00:00 / 20-05-2022
Müharibə nəticəsində Ukraynada ölənlərin sayı açıqlanıb
23:23 / 19-05-2022
İlham Əliyev, Şarl Mişel və Nikol Paşinyan növbəti dəfə görüşəcək
23:23 / 19-05-2022
Çavuşoğlu: “Ermənistan Azərbaycanın xoş niyyətli yaxınlaşmalara cavab verməlidir”
22:17 / 19-05-2022
Mədəniyyət Nazirliyi Xalq artistinin ölümü ilə bağlı nekroloq yayıb
20:54 / 19-05-2022
ABŞ Ukraynaya əlavə 100 milyon dollar yardım ayırıb
20:18 / 19-05-2022
14 ölkədən Azərbaycana uçuşlar bərpa olunur – Siyahı
19:56 / 19-05-2022
Rusiyaya qarşı hərbi tribunal yaradılır
19:41 / 19-05-2022
İran prezidenti İlham Əliyevi ölkəsinə səfərə dəvət edib
18:55 / 19-05-2022
Xalq artisti vəfat edib - Foto
18:45 / 19-05-2022
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması üçün yeni sənəd hazırlanır
18:38 / 19-05-2022
Ordumuzun mövqeləri yenidən atəşə tutulub
18:27 / 19-05-2022
ICESCO-nun Baş direktoru Şuşada: “Bura mədəniyyətin paytaxtıdır”
18:21 / 19-05-2022
Özəlləşdirmədən əldə edilən vəsaitdən istifadə qaydası dəyişib
18:16 / 19-05-2022
Üzüm tingləri ilə bağlı yeni dövlət standartı təsdiqlənib
18:05 / 19-05-2022
Şahin Mustafayev İran prezidenti ilə görüşüb
18:04 / 19-05-2022
Azərbaycan əleyhinə növbəti kampaniya başlayır
18:00 / 19-05-2022
Əfv Komissiyası daha 100-dən çox müraciətə baxıb
17:51 / 19-05-2022
Bakıda ICESCO-nun regional ofisi açılacaq
17:43 / 19-05-2022
Milli Məclisin daha bir komitəsinin iclasında 13 məsələ müzakirə olunub
17:35 / 19-05-2022
71 yaşlı sabiq baş həkimə ağır cəza verilib
17:23 / 19-05-2022
Sabiq icra başçısı barədə həbs müddəti uzadılıb
17:20 / 19-05-2022
Azərbaycan səfirliyi Türkiyəni millli bayramı münasibətilə təbrik edib
17:09 / 19-05-2022
Mərkəzi Bank dolların sabaha olan rəsmi məzənnəsini açıqlayıb
17:01 / 19-05-2022
Daha bir partiyaya ofis verilib
16:57 / 19-05-2022
Bakıda multikultural perspektivlərlə bağlı beynəlxalq konfrans keçirilib
16:42 / 19-05-2022
DÇ-2022: hakimlərin adları açıqlanıb
16:36 / 19-05-2022
Ölkəmizdə koronavirusa yoluxma sayı açıqlanıb
16:32 / 19-05-2022
Gender komissiyalarının yaradıldığı bələdiyyələr məlum olub
11:34 / 19-05-2022

