23:11 / 18-03-2024
Ukrayna ordusu geri çəkilir
20:16 / 18-03-2024
Borrell ikibaşlı danışır
Keçmiş səfir: “Zaman Ukraynanın dostu, Kremlin düşmənidir” - Müsahibə
Tarix: 27-05-2022 13:03 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Keçmiş səfir: “Zaman Ukraynanın dostu, Kremlin düşmənidir”

Rusiya prezidentinin xəstə olduğunu deyən Con Herbst: “Rusiya elitasının və rus xalqının Ukraynaya qarşı təcavüzü dəstəkləməsi həqiqətə uyğun deyil”

2003-2006-cı illərdə ABŞ-ın Ukraynadakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri olmuş, hazırda Atlantika Şurasının Avrasiya Mərkəzinin direktoru vəzifəsində çalışan Con Herbst Rusiya-Ukrayna müharibəsi və onun nəticələrindən danışıb.

Reyting.az C. Herbstin müsahibəsini qısa ixtisarla təqdim edir.

- Biz çoxlu xəbərlər oxuyuruq. Orada yazılır ki, Ukrayna öz ərazilərindən imtina etməlidir, Putinə “özünü xilas etmək” lazımdır və s. Bunu ABŞ-ın keçmiş dövlət katibi Henri Kissincerdən eşidir və “The New York Times” qəzetindən oxuyuruq. Sizcə, niyə ABŞ-dan belə mesajlar verilir?

- Keçmiş rəhbərlərimizin, yüksək səviyyəli siyasətçilərimizin sanki əsəbləri korlanıb. Onlar özlərini lider kimi aparmırlar, qorxaq kimi davranırlar. Onlar “Rusiya təhlükədir və biz qorxmalıyıq, ehtiyatlı olmalıyıq”,- düşüncəsindədirlər. Bu, sadəcə ayıbdır. Bu, bizim nə etməli olduğumuzu başa düşməyən keçmiş elitanın bəzilərini aiddir.

- Rusiya ilə genişmiqyaslı müharibə fonunda ABŞ prezidenti Co Bayden administrasiyası lazım olduğundan xeyli zəifləyib. Bunu necə izah edirsiniz?

- Məncə, Bayden Administrasiyası belədir. Onları qınayıram ki, lazım olan hər şeyi etmirlər. Ancaq onlar Ukrayna üçün, Amerikanın maraqlarını qorumaq üçün çox şey edirlər. Baydenin dəstəkləməsi və Konqresin hərbi yardımı da daxil olmaqla, irimiqyaslı yardım haqqında qanunun qəbul olunması, Ukraynaya çoxlu silah göndərilməsi yaxşı haldır.

Amma Bayden administrasiyasını qınayıram ki, hər şeyi göndərmirlər, bir az çəkinirlər. Buna görə onları tənqid etmək olar.

Amma ümumilikdə onların yanaşması yaxşıdır, sadəcə, ən güclü və ən yaxşısı deyil.

- Ukraynanın hazırda həqiqətən də silaha ehtiyacı olmasından danışsaq Bayden administrasiyası təcililiyi başa düşürmü? Bu gecikmə səbəbindən ölən insanlardan danışmaq olarmı?

- Düz deyirsiniz ki, təcili yardım lazımdır. Biz sizə çoxlu kömək göndəririk, lakin istədiyiniz qədər tez deyil. Bunu yaxşı hal saymıram. Bu fikirdə mən tək deyiləm. Bu ləngliyə görə rəhbərliyi çoxları tənqid edir.

- ABŞ prezidenti nədən qorxur?

- Administrasiyaya qarşı tənqidim ondan ibarətdir ki, biz Ukraynaya əvvəllər raket göndərməmişik, onları yüz il əvvəl göndərmək lazım idi.

Biz Ukraynaya gəmi əleyhinə raketləri yenicə göndərməyə başlayırıq. Bu, səhvdir. Üstəlik, ləng deyil, sürətli olmaq lazım olduğunu başa düşürlər, amma yenə də bəzən lazım olanı tez etmirlər.

- Ədalət naminə, təkcə Amerikada deyil, Fransa və Almaniyada da Ukraynanın Putinə güzəştə getməli olduğuna dair fikirlər eşidirik. Kollektiv Qərb niyə Putinlə ultimatumla danışmır?

- Fikrinizi tam bölüşmürəm. Bayden və onun müttəfiqləri payızda Kremlə açıq şəkildə bildirdilər ki, Ukraynaya hücuma, qoşun göndərməyə davam edərsə, sanksiyalar, Ukraynaya hərbi yardım və NATO-nun Şərqi Avropada güclənməsi baş verəcək. Ola bilsin ki, bu, ultimatum olmayıb, eskalasiyanın qiymətinin daha yüksək olacağını başa salıb. Və buna görə də hərəkət etdilər.

Amma siz haqlısınız ki, xüsusən də Avropada Kremlin təcavüzünə çox yumşaq yanaşan və Putinin təcavüzünün əvəzini Ukraynanın ödəməsini istəyən siyasətçilər var. Bu, sadəcə ayıbdır. Və mən Kissinceri də bu tənqidə daxil edirəm. Mən onu hörmətli adam hesab edirəm, amma indi çox zəifdir, sanki nə baş verdiyini anlamır.

- ABŞ-da nə qədər Rusiyanın təsir agenti var? Bu cür suallar tez-tez Donald Trampın qalib gəldiyi prezident seçkilərindən sonra verilirdi. Bu suallara cavab ala bildinizmi? Rusiyanın ABŞ-da təsiri nə dərəcədə güclüdür?

- Mən bu təsiri güclü hesab etmirəm. Trampın Rusiya ilə bağlı bir çox iddialarının əsassız olduğunu başa düşmək lazımdır. Biz başa düşməliyik ki, bu səslər təsirlidir, həlledici deyil.

- Başqa bir ümumi fikir də var ki, Rusiyanın indi mövcud olması Avropada və dünyada tarazlıq üçün lazımdır...

- Bu analiz deyil, metafizikadır. Kissincer haqlıdır ki, Rusiya həmişə beynəlxalq məsələlərdə təsirli rol oynayıb. Bu rol bəzən müsbət, bəzən də dəhşətli idi. Bu gün bu rol qorxuncdur. Putinin xarici siyasəti isə Avropaya gəldikdə Amerikanın maraqlarını, hətta onun həyatını da təhdid edir. Kissincer nədənsə bunu görmür. Təbii ki, o, artıq qocalıb.

- Belə bir nəzəriyyə də var ki, kollektiv Qərb Ukraynanın Putini məğlub etməsini istəmir, çünki dünyadakı tarazlıq pozulacaq. Bunu necə şərh edə bilərsiniz?

- Kissincer kimi, bəlkə də “The New York Times”də də Ukraynanın bu müharibədə qələbəsindən qorxan insanlar var. Amma anlayanlar var ki, sizin qələbəniz də bizimdir. Məncə, Konqresdəki əksər demokratlar və respublikaçılar bu düşərgəyə aiddir. Və deyərdim ki, Bayden administrasiyası da az-çox ona məxsusdur, baxmayaraq ki, fikrimcə, administrasiyada bunu başa düşməyən yüksək vəzifəli məmurlar var. Onların siyasəti Ukraynaya güclü dəstək siyasətidir, amma məncə, o qədər də güclü deyil.

Bizim Yaxın Şərqdəki siyasətimizdə (20 ildən artıqdır) Amerikanın qələbəsi olmayıb. Ancaq Ukrayna bu müharibədə qalib gəlsə, bu, şübhəsiz ki, həm Ukrayna üçün, həm də Qərb və Amerika üçün böyük qələbə olardı. Bu onu göstərir ki, avtokratiya gələcək deyil, sadəcə şərdir. Mən bilirəm ki, Ağ evdə bunu başa düşənlər var. Amma təəssüf ki, bundan xəbəri olmayanlar da var.

- Putin rejiminin sabitliyini necə qiymətləndirirsiniz? Onlar hər şeyin qaydasında olduğunu göstərmək üçün əllərindən gələni edirlər. Bu, nə qədər davam edə bilər?

- Məncə, Qərbin Ukraynaya dəstəyi qalırsa və azalmırsa, deməli, zaman Ukraynanın dostu, Kremlin düşmənidir. Rusiyada vəziyyət getdikcə pisləşir. Bu isə Putin üçün böyük problemdir, çünki onun xalqı bu müharibədə maraqlıdır. Bəli, Kremlin təzyiqi ilə onlar deyirlər: “Bəli, bəli, bizim liderimiz, biz sizi dəstəkləyirik”. Amma reallıqda belə deyil. Ukraynada bu, təkcə prezident Zelenskinin deyil, xalqın müharibəsi olduğunu hər kəs başa düşür. Ukraynalılar başa düşürlər ki, Rusiya təkcə Ukraynada hökmranlıq etmək istəmir, həm də Putin rejimi ukraynalıları bir varlıq kimi məhv etməyə çalışır. Şübhəsiz ki, bu, böyük cinayətdir. Xalqınız bunu başa düşür. Ona görə də Ukrayna xalqı müharibə bəlasına dözməyə hazırdır, rus xalqı isə yox. Və bu, Putin üçün problemdir.

- İndi Kremldə nə baş verdiyini təxmin edə bilərsinizmi? Biz tez-tez deyirik ki, Kremlin qüllələri arasında rəqabət var. Politoloqlar bildirirlər ki, orada “müharibə partiyası” və “sülh partiyası” var və hər ikisi Putindən narazıdır...

- Bu gün biz, Kremldə Putindən başqa heç kəsin müharibə tərəfdarı və ya əleyhdarı olduğunu müəyyən edə bilmərik. Mən demirəm ki, başqaları yoxdur, amma biz onları görmürük. Hətta Rusiya Federasiyası Təhlükəsizlik Şurasının katibi Nikolay Patruşevi də. Əminliklə deyə bilərik ki, o, Şoyqu kimi müharibə tərəfidir. Bəlkə də belədir, amma biz bunu görmürük, bilmirik.

Hücum qərarının Putinin olduğunu bilirik. Videoda onun komandasının bu qərarı müsbət qarşılamadığını da gördük. Biz bilirik ki, Rusiya və Putin rejimi üçün bu qərar fəlakət oldu. Və biz onu da bilirik ki, keçmişdə Rusiya rəhbərliyi uğursuz müharibəyə başlayanda bu, real dəyişikliyə səbəb olub.

Putinin xəstə olduğunu da bilirik. Əgər o, həqiqətən xəstədirsə, yerində qala bilmirsə, o zaman Rusiyanın xeyrinə, ən azı Ukraynanın cənubundan, şərqindən faydalanmaq vaxtı gələ bilər. Amma Rusiya elitasının və rus xalqının Ukraynaya qarşı təcavüzü qəti şəkildə dəstəkləməsi həqiqətə uyğun deyil.




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}