilə dolanıb.
Nəcəfqulu xan Qaradağlının həyatı haqqında geniş məlumat mövcud deyil. Mənbələrin əksəriyyəti onun şəxsiyyəti ilə bağlı bir-iki cümlə verməklə yetinir.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı şair idi. Gözəl təbi, bədahətən şeir demək istedadı vardı. Sərşar təxəllüsü ilə şeir yazırdı. Türk, fars və ərəb dillərində şeirləri var.
Nəcəfqulu xan Sərşarın divanı var. Tehran milli məclisinin kitabxanasında saxlanılır. Həmin divanda fars, ərəb və türk dillərində 4748 beytlik şeir var. Sərşarın şeirlərinin məzmunu şikayət və hicrandır. Rənci rüzgardan gileylidir. O, sosial haqsızlığa qarşı çıxır, fanatizmi, mövhumatı tənqid edir, düzlüyə, ağlın qələbəsinə çağırırdı.
Nəcəfqulu xan Sərşarın fars dilindəki şeirləri Xorasan və İraq səbkinə bağlıdır. Onun dövründə farsdilli Azərbaycan şairləri bu üslublarda yazırdılar.
Şairin əsərlərinin təhlili göstərir ki, o, klassik Şərq fəlsəfəsini, habelə ədəbiyyatını dərindən mənimsəyib, İslamın və eləcə də sufiliyin əsaslarına yaxından bələd olub, tibb, astronomiya və astrologiya, riyaziyyat və məntiq elmlərinə dərindən yiyələnib. O, dilləri elə yaxşı öyrənib ki, Azərbaycan, fars və ərəb dillərində eyni dərəcədə gözəl şeirlər yaza bilib.
Nəcəfqulu xan Sərşarın divanının bir nüsxəsi isə Ayətullah Mərəşi-Nəcəfinin şəxsi kitabxanasındadır. Bu divanın katibi Hacı Rza Xəlili-Tahiri bin Mirzə Xəlil bin Kərbəlayı Dadaşdır.
Nəcəfəli xan Sərşarın şeirlərindən bir güldəstə:
Qarabağ içrə istər lalə könlüm bəs Qaradağı,
Çəkər bu həsrət odu sinəmə hər dəm qara dağı.
Bu gülşən içrə xar oldu günlü könül quşu,
Qaçan bülbül görər ağ gün əgər olsa qara bağı.
Nə qəm düstaqlıqdan şiri üçün zəncir eyb olmaz,
Qəfəsdə bülbülü, tutini saxlayırlar nə kim, zağı.
Sirişki-laləgündən qəsdim ər gülzarlıq olsa,
Edər baği-İrəm rəşgi gözüm bir ləhzə dəhr ağı.
Əgər düşmənlərim yağı olubsa səhldir billah,
Bənə bu dostlarvm bilmən neçun, yarəb, olub yağı?
Bu Sərşarın məzarında bitən lalələrin cana,
Qara dağı edər zahir bu bikəs həm Qaradağı.
Nəcəfqulu xan Sərşar 1818-ci ildə Təbriz şəhərində vəfat edib. Nəcəfüləşrəfdə dəfn edilib.
Nəticə olaraq qeyd etməliyik ki, Nəcəfqulu xan Sərşar Qaradağın siyasi həyatında fəal iştirak edib, əhalinin maariflənməsi istiqamətində böyük işlər görüb.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 10-09-2021 17:27 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Jurnalist-etnoqraf
Nəcəfqulu xan Ustaclı elinin Toxmaqlı oymağındandır. Bu oymağın nümayəndələri uzun illər Azərbaycan əyalətinin Qaradağ vilayətini idarə etdiklərindən Qaradağlı kimi tanınıblar.
Nəcəfqulu xanın atası Məhəmmədkazım xandır. Məhəmmədkazım xan Məhəmmədqasım xan oğlu 1730-cu ildən sonra Qaradağın hakimi olub. 1747-ci ildə Qaradağı müstəqil xanlıq kimi idarə edib. 1760-cı ildən sonra Kərim xan ziyafət adı ilə Şiraza aparıb, burda fəxri əsirə çevrilib.
Məhəmmədkazım xanın Mustafaqulu xan, Nəcəfqulu xan adlı oğulları vardı.
Nəcəfqulu xan Məhəmmədkazım xanın ikinci oğludur. Əhər şəhərində dünyaya gələn Nəcəfqulu xan mükəmməl saray təhsili almışdı. Sonra Şəhərdəki Şəəhabiyyə mədrəsəsində təhsilini davam etdirib. Mədrəsədə ərəb və fars dilləri ilə yanaşı həmin dövrdə tədris olunan elmləri, o cümlədən ilahiyyat (Quran, fiqh, təfsir), riyaziyyat, həndəsə, hesab, nücum, kimya, dil, ədədbiyyat, tarix, coğrafiya sahəsində dərin bilik əldə edib. Şərq poetik sistemini mükəmməl şəkildə mənimsəyib, ilk əsərlərini də elə mədrəsədə yazmağa başlayıb.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı bir müddət qardaşının əvəzinə xanlıq edib. Qardaşı Mustafaqulu xan zindandan çıxdıqdan sonra onu tutdurub Şuşa qalasına göndərib. Ömrünün zindan illəri çox faciəli keçib. Bir müddətdən sonra zindandan azad olunub və Qaradağa qayıdıb. Kürdəşt kəndində məskunlaşıb. Kürdəşt kəndi bir müddət Qaradağ xanlığının mərkəzi olub. Burada məktəb, mədrəsə, bütün Şərqdə məşhur olan şeir və musiqi məclisləri fəaliyyət göstərirdi, zəngin ictimai və şəxsi kitabxana vardı. Kürdəşt kəndində ərzaq və sursatla tam təmin olunmuş qala qərar tuturdu.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı Kürdəşt kəndində qohumu, şair və təbib Mirzə Xürrəm və onun oğlu şair Mirzə Əli Xavər ilə ədəbi məclislər qururdu. Mirzə Xürrəmin yaradıcı mühitinə yaxın olması onun tərbiyəsində, dünya görüşünün formalaşmasında çox əhəmiyyətli olub. Ustadının tərbiyə və təlimlərindən gen-bol bəhrələnib.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı 1791-ci ildə qardaşı Mustafaqulu xan tərəfindən Ağaməhəmməd xana girov verilib.
Nəcəfqulu xan sonralar Ağaməhəmməd şah Qovanlı-Qacarın yaxın adamlarından birinə çevrilib. Şahın ətrafında olanlar bu yaxınlığı qəbul edə bilməyiblər. Şərləyib, şahın nəzərindən salıblar. Ağaməhəmməd şah Nəcəfqulu xanın arvad-uşağıyla bərabər Marağa zindanına salınmasını əmr edib. Bir müddət də Marağa zindanında yatan Nəcəfqulu xan kor olub. 1797-ci ildə, Ağaməhəmməd şahın öldürülməsindən sonra Marağa zindanından azad edilib. Qaradağa qayıtmayıb, Təbrizdə məskunlaşıb. Fətəli şahın hakimiyyəti illərində şahzadə Abbas mirzə Naibəssəltənə ona Təbriz civarında, Ərvənəq mahalındakı Dizəc Xəlilli kəndini bağışlayıb. Nəcəfqulu xan həmin kəndin gəliri ilə dolanıb.
Nəcəfqulu xan Qaradağlının həyatı haqqında geniş məlumat mövcud deyil. Mənbələrin əksəriyyəti onun şəxsiyyəti ilə bağlı bir-iki cümlə verməklə yetinir.
Nəcəfqulu xan Qaradağlı şair idi. Gözəl təbi, bədahətən şeir demək istedadı vardı. Sərşar təxəllüsü ilə şeir yazırdı. Türk, fars və ərəb dillərində şeirləri var.
Nəcəfqulu xan Sərşarın divanı var. Tehran milli məclisinin kitabxanasında saxlanılır. Həmin divanda fars, ərəb və türk dillərində 4748 beytlik şeir var. Sərşarın şeirlərinin məzmunu şikayət və hicrandır. Rənci rüzgardan gileylidir. O, sosial haqsızlığa qarşı çıxır, fanatizmi, mövhumatı tənqid edir, düzlüyə, ağlın qələbəsinə çağırırdı.
Nəcəfqulu xan Sərşarın fars dilindəki şeirləri Xorasan və İraq səbkinə bağlıdır. Onun dövründə farsdilli Azərbaycan şairləri bu üslublarda yazırdılar.
Şairin əsərlərinin təhlili göstərir ki, o, klassik Şərq fəlsəfəsini, habelə ədəbiyyatını dərindən mənimsəyib, İslamın və eləcə də sufiliyin əsaslarına yaxından bələd olub, tibb, astronomiya və astrologiya, riyaziyyat və məntiq elmlərinə dərindən yiyələnib. O, dilləri elə yaxşı öyrənib ki, Azərbaycan, fars və ərəb dillərində eyni dərəcədə gözəl şeirlər yaza bilib.
Nəcəfqulu xan Sərşarın divanının bir nüsxəsi isə Ayətullah Mərəşi-Nəcəfinin şəxsi kitabxanasındadır. Bu divanın katibi Hacı Rza Xəlili-Tahiri bin Mirzə Xəlil bin Kərbəlayı Dadaşdır.
Nəcəfəli xan Sərşarın şeirlərindən bir güldəstə:
Qarabağ içrə istər lalə könlüm bəs Qaradağı,
Çəkər bu həsrət odu sinəmə hər dəm qara dağı.
Bu gülşən içrə xar oldu günlü könül quşu,
Qaçan bülbül görər ağ gün əgər olsa qara bağı.
Nə qəm düstaqlıqdan şiri üçün zəncir eyb olmaz,
Qəfəsdə bülbülü, tutini saxlayırlar nə kim, zağı.
Sirişki-laləgündən qəsdim ər gülzarlıq olsa,
Edər baği-İrəm rəşgi gözüm bir ləhzə dəhr ağı.
Əgər düşmənlərim yağı olubsa səhldir billah,
Bənə bu dostlarvm bilmən neçun, yarəb, olub yağı?
Bu Sərşarın məzarında bitən lalələrin cana,
Qara dağı edər zahir bu bikəs həm Qaradağı.
Nəcəfqulu xan Sərşar 1818-ci ildə Təbriz şəhərində vəfat edib. Nəcəfüləşrəfdə dəfn edilib.
Nəticə olaraq qeyd etməliyik ki, Nəcəfqulu xan Sərşar Qaradağın siyasi həyatında fəal iştirak edib, əhalinin maariflənməsi istiqamətində böyük işlər görüb.
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