08:56 / 17-05-2022

17:53 / 16-05-2022

11:02 / 19-05-2022

12:57 / 17-05-2022

15:49 / 16-05-2022

16:21 / 17-05-2022

12:50 / 17-05-2022

13:49 / 19-05-2022

12:53 / 19-05-2022

11:32 / 17-05-2022

Ədəb və əxlaqı öyrənin - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 10-05-2022 12:09 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Jurnalist-etnoqraf
İran ədəbiyyatşünaslığında özünəməxsus yer tutan alimlərdən biri də Məhəmmədcəfər Məhcubdur. Məhsuldar və yorulmaz fəaliyyəti ilə ədəbiyyatşünaslıq elminin dinamik inkişafına qayğısını əsirgəməyən bu alimi Azərbaycan oxucuları tanımır.
23 avqust 1924-cü ildə Qacarlar dövlətinin paytaxtı Tehran şəhərində dünyaya gələn Məhəmmədcəfər Məhcubun əsl adı Əmir olub. Atası Əliəkbər 1871-ci ildə Tehranda doğulmasına baxmayaraq, uluları Bəxtiyari tərəfdən gəliblər.
Məhəmmədcəfər Məhcub ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında aldıqdan sonra orta məktəbdə oxuyub.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1944-cü ildə İran Milli Məclisində stenoqrafçı işləyib.
Məhəmmədcəfər Məhcub sonra Tehran Universitetinin siyasi elmlər fakültəsinə daxil olub. 1948-ci ildə universiteti bitirib. Ədəbiyyata bağlı olduğundan magistr pilləsini bu fənn üzrə oxuyub. 1954-cü ildə bu pillədə bitirib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1957-ci ildə İran Fəlsəfə və Sosiologiya cəmiyyətinin üzvü olub.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1963-cü ildə “Fars şeirində Xorasani üslubu”nu tədqiq edib, elmlər doktoru adına layiq görülüb. Sonra Ali Müəllimlər Universitetində (Daneşqah-e Tərbiyete Müəllimanda) dərs deyib. Daha sonra da Tehran Universitetinin müəllimi olub.

Məhəmmədcəfər Məhcub 1971-ci ildən 1972-ci ilədək Oksford Universitetində professor ünvanı qazanıb.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1973-cü ildən Strasburq Universitetində fars ədəbiyyatını tədris edib.
Görkəmli mütəxəssis və şəxsiyyət, böyük ədəbiyyatçı-alim və pedaqoq Məhəmmədcəfər Məhcub 1975-ci ildə Pakistanda İran mədəniyyətinin təmsilçisi olub.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1979-cu ilədək İran Elmlər Akademiyasının Ədəbiyyat və dil bölümünə başçılıq edib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1982-ci ildən 1984-cü ilədək Strasburq Universitetində fars ədəbiyyatından dərs deyib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1984-cü ildən vəfatınadək ABŞ-ın Kaliforniya ştatının Berkli Universitetində Fars ədəbiyyatını tədris edib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 17 fefral 1996-cı ildə ABŞ-ın Los-Anceles şəhərində dünyasını dəyişib.
M. Məhcub Tudə partiyasının üzvü idi.
O, eyni zamanda təcrübəli mətnşünas kimi bir çox kitabları çapa hazırlayıb. Bunların arasında Fəxrəddin Əsəd Gürganinin “Vis o Ramin” (Tehran, 1959), Qaani Şirazinin “Divan-e Qaani-e Şirazi: ba müqəddəma-ye enteqadi o şərḥ” (Tehran, 1957), Süruş İsfahaninin “Divan-e Soruş-e Eṣfahani” (Tehran, 1960), Əbülqasim Firdovsinin “Afarin-e Firdovsi” (Tehran, 1992), Übeyd Zakaninin “Külliyat-e ʿObayd-e Zakani” (Nyu-York, 1999) əsərləri var.
M. Məhcub “Vis və Ramin” əsəri haqqında yazır ki, “Fəxrəddin Gurganinin “Vis və Ramin” poeması üçün seçdiyi vəzn çox bəyənilmişdir. Belə ki, aşiqanə məsnəvi yazan şairlərin ən şöhrətlisi, “Xosrov və Şirin”in müəllifi Nizami Gəncəvi də onun vəznini və bəzi tərkib hissələrini təqlid etmişdir. (Fəxrəddin Gurgani, Vis və Ramin. Məhəmmədcəfər Məhcubun səyi ilə, Tehran, 1959, s. 92)
M. Məhcub çoxcəhətli yaradıcılıq fəaliyyətinə malik olan universal şəxsiyyətdir. Bu böyük yaradıcı şəxsiyyət ilk növbədə folklorşünaslığın elm kimi əsas yaradıcılarından olmaqla bərabər, həm də tanınmış mətnşünas və tərcüməçi kimi də ad-san qazanıb. Bir çox dastanlarının toplanması, tərtibi və nəşri istiqamətində Məhcubun fəaliyyəti danılmazdır. Nəşr etdirdiyi əsərlərdən “Dər bəra-ye Kəlilə və Dimnə: Tarixça, tərcüməha, və do bab-e tərcüma naşoda əz Kəlilə və Dimnə” (Tehran, 1957), “Əmir Arsalan: ba müqəddima-i dər əḥval-e müəllif və müarrefi-e ketab” (Tehran, 1961), “Sindbadnamə-ye mənẓum, soruda-ye ʿAzod-e Yəzdi”, (Tehran, 2002) və digər kitabları göstərmək olar.
Epos mədəniyyətinin dərin bilicisi olan görkəmli alimin «Əmir Ərsalan» dastanının elmi dövriyyəyə qaytarılmasında da xidmətləri böyükdür.

Onu da qeyd etməliyik ki, alimin elmi fəaliyyəti, əsasən, epik folklorun tədqiqi ilə bağlıdır. M. Məhcub həmçinin öz tədqiqatında nağıllara toxunub, bu mövzuda fundamental araşdırmalar aparıb, bu janra yüksək qiymət verərək onu digər folklor janrları ilə müqayisə edib.
M. Məhcubun sanballı elmi-tədqiqat əsərləri müasir dövrdə ədəbiyyatşünaslıq üçün etibarlı istinad mənbəyi və mötəbər bələdçidir. Bu əsərlərdən “Fənn-e neqareş ya rahnema-ye enşa” (Tehran, 1954), “Fərhəng-e lüḡət-e ʿamiyana” (Tehran, 1962), “Səbk-e Xoraṣani dər şeir-e farsi” (Tehran, 1966), “Taraeq al-ḥəqaeq” (Tehran, 1966), “Fotovvat-nama-ye solṭani” (Tehran, 1971) və digərlərini nişan vermək mümkündür.
M. Məhcub imzası elmi və ədəbi orqanlarda ciddi və sanballı məqalələrin, ədəbi-publisist əsərlərin müəllifi kimi tanınıb. Bir çox tədqiqatçıların əlyazma mətnlərinin sistemləşirilməsi və elmi redaktəsi işində də Məhcunun bilik və bacarığından faydalanıblar.
İran filoloji fikrində folklorşünaslığın ayrıca elmi istiqamət kimi formalaşmasında, bu sahənin sistemli elmi-nəzəri təhlillər kontekstinə çevrilməsində də M. Məhcubun xidmətləri təkrarsız və unudulmazdır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 10-05-2022 12:09 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Jurnalist-etnoqraf
İran ədəbiyyatşünaslığında özünəməxsus yer tutan alimlərdən biri də Məhəmmədcəfər Məhcubdur. Məhsuldar və yorulmaz fəaliyyəti ilə ədəbiyyatşünaslıq elminin dinamik inkişafına qayğısını əsirgəməyən bu alimi Azərbaycan oxucuları tanımır.
23 avqust 1924-cü ildə Qacarlar dövlətinin paytaxtı Tehran şəhərində dünyaya gələn Məhəmmədcəfər Məhcubun əsl adı Əmir olub. Atası Əliəkbər 1871-ci ildə Tehranda doğulmasına baxmayaraq, uluları Bəxtiyari tərəfdən gəliblər.
Məhəmmədcəfər Məhcub ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında aldıqdan sonra orta məktəbdə oxuyub.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1944-cü ildə İran Milli Məclisində stenoqrafçı işləyib.
Məhəmmədcəfər Məhcub sonra Tehran Universitetinin siyasi elmlər fakültəsinə daxil olub. 1948-ci ildə universiteti bitirib. Ədəbiyyata bağlı olduğundan magistr pilləsini bu fənn üzrə oxuyub. 1954-cü ildə bu pillədə bitirib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1957-ci ildə İran Fəlsəfə və Sosiologiya cəmiyyətinin üzvü olub.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1963-cü ildə “Fars şeirində Xorasani üslubu”nu tədqiq edib, elmlər doktoru adına layiq görülüb. Sonra Ali Müəllimlər Universitetində (Daneşqah-e Tərbiyete Müəllimanda) dərs deyib. Daha sonra da Tehran Universitetinin müəllimi olub.

Məhəmmədcəfər Məhcub 1971-ci ildən 1972-ci ilədək Oksford Universitetində professor ünvanı qazanıb.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1973-cü ildən Strasburq Universitetində fars ədəbiyyatını tədris edib.
Görkəmli mütəxəssis və şəxsiyyət, böyük ədəbiyyatçı-alim və pedaqoq Məhəmmədcəfər Məhcub 1975-ci ildə Pakistanda İran mədəniyyətinin təmsilçisi olub.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1979-cu ilədək İran Elmlər Akademiyasının Ədəbiyyat və dil bölümünə başçılıq edib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1982-ci ildən 1984-cü ilədək Strasburq Universitetində fars ədəbiyyatından dərs deyib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 1984-cü ildən vəfatınadək ABŞ-ın Kaliforniya ştatının Berkli Universitetində Fars ədəbiyyatını tədris edib.
Məhəmmədcəfər Məhcub 17 fefral 1996-cı ildə ABŞ-ın Los-Anceles şəhərində dünyasını dəyişib.
M. Məhcub Tudə partiyasının üzvü idi.
O, eyni zamanda təcrübəli mətnşünas kimi bir çox kitabları çapa hazırlayıb. Bunların arasında Fəxrəddin Əsəd Gürganinin “Vis o Ramin” (Tehran, 1959), Qaani Şirazinin “Divan-e Qaani-e Şirazi: ba müqəddəma-ye enteqadi o şərḥ” (Tehran, 1957), Süruş İsfahaninin “Divan-e Soruş-e Eṣfahani” (Tehran, 1960), Əbülqasim Firdovsinin “Afarin-e Firdovsi” (Tehran, 1992), Übeyd Zakaninin “Külliyat-e ʿObayd-e Zakani” (Nyu-York, 1999) əsərləri var.
M. Məhcub “Vis və Ramin” əsəri haqqında yazır ki, “Fəxrəddin Gurganinin “Vis və Ramin” poeması üçün seçdiyi vəzn çox bəyənilmişdir. Belə ki, aşiqanə məsnəvi yazan şairlərin ən şöhrətlisi, “Xosrov və Şirin”in müəllifi Nizami Gəncəvi də onun vəznini və bəzi tərkib hissələrini təqlid etmişdir. (Fəxrəddin Gurgani, Vis və Ramin. Məhəmmədcəfər Məhcubun səyi ilə, Tehran, 1959, s. 92)
M. Məhcub çoxcəhətli yaradıcılıq fəaliyyətinə malik olan universal şəxsiyyətdir. Bu böyük yaradıcı şəxsiyyət ilk növbədə folklorşünaslığın elm kimi əsas yaradıcılarından olmaqla bərabər, həm də tanınmış mətnşünas və tərcüməçi kimi də ad-san qazanıb. Bir çox dastanlarının toplanması, tərtibi və nəşri istiqamətində Məhcubun fəaliyyəti danılmazdır. Nəşr etdirdiyi əsərlərdən “Dər bəra-ye Kəlilə və Dimnə: Tarixça, tərcüməha, və do bab-e tərcüma naşoda əz Kəlilə və Dimnə” (Tehran, 1957), “Əmir Arsalan: ba müqəddima-i dər əḥval-e müəllif və müarrefi-e ketab” (Tehran, 1961), “Sindbadnamə-ye mənẓum, soruda-ye ʿAzod-e Yəzdi”, (Tehran, 2002) və digər kitabları göstərmək olar.
Epos mədəniyyətinin dərin bilicisi olan görkəmli alimin «Əmir Ərsalan» dastanının elmi dövriyyəyə qaytarılmasında da xidmətləri böyükdür.

Onu da qeyd etməliyik ki, alimin elmi fəaliyyəti, əsasən, epik folklorun tədqiqi ilə bağlıdır. M. Məhcub həmçinin öz tədqiqatında nağıllara toxunub, bu mövzuda fundamental araşdırmalar aparıb, bu janra yüksək qiymət verərək onu digər folklor janrları ilə müqayisə edib.
M. Məhcubun sanballı elmi-tədqiqat əsərləri müasir dövrdə ədəbiyyatşünaslıq üçün etibarlı istinad mənbəyi və mötəbər bələdçidir. Bu əsərlərdən “Fənn-e neqareş ya rahnema-ye enşa” (Tehran, 1954), “Fərhəng-e lüḡət-e ʿamiyana” (Tehran, 1962), “Səbk-e Xoraṣani dər şeir-e farsi” (Tehran, 1966), “Taraeq al-ḥəqaeq” (Tehran, 1966), “Fotovvat-nama-ye solṭani” (Tehran, 1971) və digərlərini nişan vermək mümkündür.
M. Məhcub imzası elmi və ədəbi orqanlarda ciddi və sanballı məqalələrin, ədəbi-publisist əsərlərin müəllifi kimi tanınıb. Bir çox tədqiqatçıların əlyazma mətnlərinin sistemləşirilməsi və elmi redaktəsi işində də Məhcunun bilik və bacarığından faydalanıblar.
İran filoloji fikrində folklorşünaslığın ayrıca elmi istiqamət kimi formalaşmasında, bu sahənin sistemli elmi-nəzəri təhlillər kontekstinə çevrilməsində də M. Məhcubun xidmətləri təkrarsız və unudulmazdır.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır