21:39 / 23-01-2021
Trampın qızına livanlı nişanlısından qiymətli hədiyyə
21:26 / 23-01-2021
Vahid Əhmədov: “Laçın dəhlizində bizim hərbçilərimiz durmalıdır” - Müsahibə
20:19 / 23-01-2021
Su qıtlığına görə bələdiyyə başçısını ağaca bağladılar - Foto
20:12 / 23-01-2021
Fərhad Bədəlbəyli və Polad Bülbüloğlu Şuşada
18:45 / 23-01-2021
Rusiya XİN: “ABŞ daxili problemləri ilə məşğul olsun”
18:21 / 23-01-2021
Şahbuzda zəlzələ olub
18:08 / 23-01-2021
Salyanda 25 yaşlı kişi intihara cəhd edib
17:51 / 23-01-2021
MN Kəlbəcərdən yeni görüntülər yayıb - Video
17:42 / 23-01-2021
Deputat "Azəriqaz"da yoxlama aparılmasını tələb edir: “Sayğacları tez-tez niyə dəyişirlər ki?"
17:32 / 23-01-2021
Amerikalı məşhur aparıcı vəfat edib
17:26 / 23-01-2021
Azərbaycanda daha 162 nəfər koronavirusa yoluxub, 8 nəfər vəfat edib
17:26 / 23-01-2021
Rus polisi Navalnının xanımını da saxlayıb
17:15 / 23-01-2021
Akar: “Türkiyə, Azərbaycan və Pakistan Qarabağ məsələsində bir ürək oldu”
17:09 / 23-01-2021
Ərdoğan: "Türkiyənin PUA-ları müharibə metodlarını dəyişdirib"
17:00 / 23-01-2021
Prezident İlham Əliyev Zelenskiyə başsağlığı məktubu göndərib
16:57 / 23-01-2021
Moskvadakı mitinqdə qarşıdurma olub
16:45 / 23-01-2021
Hikmət Hacıyev: "Məmurlar dürüst, xalqına, dövlətinə sadiq və peşəkar xüsusiyyətlərə malik olmalıdır"
16:38 / 23-01-2021
Azərbaycanın aparıcı broyler müəssisəsi iflas edib
16:25 / 23-01-2021
Mikayıl Cabbarova SOCAR-da mühüm vəzifə verilib - Sərəncam
16:14 / 23-01-2021
Prezidentdən SOCAR-la bağlı fərman: şirkət necə idarə olunacaq? - Detallar
16:02 / 23-01-2021
Şəhid əsgər Gəncədə dəfn olunub
15:52 / 23-01-2021
Pişiyin ad günündə 15 nəfər koronavirusa yoluxub
15:48 / 23-01-2021
Prezident İsmayıl Hacıyevi “Şöhrət” ordeni ilə təltif edib - Sərəncam
15:45 / 23-01-2021
“Taliban”çılara çoxarvadlılıq qadağası qoyulub
15:21 / 23-01-2021
Toyda bəyi və qardaşını qətlə yetiriblər - Fotolar
15:17 / 23-01-2021
İranda daha 6207 nəfər koronavirusa yoluxub
15:10 / 23-01-2021
Yol Polisi Şöbəsinin rəisi vəzifəsinə təyinat olub
15:00 / 23-01-2021
2783 şəhidin ailə üzvlərinə sosial ödənişlər təyin edilib
14:51 / 23-01-2021
"Neftçi"nin qapıçısı milliyə dəvət olunub
14:41 / 23-01-2021
Salyanda saxlanılan vəzifəli şəxsə iki maddə ilə cinayət işi açılıb
23:47 / 19-01-2021

17:09 / 22-01-2021

21:15 / 19-01-2021

17:29 / 20-01-2021

12:20 / 19-01-2021

15:06 / 22-01-2021

12:07 / 22-01-2021

22:49 / 22-01-2021

17:39 / 22-01-2021

15:29 / 19-01-2021

15:21 / 23-01-2021

21:46 / 21-01-2021

Tam siyasət ustası - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 03-07-2020 16:34 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

İranın XX əsr siyasi tarixində Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə adı qırmızı xətlə keçir. Ölkəsinin tarixi, elmi, mədəniyyəti, ictimai-siyasi və fəlsəfi fikri ilə bağlı hərtərəfli bilgilərə malik olması, dərin fəlsəfi təfəkkür və yüksək əxlaq sahibi olması onu müasirlərindən fərqləndirib. Siyasi şəxsiyyətləri, aparıcı məqam sahiblərini səciyyələndirən əsas cəhətlərdən biri də hadisələrə miqyaslı baxış, onları əlaqəli şəkildə kompleks görmək bacarığıdır. Bütün bunlar Əsədulla mirzə Şəhabüddövlədə vardı.
Babası Fətəli şahın üçüncü оğlu olan Məhəmmədqulu mirzə Qovanlı-Qacardır. O, İran ədəbiyyatına həm təzkirəçi, həm də istedadlı şair kimi daxil olub.
Məhəmmədqulu mirzənin törəmələri öncə Mülkara, sоnra Arəstə sоyadını daşıyıblar. Bəziləri isə Bədi familiyası ilə tanınırlar. Bəzi nəvələri isə Şəms soyadı daşıyırlar.
Məhəmmədqulu mirzə Fatimə Sultan bəyim Şahrux mirzə qızı Qırxlı-Avşarla və Gülpəri Sara Mələk xanım Murtuzaqulu xan qızı Qоvanlı-Qacarla ailə qurub. Bədiəzzəman mirzə, Sam mirzə, Əbdülhüseyn mirzə, Nurəddin mirzə adlı оğlanları, Mələkzadə xanım adlı qızı vardı.

Atası Əbdülhüseyn mirzə şair idi. Şəmsüşşüəra ləqəbini daşıyırdı.
Əbdülhüseyn mirzə Cahansultan xanımla ailəli qurub. Yəhya mirzə, Əsədulla mirzə adlı oğlanları, İran xanım adlı qızı vardı.
Əbdülhüseyn mirzənin ikinci oğlu Əsədulla mirzə Tehran şəhərində anadan olub. İbtidai və orta təhsilini doğma şəhərində alıb. Tehran Universitetində oxuyub, sonra İngiltərəyə yollanıb. Orda teleqraf üzrə təhsil alıb. Təhsilini tamamladıqdan sonra vətənə dönüb, teleqrafxanada çalışıb.
Əsədulla mirzə Mülkara Şəhabüddövlə ləqəbini daşıyırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Tehrandan I və II çağırış İran Milli Məclisinə vəkil seçilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Mirzə Həsən xan Mustovfi əl-Məmalikin Baş nazirliyi dönəmində (1910-1911) Qacarlar dövlətinin Poçt-Teleqraf naziri olub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə bir müddət Yəzdin hakimi vəzifəsini icra edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərmanın Baş nazirliyi dövründə (1915-1916) Qacarlar dövlətinin elm naziri olub. O, alimlərin, müəllimlərin, toplantılarına qatılır, onlarla canlı ünsiyyət yaradır, problemləri ilə maraqlanır və dərhal həll edirdi. Şəhabüddövlə sanki dövlətin siyasətini həyata keçirmək üçun deyil, xalqın tarixi, mədəni və mənəvi irsini inkişaf etdirmək, klassiklərin, alimlərin irsini qorumaq, təbliğ etmək, xatirələrini əbədiləşdirmək, yaradıcı adamlara hami olmaq, onların problemlərini həll etmək, o vaxtadək görmədikləri əlverişli səraiti yaratmaq missiyasını yerinə yetirmək, milli hissləri gücləndirmək üçün gəlmişdi.
Onun bu fəaliyyəti əsasən aşağıdakı istiqamətlərdə həyata keçirilirdi:

Yazıçıların məclislərində iştirak edir, onlarla canlı ünsiyyət qurur, əsərlərini oxuyur, əlaqə saxlayaraq yaradıcılıqları haqqında öz mülahizələrini söyləyir, xalqın tarixi keçmişi və bu günü barədə əsərlər yazmağı tövsiyə edir, xalqla canlı ünsiyyətləri, yaradıcılıqları üçün şərait yaradır, xüsusi olaraq nəşriyyat, yaradıcılıq evi açır, yubileylərini keçirir, dövlətin yüksək orden və medalları ilə təltif olunmalarına əzmlə nail olur, maaş və məvaciblə təmin edirdi.
Xarakterinə görə yaradıcı, qurucu və birləşdirici şəxsiyyət olan Ə. Şəhabüddövlə milli incəsənətin inkişaf etdirilməsindən ötrü sənətkarlar arasında normal yaradıcılıq mühitinin formalaşmasına çalışırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə sonra Kürdüstanın valisi vəzifəsini də icra etmişdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1919-cu ildə Əhməd şah Qacarın təşrifat rəisi təyin olunub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Seyid Ziya Təbatəbainin sürgünündən sonra tutularaq Qəsri-Qacar zindanına salınıb.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Rza şah Pəhləvinin dövründə Kirmanşahın valisi olub. Sonra Kürdüstana təyin edilib, ordan da Fars əyalətinə göndərilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə valiliyi dönəmində daim xalqının içərisinə gedir, həyatı, düşüncələri ilə yaxından tanış olur, problemlərini həll edirdi. O, yalnız bununla kifayətlənmirdi. Daim ziyalıları xalqın içinə getməyə qətiyyətlə çağırır, yönəldir və bu məsələdə onlara bilavasitə rəhbərlik edirdi. Şəhabüddövlə öz nitqlərində məmurları xalq içərisinə getməyə, onun həyatına yaxından bələd olmağa və xalqın qayğısına qalmağı tapşırır, bundan ötrü zəruri olan bütün şəraiti yaradırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə mərkəzi hakimiyyətlə kürd xalqı arasında mədəni əlaqələrin gücləndiriliməsinə təşəbbüs edir, tərəfdar olur və bu sahədə mərkəzin icazəsi ilə konkret fəaliyyət göstərirdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə ömrünün son illərində senator ünvanı ilə milli məclisdə təmsil olunub. O, xalqın problemlərini dərindən bildiyindən məclisdə işlərkən də dövlət və hökumət rəhbərliyinə dəyərli tövsiyələrini verirdi. Xalqa xüsusi diqqət yetirməyin, aşağı təbəqə ilə dostluq münasibətləri qurmağın vacibliyinə yuxarıları inandırmağa çalışır və çox vaxt da buna nail olurdu.

Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1959-cu ildə vəfat edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Ziyadövlə xanım Cahangir mirzə qızı ilə ailəli olub.
Nəticə olaraq bunu bildirməliyik ki, Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə istedadlı siyasətçi olmaqla bərabər məharətli natiq idi. Gur səsi və maraqlı nitqi ilə dərhal auditoriyanın diqqətini cəlb edir, siyasət, iqtisadiyyat, mədəniyyət və s. mövzularda təkrar və fasiləyə yol vermədən saatlarla danışa bilirdi, qeyri-adi yaddaşı vardı, intellekti kimi yaddaşının da hüdudları bilinmirdi. Amma öyrəndiklərini, eşitdiklərini, gördüklərini yalnız yadında saxlamaqla kifayətlənmirdi, onun böyüklüyü onda idi ki, yaddaşındakıları məqamında yadına salıb yerində auditoriyaya çatdıra bilirdi.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 03-07-2020 16:34 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

İranın XX əsr siyasi tarixində Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə adı qırmızı xətlə keçir. Ölkəsinin tarixi, elmi, mədəniyyəti, ictimai-siyasi və fəlsəfi fikri ilə bağlı hərtərəfli bilgilərə malik olması, dərin fəlsəfi təfəkkür və yüksək əxlaq sahibi olması onu müasirlərindən fərqləndirib. Siyasi şəxsiyyətləri, aparıcı məqam sahiblərini səciyyələndirən əsas cəhətlərdən biri də hadisələrə miqyaslı baxış, onları əlaqəli şəkildə kompleks görmək bacarığıdır. Bütün bunlar Əsədulla mirzə Şəhabüddövlədə vardı.
Babası Fətəli şahın üçüncü оğlu olan Məhəmmədqulu mirzə Qovanlı-Qacardır. O, İran ədəbiyyatına həm təzkirəçi, həm də istedadlı şair kimi daxil olub.
Məhəmmədqulu mirzənin törəmələri öncə Mülkara, sоnra Arəstə sоyadını daşıyıblar. Bəziləri isə Bədi familiyası ilə tanınırlar. Bəzi nəvələri isə Şəms soyadı daşıyırlar.
Məhəmmədqulu mirzə Fatimə Sultan bəyim Şahrux mirzə qızı Qırxlı-Avşarla və Gülpəri Sara Mələk xanım Murtuzaqulu xan qızı Qоvanlı-Qacarla ailə qurub. Bədiəzzəman mirzə, Sam mirzə, Əbdülhüseyn mirzə, Nurəddin mirzə adlı оğlanları, Mələkzadə xanım adlı qızı vardı.

Atası Əbdülhüseyn mirzə şair idi. Şəmsüşşüəra ləqəbini daşıyırdı.
Əbdülhüseyn mirzə Cahansultan xanımla ailəli qurub. Yəhya mirzə, Əsədulla mirzə adlı oğlanları, İran xanım adlı qızı vardı.
Əbdülhüseyn mirzənin ikinci oğlu Əsədulla mirzə Tehran şəhərində anadan olub. İbtidai və orta təhsilini doğma şəhərində alıb. Tehran Universitetində oxuyub, sonra İngiltərəyə yollanıb. Orda teleqraf üzrə təhsil alıb. Təhsilini tamamladıqdan sonra vətənə dönüb, teleqrafxanada çalışıb.
Əsədulla mirzə Mülkara Şəhabüddövlə ləqəbini daşıyırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Tehrandan I və II çağırış İran Milli Məclisinə vəkil seçilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Mirzə Həsən xan Mustovfi əl-Məmalikin Baş nazirliyi dönəmində (1910-1911) Qacarlar dövlətinin Poçt-Teleqraf naziri olub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə bir müddət Yəzdin hakimi vəzifəsini icra edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərmanın Baş nazirliyi dövründə (1915-1916) Qacarlar dövlətinin elm naziri olub. O, alimlərin, müəllimlərin, toplantılarına qatılır, onlarla canlı ünsiyyət yaradır, problemləri ilə maraqlanır və dərhal həll edirdi. Şəhabüddövlə sanki dövlətin siyasətini həyata keçirmək üçun deyil, xalqın tarixi, mədəni və mənəvi irsini inkişaf etdirmək, klassiklərin, alimlərin irsini qorumaq, təbliğ etmək, xatirələrini əbədiləşdirmək, yaradıcı adamlara hami olmaq, onların problemlərini həll etmək, o vaxtadək görmədikləri əlverişli səraiti yaratmaq missiyasını yerinə yetirmək, milli hissləri gücləndirmək üçün gəlmişdi.
Onun bu fəaliyyəti əsasən aşağıdakı istiqamətlərdə həyata keçirilirdi:

Yazıçıların məclislərində iştirak edir, onlarla canlı ünsiyyət qurur, əsərlərini oxuyur, əlaqə saxlayaraq yaradıcılıqları haqqında öz mülahizələrini söyləyir, xalqın tarixi keçmişi və bu günü barədə əsərlər yazmağı tövsiyə edir, xalqla canlı ünsiyyətləri, yaradıcılıqları üçün şərait yaradır, xüsusi olaraq nəşriyyat, yaradıcılıq evi açır, yubileylərini keçirir, dövlətin yüksək orden və medalları ilə təltif olunmalarına əzmlə nail olur, maaş və məvaciblə təmin edirdi.
Xarakterinə görə yaradıcı, qurucu və birləşdirici şəxsiyyət olan Ə. Şəhabüddövlə milli incəsənətin inkişaf etdirilməsindən ötrü sənətkarlar arasında normal yaradıcılıq mühitinin formalaşmasına çalışırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə sonra Kürdüstanın valisi vəzifəsini də icra etmişdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1919-cu ildə Əhməd şah Qacarın təşrifat rəisi təyin olunub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Seyid Ziya Təbatəbainin sürgünündən sonra tutularaq Qəsri-Qacar zindanına salınıb.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Rza şah Pəhləvinin dövründə Kirmanşahın valisi olub. Sonra Kürdüstana təyin edilib, ordan da Fars əyalətinə göndərilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə valiliyi dönəmində daim xalqının içərisinə gedir, həyatı, düşüncələri ilə yaxından tanış olur, problemlərini həll edirdi. O, yalnız bununla kifayətlənmirdi. Daim ziyalıları xalqın içinə getməyə qətiyyətlə çağırır, yönəldir və bu məsələdə onlara bilavasitə rəhbərlik edirdi. Şəhabüddövlə öz nitqlərində məmurları xalq içərisinə getməyə, onun həyatına yaxından bələd olmağa və xalqın qayğısına qalmağı tapşırır, bundan ötrü zəruri olan bütün şəraiti yaradırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə mərkəzi hakimiyyətlə kürd xalqı arasında mədəni əlaqələrin gücləndiriliməsinə təşəbbüs edir, tərəfdar olur və bu sahədə mərkəzin icazəsi ilə konkret fəaliyyət göstərirdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə ömrünün son illərində senator ünvanı ilə milli məclisdə təmsil olunub. O, xalqın problemlərini dərindən bildiyindən məclisdə işlərkən də dövlət və hökumət rəhbərliyinə dəyərli tövsiyələrini verirdi. Xalqa xüsusi diqqət yetirməyin, aşağı təbəqə ilə dostluq münasibətləri qurmağın vacibliyinə yuxarıları inandırmağa çalışır və çox vaxt da buna nail olurdu.

Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1959-cu ildə vəfat edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Ziyadövlə xanım Cahangir mirzə qızı ilə ailəli olub.
Nəticə olaraq bunu bildirməliyik ki, Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə istedadlı siyasətçi olmaqla bərabər məharətli natiq idi. Gur səsi və maraqlı nitqi ilə dərhal auditoriyanın diqqətini cəlb edir, siyasət, iqtisadiyyat, mədəniyyət və s. mövzularda təkrar və fasiləyə yol vermədən saatlarla danışa bilirdi, qeyri-adi yaddaşı vardı, intellekti kimi yaddaşının da hüdudları bilinmirdi. Amma öyrəndiklərini, eşitdiklərini, gördüklərini yalnız yadında saxlamaqla kifayətlənmirdi, onun böyüklüyü onda idi ki, yaddaşındakıları məqamında yadına salıb yerində auditoriyaya çatdıra bilirdi.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
15-08-2020, 18:17
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Nökərçilikdən baş nazir vəzifəsinədək... - Ənvər Çingizoğlu yazır
8-08-2020, 18:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Mirzə Möhsün xan Təbrizi: diplomatiyada tarzən, lojada ustad - Foto
5-08-2020, 10:21
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məlik Mənsur mirzə Şüaüssəltənə: mərdlik siyasətə sığmır - Fotolar
24-06-2020, 13:14
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Yezidilik: Oddan yaranıb, Şeytana tapınanların inancı - Fotolar
18-06-2020, 15:17
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Duruzlar: Hakimi Allah, vəziri peyğəmbər bilən təriqətçilər - Fotolar
13-06-2020, 00:41
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Süleyman mirzə İskəndəri: ədalət və həqiqət axtarışında - Fotolar
11-06-2020, 10:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərma: Rza şah onun mehtəri olub - Fotolar
3-06-2020, 13:20
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Vəchulla mirzə Sepəhsalar: ordunun güvənci zor yox, gücdür - Fotolar
2-06-2020, 16:17
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədsadıq xan Sisiyan Qarabaği: mətin və mərdanə bir ömür - Fotolar
28-05-2020, 15:39
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Rza bəy Qaraşarlı: Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucularından biri - Fotolar