Zindan və zillət görmüş ziyalı...

Xəbər lenti

17:04 / 30-09-2023

Prezident İlham Əliyev Si Cinpini təbrik edib

15:08 / 30-09-2023

Baş Prokurorluq: separatçı qurumun daha iki təmsilçisi həbs olunub

14:52 / 30-09-2023

Silah-sursat və döyüş texnikası müsadirə olunub - Video

13:06 / 30-09-2023

Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz

12:38 / 30-09-2023

Prezident İlham Əliyev Beynəlxalq Astronavtika Federasiyasının prezidentini qəbul edib - Yenilənib

12:35 / 30-09-2023

Milli Qəhrəman Fəxri Xiyabanda dəfn edilib - Fotolar

11:43 / 30-09-2023

XİN: "Ermənistanın Azərbaycana qarşı irəli sürdüyü növbəti iddialar tamamilə əsassızdır"

11:35 / 30-09-2023

Müsadirə edilən artilleriya qurğuları... - Video

11:06 / 30-09-2023

Abşeronda dava: 3 nəfər bir-birlərini bıçaqlayıb, biri ölüb

09:58 / 30-09-2023

Elizabet - Akif Abbasovun tərcüməsi

09:15 / 30-09-2023

Qarabağdakı döyüş mövqeləri ləğv edilir - Video

02:04 / 30-09-2023

Nyu-Yorkda fövqəladə vəziyyət elan edilib - Fotolar

22:02 / 29-09-2023

Şuşa-Xankəndi yolunda tərk edilmiş döyüş mövqeləri... - Video

21:59 / 29-09-2023

Belçikada kilsədə rüsvayçılıq - Din xadimləri illərlə uşaqları zorlayıblar

19:48 / 29-09-2023

İlham Əliyev Zəngilanda Forumda: "Bizim səbrimizlə oynamasınlar" - Tam mətn - Fotolar (Yenilənib)

19:24 / 29-09-2023

İşçi qrup üzvlərinin Xankəndiyə səfəri nəzərdə tutulub

19:20 / 29-09-2023

Yevlaxda ermənilərlə növbəti görüş keçirilib - (Yenilənib) - Foto

19:18 / 29-09-2023

Yeddi ölkə Ukrayna üçün sursat sifarişi verib

19:07 / 29-09-2023

Üç ölkə qanunsuz miqrasiyaya qarşı işçi qrup yaradır

18:50 / 29-09-2023

Ukraynalı diversantlar Rusiya ərazisinə daxil olmağa cəhd ediblər

18:13 / 29-09-2023

Qarabağda müsadirə edilmiş döyüş texnikası, silah və sursatın yeni - Siyahısı (Yenilənib)

18:03 / 29-09-2023

Separatçı rejimin keçmiş “müdafiə naziri” Laçında ələ keçib

17:58 / 29-09-2023

Mikayıl Cabbarov Gürcüstana səfər edib

17:48 / 29-09-2023

FHN: "Xankəndi yaxınlığında partlayışda 48 nəfərin cəsədi çıxarılıb" - Video

17:35 / 29-09-2023

Bakıda əməliyyat: daha üç nəfər tutulub

17:17 / 29-09-2023

Xaricdə doktorantura təhsilinə dair sənəd qəbulunun müddəti uzadılıb

16:56 / 29-09-2023

Azərbaycan BMT-nin müvafiq qurumlarını Qarabağ bölgəsinə dəvət edib

16:33 / 29-09-2023

Qarabağda terrorlar törədən general-mayor həbs edilib - (Video) - Yenilənib

16:23 / 29-09-2023

Eldar Əzizov: “Şanlı Qələbənin kökündə İlham Əliyev fenomeni dayanır” - Fotolar

16:11 / 29-09-2023

İlham Əliyev: "Biz Qafqazda sülh və sabitlik istəyirik"

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

09:31 / 27-09-2023

Şadlıq sarayında yanğın: yüzdən çox insan ölüb, çoxsaylı yaralı var - (Video) - Yenilənib

20:08 / 25-09-2023

Rusiyanın Cənubi Qafqaz siyasəti müzakirə olunub - Fotolar

14:14 / 27-09-2023

Separatçı Ruben Vardanyan sərhəddə saxlanılıb - (Yenilənib+)

11:50 / 26-09-2023

13 550 erməni Qarabağı tərk edib

00:05 / 26-09-2023

“Qənirə Paşayevanın ölməsi ilə bağlı yayılan xəbər yalandır”

00:01 / 26-09-2023

Bakıdan Xankəndinə tibbi yardım göndərilib

00:04 / 27-09-2023

Azərbaycanda Anım Günüdür

19:55 / 27-09-2023

Xocalı soyqırımına görə axtarışda olan terrorçu Laçında ələ keçib

18:00 / 25-09-2023

Ermənilər Əsgəranı boşaldır

13:40 / 28-09-2023

Zülfüqarov: “Ermənilər regionu məqsədli tərk edir, Qarabağ münaqişəsi Zəngəzura keçəcək”

18:51 / 26-09-2023

Naxçıvan səfərinin geostrateji aspektləri - Professor yazır

12:22 / 26-09-2023

Erməni hökuməti Qarabağdan köçə süni maneələr yaradır

Zindan və zillət görmüş ziyalı... - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 18-04-2022 21:22 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Şirift ölçüsü:

Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Jurnalist-etnoqraf

İran ədəbiyyatşünaslıq elmindəki mövqeyi, elmi yaradıcılığı ilə seçilən alimlərdən biri də Əhməd Bəhmənyardır. O, İran ədəbiyyatı tədrisi metodikasının ən görkəmli mütəxəssislərindən biri olub. Əhməd Bəhmənyar orta məktəbdə sıravi ədəbiyyat müəllimliyindən Tehran Universitetinin Ədəbiyyat kafedrasının müəllimi vəzifəsinədək yüksəlib, dosent, professor elmi adlarına layiq görülüb.

1884-cü ildə Qacarlar dövlətinə bağlı Kerman əyalətinin mərkəzi Kerman şəhərində dünyaya gələn Əhməd Bəhmənyar ibtidai təhsilini atası Ağa Məhəmmədəlidən alıb. Ədib və fazil bir şəxs olan atasının yanında fars və ərəb dillərini, ədəbiyyatlarını öyrənib. Atasının vəfatından sonra elmi hövzələrə üz tutan Əhməd Bəhmənyar molla-müctəhid yanında fəlsəfə, məntiq və fiqhi əxz edib.

Ə. Bəhmənyar təhsilini tamamladıqdan sonra atasının mədrəsəsini dirçəldib, əvvəlcə “Tərbiyyət”, sonra “Səadət” adı ilə fəaliyyət göstərib. Mədrəsənin maddi və mənəvi imkanlarını genişləndirib, “İslamiyyə” və “İmadiyyə” adları ilə də şagird və tələbə qəbul edib.

Ə. Bəhmənyar müəllimliklə yanaşı jurnalistika ilə də məşğul olub. O, Məşrutə hərəkatı dönəmində (1906-1911) “Kerman” adlı qəzet çap etdirib. 1911-ci ildən sonra isə “Dehqan” qəzetini təsis edib. Bəhmənyar özü də cəmiyyət içində Dehqan kimi tanınıb.

Tehran məşrutəçilər tərəfindən fəth edildikdən sonra Məhəmmədəli şah Qacar taxtdan əl çəkib. Ölkənin bir çox yerində demokratik partiyalar fəaliyyətə başlayıb. Əhməd Bəhmənyar da Kermanda bu partiyanın özəyini yaradıb. Rəhbərlik etdiyi qəzetdə Kerman hakimi Vəkilülmülk Məhəmmədismayıl xan Nuriyə və onun himayədarı olan ingilislərə həcv və tənqidi materiallar dərc etdirib, öz partiyasının bayrağını dövlət bayrağından yuxarıda asıb.

Ə. Bəhmənyar 1915-ci ildə britaniyalılar tərəfindən tutularaq Fars əyalətinə göndərilib. Şirazda, Kərimxan qalasında 14 ay zindan həyatı yaşayıb. Zindanda olarkən Osmanlı türkcəsini öyrənib, həmin dildən bir çox şeirləri fars dilinə tərcümə edib. Bəhram Zərdüşti adlı zindan yoldaşından astronomiyanı da öyrənib.

Ə. Bəhmənyar 1917-ci ilin əvvəllərində həbsdən azad olunub və Xorasana göndərilib. O, burada maddi çətinliklərlə üzləşib.

Ə. Bəhmənyar 1923-cü ildə Məşhəd şəhərində “Fikr-e Azad” adlı qəzet çap edib. Bir il fəaliyyət göstərən qəzetin fəaliyyəti dövlət tərəfindən dayandırılıb.

Ə. Bəhmənyar nəhayət ki, Təbriz şəhərində dövlət məmuriyyətinə daxil olub. 9 il maliyyə, təhsil və ədliyyə nazirliklərində çalışıb.

Ə. Bəhmənyar 1927-ci ildə Tehran şəhərinə yollanıb. Ədliyyə nazirliyinin nəzdində məhkəmə orqanlarında xidmət edib. Qəzvin və Həmədan şəhərlərində qazı olub.

Ə. Bəhmənyar 1929-cu ildən Təhsil nazirliyinin xətti ilə müəllimlik fəaliyyətinə başlayıb. Əvvəlcə “Əmir Kəbir”, “Sərvət”, “Şərəf” və “Elmiyyə” adlı orta məktəblərdə, 1931-ci ildən “Darülfünun”, “Darülmüəllimin” adlı müəllimlər institutunda, 1935-ci ildən isə Tehran Universitetində professor ünvanı ilə ərəb dili müəllimi kimi çalışıb. Elmlər doktoru elmi dərəcəsi alıb.

Ə. Bəhmənyar 1942-ci ildən İran Elmlər Akademiyasının (Fərhəngistanın) həqiqi üzvü idi.

Ə. Bəhmənyarın əsərlərinin dili saflığı və sadəliyi ilə seçilir. İbn Malikin “Əlfiyyə” əsərinə yazdığı şərhlə bərabər 1912-ci ildə Kermanda nəşr etdirib. O, Məhəmməd ibn Münəvvərin “Əsrar ət-Touhid” əsərinin tənqidi nəşrini hazırlayıb, 1935-ci ildə Tehranda mətbəyə təqdim edib. Bəhaəddin Məhəmməd Bağdadinin “Təvəssül əlaəl-tərəssül” adlı əsərini 1936-cı ildə Tehran şəhərində nəşr etdirib. Tarixçi İbn Fındığın “Tarix-e Beyhəqi” əsərini hazırlayıb, 1938-ci ildə oxucuların ixtiyarına verib.

Onun nəşr etdiyi bir çox kitablarda klassik İran və ərəb ədəbiyyatının görkəmli ədiblərinin yaradıcılığı, həmçinin mühüm elmi-nəzəri məsələlər təhlil olunub.

Əhməd Bəhmənyar Sahib bin Abbadın bioqrafiyasını hazırlayıb. Həmin bioqrafiya 1965-ci ildə Tehranda çapdan çıxıb. Əbu Mənsurun “Kitab əl-əbniyyə ən həqaiq əl-ədviyyə” adlı əsərini giriş, şərh və təshihlərlə çapa hazırlayıb. Bu kitab 1967-ci ildə Tehranda nəşr olunub.

Ədəbiyyat nəzəriyyəsi sahəsində tanınmış mütəxəssis hesab olunan Əhməd Bəhmənyar öz dövründə görkəmli ədəbiyyatşünas və tənqidçi kimi şöhrət qazanıb.

İran ədəbiyyatşünaslığına böyük töhfələr verən və bu gün də elmi əhəmiyyətini qoruyub saxlayan onlarla monoqrafiya, dərslik və elmi məqalələrin müəllifi olan Ə. Bəhmənyar fars folklorunun yorulmaz toplayıcılarından idi. Onun zərbməsəllərdən ibarət olan “Dastanname-ye Bəhmənyari” əsəri isə 1978-ci ildə Tehranda işıq üzü görüb.

Ə. Bəhmənyar nəşrə hazırladığı və geniş önsöz yazdığı 3 cildlik “Ərəb ədəbiyyatının tarixi” kitabı ali məktəblərdə dərslik kimi tədris olunub.

Bir ədəbiyyatşünas və tənqidçi kimi geniş maraq dairəsində olan Ə. Bəhmənyar Səlcuqlular sülaləsindən bəhs edən “Zübdət ət-təvarix” kitabını ərəb dilindən fars dilinə tərcümə edib.

Əhməd Bəhmənyar şair idi. Klassik üslubda xoştəb şeirlər yazıb, xatirəsini qələmə alıb. Bu xatirə “Yaddaşt-e əyyam-e əvaraqi” adı ilə Bastani Pərvizi tərəfindən nəşr edilib.

Ədəbiyyatşünaslıq elminin inkişafında əvəzsiz xidmətləri olan görkəmli alimin əsərləri hələ də milyonluq tirajla nəşr olunur.

Ə. Bəhmənyar 1955-ci ildə Tehran şəhərində dünyasını dəyişib, Kərbəla şəhərində dəfn edilib.

Bu kiçik yazımızda Əhməd Bəhmənyarın həyatı və fəaliyyəti, əsərləri, monoqrafiyaları, məqalələri, haqqındakı digər materialları, tərcümələri, redaktə etdiyi işlər tam əhatə olunmayıb. Amma onu tanımaq baxımından yararlıdır.

Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Bütün yazarlar

Ana səhifəyə dön