10:19 / 03-07-2025
Hindistanda təbii fəlakət: 50-dən çox insan ölüb
10:00 / 03-07-2025
Avropa İttifaqı Çinə sərt xəbərdarlıq edib
09:59 / 03-07-2025
"Lazurit" nəqliyyat dəhlizinin inkişafı müzakirə olunub
09:44 / 03-07-2025
Bir qrup şəxsin aylıq müavinəti dayandırılıb
09:22 / 03-07-2025
Qırğızıstan prezidenti Azərbaycana işgüzar səfərə gəlir
09:11 / 03-07-2025
İki qəsəbədə qaz təchizatı dayandırılacaq
09:07 / 03-07-2025
Rusiya üzərində 69 PUA vurulub
08:22 / 03-07-2025
Meladzenin Yurmala konsertində qalmaqal olub
08:12 / 03-07-2025
Marsın səhraya çevrilməsinə səbəb nədir?
08:08 / 03-07-2025
Bali sahillərində bərə batıb
08:03 / 03-07-2025
Odessada partlayışlar baş verib
07:59 / 03-07-2025
ABŞ-la hərbi ittifaqda, Rusiya ilə praqmatik münasibətdə
07:53 / 03-07-2025
Tramp Ukrayna ilə bağlı hansı addımı atacaq?
22:44 / 02-07-2025
Ayxan Cavadov Avropa çempionu olub
21:18 / 02-07-2025
Azərbaycan və Özbəkistan prezidentləri görüşüblər - (Yenilənib) - Fotolar
21:11 / 02-07-2025
Göygöldə təcili tibbi yardım briqadasına hücum olub
20:57 / 02-07-2025
İlham Əliyev və Özbəkistan prezidenti “Sea Breeze”də - Fotolar
20:51 / 02-07-2025
Yekaterinburqda həbs olunan azərbaycanlıların sayı səkkizə çatıb - Yenilənib
19:09 / 02-07-2025
Çexiya rusiyalı məmura sanksiya tətbiq edib
18:55 / 02-07-2025
Roma Papası Türkiyəyə səfər etmək niyyətindədir
18:41 / 02-07-2025
Türkiyədə yenidən zəlzələ baş verib
18:32 / 02-07-2025
Bakıda “Özbəkistan” parkının təməli qoyulub
18:01 / 02-07-2025
Kibercinayətkarlıqda təqsirləndirilən dəstə üzvlərinin məhkəməsi başlayıb
17:54 / 02-07-2025
Əli Əsədov Əfqanıstanın Baş nazirinin müavini ilə görüşüb
17:25 / 02-07-2025
Rusiyanın Bakıdakı səfiri Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb
17:18 / 02-07-2025
Daha üç şəhidimizin dəfn mərasimi olacaq - Fotolar
17:05 / 02-07-2025
Məhkəmə vəzifəli şəxslərin cinayət əməlini araşdıracaq
16:55 / 02-07-2025
Professor: Rusiya başını itirmiş ayı kimi davranır
16:22 / 02-07-2025
Tramp Putinin işğal siyasətinə laqeyd yanaşır
13:16 / 29-06-2025
Putin Rusiyada şovinizmi qızışdırır
17:57 / 30-06-2025
Bakıda əməliyyat: FTX-nın iki əməkdaşı saxlanılıb - (Yenilənib) - Fotolar
15:08 / 30-06-2025
Professor: Şovinizm Rusiyanı uçuruma aparır
11:12 / 28-06-2025
Rəsmi Bakı Rusiyada azərbaycanlılara hücumlarla bağlı bəyanat yayıb
21:03 / 30-06-2025
Rusiyada öldürülən qardaşların cənazəsi Azərbaycana gətirilib - (Yenilənib)
13:20 / 29-06-2025
Rezidenturaya qəbul imtahanı keçirilib - (Yenilənib)
13:01 / 01-07-2025
Ərdoğan “ikinci vətən”indən niyə küsüb?
00:40 / 29-06-2025
Aleksey Overçukun Azərbaycana səfəri ləğv olunub
21:41 / 28-06-2025
Zaxarovadan azərbaycanlılarıın saxlanılması haqqında - Açıqlama
13:16 / 02-07-2025
Mədəniyyət nazirinə kulturoloji tövsiyə - Akif Əli yazır
14:15 / 30-06-2025
Qarabağa növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
Ədəb və əxlaqı öyrənin - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 10-05-2022 12:09 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Jurnalist-etnoqraf
İran ədəbiyyatşünaslığında özünəməxsus yer tutan alimlərdən biri də Məhəmmədcəfər Məhcubdur. Məhsuldar və yorulmaz fəaliyyəti ilə ədəbiyyatşünaslıq elminin dinamik inkişafına qayğısını əsirgəməyən bu alimi Azərbaycan oxucuları tanımır.
23 avqust 1924-cü ildə Qacarlar dövlətinin paytaxtı Tehran şəhərində dünyaya gələn Məhəmmədcəfər Məhcubun əsl adı Əmir olub. Atası Əliəkbər 1871-ci ildə Tehranda doğulmasına baxmayaraq, uluları Bəxtiyari tərəfdən gəliblər.
Məhəmmədcəfər Məhcub ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında aldıqdan sonra orta məktəbdə oxuyub.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1944-cü ildə İran Milli Məclisində stenoqrafçı işləyib.
Məhəmmədcəfər Məhcub sonra Tehran Universitetinin siyasi elmlər fakültəsinə daxil olub. 1948-ci ildə universiteti bitirib. Ədəbiyyata bağlı olduğundan magistr pilləsini bu fənn üzrə oxuyub. 1954-cü ildə bu pillədə bitirib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1957-ci ildə İran Fəlsəfə və Sosiologiya cəmiyyətinin üzvü olub.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1963-cü ildə “Fars şeirində Xorasani üslubu”nu tədqiq edib, elmlər doktoru adına layiq görülüb. Sonra Ali Müəllimlər Universitetində (Daneşqah-e Tərbiyete Müəllimanda) dərs deyib. Daha sonra da Tehran Universitetinin müəllimi olub.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1971-ci ildən 1972-ci ilədək Oksford Universitetində professor ünvanı qazanıb.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1973-cü ildən Strasburq Universitetində fars ədəbiyyatını tədris edib.
Görkəmli mütəxəssis və şəxsiyyət, böyük ədəbiyyatçı-alim və pedaqoq Məhəmmədcəfər Məhcub 1975-ci ildə Pakistanda İran mədəniyyətinin təmsilçisi olub.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1979-cu ilədək İran Elmlər Akademiyasının Ədəbiyyat və dil bölümünə başçılıq edib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1982-ci ildən 1984-cü ilədək Strasburq Universitetində fars ədəbiyyatından dərs deyib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1984-cü ildən vəfatınadək ABŞ-ın Kaliforniya ştatının Berkli Universitetində Fars ədəbiyyatını tədris edib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 17 fefral 1996-cı ildə ABŞ-ın Los-Anceles şəhərində dünyasını dəyişib.
M. Məhcub Tudə partiyasının üzvü idi.
O, eyni zamanda təcrübəli mətnşünas kimi bir çox kitabları çapa hazırlayıb. Bunların arasında Fəxrəddin Əsəd Gürganinin “Vis o Ramin” (Tehran, 1959), Qaani Şirazinin “Divan-e Qaani-e Şirazi: ba müqəddəma-ye enteqadi o şərḥ” (Tehran, 1957), Süruş İsfahaninin “Divan-e Soruş-e Eṣfahani” (Tehran, 1960), Əbülqasim Firdovsinin “Afarin-e Firdovsi” (Tehran, 1992), Übeyd Zakaninin “Külliyat-e ʿObayd-e Zakani” (Nyu-York, 1999) əsərləri var.
M. Məhcub “Vis və Ramin” əsəri haqqında yazır ki, “Fəxrəddin Gurganinin “Vis və Ramin” poeması üçün seçdiyi vəzn çox bəyənilmişdir. Belə ki, aşiqanə məsnəvi yazan şairlərin ən şöhrətlisi, “Xosrov və Şirin”in müəllifi Nizami Gəncəvi də onun vəznini və bəzi tərkib hissələrini təqlid etmişdir. (Fəxrəddin Gurgani, Vis və Ramin. Məhəmmədcəfər Məhcubun səyi ilə, Tehran, 1959, s. 92)
M. Məhcub çoxcəhətli yaradıcılıq fəaliyyətinə malik olan universal şəxsiyyətdir. Bu böyük yaradıcı şəxsiyyət ilk növbədə folklorşünaslığın elm kimi əsas yaradıcılarından olmaqla bərabər, həm də tanınmış mətnşünas və tərcüməçi kimi də ad-san qazanıb. Bir çox dastanlarının toplanması, tərtibi və nəşri istiqamətində Məhcubun fəaliyyəti danılmazdır. Nəşr etdirdiyi əsərlərdən “Dər bəra-ye Kəlilə və Dimnə: Tarixça, tərcüməha, və do bab-e tərcüma naşoda əz Kəlilə və Dimnə” (Tehran, 1957), “Əmir Arsalan: ba müqəddima-i dər əḥval-e müəllif və müarrefi-e ketab” (Tehran, 1961), “Sindbadnamə-ye mənẓum, soruda-ye ʿAzod-e Yəzdi”, (Tehran, 2002) və digər kitabları göstərmək olar.
Epos mədəniyyətinin dərin bilicisi olan görkəmli alimin «Əmir Ərsalan» dastanının elmi dövriyyəyə qaytarılmasında da xidmətləri böyükdür.
Onu da qeyd etməliyik ki, alimin elmi fəaliyyəti, əsasən, epik folklorun tədqiqi ilə bağlıdır. M. Məhcub həmçinin öz tədqiqatında nağıllara toxunub, bu mövzuda fundamental araşdırmalar aparıb, bu janra yüksək qiymət verərək onu digər folklor janrları ilə müqayisə edib.
M. Məhcubun sanballı elmi-tədqiqat əsərləri müasir dövrdə ədəbiyyatşünaslıq üçün etibarlı istinad mənbəyi və mötəbər bələdçidir. Bu əsərlərdən “Fənn-e neqareş ya rahnema-ye enşa” (Tehran, 1954), “Fərhəng-e lüḡət-e ʿamiyana” (Tehran, 1962), “Səbk-e Xoraṣani dər şeir-e farsi” (Tehran, 1966), “Taraeq al-ḥəqaeq” (Tehran, 1966), “Fotovvat-nama-ye solṭani” (Tehran, 1971) və digərlərini nişan vermək mümkündür.
M. Məhcub imzası elmi və ədəbi orqanlarda ciddi və sanballı məqalələrin, ədəbi-publisist əsərlərin müəllifi kimi tanınıb. Bir çox tədqiqatçıların əlyazma mətnlərinin sistemləşirilməsi və elmi redaktəsi işində də Məhcunun bilik və bacarığından faydalanıblar.
İran filoloji fikrində folklorşünaslığın ayrıca elmi istiqamət kimi formalaşmasında, bu sahənin sistemli elmi-nəzəri təhlillər kontekstinə çevrilməsində də M. Məhcubun xidmətləri təkrarsız və unudulmazdır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 10-05-2022 12:09 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Jurnalist-etnoqraf
İran ədəbiyyatşünaslığında özünəməxsus yer tutan alimlərdən biri də Məhəmmədcəfər Məhcubdur. Məhsuldar və yorulmaz fəaliyyəti ilə ədəbiyyatşünaslıq elminin dinamik inkişafına qayğısını əsirgəməyən bu alimi Azərbaycan oxucuları tanımır.
23 avqust 1924-cü ildə Qacarlar dövlətinin paytaxtı Tehran şəhərində dünyaya gələn Məhəmmədcəfər Məhcubun əsl adı Əmir olub. Atası Əliəkbər 1871-ci ildə Tehranda doğulmasına baxmayaraq, uluları Bəxtiyari tərəfdən gəliblər.
Məhəmmədcəfər Məhcub ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında aldıqdan sonra orta məktəbdə oxuyub.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1944-cü ildə İran Milli Məclisində stenoqrafçı işləyib.
Məhəmmədcəfər Məhcub sonra Tehran Universitetinin siyasi elmlər fakültəsinə daxil olub. 1948-ci ildə universiteti bitirib. Ədəbiyyata bağlı olduğundan magistr pilləsini bu fənn üzrə oxuyub. 1954-cü ildə bu pillədə bitirib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1957-ci ildə İran Fəlsəfə və Sosiologiya cəmiyyətinin üzvü olub.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1963-cü ildə “Fars şeirində Xorasani üslubu”nu tədqiq edib, elmlər doktoru adına layiq görülüb. Sonra Ali Müəllimlər Universitetində (Daneşqah-e Tərbiyete Müəllimanda) dərs deyib. Daha sonra da Tehran Universitetinin müəllimi olub.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1971-ci ildən 1972-ci ilədək Oksford Universitetində professor ünvanı qazanıb.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1973-cü ildən Strasburq Universitetində fars ədəbiyyatını tədris edib.
Görkəmli mütəxəssis və şəxsiyyət, böyük ədəbiyyatçı-alim və pedaqoq Məhəmmədcəfər Məhcub 1975-ci ildə Pakistanda İran mədəniyyətinin təmsilçisi olub.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1979-cu ilədək İran Elmlər Akademiyasının Ədəbiyyat və dil bölümünə başçılıq edib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1982-ci ildən 1984-cü ilədək Strasburq Universitetində fars ədəbiyyatından dərs deyib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1984-cü ildən vəfatınadək ABŞ-ın Kaliforniya ştatının Berkli Universitetində Fars ədəbiyyatını tədris edib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 17 fefral 1996-cı ildə ABŞ-ın Los-Anceles şəhərində dünyasını dəyişib.
M. Məhcub Tudə partiyasının üzvü idi.
O, eyni zamanda təcrübəli mətnşünas kimi bir çox kitabları çapa hazırlayıb. Bunların arasında Fəxrəddin Əsəd Gürganinin “Vis o Ramin” (Tehran, 1959), Qaani Şirazinin “Divan-e Qaani-e Şirazi: ba müqəddəma-ye enteqadi o şərḥ” (Tehran, 1957), Süruş İsfahaninin “Divan-e Soruş-e Eṣfahani” (Tehran, 1960), Əbülqasim Firdovsinin “Afarin-e Firdovsi” (Tehran, 1992), Übeyd Zakaninin “Külliyat-e ʿObayd-e Zakani” (Nyu-York, 1999) əsərləri var.
M. Məhcub “Vis və Ramin” əsəri haqqında yazır ki, “Fəxrəddin Gurganinin “Vis və Ramin” poeması üçün seçdiyi vəzn çox bəyənilmişdir. Belə ki, aşiqanə məsnəvi yazan şairlərin ən şöhrətlisi, “Xosrov və Şirin”in müəllifi Nizami Gəncəvi də onun vəznini və bəzi tərkib hissələrini təqlid etmişdir. (Fəxrəddin Gurgani, Vis və Ramin. Məhəmmədcəfər Məhcubun səyi ilə, Tehran, 1959, s. 92)
M. Məhcub çoxcəhətli yaradıcılıq fəaliyyətinə malik olan universal şəxsiyyətdir. Bu böyük yaradıcı şəxsiyyət ilk növbədə folklorşünaslığın elm kimi əsas yaradıcılarından olmaqla bərabər, həm də tanınmış mətnşünas və tərcüməçi kimi də ad-san qazanıb. Bir çox dastanlarının toplanması, tərtibi və nəşri istiqamətində Məhcubun fəaliyyəti danılmazdır. Nəşr etdirdiyi əsərlərdən “Dər bəra-ye Kəlilə və Dimnə: Tarixça, tərcüməha, və do bab-e tərcüma naşoda əz Kəlilə və Dimnə” (Tehran, 1957), “Əmir Arsalan: ba müqəddima-i dər əḥval-e müəllif və müarrefi-e ketab” (Tehran, 1961), “Sindbadnamə-ye mənẓum, soruda-ye ʿAzod-e Yəzdi”, (Tehran, 2002) və digər kitabları göstərmək olar.
Epos mədəniyyətinin dərin bilicisi olan görkəmli alimin «Əmir Ərsalan» dastanının elmi dövriyyəyə qaytarılmasında da xidmətləri böyükdür.
Onu da qeyd etməliyik ki, alimin elmi fəaliyyəti, əsasən, epik folklorun tədqiqi ilə bağlıdır. M. Məhcub həmçinin öz tədqiqatında nağıllara toxunub, bu mövzuda fundamental araşdırmalar aparıb, bu janra yüksək qiymət verərək onu digər folklor janrları ilə müqayisə edib.
M. Məhcubun sanballı elmi-tədqiqat əsərləri müasir dövrdə ədəbiyyatşünaslıq üçün etibarlı istinad mənbəyi və mötəbər bələdçidir. Bu əsərlərdən “Fənn-e neqareş ya rahnema-ye enşa” (Tehran, 1954), “Fərhəng-e lüḡət-e ʿamiyana” (Tehran, 1962), “Səbk-e Xoraṣani dər şeir-e farsi” (Tehran, 1966), “Taraeq al-ḥəqaeq” (Tehran, 1966), “Fotovvat-nama-ye solṭani” (Tehran, 1971) və digərlərini nişan vermək mümkündür.
M. Məhcub imzası elmi və ədəbi orqanlarda ciddi və sanballı məqalələrin, ədəbi-publisist əsərlərin müəllifi kimi tanınıb. Bir çox tədqiqatçıların əlyazma mətnlərinin sistemləşirilməsi və elmi redaktəsi işində də Məhcunun bilik və bacarığından faydalanıblar.
İran filoloji fikrində folklorşünaslığın ayrıca elmi istiqamət kimi formalaşmasında, bu sahənin sistemli elmi-nəzəri təhlillər kontekstinə çevrilməsində də M. Məhcubun xidmətləri təkrarsız və unudulmazdır.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
