00:38 / 19-05-2025
Baydendə ağır xəstəlik aşkar ediblər
18:12 / 18-05-2025
Mənim çayımı tünd elə, a bala! - İmarət Cəlilqızı yazır
17:40 / 18-05-2025
Hikmət Hacıyev: Sülh üçün ideal şərait yaranıb
17:34 / 18-05-2025
İlham Əliyevin nəvəsi dünya çempionu olub
12:42 / 18-05-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
10:03 / 18-05-2025
Polşada prezident seçkisi keçirilir
08:36 / 18-05-2025
“Avroviziya-2025” mahnı müsabiqəsinin qalibi müəyyənləşib
19:28 / 17-05-2025
İranın konsorsium ideyası... - Tehran Körfəz qonşularına arxalanmaq istəyir
19:28 / 17-05-2025
General vəzifədən çıxarılıb
18:30 / 17-05-2025
Gəncədə 18 yaşlı gənc bıçaqlanıb
15:54 / 17-05-2025
Ədalət Partiyasına yeni sədr seçiblər - Yenilənib
13:59 / 17-05-2025
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
13:15 / 17-05-2025
Dövlət qulluqçularının reyestri aparılacaq - Fərman
13:00 / 17-05-2025
İlham Əliyev Tokayevə zəng edib
12:52 / 17-05-2025
Prokurorluq və DİN məktəblinin ölümü ilə bağlı birgə məlumat yayıb
12:06 / 17-05-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
10:38 / 17-05-2025
Venera planetində yaşayış mümkündür
09:35 / 17-05-2025
Kim Çen In orduya "müharibəyə hazır ol" tapşırığı verib
09:32 / 17-05-2025
Səfir Trampa görə istefa verib
09:18 / 17-05-2025
Gəncə Dövlət Filarmoniyasına direktor təyin olunub
00:07 / 17-05-2025
İlham Əliyev Azərbaycana dönüb
21:39 / 16-05-2025
Sumqayıtda daha bir nəfər dəm qazından ölüb
21:31 / 16-05-2025
Ermənistan ordusunun cinayətləri ilə bağlı hesabat məhkəmədə nümayiş olunub - Yenilənib
19:47 / 16-05-2025
Bu generallar üçün yaş məhdudiyyəti ləğv edilir
19:17 / 16-05-2025
Oleq Bakinskinin məhkəməsində mülki iddia qaldırılıb
18:31 / 16-05-2025
Gizlədilmiş üç vaqon qızılın yerini müəyyən ediblər - Foto
18:20 / 16-05-2025
MDB-nin təhlükəsizlik orqanlarının növbəti iclası keçirilib - Fotolar
17:38 / 16-05-2025
Bu gün Əfv Komissiyası 100-dən çox müraciətə baxıb - (Yenilənib)
17:37 / 16-05-2025
Türkiyənin qlobal rolu artır, təsir imkanları genişlənir - Partiya sədri
16:02 / 16-05-2025
İlham Əliyev Albaniyada Zirvə toplantısında - Yenilənib - Foto
08:33 / 14-05-2025

15:02 / 16-05-2025

23:22 / 14-05-2025

10:14 / 15-05-2025

15:22 / 15-05-2025

12:42 / 15-05-2025

11:59 / 15-05-2025

19:34 / 14-05-2025

13:11 / 14-05-2025

14:34 / 14-05-2025

17:37 / 16-05-2025

Fətulla xan Əkbər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 16-05-2021 09:47 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Qacarlar dövründə Baş nazir vəzifəsində çalışmış şəxslərdən biri də Fətulla xan Əkbərdir. O, yerinə yetirdiyi bir çox tarixi missiya ilə xalqın sevimlisınə çevrilə bilib. Məşrutə dövründən etibarən ölkənin siyasi hakimiyyət olimpində möhkəm yer tutmağı bacarıb.
Fətulla xan 1878-ci Gilan əyalətinin Rəşt şəhərində anadan olub. Atası Hacı Mirzə Məhəmmədəli xan Əmşai Gilanın iri mülkədar ailəsinə mənsub idi. Babası Əkbər xan bəylərbəyi Nasirəddin şah dövrünün tanınmış əyan-əşraflarından sayılırdı. Dövlətin şimal gömrüklərini icarəyə götürmüşdü.
Fətulla xan təhsilini ailə şəraitində aldıqdan sonra əmisi Sadıq xanın övladları ilə bir yerdə oxuyub. Təhsilini tamamladıqdan sonra Qacar ordusunda naib (leytenant) rütbəsində xidmətə başlayıb. 1889-cu ildə əmir tümən (general-leytenant) rütbəsi daşıyırdı.
Fətulla xan Əkbər əvvəlcə Salari-Əfxəm, Salari-Əzəm, Sərdari-Mənsur ləqəblərini alıb.
Fətulla xan Əkbər 1901-ci ildə Poçt və teleqraf idarəsində xidmət edib. O, poçtu illik 600 tümənə icarəyə götürmüşdü. Sonra həmin xidmətin vəziri vəzifəsinə yüksəlib.
Fətulla xan Əkbər Məşrutə hərəkatı dövründə Sərdari Mənsur kimi məşhur idi. O, məşrutəçiləri himayə etdiyi üçün vəzifəsindən kənarlaşdırılıb. Bu hadisədən iki həftə sonra, 1908-ci ildə Məclis topa tutulub. Məclisin nümayəndələri bəstə əyləşiblər. Məhəmmədəli şah əlinə keçən millət vəkillərini Xorasana, Kəlat bölgəsinə sürgün etdirib.
Fətulla xan Əkbərin əmisi uşaqları Mirzə Kərim Rəşti, Əbdülhüseyn xan Müəzzəzüsultan (Sərdari-Möhyi), Əmidüssultan və digərləri məşrutəçilərlə birgə Gilanda qiyam qaldırıb, yolları tutublar. “Səttarxan komitəsi” yaradaraq Məşrutə inqilabına açıq dəstək veriblər. Bu dəstə başqa mücahidlərlə birləşib, əvvəlcə Qəzvini, sonra Tehranı ələ keçirib. Fətulla xan Əkbər bu dəstəyə bel bağlayaraq Məşrutə Hərəkatının qüdrətli şəxslərindən birinə çevrilib. Məhəmmədəli şah Rusiya səfirliyinə sığındıqdan sonra ölkəni idarə edəcək 28 nəfərlik komissiya yaradılıb. Fətulla xan Əkbər də həmin komissiyanın üzvü olub.

Fətulla xan Əkbər yeni təşkil olunmuş hökumətdə Poçt və teleqraf naziri vəzifəsini tutub.
Fətulla xan Əkbər Məhəmmədvəli xan Tənkabuninin birinci Baş nazirliyi dövründə Ədliyyə naziri təyin olunub.
Fətulla xan Əkbər 1914-cü ildə Talış və Qorqandan Milli Məclisə nümayəndə seçilib.
Fətulla xan Əkbər Əbdülməcid mirzə Eynüddövlənin Baş nazirliyi dövründə (1 may 1915 – 18 avqust 1915) Ədliyyə naziri olub. Hökumət Kirmanşah hadisələrinə görə süqut etmişdi. Ölkədə ikihakimiyyətlilik yaranmışdı.
Fətulla xan Əkbər Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərmanın Baş nazirliyi dövründə (25 dekabr 1915 – 1 mart 1916) Poçt və teleqraf naziri vəzifəsində çalışıb.
Milli Məclis Məhəmmədvəli xan Tənkabuniyə Sepəhsalari-Əzəm ləqəbini verib. Sultan Əhməd şah Qacar da xas fərmanla təsdiqləyib. Onun əvvəlcə daşıdığı Sepəhdari-Əzəm ləqəbini Fətulla xan Əkbərə verdilər. Eyni zamanda da Poçt və teleqraf naziri vəzifəsini daşımağa başladı.
Fətulla xan Əkbər Mirzə Həsən xan Vüsuqüddövlənin birinci Baş nazirliyi dönəmində (29 avqust 1916-cı il - 5 iyun 1917-ci il) Qacarlar dövlətinin Daxili işlər və Hərbi nazirliklərinə başçılıq edib.
Fətulla xan Əkbər 1920-ci ildən 1921-ci ilədək Qacarlar dövlətinin Baş naziri olub. Bu dönəmdə onun bacarıqlı bir siyasi xadim, hökumət rəhbəri və təşkilatçı kimi fərdi keyfiyyətləri üzə çıxıb. Məhz bu qısa vaxt Fətulla xanı İranın ən görkəmli siyasi xadimlərindən biri kimi öz xalqına tanıdıb və sevdirib.
Fətulla xan Əkbər 1921-ci ildə Rza xan Sərdari-Sipəhin hərbi çevirilişindən sonra Rəştə yollanıb.
Fətulla xan Əkbər Rəştdən Milli Məclisə nümayəndə seçilib. Onun çıxışlarından yadda qalanı: “Milli Məclis vəkillərindən hər biri öz mənafeyini ümumiran mənafeyindən üstün tutur”.
Fətulla xan Əkbər 1967-ci ildə Tehran şəhərində dünyasını dəyişib, İbn Babaveyh gorgahında dəfn edilib.
Fətulla xan Əkbərin Möhsün xan adlı oğlu vardı.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 16-05-2021 09:47 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Qacarlar dövründə Baş nazir vəzifəsində çalışmış şəxslərdən biri də Fətulla xan Əkbərdir. O, yerinə yetirdiyi bir çox tarixi missiya ilə xalqın sevimlisınə çevrilə bilib. Məşrutə dövründən etibarən ölkənin siyasi hakimiyyət olimpində möhkəm yer tutmağı bacarıb.
Fətulla xan 1878-ci Gilan əyalətinin Rəşt şəhərində anadan olub. Atası Hacı Mirzə Məhəmmədəli xan Əmşai Gilanın iri mülkədar ailəsinə mənsub idi. Babası Əkbər xan bəylərbəyi Nasirəddin şah dövrünün tanınmış əyan-əşraflarından sayılırdı. Dövlətin şimal gömrüklərini icarəyə götürmüşdü.
Fətulla xan təhsilini ailə şəraitində aldıqdan sonra əmisi Sadıq xanın övladları ilə bir yerdə oxuyub. Təhsilini tamamladıqdan sonra Qacar ordusunda naib (leytenant) rütbəsində xidmətə başlayıb. 1889-cu ildə əmir tümən (general-leytenant) rütbəsi daşıyırdı.
Fətulla xan Əkbər əvvəlcə Salari-Əfxəm, Salari-Əzəm, Sərdari-Mənsur ləqəblərini alıb.
Fətulla xan Əkbər 1901-ci ildə Poçt və teleqraf idarəsində xidmət edib. O, poçtu illik 600 tümənə icarəyə götürmüşdü. Sonra həmin xidmətin vəziri vəzifəsinə yüksəlib.
Fətulla xan Əkbər Məşrutə hərəkatı dövründə Sərdari Mənsur kimi məşhur idi. O, məşrutəçiləri himayə etdiyi üçün vəzifəsindən kənarlaşdırılıb. Bu hadisədən iki həftə sonra, 1908-ci ildə Məclis topa tutulub. Məclisin nümayəndələri bəstə əyləşiblər. Məhəmmədəli şah əlinə keçən millət vəkillərini Xorasana, Kəlat bölgəsinə sürgün etdirib.
Fətulla xan Əkbərin əmisi uşaqları Mirzə Kərim Rəşti, Əbdülhüseyn xan Müəzzəzüsultan (Sərdari-Möhyi), Əmidüssultan və digərləri məşrutəçilərlə birgə Gilanda qiyam qaldırıb, yolları tutublar. “Səttarxan komitəsi” yaradaraq Məşrutə inqilabına açıq dəstək veriblər. Bu dəstə başqa mücahidlərlə birləşib, əvvəlcə Qəzvini, sonra Tehranı ələ keçirib. Fətulla xan Əkbər bu dəstəyə bel bağlayaraq Məşrutə Hərəkatının qüdrətli şəxslərindən birinə çevrilib. Məhəmmədəli şah Rusiya səfirliyinə sığındıqdan sonra ölkəni idarə edəcək 28 nəfərlik komissiya yaradılıb. Fətulla xan Əkbər də həmin komissiyanın üzvü olub.

Fətulla xan Əkbər yeni təşkil olunmuş hökumətdə Poçt və teleqraf naziri vəzifəsini tutub.
Fətulla xan Əkbər Məhəmmədvəli xan Tənkabuninin birinci Baş nazirliyi dövründə Ədliyyə naziri təyin olunub.
Fətulla xan Əkbər 1914-cü ildə Talış və Qorqandan Milli Məclisə nümayəndə seçilib.
Fətulla xan Əkbər Əbdülməcid mirzə Eynüddövlənin Baş nazirliyi dövründə (1 may 1915 – 18 avqust 1915) Ədliyyə naziri olub. Hökumət Kirmanşah hadisələrinə görə süqut etmişdi. Ölkədə ikihakimiyyətlilik yaranmışdı.
Fətulla xan Əkbər Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərmanın Baş nazirliyi dövründə (25 dekabr 1915 – 1 mart 1916) Poçt və teleqraf naziri vəzifəsində çalışıb.
Milli Məclis Məhəmmədvəli xan Tənkabuniyə Sepəhsalari-Əzəm ləqəbini verib. Sultan Əhməd şah Qacar da xas fərmanla təsdiqləyib. Onun əvvəlcə daşıdığı Sepəhdari-Əzəm ləqəbini Fətulla xan Əkbərə verdilər. Eyni zamanda da Poçt və teleqraf naziri vəzifəsini daşımağa başladı.
Fətulla xan Əkbər Mirzə Həsən xan Vüsuqüddövlənin birinci Baş nazirliyi dönəmində (29 avqust 1916-cı il - 5 iyun 1917-ci il) Qacarlar dövlətinin Daxili işlər və Hərbi nazirliklərinə başçılıq edib.
Fətulla xan Əkbər 1920-ci ildən 1921-ci ilədək Qacarlar dövlətinin Baş naziri olub. Bu dönəmdə onun bacarıqlı bir siyasi xadim, hökumət rəhbəri və təşkilatçı kimi fərdi keyfiyyətləri üzə çıxıb. Məhz bu qısa vaxt Fətulla xanı İranın ən görkəmli siyasi xadimlərindən biri kimi öz xalqına tanıdıb və sevdirib.
Fətulla xan Əkbər 1921-ci ildə Rza xan Sərdari-Sipəhin hərbi çevirilişindən sonra Rəştə yollanıb.
Fətulla xan Əkbər Rəştdən Milli Məclisə nümayəndə seçilib. Onun çıxışlarından yadda qalanı: “Milli Məclis vəkillərindən hər biri öz mənafeyini ümumiran mənafeyindən üstün tutur”.
Fətulla xan Əkbər 1967-ci ildə Tehran şəhərində dünyasını dəyişib, İbn Babaveyh gorgahında dəfn edilib.
Fətulla xan Əkbərin Möhsün xan adlı oğlu vardı.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır