00:38 / 19-05-2025
Baydendə ağır xəstəlik aşkar ediblər
18:12 / 18-05-2025
Mənim çayımı tünd elə, a bala! - İmarət Cəlilqızı yazır
17:40 / 18-05-2025
Hikmət Hacıyev: Sülh üçün ideal şərait yaranıb
17:34 / 18-05-2025
İlham Əliyevin nəvəsi dünya çempionu olub
12:42 / 18-05-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
10:03 / 18-05-2025
Polşada prezident seçkisi keçirilir
08:36 / 18-05-2025
“Avroviziya-2025” mahnı müsabiqəsinin qalibi müəyyənləşib
19:28 / 17-05-2025
İranın konsorsium ideyası... - Tehran Körfəz qonşularına arxalanmaq istəyir
19:28 / 17-05-2025
General vəzifədən çıxarılıb
18:30 / 17-05-2025
Gəncədə 18 yaşlı gənc bıçaqlanıb
15:54 / 17-05-2025
Ədalət Partiyasına yeni sədr seçiblər - Yenilənib
13:59 / 17-05-2025
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
13:15 / 17-05-2025
Dövlət qulluqçularının reyestri aparılacaq - Fərman
13:00 / 17-05-2025
İlham Əliyev Tokayevə zəng edib
12:52 / 17-05-2025
Prokurorluq və DİN məktəblinin ölümü ilə bağlı birgə məlumat yayıb
12:06 / 17-05-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
10:38 / 17-05-2025
Venera planetində yaşayış mümkündür
09:35 / 17-05-2025
Kim Çen In orduya "müharibəyə hazır ol" tapşırığı verib
09:32 / 17-05-2025
Səfir Trampa görə istefa verib
09:18 / 17-05-2025
Gəncə Dövlət Filarmoniyasına direktor təyin olunub
00:07 / 17-05-2025
İlham Əliyev Azərbaycana dönüb
21:39 / 16-05-2025
Sumqayıtda daha bir nəfər dəm qazından ölüb
21:31 / 16-05-2025
Ermənistan ordusunun cinayətləri ilə bağlı hesabat məhkəmədə nümayiş olunub - Yenilənib
19:47 / 16-05-2025
Bu generallar üçün yaş məhdudiyyəti ləğv edilir
19:17 / 16-05-2025
Oleq Bakinskinin məhkəməsində mülki iddia qaldırılıb
18:31 / 16-05-2025
Gizlədilmiş üç vaqon qızılın yerini müəyyən ediblər - Foto
18:20 / 16-05-2025
MDB-nin təhlükəsizlik orqanlarının növbəti iclası keçirilib - Fotolar
17:38 / 16-05-2025
Bu gün Əfv Komissiyası 100-dən çox müraciətə baxıb - (Yenilənib)
17:37 / 16-05-2025
Türkiyənin qlobal rolu artır, təsir imkanları genişlənir - Partiya sədri
16:02 / 16-05-2025
İlham Əliyev Albaniyada Zirvə toplantısında - Yenilənib - Foto
08:33 / 14-05-2025
Putini İstanbulda Uşakov və Lavrov əvəz edə bilər
15:02 / 16-05-2025
15 gün sovetlərsiz yaşayan Lənkəran...
23:22 / 14-05-2025
Qələm fədailərindən biri... - Foto
10:14 / 15-05-2025
İstanbul danışıqları öncəsi: ruslar daha bir kəndi işğal edib, Dnepropetovskə yaxınlaşır
15:22 / 15-05-2025
Ərdoğanın zəfəri: PKK niyə silahı yerə qoyur?
12:42 / 15-05-2025
Vəkil müğənnini həbs etdirib
11:59 / 15-05-2025
Cəlaloğlu: Azərbaycan-Ermənistan müharibəsinin başlamasına nə şərait var, nə də səbəb
19:34 / 14-05-2025
Xəstəlik məşhur aktyoru taqətdən salıb - Fotolar
13:11 / 14-05-2025
AFFA daha iki klubu cəzalandırıb
14:34 / 14-05-2025
İsrailli müğənni Türkiyədəki konsertlərini təxirə salmaq istəmir
17:37 / 16-05-2025
Türkiyənin qlobal rolu artır, təsir imkanları genişlənir - Partiya sədri
Rza şahın tacgüzarlığı - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 28-07-2021 17:52 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Rza xanın atası Abbasəli xan (bəzi qaynaqlara görə Dadaş bəy) (1815-1878) Savadkuhda sərhəng (polkovnik) rütbəsində xidmət edib. Anası Nüşafarin Zəhra xanım qafqazlı mühacir olub. Soyca İrəvan ayrımlarındandır.
Rza xan 1895-ci ildən 1921-ci ilədək İran Kazak briqadasında xidmət edib. Adi kazak sıravisindən sərtib (briqadir) rütbəsinədək yüksəlib.
Rza xan Sərdar Sipəh 1920-ci ildə Tehrana hücum planı hazırlayıb. Onunla əlbir olan zabitlər: sərtib sevvum Əhməd ağa (Əmir Əhmədi), sərhəng tamam Mürtəza xan (Yəzdanpənah), sərhəng duvvum Məhəmməd xan Zəkəriyya (Şahbəxti), sultan Rzaqulu xan (Əmir Xosrovi) və Bağır xan Bəmbi (Nikandiş). Onlar Mehrabada daxil olublar.
Əhməd şahın zəifliyini və imperializmin istəklərini icra etməyə boyun əymədiyini görən İngiltərə müstəmləkəçiləri İrandakı siyasətini başqa bir pərdə altında həyata keçirməyə başlayıb. Onlar Londonda Tehranın siyasət səhnəsi üçün yeni bir proqram hazırlayıblar. Nəzərə alınıb ki, ingilislərlə yaxın əlaqəsi olan Seyid Ziyaəddinin başçılığı ilə gizli komitə təşkil edilsin. Bu komitənin vəzifəsi dövlət çevrilişi hazırlamaq olub. Bu çevrilişin icraçı qüvvəsi İran kazak briqadası olmalı idi ki, o vaxt cəngəllilərlə vuruşmaq üçün Qəzvində yerləşirdi. Kazak polkovniki Rza xan ingilis agenti Ayren Sayd ilə Qəzvində görüşüb onun göstərişi ilə kazak dəstələrini 21 fevral 1921-ci ildə Tehranın üzərinə yeridib, dövlət idarələrini tutub və dövlət çevrilişi edib. Bu çevriliş nəticəsində Seyid Ziyaəddin Təbatəbainin başçılığı ilə yeni hökumət yaradılıb. Rza xan şahın fərmanı ilə «Sərdar-e Sipəh» ləqəbi alıb kazak dəstələrinin komandanı təyin edilib.
Rza xan Sərdari-Sipəh 1921-ci ilin aprel ayında Hərbi nazir vəzifəsinə keçib.
Seyid Ziyaəddinin başçılıq etdiyi hökumətin əsasən iki məqsədi var idi: İranda milli azadlıq hərəkatını yatırtmaq, İran-Sovet münasibətlərinin yaranması və inkişafına mane olmaq. Lakin imperializmin bütün təşəbbüslərinə baxmayaraq 1921-ci ilin fevral ayının 26-da Sovet-İran müqaviləsi Moskvada imzalanır. Bu müqavilə ilə Sovet-İran münasibətlərində tamamilə yeni bir mərhələ başlayır. İranın mütərəqqi mətbuatı və cəmiyyətləri bu müqaviləni alqışlayıblar, şairlər sovet hökumətinə, V. İ. Leninə öz dərin minnətdarlıqlarını səmimi şeirləri ilə ifadə ediblər.
Seyid Ziyaəddinin «Qara kabinet» adlanan hökumətin başında cəmi 90 gün qalıb. Rza xanla olan münaqişə və ixtilaflarına görə, eləcə də sarayın və Əhməd şahın Seyid Ziyaəddinə olan nifrətinə əsasən 1920-ci il may ayının 25-də şahın əmri ilə onun baş nazirliyinə son qoyulub. Seyid Ziyaəddinin yerinə bir qədər əvvəl Xorasan valisi olub, Məhəmmədtağı xan Püsyan tərəfindən Məşhəddə tutularaq Tehrana göndərilmiş Əhməd xan Qəvamüssəltənə zindandan çıxarılıb Baş nazir təyin edilir. Bu kabinədə də Rza xan Hərbi nazir vəzifəsində qalır. İranda azadlıq hərəkatının birinci düşməni olan Rza xan həm öz intiqamını Məhəmmədtağı xandan almaq, həm də İngiltərə imperializminin göstərişini yerinə yetirmək üçün Xorasana silahlı qüvvə göndərib, oradakı feodal başçılarını da ayağa qaldırıb, Xorasan üsyanını qan dənizində boğub.
İngiltərə imperializmi çarizmin süqutundan sonra İranı tam müstəmləkəyə çevirmək ümidini itirsə də, öz mövqelərini imkan daxilində möhkəmləndirməyə, İngilis-İran neft şirkətini qorumağa, Şahənşah bankını, kapitulyasiya rejimini saxlamağa, öz casuslarını hökumət orqanlarına yerləşdirməyə imkan tapıb. Eləcə də İngiltərə imperializmi İranda sosializm ideyalarının yayılmasının qarşısını almaq, iki qonşu ölkənin normal dostluq münasibətlərinin yaxşılaşmasına əngəl törətmək, qarətçilik siyasətini burada davam etdirmək üçün Rza xanı ən əlverişli adamı hesab edib onun mövqelərini hər vasitə ilə gücləndirib. Rza xan İran ictimaiyyətinin gözünü qamaşdırıb rəğbətini qazanmaq üçün əvvəlcə «Cümhuriyyət» şüarını ortalığa atıb. Bunun bir səbəbi də İranın Əsas qanununda şahlığın Qacar sülaləsinə məxsus olması maddəsi idi. Cümhuriyyət şüarını ortalığa atmaqla şahlıq üsul-idarəsinə ağır zərbə vurmaq məqsədi güdülürdü. Bununla Rza xan hakimiyyəti ələ almaq üçün çoxdan düşündüyü məqsədinə çatmaq, yolunu təmizləmək niyyətində idi. Lakin İranın mütərəqqi mətbuat orqanları, eləcə də Məclis bu şüarın arxasında nələrin ⎯ hansı siyasi-ictimai məqsədlərin gizləndiyini duyub güclü müqavimət göstərib. Buna görə də Rza xan əlində olan hərbi qüdrətdən maksimum istifadə etməklə Məclisdə öz tərəfdarlarını hər vasitə ilə artırıb. Əhməd şahın da Avropada olması və zəifliyi Qacar sülaləsinin süqutunu sürətləndirib. Rza xanın 1921-ci il çevrilişindən sonra bütün ixtiyarı əlinə alması da bu işdə az rol oynamayıb.
Rza xanın 1921-ci il çevrilişi Böyük Britaniya tərəfindən dəstəklənib. İngilislər ona silah-sursat veriblər. Böyük Britaniya Rusiyanın İranı tərk etməsini istəyib, çünki onların müstəmləkəçiliyini Hindistana təhlükə olaraq görüb. Son dövrlərdə güc sahibi olan şahların heç biri güclü və bacarıqlı insanlar deyildilər. İran ruslara qarşı iki döyüşü itirmişdi və günbə-gün xarici istilanın ölçüsü artırdı. 1921-ci ildə ruslardan dəstək alan Mirzə Kiçik xan Gilan Sovet Respublikasını elan edib. Eyni zamanda Xorasan kürdləri öz bölgələrində qarışıqlıq yaratmağa başlayıblar.
Təbatəbai ilə qurduqları hökumət 100 gün davam edib. Sonda Rza xan hakimiyyəti ələ keçirib Baş nazir olub. 26 oktyabr 1923-cü ildə Rıza xan Baş nazirliyə başlayıb və Sultan Əhməd şah Britaniya səfirliyinə, sonra isə Avropaya qaçıb.
Bütün İranda mərkəzi dövlət hakimiyyətini möhkəmləndirmək adı altında əslində hərbi diktatura quruluşu yaratmış Rza xan 1925-ci ilin sonlarında (31 oktyabr) Qacar sülaləsini devirib. Rza xan dekabrın 12-də özünün Rza şah Pəhləvi soyadı ilə İranın irsi şahı elan edilməsinə nail olub. Üç gün sonra - 15 dekabr 1925-ci ildə, o, şahlıq taxtına əyləşib və rəsmi olaraq Pəhləvi xanədanını qurub.
Rza şahın tacgüzarlığı 15 dekabr 1925-ci ildə baş verib. Tacqoyma mərasimi Tehranda Gülüstan sarayında keçirilib. Tacgüzarlıqda iştirak edən dövlət məmurları:
1. Məhəmmədəli Füruği – Baş nazir, kəyan tacını götürmüşdü;
2. Əbdülhüseyn xan Teymurtaş – Saray naziri, pəhləvi tacını götürmüşdü;
3. Abdulla xan Əmir Təhmasibi – Hərbi nazir, Nadir şahın qılıncını götürmüşdü;
4. Əsədulla xan Əsəd – Poçt və Teleqraf naziri, Mirvari tacı götürmüşdü;
5. Fatimi – Ədliyyə naziri, səltənətin cavahiratla bəzənmiş əsasını götürmüşdü;
6. Mirzə Ələkbər xan Davər – Faydalar naziri, “Dəryayi-Nur” brilyantını götürmüşdü;
7. Hüseyn Dadgər – Daxili işlər naziri, səltənət qalpaqını götürmüşdü;
8. Murtuzaqulu xan Bayat – Maliyyə naziri, Rza şahın timsalını götürmüşdü;
9. Əhməd ağa Əmir Əhmədi – Əmniyyət rəisi, səltənət gürzünü götürmüşdü;
10. Nəsrulla xan Ayrım – general-mayor, Şah İsmayıl Səfəvinin qılıncını götürmüşdü;
11. Abbasqulu xan Cəlayır - general-mayor, səltənət qalxanını götürmüşdü;
12. Əli xan Nəqdi – general-mayor, Şah Abbas Səfəvinin qılıncını götürmüşdü;
13. Mahmud xan Ənsari – general-mayor, bəzənmiş qılınc götürmüşdü;
14. Hüseyn ağa Xüzai – general-mayor, səltənət təbərzinini götürmüşdü;
15. İsmayıl xan Şəfai – general-mayor, Şah İsmayıl Səfəvinin zirehini götürmüşdü;
16. Həbibulla mirzə Cahanbani – general-mayor, Nadir şahın kamanını götürmüşdü;
17. Qasım xan Vali – general-mayor, süslənmiş oxqabı götürmüşdü;
18. Mirzə Davud xan Miftah – Xarici işlər naziri;
19. Çıraqəli xan Pəhləvi – Rza şahın pişkarı;
20. Mirzə İnayətulla xan Səmii – Tehranın valisi;
21. Mahmud xan Cəm – Baş nazirin müavini;
22. Mirzə Yusif xan Müşar – Maarif naziri əvəzi.
Zərdüşti olan Ərbab Keyxosrov həm də vəzifə sahibi kimi tacgüzarlığa qatılıb. Mirzə Həsənəli xan Qaffari Xarici işlər vəzarətinin yüksək çinli nümayəndəsi kimi xarici qonaqları qarşılayıb.
Sərtib Mürtəza xan Yəzdanpənah Rza şahın əyləşdiyi kolyaskanın sağ işığının, sərtib Həbibulla xan Şeybani sol işığın yanında dayanıblar.
General-mayor Xudayar xan Xudayari səltənət bayrağını tutub; Nəzmiyyə rəisi olan sərhəng Məhəmməd xan Dərgahi, bələdiyyə rəisi olan sərhəng Kərim ağa Buzarcamehri bayraqdarlar idilər.
General-mayor Mahmud xan Ayrım cənub ordusunun komandanı kimi, sərtib Canməhəmməd xan Dəvəli-Qacar şərq qoşunlarının komandanı kimi, Məhəmmədhüseyn xan Ayrım şimal-qərb qoşunlarının komandanı kimi paradda iştirak edib.
Vəliəhd böyük oğlu Məhəmmədrza təyin edilib. O, xüsusi geyimdə tacgüzarlıqda iştirak edib.
Ali ruhanilərdən Hacı Mirzə Yahya İmamcümə Xoyi və Ağa Mirzə Seyid Məhəmməd Bəhbəhani iştirak ediblər.
Rza şahın tacgüzarlığı bağlı xüsusi xütbə oxunmuş, sikkə zərb edilib. Xütbəni Tehranın İmamcüməsi oxuyub.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 28-07-2021 17:52 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Rza xanın atası Abbasəli xan (bəzi qaynaqlara görə Dadaş bəy) (1815-1878) Savadkuhda sərhəng (polkovnik) rütbəsində xidmət edib. Anası Nüşafarin Zəhra xanım qafqazlı mühacir olub. Soyca İrəvan ayrımlarındandır.
Rza xan 1895-ci ildən 1921-ci ilədək İran Kazak briqadasında xidmət edib. Adi kazak sıravisindən sərtib (briqadir) rütbəsinədək yüksəlib.
Rza xan Sərdar Sipəh 1920-ci ildə Tehrana hücum planı hazırlayıb. Onunla əlbir olan zabitlər: sərtib sevvum Əhməd ağa (Əmir Əhmədi), sərhəng tamam Mürtəza xan (Yəzdanpənah), sərhəng duvvum Məhəmməd xan Zəkəriyya (Şahbəxti), sultan Rzaqulu xan (Əmir Xosrovi) və Bağır xan Bəmbi (Nikandiş). Onlar Mehrabada daxil olublar.
Əhməd şahın zəifliyini və imperializmin istəklərini icra etməyə boyun əymədiyini görən İngiltərə müstəmləkəçiləri İrandakı siyasətini başqa bir pərdə altında həyata keçirməyə başlayıb. Onlar Londonda Tehranın siyasət səhnəsi üçün yeni bir proqram hazırlayıblar. Nəzərə alınıb ki, ingilislərlə yaxın əlaqəsi olan Seyid Ziyaəddinin başçılığı ilə gizli komitə təşkil edilsin. Bu komitənin vəzifəsi dövlət çevrilişi hazırlamaq olub. Bu çevrilişin icraçı qüvvəsi İran kazak briqadası olmalı idi ki, o vaxt cəngəllilərlə vuruşmaq üçün Qəzvində yerləşirdi. Kazak polkovniki Rza xan ingilis agenti Ayren Sayd ilə Qəzvində görüşüb onun göstərişi ilə kazak dəstələrini 21 fevral 1921-ci ildə Tehranın üzərinə yeridib, dövlət idarələrini tutub və dövlət çevrilişi edib. Bu çevriliş nəticəsində Seyid Ziyaəddin Təbatəbainin başçılığı ilə yeni hökumət yaradılıb. Rza xan şahın fərmanı ilə «Sərdar-e Sipəh» ləqəbi alıb kazak dəstələrinin komandanı təyin edilib.
Rza xan Sərdari-Sipəh 1921-ci ilin aprel ayında Hərbi nazir vəzifəsinə keçib.
Seyid Ziyaəddinin başçılıq etdiyi hökumətin əsasən iki məqsədi var idi: İranda milli azadlıq hərəkatını yatırtmaq, İran-Sovet münasibətlərinin yaranması və inkişafına mane olmaq. Lakin imperializmin bütün təşəbbüslərinə baxmayaraq 1921-ci ilin fevral ayının 26-da Sovet-İran müqaviləsi Moskvada imzalanır. Bu müqavilə ilə Sovet-İran münasibətlərində tamamilə yeni bir mərhələ başlayır. İranın mütərəqqi mətbuatı və cəmiyyətləri bu müqaviləni alqışlayıblar, şairlər sovet hökumətinə, V. İ. Leninə öz dərin minnətdarlıqlarını səmimi şeirləri ilə ifadə ediblər.
Seyid Ziyaəddinin «Qara kabinet» adlanan hökumətin başında cəmi 90 gün qalıb. Rza xanla olan münaqişə və ixtilaflarına görə, eləcə də sarayın və Əhməd şahın Seyid Ziyaəddinə olan nifrətinə əsasən 1920-ci il may ayının 25-də şahın əmri ilə onun baş nazirliyinə son qoyulub. Seyid Ziyaəddinin yerinə bir qədər əvvəl Xorasan valisi olub, Məhəmmədtağı xan Püsyan tərəfindən Məşhəddə tutularaq Tehrana göndərilmiş Əhməd xan Qəvamüssəltənə zindandan çıxarılıb Baş nazir təyin edilir. Bu kabinədə də Rza xan Hərbi nazir vəzifəsində qalır. İranda azadlıq hərəkatının birinci düşməni olan Rza xan həm öz intiqamını Məhəmmədtağı xandan almaq, həm də İngiltərə imperializminin göstərişini yerinə yetirmək üçün Xorasana silahlı qüvvə göndərib, oradakı feodal başçılarını da ayağa qaldırıb, Xorasan üsyanını qan dənizində boğub.
İngiltərə imperializmi çarizmin süqutundan sonra İranı tam müstəmləkəyə çevirmək ümidini itirsə də, öz mövqelərini imkan daxilində möhkəmləndirməyə, İngilis-İran neft şirkətini qorumağa, Şahənşah bankını, kapitulyasiya rejimini saxlamağa, öz casuslarını hökumət orqanlarına yerləşdirməyə imkan tapıb. Eləcə də İngiltərə imperializmi İranda sosializm ideyalarının yayılmasının qarşısını almaq, iki qonşu ölkənin normal dostluq münasibətlərinin yaxşılaşmasına əngəl törətmək, qarətçilik siyasətini burada davam etdirmək üçün Rza xanı ən əlverişli adamı hesab edib onun mövqelərini hər vasitə ilə gücləndirib. Rza xan İran ictimaiyyətinin gözünü qamaşdırıb rəğbətini qazanmaq üçün əvvəlcə «Cümhuriyyət» şüarını ortalığa atıb. Bunun bir səbəbi də İranın Əsas qanununda şahlığın Qacar sülaləsinə məxsus olması maddəsi idi. Cümhuriyyət şüarını ortalığa atmaqla şahlıq üsul-idarəsinə ağır zərbə vurmaq məqsədi güdülürdü. Bununla Rza xan hakimiyyəti ələ almaq üçün çoxdan düşündüyü məqsədinə çatmaq, yolunu təmizləmək niyyətində idi. Lakin İranın mütərəqqi mətbuat orqanları, eləcə də Məclis bu şüarın arxasında nələrin ⎯ hansı siyasi-ictimai məqsədlərin gizləndiyini duyub güclü müqavimət göstərib. Buna görə də Rza xan əlində olan hərbi qüdrətdən maksimum istifadə etməklə Məclisdə öz tərəfdarlarını hər vasitə ilə artırıb. Əhməd şahın da Avropada olması və zəifliyi Qacar sülaləsinin süqutunu sürətləndirib. Rza xanın 1921-ci il çevrilişindən sonra bütün ixtiyarı əlinə alması da bu işdə az rol oynamayıb.
Rza xanın 1921-ci il çevrilişi Böyük Britaniya tərəfindən dəstəklənib. İngilislər ona silah-sursat veriblər. Böyük Britaniya Rusiyanın İranı tərk etməsini istəyib, çünki onların müstəmləkəçiliyini Hindistana təhlükə olaraq görüb. Son dövrlərdə güc sahibi olan şahların heç biri güclü və bacarıqlı insanlar deyildilər. İran ruslara qarşı iki döyüşü itirmişdi və günbə-gün xarici istilanın ölçüsü artırdı. 1921-ci ildə ruslardan dəstək alan Mirzə Kiçik xan Gilan Sovet Respublikasını elan edib. Eyni zamanda Xorasan kürdləri öz bölgələrində qarışıqlıq yaratmağa başlayıblar.
Təbatəbai ilə qurduqları hökumət 100 gün davam edib. Sonda Rza xan hakimiyyəti ələ keçirib Baş nazir olub. 26 oktyabr 1923-cü ildə Rıza xan Baş nazirliyə başlayıb və Sultan Əhməd şah Britaniya səfirliyinə, sonra isə Avropaya qaçıb.
Bütün İranda mərkəzi dövlət hakimiyyətini möhkəmləndirmək adı altında əslində hərbi diktatura quruluşu yaratmış Rza xan 1925-ci ilin sonlarında (31 oktyabr) Qacar sülaləsini devirib. Rza xan dekabrın 12-də özünün Rza şah Pəhləvi soyadı ilə İranın irsi şahı elan edilməsinə nail olub. Üç gün sonra - 15 dekabr 1925-ci ildə, o, şahlıq taxtına əyləşib və rəsmi olaraq Pəhləvi xanədanını qurub.
Rza şahın tacgüzarlığı 15 dekabr 1925-ci ildə baş verib. Tacqoyma mərasimi Tehranda Gülüstan sarayında keçirilib. Tacgüzarlıqda iştirak edən dövlət məmurları:
1. Məhəmmədəli Füruği – Baş nazir, kəyan tacını götürmüşdü;
2. Əbdülhüseyn xan Teymurtaş – Saray naziri, pəhləvi tacını götürmüşdü;
3. Abdulla xan Əmir Təhmasibi – Hərbi nazir, Nadir şahın qılıncını götürmüşdü;
4. Əsədulla xan Əsəd – Poçt və Teleqraf naziri, Mirvari tacı götürmüşdü;
5. Fatimi – Ədliyyə naziri, səltənətin cavahiratla bəzənmiş əsasını götürmüşdü;
6. Mirzə Ələkbər xan Davər – Faydalar naziri, “Dəryayi-Nur” brilyantını götürmüşdü;
7. Hüseyn Dadgər – Daxili işlər naziri, səltənət qalpaqını götürmüşdü;
8. Murtuzaqulu xan Bayat – Maliyyə naziri, Rza şahın timsalını götürmüşdü;
9. Əhməd ağa Əmir Əhmədi – Əmniyyət rəisi, səltənət gürzünü götürmüşdü;
10. Nəsrulla xan Ayrım – general-mayor, Şah İsmayıl Səfəvinin qılıncını götürmüşdü;
11. Abbasqulu xan Cəlayır - general-mayor, səltənət qalxanını götürmüşdü;
12. Əli xan Nəqdi – general-mayor, Şah Abbas Səfəvinin qılıncını götürmüşdü;
13. Mahmud xan Ənsari – general-mayor, bəzənmiş qılınc götürmüşdü;
14. Hüseyn ağa Xüzai – general-mayor, səltənət təbərzinini götürmüşdü;
15. İsmayıl xan Şəfai – general-mayor, Şah İsmayıl Səfəvinin zirehini götürmüşdü;
16. Həbibulla mirzə Cahanbani – general-mayor, Nadir şahın kamanını götürmüşdü;
17. Qasım xan Vali – general-mayor, süslənmiş oxqabı götürmüşdü;
18. Mirzə Davud xan Miftah – Xarici işlər naziri;
19. Çıraqəli xan Pəhləvi – Rza şahın pişkarı;
20. Mirzə İnayətulla xan Səmii – Tehranın valisi;
21. Mahmud xan Cəm – Baş nazirin müavini;
22. Mirzə Yusif xan Müşar – Maarif naziri əvəzi.
Zərdüşti olan Ərbab Keyxosrov həm də vəzifə sahibi kimi tacgüzarlığa qatılıb. Mirzə Həsənəli xan Qaffari Xarici işlər vəzarətinin yüksək çinli nümayəndəsi kimi xarici qonaqları qarşılayıb.
Sərtib Mürtəza xan Yəzdanpənah Rza şahın əyləşdiyi kolyaskanın sağ işığının, sərtib Həbibulla xan Şeybani sol işığın yanında dayanıblar.
General-mayor Xudayar xan Xudayari səltənət bayrağını tutub; Nəzmiyyə rəisi olan sərhəng Məhəmməd xan Dərgahi, bələdiyyə rəisi olan sərhəng Kərim ağa Buzarcamehri bayraqdarlar idilər.
General-mayor Mahmud xan Ayrım cənub ordusunun komandanı kimi, sərtib Canməhəmməd xan Dəvəli-Qacar şərq qoşunlarının komandanı kimi, Məhəmmədhüseyn xan Ayrım şimal-qərb qoşunlarının komandanı kimi paradda iştirak edib.
Vəliəhd böyük oğlu Məhəmmədrza təyin edilib. O, xüsusi geyimdə tacgüzarlıqda iştirak edib.
Ali ruhanilərdən Hacı Mirzə Yahya İmamcümə Xoyi və Ağa Mirzə Seyid Məhəmməd Bəhbəhani iştirak ediblər.
Rza şahın tacgüzarlığı bağlı xüsusi xütbə oxunmuş, sikkə zərb edilib. Xütbəni Tehranın İmamcüməsi oxuyub.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
