00:11 / 22-10-2025
Azərbaycan-İran dövlət sərhədinin tam nəzarətə götürülməsindən beş il ötür
23:44 / 21-10-2025
Əli Əsədov Gürcüstana səfər edib
23:39 / 21-10-2025
İlham Əliyevin Qazaxıstana dövlət səfəri başa çatıb - Foto
23:28 / 21-10-2025
Biləsuvarda 45 yaşlı kişi bıçaqlanıb
19:15 / 21-10-2025
Həcc ziyarətinə sənəd qəbulu başlayır
18:51 / 21-10-2025
Yüksək temperatura dözümlü metal ixtira ediblər
18:00 / 21-10-2025
“Atletik”in baş məşqçisi: "Qarabağ” turnir cədvəlində yuxarı pillədədir, amma biz..."
17:59 / 21-10-2025
Astanada Əliyevlə Tokayev təkbətək görüşüb, birgə bəyanat veriblər - (Yenilənib) - Fotolar
17:48 / 21-10-2025
Muxtar Babayev keçmiş işçisinə vəzifə verib
17:24 / 21-10-2025
İlham Əliyev Tokayevi Azərbaycana dəvət edib
17:11 / 21-10-2025
Bıçaqlanan mətbuat katibi evə buraxılıb
16:53 / 21-10-2025
Əliyev və Tokayev "Alem.ai" Beynəlxalq Süni İntellekt Mərkəzində olublar
16:50 / 21-10-2025
Ali Məhkəməyə iki hakim təyinatı olacaq
16:36 / 21-10-2025
“Ulduz” jurnalının oktyabr sayı işıq üzü görüb - Foto
16:26 / 21-10-2025
Ən maraqlı yeddi körpü - Fotolar
16:23 / 21-10-2025
Sumqayıtda iynə vurulan 43 yaşlı kişi ölüb
16:21 / 21-10-2025
Milli Məclis daha 17 məsələyə baxacaq
16:05 / 21-10-2025
Akademikin armudu stəkanındakı limon
15:54 / 21-10-2025
Azərbaycanda SSRİ və imperiya maraqlarına xidmət xülyası ilə yaşayanlar var
15:41 / 21-10-2025
Deputat: "Ramiz Mehdiyev də, mən də sovet adamlarıyıq"
15:34 / 21-10-2025
"Qarabağ” azarkeşlərə müraciət edib
14:55 / 21-10-2025
Azərbaycan-Qazaxıstan sənədləri mübadilə olunub - (Yenilənib) - Fotolar
14:50 / 21-10-2025
İlham Əliyev Qazaxıstanın milli geyimində - Video
14:40 / 21-10-2025
Hikmət Hacıyev: "Qazax qardaşlarımız hörmət nümunəsi olaraq..."
14:12 / 21-10-2025
İlham Əliyev: "Ermənistana yük tranziti ilə bağlı məhdudiyyətlər aradan qaldırılıb"
14:08 / 21-10-2025
Azərbaycan və Ermənistan spikerləri görüşüblər
13:59 / 21-10-2025
Ukrayna parçalana bilər
13:25 / 21-10-2025
Astanada Azərbaycan-Qazaxıstan Ali Dövlətlərarası Şuranın ikinci iclası keçirilib - Fotolar
13:21 / 21-10-2025
"Space TV"-yə xəbərdarlıq edilib
12:11 / 17-10-2025
Professor: Ramiz Mehdiyev yüksək vəzifələrə 900-dən çox kadr yerləşdirib
12:00 / 21-10-2025
Xankəndi: böyük qələbəmiz - Rauf Rəcəbov yazır
19:51 / 17-10-2025
Füzlinin intensiv inkişafı... - Şəfa Əliyev yazır
15:51 / 20-10-2025
Ramiz Mehdiyev dövlətə təhlükə yaradıb - Professor
16:01 / 18-10-2025
Ramiz Mehdiyev Təhlükəsizlik Şurasının üzvlüyündən azad edilib
16:07 / 20-10-2025
Mollazadə: Putin-Tramp görüşündə müsbət nəticə əldə edilməyəcək
16:05 / 21-10-2025
Akademikin armudu stəkanındakı limon
16:15 / 18-10-2025
ANAMA sədrinə I müavin təyin olunub
14:28 / 20-10-2025
ANAMA əməkdaşı Xocavənddə minaya düşüb
19:14 / 18-10-2025
İlham Əliyev ABŞ Mərkəzi Komandanlığının komandanını qəbul edib - Fotolar
18:38 / 17-10-2025
Prezident yeni səfirlik təsis edib - Sərəncam
14:39 / 19-10-2025
Ayı ata və oğula hücum edib
Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəm: portretin bütün cizgiləri ilə - Fotolar
Tarix: 19-05-2020 00:10 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Tarixdə elə şəxsiyyətlər yetişib ki, onlara nəinki təmsil etdikləri elin taleyində, eləcə də xalqının, dövlətinin həyatında olduqca böyük missiyanı həyata keçirmək səadəti nəsib olub. Şəxsiyyət əqidəli, öz sözünün üstündə duran, qorxmaz, sədaqətli olduqda qəhrəmana çevriləcək. Çünki bu kimi xarakterləri özündə formalaşdıran insan vətəninə, xalqına lazımlı ola, ona istənilən sahədə təmənnasız xidmət edə bilər. Xidməti sayəsində qəhrəmana çevrilmiş şəxsiyyətlərdən biri də Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəmdir.
Əbdüləli xan Marağada dövran sürən Müqəddəm elinin Cəfərbəyli tayfasına mənsubdur. Müqəddəm eli isə mənşə etibarı ilə Qaradağın Otuziki elindən çıxıb, I Şah Abbas Səfəvinin fərmanı ilə Marağada məskunlaşmışdı. Əbdüləli xanın üzvü olduğu Etimadi ailəsi Qacarlar tarixinə neçə-neçə şöhrətli oğul bəxş etmişdi.
Əbdüləli xan Məhəmmədbağır xan oğlu 1888-ci ildə Tehran şəhərində anadan olmuşdu. İbtidai və orta məktəbi yeni üsullu (modern) təhsil müəssisələrində bitirib, sonra Qazaqxana məktəbinə (İran Kazak briqadasının hərbi məktəbinə-Ə.Ç.) daxil oldu. O, Məşrutə inqilabının əvvəllərində zabit kimi hərbi məktəbi tamamladı. Əbdüləli xan Qazaqxananın müxtəlif alaylarında baş leytenant rütbəsinə qədər yüksəldi. [عاقلی، باقر؛ شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، ج1، ص134.]
1910-cu ildə isveçlilər tərəfindən İranda jandarm hərbi idarəsi təsis edildi. Əbdüləli xan Etimadi Müqqəddəm baş leytenant rütbəsi ilə 30 zabitlə birlikdə jandarm hərbi idarəsinə ezam edildi. Ona İsfahan şəhərində jandarm idarəsini təşkil etmək əmri verildi. [Yenə orda.] Bir müddət İsfahanda xidmət etdikdən sonra Birinci Dünya müharibəsinin başlanması ilə mühacirət etməyə məcbur oldu. O, bir çox zabitlə bərabər müxtəlif cəbhələrdə rus və ingilis qoşunlarına qarşı müharibədə iştirak etdi. [عاقلی، باقر؛ نخست وزیران ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ 2، 1374، ص18] Bu qrup zabit isə müharibə qurtarana qədər Kirmanşah, Bağdad, Mosul, İstanbulda qaldı.
Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəm mayor rütbəsinə yüksələrək, Ərak şəhərinin jandarm rəisi vəzifəsində çalışdı. 1925-ci ilin dövlət çevrilişinə qədər bu vəzifədə xidmət etdi. O, bir ildən sonra fəaliyyəti nəticəsində iki dərəcə də alaraq polkovnik rütbəsinə yüksəldi. Əbdüləli xan bəzi daxili münaqişələrə qatılmışdı. Belə ki, o, 1303-cü h.ş. ilində Hərb naziri (o dövrdə müdafiə naziri belə adlanırdı) Sərdar Sipəhin (Rza xanın) Xüzistana hərbi hücumunda bir alayın komandiri kimi iştirak etdi. Bu münaqişədə Şeyx Xəzəl (İran ərəblərinin rəhbəri) tutulduqdan sonra Etimadi Müqqəddəm Dezful şəhərinin hərbi komendantı vəzifəsinə təyin edildi və o məntəqənin köçərilərinin tərksilah edilməsində böyük cəsarət göstərdi. [عاقلی، باقر؛ روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران، نشر گفتار، چاپ 3، 1374، ج1، ص192]
Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəm Xüzistan məmuriyyətindən döndükdən sonra yenə də jandarmeriya idarəsinə xidmət edib, Xorasan əyalətinin jandarmeriya rəisi vəzifəsinə təyin olundu. Bir neçə il bu vəzifədə xidmət etdikdən sonra Tehrana göndərildi. Onu orduya təyin etmişdilər. O, 1320-ci h.ş. ilinin şəhrivər ayının 20-də Tehranda hərbi vəziyyət elan edildikdə general-mayor Əmir Əhmədinin təklifi ilə bu şəhərin hərbi komendantı təyin edildi. [عاقلی، باقر؛ خاندانهای حکومتگر ایران، تهران، نشر نامک، چاپ 2، 1386، ص446] Bir müddətdən sonra Tehranda jandarm idarəsi rəisinin müavini vəzifəsinə təyin olundu.[قائم مقامی، جهانگیر؛ تاریخ ژاندارمری ایران، بی جا، انتشارات اداره روابط عمومی ژاندارمری کشور، بی تا، ص313 و عاقلی، باقر؛ روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، پیشین، ج1، ص331]
Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəm 1942-ci ildə general-leytenant rütbəsinə layiq görüldü. [Yenə orda, s.346.] Həmin ilin dekabr ayında, yəni Qəvamüssəltənə Baş nazir olduğu dövrdə Tehran şəhərində əhali tərəfindən etiraz və qiyam baş verdi, yəni əhali bahalıq və aclıq aksiyası keçirərək, Milli Məclisə hücum edib və mağazaları qarət etdilər. Bu qiyam azər ayının 17-də (dekabrın 8-i) baş verdi. Bu qiyamda hökumət binası əhali tərəfindən yandırıldı. Hərbçilər əhalini güllə-baran etdilər. Bunun nəticəsində Tehranın hərbi komendantı general Qədr və şəhərin baş polis idarəsinin rəisi Radsər öz vəzifələrindən çıxarıldı. General-mayor Əmir-Əhmədi Tehranın hərbi komendantlığına təyin olunduqan sonra general-leytenant Etimadi Müqəddəm baş polis idarəsi rəisi vəzifəsinə gətirildi. [Yenə orda, s. 352.] O, şəhərin təhlükəsizliyini qorumaqda böyük səy göstərdi. [عاقلی، باقر؛ میرزا احمدخان قوام السلطنه در دوران قاجاریه و پهلوی، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ 1، 1376، ص294.] Bu dəfə də onun baş polis rəisi vəzifəsində çalışdığı müddət uzun sürmədi. 3 aydan sonra o, bu vəzifədən çıxarıldı.
1324-cü h.ş ilinin (1945) ortalarında İranın siyası vəziyyəti gərginləşmişdi. İran Tudə Partiyasının (İran Xalq Partiyası) üzvlərinə qarşı mübarizə etmək üçün yenidən Etimadi Müqəddəm Tehran şəhərinin hərbi komendantı vəzifəsinə təyin edildi. [Yenə orda, s. 374.] Bir neçə ay bu vəzifədə çalışdıqdan sonra Qəvamüssəltənə Baş nazir olan kimi onu bu vəzifədən azad etdi. [عاقلی، باقر؛ نخست وزیران ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، پیشین، ص611.] 1326-ci h.ş ilində general-leytenant Dirəxşanın məhkəməsində dövlət ittihamçısı idi. (Dirəxşanı Azərbaycanda milli hökumət qurulduqdan sonra Təbriz şəhərinin hərbi komendantı kimi Pişəvəri ilə sülh müqaviləsi imzalamışdı). [عاقلی، باقر؛ روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، پیشین، ج1، ص406] O, müttəhim üçün ölüm hökmü təklifini irəli sürdü, lakin məhkəmə Dirəxşaniyə ömürlük həbs cəzası qərarını çıxartdı. [عاقلی، باقر؛ شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، پیشین، ج2، ص668]
General-leytenant Əbdüləli xan Etimad Müqəddəm 1326-ci h.ş ilində təqaüdə çıxdı və 1352-ci (1973) vəfat etdi. [Yenə orda, I cild, s. 135.]
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-05-2020 00:10 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Tarixdə elə şəxsiyyətlər yetişib ki, onlara nəinki təmsil etdikləri elin taleyində, eləcə də xalqının, dövlətinin həyatında olduqca böyük missiyanı həyata keçirmək səadəti nəsib olub. Şəxsiyyət əqidəli, öz sözünün üstündə duran, qorxmaz, sədaqətli olduqda qəhrəmana çevriləcək. Çünki bu kimi xarakterləri özündə formalaşdıran insan vətəninə, xalqına lazımlı ola, ona istənilən sahədə təmənnasız xidmət edə bilər. Xidməti sayəsində qəhrəmana çevrilmiş şəxsiyyətlərdən biri də Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəmdir.
Əbdüləli xan Marağada dövran sürən Müqəddəm elinin Cəfərbəyli tayfasına mənsubdur. Müqəddəm eli isə mənşə etibarı ilə Qaradağın Otuziki elindən çıxıb, I Şah Abbas Səfəvinin fərmanı ilə Marağada məskunlaşmışdı. Əbdüləli xanın üzvü olduğu Etimadi ailəsi Qacarlar tarixinə neçə-neçə şöhrətli oğul bəxş etmişdi.
Əbdüləli xan Məhəmmədbağır xan oğlu 1888-ci ildə Tehran şəhərində anadan olmuşdu. İbtidai və orta məktəbi yeni üsullu (modern) təhsil müəssisələrində bitirib, sonra Qazaqxana məktəbinə (İran Kazak briqadasının hərbi məktəbinə-Ə.Ç.) daxil oldu. O, Məşrutə inqilabının əvvəllərində zabit kimi hərbi məktəbi tamamladı. Əbdüləli xan Qazaqxananın müxtəlif alaylarında baş leytenant rütbəsinə qədər yüksəldi. [عاقلی، باقر؛ شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، ج1، ص134.]
1910-cu ildə isveçlilər tərəfindən İranda jandarm hərbi idarəsi təsis edildi. Əbdüləli xan Etimadi Müqqəddəm baş leytenant rütbəsi ilə 30 zabitlə birlikdə jandarm hərbi idarəsinə ezam edildi. Ona İsfahan şəhərində jandarm idarəsini təşkil etmək əmri verildi. [Yenə orda.] Bir müddət İsfahanda xidmət etdikdən sonra Birinci Dünya müharibəsinin başlanması ilə mühacirət etməyə məcbur oldu. O, bir çox zabitlə bərabər müxtəlif cəbhələrdə rus və ingilis qoşunlarına qarşı müharibədə iştirak etdi. [عاقلی، باقر؛ نخست وزیران ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ 2، 1374، ص18] Bu qrup zabit isə müharibə qurtarana qədər Kirmanşah, Bağdad, Mosul, İstanbulda qaldı.
Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəm mayor rütbəsinə yüksələrək, Ərak şəhərinin jandarm rəisi vəzifəsində çalışdı. 1925-ci ilin dövlət çevrilişinə qədər bu vəzifədə xidmət etdi. O, bir ildən sonra fəaliyyəti nəticəsində iki dərəcə də alaraq polkovnik rütbəsinə yüksəldi. Əbdüləli xan bəzi daxili münaqişələrə qatılmışdı. Belə ki, o, 1303-cü h.ş. ilində Hərb naziri (o dövrdə müdafiə naziri belə adlanırdı) Sərdar Sipəhin (Rza xanın) Xüzistana hərbi hücumunda bir alayın komandiri kimi iştirak etdi. Bu münaqişədə Şeyx Xəzəl (İran ərəblərinin rəhbəri) tutulduqdan sonra Etimadi Müqqəddəm Dezful şəhərinin hərbi komendantı vəzifəsinə təyin edildi və o məntəqənin köçərilərinin tərksilah edilməsində böyük cəsarət göstərdi. [عاقلی، باقر؛ روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران، نشر گفتار، چاپ 3، 1374، ج1، ص192]
Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəm Xüzistan məmuriyyətindən döndükdən sonra yenə də jandarmeriya idarəsinə xidmət edib, Xorasan əyalətinin jandarmeriya rəisi vəzifəsinə təyin olundu. Bir neçə il bu vəzifədə xidmət etdikdən sonra Tehrana göndərildi. Onu orduya təyin etmişdilər. O, 1320-ci h.ş. ilinin şəhrivər ayının 20-də Tehranda hərbi vəziyyət elan edildikdə general-mayor Əmir Əhmədinin təklifi ilə bu şəhərin hərbi komendantı təyin edildi. [عاقلی، باقر؛ خاندانهای حکومتگر ایران، تهران، نشر نامک، چاپ 2، 1386، ص446] Bir müddətdən sonra Tehranda jandarm idarəsi rəisinin müavini vəzifəsinə təyin olundu.[قائم مقامی، جهانگیر؛ تاریخ ژاندارمری ایران، بی جا، انتشارات اداره روابط عمومی ژاندارمری کشور، بی تا، ص313 و عاقلی، باقر؛ روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، پیشین، ج1، ص331]
Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəm 1942-ci ildə general-leytenant rütbəsinə layiq görüldü. [Yenə orda, s.346.] Həmin ilin dekabr ayında, yəni Qəvamüssəltənə Baş nazir olduğu dövrdə Tehran şəhərində əhali tərəfindən etiraz və qiyam baş verdi, yəni əhali bahalıq və aclıq aksiyası keçirərək, Milli Məclisə hücum edib və mağazaları qarət etdilər. Bu qiyam azər ayının 17-də (dekabrın 8-i) baş verdi. Bu qiyamda hökumət binası əhali tərəfindən yandırıldı. Hərbçilər əhalini güllə-baran etdilər. Bunun nəticəsində Tehranın hərbi komendantı general Qədr və şəhərin baş polis idarəsinin rəisi Radsər öz vəzifələrindən çıxarıldı. General-mayor Əmir-Əhmədi Tehranın hərbi komendantlığına təyin olunduqan sonra general-leytenant Etimadi Müqəddəm baş polis idarəsi rəisi vəzifəsinə gətirildi. [Yenə orda, s. 352.] O, şəhərin təhlükəsizliyini qorumaqda böyük səy göstərdi. [عاقلی، باقر؛ میرزا احمدخان قوام السلطنه در دوران قاجاریه و پهلوی، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ 1، 1376، ص294.] Bu dəfə də onun baş polis rəisi vəzifəsində çalışdığı müddət uzun sürmədi. 3 aydan sonra o, bu vəzifədən çıxarıldı.
1324-cü h.ş ilinin (1945) ortalarında İranın siyası vəziyyəti gərginləşmişdi. İran Tudə Partiyasının (İran Xalq Partiyası) üzvlərinə qarşı mübarizə etmək üçün yenidən Etimadi Müqəddəm Tehran şəhərinin hərbi komendantı vəzifəsinə təyin edildi. [Yenə orda, s. 374.] Bir neçə ay bu vəzifədə çalışdıqdan sonra Qəvamüssəltənə Baş nazir olan kimi onu bu vəzifədən azad etdi. [عاقلی، باقر؛ نخست وزیران ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، پیشین، ص611.] 1326-ci h.ş ilində general-leytenant Dirəxşanın məhkəməsində dövlət ittihamçısı idi. (Dirəxşanı Azərbaycanda milli hökumət qurulduqdan sonra Təbriz şəhərinin hərbi komendantı kimi Pişəvəri ilə sülh müqaviləsi imzalamışdı). [عاقلی، باقر؛ روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، پیشین، ج1، ص406] O, müttəhim üçün ölüm hökmü təklifini irəli sürdü, lakin məhkəmə Dirəxşaniyə ömürlük həbs cəzası qərarını çıxartdı. [عاقلی، باقر؛ شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، پیشین، ج2، ص668]
General-leytenant Əbdüləli xan Etimad Müqəddəm 1326-ci h.ş ilində təqaüdə çıxdı və 1352-ci (1973) vəfat etdi. [Yenə orda, I cild, s. 135.]
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
ADP sədri ehtimal edir ki, “Tərtər işi” yaxşı araşdırılsa, onun da altından Mehdiyev və əlaltıları çıxacaq
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
