23:08 / 04-12-2024
Gəncədə taksi sürücüsü bıçaqlanıb
21:47 / 04-12-2024
Azərbaycan Kuboku: 1/4 final mərhələsinin cütləri müəyyənləşib
21:04 / 04-12-2024
Həsənquliyev: “Əli Kərimli müxalifətdəki kiçicik etimadı da itirmişdi”
19:19 / 04-12-2024
Məhkəmə Rüfət Səfərov barəsində həbs qərarı verib
19:13 / 04-12-2024
Paşinyan: "Ermənistan hakimiyyətinə Azərbaycanla müharibə lazım deyil"
18:47 / 04-12-2024
Müttəfiqlər Trampın andiçmə mərasimini gözləyir
18:34 / 04-12-2024
Bakı-Sumqayıt ekspres marşrutu istifadəyə verilir
18:01 / 04-12-2024
"Qarabağ" 1/4 finala vəsiqə qazanıb
17:53 / 04-12-2024
Gürcüstanda müxalifət koalisiyasının lideri saxlanılıb
17:38 / 04-12-2024
"Abzas Media" işi: ibtidai istintaq başa çatıb
17:32 / 04-12-2024
Atları ovlayan ilk insanların qalıqları tapılıb
17:23 / 04-12-2024
Bu qanunu pozanları ağır cərimələr gözləyir
17:11 / 04-12-2024
Sahibə Qafarova Mövlud Çavuşoğlu ilə görüşüb
16:52 / 04-12-2024
Afət Telmanqızı yeni vəzifəyə təyin olunub
16:47 / 04-12-2024
DSX “Vətəndaş A”nın dronunu vurub? - Açıqlama
16:28 / 04-12-2024
Bir qrup sahibkar həbs olunub
16:24 / 04-12-2024
Bakıda və rayonlarda leysan olacaq - Xəbərdarlıq
16:11 / 04-12-2024
Bakıda məktəbdə şagird bıçaqlanıb
16:08 / 04-12-2024
Bayden afrikalılara 1 milyard dollar yardım ayırıb
15:59 / 04-12-2024
NATO Rusiya və Çini hədəfə çevirib
15:19 / 04-12-2024
Emoməli Rəhmon İlham Əliyevə zəng edib
15:04 / 04-12-2024
İstanbulda saxta spirtdən ölənlərin sayı 17-yə çatıb
14:56 / 04-12-2024
Trampın sülh planı… - Prezidentlər razılaşmasa nə baş verəcək?
14:53 / 04-12-2024
Portuqaliya çempionu Taylandda itkin düşüb
14:42 / 04-12-2024
Şuşaya növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
14:19 / 04-12-2024
Ədliyyə Nazirliyində təyinat olub
14:13 / 04-12-2024
“Ukrayna Rusiya ərazilərində doğru hədəfləri vurur” - General
13:40 / 04-12-2024
İsrail əsgərləri xaricə getsələr həbs olunacaqlar - Foto
13:32 / 04-12-2024
Kadırovun xüsusi təyinatlı alayına hücum olub - Foto
11:41 / 04-12-2024
Bir musiqiçi Gülyaz Məmmədovaya 47 dəfə elçi göndərib
12:05 / 01-12-2024
SDU tələbələrinin məqaləsi ABŞ-da nəşr edilib - Fotolar
19:19 / 04-12-2024
Məhkəmə Rüfət Səfərov barəsində həbs qərarı verib
08:57 / 03-12-2024
Fazil Mustafa vətəndaş qəbulu keçirib - Fotolar
13:30 / 30-11-2024
DAMMİB İH-yə yeni sədr və üzvlər seçilib
12:57 / 04-12-2024
Kollec direktoru vəzifədən azad edilib
12:58 / 02-12-2024
SOCAR Slovakiyaya təbii qaz tədarükünə başlayıb
11:57 / 04-12-2024
Həm axtarışda olan terrorçu, həm də Əsədin yerinə namizəd - Colani kimdir?
14:13 / 03-12-2024
Naxçıvan Dövlət Universitetinə rektor təyinatı olub - Sərəncam
13:11 / 02-12-2024
Cəbrayıla daha 34 ailə köçürülüb - (Yenilənib)
11:09 / 03-12-2024
Sumqayıtda yaşayış binasında partlayış olub - (Yenilənib)
11:36 / 03-12-2024
İki ölkə Ukraynaya qoşun göndərmək istəyir
Siyasi şərhçi: “Seçkilərdə iştirak və ya boykot kimi çağırışların elə bir əhəmiyyəti qalmayıb” - Müsahibə
Tarix: 07-12-2017 11:42 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Nəsimi Məmmədli deyir ki, ölkəmizdə ictimai-siyasi durum zahirən sabit görünsə də, çox mürəkkəb və ziddiyyətli şəkildə inkişaf edir
Son illər ölkəmizin ictimai-siyasi həyatında önəmli dəyişikliklərin olduğunu iddia etmək mümkün deyil. İstər hakim siyasi düşərgənin, istərsə də müxalif qüvvələrin siyasi fəallığı nəzərə çarpmır. Hətta son illər keçirilən seçkilərdə də, əvvəlki siyasi aktivlik müşahidə olunmayıb.
Qaşıdan isə prezident seçkiləri gəlir. Bu mənada 2018-ci ilin siyasi fəallıq baxımından necə olacağı cəmiyyət üçün maraqlıdır.
Bu və ya digər məsələlərlə bağlı fikirlərini Reyting.az-la bölüşən siyasi şərhçi Nəsimi Məmmədli ölkədəki ictimai-siyasi prosesləri analiz edib:
- Ölkənin ictimai-siyasi durumu zahirən sabit görünsə də, təəssüf ki, çox mürəkkəb və ziddiyyətli şəkildə inkişaf edir.
Beynəlxalq münasibətlərdə də daha öncə rastlaşmadığımız gərginlik və qeyri-müəyyənlik var.
Ölkənin ən nəhəng üç probleminin heç biri - Qarabağın işğalı və həlli məsələsi, ölkənin demokratikləşməsi, sosial problemlər - nəinki öz həllini tapıb, əksinə, həlli bir qədər də çətinləşib. Elə bir sahə yoxdur ki, orada hökumətin neqativ fəaliyyətinin “izi”nə rast gəlməyəsən.
Cəmiyyətdə sosial çətinliklərin yaratdığı çarəsizlik, ümidsizlik və qorxu hakim olsa da, narazılıq da yüksəkdir.
Ölkə müxalifəti əsasən ağır basqı altındadır və çoxsaylı nümayəndələri həbs edilib, işdən çıxarılıb, hər addımları təqib edilir. Əhalinin etirazlarını qismən təşkil etmək mümkün olsa da, ən vacib olan demokratik siyasi prosesi yaratmaq hələlik mümkün deyil.
Doğrudur, son illər hakimiyyətin gerçək mahiyyəti yerli və beynəlxalq ictimaiyyətə çılpaqlığı ilə açılıb və cəmiyyətdə siyasi dayaqlarını itirib. Yalnız əlindəki zor aparatından, inzibati resurslardan hələlik çox yaxşı istifadə edir və cəmiyyəti bu vasitə ilə ram edə bilib.
- Müxalifətin hazırkı vəziyyətə uyğun olaraq hansı planları var?
- Müxalifət vahid orqanizm deyil və ona bütöv baxmaq həmişə yanlış nəticələrə gətirib çıxarır. Artıq hər birinin iqtidara, cəmiyyətə və bir-birinə münasibəti çox aydınlaşıb. Onların arasında çağdaş siyasi fəaliyyətin taktikasına və seçkiyə münasibətdə nəzərəçarpacaq fərqlər var. Diqqət etsəniz görəcəksiniz ki, bəzi müxalifət qüvvələri nəyin bahasına olursa-olsun seçkidə iştirak etmək istəyir. Hakimiyyətin təklif etdiyi “seçki” müstəvisindən qətiyyən imtina etmək haqqında düşünmürlər. Öz qərarlarını heç bir inandırıcı arqumentlərlə izah edə bilməsələr də, nədənsə, iştirakda çox israrlıdırlar. Sanki kimsə onların üzərinə öhdəlik qoyub ki, seçkiarası dövrdə nə edirsən et, iqtidarı necə istəyirsən tənqid elə, ancaq seçkilərdə mütləq iştirak et. Kənardan çox açıq görünən bu yanaşmanı, təəssüf ki özləri qəbul etmək istəmir.
Seçkini boykot etmək istəyənlərin arqumentində isə əsas xətt budur ki, seçki üçün normal şərait yaradılmalı, qanunvericilik təkmilləşdirilməli və demokratik seçki üçün hakimiyyətin siyasi iradəsi ortaya qoyulmalıdır. Əks halda bu aşağılayıcı müstəvini hələlik dəyişməyə gücümüz yetmirsə, heç onun iştirakçısı da olmuruq. Cəmiyyətin reaksiyasına uyğun seçkidən kənarda dinc, kütləvi demokratik prosesin yaranmasını daha məqbul hesab edirlər. Odur ki, müxalifətin hansısa ortaq planlarından danışmaq mümkün deyil. Ayrı-ayrı qüvvələrin özünəməxsus planları olsa da, onların cəmiyyətdən ciddi dəstək almasını müşahidə etmirik.
- Sizcə, müxalifətin seçkidə iştirakı, yoxsa boykot qərarı faydalı ola bilər?
- Ölkəmizdə azad seçki sistemi sıradan çıxarılıb. Seçkinin yalnız adı və onun ətrafında bayağı imitasiya qalıb. İstənilən peşəkar müşahidəçi seçkilərin bir siyasi vasitə kimi artıq mövcud olmadığını təsdiq edər. Odur ki, seçkilərdə iştirak və ya boykot kimi çağırışların elə bir əhəmiyyəti qalmayıb. Olmayan bir şeyi necə boykot etmək və ya onun iştirakçısı olmaq olar? Bunlar hələlik dəyişməyə gücümüz çatmayan reallıqlardır və mübarizə müstəvisi olmayan yerdə nəyin uğrunda mübarizə aparılacağını anlaya bilmirəm.
İştirak və boykotun hər birinin özünəməxsus üstünlük və zərərləri var. İndidən seçkidə iştirakın, yoxsa boykotun faydalı olacağını isə birmənalı demək çətindir. Məncə, iddialı qüvvələr cəmiyyətdəki siyasi mövqeyinə uyğun qərar verməli və bir-birinin qərarlarını təftiş etmədən öz strategiyalarını həyata keçirməlidirlər. Mənim qənaətim belədir ki, indiki situasiyada nə iştirak, nə də boykot hansısa ciddi siyasi nəticə doğuracaq. Nə müxalifətin, nə də cəmiyyətin seçkidən qazancı olmayacaq. Namizədlərin isə nə qazanacaqları özləri daha yaxşı bilir.
- Müxalifət qüvvələrinin 2018-də bir araya gəlməsi nə qədər vacibdir, birlik hansı formatda ola bilər?
- Müxalifət adına iddialı qurumların sayı bilərəkdən hökumət tərəfindən süni şəkildə şişirdilib. Məqsəd cəmiyyətin məlumatsız kəsiminin fikirlərini qarışdırmaq, müxalif düşərgənin guya çox dağınıq olması görüntüsünü yaratmaqdır. Hətta bu imitasiyaya aludə olan bəzi qüvvələr də, deyəsən, özlərinin müxalifət olduqlarına inanmağa başlayıblar.
İstənilən şəxs öz imkanları ilə hakimiyyətə müxalifətdə olan qurumların monitorinqini aparsa, görəcək ki, bu düşərgədə hər kəsin bəlli yeri və elektoratı var. Hakimiyyət müxalifəti nə qədər çoxbaşlı və rəngarəng göstərməyə cəhd etsə də, bu istəyi beynəlxalq müstəvidə və fəal yerli ictimaiyyətdə ciddi qəbul edilmir. Yerli və xarici peşəkar müşahidəçilər müxalifət kimi fəaliyyəti görünən çox az qurumla əməkdaşlıq edir. Belə bir dar çərçivədə seçim etmək elə də çətin deyil.
Yeri gəlmişkən, hazırda ölkəboyu sadə insanlar arasında bu istiqamətdə rəy sorğusu aparırıq. İlkin nəticələrdən biri belədir ki, seçkidə iştirak etməyənlərin böyük əksəriyyəti məhz seçkiyə inanmadıqlarına görə səsverməyə getmirlər. Müxalifətin istənilən birlik modeli seçicini seçkiyə inandıra bilməz. Müxalifətin də qəbul etdiyi köklü qanunvericilik islahatları olarsa, bu zaman seçicidə inam yaranar. İndiki halda müxlifətin heç bir birliyi dəstək qazanmayacaq. Hətta belə birliyin yaranacağına da inanmıram. Bu şəraitin müsbətə doğru dəyişmə yolu müxalifətin birliyindən keçmir.
- Müxalifətin seçkiyə vahid namizədlə qatılması nə verə bilər?
- Məncə, müxalifət üçün vahid namizəd anlayışı və onun ətrafında müzakirələr artıq dəfələrlə yaşanmış təcrübədir. Cəmiyyətin narazı kəsimini bu “düstur”la səfərbər etmək mümkün deyil və indiki situasiyada həm də zərərlidir. Hazırkı siyasi şəraitdə vahid namizəd ideyası ətrafında müzakirələr müxalifətdən çox iqtidara lazımdır. Diqqət etsəniz, görərsiniz ki, kiçik istisnalarla bu barədə ən çox tezislər məhz iqtidara yaxın şəxslər və qurumlar tərəfindən mütəmadi olaraq gündəmə çıxarılır. Real gücü olan müxalifət qurumları belə diskussiyalarda demək olar ki, həvəsli görünmürlər. Seçki öncəsi hay-küylə birləşərək cəmiyyəti ümidləndirmək, seçki bitdikdən sonra isə bir bəhanə ilə ayrılıb cəmiyyətdə məyusluq yaratmaq ideyasının müəllifi iqtidardır.
Hər seçki öncəsi bir sual yaranır: Vahid namizəd müxalifətə nə üçün lazımdır? Əgər bu amil seçkidə iqtidara qalib gəlməyə yardım edən əsas faktor kimi qəbul edilirsə, indiki situasiyada bunun heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Çünki həm seçki bir prosedur kimi sıradan çıxarılıb və yox sayıla bilər, həm də əksər seçkidə müxalifət namizədinin seçicidən səs almaq problemi olmayıb. Vahid namizəd oldu ya olmadı, müxalifət namizədi seçicidən dəstək ala bilir. Bunu müxalif namizədlər özləri də dəfələrlə iddia ediblər.
Ancaq müxalifət heç vaxt seçicidən aldığı səslərin sonradan saxtalaşdırılmasının qarşısını ala bilməyib. Problem də məhz bundadır. Cəmiyyət məhz bu səbəbə görə seçkini faktiki olaraq boykot edib, çünki hər dəfə müxalifətin çağırışlarına inanıb onlara səs versə də, sonda nəticəsini görə bilməyib. Öz səsini necə qoruya biləcəyini təsəvvür etməyən seçicidən belə bir şəraitdə hər dəfə səs istəmək və onu seçkiyə çağırmaq yumşaq desək, istehza doğurur. Seçicini bu qədər avam hesab eləmək olmaz. Hər dəfə seçicini seçkiyə çağırıb, kimin boyunun bir az hündür olduğunu bir-birinə sübut etməyə nə gərək var? Namizədlər öncə nəticələri necə qoruyacağını müəyyən etməli, seçicini buna inandırmalı və yalnız bundan sonra iştirakın formasını müzakirəyə çıxarmalıdır.
- Hər seçkidə müxalifət demokratik dünyadan dəstək gözləyir. Bu dəfə də dəstək gözləyirsinizmi?
- Hazırda nüfuzlu beynəlxalq qurumların ölkəmizin hökumətinə münasibəti aydınlaşmaqdadır. İnsan hüquq və azadlıqlarının boğulması, söz və ifadə azadlığının məhdudlaşdırılması, siyasi məhbus məsələləri ilə bağlı sərt açıqlamalar, qətnamələr və sanksiyalar gündəmə gətirilir. Ancaq hələ hansısa real addımlar nəzərə çarpmır. Ölkə daxilində cəmiyyətin təşkilatlanması və fəallaşması baş verməsə, beynəlxalq qurumlardan ciddi dəstək gəlməyəcək. Hazırkı beynəlxalq konyukturanın seçkidə müxalifətə total dəstək verəcəyini söyləmək real deyil.
- Ümumiyyətlə, gələn il ölkədə ciddi dəyişikliklərin olacağına inanmaq üçün hansı arqumentlər gətirmək olar. Sizcə, ölkədə köklü dəyişikliklər üçün zəmin varmı?
- Bu istiqamətdə proqnoz vermək çox çətindir. Dünyanın tanınmış sosioloq və politoloqları bu məsələdə ortaq fikirə gəlib ki, hər bir azad və qismən azad ölkələrdə siyasi münasibətlər sistemini müəyyən xətalarla proqnozlaşdırmaq mümkündür. Ancaq öz indeksinə görə azad olmayan ölkələr sırasında olan heç bir dövlətin siyasi münasibətlər sistemini və idarəetmə rejiminin aqibətini proqnozlaşdırmaq mümkün deyil. Hətta sonda onların çox oxşar gələcəyi olsa belə.
Hazırkı şərtlər daxilində baxsaq, ölkəmizdə hər hansı ciddi və müsbət dəyişikliyin olacağını gözləmirəm. Dəyişiklik üçün tələb olunan əsas şərtlər hələ yetişməyib. Ancaq o istiqamətə çox sürətlə inkişaf edir. Təfərrüatlarına toxunmadan deyə bilərəm ki, yaxın illərdə ölkəmizi çox böyük “sürpriz”lər də gözləyir.
Zaur ƏHMƏD
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 07-12-2017 11:42 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Nəsimi Məmmədli deyir ki, ölkəmizdə ictimai-siyasi durum zahirən sabit görünsə də, çox mürəkkəb və ziddiyyətli şəkildə inkişaf edir
Son illər ölkəmizin ictimai-siyasi həyatında önəmli dəyişikliklərin olduğunu iddia etmək mümkün deyil. İstər hakim siyasi düşərgənin, istərsə də müxalif qüvvələrin siyasi fəallığı nəzərə çarpmır. Hətta son illər keçirilən seçkilərdə də, əvvəlki siyasi aktivlik müşahidə olunmayıb.
Qaşıdan isə prezident seçkiləri gəlir. Bu mənada 2018-ci ilin siyasi fəallıq baxımından necə olacağı cəmiyyət üçün maraqlıdır.
Bu və ya digər məsələlərlə bağlı fikirlərini Reyting.az-la bölüşən siyasi şərhçi Nəsimi Məmmədli ölkədəki ictimai-siyasi prosesləri analiz edib:
- Ölkənin ictimai-siyasi durumu zahirən sabit görünsə də, təəssüf ki, çox mürəkkəb və ziddiyyətli şəkildə inkişaf edir.
Beynəlxalq münasibətlərdə də daha öncə rastlaşmadığımız gərginlik və qeyri-müəyyənlik var.
Ölkənin ən nəhəng üç probleminin heç biri - Qarabağın işğalı və həlli məsələsi, ölkənin demokratikləşməsi, sosial problemlər - nəinki öz həllini tapıb, əksinə, həlli bir qədər də çətinləşib. Elə bir sahə yoxdur ki, orada hökumətin neqativ fəaliyyətinin “izi”nə rast gəlməyəsən.
Cəmiyyətdə sosial çətinliklərin yaratdığı çarəsizlik, ümidsizlik və qorxu hakim olsa da, narazılıq da yüksəkdir.
Ölkə müxalifəti əsasən ağır basqı altındadır və çoxsaylı nümayəndələri həbs edilib, işdən çıxarılıb, hər addımları təqib edilir. Əhalinin etirazlarını qismən təşkil etmək mümkün olsa da, ən vacib olan demokratik siyasi prosesi yaratmaq hələlik mümkün deyil.
Doğrudur, son illər hakimiyyətin gerçək mahiyyəti yerli və beynəlxalq ictimaiyyətə çılpaqlığı ilə açılıb və cəmiyyətdə siyasi dayaqlarını itirib. Yalnız əlindəki zor aparatından, inzibati resurslardan hələlik çox yaxşı istifadə edir və cəmiyyəti bu vasitə ilə ram edə bilib.
- Müxalifətin hazırkı vəziyyətə uyğun olaraq hansı planları var?
- Müxalifət vahid orqanizm deyil və ona bütöv baxmaq həmişə yanlış nəticələrə gətirib çıxarır. Artıq hər birinin iqtidara, cəmiyyətə və bir-birinə münasibəti çox aydınlaşıb. Onların arasında çağdaş siyasi fəaliyyətin taktikasına və seçkiyə münasibətdə nəzərəçarpacaq fərqlər var. Diqqət etsəniz görəcəksiniz ki, bəzi müxalifət qüvvələri nəyin bahasına olursa-olsun seçkidə iştirak etmək istəyir. Hakimiyyətin təklif etdiyi “seçki” müstəvisindən qətiyyən imtina etmək haqqında düşünmürlər. Öz qərarlarını heç bir inandırıcı arqumentlərlə izah edə bilməsələr də, nədənsə, iştirakda çox israrlıdırlar. Sanki kimsə onların üzərinə öhdəlik qoyub ki, seçkiarası dövrdə nə edirsən et, iqtidarı necə istəyirsən tənqid elə, ancaq seçkilərdə mütləq iştirak et. Kənardan çox açıq görünən bu yanaşmanı, təəssüf ki özləri qəbul etmək istəmir.
Seçkini boykot etmək istəyənlərin arqumentində isə əsas xətt budur ki, seçki üçün normal şərait yaradılmalı, qanunvericilik təkmilləşdirilməli və demokratik seçki üçün hakimiyyətin siyasi iradəsi ortaya qoyulmalıdır. Əks halda bu aşağılayıcı müstəvini hələlik dəyişməyə gücümüz yetmirsə, heç onun iştirakçısı da olmuruq. Cəmiyyətin reaksiyasına uyğun seçkidən kənarda dinc, kütləvi demokratik prosesin yaranmasını daha məqbul hesab edirlər. Odur ki, müxalifətin hansısa ortaq planlarından danışmaq mümkün deyil. Ayrı-ayrı qüvvələrin özünəməxsus planları olsa da, onların cəmiyyətdən ciddi dəstək almasını müşahidə etmirik.
- Sizcə, müxalifətin seçkidə iştirakı, yoxsa boykot qərarı faydalı ola bilər?
- Ölkəmizdə azad seçki sistemi sıradan çıxarılıb. Seçkinin yalnız adı və onun ətrafında bayağı imitasiya qalıb. İstənilən peşəkar müşahidəçi seçkilərin bir siyasi vasitə kimi artıq mövcud olmadığını təsdiq edər. Odur ki, seçkilərdə iştirak və ya boykot kimi çağırışların elə bir əhəmiyyəti qalmayıb. Olmayan bir şeyi necə boykot etmək və ya onun iştirakçısı olmaq olar? Bunlar hələlik dəyişməyə gücümüz çatmayan reallıqlardır və mübarizə müstəvisi olmayan yerdə nəyin uğrunda mübarizə aparılacağını anlaya bilmirəm.
İştirak və boykotun hər birinin özünəməxsus üstünlük və zərərləri var. İndidən seçkidə iştirakın, yoxsa boykotun faydalı olacağını isə birmənalı demək çətindir. Məncə, iddialı qüvvələr cəmiyyətdəki siyasi mövqeyinə uyğun qərar verməli və bir-birinin qərarlarını təftiş etmədən öz strategiyalarını həyata keçirməlidirlər. Mənim qənaətim belədir ki, indiki situasiyada nə iştirak, nə də boykot hansısa ciddi siyasi nəticə doğuracaq. Nə müxalifətin, nə də cəmiyyətin seçkidən qazancı olmayacaq. Namizədlərin isə nə qazanacaqları özləri daha yaxşı bilir.
- Müxalifət qüvvələrinin 2018-də bir araya gəlməsi nə qədər vacibdir, birlik hansı formatda ola bilər?
- Müxalifət adına iddialı qurumların sayı bilərəkdən hökumət tərəfindən süni şəkildə şişirdilib. Məqsəd cəmiyyətin məlumatsız kəsiminin fikirlərini qarışdırmaq, müxalif düşərgənin guya çox dağınıq olması görüntüsünü yaratmaqdır. Hətta bu imitasiyaya aludə olan bəzi qüvvələr də, deyəsən, özlərinin müxalifət olduqlarına inanmağa başlayıblar.
İstənilən şəxs öz imkanları ilə hakimiyyətə müxalifətdə olan qurumların monitorinqini aparsa, görəcək ki, bu düşərgədə hər kəsin bəlli yeri və elektoratı var. Hakimiyyət müxalifəti nə qədər çoxbaşlı və rəngarəng göstərməyə cəhd etsə də, bu istəyi beynəlxalq müstəvidə və fəal yerli ictimaiyyətdə ciddi qəbul edilmir. Yerli və xarici peşəkar müşahidəçilər müxalifət kimi fəaliyyəti görünən çox az qurumla əməkdaşlıq edir. Belə bir dar çərçivədə seçim etmək elə də çətin deyil.
Yeri gəlmişkən, hazırda ölkəboyu sadə insanlar arasında bu istiqamətdə rəy sorğusu aparırıq. İlkin nəticələrdən biri belədir ki, seçkidə iştirak etməyənlərin böyük əksəriyyəti məhz seçkiyə inanmadıqlarına görə səsverməyə getmirlər. Müxalifətin istənilən birlik modeli seçicini seçkiyə inandıra bilməz. Müxalifətin də qəbul etdiyi köklü qanunvericilik islahatları olarsa, bu zaman seçicidə inam yaranar. İndiki halda müxlifətin heç bir birliyi dəstək qazanmayacaq. Hətta belə birliyin yaranacağına da inanmıram. Bu şəraitin müsbətə doğru dəyişmə yolu müxalifətin birliyindən keçmir.
- Müxalifətin seçkiyə vahid namizədlə qatılması nə verə bilər?
- Məncə, müxalifət üçün vahid namizəd anlayışı və onun ətrafında müzakirələr artıq dəfələrlə yaşanmış təcrübədir. Cəmiyyətin narazı kəsimini bu “düstur”la səfərbər etmək mümkün deyil və indiki situasiyada həm də zərərlidir. Hazırkı siyasi şəraitdə vahid namizəd ideyası ətrafında müzakirələr müxalifətdən çox iqtidara lazımdır. Diqqət etsəniz, görərsiniz ki, kiçik istisnalarla bu barədə ən çox tezislər məhz iqtidara yaxın şəxslər və qurumlar tərəfindən mütəmadi olaraq gündəmə çıxarılır. Real gücü olan müxalifət qurumları belə diskussiyalarda demək olar ki, həvəsli görünmürlər. Seçki öncəsi hay-küylə birləşərək cəmiyyəti ümidləndirmək, seçki bitdikdən sonra isə bir bəhanə ilə ayrılıb cəmiyyətdə məyusluq yaratmaq ideyasının müəllifi iqtidardır.
Hər seçki öncəsi bir sual yaranır: Vahid namizəd müxalifətə nə üçün lazımdır? Əgər bu amil seçkidə iqtidara qalib gəlməyə yardım edən əsas faktor kimi qəbul edilirsə, indiki situasiyada bunun heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Çünki həm seçki bir prosedur kimi sıradan çıxarılıb və yox sayıla bilər, həm də əksər seçkidə müxalifət namizədinin seçicidən səs almaq problemi olmayıb. Vahid namizəd oldu ya olmadı, müxalifət namizədi seçicidən dəstək ala bilir. Bunu müxalif namizədlər özləri də dəfələrlə iddia ediblər.
Ancaq müxalifət heç vaxt seçicidən aldığı səslərin sonradan saxtalaşdırılmasının qarşısını ala bilməyib. Problem də məhz bundadır. Cəmiyyət məhz bu səbəbə görə seçkini faktiki olaraq boykot edib, çünki hər dəfə müxalifətin çağırışlarına inanıb onlara səs versə də, sonda nəticəsini görə bilməyib. Öz səsini necə qoruya biləcəyini təsəvvür etməyən seçicidən belə bir şəraitdə hər dəfə səs istəmək və onu seçkiyə çağırmaq yumşaq desək, istehza doğurur. Seçicini bu qədər avam hesab eləmək olmaz. Hər dəfə seçicini seçkiyə çağırıb, kimin boyunun bir az hündür olduğunu bir-birinə sübut etməyə nə gərək var? Namizədlər öncə nəticələri necə qoruyacağını müəyyən etməli, seçicini buna inandırmalı və yalnız bundan sonra iştirakın formasını müzakirəyə çıxarmalıdır.
- Hər seçkidə müxalifət demokratik dünyadan dəstək gözləyir. Bu dəfə də dəstək gözləyirsinizmi?
- Hazırda nüfuzlu beynəlxalq qurumların ölkəmizin hökumətinə münasibəti aydınlaşmaqdadır. İnsan hüquq və azadlıqlarının boğulması, söz və ifadə azadlığının məhdudlaşdırılması, siyasi məhbus məsələləri ilə bağlı sərt açıqlamalar, qətnamələr və sanksiyalar gündəmə gətirilir. Ancaq hələ hansısa real addımlar nəzərə çarpmır. Ölkə daxilində cəmiyyətin təşkilatlanması və fəallaşması baş verməsə, beynəlxalq qurumlardan ciddi dəstək gəlməyəcək. Hazırkı beynəlxalq konyukturanın seçkidə müxalifətə total dəstək verəcəyini söyləmək real deyil.
- Ümumiyyətlə, gələn il ölkədə ciddi dəyişikliklərin olacağına inanmaq üçün hansı arqumentlər gətirmək olar. Sizcə, ölkədə köklü dəyişikliklər üçün zəmin varmı?
- Bu istiqamətdə proqnoz vermək çox çətindir. Dünyanın tanınmış sosioloq və politoloqları bu məsələdə ortaq fikirə gəlib ki, hər bir azad və qismən azad ölkələrdə siyasi münasibətlər sistemini müəyyən xətalarla proqnozlaşdırmaq mümkündür. Ancaq öz indeksinə görə azad olmayan ölkələr sırasında olan heç bir dövlətin siyasi münasibətlər sistemini və idarəetmə rejiminin aqibətini proqnozlaşdırmaq mümkün deyil. Hətta sonda onların çox oxşar gələcəyi olsa belə.
Hazırkı şərtlər daxilində baxsaq, ölkəmizdə hər hansı ciddi və müsbət dəyişikliyin olacağını gözləmirəm. Dəyişiklik üçün tələb olunan əsas şərtlər hələ yetişməyib. Ancaq o istiqamətə çox sürətlə inkişaf edir. Təfərrüatlarına toxunmadan deyə bilərəm ki, yaxın illərdə ölkəmizi çox böyük “sürpriz”lər də gözləyir.
Zaur ƏHMƏD
Bölməyə aid digər xəbərlər
18-11-2024, 12:28
Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə
17-08-2024, 21:27
Rahib Qərib: “Mən seçicilərimə vəd yox, kişi sözü verirəm” - Müsahibə
17-08-2024, 15:25
“Böyük güclər sülhdə maraqlı görünmürlər” - Müsahibə
12-08-2024, 11:00
Emin Əfəndiyev: “Yeni ssenarilər, layihələr barədə düşünürəm” - Müsahibə
22-07-2024, 09:58
Gənc xanəndə: “Məcnun kimi səhnəyə çıxmaq ən böyük arzularımdan biri olub” - Müsahibə
8-07-2024, 10:43
Aktrisa: “Mən ürək adamıyam...” - Müsahibə
14-06-2024, 15:06
Nazir: “Sertifikatlaşdırmada iştirak edən hər beş müəllimdən biri kəsilir” - Müsahibə
6-04-2024, 21:12
Qulu Ağsəs: “Tənqidi indi çox tənqid edirlər” - Müsahibə
2-04-2024, 20:28
“Hava hücumu ssenarisi mümkündür” - Müsahibə
19-02-2024, 16:33
Aktyor: “Əvvəldən bilsəydim o filmə çəkilməzdim...” - Müsahibə
16-02-2024, 12:55
Bəstəkar: “Zamanın ritmini tutmaq çətinləşib” - Müsahibə
28-01-2024, 15:36
Qüdrət Həsənquliyev: “Azərbaycan yenidən qurulmalıdır” - Müsahibə
9-12-2023, 20:57
Hərbi ekspert: “Krım körpüsü dağıdılmalıdır” - Müsahibə
14-11-2023, 19:08
Xalq artisti: “Teatrın ən ağrılı məsələlərindən biri də yaş senzi ilə bağlıdır” - Müsahibə
4-11-2023, 09:41
İlham Əziz: “Hər yazıçının öz əlifbası olmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 15:19
Zahid Oruc: “Zəfər dövləti, Zəfər təşkilatı, Zəfər təhsil modeli yaradılmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 11:01
Əlizadə Nuri: “Şairlik-sözlə inqilab etməkdir” - Müsahibə
23-10-2023, 18:22
General Sırski: “Düşmən ciddi itkilər verir, lakin onlar...” - Müsahibə
23-10-2023, 10:26
Aktrisa: “Özümü olmalı olduğum yerdə hiss edirəm” - Müsahibə
19-09-2023, 13:48
Hərbi analitik: “Rusiya Moskvanı lazımi şəkildə qoruya bilmirsə, deməli...” - Müsahibə
5-09-2023, 18:40
General: “Rusiya elitası Putini devirməyə hazırdır” - Müsahibə
23-08-2023, 18:14
Beynəlxalq ekspert: “Ruslar Ukrayna ilə uzunmüddətli hərbi qarşıdurmaya ümid edirlər” - Müsahibə
16-08-2023, 12:08
Kənan Məmmədov: “Kino günündə göstərməyə yeni film olmadı” - Müsahibə
10-08-2023, 15:00
Rıjenko: “Rusiyanın Qara dəniz donanmasını məhv etmək üçün yüzlərlə drona ehtiyac var” - Müsahibə
30-05-2023, 16:48
Kinorejissor: “Bəzilərini kinonun taleyi yox, kinostudiyanın ərazisi maraqlandırır”
16-05-2023, 16:48
Şeytelman: “Priqojin Rusiyada yeganə şəxsdir ki, dövlət çevrilişlərini uğurla həyata keçirə bilir”
13-05-2023, 09:34
Qüdrət Həsənquliyev: “Davamlı sülh üçün danışıqları Türkiyə və Rusiya ilə aparmalıyıq” - Müsahibə
3-03-2023, 16:55
Keçmiş deputat: “Rus imperiyasının dağılması qaçılmazdır” - Müsahibə
9-02-2023, 12:36
Deputat: “Ciddi əks-zərbə vurulmalıdır” - Müsahibə
7-01-2023, 15:55
Sərdar Cəlaloğlu: “Rusiya Qarabağı ələ keçirməyə çalışır” - Müsahibə
30-12-2022, 10:55
Köçəri Nağıbəyli: “Bizim öz torpaqlarımızda yaşamaq hüququmuz olmalıdır” - Müsahibə
11-12-2022, 13:12
Səxavət Əlisoy: “Partiya sədrlərinin əksəriyyəti təkəbbürlü və yekəxanadır” - Müsahibə
27-11-2022, 10:15
Professor: “Rusiya və Fransa Azərbaycan-Ermənistan danışıqlarında böhranlı vəziyyət yaradıb” - Müsahibə
12-11-2022, 19:43
Tofiq Zülfüqarov: “Rusiyada siyasi böhran zamanıdır” - Müsahibə
28-10-2022, 13:08
Deputat: "Putin ikinci böyük səhvə yol verdi, həm də sübut etdi ki..."
25-10-2022, 08:35
Politoloq: “Rusiya və İran Azərbaycanda nələrəsə nail olmağa çalışsa da...” - Müsahibə
21-10-2022, 13:42
Vahid Əhmədov: “Heç kim bahalaşmanın qarşısını ala bilmir” - Müsahibə
15-10-2022, 09:58
Deputat: “Rusiya ilə məsələni konkretləşdirməyin vaxtı çatıb” - Müsahibə
9-10-2022, 14:22
Sülhəddin Əkbər: “İran yalnız Zəngəzur dəhlizinin açılacağından qorxmur” - Müsahibə
Bu gün, 19:19
Məhkəmə Rüfət Səfərov barəsində həbs qərarı verib
Bu gün, 18:34
Bakı-Sumqayıt ekspres marşrutu istifadəyə verilir
Bu gün, 16:28
Bir qrup sahibkar həbs olunub
Bu gün, 15:59
NATO Rusiya və Çini hədəfə çevirib
Bu gün, 14:42
Şuşaya növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
Bu gün, 13:14
Rus ordusu Ukraynanın yeni ərazilərini nəzarətə götürür
Bu gün, 12:09
İlham Əliyev Mövlud Çavuşoğlunu qəbul edib - Foto
Dünən, 12:11
Baş nazir ali təhsillə bağlı qərar verib
Dünən, 12:03
Əsəd Ərdoğanın əlini sıxacaqmı?
Dünən, 11:36
İki ölkə Ukraynaya qoşun göndərmək istəyir
Dünən, 11:17
Daha bir partlayış baş verib - (Yenilənib)
Dünən, 09:23
Pezeşkian Putinlə görüşəcək
2-12-2024, 14:36
Bir qrup vəzifəli şəxs həbs edilib - Təfərrüat
2-12-2024, 14:27
Nazirliyə əlavə səlahiyyət verilib - Fərman
2-12-2024, 13:11
Cəbrayıla daha 34 ailə köçürülüb - (Yenilənib)
2-12-2024, 13:01
Məhkəmə Qubad İbadoğlunun şikayətinə baxacaq
2-12-2024, 12:58
SOCAR Slovakiyaya təbii qaz tədarükünə başlayıb
2-12-2024, 11:39
İdlibə hücum: niyə məhz indi?
1-12-2024, 10:24
Kainatın böyük modelini yaradıblar - Foto
1-12-2024, 00:31
Laçının işğaldan azad edilməsindən 4 il ötür
30-11-2024, 09:12
Rusiya nüvə sınağını bərpa edir
30-11-2024, 08:10
Bakı metrosunda qatarların hərəkət qrafiki dəyişib
29-11-2024, 13:28
AES-lərdə nüvə təhlükəsizliyi böyük risk altındadır - Xəbərdarlıq
29-11-2024, 11:57
Orta Dəhlizin ən böyük düşməni... - Xəzərin dayazlaşması mühüm tranzitə ciddi problem yaradır
29-11-2024, 11:35
Bir qrup sahibkara cinayət işi açılıb
29-11-2024, 09:24
Rus ordusu Donetskdə irəliləyib
29-11-2024, 09:07
Sərhəd pozucuları narkotiklə tutulublar - Fotolar
28-11-2024, 15:13
Dörd baş redaktor həbs olunub
28-11-2024, 14:08
Prezident Mərkəzi Nəbatat Bağının açılışında iştirak edib
28-11-2024, 12:50
Azərbaycanın dövlət borcu açıqlanıb
28-11-2024, 12:26
Avropa Rusiya ilə müharibə vəziyyətindədir
28-11-2024, 10:57
Almaniya kəşfiyyatının rəhbəri: Rusiya NATO-nu parçalamağa çalışacaq
28-11-2024, 09:33
Məhkəmə 1 milyon 515 min manat tələb olunan sahibkara bəraət verib
28-11-2024, 09:14
Putin təhdid edir: Səbrimiz bir gün mütləq tükənəcək
27-11-2024, 22:45
Tovuzda ağır qəza: 5 hərbçi həyatını itirib - (Yenilənib)
27-11-2024, 17:42
Polşa prezidentinin Azərbaycanla sərhədə gəlməsi etirazla qarşılanıb
27-11-2024, 17:23
Bələdiyyə seçkiləri: namizədlərin qeydə alınması nə vaxt başlayacaq?
27-11-2024, 16:22
Bələdiyyə seçkilərinin keçiriləcəyi tarix açıqlanıb
27-11-2024, 15:36
Prezident Milli Konservatoriyaya rektor təyin edib - Sərəncam
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
