00:12 / 02-07-2025
Azərbaycan diasporunun lideri sərbəst buraxılıb - (Yenilənib)
23:39 / 01-07-2025
Bakıda Rusiya vətəndaşlarından ibarət dəstə üzvləri həbs olunub (Yenilənuib) - Fotolar
22:54 / 01-07-2025
Sumqayıtda qadın bıçaqlanıb
21:50 / 01-07-2025
Milli Məclis dezinformasiya kampaniyasına dair açıqlama yayıb
19:14 / 01-07-2025
Zelenski Əliyevə zəng edib
18:34 / 01-07-2025
Baş naziri vəzifədən uzaqlaşdırıblar
18:26 / 01-07-2025
Nəhəng ekzoplanetin görüntüsünü əldə ediblər - Fotolar
18:10 / 01-07-2025
İsrailin gizli planı üzə çıxıb - Foto
18:04 / 01-07-2025
“Sputnik Azərbaycan” işi üzrə 7 nəfər saxlanılıb - (Yenilənib) - Fotolar
17:45 / 01-07-2025
İşğal Azərbaycana 150 milyard dollar zərər vurub
17:39 / 01-07-2025
XİN Rusiyanı Azərbaycanın daxili işlərinə qarışmamağa çağırır
17:31 / 01-07-2025
Moskva ilə münasibətlər niyə pisləşir?
17:23 / 01-07-2025
Vəzifəli şəxslərin cinayət işini məhkəməyə göndəriblər
17:04 / 01-07-2025
Rusiya Azərbaycana nota verib
16:50 / 01-07-2025
Məhkəmələrə hakim təyinatları olub - Siyahı
16:26 / 01-07-2025
Beş şagirdimiz Azərbaycanı Yunanıstanda təmsil edəcək - Fotolar
16:16 / 01-07-2025
Rusiya NATO ölkələrinə təhdidlərini davam etdirir
15:47 / 01-07-2025
Professor zəlzələ ilə bağlı xəbərdarlıq edir - Foto
15:26 / 01-07-2025
Rusiyanın müdafiə sistemləri istehsal edən zavodu vurulub
15:10 / 01-07-2025
Rezidenturaya qəbul imtahanının nəticələri açıqlanıb
14:53 / 01-07-2025
Təkrar sertifikatlaşdırma: 2006 müəllim keçid balını toplaya bilməyib
14:08 / 01-07-2025
Fransada istilər səbəbindən məktəblər bağlanıb
13:59 / 01-07-2025
Rusiya iqtisadiyyatı tənəzzül həddinə çatır, sənaye böyük itki ilə üzləşir
13:34 / 01-07-2025
Baş prokuror Səfərovların öldürülməsi faktı ilə bağlı cinayət işi başladıb
13:01 / 01-07-2025
Ərdoğan “ikinci vətən”indən niyə küsüb?
12:39 / 01-07-2025
Azərbaycan Dünya Bankı ilə 173,5 milyon dollarlıq kredit sazişi imzalayıb
12:33 / 01-07-2025
Almaniya Rusiyaya qarşı hərbi gəmilər göndərəcək
12:16 / 01-07-2025
Avropa İttifaqına sədrlik Danimarkaya keçib
12:10 / 01-07-2025
İran nüvə danışıqları üçün şərtlər irəli sürür
11:56 / 01-07-2025
Deputat azərbaycanlılara qarşı törədilmiş cinayəti pisləyir
13:16 / 29-06-2025
Putin Rusiyada şovinizmi qızışdırır
12:57 / 27-06-2025
Prokurorluq Bakıdakı partlayış hadisəsini araşdırır
08:55 / 28-06-2025
İsrail-İran müharibəsi Orta Asiyanın yolunu bağlayıb?
00:01 / 28-06-2025
Jurnalist Seyfəddin Hüseynlinin qardaşları öldürülüb - (Yenilənib)
17:57 / 30-06-2025
Bakıda əməliyyat: FTX-nın iki əməkdaşı saxlanılıb - (Yenilənib) - Fotolar
15:08 / 30-06-2025
Professor: Şovinizm Rusiyanı uçuruma aparır
11:12 / 28-06-2025
Rəsmi Bakı Rusiyada azərbaycanlılara hücumlarla bağlı bəyanat yayıb
13:20 / 29-06-2025
Rezidenturaya qəbul imtahanı keçirilib - (Yenilənib)
21:03 / 30-06-2025
Rusiyada öldürülən qardaşların cənazəsi Azərbaycana gətirilib - (Yenilənib)
11:32 / 27-06-2025
Nazirlik və dövlət komitəsi vətəndaşlara müraciət edib
23:20 / 27-06-2025
XİN İran səfirindən təkzib tələb edir
09:57 / 28-06-2025
İki məşhur aktyor 24 ildən sonra yenidən görüşüb
Möhtərəm xanım İskəndəri: yarımçıq ömürdən cizgilər - Fotolar
Tarix: 15-08-2021 13:40 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Şərqin bir guşəsi olan İranda qadın hüquqlarına dair hər hansı elmi görüşlərin meydana çıxmasına, məsələyə aid tədbirlərin keçirilməsinə imkan verilmirdi. Məşrutə hərəkatından sonra bu məsələ tədricən ortaya çıxdı. Bu baxımdan İranda qadın hərəkatlarının inkişafını və qadınların vəziyyətinin sosial-fəlsəfi aspektləri öyrənilməyib. Olan kitablar da şiə və fars qadınlarının fəaliyyətləri haqqındadır. Bu tədqiqatların nəzərəçarpacaq fərqləri də vardır. Belə ki, qadınların sosial həyatında, davranışında və digər hallarda psixoloji faktorların rolu bu kitablarda qiymətləndirilməyib, ən nəhayət qadınların vəziyyətinin tərbiyəvi-tədrisi funksiyalarının öyrənilməsi ilə tamam məşğul olmayıblar. Bizim təşəbbüslərdən biri..
İranda qadınların sosial və siyasi proseslərdə, istehsal sahələrində, mədəniyyətdə və insan həyatına xas olan digər sahələrdə fəaliyyət göstərməsinin tərəfdarı olan şəxsiyyətlərdən biri də Möhtərəm xanım İskəndəridir.
Atası Əli xan kimi tanınan şahzadə Məhəmmədəli mirzədir. O, Məhəmmədtahir mirzənin nəvəsi, İskəndər mirzənin nəticəsi, Qacarlar sülaləsinin vəliəhdi Abbas mirzənin kötükcəsidir.
Möhtərəm xanım 1895-ci ildə Tehran şəhərində dоğulub. Ailə təlim-tərbiyəsi, təhsili alıb. Müəllimi Mirzə Məhəmmədəli xan Mühəqqəqinin tədrisiylə fars və fransız ədəbiyyatını tamam-kamal öyrənib. Bir neçə dilə bələdçiliyi olub.
Möhtərəm xanım İskəndəri uşaqlıqda onurğasından zədə alıb və bir müddət müalicə olunub. Sağalandan sonra qızlar üçün dövlət məktəbində dərs deyib, daha sonra bu məktəbin direktoru təyin edilib.
Onun yaşadığı dönəmdə qadınlara qarşı zorakı münasibət İran cəmiyyətində adi hal sayılıb. Belə hallar mütərəqqi qadınların mübarizəsinə səbəb olub. İran feminizmi bərabərlik uğrunda mübarizə aparan bir neçə hərəkatın bəhrəsiydi. Onlardan biri “Cəmiyyətе tərəqqiyе nisvan” idi. “Cəmiyyətе tərəqqiyе nisvan” özlüyündə bir məqsəd ətrafında birləşib, ümumi mənəvi dəyərlərə, normalar sisteminə və qadın dəyərlərinin rəmzinə malik olan müxtəlif sosial, demoqrafık, etnik, milli qadın qruplarının birgə fəaliyyəti idi.
Möhtərəm xanım İskəndəri siyasi hərəkata qоşulub, 1922-ci ildə qadınların tərəqqi cəmiyyətini, «Cəmiyyətе tərəqqiyе nisvan»ı yaradıb. O, qadınlar arasında çıxışlar edib, təşviqat aparıb, mitinq hazırlayıb. Mitinqlərin birində qadınlara qarşı olan vərəqələri yandırıb. Bu kimi olaylara görə Möhtərəm xanım həbs edilib. Bu hadisə onu İran cəmiyyətində daha da ünlü şəxsə çevirib. O, siyasi baxışlarına görə həbs edilən ilk iranlı qadın olub. Dünya qəzetləri ondan yazıb.
Möhtərəm xanım İskəndərinin əqidə yoldaşları Məsturə xanım Avşar, Nurulhüda xanım Məngənə, Fəxr xanım Afaq idi. Onların hərəkatını qaraguruhçular “Məkri-zənan” adlandırıblar. Hətta bu barədə divarlara vərəqələr də yapışdırıblar. Qadınlar Tehranın “Topxana” meydanına toplaşıb, qaragüruçular əleyhinə şüarlar səsləndirib, bu meydanda asılan məşrutəçiləri yad ediblər.==
Bəllidir ki, feminizm - qadınlara verilən ictimai qiymətləndirmədə ədalətsizliyin qəbul edilməsindən dolayı meydana çıxıb. Möhtərəm xanım da ilkin dövrlərində qadınların ən kiçik hüquqlarını bərpa etmək üçün meydana atılıb. Daha sonra ənənəvi həqiqət və dəyərlərin, anlayış və tezislərin mürtəce kişilər tərəfindən irəli sürüldüyünü, bunların kişi üstünlüyünə xidmət göstərdiyi üçün rədd edilməsinin zəruri olduğunu bildirib.
Möhtərəm xanım İskəndəri çıxışlarında kişilərin və qadınların Allah qarşısında bərabər olduğunu və qadınların da təhsil almaq, mülkiyyət sahibi olmaq, boşanmaq, uşaqlarını tərbiyə etmək, ərləri tərəfindən zorakılıqdan qorunmaq, nəhayət, səsvermə haqqına sahib olmaq hüquqları olduğunu təsdiqləyib.
Möhtərəm xanım İskəndəri evdar və yaşlı qadınlar üçün də məktəb təşkil edib.
Möhtərəm xanım İskəndəri qadınlar arasında yerli malların təbliği ilə də məşğul olub. O, eyni zamanda qadınların dövlət idarəetmə sistemində, istehsalatda maraqlarını mühafızə edən, onların şərəfini və mənliyini qoruyan qanunların və inzibati qaydaların da qəbulunu təklif edib.
Möhtərəm xanım İskəndəri 27 iyul 1924-cü ildə dünyasını dəyişib. Uşaqlıqda aldığı zədənin fəsadlarını aradan götürmək üçün keçirdiyi əməliyyatdan sağ çıxmayıb.
Möhtərəm xanım öz müəllimi Mirzə Məhəmmədəli xan Mühəqqəqi ilə ailəli olub.
Möhtərəm xanım İskəndəri cəmiyyətin həyatına təsir göstərib, həm də spesifik qadın maraqlarını qoruyub, nəticə etibarilə, qadınların sosial statuslarının artmasına nail olub. Amma erkən ölümü ilə bu arzularının tam reallaşması yarımçıq qalıb...
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 15-08-2021 13:40 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Şərqin bir guşəsi olan İranda qadın hüquqlarına dair hər hansı elmi görüşlərin meydana çıxmasına, məsələyə aid tədbirlərin keçirilməsinə imkan verilmirdi. Məşrutə hərəkatından sonra bu məsələ tədricən ortaya çıxdı. Bu baxımdan İranda qadın hərəkatlarının inkişafını və qadınların vəziyyətinin sosial-fəlsəfi aspektləri öyrənilməyib. Olan kitablar da şiə və fars qadınlarının fəaliyyətləri haqqındadır. Bu tədqiqatların nəzərəçarpacaq fərqləri də vardır. Belə ki, qadınların sosial həyatında, davranışında və digər hallarda psixoloji faktorların rolu bu kitablarda qiymətləndirilməyib, ən nəhayət qadınların vəziyyətinin tərbiyəvi-tədrisi funksiyalarının öyrənilməsi ilə tamam məşğul olmayıblar. Bizim təşəbbüslərdən biri..
İranda qadınların sosial və siyasi proseslərdə, istehsal sahələrində, mədəniyyətdə və insan həyatına xas olan digər sahələrdə fəaliyyət göstərməsinin tərəfdarı olan şəxsiyyətlərdən biri də Möhtərəm xanım İskəndəridir.
Atası Əli xan kimi tanınan şahzadə Məhəmmədəli mirzədir. O, Məhəmmədtahir mirzənin nəvəsi, İskəndər mirzənin nəticəsi, Qacarlar sülaləsinin vəliəhdi Abbas mirzənin kötükcəsidir.
Möhtərəm xanım 1895-ci ildə Tehran şəhərində dоğulub. Ailə təlim-tərbiyəsi, təhsili alıb. Müəllimi Mirzə Məhəmmədəli xan Mühəqqəqinin tədrisiylə fars və fransız ədəbiyyatını tamam-kamal öyrənib. Bir neçə dilə bələdçiliyi olub.
Möhtərəm xanım İskəndəri uşaqlıqda onurğasından zədə alıb və bir müddət müalicə olunub. Sağalandan sonra qızlar üçün dövlət məktəbində dərs deyib, daha sonra bu məktəbin direktoru təyin edilib.
Onun yaşadığı dönəmdə qadınlara qarşı zorakı münasibət İran cəmiyyətində adi hal sayılıb. Belə hallar mütərəqqi qadınların mübarizəsinə səbəb olub. İran feminizmi bərabərlik uğrunda mübarizə aparan bir neçə hərəkatın bəhrəsiydi. Onlardan biri “Cəmiyyətе tərəqqiyе nisvan” idi. “Cəmiyyətе tərəqqiyе nisvan” özlüyündə bir məqsəd ətrafında birləşib, ümumi mənəvi dəyərlərə, normalar sisteminə və qadın dəyərlərinin rəmzinə malik olan müxtəlif sosial, demoqrafık, etnik, milli qadın qruplarının birgə fəaliyyəti idi.
Möhtərəm xanım İskəndəri siyasi hərəkata qоşulub, 1922-ci ildə qadınların tərəqqi cəmiyyətini, «Cəmiyyətе tərəqqiyе nisvan»ı yaradıb. O, qadınlar arasında çıxışlar edib, təşviqat aparıb, mitinq hazırlayıb. Mitinqlərin birində qadınlara qarşı olan vərəqələri yandırıb. Bu kimi olaylara görə Möhtərəm xanım həbs edilib. Bu hadisə onu İran cəmiyyətində daha da ünlü şəxsə çevirib. O, siyasi baxışlarına görə həbs edilən ilk iranlı qadın olub. Dünya qəzetləri ondan yazıb.
Möhtərəm xanım İskəndərinin əqidə yoldaşları Məsturə xanım Avşar, Nurulhüda xanım Məngənə, Fəxr xanım Afaq idi. Onların hərəkatını qaraguruhçular “Məkri-zənan” adlandırıblar. Hətta bu barədə divarlara vərəqələr də yapışdırıblar. Qadınlar Tehranın “Topxana” meydanına toplaşıb, qaragüruçular əleyhinə şüarlar səsləndirib, bu meydanda asılan məşrutəçiləri yad ediblər.==
Bəllidir ki, feminizm - qadınlara verilən ictimai qiymətləndirmədə ədalətsizliyin qəbul edilməsindən dolayı meydana çıxıb. Möhtərəm xanım da ilkin dövrlərində qadınların ən kiçik hüquqlarını bərpa etmək üçün meydana atılıb. Daha sonra ənənəvi həqiqət və dəyərlərin, anlayış və tezislərin mürtəce kişilər tərəfindən irəli sürüldüyünü, bunların kişi üstünlüyünə xidmət göstərdiyi üçün rədd edilməsinin zəruri olduğunu bildirib.
Möhtərəm xanım İskəndəri çıxışlarında kişilərin və qadınların Allah qarşısında bərabər olduğunu və qadınların da təhsil almaq, mülkiyyət sahibi olmaq, boşanmaq, uşaqlarını tərbiyə etmək, ərləri tərəfindən zorakılıqdan qorunmaq, nəhayət, səsvermə haqqına sahib olmaq hüquqları olduğunu təsdiqləyib.
Möhtərəm xanım İskəndəri evdar və yaşlı qadınlar üçün də məktəb təşkil edib.
Möhtərəm xanım İskəndəri qadınlar arasında yerli malların təbliği ilə də məşğul olub. O, eyni zamanda qadınların dövlət idarəetmə sistemində, istehsalatda maraqlarını mühafızə edən, onların şərəfini və mənliyini qoruyan qanunların və inzibati qaydaların da qəbulunu təklif edib.
Möhtərəm xanım İskəndəri 27 iyul 1924-cü ildə dünyasını dəyişib. Uşaqlıqda aldığı zədənin fəsadlarını aradan götürmək üçün keçirdiyi əməliyyatdan sağ çıxmayıb.
Möhtərəm xanım öz müəllimi Mirzə Məhəmmədəli xan Mühəqqəqi ilə ailəli olub.
Möhtərəm xanım İskəndəri cəmiyyətin həyatına təsir göstərib, həm də spesifik qadın maraqlarını qoruyub, nəticə etibarilə, qadınların sosial statuslarının artmasına nail olub. Amma erkən ölümü ilə bu arzularının tam reallaşması yarımçıq qalıb...
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
