01:02 / 19-04-2024
Konfrans liqası: "Fiorentina" 2 qolla qələbə qazanıb
00:35 / 19-04-2024
"Arsenal" türk oyunçunu "radar"a salıb
00:01 / 19-04-2024
ABŞ Fələstinin BMT-yə tam üzvlüyünə “yox” deyəcək
23:01 / 18-04-2024
Türkiyədə üç ard-arda güclü zəlzələ olub
21:24 / 18-04-2024
Bakıda litvalı dənizçi haqqında sənədli film nümayiş olunub
19:04 / 18-04-2024
Respublika Pediatriya Mərkəzi yaradılıb
18:49 / 18-04-2024
Narkokuryer Hacıqabulda 12 kq narkotiklə saxlanılıb
18:03 / 18-04-2024
Bakıda qətl: Elvin Əsədovun cinayət işi məhkəməyə göndərilib
17:55 / 18-04-2024
ABŞ və Britaniya İrana qarşı sanksiyaları genişlənidirib
17:44 / 18-04-2024
Əfv edilənlərin içində niyə qadınlar az olur? - Açıqlama
17:40 / 18-04-2024
Kəmaləddin Heydərovun daha bir şirkəti məhkəməyə verilib
17:36 / 18-04-2024
Hacıqabulda qatar qadını vurub
16:31 / 18-04-2024
Makronun sözü ilə əməli uyğun gəlmir
16:29 / 18-04-2024
Səməd Seyidov: "Yeni Kaledoniyanın müstəqilliyini əldə edəcəyinə inanırıq"
16:15 / 18-04-2024
Prezident Nyu-Yorkda keçmiş prezidentlə görüşüb
16:01 / 18-04-2024
Bakıda iki nəfər dəm qazından ölüb
15:52 / 18-04-2024
Daha iki bankın əmlakları hərraca çıxarılıb
15:46 / 18-04-2024
Qubad İbadoğluya yekun ittiham aktı elan edilib
15:29 / 18-04-2024
Zəngilanda silah-sursat aşkarlanıb
15:13 / 18-04-2024
İcra başçısını söyən şəxsə 5 sutka həbs cəzası verilib
14:29 / 18-04-2024
Zaxarova: "Moskva Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin nizamlanması üçün hər şeyi edib"
14:20 / 18-04-2024
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
14:12 / 18-04-2024
Raketlərə qarşı yeni silah hazırlanır
13:54 / 18-04-2024
Azərbaycan və Yeni Kaledoniya parlamentləri əməkdaşlıq memorandumu imzalayıb
13:39 / 18-04-2024
Məhkəmə kokain kralı ilə bağlı qərar verib
13:12 / 18-04-2024
İki kluba texniki məğlubiyyət verilib
12:58 / 18-04-2024
Süni intellektdən qoruna biləcək sahələr sadalanıb
12:48 / 18-04-2024
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması başlayır
00:02 / 15-04-2024
Ceyhun Bayramov Özbəkistana gedib - Yenilənib
18:06 / 14-04-2024
İordaniya Kralı COP29-a dəvət olunub
20:08 / 15-04-2024
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
23:11 / 14-04-2024
Oqtay Əsədovun həyat yoldaşı son bir ildə Moskvada 14 milyon qazanıb
14:18 / 14-04-2024
Azərbaycan və İordaniya müdafiə sahəsində əməkdaşlığa dair Saziş imzalayıb
18:51 / 15-04-2024
“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar
09:07 / 14-04-2024
Bu gün 34 mindən çox abituriyent imtahan verəcək
22:33 / 14-04-2024
İsrail prezidenti: "Bu, əsil müharibə elanıdır"
13:58 / 16-04-2024
Agentlik sədri vəzifədən azad edilib - Yeni təyinat
15:07 / 17-04-2024
Hikmət Hacıyev: “Sülhməramlıların Azərbaycandan çıxarılması barədə qərar qəbul edilib”
14:31 / 14-04-2024
Paris-2024: Azərbaycan millisi lisenziya qazanıb
10:57 / 18-04-2024
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
Tam siyasət ustası - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 03-07-2020 16:34 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İranın XX əsr siyasi tarixində Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə adı qırmızı xətlə keçir. Ölkəsinin tarixi, elmi, mədəniyyəti, ictimai-siyasi və fəlsəfi fikri ilə bağlı hərtərəfli bilgilərə malik olması, dərin fəlsəfi təfəkkür və yüksək əxlaq sahibi olması onu müasirlərindən fərqləndirib. Siyasi şəxsiyyətləri, aparıcı məqam sahiblərini səciyyələndirən əsas cəhətlərdən biri də hadisələrə miqyaslı baxış, onları əlaqəli şəkildə kompleks görmək bacarığıdır. Bütün bunlar Əsədulla mirzə Şəhabüddövlədə vardı.
Babası Fətəli şahın üçüncü оğlu olan Məhəmmədqulu mirzə Qovanlı-Qacardır. O, İran ədəbiyyatına həm təzkirəçi, həm də istedadlı şair kimi daxil olub.
Məhəmmədqulu mirzənin törəmələri öncə Mülkara, sоnra Arəstə sоyadını daşıyıblar. Bəziləri isə Bədi familiyası ilə tanınırlar. Bəzi nəvələri isə Şəms soyadı daşıyırlar.
Məhəmmədqulu mirzə Fatimə Sultan bəyim Şahrux mirzə qızı Qırxlı-Avşarla və Gülpəri Sara Mələk xanım Murtuzaqulu xan qızı Qоvanlı-Qacarla ailə qurub. Bədiəzzəman mirzə, Sam mirzə, Əbdülhüseyn mirzə, Nurəddin mirzə adlı оğlanları, Mələkzadə xanım adlı qızı vardı.
Atası Əbdülhüseyn mirzə şair idi. Şəmsüşşüəra ləqəbini daşıyırdı.
Əbdülhüseyn mirzə Cahansultan xanımla ailəli qurub. Yəhya mirzə, Əsədulla mirzə adlı oğlanları, İran xanım adlı qızı vardı.
Əbdülhüseyn mirzənin ikinci oğlu Əsədulla mirzə Tehran şəhərində anadan olub. İbtidai və orta təhsilini doğma şəhərində alıb. Tehran Universitetində oxuyub, sonra İngiltərəyə yollanıb. Orda teleqraf üzrə təhsil alıb. Təhsilini tamamladıqdan sonra vətənə dönüb, teleqrafxanada çalışıb.
Əsədulla mirzə Mülkara Şəhabüddövlə ləqəbini daşıyırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Tehrandan I və II çağırış İran Milli Məclisinə vəkil seçilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Mirzə Həsən xan Mustovfi əl-Məmalikin Baş nazirliyi dönəmində (1910-1911) Qacarlar dövlətinin Poçt-Teleqraf naziri olub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə bir müddət Yəzdin hakimi vəzifəsini icra edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərmanın Baş nazirliyi dövründə (1915-1916) Qacarlar dövlətinin elm naziri olub. O, alimlərin, müəllimlərin, toplantılarına qatılır, onlarla canlı ünsiyyət yaradır, problemləri ilə maraqlanır və dərhal həll edirdi. Şəhabüddövlə sanki dövlətin siyasətini həyata keçirmək üçun deyil, xalqın tarixi, mədəni və mənəvi irsini inkişaf etdirmək, klassiklərin, alimlərin irsini qorumaq, təbliğ etmək, xatirələrini əbədiləşdirmək, yaradıcı adamlara hami olmaq, onların problemlərini həll etmək, o vaxtadək görmədikləri əlverişli səraiti yaratmaq missiyasını yerinə yetirmək, milli hissləri gücləndirmək üçün gəlmişdi.
Onun bu fəaliyyəti əsasən aşağıdakı istiqamətlərdə həyata keçirilirdi:
Yazıçıların məclislərində iştirak edir, onlarla canlı ünsiyyət qurur, əsərlərini oxuyur, əlaqə saxlayaraq yaradıcılıqları haqqında öz mülahizələrini söyləyir, xalqın tarixi keçmişi və bu günü barədə əsərlər yazmağı tövsiyə edir, xalqla canlı ünsiyyətləri, yaradıcılıqları üçün şərait yaradır, xüsusi olaraq nəşriyyat, yaradıcılıq evi açır, yubileylərini keçirir, dövlətin yüksək orden və medalları ilə təltif olunmalarına əzmlə nail olur, maaş və məvaciblə təmin edirdi.
Xarakterinə görə yaradıcı, qurucu və birləşdirici şəxsiyyət olan Ə. Şəhabüddövlə milli incəsənətin inkişaf etdirilməsindən ötrü sənətkarlar arasında normal yaradıcılıq mühitinin formalaşmasına çalışırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə sonra Kürdüstanın valisi vəzifəsini də icra etmişdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1919-cu ildə Əhməd şah Qacarın təşrifat rəisi təyin olunub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Seyid Ziya Təbatəbainin sürgünündən sonra tutularaq Qəsri-Qacar zindanına salınıb.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Rza şah Pəhləvinin dövründə Kirmanşahın valisi olub. Sonra Kürdüstana təyin edilib, ordan da Fars əyalətinə göndərilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə valiliyi dönəmində daim xalqının içərisinə gedir, həyatı, düşüncələri ilə yaxından tanış olur, problemlərini həll edirdi. O, yalnız bununla kifayətlənmirdi. Daim ziyalıları xalqın içinə getməyə qətiyyətlə çağırır, yönəldir və bu məsələdə onlara bilavasitə rəhbərlik edirdi. Şəhabüddövlə öz nitqlərində məmurları xalq içərisinə getməyə, onun həyatına yaxından bələd olmağa və xalqın qayğısına qalmağı tapşırır, bundan ötrü zəruri olan bütün şəraiti yaradırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə mərkəzi hakimiyyətlə kürd xalqı arasında mədəni əlaqələrin gücləndiriliməsinə təşəbbüs edir, tərəfdar olur və bu sahədə mərkəzin icazəsi ilə konkret fəaliyyət göstərirdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə ömrünün son illərində senator ünvanı ilə milli məclisdə təmsil olunub. O, xalqın problemlərini dərindən bildiyindən məclisdə işlərkən də dövlət və hökumət rəhbərliyinə dəyərli tövsiyələrini verirdi. Xalqa xüsusi diqqət yetirməyin, aşağı təbəqə ilə dostluq münasibətləri qurmağın vacibliyinə yuxarıları inandırmağa çalışır və çox vaxt da buna nail olurdu.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1959-cu ildə vəfat edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Ziyadövlə xanım Cahangir mirzə qızı ilə ailəli olub.
Nəticə olaraq bunu bildirməliyik ki, Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə istedadlı siyasətçi olmaqla bərabər məharətli natiq idi. Gur səsi və maraqlı nitqi ilə dərhal auditoriyanın diqqətini cəlb edir, siyasət, iqtisadiyyat, mədəniyyət və s. mövzularda təkrar və fasiləyə yol vermədən saatlarla danışa bilirdi, qeyri-adi yaddaşı vardı, intellekti kimi yaddaşının da hüdudları bilinmirdi. Amma öyrəndiklərini, eşitdiklərini, gördüklərini yalnız yadında saxlamaqla kifayətlənmirdi, onun böyüklüyü onda idi ki, yaddaşındakıları məqamında yadına salıb yerində auditoriyaya çatdıra bilirdi.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 03-07-2020 16:34 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İranın XX əsr siyasi tarixində Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə adı qırmızı xətlə keçir. Ölkəsinin tarixi, elmi, mədəniyyəti, ictimai-siyasi və fəlsəfi fikri ilə bağlı hərtərəfli bilgilərə malik olması, dərin fəlsəfi təfəkkür və yüksək əxlaq sahibi olması onu müasirlərindən fərqləndirib. Siyasi şəxsiyyətləri, aparıcı məqam sahiblərini səciyyələndirən əsas cəhətlərdən biri də hadisələrə miqyaslı baxış, onları əlaqəli şəkildə kompleks görmək bacarığıdır. Bütün bunlar Əsədulla mirzə Şəhabüddövlədə vardı.
Babası Fətəli şahın üçüncü оğlu olan Məhəmmədqulu mirzə Qovanlı-Qacardır. O, İran ədəbiyyatına həm təzkirəçi, həm də istedadlı şair kimi daxil olub.
Məhəmmədqulu mirzənin törəmələri öncə Mülkara, sоnra Arəstə sоyadını daşıyıblar. Bəziləri isə Bədi familiyası ilə tanınırlar. Bəzi nəvələri isə Şəms soyadı daşıyırlar.
Məhəmmədqulu mirzə Fatimə Sultan bəyim Şahrux mirzə qızı Qırxlı-Avşarla və Gülpəri Sara Mələk xanım Murtuzaqulu xan qızı Qоvanlı-Qacarla ailə qurub. Bədiəzzəman mirzə, Sam mirzə, Əbdülhüseyn mirzə, Nurəddin mirzə adlı оğlanları, Mələkzadə xanım adlı qızı vardı.
Atası Əbdülhüseyn mirzə şair idi. Şəmsüşşüəra ləqəbini daşıyırdı.
Əbdülhüseyn mirzə Cahansultan xanımla ailəli qurub. Yəhya mirzə, Əsədulla mirzə adlı oğlanları, İran xanım adlı qızı vardı.
Əbdülhüseyn mirzənin ikinci oğlu Əsədulla mirzə Tehran şəhərində anadan olub. İbtidai və orta təhsilini doğma şəhərində alıb. Tehran Universitetində oxuyub, sonra İngiltərəyə yollanıb. Orda teleqraf üzrə təhsil alıb. Təhsilini tamamladıqdan sonra vətənə dönüb, teleqrafxanada çalışıb.
Əsədulla mirzə Mülkara Şəhabüddövlə ləqəbini daşıyırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Tehrandan I və II çağırış İran Milli Məclisinə vəkil seçilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Mirzə Həsən xan Mustovfi əl-Məmalikin Baş nazirliyi dönəmində (1910-1911) Qacarlar dövlətinin Poçt-Teleqraf naziri olub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə bir müddət Yəzdin hakimi vəzifəsini icra edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərmanın Baş nazirliyi dövründə (1915-1916) Qacarlar dövlətinin elm naziri olub. O, alimlərin, müəllimlərin, toplantılarına qatılır, onlarla canlı ünsiyyət yaradır, problemləri ilə maraqlanır və dərhal həll edirdi. Şəhabüddövlə sanki dövlətin siyasətini həyata keçirmək üçun deyil, xalqın tarixi, mədəni və mənəvi irsini inkişaf etdirmək, klassiklərin, alimlərin irsini qorumaq, təbliğ etmək, xatirələrini əbədiləşdirmək, yaradıcı adamlara hami olmaq, onların problemlərini həll etmək, o vaxtadək görmədikləri əlverişli səraiti yaratmaq missiyasını yerinə yetirmək, milli hissləri gücləndirmək üçün gəlmişdi.
Onun bu fəaliyyəti əsasən aşağıdakı istiqamətlərdə həyata keçirilirdi:
Yazıçıların məclislərində iştirak edir, onlarla canlı ünsiyyət qurur, əsərlərini oxuyur, əlaqə saxlayaraq yaradıcılıqları haqqında öz mülahizələrini söyləyir, xalqın tarixi keçmişi və bu günü barədə əsərlər yazmağı tövsiyə edir, xalqla canlı ünsiyyətləri, yaradıcılıqları üçün şərait yaradır, xüsusi olaraq nəşriyyat, yaradıcılıq evi açır, yubileylərini keçirir, dövlətin yüksək orden və medalları ilə təltif olunmalarına əzmlə nail olur, maaş və məvaciblə təmin edirdi.
Xarakterinə görə yaradıcı, qurucu və birləşdirici şəxsiyyət olan Ə. Şəhabüddövlə milli incəsənətin inkişaf etdirilməsindən ötrü sənətkarlar arasında normal yaradıcılıq mühitinin formalaşmasına çalışırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə sonra Kürdüstanın valisi vəzifəsini də icra etmişdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1919-cu ildə Əhməd şah Qacarın təşrifat rəisi təyin olunub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Seyid Ziya Təbatəbainin sürgünündən sonra tutularaq Qəsri-Qacar zindanına salınıb.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Rza şah Pəhləvinin dövründə Kirmanşahın valisi olub. Sonra Kürdüstana təyin edilib, ordan da Fars əyalətinə göndərilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə valiliyi dönəmində daim xalqının içərisinə gedir, həyatı, düşüncələri ilə yaxından tanış olur, problemlərini həll edirdi. O, yalnız bununla kifayətlənmirdi. Daim ziyalıları xalqın içinə getməyə qətiyyətlə çağırır, yönəldir və bu məsələdə onlara bilavasitə rəhbərlik edirdi. Şəhabüddövlə öz nitqlərində məmurları xalq içərisinə getməyə, onun həyatına yaxından bələd olmağa və xalqın qayğısına qalmağı tapşırır, bundan ötrü zəruri olan bütün şəraiti yaradırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə mərkəzi hakimiyyətlə kürd xalqı arasında mədəni əlaqələrin gücləndiriliməsinə təşəbbüs edir, tərəfdar olur və bu sahədə mərkəzin icazəsi ilə konkret fəaliyyət göstərirdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə ömrünün son illərində senator ünvanı ilə milli məclisdə təmsil olunub. O, xalqın problemlərini dərindən bildiyindən məclisdə işlərkən də dövlət və hökumət rəhbərliyinə dəyərli tövsiyələrini verirdi. Xalqa xüsusi diqqət yetirməyin, aşağı təbəqə ilə dostluq münasibətləri qurmağın vacibliyinə yuxarıları inandırmağa çalışır və çox vaxt da buna nail olurdu.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1959-cu ildə vəfat edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Ziyadövlə xanım Cahangir mirzə qızı ilə ailəli olub.
Nəticə olaraq bunu bildirməliyik ki, Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə istedadlı siyasətçi olmaqla bərabər məharətli natiq idi. Gur səsi və maraqlı nitqi ilə dərhal auditoriyanın diqqətini cəlb edir, siyasət, iqtisadiyyat, mədəniyyət və s. mövzularda təkrar və fasiləyə yol vermədən saatlarla danışa bilirdi, qeyri-adi yaddaşı vardı, intellekti kimi yaddaşının da hüdudları bilinmirdi. Amma öyrəndiklərini, eşitdiklərini, gördüklərini yalnız yadında saxlamaqla kifayətlənmirdi, onun böyüklüyü onda idi ki, yaddaşındakıları məqamında yadına salıb yerində auditoriyaya çatdıra bilirdi.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır