Macəradan mübarizəyə

Xəbər lenti

21:53 / 27-01-2023

İran terroru təşviq edən şər yuvasıdır!

21:12 / 27-01-2023

İranda şəhid olan Orxan Əsgərov Bakıdakı Şəhidlər Xiyabanında dəfn ediləcək

21:06 / 27-01-2023

Azərbaycan və İranın XİN rəhbərləri telefonla danışıb

21:02 / 27-01-2023

Azərbaycan hərbçinin meyitinin qalıqlarını Ermənistana təhvil verib

19:38 / 27-01-2023

Özbəkistan XİN başçısı Ceyhun Bayramova zəng edib

19:16 / 27-01-2023

Partiya İrana tələblər irəli sürüb - Bəyanat

18:53 / 27-01-2023

Ermənilər Tehranda etiraz aksiyası keçirir

18:38 / 27-01-2023

Professor: “İran bu terrora görə cavab verməlidir”

18:09 / 27-01-2023

Hikmət Hacıyevlə Böyük Britaniyanın səfiri görüşüb

17:54 / 27-01-2023

Belarusa yeni sanksiyalar tətbiq olunacaq

17:30 / 27-01-2023

Səfirliyə hücum edən terrorçunun fotosu yayılıb

17:23 / 27-01-2023

Dolların qarşıdakı 3 günə olan rəsmi məzənnəsi açıqlanıb

17:11 / 27-01-2023

Ərdoğan səfirliyə hücumu qınayıb

17:05 / 27-01-2023

Bakıda Cümə namazında İrandakı səfirliyimizə terror hücumu pislənilib

16:43 / 27-01-2023

Tehran şəhərinin polis rəisi yeni vəzifəyə təyin olunub

16:36 / 27-01-2023

Ölkəmizdə daha 3 nəfər COVİD-dən ölüb

16:36 / 27-01-2023

BQP: "Səfirliyə hücum azğınlaşan fars-molla rejiminin anti-Azərbaycan təbliğatının nəticəsidir"

16:29 / 27-01-2023

Danimarka səfiri Türkiyə XİN-ə çağırılıb

16:23 / 27-01-2023

Hikmət Hacıyev İsrail səfiri ilə görüşüb

16:17 / 27-01-2023

"Qarabağ"ın Konfrans Liqasındakı rəqibi cərimələnib

16:15 / 27-01-2023

Güneydəki soydaşlarımızın yeni mübarizəsi başlayır - Bəyanat

15:27 / 27-01-2023

Səfir İran rejiminə səsləndi: "Terror aktını törədənlərin tam cəzalandırılmasını tələb edirik"

15:13 / 27-01-2023

Misir prezidenti Azərbaycana gəlib - Fotolar

15:10 / 27-01-2023

İran səfiri Azərbaycan XİN-ə çağırılıb

15:06 / 27-01-2023

Mikayıl Cabbarov: "Öncə Vətən”

15:04 / 27-01-2023

Sərdar Cəlaloğlu: “Səfirliyimizə hücum İranın Azərbaycana qarşı siyasətinin nəticəsidir”

14:59 / 27-01-2023

Mehriban Əliyeva terror hücumunda həlak olan mühafizəçinin ailəsinə başsağlığı verib

14:26 / 27-01-2023

Azərbaycan səfirliyinə terror hücumunu İran dövləti təşkil edib

14:03 / 27-01-2023

İrandakı səfirliyə terror aktı ilə bağlı cinayət işi açılıb

13:53 / 27-01-2023

Səfirliyimizə hücumun arxasında hansı terror təşkilatı dayanır: ASALA yoxsa SEPAH?

Ən çox oxunanlar

13:00 / 23-01-2023

İstirahət mərkəzində yanğın: 4 nəfər həyatını itirib, xəsarət alanlar var - (Yenilənib)

18:04 / 23-01-2023

İranın molla rejimi Anna Akopyanın məsləhətinə möhtac qalıb

16:27 / 24-01-2023

Tofiq Zülfüqarov: “Məsələ bitdi, problem Azərbaycanda, ölkə qanunları ilə həll ediləcək”

19:24 / 23-01-2023

Artıq hesablanmış pensiya pulları necə geri alınacaq? - Detallar

15:24 / 26-01-2023

Prokurorluq Gömrük Komitəsinin daha bir idarəsində əməliyyat keçirə bilər

16:46 / 24-01-2023

Ermənilər Ukraynadan dron oğurlayır

19:08 / 26-01-2023

Gömrük Komitəsində əməliyyat: iki nəfər həbs ounub - Yenilənib

16:36 / 27-01-2023

BQP: "Səfirliyə hücum azğınlaşan fars-molla rejiminin anti-Azərbaycan təbliğatının nəticəsidir"

11:27 / 23-01-2023

Əmək pensiyalarının artımı neçə min nəfəri əhatə edəcək?

11:50 / 24-01-2023

2023-cü ildə Rusiya ordusu: o, qüdrətini qoruya biləcəkmi? - Təhlil

18:30 / 24-01-2023

Qarabağ erməniləri Vardanyanı girov götürə bilər

16:53 / 23-01-2023

Avtomobillərin şüşələrinə örtüklərin çəkilməsi qaydası təsdiqlənib - Qərar

Macəradan mübarizəyə - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 22-05-2022 17:57 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Şirift ölçüsü:

Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Jurnalist-etnoqraf

O, bir varlı-hallı ailədə dünyaya gəlmişdi. Onun ailəsi barlı-bəhrəli torpaqlarından o qədər gəlir götürürdü ki, süfrəyə çörəyin necə gəlməsini bilmirdi. Tarlada talışın, giləyin, mazandaraninin dərisindən zol çıxarırdı. Di gəl ki, inqilabçı olmaq istəyirdi. Nədən?

1876-cı ildə Qacarlarlar dövlətinin Gilan əyalətinin Rəşt şəhərində doğulan Əbbdülhüseyn xanın atası Vəkilürrüaya ləqəbli Hacı Məhəmmədkazım xan Əmşai Gilanın iri mülkədar ailəsinə mənsub idi. Babası Əkbər xan bəylərbəyi Nasirəddin şah dövrünün tanınmış əyan-əşraflarından sayılırdı. Dövlətin şimal gömrüklərini icarəyə götürmüşdü.

İbtidai və orta təhsilini doğma şəhərlərində alan Əbdülhüseyn xan, Müizissultan və Sərdar Möhyi ləqəbini daşıyırdı.

Əbdülhüseyn xan Müizüssultan Avropada səfərdə olmuşdu.

Əbdülhüsyn xan Müizüssultan qardaşı Mirzə Kərim xan Rəşti ilə birlikdə Məşrutə hərəkatına qoşulmuşdu. Rəştdə yaranan “Səttarxan komitəsi”nin üzvü idi. Sosial Demokrat partiyasında təmsil olunurdu.

Əbdülhüseyn xan Müizüssultan 1909-cu ildə Qafqaz azadxahlarına qoşulub, Gilan valisi Ağabala xan Sərdar Əfxəmin öldürülməsində iştirak edib.

Rəştdən İran Milli məclisinə nümayəndə seçilən Əbdülhüseyn xan Müizüssultan Tehranın fəthində fəallıq göstərib. Məşrutə hərəkatı 16 iyul 1909-cu ildə məşrutəçilərin Tehranı fəthi ilə sona çatıb. Əmisioğlu Fətulla xan Əkbər onun dəstəsinə bel bağlayaraq Məşrutə hərəkatının qüdrətli şəxslərindən birinə çevrilib. Məhəmmədəli şah Rusiya səfirliyinə sığındıqdan sonra ölkəni idarə edəcək 28 nəfərlik komissiya yaranıb. Fətulla xan Əkbər həmin komissiyanın üzvü idi.

Əbdülhüseyn xan Müizüssultan Səttar xanla bərabər Atabəy parkında cəbhə tutmuşdu. 1910-cu ilin 7 avqustunda şah qoşunları və daşnak Yefrem Davidyansın başçılıq etdiyi polis qüvvələri gecə xaincəsinə Atabəy parkına hücum edir, Səttar xanın qüvvələrini mühasirəyə alaraq tərkisilah etməyə cəhd göstərirlər. Baş verən silahlı qarşıdurmada Səttar xan ayağından yaralanır. Əbdülhüseyn xan Müizüssultan Osmanlı səfarətxanasına sığınır. Bir müddət burda bəstə əyləşir.

Əbdülhüseyn xan Müizüssultan sonra Mazandarana yollanır. Mazandaran valisinin yanında çalışır.

Əbdülhüseyn xan Müizüssultan 1913-cü ildə Kürdistan valisinin yanında xidmət edir. Sonra onu Yəzdə sürgün edirlər. 5 ay sürgündə yaşadıqdan sonra Qum şəhərinə gəlir, ordan da Tehrana yollanır. Burda da həbs olunub, daha sərt həbsxanaya, Jandarmeriyanın zindanına salınır. Məhkəmədən sonra azad olunur.

1917-ci ildə Rusiyada çar rejimi devrildiyi üçün Gilan vilayətində kommunistlər də aktivləşdilər. Mirzə Kiçik xan isə yeni Rusiya siyasətinin aparıcı gücü kimi gündəmə gətirildi. 1919-cu ildə rus bolşeviklərinin dəstəyi ilə Gilan Sovet Respublikası elan edildi. Bu hökumətin başçısı Mirzə Kiçik xan oldu. Faktiki olaraq, bu hökumətdə Təbriz, Qəzvin, Ərdəbil, Tehran və digər iri şəhərlərdə cinayətkar kimi axtarışda olan quldurların hamısına vəzifə verildi. Hətta Sovet Rusiyası Gilan Sovet Respublikası ilə diplomatik əlaqələr də yaratmışdı. Əbdülhüseyn xan Müizüssultan bu hərəkatda təmsil olunurdu.

9 oktyabr 1920-ci ildə kazaklarla bolşeviklər (eləcə də cəngəlilər) arasında olan döyüşdə İran Kazak diviziyası xeyli itki verir. Hətta rus təlimatçılarından da həlak olan vardı. Kozan ətrafındakı döyüşdə gürcü əsilli poruçik Qarakonidze öldürülüb. (ГАРФ. Ф.4723. Оп.1. Д.6. Л.192.)

Bolşeviklər də xeyli itki vermişdilər. Mənbədə yazılır: “Kazaklar Düşənbəbazar ətrafında bolşeviklərə güclü zərbə vurublar. Onlardan xeyli yaralı və ölən var. Sərdar Möhyi yaralanıb”. (ГАРФ. Ф.4715. Оп.1. Д.2. Л. 64.)

Əbdülhüseyn xan Müizüssultan Cəngəlilələr hərəkatının məğlubiyyətindən sonra Ehsanulla xan Dustdarla birlikdə Azərbaycana mühacirət edib.

Əbdülhüseyn xan Müizüssultanın yarası sağaldıqdan sonra Bakıda mənzillə təmin edilib. Ətrafında xeyli soydaşı, əqidədaşı olmasına baxmayaraq dərddən, kədərdən xərifləyib. Qürbətə cəmisi beşcə il dözə bilib...

Bəzi sənədlərə görə, Əbdülhüseyn xan Müizüssultan Britaniyanın Gizli Kəşfiyyat Xidmətinə bağlı idi. Onun framason olduğu haqqında bilgilər var.

Əbdülhüseyn xan Müizüssultan 50 yaşında Bakı şəhərində vəfat edib. Şıx qəbristanlığında dəfn olunub.