15:08 / 30-09-2023
Baş Prokurorluq: separatçı qurumun daha iki təmsilçisi həbs olunub
14:52 / 30-09-2023
Silah-sursat və döyüş texnikası müsadirə olunub - Video
13:06 / 30-09-2023
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:38 / 30-09-2023
Prezident İlham Əliyev Beynəlxalq Astronavtika Federasiyasının prezidentini qəbul edib - Yenilənib
12:35 / 30-09-2023
Milli Qəhrəman Fəxri Xiyabanda dəfn edilib - Fotolar
11:43 / 30-09-2023
XİN: "Ermənistanın Azərbaycana qarşı irəli sürdüyü növbəti iddialar tamamilə əsassızdır"
11:35 / 30-09-2023
Müsadirə edilən artilleriya qurğuları... - Video
11:06 / 30-09-2023
Abşeronda dava: 3 nəfər bir-birlərini bıçaqlayıb, biri ölüb
09:58 / 30-09-2023
Elizabet - Akif Abbasovun tərcüməsi
09:15 / 30-09-2023
Qarabağdakı döyüş mövqeləri ləğv edilir - Video
02:04 / 30-09-2023
Nyu-Yorkda fövqəladə vəziyyət elan edilib - Fotolar
22:02 / 29-09-2023
Şuşa-Xankəndi yolunda tərk edilmiş döyüş mövqeləri... - Video
21:59 / 29-09-2023
Belçikada kilsədə rüsvayçılıq - Din xadimləri illərlə uşaqları zorlayıblar
19:48 / 29-09-2023
İlham Əliyev Zəngilanda Forumda: "Bizim səbrimizlə oynamasınlar" - Tam mətn - Fotolar (Yenilənib)
19:24 / 29-09-2023
İşçi qrup üzvlərinin Xankəndiyə səfəri nəzərdə tutulub
19:20 / 29-09-2023
Yevlaxda ermənilərlə növbəti görüş keçirilib - (Yenilənib) - Foto
19:18 / 29-09-2023
Yeddi ölkə Ukrayna üçün sursat sifarişi verib
19:07 / 29-09-2023
Üç ölkə qanunsuz miqrasiyaya qarşı işçi qrup yaradır
18:50 / 29-09-2023
Ukraynalı diversantlar Rusiya ərazisinə daxil olmağa cəhd ediblər
18:13 / 29-09-2023
Qarabağda müsadirə edilmiş döyüş texnikası, silah və sursatın yeni - Siyahısı (Yenilənib)
18:03 / 29-09-2023
Separatçı rejimin keçmiş “müdafiə naziri” Laçında ələ keçib
17:58 / 29-09-2023
Mikayıl Cabbarov Gürcüstana səfər edib
17:48 / 29-09-2023
FHN: "Xankəndi yaxınlığında partlayışda 48 nəfərin cəsədi çıxarılıb" - Video
17:35 / 29-09-2023
Bakıda əməliyyat: daha üç nəfər tutulub
17:17 / 29-09-2023
Xaricdə doktorantura təhsilinə dair sənəd qəbulunun müddəti uzadılıb
16:56 / 29-09-2023
Azərbaycan BMT-nin müvafiq qurumlarını Qarabağ bölgəsinə dəvət edib
16:33 / 29-09-2023
Qarabağda terrorlar törədən general-mayor həbs edilib - (Video) - Yenilənib
16:11 / 29-09-2023
İlham Əliyev: "Biz Qafqazda sülh və sabitlik istəyirik"
15:48 / 29-09-2023
Prezident: "Biz Qarabağın erməni əhalisinin hüquqlarını təmin edəcəyik"
09:31 / 27-09-2023
Şadlıq sarayında yanğın: yüzdən çox insan ölüb, çoxsaylı yaralı var - (Video) - Yenilənib
16:30 / 25-09-2023
Ağdərə tam olaraq Azərbaycan dövlətinin nəzarətinə keçib
20:08 / 25-09-2023
Rusiyanın Cənubi Qafqaz siyasəti müzakirə olunub - Fotolar
14:14 / 27-09-2023
Separatçı Ruben Vardanyan sərhəddə saxlanılıb - (Yenilənib+)
16:17 / 25-09-2023
Əliyev ilə Ərdoğan Naxçıvanda: qaz boru kəmərinin təməlqoyma mərasimi olub (Yenilənib)
11:50 / 26-09-2023
13 550 erməni Qarabağı tərk edib
00:05 / 26-09-2023
“Qənirə Paşayevanın ölməsi ilə bağlı yayılan xəbər yalandır”
00:01 / 26-09-2023
Bakıdan Xankəndinə tibbi yardım göndərilib
00:04 / 27-09-2023
Azərbaycanda Anım Günüdür
19:55 / 27-09-2023
Xocalı soyqırımına görə axtarışda olan terrorçu Laçında ələ keçib
18:00 / 25-09-2023
Ermənilər Əsgəranı boşaldır
Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
Tarix: 13-09-2021 16:31 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Ənvər Çingizoğlu
Jurnalist-etnoqraf
Biz mühacirətdə olan ayrı-ayrı soylar, şəxsiyyətlər barədə bir sıra materialları, tarixi sənədləri ilk dəfə araşdırıb, oxucuların gözündən iraqda qalanları gün işığına çıxarmışıq. Bu soylardan biri də şəkinskilərdir.
1806-cı ildə Şuşada çar zabiti Lisaneviçin İbrahimxəlil xanı, onun arvadını və ailəsini faciəli surətdə güllələməsi hadisəsi, Səlim xanın Rusiya himayəsindən imtina etməsinə səbəb oldu. Sonra isə vəziyyətin gərginliyini nəzərə alaraq, yenidən çar I Aleksandra məktub yazıb onu bağışlamasını xahiş etdi. Səlim xanın tərəddüd keçirdiyini hiss edən çarizm, onu hakimiyyətdən götürmək üçün, general Nebolsinin başçılığı ilə Şəki üzərinə qoşun göndərdi.
1806-cı il oktyabrın 22-də Şəki yaxınlığında baş verən həlledici döyüşdə Səlim xanın qoşunu məğlub edildi. Səlim məğlub edildikdən sonra, tutulub Tiflisə gətirilib və onun nəsli xanlıq hüququndan məhrum edilib. Sonra isə qaçaraq Abbas mirzənin düşərgəsinə gedib. Abbas mirzə onu və ailəsini Meşkin ətrafında yerləşdirib.
Səlim xan 12 aprel 1826-cı il tarixdə Osmanlı imperiyasının ərazisindəki Kir şəhərində vəfat edib.
Səlim xan Tuti bəyim İbrahimxəlil xan qızı Cavanşirlə ailəli olub. Hüseyn xan, Hacı xan, Əbdürrəhman xan, Salman xan, Süleyman xan adlı oğlanları, Asya bəyim, Fəxrənnisə bəyim adlı qızları var idi.
Məsud xan
Səlim xanın ikinci oğlu Hacı xan Şəki şəhərində anadan olub. Saray təhsili alıb. Atası ilə bərabər İrana qaçıb.
Əminə Pakrəvan yazır: "Özəlliklə mal-mülkləri Gülüstan anlaşmasından sonra Rusiyanın işğalına məruz qaldığından Təbrizə qaçan xanlar bu savaşın həmən başlamasından yanaydılar. Onlar belə hesab edirdilər ki, Qacar dövləti qalib gələcək və bunlar da öz mülklərinə dönəcəklər. Fətəli şah tərəfindən təsdiqlənən savaş planında hər bir xan öz dəstələri ilə ruslara qalmış mülkləri doğrultusunda hücuma başlayacaqdı. Bu üzdən də Mir Mustafa xanın oğlu Mir Həsən xan Ərdəbildən Lənkərana doğru hərəkətə başladı. Söhrab xan Gürcinin də iki alayı ona yardım amacı ilə görəvləndirildi. Şahzadə Şeyx-ül Məluk iki top alayı ilə Ərakdan Muğana tərəf hərəkət etdi. O, Mustafa Şirvaniyə, Hüseyn xan və Hacı xana ilhaq olmalı idi. Mustafa Şirvani, Hüseyn xan və Hacı xan Şəki xanının oğullarıydı. Onların da atalarının mülkü ruslar tərəfindən işğal edilmişdi". (Pakrəvan Ə. Abbas mirzə və Azərbaycan, Bakı, "Qanun", 2007, 208 səh. s.99-100.)
Məşədi Məhəmməd adlı şəxs Səlim xanın oğlu Hacı xanın tapşırığı ilə 1837-ci ildə Şəkiyə gəlib. O, burada özünü xanın varisi kimi qələmə verərək ətrafına xeyli adam toplayıb və çarizm əleyhinə təbliğata başlayıb. 1838-ci il avqustun sonlarında üsyançılar Şəki vilayətinə daxil oldular. Əhalinin əhvali-ruhiyyəsinə güvənən Ağa bəy və Məşədi Məhəmmədin dəstəsi Şəkiyə yaxınlaşdı. Komendant idarəsinin məmurları da orada idilər. İlk həmlədən üstünlüyü ələ alan üsyançılar, qala istisna olmaqla, şəhəri ələ keçirdilər. Sentyabrın əvvəlində Şəkiyə başqa əyalətlərdən əlavə rus qoşun dəstələri gətirildi. Qüvvələr nisbəti dəyişdi. Sentyabrın 3-də üsyançılar Şəkini tərk etdilər. Rutullu Ağa bəy Dağıstana, Məşədi Məhəmməd İrana getdi. Beləliklə, Şəki üsyanı məğlubiyyətə uğradı.
Hacı xan Şəki öncə Fətəli şahın, sonra Məhəmməd şahın sərkərdələrindən olub.
Babək xan
Məhəmmədtağı Lisanülmülk Sipehr yazır ki, Hacı xan Şəki cəld və cəsarətli bir şəxsiyyət idi. (Məhəmmədtağı Lisanülmülk Sipehr, Nasix ət-təvarix, Tehran, Əsatir, 1377)
Hacı xan Şəki 1841-ci ildə, sərdar Hacı Nurməhəmməd xan Dəvəli-Qacardan sonra Xuzistan və Kirmanşahın valisi olub.
Hacı xan Şəki 1842-ci ildə Xuzistanda öldürülüb. (Həqaiqülxəbar-Nasiri, I cild, s.31) Onun yerinə Əbdülhüseyn xan Cavanşir təyin olunub.
Hacı xanın Əbdülqadir xan, Şeyxəli xan adlı oğlanları vardı.
Əbdülqadir xan Hacı xan oğlu Şəki şəhərində doğulmuşdu. Ailə təlim-tərbiyəsi alan Əbdülqadir xan valideynləri ilə bərabər İrana qaçıb. Qacarlar ordusunun Mühacirlər alayında xidmət edib. Şücaülmülk ləqəbini daşıyırdı.
Əbdülqadir xan Şücaülmülk 1879-cu ildə əvvəl sərtib (briqada generalı) rütbəsilə Qacarlar ordusunun Mühacirlər alayının rəisi idi. (Tarixi müntəzəmi Nasiri, 3-cü cild, s.675)
Əbdülqadir xan Şücaülmülk İran Kazak briqadası yaranarkən mühacirlərin bu hərbi birləşməyə cəlb edilməsinə qarşı çıxıb. «Hələ kazak xidmətinə yazılmayan Tehran mühacirləri hərbi nazirin çağırışını duyub, Şah Əbdüləzimdə bəstə əyləşdilər. Fikirləşdilər ki, onları məcburən xidmət etməyə təhrik edəcəklər. (Косоговский В.А. Очерк развития персидской казачьей бригады // Новый Восток. 1923. Кн. 4. С. 392;) Onları bu işə vadar edənlərin biri də Mühacir alayının rəisi, sərtibi əvvəl Şücaülmülk Əbdülqadir xan Şəkinski idi. O, fikirləşirdi ki, mühacirlərin hamısı İran Kazak briqadasına cəlb edilsə, əsgərsiz qalacaq. Buna görə də, alaylara könüllülər cəlb etməyə başladılar.
Əbdülqadir xan Şücaülmülk Mühacir alayının başında bir çox əməliyyatlarda iştirak edib. Qaynaqlarda yazılır ki, o, keşikçibaşının əmrilə Buşehr şəhərinə yürüş edib. (Həqaiqülxəbar-Nasiri, I cild, s.209)
Əbdülqadir xan Şücaülmülk başçılıq etdiyi Mühacirlər alayında sərtib Həsən xan Quba, sərhəng İskəndər xan, sərhəng Kərim xan, sərhəng Əliməhəmməd xan İrəvani, Fərəculla xan, Nəcəfqulu xan, Əli xan Abdulla xan oğlu, Nemətulla bəy, Səməd ağa, yavər Məhəmməd xan Ayrımlı, yavər Hacı xan Ayrımlı, Xəlil xan Ayrımlı, Şeyxəli xan Şəki, Məhəmməd xan Lütfəli xan oğlu, Qulamhüseyn xan, Əliəkbər ağa, Abbas ağa Qaffar xan oğlu təmsil olunurdu. (Etimadüssəltənə, Tarixi-müntəzəmi-Nasiri, s.26)
Əbdülqadir xanın Məhəmmədhəsən xan adlı oğlu vardı.
Məhəmmədhəsən xan Əbdülqadir xan oğlu Şəki Ərdəbil vilayətinin Hacıxanlı obasında dünyaya gəlmişdi. İbtidai təhsilini molla yanında aldıqdan sonra Tehran Nizamiyyə mədrəsəsində (hərbi məktəbdə) oxuyub. Orduda xidmət edib. Naib (leytenant) rütbəsindən sərtib (briqada generalı) rütbəsinədək yüksəlib. Atasının Şücaülmülk ləqəbini daşıyırdı.
Hacı xanın ikinci oğlu Şeyxəli xan Ərdəbil vilayətinin Hacıxanlı obasında anadan olmuşdu. İbtidai təhsilini molla yanında aldıqdan sonra Tehran Nizamiyyə mədrəsəsində (hərbi məktəbdə) oxuyub. Qacarlar ordusunun Mühacirlər alayında xidmət edib. Naib (leytenant) rütbəsindən sərtib (briqada generalı) rütbəsinədək yüksəlib.
Şeyxəli xan Şəki Rza şah Pəhləvinin şahlıq illərində Hərbiyyə akademiyasında dərs deyib.
Şeyxəli xanın Məsud xan, Mənsur xan adlı oğlanları vardı.
Məsud xan Şeyxəli xan oğlu 1917-ci ildə Tehran şəhərində anadan olmuşdu. İbtidai təhsilini mollaxanada və sonra orta məktəbdə oxuyub. Daha sonra Fransaya yollanıb, idman akademiyasında minicilik ixtisasına yiyələnib. İrana qayıdandan sonra orduya çağrılıb. Süvari orduda əsgərlərin təlimi ilə məşğul olub. Sərhəng (polkovnik) rütbəsi ilə ordudan tərxis olunub. İran Çövkən komandasına başçılıq edib.
Karen xan
Məsud xan Şəki Tehranda “Məktəbi-Şəki” adlı minicilik məktəbi açıb. Onun və türkmən süvarisi Xudaqulu Ağın səyi ilə qısa vaxt ərzində yaradılan məktəb elə həmin il atçılıq idmanı üzrə keçirilən yarışda birinci yeri tutub.
“Məktəbi-Şəki” atçılıq mərkəzinin yetirmələri İranı bir çox beynəlxalq yarışlarda təmsil ediblər.
Məsud xan Şəki 1980-ci ildə Moskvada, olimpiadada iştirak edib.
Məsud xan Şəki Tehranda böyük bağ salmışdı.
Məsud xan Şəki 1983-cü ildə vəfat edib.
Məsud xan alman əsilli bir xanımla ailəli olub. Babək xan və Zamin xan adlı oğlanları var.
Babək xan Məsud xan oğlu Şəki Tehran şəhərində doğulub. Orta məktəbi bitirdikdən sonra Tehran universitetinə daxil olub. Universiteti tamamlayandan sonra atasının yaratdığı “Məktəbi-Şəki”də çalışmağa başlayıb. Mahir minici kimi ad çıxarıb.
Babək xan Şəki Tehran şəhərində Milli Atüstü Oyunlar Festivalı keçirib.
Babək xan Şəki yaşlaşandan sonra idman yarışlarına qatılmır, münsiflər heyətində iştirak edir.
Babək xanın Karen xan adlı oğlu var.
Karen xan Babək xan oğlu Şəki Tehran şəhərinin Evin məhəlləsində dünyaya gəlib. Orta təhsil alıb, sonra universitetdə oxuyub. Hazırda Almaniyada yaşayır. Orda dədə-baba peşələri - atçılıq idmanı ilə məşğul olur.
Məsud xanın ikinci oğlu Ramin xan 1958-ci ildə Tehran şəhərində anadan olub. Orta təhsil aldıqdan sonra Tehran universitetini bitirib. Ailə ənənəsinə uyğun olaraq atçılıqla məşğul olub. O, atçılığın cıdır, konkur, çövkən, polo növləri üzrə bütün yarışlarında iştirak edib.
Ramin xan Şəki dəfələrlə beynəlxalq yarılarda kuboka layiq görülüb.
Şeyxəli xanın ikinci oğlu Mənsur xan 1919-cu ildə Tehran şəhərində doğulub. İbtidai təhsilini mollaxanada alıb. Sonra orta məktəbdə davam etdirib. Neft şirkətinin göndərişi ilə İngiltərədə, Birminhem şəhərində universitetdə oxuyub. Universitetin riyaziyyat fakültəsini bitirib. Magistraturanı fizika fənni üzrə tamamladıqdan sonra İrana qayıdıb və Abadan şəhərində çalışmağa başlayıb. Sonra siyasi səbəblərdən İranı tərk edib. 1948-ci ildə Çexoslavakiyada yerləşib. Sadiq Hidayətin təklifi ilə Çex şərqşünası Yan Ripka (1886-1968) ilə tanış olub.
Mənsur xan Şəki Praqa universitetinin şərqşünaslıq faküləsində fars dilindən dərs deyib. Fars dili üzrə tədqiqatlar aparıb. Sasanilər dövrünü araşdırıb, pəhləvi dilinə aid incələmələr edib.
Mənsur xan Şəki İranika ensiklopediyasının müəlliflərindən biri idi.
Ramin xan
Çexoslavakiyada dərc olunan şərqşünaslıq dərgilərində ingilis dilində elmi məqalələri çap olunub.
Mənsur xan Şəki Çexoslavakiyada fizika üzrə doktorluq müdafiə edib.
Mənsur xan Şəkinin kitabları:
“Moderní perská frazeologie a konversace A modern Persian phrase-book”, 1963;
“Moderní perská frazeologie a konverzace : a description of the modern Persian speech-sounds : with a supplementary gramophone record”, 1963;
“Popis hlásek v moderní perštině namluvených na pripojenou gramofonovou desku. A description of the modern Persian speech-sounds, with a supplementary gramophone record”, 1963;
“A study on nominal compounds in neo-Persian”, 1964;
“Principles of Persian bound phraseology”, 1967;
“The concept of obligated successorship in the Mādiyān ī hazār dādistān”, 1975;
“A modern Persian-English phrase book”, 1987.
Mənsur xan Şəki 2000-ci ildə vəfat edib.
Qədim soy-soplarımızın gələcək nəsillərə çatdırılmasında araşdırmalarımız davam edir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 13-09-2021 16:31 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Ənvər Çingizoğlu
Jurnalist-etnoqraf
Biz mühacirətdə olan ayrı-ayrı soylar, şəxsiyyətlər barədə bir sıra materialları, tarixi sənədləri ilk dəfə araşdırıb, oxucuların gözündən iraqda qalanları gün işığına çıxarmışıq. Bu soylardan biri də şəkinskilərdir.
1806-cı ildə Şuşada çar zabiti Lisaneviçin İbrahimxəlil xanı, onun arvadını və ailəsini faciəli surətdə güllələməsi hadisəsi, Səlim xanın Rusiya himayəsindən imtina etməsinə səbəb oldu. Sonra isə vəziyyətin gərginliyini nəzərə alaraq, yenidən çar I Aleksandra məktub yazıb onu bağışlamasını xahiş etdi. Səlim xanın tərəddüd keçirdiyini hiss edən çarizm, onu hakimiyyətdən götürmək üçün, general Nebolsinin başçılığı ilə Şəki üzərinə qoşun göndərdi.
1806-cı il oktyabrın 22-də Şəki yaxınlığında baş verən həlledici döyüşdə Səlim xanın qoşunu məğlub edildi. Səlim məğlub edildikdən sonra, tutulub Tiflisə gətirilib və onun nəsli xanlıq hüququndan məhrum edilib. Sonra isə qaçaraq Abbas mirzənin düşərgəsinə gedib. Abbas mirzə onu və ailəsini Meşkin ətrafında yerləşdirib.
Səlim xan 12 aprel 1826-cı il tarixdə Osmanlı imperiyasının ərazisindəki Kir şəhərində vəfat edib.
Səlim xan Tuti bəyim İbrahimxəlil xan qızı Cavanşirlə ailəli olub. Hüseyn xan, Hacı xan, Əbdürrəhman xan, Salman xan, Süleyman xan adlı oğlanları, Asya bəyim, Fəxrənnisə bəyim adlı qızları var idi.
Məsud xan
Səlim xanın ikinci oğlu Hacı xan Şəki şəhərində anadan olub. Saray təhsili alıb. Atası ilə bərabər İrana qaçıb.
Əminə Pakrəvan yazır: "Özəlliklə mal-mülkləri Gülüstan anlaşmasından sonra Rusiyanın işğalına məruz qaldığından Təbrizə qaçan xanlar bu savaşın həmən başlamasından yanaydılar. Onlar belə hesab edirdilər ki, Qacar dövləti qalib gələcək və bunlar da öz mülklərinə dönəcəklər. Fətəli şah tərəfindən təsdiqlənən savaş planında hər bir xan öz dəstələri ilə ruslara qalmış mülkləri doğrultusunda hücuma başlayacaqdı. Bu üzdən də Mir Mustafa xanın oğlu Mir Həsən xan Ərdəbildən Lənkərana doğru hərəkətə başladı. Söhrab xan Gürcinin də iki alayı ona yardım amacı ilə görəvləndirildi. Şahzadə Şeyx-ül Məluk iki top alayı ilə Ərakdan Muğana tərəf hərəkət etdi. O, Mustafa Şirvaniyə, Hüseyn xan və Hacı xana ilhaq olmalı idi. Mustafa Şirvani, Hüseyn xan və Hacı xan Şəki xanının oğullarıydı. Onların da atalarının mülkü ruslar tərəfindən işğal edilmişdi". (Pakrəvan Ə. Abbas mirzə və Azərbaycan, Bakı, "Qanun", 2007, 208 səh. s.99-100.)
Məşədi Məhəmməd adlı şəxs Səlim xanın oğlu Hacı xanın tapşırığı ilə 1837-ci ildə Şəkiyə gəlib. O, burada özünü xanın varisi kimi qələmə verərək ətrafına xeyli adam toplayıb və çarizm əleyhinə təbliğata başlayıb. 1838-ci il avqustun sonlarında üsyançılar Şəki vilayətinə daxil oldular. Əhalinin əhvali-ruhiyyəsinə güvənən Ağa bəy və Məşədi Məhəmmədin dəstəsi Şəkiyə yaxınlaşdı. Komendant idarəsinin məmurları da orada idilər. İlk həmlədən üstünlüyü ələ alan üsyançılar, qala istisna olmaqla, şəhəri ələ keçirdilər. Sentyabrın əvvəlində Şəkiyə başqa əyalətlərdən əlavə rus qoşun dəstələri gətirildi. Qüvvələr nisbəti dəyişdi. Sentyabrın 3-də üsyançılar Şəkini tərk etdilər. Rutullu Ağa bəy Dağıstana, Məşədi Məhəmməd İrana getdi. Beləliklə, Şəki üsyanı məğlubiyyətə uğradı.
Hacı xan Şəki öncə Fətəli şahın, sonra Məhəmməd şahın sərkərdələrindən olub.
Babək xan
Məhəmmədtağı Lisanülmülk Sipehr yazır ki, Hacı xan Şəki cəld və cəsarətli bir şəxsiyyət idi. (Məhəmmədtağı Lisanülmülk Sipehr, Nasix ət-təvarix, Tehran, Əsatir, 1377)
Hacı xan Şəki 1841-ci ildə, sərdar Hacı Nurməhəmməd xan Dəvəli-Qacardan sonra Xuzistan və Kirmanşahın valisi olub.
Hacı xan Şəki 1842-ci ildə Xuzistanda öldürülüb. (Həqaiqülxəbar-Nasiri, I cild, s.31) Onun yerinə Əbdülhüseyn xan Cavanşir təyin olunub.
Hacı xanın Əbdülqadir xan, Şeyxəli xan adlı oğlanları vardı.
Əbdülqadir xan Hacı xan oğlu Şəki şəhərində doğulmuşdu. Ailə təlim-tərbiyəsi alan Əbdülqadir xan valideynləri ilə bərabər İrana qaçıb. Qacarlar ordusunun Mühacirlər alayında xidmət edib. Şücaülmülk ləqəbini daşıyırdı.
Əbdülqadir xan Şücaülmülk 1879-cu ildə əvvəl sərtib (briqada generalı) rütbəsilə Qacarlar ordusunun Mühacirlər alayının rəisi idi. (Tarixi müntəzəmi Nasiri, 3-cü cild, s.675)
Əbdülqadir xan Şücaülmülk İran Kazak briqadası yaranarkən mühacirlərin bu hərbi birləşməyə cəlb edilməsinə qarşı çıxıb. «Hələ kazak xidmətinə yazılmayan Tehran mühacirləri hərbi nazirin çağırışını duyub, Şah Əbdüləzimdə bəstə əyləşdilər. Fikirləşdilər ki, onları məcburən xidmət etməyə təhrik edəcəklər. (Косоговский В.А. Очерк развития персидской казачьей бригады // Новый Восток. 1923. Кн. 4. С. 392;) Onları bu işə vadar edənlərin biri də Mühacir alayının rəisi, sərtibi əvvəl Şücaülmülk Əbdülqadir xan Şəkinski idi. O, fikirləşirdi ki, mühacirlərin hamısı İran Kazak briqadasına cəlb edilsə, əsgərsiz qalacaq. Buna görə də, alaylara könüllülər cəlb etməyə başladılar.
Əbdülqadir xan Şücaülmülk Mühacir alayının başında bir çox əməliyyatlarda iştirak edib. Qaynaqlarda yazılır ki, o, keşikçibaşının əmrilə Buşehr şəhərinə yürüş edib. (Həqaiqülxəbar-Nasiri, I cild, s.209)
Əbdülqadir xan Şücaülmülk başçılıq etdiyi Mühacirlər alayında sərtib Həsən xan Quba, sərhəng İskəndər xan, sərhəng Kərim xan, sərhəng Əliməhəmməd xan İrəvani, Fərəculla xan, Nəcəfqulu xan, Əli xan Abdulla xan oğlu, Nemətulla bəy, Səməd ağa, yavər Məhəmməd xan Ayrımlı, yavər Hacı xan Ayrımlı, Xəlil xan Ayrımlı, Şeyxəli xan Şəki, Məhəmməd xan Lütfəli xan oğlu, Qulamhüseyn xan, Əliəkbər ağa, Abbas ağa Qaffar xan oğlu təmsil olunurdu. (Etimadüssəltənə, Tarixi-müntəzəmi-Nasiri, s.26)
Əbdülqadir xanın Məhəmmədhəsən xan adlı oğlu vardı.
Məhəmmədhəsən xan Əbdülqadir xan oğlu Şəki Ərdəbil vilayətinin Hacıxanlı obasında dünyaya gəlmişdi. İbtidai təhsilini molla yanında aldıqdan sonra Tehran Nizamiyyə mədrəsəsində (hərbi məktəbdə) oxuyub. Orduda xidmət edib. Naib (leytenant) rütbəsindən sərtib (briqada generalı) rütbəsinədək yüksəlib. Atasının Şücaülmülk ləqəbini daşıyırdı.
Hacı xanın ikinci oğlu Şeyxəli xan Ərdəbil vilayətinin Hacıxanlı obasında anadan olmuşdu. İbtidai təhsilini molla yanında aldıqdan sonra Tehran Nizamiyyə mədrəsəsində (hərbi məktəbdə) oxuyub. Qacarlar ordusunun Mühacirlər alayında xidmət edib. Naib (leytenant) rütbəsindən sərtib (briqada generalı) rütbəsinədək yüksəlib.
Şeyxəli xan Şəki Rza şah Pəhləvinin şahlıq illərində Hərbiyyə akademiyasında dərs deyib.
Şeyxəli xanın Məsud xan, Mənsur xan adlı oğlanları vardı.
Məsud xan Şeyxəli xan oğlu 1917-ci ildə Tehran şəhərində anadan olmuşdu. İbtidai təhsilini mollaxanada və sonra orta məktəbdə oxuyub. Daha sonra Fransaya yollanıb, idman akademiyasında minicilik ixtisasına yiyələnib. İrana qayıdandan sonra orduya çağrılıb. Süvari orduda əsgərlərin təlimi ilə məşğul olub. Sərhəng (polkovnik) rütbəsi ilə ordudan tərxis olunub. İran Çövkən komandasına başçılıq edib.
Karen xan
Məsud xan Şəki Tehranda “Məktəbi-Şəki” adlı minicilik məktəbi açıb. Onun və türkmən süvarisi Xudaqulu Ağın səyi ilə qısa vaxt ərzində yaradılan məktəb elə həmin il atçılıq idmanı üzrə keçirilən yarışda birinci yeri tutub.
“Məktəbi-Şəki” atçılıq mərkəzinin yetirmələri İranı bir çox beynəlxalq yarışlarda təmsil ediblər.
Məsud xan Şəki 1980-ci ildə Moskvada, olimpiadada iştirak edib.
Məsud xan Şəki Tehranda böyük bağ salmışdı.
Məsud xan Şəki 1983-cü ildə vəfat edib.
Məsud xan alman əsilli bir xanımla ailəli olub. Babək xan və Zamin xan adlı oğlanları var.
Babək xan Məsud xan oğlu Şəki Tehran şəhərində doğulub. Orta məktəbi bitirdikdən sonra Tehran universitetinə daxil olub. Universiteti tamamlayandan sonra atasının yaratdığı “Məktəbi-Şəki”də çalışmağa başlayıb. Mahir minici kimi ad çıxarıb.
Babək xan Şəki Tehran şəhərində Milli Atüstü Oyunlar Festivalı keçirib.
Babək xan Şəki yaşlaşandan sonra idman yarışlarına qatılmır, münsiflər heyətində iştirak edir.
Babək xanın Karen xan adlı oğlu var.
Karen xan Babək xan oğlu Şəki Tehran şəhərinin Evin məhəlləsində dünyaya gəlib. Orta təhsil alıb, sonra universitetdə oxuyub. Hazırda Almaniyada yaşayır. Orda dədə-baba peşələri - atçılıq idmanı ilə məşğul olur.
Məsud xanın ikinci oğlu Ramin xan 1958-ci ildə Tehran şəhərində anadan olub. Orta təhsil aldıqdan sonra Tehran universitetini bitirib. Ailə ənənəsinə uyğun olaraq atçılıqla məşğul olub. O, atçılığın cıdır, konkur, çövkən, polo növləri üzrə bütün yarışlarında iştirak edib.
Ramin xan Şəki dəfələrlə beynəlxalq yarılarda kuboka layiq görülüb.
Şeyxəli xanın ikinci oğlu Mənsur xan 1919-cu ildə Tehran şəhərində doğulub. İbtidai təhsilini mollaxanada alıb. Sonra orta məktəbdə davam etdirib. Neft şirkətinin göndərişi ilə İngiltərədə, Birminhem şəhərində universitetdə oxuyub. Universitetin riyaziyyat fakültəsini bitirib. Magistraturanı fizika fənni üzrə tamamladıqdan sonra İrana qayıdıb və Abadan şəhərində çalışmağa başlayıb. Sonra siyasi səbəblərdən İranı tərk edib. 1948-ci ildə Çexoslavakiyada yerləşib. Sadiq Hidayətin təklifi ilə Çex şərqşünası Yan Ripka (1886-1968) ilə tanış olub.
Mənsur xan Şəki Praqa universitetinin şərqşünaslıq faküləsində fars dilindən dərs deyib. Fars dili üzrə tədqiqatlar aparıb. Sasanilər dövrünü araşdırıb, pəhləvi dilinə aid incələmələr edib.
Mənsur xan Şəki İranika ensiklopediyasının müəlliflərindən biri idi.
Ramin xan
Çexoslavakiyada dərc olunan şərqşünaslıq dərgilərində ingilis dilində elmi məqalələri çap olunub.
Mənsur xan Şəki Çexoslavakiyada fizika üzrə doktorluq müdafiə edib.
Mənsur xan Şəkinin kitabları:
“Moderní perská frazeologie a konversace A modern Persian phrase-book”, 1963;
“Moderní perská frazeologie a konverzace : a description of the modern Persian speech-sounds : with a supplementary gramophone record”, 1963;
“Popis hlásek v moderní perštině namluvených na pripojenou gramofonovou desku. A description of the modern Persian speech-sounds, with a supplementary gramophone record”, 1963;
“A study on nominal compounds in neo-Persian”, 1964;
“Principles of Persian bound phraseology”, 1967;
“The concept of obligated successorship in the Mādiyān ī hazār dādistān”, 1975;
“A modern Persian-English phrase book”, 1987.
Mənsur xan Şəki 2000-ci ildə vəfat edib.
Qədim soy-soplarımızın gələcək nəsillərə çatdırılmasında araşdırmalarımız davam edir.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Pavlo Narojnı deyir ki, Rusiyada hərbi obyektlər çoxdur və ruslar bunları hücumlardan qoruya bilməyəcəklər
Valeri Kondratyuk deyir ki, ya Rusiya elitasının, ya da silahlı qüvvələrin sui-qəsdi Putini hakimiyyətdən uzaqlaşdıra bilər
Taras Jovtenko deyir ki, Rusiyanın hərbi-siyasi rəhbərliyi uzunmüddətli qarşıdurmanı özünün geosiyasi planlarına daxil edib
Avropa Kino Akademiyasının üzvü deyir ki, Azərbaycan kinosunun problemləri çoxdur: “Azərbaycanfilm” kimi unikal sənət ocağına 6-7 aydır ki, dövlətdən maliyyə ayrılmırsa milli kinodakı vəziyyətdən necə rahat olmaq olar?”
Ukrayna Hərbi Dəniz Qüvvələrinin ehtiyatda olan zabiti: “Hərbi əməliyyatlar başlayandan bəri rusların 18 gəmi və katerini zədələmiş və məhv etmişik”
