00:38 / 19-05-2025
Baydendə ağır xəstəlik aşkar ediblər
18:12 / 18-05-2025
Mənim çayımı tünd elə, a bala! - İmarət Cəlilqızı yazır
17:40 / 18-05-2025
Hikmət Hacıyev: Sülh üçün ideal şərait yaranıb
17:34 / 18-05-2025
İlham Əliyevin nəvəsi dünya çempionu olub
12:42 / 18-05-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
10:03 / 18-05-2025
Polşada prezident seçkisi keçirilir
08:36 / 18-05-2025
“Avroviziya-2025” mahnı müsabiqəsinin qalibi müəyyənləşib
19:28 / 17-05-2025
İranın konsorsium ideyası... - Tehran Körfəz qonşularına arxalanmaq istəyir
19:28 / 17-05-2025
General vəzifədən çıxarılıb
18:30 / 17-05-2025
Gəncədə 18 yaşlı gənc bıçaqlanıb
15:54 / 17-05-2025
Ədalət Partiyasına yeni sədr seçiblər - Yenilənib
13:59 / 17-05-2025
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
13:15 / 17-05-2025
Dövlət qulluqçularının reyestri aparılacaq - Fərman
13:00 / 17-05-2025
İlham Əliyev Tokayevə zəng edib
12:52 / 17-05-2025
Prokurorluq və DİN məktəblinin ölümü ilə bağlı birgə məlumat yayıb
12:06 / 17-05-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
10:38 / 17-05-2025
Venera planetində yaşayış mümkündür
09:35 / 17-05-2025
Kim Çen In orduya "müharibəyə hazır ol" tapşırığı verib
09:32 / 17-05-2025
Səfir Trampa görə istefa verib
09:18 / 17-05-2025
Gəncə Dövlət Filarmoniyasına direktor təyin olunub
00:07 / 17-05-2025
İlham Əliyev Azərbaycana dönüb
21:39 / 16-05-2025
Sumqayıtda daha bir nəfər dəm qazından ölüb
21:31 / 16-05-2025
Ermənistan ordusunun cinayətləri ilə bağlı hesabat məhkəmədə nümayiş olunub - Yenilənib
19:47 / 16-05-2025
Bu generallar üçün yaş məhdudiyyəti ləğv edilir
19:17 / 16-05-2025
Oleq Bakinskinin məhkəməsində mülki iddia qaldırılıb
18:31 / 16-05-2025
Gizlədilmiş üç vaqon qızılın yerini müəyyən ediblər - Foto
18:20 / 16-05-2025
MDB-nin təhlükəsizlik orqanlarının növbəti iclası keçirilib - Fotolar
17:38 / 16-05-2025
Bu gün Əfv Komissiyası 100-dən çox müraciətə baxıb - (Yenilənib)
17:37 / 16-05-2025
Türkiyənin qlobal rolu artır, təsir imkanları genişlənir - Partiya sədri
16:02 / 16-05-2025
İlham Əliyev Albaniyada Zirvə toplantısında - Yenilənib - Foto
08:33 / 14-05-2025

15:02 / 16-05-2025

23:22 / 14-05-2025

10:14 / 15-05-2025

15:22 / 15-05-2025

12:42 / 15-05-2025

11:59 / 15-05-2025

19:34 / 14-05-2025

13:11 / 14-05-2025

14:34 / 14-05-2025

17:37 / 16-05-2025

Möhtərəm xanım İskəndəri: yarımçıq ömürdən cizgilər - Fotolar
Tarix: 15-08-2021 13:40 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Şərqin bir guşəsi olan İranda qadın hüquqlarına dair hər hansı elmi görüşlərin meydana çıxmasına, məsələyə aid tədbirlərin keçirilməsinə imkan verilmirdi. Məşrutə hərəkatından sonra bu məsələ tədricən ortaya çıxdı. Bu baxımdan İranda qadın hərəkatlarının inkişafını və qadınların vəziyyətinin sosial-fəlsəfi aspektləri öyrənilməyib. Olan kitablar da şiə və fars qadınlarının fəaliyyətləri haqqındadır. Bu tədqiqatların nəzərəçarpacaq fərqləri də vardır. Belə ki, qadınların sosial həyatında, davranışında və digər hallarda psixoloji faktorların rolu bu kitablarda qiymətləndirilməyib, ən nəhayət qadınların vəziyyətinin tərbiyəvi-tədrisi funksiyalarının öyrənilməsi ilə tamam məşğul olmayıblar. Bizim təşəbbüslərdən biri..
İranda qadınların sosial və siyasi proseslərdə, istehsal sahələrində, mədəniyyətdə və insan həyatına xas olan digər sahələrdə fəaliyyət göstərməsinin tərəfdarı olan şəxsiyyətlərdən biri də Möhtərəm xanım İskəndəridir.
Atası Əli xan kimi tanınan şahzadə Məhəmmədəli mirzədir. O, Məhəmmədtahir mirzənin nəvəsi, İskəndər mirzənin nəticəsi, Qacarlar sülaləsinin vəliəhdi Abbas mirzənin kötükcəsidir.

Möhtərəm xanım 1895-ci ildə Tehran şəhərində dоğulub. Ailə təlim-tərbiyəsi, təhsili alıb. Müəllimi Mirzə Məhəmmədəli xan Mühəqqəqinin tədrisiylə fars və fransız ədəbiyyatını tamam-kamal öyrənib. Bir neçə dilə bələdçiliyi olub.
Möhtərəm xanım İskəndəri uşaqlıqda onurğasından zədə alıb və bir müddət müalicə olunub. Sağalandan sonra qızlar üçün dövlət məktəbində dərs deyib, daha sonra bu məktəbin direktoru təyin edilib.
Onun yaşadığı dönəmdə qadınlara qarşı zorakı münasibət İran cəmiyyətində adi hal sayılıb. Belə hallar mütərəqqi qadınların mübarizəsinə səbəb olub. İran feminizmi bərabərlik uğrunda mübarizə aparan bir neçə hərəkatın bəhrəsiydi. Onlardan biri “Cəmiyyətе tərəqqiyе nisvan” idi. “Cəmiyyətе tərəqqiyе nisvan” özlüyündə bir məqsəd ətrafında birləşib, ümumi mənəvi dəyərlərə, normalar sisteminə və qadın dəyərlərinin rəmzinə malik olan müxtəlif sosial, demoqrafık, etnik, milli qadın qruplarının birgə fəaliyyəti idi.
Möhtərəm xanım İskəndəri siyasi hərəkata qоşulub, 1922-ci ildə qadınların tərəqqi cəmiyyətini, «Cəmiyyətе tərəqqiyе nisvan»ı yaradıb. O, qadınlar arasında çıxışlar edib, təşviqat aparıb, mitinq hazırlayıb. Mitinqlərin birində qadınlara qarşı olan vərəqələri yandırıb. Bu kimi olaylara görə Möhtərəm xanım həbs edilib. Bu hadisə onu İran cəmiyyətində daha da ünlü şəxsə çevirib. O, siyasi baxışlarına görə həbs edilən ilk iranlı qadın olub. Dünya qəzetləri ondan yazıb.
Möhtərəm xanım İskəndərinin əqidə yoldaşları Məsturə xanım Avşar, Nurulhüda xanım Məngənə, Fəxr xanım Afaq idi. Onların hərəkatını qaraguruhçular “Məkri-zənan” adlandırıblar. Hətta bu barədə divarlara vərəqələr də yapışdırıblar. Qadınlar Tehranın “Topxana” meydanına toplaşıb, qaragüruçular əleyhinə şüarlar səsləndirib, bu meydanda asılan məşrutəçiləri yad ediblər.==
Bəllidir ki, feminizm - qadınlara verilən ictimai qiymətləndirmədə ədalətsizliyin qəbul edilməsindən dolayı meydana çıxıb. Möhtərəm xanım da ilkin dövrlərində qadınların ən kiçik hüquqlarını bərpa etmək üçün meydana atılıb. Daha sonra ənənəvi həqiqət və dəyərlərin, anlayış və tezislərin mürtəce kişilər tərəfindən irəli sürüldüyünü, bunların kişi üstünlüyünə xidmət göstərdiyi üçün rədd edilməsinin zəruri olduğunu bildirib.

Möhtərəm xanım İskəndəri çıxışlarında kişilərin və qadınların Allah qarşısında bərabər olduğunu və qadınların da təhsil almaq, mülkiyyət sahibi olmaq, boşanmaq, uşaqlarını tərbiyə etmək, ərləri tərəfindən zorakılıqdan qorunmaq, nəhayət, səsvermə haqqına sahib olmaq hüquqları olduğunu təsdiqləyib.
Möhtərəm xanım İskəndəri evdar və yaşlı qadınlar üçün də məktəb təşkil edib.
Möhtərəm xanım İskəndəri qadınlar arasında yerli malların təbliği ilə də məşğul olub. O, eyni zamanda qadınların dövlət idarəetmə sistemində, istehsalatda maraqlarını mühafızə edən, onların şərəfini və mənliyini qoruyan qanunların və inzibati qaydaların da qəbulunu təklif edib.
Möhtərəm xanım İskəndəri 27 iyul 1924-cü ildə dünyasını dəyişib. Uşaqlıqda aldığı zədənin fəsadlarını aradan götürmək üçün keçirdiyi əməliyyatdan sağ çıxmayıb.
Möhtərəm xanım öz müəllimi Mirzə Məhəmmədəli xan Mühəqqəqi ilə ailəli olub.
Möhtərəm xanım İskəndəri cəmiyyətin həyatına təsir göstərib, həm də spesifik qadın maraqlarını qoruyub, nəticə etibarilə, qadınların sosial statuslarının artmasına nail olub. Amma erkən ölümü ilə bu arzularının tam reallaşması yarımçıq qalıb...
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 15-08-2021 13:40 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Şərqin bir guşəsi olan İranda qadın hüquqlarına dair hər hansı elmi görüşlərin meydana çıxmasına, məsələyə aid tədbirlərin keçirilməsinə imkan verilmirdi. Məşrutə hərəkatından sonra bu məsələ tədricən ortaya çıxdı. Bu baxımdan İranda qadın hərəkatlarının inkişafını və qadınların vəziyyətinin sosial-fəlsəfi aspektləri öyrənilməyib. Olan kitablar da şiə və fars qadınlarının fəaliyyətləri haqqındadır. Bu tədqiqatların nəzərəçarpacaq fərqləri də vardır. Belə ki, qadınların sosial həyatında, davranışında və digər hallarda psixoloji faktorların rolu bu kitablarda qiymətləndirilməyib, ən nəhayət qadınların vəziyyətinin tərbiyəvi-tədrisi funksiyalarının öyrənilməsi ilə tamam məşğul olmayıblar. Bizim təşəbbüslərdən biri..
İranda qadınların sosial və siyasi proseslərdə, istehsal sahələrində, mədəniyyətdə və insan həyatına xas olan digər sahələrdə fəaliyyət göstərməsinin tərəfdarı olan şəxsiyyətlərdən biri də Möhtərəm xanım İskəndəridir.
Atası Əli xan kimi tanınan şahzadə Məhəmmədəli mirzədir. O, Məhəmmədtahir mirzənin nəvəsi, İskəndər mirzənin nəticəsi, Qacarlar sülaləsinin vəliəhdi Abbas mirzənin kötükcəsidir.

Möhtərəm xanım 1895-ci ildə Tehran şəhərində dоğulub. Ailə təlim-tərbiyəsi, təhsili alıb. Müəllimi Mirzə Məhəmmədəli xan Mühəqqəqinin tədrisiylə fars və fransız ədəbiyyatını tamam-kamal öyrənib. Bir neçə dilə bələdçiliyi olub.
Möhtərəm xanım İskəndəri uşaqlıqda onurğasından zədə alıb və bir müddət müalicə olunub. Sağalandan sonra qızlar üçün dövlət məktəbində dərs deyib, daha sonra bu məktəbin direktoru təyin edilib.
Onun yaşadığı dönəmdə qadınlara qarşı zorakı münasibət İran cəmiyyətində adi hal sayılıb. Belə hallar mütərəqqi qadınların mübarizəsinə səbəb olub. İran feminizmi bərabərlik uğrunda mübarizə aparan bir neçə hərəkatın bəhrəsiydi. Onlardan biri “Cəmiyyətе tərəqqiyе nisvan” idi. “Cəmiyyətе tərəqqiyе nisvan” özlüyündə bir məqsəd ətrafında birləşib, ümumi mənəvi dəyərlərə, normalar sisteminə və qadın dəyərlərinin rəmzinə malik olan müxtəlif sosial, demoqrafık, etnik, milli qadın qruplarının birgə fəaliyyəti idi.
Möhtərəm xanım İskəndəri siyasi hərəkata qоşulub, 1922-ci ildə qadınların tərəqqi cəmiyyətini, «Cəmiyyətе tərəqqiyе nisvan»ı yaradıb. O, qadınlar arasında çıxışlar edib, təşviqat aparıb, mitinq hazırlayıb. Mitinqlərin birində qadınlara qarşı olan vərəqələri yandırıb. Bu kimi olaylara görə Möhtərəm xanım həbs edilib. Bu hadisə onu İran cəmiyyətində daha da ünlü şəxsə çevirib. O, siyasi baxışlarına görə həbs edilən ilk iranlı qadın olub. Dünya qəzetləri ondan yazıb.
Möhtərəm xanım İskəndərinin əqidə yoldaşları Məsturə xanım Avşar, Nurulhüda xanım Məngənə, Fəxr xanım Afaq idi. Onların hərəkatını qaraguruhçular “Məkri-zənan” adlandırıblar. Hətta bu barədə divarlara vərəqələr də yapışdırıblar. Qadınlar Tehranın “Topxana” meydanına toplaşıb, qaragüruçular əleyhinə şüarlar səsləndirib, bu meydanda asılan məşrutəçiləri yad ediblər.==
Bəllidir ki, feminizm - qadınlara verilən ictimai qiymətləndirmədə ədalətsizliyin qəbul edilməsindən dolayı meydana çıxıb. Möhtərəm xanım da ilkin dövrlərində qadınların ən kiçik hüquqlarını bərpa etmək üçün meydana atılıb. Daha sonra ənənəvi həqiqət və dəyərlərin, anlayış və tezislərin mürtəce kişilər tərəfindən irəli sürüldüyünü, bunların kişi üstünlüyünə xidmət göstərdiyi üçün rədd edilməsinin zəruri olduğunu bildirib.

Möhtərəm xanım İskəndəri çıxışlarında kişilərin və qadınların Allah qarşısında bərabər olduğunu və qadınların da təhsil almaq, mülkiyyət sahibi olmaq, boşanmaq, uşaqlarını tərbiyə etmək, ərləri tərəfindən zorakılıqdan qorunmaq, nəhayət, səsvermə haqqına sahib olmaq hüquqları olduğunu təsdiqləyib.
Möhtərəm xanım İskəndəri evdar və yaşlı qadınlar üçün də məktəb təşkil edib.
Möhtərəm xanım İskəndəri qadınlar arasında yerli malların təbliği ilə də məşğul olub. O, eyni zamanda qadınların dövlət idarəetmə sistemində, istehsalatda maraqlarını mühafızə edən, onların şərəfini və mənliyini qoruyan qanunların və inzibati qaydaların da qəbulunu təklif edib.
Möhtərəm xanım İskəndəri 27 iyul 1924-cü ildə dünyasını dəyişib. Uşaqlıqda aldığı zədənin fəsadlarını aradan götürmək üçün keçirdiyi əməliyyatdan sağ çıxmayıb.
Möhtərəm xanım öz müəllimi Mirzə Məhəmmədəli xan Mühəqqəqi ilə ailəli olub.
Möhtərəm xanım İskəndəri cəmiyyətin həyatına təsir göstərib, həm də spesifik qadın maraqlarını qoruyub, nəticə etibarilə, qadınların sosial statuslarının artmasına nail olub. Amma erkən ölümü ilə bu arzularının tam reallaşması yarımçıq qalıb...

Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır