21:34 / 28-10-2025
“Kontakt Home” milyonlarla manat borca düşüb
20:08 / 28-10-2025
İnsan beyninin prinsipləri ilə işləyən superkompüter hazırlanıb
19:52 / 28-10-2025
İlham Əliyev iki kəndin sakinləri ilə görüşüb - Fotolar
19:06 / 28-10-2025
İlham Əliyev Horovlu kəndində sakinlərlə görüşüb - Fotolar (Yenilənib)
18:09 / 28-10-2025
İlham Əliyev Ərdoğana məktub göndərib
17:59 / 28-10-2025
Bakıda taxtalar yığılan ərazi yanır
17:48 / 28-10-2025
Ruben Vardanyana yeni vəkil təyin olunub
17:36 / 28-10-2025
İlon Mask "Vikipediya"ya rəqib ensiklopediya yaradıb - Foto
17:30 / 28-10-2025
Cəbrayıl şəhər məscidinin təməli qoyulub
17:25 / 28-10-2025
Ayda şüşə şəhərlər tikəcəklər - Fotolar
17:11 / 28-10-2025
Daha bir ölkə Çindən üz döndərib
17:09 / 28-10-2025
"Qarabağ"-"Çelsi" oyununun biletləri satışa çıxarılıb
16:57 / 28-10-2025
Prezident iki stansiyanın təməlini qoyub - Fotolar
16:29 / 28-10-2025
Deputatlar 11 məsələni müzakirəyə çıxaracaq - Siyahı
16:19 / 28-10-2025
Ruslar iki yaşayış məntəqəsində məğlub olub
16:08 / 28-10-2025
Hindistan şirkətləri Rusiya neftindən imtina edir
15:54 / 28-10-2025
Neftin qiymətində enmələr başlayıb
15:48 / 28-10-2025
Prezident avtomobil yolunun açılışında iştirak edib
15:42 / 28-10-2025
Cəbrayılda ikinci və üçüncü yaşayış komplekslərinin təməli qoyulub - Fotolar
15:29 / 28-10-2025
İrandan Azərbaycana narkotik keçirmək istəyiblər
15:12 / 28-10-2025
Növbəti köç karvanı Xocalıya çatıb - (Yenilənib) - Fotolar
14:38 / 28-10-2025
İlham Əliyev Cəbrayılda - Horovlu kəndinin açılışı olub - Fotolar
14:30 / 28-10-2025
"Şagird-məzun" elektron sistemi üçün "Təqvim planı" təsdiqlənib
14:24 / 28-10-2025
2200 rus hərbçisini əsir götürüblər
14:18 / 28-10-2025
Bir neçə ölkə risk altına düşüb
14:07 / 28-10-2025
Azərbaycanla Belarus arasında Birgə Protokol imzalanıb
13:46 / 28-10-2025
Ən böyük dairəvi əl xalçasını toxuyurlar - Fotolar
13:42 / 28-10-2025
Fəzail Ağamalı nikahdankənar oğlu olduğunu təsdiqləyib
13:01 / 28-10-2025
Həyatla bağlı yeni elmi model təqdim olunub
12:51 / 28-10-2025
Bir milyon manatdan artıq mənimsəmə: iki nəfərə hökm oxunub
11:29 / 24-10-2025
Paşinyan Erməni Apostol Kilsəsini Azərbaycanla sülhə təhlükə görür
14:48 / 25-10-2025
Sədr postu uğrunda mübarizə ata-oğul qarşıdurmasına səbəb olub
12:35 / 24-10-2025
Sülh savaşı - Zahid Oruc yazır
17:14 / 24-10-2025
Dövlət Agentliyinin rəisi vəzifədən azad olunub - Yeni təyinat - (Yenilənib)
20:19 / 27-10-2025
Nazir Emin Əmrullayevə bir neçə sual
18:00 / 25-10-2025
Anar Əsədlidən 4 şikayətçi var
23:17 / 25-10-2025
Vəkil Zabil Qəhrəmanov həbs olunub
16:17 / 27-10-2025
Ramiz Mehdiyevin Rusiyaya yazdığı gizli məktub üzə çıxıb - Fotofakt
16:57 / 27-10-2025
1500 illik qızıl sikkə xəzinəsi tapılıb
23:00 / 23-10-2025
Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva "Eşqi-nur" sərgisini ziyarət ediblər
16:37 / 27-10-2025
Prezident səfirləri geri çağırıb - Yeni təyinatlar - (Yenilənib)
12:22 / 27-10-2025
Azərbaycanın Yaxın Şərq həmləsi: Vaşinqtondan dəstək var
Zindan və zillət görmüş ziyalı... - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 18-04-2022 21:22 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Jurnalist-etnoqraf
İran ədəbiyyatşünaslıq elmindəki mövqeyi, elmi yaradıcılığı ilə seçilən alimlərdən biri də Əhməd Bəhmənyardır. O, İran ədəbiyyatı tədrisi metodikasının ən görkəmli mütəxəssislərindən biri olub. Əhməd Bəhmənyar orta məktəbdə sıravi ədəbiyyat müəllimliyindən Tehran Universitetinin Ədəbiyyat kafedrasının müəllimi vəzifəsinədək yüksəlib, dosent, professor elmi adlarına layiq görülüb.
1884-cü ildə Qacarlar dövlətinə bağlı Kerman əyalətinin mərkəzi Kerman şəhərində dünyaya gələn Əhməd Bəhmənyar ibtidai təhsilini atası Ağa Məhəmmədəlidən alıb. Ədib və fazil bir şəxs olan atasının yanında fars və ərəb dillərini, ədəbiyyatlarını öyrənib. Atasının vəfatından sonra elmi hövzələrə üz tutan Əhməd Bəhmənyar molla-müctəhid yanında fəlsəfə, məntiq və fiqhi əxz edib.
Ə. Bəhmənyar təhsilini tamamladıqdan sonra atasının mədrəsəsini dirçəldib, əvvəlcə “Tərbiyyət”, sonra “Səadət” adı ilə fəaliyyət göstərib. Mədrəsənin maddi və mənəvi imkanlarını genişləndirib, “İslamiyyə” və “İmadiyyə” adları ilə də şagird və tələbə qəbul edib.
Ə. Bəhmənyar müəllimliklə yanaşı jurnalistika ilə də məşğul olub. O, Məşrutə hərəkatı dönəmində (1906-1911) “Kerman” adlı qəzet çap etdirib. 1911-ci ildən sonra isə “Dehqan” qəzetini təsis edib. Bəhmənyar özü də cəmiyyət içində Dehqan kimi tanınıb.
Tehran məşrutəçilər tərəfindən fəth edildikdən sonra Məhəmmədəli şah Qacar taxtdan əl çəkib. Ölkənin bir çox yerində demokratik partiyalar fəaliyyətə başlayıb. Əhməd Bəhmənyar da Kermanda bu partiyanın özəyini yaradıb. Rəhbərlik etdiyi qəzetdə Kerman hakimi Vəkilülmülk Məhəmmədismayıl xan Nuriyə və onun himayədarı olan ingilislərə həcv və tənqidi materiallar dərc etdirib, öz partiyasının bayrağını dövlət bayrağından yuxarıda asıb.
Ə. Bəhmənyar 1915-ci ildə britaniyalılar tərəfindən tutularaq Fars əyalətinə göndərilib. Şirazda, Kərimxan qalasında 14 ay zindan həyatı yaşayıb. Zindanda olarkən Osmanlı türkcəsini öyrənib, həmin dildən bir çox şeirləri fars dilinə tərcümə edib. Bəhram Zərdüşti adlı zindan yoldaşından astronomiyanı da öyrənib.
Ə. Bəhmənyar 1917-ci ilin əvvəllərində həbsdən azad olunub və Xorasana göndərilib. O, burada maddi çətinliklərlə üzləşib.
Ə. Bəhmənyar 1923-cü ildə Məşhəd şəhərində “Fikr-e Azad” adlı qəzet çap edib. Bir il fəaliyyət göstərən qəzetin fəaliyyəti dövlət tərəfindən dayandırılıb.
Ə. Bəhmənyar nəhayət ki, Təbriz şəhərində dövlət məmuriyyətinə daxil olub. 9 il maliyyə, təhsil və ədliyyə nazirliklərində çalışıb.
Ə. Bəhmənyar 1927-ci ildə Tehran şəhərinə yollanıb. Ədliyyə nazirliyinin nəzdində məhkəmə orqanlarında xidmət edib. Qəzvin və Həmədan şəhərlərində qazı olub.
Ə. Bəhmənyar 1929-cu ildən Təhsil nazirliyinin xətti ilə müəllimlik fəaliyyətinə başlayıb. Əvvəlcə “Əmir Kəbir”, “Sərvət”, “Şərəf” və “Elmiyyə” adlı orta məktəblərdə, 1931-ci ildən “Darülfünun”, “Darülmüəllimin” adlı müəllimlər institutunda, 1935-ci ildən isə Tehran Universitetində professor ünvanı ilə ərəb dili müəllimi kimi çalışıb. Elmlər doktoru elmi dərəcəsi alıb.
Ə. Bəhmənyar 1942-ci ildən İran Elmlər Akademiyasının (Fərhəngistanın) həqiqi üzvü idi.
Ə. Bəhmənyarın əsərlərinin dili saflığı və sadəliyi ilə seçilir. İbn Malikin “Əlfiyyə” əsərinə yazdığı şərhlə bərabər 1912-ci ildə Kermanda nəşr etdirib. O, Məhəmməd ibn Münəvvərin “Əsrar ət-Touhid” əsərinin tənqidi nəşrini hazırlayıb, 1935-ci ildə Tehranda mətbəyə təqdim edib. Bəhaəddin Məhəmməd Bağdadinin “Təvəssül əlaəl-tərəssül” adlı əsərini 1936-cı ildə Tehran şəhərində nəşr etdirib. Tarixçi İbn Fındığın “Tarix-e Beyhəqi” əsərini hazırlayıb, 1938-ci ildə oxucuların ixtiyarına verib.
Onun nəşr etdiyi bir çox kitablarda klassik İran və ərəb ədəbiyyatının görkəmli ədiblərinin yaradıcılığı, həmçinin mühüm elmi-nəzəri məsələlər təhlil olunub.
Əhməd Bəhmənyar Sahib bin Abbadın bioqrafiyasını hazırlayıb. Həmin bioqrafiya 1965-ci ildə Tehranda çapdan çıxıb. Əbu Mənsurun “Kitab əl-əbniyyə ən həqaiq əl-ədviyyə” adlı əsərini giriş, şərh və təshihlərlə çapa hazırlayıb. Bu kitab 1967-ci ildə Tehranda nəşr olunub.
Ədəbiyyat nəzəriyyəsi sahəsində tanınmış mütəxəssis hesab olunan Əhməd Bəhmənyar öz dövründə görkəmli ədəbiyyatşünas və tənqidçi kimi şöhrət qazanıb.
İran ədəbiyyatşünaslığına böyük töhfələr verən və bu gün də elmi əhəmiyyətini qoruyub saxlayan onlarla monoqrafiya, dərslik və elmi məqalələrin müəllifi olan Ə. Bəhmənyar fars folklorunun yorulmaz toplayıcılarından idi. Onun zərbməsəllərdən ibarət olan “Dastanname-ye Bəhmənyari” əsəri isə 1978-ci ildə Tehranda işıq üzü görüb.
Ə. Bəhmənyar nəşrə hazırladığı və geniş önsöz yazdığı 3 cildlik “Ərəb ədəbiyyatının tarixi” kitabı ali məktəblərdə dərslik kimi tədris olunub.
Bir ədəbiyyatşünas və tənqidçi kimi geniş maraq dairəsində olan Ə. Bəhmənyar Səlcuqlular sülaləsindən bəhs edən “Zübdət ət-təvarix” kitabını ərəb dilindən fars dilinə tərcümə edib.
Əhməd Bəhmənyar şair idi. Klassik üslubda xoştəb şeirlər yazıb, xatirəsini qələmə alıb. Bu xatirə “Yaddaşt-e əyyam-e əvaraqi” adı ilə Bastani Pərvizi tərəfindən nəşr edilib.
Ədəbiyyatşünaslıq elminin inkişafında əvəzsiz xidmətləri olan görkəmli alimin əsərləri hələ də milyonluq tirajla nəşr olunur.
Ə. Bəhmənyar 1955-ci ildə Tehran şəhərində dünyasını dəyişib, Kərbəla şəhərində dəfn edilib.
Bu kiçik yazımızda Əhməd Bəhmənyarın həyatı və fəaliyyəti, əsərləri, monoqrafiyaları, məqalələri, haqqındakı digər materialları, tərcümələri, redaktə etdiyi işlər tam əhatə olunmayıb. Amma onu tanımaq baxımından yararlıdır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 18-04-2022 21:22 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Jurnalist-etnoqraf
İran ədəbiyyatşünaslıq elmindəki mövqeyi, elmi yaradıcılığı ilə seçilən alimlərdən biri də Əhməd Bəhmənyardır. O, İran ədəbiyyatı tədrisi metodikasının ən görkəmli mütəxəssislərindən biri olub. Əhməd Bəhmənyar orta məktəbdə sıravi ədəbiyyat müəllimliyindən Tehran Universitetinin Ədəbiyyat kafedrasının müəllimi vəzifəsinədək yüksəlib, dosent, professor elmi adlarına layiq görülüb.
1884-cü ildə Qacarlar dövlətinə bağlı Kerman əyalətinin mərkəzi Kerman şəhərində dünyaya gələn Əhməd Bəhmənyar ibtidai təhsilini atası Ağa Məhəmmədəlidən alıb. Ədib və fazil bir şəxs olan atasının yanında fars və ərəb dillərini, ədəbiyyatlarını öyrənib. Atasının vəfatından sonra elmi hövzələrə üz tutan Əhməd Bəhmənyar molla-müctəhid yanında fəlsəfə, məntiq və fiqhi əxz edib.
Ə. Bəhmənyar təhsilini tamamladıqdan sonra atasının mədrəsəsini dirçəldib, əvvəlcə “Tərbiyyət”, sonra “Səadət” adı ilə fəaliyyət göstərib. Mədrəsənin maddi və mənəvi imkanlarını genişləndirib, “İslamiyyə” və “İmadiyyə” adları ilə də şagird və tələbə qəbul edib.
Ə. Bəhmənyar müəllimliklə yanaşı jurnalistika ilə də məşğul olub. O, Məşrutə hərəkatı dönəmində (1906-1911) “Kerman” adlı qəzet çap etdirib. 1911-ci ildən sonra isə “Dehqan” qəzetini təsis edib. Bəhmənyar özü də cəmiyyət içində Dehqan kimi tanınıb.
Tehran məşrutəçilər tərəfindən fəth edildikdən sonra Məhəmmədəli şah Qacar taxtdan əl çəkib. Ölkənin bir çox yerində demokratik partiyalar fəaliyyətə başlayıb. Əhməd Bəhmənyar da Kermanda bu partiyanın özəyini yaradıb. Rəhbərlik etdiyi qəzetdə Kerman hakimi Vəkilülmülk Məhəmmədismayıl xan Nuriyə və onun himayədarı olan ingilislərə həcv və tənqidi materiallar dərc etdirib, öz partiyasının bayrağını dövlət bayrağından yuxarıda asıb.
Ə. Bəhmənyar 1915-ci ildə britaniyalılar tərəfindən tutularaq Fars əyalətinə göndərilib. Şirazda, Kərimxan qalasında 14 ay zindan həyatı yaşayıb. Zindanda olarkən Osmanlı türkcəsini öyrənib, həmin dildən bir çox şeirləri fars dilinə tərcümə edib. Bəhram Zərdüşti adlı zindan yoldaşından astronomiyanı da öyrənib.
Ə. Bəhmənyar 1917-ci ilin əvvəllərində həbsdən azad olunub və Xorasana göndərilib. O, burada maddi çətinliklərlə üzləşib.
Ə. Bəhmənyar 1923-cü ildə Məşhəd şəhərində “Fikr-e Azad” adlı qəzet çap edib. Bir il fəaliyyət göstərən qəzetin fəaliyyəti dövlət tərəfindən dayandırılıb.
Ə. Bəhmənyar nəhayət ki, Təbriz şəhərində dövlət məmuriyyətinə daxil olub. 9 il maliyyə, təhsil və ədliyyə nazirliklərində çalışıb.
Ə. Bəhmənyar 1927-ci ildə Tehran şəhərinə yollanıb. Ədliyyə nazirliyinin nəzdində məhkəmə orqanlarında xidmət edib. Qəzvin və Həmədan şəhərlərində qazı olub.
Ə. Bəhmənyar 1929-cu ildən Təhsil nazirliyinin xətti ilə müəllimlik fəaliyyətinə başlayıb. Əvvəlcə “Əmir Kəbir”, “Sərvət”, “Şərəf” və “Elmiyyə” adlı orta məktəblərdə, 1931-ci ildən “Darülfünun”, “Darülmüəllimin” adlı müəllimlər institutunda, 1935-ci ildən isə Tehran Universitetində professor ünvanı ilə ərəb dili müəllimi kimi çalışıb. Elmlər doktoru elmi dərəcəsi alıb.
Ə. Bəhmənyar 1942-ci ildən İran Elmlər Akademiyasının (Fərhəngistanın) həqiqi üzvü idi.
Ə. Bəhmənyarın əsərlərinin dili saflığı və sadəliyi ilə seçilir. İbn Malikin “Əlfiyyə” əsərinə yazdığı şərhlə bərabər 1912-ci ildə Kermanda nəşr etdirib. O, Məhəmməd ibn Münəvvərin “Əsrar ət-Touhid” əsərinin tənqidi nəşrini hazırlayıb, 1935-ci ildə Tehranda mətbəyə təqdim edib. Bəhaəddin Məhəmməd Bağdadinin “Təvəssül əlaəl-tərəssül” adlı əsərini 1936-cı ildə Tehran şəhərində nəşr etdirib. Tarixçi İbn Fındığın “Tarix-e Beyhəqi” əsərini hazırlayıb, 1938-ci ildə oxucuların ixtiyarına verib.
Onun nəşr etdiyi bir çox kitablarda klassik İran və ərəb ədəbiyyatının görkəmli ədiblərinin yaradıcılığı, həmçinin mühüm elmi-nəzəri məsələlər təhlil olunub.
Əhməd Bəhmənyar Sahib bin Abbadın bioqrafiyasını hazırlayıb. Həmin bioqrafiya 1965-ci ildə Tehranda çapdan çıxıb. Əbu Mənsurun “Kitab əl-əbniyyə ən həqaiq əl-ədviyyə” adlı əsərini giriş, şərh və təshihlərlə çapa hazırlayıb. Bu kitab 1967-ci ildə Tehranda nəşr olunub.
Ədəbiyyat nəzəriyyəsi sahəsində tanınmış mütəxəssis hesab olunan Əhməd Bəhmənyar öz dövründə görkəmli ədəbiyyatşünas və tənqidçi kimi şöhrət qazanıb.
İran ədəbiyyatşünaslığına böyük töhfələr verən və bu gün də elmi əhəmiyyətini qoruyub saxlayan onlarla monoqrafiya, dərslik və elmi məqalələrin müəllifi olan Ə. Bəhmənyar fars folklorunun yorulmaz toplayıcılarından idi. Onun zərbməsəllərdən ibarət olan “Dastanname-ye Bəhmənyari” əsəri isə 1978-ci ildə Tehranda işıq üzü görüb.
Ə. Bəhmənyar nəşrə hazırladığı və geniş önsöz yazdığı 3 cildlik “Ərəb ədəbiyyatının tarixi” kitabı ali məktəblərdə dərslik kimi tədris olunub.
Bir ədəbiyyatşünas və tənqidçi kimi geniş maraq dairəsində olan Ə. Bəhmənyar Səlcuqlular sülaləsindən bəhs edən “Zübdət ət-təvarix” kitabını ərəb dilindən fars dilinə tərcümə edib.
Əhməd Bəhmənyar şair idi. Klassik üslubda xoştəb şeirlər yazıb, xatirəsini qələmə alıb. Bu xatirə “Yaddaşt-e əyyam-e əvaraqi” adı ilə Bastani Pərvizi tərəfindən nəşr edilib.
Ədəbiyyatşünaslıq elminin inkişafında əvəzsiz xidmətləri olan görkəmli alimin əsərləri hələ də milyonluq tirajla nəşr olunur.
Ə. Bəhmənyar 1955-ci ildə Tehran şəhərində dünyasını dəyişib, Kərbəla şəhərində dəfn edilib.
Bu kiçik yazımızda Əhməd Bəhmənyarın həyatı və fəaliyyəti, əsərləri, monoqrafiyaları, məqalələri, haqqındakı digər materialları, tərcümələri, redaktə etdiyi işlər tam əhatə olunmayıb. Amma onu tanımaq baxımından yararlıdır.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
ADP sədri ehtimal edir ki, “Tərtər işi” yaxşı araşdırılsa, onun da altından Mehdiyev və əlaltıları çıxacaq
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
