15:40 / 04-04-2025
Sumqayıt, Bərdə, Xaçmaz, Beyləqan və Şəkidə torpaq hərracı keçirilib
15:21 / 04-04-2025
Prezident İlham Əliyev Türkiyənin enerji və təbii sərvətlər nazirini qəbul edib - (Yenilənib)
15:17 / 04-04-2025
Sabahdan rayonlarda hava dəyişəcək - Xəbərdarlıq
15:07 / 04-04-2025
Əli Əsədov miqrantlarla bağlı qərar imzalayıb
14:55 / 04-04-2025
Prezident İlham Əliyev Avropa İttifaqının rəsmisini qəbul edib (Yenilənib)
14:39 / 04-04-2025
Dünyanın ən hündür binası tikilir - Fotolar
14:39 / 04-04-2025
David Manukyan dövlət ittihamçısının suallarını cavablandırıb
14:22 / 04-04-2025
Məşhur aktyorun baş rolda çəkiləcəyi filmin adı gizli saxlanılır
14:22 / 04-04-2025
Lavrov: "Bu, Cənubi Qafqaz və Xəzər regionunda sabitliyə xidmət edəcək"
14:14 / 04-04-2025
"Mədəniyyət" qəzeti fəaliyyətini dayandırıb
14:07 / 04-04-2025
Bakıda energetika sahəsi üzrə yeni sənədlər imzalanacaq
14:01 / 04-04-2025
Bakıda köçürülmə və söküntü işləri başlayacaq
13:53 / 04-04-2025
Sahibə Qafarova Özbəkistana səfər edib
13:10 / 04-04-2025
İran prezidenti: Tehran müharibə istəmir
12:59 / 04-04-2025
Departament: "Tramp Bakı və İrəvan arasında sülhün imzalanmasını gözləyir"
12:48 / 04-04-2025
Türkiyədə 648 nəfər qidadan zəhərlənib
12:38 / 04-04-2025
Sabah dağlıq rayonlarda yağış və sulu qar yağacaq
12:30 / 04-04-2025
Prezident institutlarla bağlı sərəncam verib
12:10 / 04-04-2025
Müəllimlərin iş yerinin dəyişdirilməsi prosesi başlayıb
11:41 / 04-04-2025
Seyid Əzim Şirvaninin 190 illiyi qeyd ediləcək - Sərəncam
11:31 / 04-04-2025
Ştaynmayer Azərbaycanla bağlı səhvini düzəldib
11:13 / 04-04-2025
Dünya iqtisadiyyatı böyük risklə üzləşib - Xəbərdarlıq
11:07 / 04-04-2025
Generalların vəzifədə olma müddəti dəyişir
11:03 / 04-04-2025
30 yaşdan yuxarı şəxslərə çağırış mesajı gəlir? - Açıqlama
10:44 / 04-04-2025
Ermənistanda zəlzələ baş verib
10:40 / 04-04-2025
Prezident: "Bizim qaz təchizatımızın Avropadakı coğrafiyası birmənalı olaraq genişlənəcək"
10:32 / 04-04-2025
Rusiya üzərində daha 107 PUA vurulub
10:28 / 04-04-2025
İlham Əliyev: "Bu gün enerji təhlükəsizliyi milli təhlükəsizliyin ayrılmaz hissəsidir"
10:22 / 04-04-2025
Universitetin 860 minlik tenderi ləğv edilib
13:54 / 01-04-2025
Professorun arzuları - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
23:39 / 30-03-2025
"Zirə" "Şamaxı"ya qalib gəlib
20:02 / 30-03-2025
May ayında iki gün iş olmayacaq
00:03 / 31-03-2025
Azərbaycanlıların soyqırımından 107 il ötür
18:31 / 31-03-2025
PUA və dronlar mövqelərimizə yaxınlaşıb, hərbçilərimiz atəşə tutulub - (Yenilənib)
12:54 / 01-04-2025
İran prezidenti Azərbaycana rəsmi səfərə hazırlaşır
19:41 / 31-03-2025
Keçmişə və gələcəyə yollanmaq reallığa çevriləcək
08:25 / 01-04-2025
Ordumuzun mövqeləri 7 istiqamətdən atəşə tutulub
14:12 / 02-04-2025
Qarabağa növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
11:01 / 01-04-2025
CHP-nin boykot çağırışı: Türkiyədə narazılıq dalğası daha da genişlənə bilər
18:01 / 30-03-2025
Şeyx: "Bu, şəxsi işimdir, hər şeyi açıqlamalıyam?"
15:44 / 02-04-2025
Bakı və İrəvan vaxtında sülhə nail olmasa... - Kreml fürsət gözləyir
Tam siyasət ustası - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 03-07-2020 16:34 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İranın XX əsr siyasi tarixində Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə adı qırmızı xətlə keçir. Ölkəsinin tarixi, elmi, mədəniyyəti, ictimai-siyasi və fəlsəfi fikri ilə bağlı hərtərəfli bilgilərə malik olması, dərin fəlsəfi təfəkkür və yüksək əxlaq sahibi olması onu müasirlərindən fərqləndirib. Siyasi şəxsiyyətləri, aparıcı məqam sahiblərini səciyyələndirən əsas cəhətlərdən biri də hadisələrə miqyaslı baxış, onları əlaqəli şəkildə kompleks görmək bacarığıdır. Bütün bunlar Əsədulla mirzə Şəhabüddövlədə vardı.
Babası Fətəli şahın üçüncü оğlu olan Məhəmmədqulu mirzə Qovanlı-Qacardır. O, İran ədəbiyyatına həm təzkirəçi, həm də istedadlı şair kimi daxil olub.
Məhəmmədqulu mirzənin törəmələri öncə Mülkara, sоnra Arəstə sоyadını daşıyıblar. Bəziləri isə Bədi familiyası ilə tanınırlar. Bəzi nəvələri isə Şəms soyadı daşıyırlar.
Məhəmmədqulu mirzə Fatimə Sultan bəyim Şahrux mirzə qızı Qırxlı-Avşarla və Gülpəri Sara Mələk xanım Murtuzaqulu xan qızı Qоvanlı-Qacarla ailə qurub. Bədiəzzəman mirzə, Sam mirzə, Əbdülhüseyn mirzə, Nurəddin mirzə adlı оğlanları, Mələkzadə xanım adlı qızı vardı.
Atası Əbdülhüseyn mirzə şair idi. Şəmsüşşüəra ləqəbini daşıyırdı.
Əbdülhüseyn mirzə Cahansultan xanımla ailəli qurub. Yəhya mirzə, Əsədulla mirzə adlı oğlanları, İran xanım adlı qızı vardı.
Əbdülhüseyn mirzənin ikinci oğlu Əsədulla mirzə Tehran şəhərində anadan olub. İbtidai və orta təhsilini doğma şəhərində alıb. Tehran Universitetində oxuyub, sonra İngiltərəyə yollanıb. Orda teleqraf üzrə təhsil alıb. Təhsilini tamamladıqdan sonra vətənə dönüb, teleqrafxanada çalışıb.
Əsədulla mirzə Mülkara Şəhabüddövlə ləqəbini daşıyırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Tehrandan I və II çağırış İran Milli Məclisinə vəkil seçilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Mirzə Həsən xan Mustovfi əl-Məmalikin Baş nazirliyi dönəmində (1910-1911) Qacarlar dövlətinin Poçt-Teleqraf naziri olub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə bir müddət Yəzdin hakimi vəzifəsini icra edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərmanın Baş nazirliyi dövründə (1915-1916) Qacarlar dövlətinin elm naziri olub. O, alimlərin, müəllimlərin, toplantılarına qatılır, onlarla canlı ünsiyyət yaradır, problemləri ilə maraqlanır və dərhal həll edirdi. Şəhabüddövlə sanki dövlətin siyasətini həyata keçirmək üçun deyil, xalqın tarixi, mədəni və mənəvi irsini inkişaf etdirmək, klassiklərin, alimlərin irsini qorumaq, təbliğ etmək, xatirələrini əbədiləşdirmək, yaradıcı adamlara hami olmaq, onların problemlərini həll etmək, o vaxtadək görmədikləri əlverişli səraiti yaratmaq missiyasını yerinə yetirmək, milli hissləri gücləndirmək üçün gəlmişdi.
Onun bu fəaliyyəti əsasən aşağıdakı istiqamətlərdə həyata keçirilirdi:
Yazıçıların məclislərində iştirak edir, onlarla canlı ünsiyyət qurur, əsərlərini oxuyur, əlaqə saxlayaraq yaradıcılıqları haqqında öz mülahizələrini söyləyir, xalqın tarixi keçmişi və bu günü barədə əsərlər yazmağı tövsiyə edir, xalqla canlı ünsiyyətləri, yaradıcılıqları üçün şərait yaradır, xüsusi olaraq nəşriyyat, yaradıcılıq evi açır, yubileylərini keçirir, dövlətin yüksək orden və medalları ilə təltif olunmalarına əzmlə nail olur, maaş və məvaciblə təmin edirdi.
Xarakterinə görə yaradıcı, qurucu və birləşdirici şəxsiyyət olan Ə. Şəhabüddövlə milli incəsənətin inkişaf etdirilməsindən ötrü sənətkarlar arasında normal yaradıcılıq mühitinin formalaşmasına çalışırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə sonra Kürdüstanın valisi vəzifəsini də icra etmişdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1919-cu ildə Əhməd şah Qacarın təşrifat rəisi təyin olunub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Seyid Ziya Təbatəbainin sürgünündən sonra tutularaq Qəsri-Qacar zindanına salınıb.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Rza şah Pəhləvinin dövründə Kirmanşahın valisi olub. Sonra Kürdüstana təyin edilib, ordan da Fars əyalətinə göndərilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə valiliyi dönəmində daim xalqının içərisinə gedir, həyatı, düşüncələri ilə yaxından tanış olur, problemlərini həll edirdi. O, yalnız bununla kifayətlənmirdi. Daim ziyalıları xalqın içinə getməyə qətiyyətlə çağırır, yönəldir və bu məsələdə onlara bilavasitə rəhbərlik edirdi. Şəhabüddövlə öz nitqlərində məmurları xalq içərisinə getməyə, onun həyatına yaxından bələd olmağa və xalqın qayğısına qalmağı tapşırır, bundan ötrü zəruri olan bütün şəraiti yaradırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə mərkəzi hakimiyyətlə kürd xalqı arasında mədəni əlaqələrin gücləndiriliməsinə təşəbbüs edir, tərəfdar olur və bu sahədə mərkəzin icazəsi ilə konkret fəaliyyət göstərirdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə ömrünün son illərində senator ünvanı ilə milli məclisdə təmsil olunub. O, xalqın problemlərini dərindən bildiyindən məclisdə işlərkən də dövlət və hökumət rəhbərliyinə dəyərli tövsiyələrini verirdi. Xalqa xüsusi diqqət yetirməyin, aşağı təbəqə ilə dostluq münasibətləri qurmağın vacibliyinə yuxarıları inandırmağa çalışır və çox vaxt da buna nail olurdu.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1959-cu ildə vəfat edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Ziyadövlə xanım Cahangir mirzə qızı ilə ailəli olub.
Nəticə olaraq bunu bildirməliyik ki, Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə istedadlı siyasətçi olmaqla bərabər məharətli natiq idi. Gur səsi və maraqlı nitqi ilə dərhal auditoriyanın diqqətini cəlb edir, siyasət, iqtisadiyyat, mədəniyyət və s. mövzularda təkrar və fasiləyə yol vermədən saatlarla danışa bilirdi, qeyri-adi yaddaşı vardı, intellekti kimi yaddaşının da hüdudları bilinmirdi. Amma öyrəndiklərini, eşitdiklərini, gördüklərini yalnız yadında saxlamaqla kifayətlənmirdi, onun böyüklüyü onda idi ki, yaddaşındakıları məqamında yadına salıb yerində auditoriyaya çatdıra bilirdi.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 03-07-2020 16:34 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İranın XX əsr siyasi tarixində Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə adı qırmızı xətlə keçir. Ölkəsinin tarixi, elmi, mədəniyyəti, ictimai-siyasi və fəlsəfi fikri ilə bağlı hərtərəfli bilgilərə malik olması, dərin fəlsəfi təfəkkür və yüksək əxlaq sahibi olması onu müasirlərindən fərqləndirib. Siyasi şəxsiyyətləri, aparıcı məqam sahiblərini səciyyələndirən əsas cəhətlərdən biri də hadisələrə miqyaslı baxış, onları əlaqəli şəkildə kompleks görmək bacarığıdır. Bütün bunlar Əsədulla mirzə Şəhabüddövlədə vardı.
Babası Fətəli şahın üçüncü оğlu olan Məhəmmədqulu mirzə Qovanlı-Qacardır. O, İran ədəbiyyatına həm təzkirəçi, həm də istedadlı şair kimi daxil olub.
Məhəmmədqulu mirzənin törəmələri öncə Mülkara, sоnra Arəstə sоyadını daşıyıblar. Bəziləri isə Bədi familiyası ilə tanınırlar. Bəzi nəvələri isə Şəms soyadı daşıyırlar.
Məhəmmədqulu mirzə Fatimə Sultan bəyim Şahrux mirzə qızı Qırxlı-Avşarla və Gülpəri Sara Mələk xanım Murtuzaqulu xan qızı Qоvanlı-Qacarla ailə qurub. Bədiəzzəman mirzə, Sam mirzə, Əbdülhüseyn mirzə, Nurəddin mirzə adlı оğlanları, Mələkzadə xanım adlı qızı vardı.
Atası Əbdülhüseyn mirzə şair idi. Şəmsüşşüəra ləqəbini daşıyırdı.
Əbdülhüseyn mirzə Cahansultan xanımla ailəli qurub. Yəhya mirzə, Əsədulla mirzə adlı oğlanları, İran xanım adlı qızı vardı.
Əbdülhüseyn mirzənin ikinci oğlu Əsədulla mirzə Tehran şəhərində anadan olub. İbtidai və orta təhsilini doğma şəhərində alıb. Tehran Universitetində oxuyub, sonra İngiltərəyə yollanıb. Orda teleqraf üzrə təhsil alıb. Təhsilini tamamladıqdan sonra vətənə dönüb, teleqrafxanada çalışıb.
Əsədulla mirzə Mülkara Şəhabüddövlə ləqəbini daşıyırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Tehrandan I və II çağırış İran Milli Məclisinə vəkil seçilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Mirzə Həsən xan Mustovfi əl-Məmalikin Baş nazirliyi dönəmində (1910-1911) Qacarlar dövlətinin Poçt-Teleqraf naziri olub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə bir müddət Yəzdin hakimi vəzifəsini icra edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərmanın Baş nazirliyi dövründə (1915-1916) Qacarlar dövlətinin elm naziri olub. O, alimlərin, müəllimlərin, toplantılarına qatılır, onlarla canlı ünsiyyət yaradır, problemləri ilə maraqlanır və dərhal həll edirdi. Şəhabüddövlə sanki dövlətin siyasətini həyata keçirmək üçun deyil, xalqın tarixi, mədəni və mənəvi irsini inkişaf etdirmək, klassiklərin, alimlərin irsini qorumaq, təbliğ etmək, xatirələrini əbədiləşdirmək, yaradıcı adamlara hami olmaq, onların problemlərini həll etmək, o vaxtadək görmədikləri əlverişli səraiti yaratmaq missiyasını yerinə yetirmək, milli hissləri gücləndirmək üçün gəlmişdi.
Onun bu fəaliyyəti əsasən aşağıdakı istiqamətlərdə həyata keçirilirdi:
Yazıçıların məclislərində iştirak edir, onlarla canlı ünsiyyət qurur, əsərlərini oxuyur, əlaqə saxlayaraq yaradıcılıqları haqqında öz mülahizələrini söyləyir, xalqın tarixi keçmişi və bu günü barədə əsərlər yazmağı tövsiyə edir, xalqla canlı ünsiyyətləri, yaradıcılıqları üçün şərait yaradır, xüsusi olaraq nəşriyyat, yaradıcılıq evi açır, yubileylərini keçirir, dövlətin yüksək orden və medalları ilə təltif olunmalarına əzmlə nail olur, maaş və məvaciblə təmin edirdi.
Xarakterinə görə yaradıcı, qurucu və birləşdirici şəxsiyyət olan Ə. Şəhabüddövlə milli incəsənətin inkişaf etdirilməsindən ötrü sənətkarlar arasında normal yaradıcılıq mühitinin formalaşmasına çalışırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə sonra Kürdüstanın valisi vəzifəsini də icra etmişdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1919-cu ildə Əhməd şah Qacarın təşrifat rəisi təyin olunub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Seyid Ziya Təbatəbainin sürgünündən sonra tutularaq Qəsri-Qacar zindanına salınıb.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Rza şah Pəhləvinin dövründə Kirmanşahın valisi olub. Sonra Kürdüstana təyin edilib, ordan da Fars əyalətinə göndərilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə valiliyi dönəmində daim xalqının içərisinə gedir, həyatı, düşüncələri ilə yaxından tanış olur, problemlərini həll edirdi. O, yalnız bununla kifayətlənmirdi. Daim ziyalıları xalqın içinə getməyə qətiyyətlə çağırır, yönəldir və bu məsələdə onlara bilavasitə rəhbərlik edirdi. Şəhabüddövlə öz nitqlərində məmurları xalq içərisinə getməyə, onun həyatına yaxından bələd olmağa və xalqın qayğısına qalmağı tapşırır, bundan ötrü zəruri olan bütün şəraiti yaradırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə mərkəzi hakimiyyətlə kürd xalqı arasında mədəni əlaqələrin gücləndiriliməsinə təşəbbüs edir, tərəfdar olur və bu sahədə mərkəzin icazəsi ilə konkret fəaliyyət göstərirdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə ömrünün son illərində senator ünvanı ilə milli məclisdə təmsil olunub. O, xalqın problemlərini dərindən bildiyindən məclisdə işlərkən də dövlət və hökumət rəhbərliyinə dəyərli tövsiyələrini verirdi. Xalqa xüsusi diqqət yetirməyin, aşağı təbəqə ilə dostluq münasibətləri qurmağın vacibliyinə yuxarıları inandırmağa çalışır və çox vaxt da buna nail olurdu.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1959-cu ildə vəfat edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Ziyadövlə xanım Cahangir mirzə qızı ilə ailəli olub.
Nəticə olaraq bunu bildirməliyik ki, Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə istedadlı siyasətçi olmaqla bərabər məharətli natiq idi. Gur səsi və maraqlı nitqi ilə dərhal auditoriyanın diqqətini cəlb edir, siyasət, iqtisadiyyat, mədəniyyət və s. mövzularda təkrar və fasiləyə yol vermədən saatlarla danışa bilirdi, qeyri-adi yaddaşı vardı, intellekti kimi yaddaşının da hüdudları bilinmirdi. Amma öyrəndiklərini, eşitdiklərini, gördüklərini yalnız yadında saxlamaqla kifayətlənmirdi, onun böyüklüyü onda idi ki, yaddaşındakıları məqamında yadına salıb yerində auditoriyaya çatdıra bilirdi.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
