19:49 / 16-09-2025
"Sonsuz qardaşlıq – IV" çoxmillətli birgə təlimi başa çatıb - Video
18:00 / 16-09-2025
Dövlətə məxsus 55 maşın hərracda satılıb
17:44 / 16-09-2025
Prezidentin Azərbaycana səfəri başa çatıb - Fotolar
17:39 / 16-09-2025
Ali Məhkəmənin hakimi təqaüdə göndərilib
17:36 / 16-09-2025
Azərbaycan və BƏƏ prezidentlərinin geniş tərkibdə görüşü olub - Fotolar
17:23 / 16-09-2025
ATƏT rəsmisi: "Minsk prosesinin bağlanması ilə bağlı qərarın icrasına başlanılıb"
17:08 / 16-09-2025
Sabah leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
16:46 / 16-09-2025
Ağacın 1 qramı 10 min dollardır
16:41 / 16-09-2025
Prezidentlər güllələnmiş heykəllərə baxıblar - Fotolar
16:35 / 16-09-2025
Zaqatala sakini bağında döyülüb
16:25 / 16-09-2025
Azərbaycan və BƏƏ liderləri Şuşa qalasının önündə - Foto
16:09 / 16-09-2025
Prezidentlər Cıdır düzündə Qarabağ atlarının şousunu izləyiblər - Fotolar
16:07 / 16-09-2025
Deputat: Şərtimizi yerinə yetirsinlər, sülh sazişinə hazırlaşaq
15:55 / 16-09-2025
İlham Əliyev və BƏƏ prezidenti Yeni Şuşa məscidində - Fotolar
15:39 / 16-09-2025
Azərbaycan və BƏƏ prezidentləri Milli Xalça Muzeyinin Şuşa filialında olublar - Fotolar
15:20 / 16-09-2025
Bakıda Beynəlxalq Kitab Sərgisi keçiriləcək
15:11 / 16-09-2025
Cəlilabadda məktəbli bıçaqlanıb
15:07 / 16-09-2025
Nigar Köçərlinin kitabları müsadirə olunub? - Açıqlama
14:55 / 16-09-2025
Alla Puqaçovanın son müsahibəsi 16 milyondan çox baxış toplayıb
14:50 / 16-09-2025
Prezident iqamətgahı üzərindən uçan PUA ələ keçirilib
14:44 / 16-09-2025
İsrail iqtisadiyyatını ağır sınaqlar gözləyir
14:06 / 16-09-2025
Xalq artisti II Fəxri xiyabanda dəfn olunub - Yenilənib
13:39 / 16-09-2025
Prezidentlər Füzulidən sonra Şuşaya gediblər - Fotolar
13:31 / 16-09-2025
Zülfüqarov: Xankəndidə terror törətməklə bir neçə məqsədə çatmaq istəyiblər
13:27 / 16-09-2025
Sabah yağış yağacaq
12:57 / 16-09-2025
Əliyar Ağayev “Bayer”in oyununa təyinat alıb
12:53 / 16-09-2025
Əlisəmid Kür reanimasiyaya yerləşdirilib
12:45 / 16-09-2025
Deputat: “Əvvəlcə ingilis-rus, sonra Azərbaycan dilində yazırlar”
12:39 / 16-09-2025
“Qərbi Azərbaycanın Səsi”nin əhəmiyyəti hiss olunur
20:48 / 13-09-2025
Deputat 120 şagirdə məktəb ləvazimatları verib - Fotolar
15:14 / 12-09-2025
Qarabağa daha iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
18:29 / 12-09-2025
Külək Yasamalda yaşayış binasında təhlükəli vəziyyət yaradıb - Video
10:50 / 12-09-2025
Zülfüqarov: Regiondankənar qüvvələr Ermənistana təzyiqlər göstərirlər
18:40 / 14-09-2025
İlham Əliyev Qırmızı Bazar, Hadrut qəsəbələri və Sos kəndinin sakinləri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
23:44 / 12-09-2025
Aİ Rusiyaya qarşı sanksiyaların müddətini uzadıb
22:10 / 12-09-2025
Salyanda 62 yaşlı kişi güllələnib
15:37 / 14-09-2025
İlham Əliyev Xocavəndin Qırmızı Bazar qəsəbəsində olub - Fotolar
09:10 / 12-09-2025
Güclü maqnit qasırğaları gözlənilir
13:50 / 14-09-2025
İlham Əliyev Hadrut qəsəbəsində olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:21 / 12-09-2025
Netanyahu: Fələstin dövləti olmayacaq
Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəm: portretin bütün cizgiləri ilə - Fotolar
Tarix: 19-05-2020 00:10 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Tarixdə elə şəxsiyyətlər yetişib ki, onlara nəinki təmsil etdikləri elin taleyində, eləcə də xalqının, dövlətinin həyatında olduqca böyük missiyanı həyata keçirmək səadəti nəsib olub. Şəxsiyyət əqidəli, öz sözünün üstündə duran, qorxmaz, sədaqətli olduqda qəhrəmana çevriləcək. Çünki bu kimi xarakterləri özündə formalaşdıran insan vətəninə, xalqına lazımlı ola, ona istənilən sahədə təmənnasız xidmət edə bilər. Xidməti sayəsində qəhrəmana çevrilmiş şəxsiyyətlərdən biri də Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəmdir.
Əbdüləli xan Marağada dövran sürən Müqəddəm elinin Cəfərbəyli tayfasına mənsubdur. Müqəddəm eli isə mənşə etibarı ilə Qaradağın Otuziki elindən çıxıb, I Şah Abbas Səfəvinin fərmanı ilə Marağada məskunlaşmışdı. Əbdüləli xanın üzvü olduğu Etimadi ailəsi Qacarlar tarixinə neçə-neçə şöhrətli oğul bəxş etmişdi.
Əbdüləli xan Məhəmmədbağır xan oğlu 1888-ci ildə Tehran şəhərində anadan olmuşdu. İbtidai və orta məktəbi yeni üsullu (modern) təhsil müəssisələrində bitirib, sonra Qazaqxana məktəbinə (İran Kazak briqadasının hərbi məktəbinə-Ə.Ç.) daxil oldu. O, Məşrutə inqilabının əvvəllərində zabit kimi hərbi məktəbi tamamladı. Əbdüləli xan Qazaqxananın müxtəlif alaylarında baş leytenant rütbəsinə qədər yüksəldi. [عاقلی، باقر؛ شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، ج1، ص134.]
1910-cu ildə isveçlilər tərəfindən İranda jandarm hərbi idarəsi təsis edildi. Əbdüləli xan Etimadi Müqqəddəm baş leytenant rütbəsi ilə 30 zabitlə birlikdə jandarm hərbi idarəsinə ezam edildi. Ona İsfahan şəhərində jandarm idarəsini təşkil etmək əmri verildi. [Yenə orda.] Bir müddət İsfahanda xidmət etdikdən sonra Birinci Dünya müharibəsinin başlanması ilə mühacirət etməyə məcbur oldu. O, bir çox zabitlə bərabər müxtəlif cəbhələrdə rus və ingilis qoşunlarına qarşı müharibədə iştirak etdi. [عاقلی، باقر؛ نخست وزیران ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ 2، 1374، ص18] Bu qrup zabit isə müharibə qurtarana qədər Kirmanşah, Bağdad, Mosul, İstanbulda qaldı.
Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəm mayor rütbəsinə yüksələrək, Ərak şəhərinin jandarm rəisi vəzifəsində çalışdı. 1925-ci ilin dövlət çevrilişinə qədər bu vəzifədə xidmət etdi. O, bir ildən sonra fəaliyyəti nəticəsində iki dərəcə də alaraq polkovnik rütbəsinə yüksəldi. Əbdüləli xan bəzi daxili münaqişələrə qatılmışdı. Belə ki, o, 1303-cü h.ş. ilində Hərb naziri (o dövrdə müdafiə naziri belə adlanırdı) Sərdar Sipəhin (Rza xanın) Xüzistana hərbi hücumunda bir alayın komandiri kimi iştirak etdi. Bu münaqişədə Şeyx Xəzəl (İran ərəblərinin rəhbəri) tutulduqdan sonra Etimadi Müqqəddəm Dezful şəhərinin hərbi komendantı vəzifəsinə təyin edildi və o məntəqənin köçərilərinin tərksilah edilməsində böyük cəsarət göstərdi. [عاقلی، باقر؛ روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران، نشر گفتار، چاپ 3، 1374، ج1، ص192]
Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəm Xüzistan məmuriyyətindən döndükdən sonra yenə də jandarmeriya idarəsinə xidmət edib, Xorasan əyalətinin jandarmeriya rəisi vəzifəsinə təyin olundu. Bir neçə il bu vəzifədə xidmət etdikdən sonra Tehrana göndərildi. Onu orduya təyin etmişdilər. O, 1320-ci h.ş. ilinin şəhrivər ayının 20-də Tehranda hərbi vəziyyət elan edildikdə general-mayor Əmir Əhmədinin təklifi ilə bu şəhərin hərbi komendantı təyin edildi. [عاقلی، باقر؛ خاندانهای حکومتگر ایران، تهران، نشر نامک، چاپ 2، 1386، ص446] Bir müddətdən sonra Tehranda jandarm idarəsi rəisinin müavini vəzifəsinə təyin olundu.[قائم مقامی، جهانگیر؛ تاریخ ژاندارمری ایران، بی جا، انتشارات اداره روابط عمومی ژاندارمری کشور، بی تا، ص313 و عاقلی، باقر؛ روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، پیشین، ج1، ص331]
Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəm 1942-ci ildə general-leytenant rütbəsinə layiq görüldü. [Yenə orda, s.346.] Həmin ilin dekabr ayında, yəni Qəvamüssəltənə Baş nazir olduğu dövrdə Tehran şəhərində əhali tərəfindən etiraz və qiyam baş verdi, yəni əhali bahalıq və aclıq aksiyası keçirərək, Milli Məclisə hücum edib və mağazaları qarət etdilər. Bu qiyam azər ayının 17-də (dekabrın 8-i) baş verdi. Bu qiyamda hökumət binası əhali tərəfindən yandırıldı. Hərbçilər əhalini güllə-baran etdilər. Bunun nəticəsində Tehranın hərbi komendantı general Qədr və şəhərin baş polis idarəsinin rəisi Radsər öz vəzifələrindən çıxarıldı. General-mayor Əmir-Əhmədi Tehranın hərbi komendantlığına təyin olunduqan sonra general-leytenant Etimadi Müqəddəm baş polis idarəsi rəisi vəzifəsinə gətirildi. [Yenə orda, s. 352.] O, şəhərin təhlükəsizliyini qorumaqda böyük səy göstərdi. [عاقلی، باقر؛ میرزا احمدخان قوام السلطنه در دوران قاجاریه و پهلوی، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ 1، 1376، ص294.] Bu dəfə də onun baş polis rəisi vəzifəsində çalışdığı müddət uzun sürmədi. 3 aydan sonra o, bu vəzifədən çıxarıldı.
1324-cü h.ş ilinin (1945) ortalarında İranın siyası vəziyyəti gərginləşmişdi. İran Tudə Partiyasının (İran Xalq Partiyası) üzvlərinə qarşı mübarizə etmək üçün yenidən Etimadi Müqəddəm Tehran şəhərinin hərbi komendantı vəzifəsinə təyin edildi. [Yenə orda, s. 374.] Bir neçə ay bu vəzifədə çalışdıqdan sonra Qəvamüssəltənə Baş nazir olan kimi onu bu vəzifədən azad etdi. [عاقلی، باقر؛ نخست وزیران ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، پیشین، ص611.] 1326-ci h.ş ilində general-leytenant Dirəxşanın məhkəməsində dövlət ittihamçısı idi. (Dirəxşanı Azərbaycanda milli hökumət qurulduqdan sonra Təbriz şəhərinin hərbi komendantı kimi Pişəvəri ilə sülh müqaviləsi imzalamışdı). [عاقلی، باقر؛ روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، پیشین، ج1، ص406] O, müttəhim üçün ölüm hökmü təklifini irəli sürdü, lakin məhkəmə Dirəxşaniyə ömürlük həbs cəzası qərarını çıxartdı. [عاقلی، باقر؛ شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، پیشین، ج2، ص668]
General-leytenant Əbdüləli xan Etimad Müqəddəm 1326-ci h.ş ilində təqaüdə çıxdı və 1352-ci (1973) vəfat etdi. [Yenə orda, I cild, s. 135.]
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-05-2020 00:10 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Tarixdə elə şəxsiyyətlər yetişib ki, onlara nəinki təmsil etdikləri elin taleyində, eləcə də xalqının, dövlətinin həyatında olduqca böyük missiyanı həyata keçirmək səadəti nəsib olub. Şəxsiyyət əqidəli, öz sözünün üstündə duran, qorxmaz, sədaqətli olduqda qəhrəmana çevriləcək. Çünki bu kimi xarakterləri özündə formalaşdıran insan vətəninə, xalqına lazımlı ola, ona istənilən sahədə təmənnasız xidmət edə bilər. Xidməti sayəsində qəhrəmana çevrilmiş şəxsiyyətlərdən biri də Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəmdir.
Əbdüləli xan Marağada dövran sürən Müqəddəm elinin Cəfərbəyli tayfasına mənsubdur. Müqəddəm eli isə mənşə etibarı ilə Qaradağın Otuziki elindən çıxıb, I Şah Abbas Səfəvinin fərmanı ilə Marağada məskunlaşmışdı. Əbdüləli xanın üzvü olduğu Etimadi ailəsi Qacarlar tarixinə neçə-neçə şöhrətli oğul bəxş etmişdi.
Əbdüləli xan Məhəmmədbağır xan oğlu 1888-ci ildə Tehran şəhərində anadan olmuşdu. İbtidai və orta məktəbi yeni üsullu (modern) təhsil müəssisələrində bitirib, sonra Qazaqxana məktəbinə (İran Kazak briqadasının hərbi məktəbinə-Ə.Ç.) daxil oldu. O, Məşrutə inqilabının əvvəllərində zabit kimi hərbi məktəbi tamamladı. Əbdüləli xan Qazaqxananın müxtəlif alaylarında baş leytenant rütbəsinə qədər yüksəldi. [عاقلی، باقر؛ شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، ج1، ص134.]
1910-cu ildə isveçlilər tərəfindən İranda jandarm hərbi idarəsi təsis edildi. Əbdüləli xan Etimadi Müqqəddəm baş leytenant rütbəsi ilə 30 zabitlə birlikdə jandarm hərbi idarəsinə ezam edildi. Ona İsfahan şəhərində jandarm idarəsini təşkil etmək əmri verildi. [Yenə orda.] Bir müddət İsfahanda xidmət etdikdən sonra Birinci Dünya müharibəsinin başlanması ilə mühacirət etməyə məcbur oldu. O, bir çox zabitlə bərabər müxtəlif cəbhələrdə rus və ingilis qoşunlarına qarşı müharibədə iştirak etdi. [عاقلی، باقر؛ نخست وزیران ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ 2، 1374، ص18] Bu qrup zabit isə müharibə qurtarana qədər Kirmanşah, Bağdad, Mosul, İstanbulda qaldı.
Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəm mayor rütbəsinə yüksələrək, Ərak şəhərinin jandarm rəisi vəzifəsində çalışdı. 1925-ci ilin dövlət çevrilişinə qədər bu vəzifədə xidmət etdi. O, bir ildən sonra fəaliyyəti nəticəsində iki dərəcə də alaraq polkovnik rütbəsinə yüksəldi. Əbdüləli xan bəzi daxili münaqişələrə qatılmışdı. Belə ki, o, 1303-cü h.ş. ilində Hərb naziri (o dövrdə müdafiə naziri belə adlanırdı) Sərdar Sipəhin (Rza xanın) Xüzistana hərbi hücumunda bir alayın komandiri kimi iştirak etdi. Bu münaqişədə Şeyx Xəzəl (İran ərəblərinin rəhbəri) tutulduqdan sonra Etimadi Müqqəddəm Dezful şəhərinin hərbi komendantı vəzifəsinə təyin edildi və o məntəqənin köçərilərinin tərksilah edilməsində böyük cəsarət göstərdi. [عاقلی، باقر؛ روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران، نشر گفتار، چاپ 3، 1374، ج1، ص192]
Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəm Xüzistan məmuriyyətindən döndükdən sonra yenə də jandarmeriya idarəsinə xidmət edib, Xorasan əyalətinin jandarmeriya rəisi vəzifəsinə təyin olundu. Bir neçə il bu vəzifədə xidmət etdikdən sonra Tehrana göndərildi. Onu orduya təyin etmişdilər. O, 1320-ci h.ş. ilinin şəhrivər ayının 20-də Tehranda hərbi vəziyyət elan edildikdə general-mayor Əmir Əhmədinin təklifi ilə bu şəhərin hərbi komendantı təyin edildi. [عاقلی، باقر؛ خاندانهای حکومتگر ایران، تهران، نشر نامک، چاپ 2، 1386، ص446] Bir müddətdən sonra Tehranda jandarm idarəsi rəisinin müavini vəzifəsinə təyin olundu.[قائم مقامی، جهانگیر؛ تاریخ ژاندارمری ایران، بی جا، انتشارات اداره روابط عمومی ژاندارمری کشور، بی تا، ص313 و عاقلی، باقر؛ روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، پیشین، ج1، ص331]
Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəm 1942-ci ildə general-leytenant rütbəsinə layiq görüldü. [Yenə orda, s.346.] Həmin ilin dekabr ayında, yəni Qəvamüssəltənə Baş nazir olduğu dövrdə Tehran şəhərində əhali tərəfindən etiraz və qiyam baş verdi, yəni əhali bahalıq və aclıq aksiyası keçirərək, Milli Məclisə hücum edib və mağazaları qarət etdilər. Bu qiyam azər ayının 17-də (dekabrın 8-i) baş verdi. Bu qiyamda hökumət binası əhali tərəfindən yandırıldı. Hərbçilər əhalini güllə-baran etdilər. Bunun nəticəsində Tehranın hərbi komendantı general Qədr və şəhərin baş polis idarəsinin rəisi Radsər öz vəzifələrindən çıxarıldı. General-mayor Əmir-Əhmədi Tehranın hərbi komendantlığına təyin olunduqan sonra general-leytenant Etimadi Müqəddəm baş polis idarəsi rəisi vəzifəsinə gətirildi. [Yenə orda, s. 352.] O, şəhərin təhlükəsizliyini qorumaqda böyük səy göstərdi. [عاقلی، باقر؛ میرزا احمدخان قوام السلطنه در دوران قاجاریه و پهلوی، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ 1، 1376، ص294.] Bu dəfə də onun baş polis rəisi vəzifəsində çalışdığı müddət uzun sürmədi. 3 aydan sonra o, bu vəzifədən çıxarıldı.
1324-cü h.ş ilinin (1945) ortalarında İranın siyası vəziyyəti gərginləşmişdi. İran Tudə Partiyasının (İran Xalq Partiyası) üzvlərinə qarşı mübarizə etmək üçün yenidən Etimadi Müqəddəm Tehran şəhərinin hərbi komendantı vəzifəsinə təyin edildi. [Yenə orda, s. 374.] Bir neçə ay bu vəzifədə çalışdıqdan sonra Qəvamüssəltənə Baş nazir olan kimi onu bu vəzifədən azad etdi. [عاقلی، باقر؛ نخست وزیران ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، پیشین، ص611.] 1326-ci h.ş ilində general-leytenant Dirəxşanın məhkəməsində dövlət ittihamçısı idi. (Dirəxşanı Azərbaycanda milli hökumət qurulduqdan sonra Təbriz şəhərinin hərbi komendantı kimi Pişəvəri ilə sülh müqaviləsi imzalamışdı). [عاقلی، باقر؛ روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، پیشین، ج1، ص406] O, müttəhim üçün ölüm hökmü təklifini irəli sürdü, lakin məhkəmə Dirəxşaniyə ömürlük həbs cəzası qərarını çıxartdı. [عاقلی، باقر؛ شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، پیشین، ج2، ص668]
General-leytenant Əbdüləli xan Etimad Müqəddəm 1326-ci h.ş ilində təqaüdə çıxdı və 1352-ci (1973) vəfat etdi. [Yenə orda, I cild, s. 135.]
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
