Möhtərəm xanım İskəndəri: yarımçıq ömürdən cizgilər

Xəbər lenti

08:23 / 21-10-2021

Azad Zəngilan - Fotolar

08:01 / 21-10-2021

21 yaşayış məntəqəmizin işğaldan azad edilməsindən 1 il ötür

00:01 / 21-10-2021

Türkiyədə daha 214 nəfər koronavirusdan vəfat edib

23:06 / 20-10-2021

Mehriban Əliyeva Zəngilandan muğam sədaları paylaşıb - Video

22:52 / 20-10-2021

Futbol üçün yenidən püşk atacaqlar

22:39 / 20-10-2021

Azərbaycan, Rusiya və Ermənistanın nümayəndə heyəti Moskvada görüşüb

20:48 / 20-10-2021

Dövlət başçısı: "Zəngilanda müasir logistika-nəqliyyat mərkəzi, bütün infrastruktur qurulacaq"

20:46 / 20-10-2021

İlham Əliyev Zəngilanda: "Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı son hadisələr göstərir ki..." - Yenilənib

20:07 / 20-10-2021

Teatrda 131-ci mövsüm başlayıb - Fotolar

19:56 / 20-10-2021

Sayt rəhbəri və tabeliyindəki şəxs həbs edilib

19:48 / 20-10-2021

Politoloq: “İran rəsmiləri ritorikanı da dəyişərsə, ortaq layihələrə qayıtmaq mümkündür”

18:17 / 20-10-2021

İlham Əliyev Bəsitçay Dövlət Qoruğunun fəaliyyəti ilə bağlı sərəncam imzalayıb

18:07 / 20-10-2021

Prezident Zəngilan şəhərinin Baş planının hazırlanması ilə əlaqədar sərəncam imzalayıb

17:54 / 20-10-2021

ABŞ rəsmisi: "Ermənistanla münasibətlərin normallaşdırılmasına dəstək verməyə hazırıq"

17:47 / 20-10-2021

Politoloq: “Azərbaycan Ermənistanla sülh müqaviləsi imzalasa...”

17:37 / 20-10-2021

Hansı universitetlərdə koronavirus yayılıb? - Açıqlamalar

17:33 / 20-10-2021

İran yük avtomobillərinin Qarabağa girişini qadağan edib - Sabiq səfirin şərhi

17:24 / 20-10-2021

Azərbaycanın strateji valyuta ehtiyatlarının həcmi 2 milyard dollar artıb

17:18 / 20-10-2021

Prezident və birinci xanım Zəngilan rayonunda səfərdə olublar - Foto

17:05 / 20-10-2021

Dolların sabaha olan rəsmi məzənnəsi açıqlanıb

17:04 / 20-10-2021

ABŞ-ın hərbi təyyarələri Rusiyanın hava sahəsini yarmağa cəhd edib

16:57 / 20-10-2021

Sayt redaktorunun cinayət işi məhkəməyə göndərilib

16:54 / 20-10-2021

Xüsusi təyinatlı qüvvələrinin təlimləri davam edir - Video

16:51 / 20-10-2021

Bakı-Sumqayıt qatarlarının sayı artırılır

16:40 / 20-10-2021

Ölkəmizdə koronavirusdan daha 16 nəfər vəfat edib

16:23 / 20-10-2021

Qafqazda Türkiyə-İran rəqabəti: ABŞ nəşri bu barədə nə yazıb?

15:48 / 20-10-2021

Mütəxəssis şagirdlərin validenylərinə müraciət edib

14:58 / 20-10-2021

Vəzifəli şəxs rüşvət alarkən yaxalanıb

14:49 / 20-10-2021

Paşinyanın ofisi qarşısında aksiya keçirilib - Video

14:17 / 20-10-2021

Qadınları Türkiyəyə satan Bərdə sakininə cəza verilib

Ən çox oxunanlar

15:34 / 16-10-2021

Əməkhaqları, pensiyalar, sosial müavinətlər və təqaüdlər artırılır - Sərəncam

22:59 / 16-10-2021

Ağıllı ermənilər Artsaxın deyil, Ermənistanın hayındadılar...

14:10 / 16-10-2021

Prezident fəxri adlar verib - Siyahı

16:34 / 18-10-2021

Ermənilər Qarabağa yenidən silah-sursat daşıyır - Deputat

11:15 / 18-10-2021

Bir milyonadək işçinin maaşı və 130 minədək tələbənin təqaüdü artırılacaq

13:45 / 20-10-2021

Bakıda qadın professor həbs edilib - Hökm

14:17 / 16-10-2021

İlham Əliyev mədəniyyət xadimlərini təltif edib

14:17 / 20-10-2021

Qadınları Türkiyəyə satan Bərdə sakininə cəza verilib

09:41 / 16-10-2021

Bakıdakı yanğınla əlaqədar araşdırmalar başlayıb - Video - Yenilənib

11:52 / 18-10-2021

Prezident İlham Əliyev Füzulidə sakinlərlə görüşüb - Çıxışın tam mətni (Yenilənib)

10:57 / 19-10-2021

Müsabiqədə qalmaqal: model yarışmasının gözəlinə əxlaqsızlıq təklif olunub - Fotolar

10:25 / 19-10-2021

Daha bir məktəb distant təhsilə keçib - 12 müəllim və 5 şagirddə koronavirus aşkarlanıb

Möhtərəm xanım İskəndəri: yarımçıq ömürdən cizgilər - Fotolar
Tarix: 15-08-2021 13:40 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Şirift ölçüsü:

Şərqin bir guşəsi olan İranda qadın hüquqlarına dair hər hansı elmi görüşlərin meydana çıxmasına, məsələyə aid tədbirlərin keçirilməsinə imkan verilmirdi. Məşrutə hərəkatından sonra bu məsələ tədricən ortaya çıxdı. Bu baxımdan İranda qadın hərəkatlarının inkişafını və qadınların vəziyyətinin sosial-fəlsəfi aspektləri öyrənilməyib. Olan kitablar da şiə və fars qadınlarının fəaliyyətləri haqqındadır. Bu tədqiqatların nəzərəçarpacaq fərqləri də vardır. Belə ki, qadınların sosial həyatında, davranışında və digər hallarda psixoloji faktorların rolu bu kitablarda qiymətləndirilməyib, ən nəhayət qadınların vəziyyətinin tərbiyəvi-tədrisi funksiyalarının öyrənilməsi ilə tamam məşğul olmayıblar. Bizim təşəbbüslərdən biri..

İranda qadınların sosial və siyasi proseslərdə, istehsal sahələrində, mədəniyyətdə və insan həyatına xas olan digər sahələrdə fəaliyyət göstərməsinin tərəfdarı olan şəxsiyyətlərdən biri də Möhtərəm xanım İskəndəridir.

Atası Əli xan kimi tanınan şahzadə Məhəmmədəli mirzədir. O, Məhəmmədtahir mirzənin nəvəsi, İskəndər mirzənin nəticəsi, Qacarlar sülaləsinin vəliəhdi Abbas mirzənin kötükcəsidir.

Möhtərəm xanım 1895-ci ildə Tehran şəhərində dоğulub. Ailə təlim-tərbiyəsi, təhsili alıb. Müəllimi Mirzə Məhəmmədəli xan Mühəqqəqinin tədrisiylə fars və fransız ədəbiyyatını tamam-kamal öyrənib. Bir neçə dilə bələdçiliyi olub.

Möhtərəm xanım İskəndəri uşaqlıqda onurğasından zədə alıb və bir müddət müalicə olunub. Sağalandan sonra qızlar üçün dövlət məktəbində dərs deyib, daha sonra bu məktəbin direktoru təyin edilib.

Onun yaşadığı dönəmdə qadınlara qarşı zorakı münasibət İran cəmiyyətində adi hal sayılıb. Belə hallar mütərəqqi qadınların mübarizəsinə səbəb olub. İran feminizmi bərabərlik uğrunda mübarizə aparan bir neçə hərəkatın bəhrəsiydi. Onlardan biri “Cəmiyyətе tərəqqiyе nisvan” idi. “Cəmiyyətе tərəqqiyе nisvan” özlüyündə bir məqsəd ətrafında birləşib, ümumi mənəvi dəyərlərə, normalar sisteminə və qadın dəyərlərinin rəmzinə malik olan müxtəlif sosial, demoqrafık, etnik, milli qadın qruplarının birgə fəaliyyəti idi.

Möhtərəm xanım İskəndəri siyasi hərəkata qоşulub, 1922-ci ildə qadınların tərəqqi cəmiyyətini, «Cəmiyyətе tərəqqiyе nisvan»ı yaradıb. O, qadınlar arasında çıxışlar edib, təşviqat aparıb, mitinq hazırlayıb. Mitinqlərin birində qadınlara qarşı olan vərəqələri yandırıb. Bu kimi olaylara görə Möhtərəm xanım həbs edilib. Bu hadisə onu İran cəmiyyətində daha da ünlü şəxsə çevirib. O, siyasi baxışlarına görə həbs edilən ilk iranlı qadın olub. Dünya qəzetləri ondan yazıb.

Möhtərəm xanım İskəndərinin əqidə yoldaşları Məsturə xanım Avşar, Nurulhüda xanım Məngənə, Fəxr xanım Afaq idi. Onların hərəkatını qaraguruhçular “Məkri-zənan” adlandırıblar. Hətta bu barədə divarlara vərəqələr də yapışdırıblar. Qadınlar Tehranın “Topxana” meydanına toplaşıb, qaragüruçular əleyhinə şüarlar səsləndirib, bu meydanda asılan məşrutəçiləri yad ediblər.==

Bəllidir ki, feminizm - qadınlara verilən ictimai qiymətləndirmədə ədalətsizliyin qəbul edilməsindən dolayı meydana çıxıb. Möhtərəm xanım da ilkin dövrlərində qadınların ən kiçik hüquqlarını bərpa etmək üçün meydana atılıb. Daha sonra ənənəvi həqiqət və dəyərlərin, anlayış və tezislərin mürtəce kişilər tərəfindən irəli sürüldüyünü, bunların kişi üstünlüyünə xidmət göstərdiyi üçün rədd edilməsinin zəruri olduğunu bildirib.

Möhtərəm xanım İskəndəri çıxışlarında kişilərin və qadınların Allah qarşısında bərabər olduğunu və qadınların da təhsil almaq, mülkiyyət sahibi olmaq, boşanmaq, uşaqlarını tərbiyə etmək, ərləri tərəfindən zorakılıqdan qorunmaq, nəhayət, səsvermə haqqına sahib olmaq hüquqları olduğunu təsdiqləyib.

Möhtərəm xanım İskəndəri evdar və yaşlı qadınlar üçün də məktəb təşkil edib.

Möhtərəm xanım İskəndəri qadınlar arasında yerli malların təbliği ilə də məşğul olub. O, eyni zamanda qadınların dövlət idarəetmə sistemində, istehsalatda maraqlarını mühafızə edən, onların şərəfini və mənliyini qoruyan qanunların və inzibati qaydaların da qəbulunu təklif edib.

Möhtərəm xanım İskəndəri 27 iyul 1924-cü ildə dünyasını dəyişib. Uşaqlıqda aldığı zədənin fəsadlarını aradan götürmək üçün keçirdiyi əməliyyatdan sağ çıxmayıb.

Möhtərəm xanım öz müəllimi Mirzə Məhəmmədəli xan Mühəqqəqi ilə ailəli olub.

Möhtərəm xanım İskəndəri cəmiyyətin həyatına təsir göstərib, həm də spesifik qadın maraqlarını qoruyub, nəticə etibarilə, qadınların sosial statuslarının artmasına nail olub. Amma erkən ölümü ilə bu arzularının tam reallaşması yarımçıq qalıb...