12:57 / 27-06-2025
Prokurorluq Bakıdakı partlayış hadisəsini araşdırır
11:32 / 27-06-2025
Nazirlik və dövlət komitəsi vətəndaşlara müraciət edib
09:33 / 27-06-2025
Qaxda zəlzələ olub
00:25 / 27-06-2025
"Azərbaycanfilm"in ərazisindəki yanğın söndürülüb - (Yenilənib)
00:02 / 27-06-2025
Emil Mehtiyev idarə rəisi təyin olunub
18:04 / 26-06-2025
Narkotik satan ata və oğlu tutulub
16:30 / 26-06-2025
Azərbaycandakı dinlərarası harmoniya Tolerantlıq Evində müzakirə olunub
16:17 / 26-06-2025
Azərbaycanı gülüstana çevirənlər! - Zahid Oruc yazır
13:15 / 26-06-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:14 / 26-06-2025
İlham Əliyevlə İran prezidenti arasında telefon danışığı olub
11:02 / 26-06-2025
Kəlbəcərdə yük maşını çaya aşıb, sürücü ölüb
10:29 / 26-06-2025
Prezident Silahlı Qüvvələr Günü münasibətilə paylaşım edib
09:25 / 26-06-2025
Tarixi yanlışlıq - İbrahim Əliyev yazır
08:51 / 26-06-2025
Cənubi Qafqazın ən güclüsü...
00:00 / 26-06-2025
Bu gün Silahlı Qüvvələri Günüdür
22:36 / 25-06-2025
MÜTDA: "7 müəllimin nəticəsi ləğv ediləcək"
21:49 / 25-06-2025
Tovuzda kütləvi zəhərlənmə olub - Yenilənib
19:56 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov İranın yeni səfirini qəbul edib
18:04 / 25-06-2025
Ordu günü Bakı, Gəncə, Xankəndi və Laçında yürüş olacaq
18:00 / 25-06-2025
Beynəlxalq axtarışa verilmiş şəxsi Rusiyaya təhvil verilib
17:49 / 25-06-2025
Ter-Petrosyan II Qareginlə siyasi vəziyyəti müzakirə edib
17:44 / 25-06-2025
“Azəriqaz”ın baş direktoruna müavin təyin olunub
17:27 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov Sudanın yeni səfiri ilə görüşüb
17:02 / 25-06-2025
Trampla Zelenski Niderlandda görüşüblər
16:56 / 25-06-2025
Qırğızıstanda parno saytlara giriş bloklanıb
16:45 / 25-06-2025
Bakıda əməliyyat: saxlanılanlar var - Video
16:39 / 25-06-2025
Toy karvanında "avtoş"luq edən sürücülər saxlanılıb
16:20 / 25-06-2025
Səkkiz rayona prokuror təyin edilib - Yenilənib
15:59 / 25-06-2025
Kansler: Rusiya Avropanın sülh və siyasi nizamını təhdid edir
15:40 / 25-06-2025
“Pasportlar haqqında” qanun dəyişib
14:57 / 22-06-2025
Həyat dolu ömür yolu - Milli Mətbuat-150 - Fotolar
19:12 / 23-06-2025
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
09:25 / 26-06-2025
Tarixi yanlışlıq - İbrahim Əliyev yazır
10:14 / 24-06-2025
Tramp dünyanı aldadıb: atəşkəs yoxdur, İsrail İrana ağır zərbələr endirir
14:55 / 25-06-2025
Rəşad Əhmədzadə: “Beynəlxalq festivallarda iştirakımız ölkə teatrları üçün də uğurdur” - Müsahibə
07:09 / 24-06-2025
İran və İsrail atəşkəsə razılaşıblar?
00:39 / 25-06-2025
NATO: Ukraynada 250 min rus hərbçisi həlak olub
08:27 / 25-06-2025
Üç mindən çox avtomobili daşıyan gəmi üç həftə yandıqdan sonra batıb
19:40 / 24-06-2025
“Qərbi Azərbaycan İrsi” kitabının təqdimatı olub - Fotolar
23:45 / 23-06-2025
Bakıdan Qətərə uçan təyyarə yarıyoldan geri dönüb
Tam siyasət ustası - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 03-07-2020 16:34 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İranın XX əsr siyasi tarixində Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə adı qırmızı xətlə keçir. Ölkəsinin tarixi, elmi, mədəniyyəti, ictimai-siyasi və fəlsəfi fikri ilə bağlı hərtərəfli bilgilərə malik olması, dərin fəlsəfi təfəkkür və yüksək əxlaq sahibi olması onu müasirlərindən fərqləndirib. Siyasi şəxsiyyətləri, aparıcı məqam sahiblərini səciyyələndirən əsas cəhətlərdən biri də hadisələrə miqyaslı baxış, onları əlaqəli şəkildə kompleks görmək bacarığıdır. Bütün bunlar Əsədulla mirzə Şəhabüddövlədə vardı.
Babası Fətəli şahın üçüncü оğlu olan Məhəmmədqulu mirzə Qovanlı-Qacardır. O, İran ədəbiyyatına həm təzkirəçi, həm də istedadlı şair kimi daxil olub.
Məhəmmədqulu mirzənin törəmələri öncə Mülkara, sоnra Arəstə sоyadını daşıyıblar. Bəziləri isə Bədi familiyası ilə tanınırlar. Bəzi nəvələri isə Şəms soyadı daşıyırlar.
Məhəmmədqulu mirzə Fatimə Sultan bəyim Şahrux mirzə qızı Qırxlı-Avşarla və Gülpəri Sara Mələk xanım Murtuzaqulu xan qızı Qоvanlı-Qacarla ailə qurub. Bədiəzzəman mirzə, Sam mirzə, Əbdülhüseyn mirzə, Nurəddin mirzə adlı оğlanları, Mələkzadə xanım adlı qızı vardı.
Atası Əbdülhüseyn mirzə şair idi. Şəmsüşşüəra ləqəbini daşıyırdı.
Əbdülhüseyn mirzə Cahansultan xanımla ailəli qurub. Yəhya mirzə, Əsədulla mirzə adlı oğlanları, İran xanım adlı qızı vardı.
Əbdülhüseyn mirzənin ikinci oğlu Əsədulla mirzə Tehran şəhərində anadan olub. İbtidai və orta təhsilini doğma şəhərində alıb. Tehran Universitetində oxuyub, sonra İngiltərəyə yollanıb. Orda teleqraf üzrə təhsil alıb. Təhsilini tamamladıqdan sonra vətənə dönüb, teleqrafxanada çalışıb.
Əsədulla mirzə Mülkara Şəhabüddövlə ləqəbini daşıyırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Tehrandan I və II çağırış İran Milli Məclisinə vəkil seçilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Mirzə Həsən xan Mustovfi əl-Məmalikin Baş nazirliyi dönəmində (1910-1911) Qacarlar dövlətinin Poçt-Teleqraf naziri olub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə bir müddət Yəzdin hakimi vəzifəsini icra edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərmanın Baş nazirliyi dövründə (1915-1916) Qacarlar dövlətinin elm naziri olub. O, alimlərin, müəllimlərin, toplantılarına qatılır, onlarla canlı ünsiyyət yaradır, problemləri ilə maraqlanır və dərhal həll edirdi. Şəhabüddövlə sanki dövlətin siyasətini həyata keçirmək üçun deyil, xalqın tarixi, mədəni və mənəvi irsini inkişaf etdirmək, klassiklərin, alimlərin irsini qorumaq, təbliğ etmək, xatirələrini əbədiləşdirmək, yaradıcı adamlara hami olmaq, onların problemlərini həll etmək, o vaxtadək görmədikləri əlverişli səraiti yaratmaq missiyasını yerinə yetirmək, milli hissləri gücləndirmək üçün gəlmişdi.
Onun bu fəaliyyəti əsasən aşağıdakı istiqamətlərdə həyata keçirilirdi:
Yazıçıların məclislərində iştirak edir, onlarla canlı ünsiyyət qurur, əsərlərini oxuyur, əlaqə saxlayaraq yaradıcılıqları haqqında öz mülahizələrini söyləyir, xalqın tarixi keçmişi və bu günü barədə əsərlər yazmağı tövsiyə edir, xalqla canlı ünsiyyətləri, yaradıcılıqları üçün şərait yaradır, xüsusi olaraq nəşriyyat, yaradıcılıq evi açır, yubileylərini keçirir, dövlətin yüksək orden və medalları ilə təltif olunmalarına əzmlə nail olur, maaş və məvaciblə təmin edirdi.
Xarakterinə görə yaradıcı, qurucu və birləşdirici şəxsiyyət olan Ə. Şəhabüddövlə milli incəsənətin inkişaf etdirilməsindən ötrü sənətkarlar arasında normal yaradıcılıq mühitinin formalaşmasına çalışırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə sonra Kürdüstanın valisi vəzifəsini də icra etmişdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1919-cu ildə Əhməd şah Qacarın təşrifat rəisi təyin olunub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Seyid Ziya Təbatəbainin sürgünündən sonra tutularaq Qəsri-Qacar zindanına salınıb.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Rza şah Pəhləvinin dövründə Kirmanşahın valisi olub. Sonra Kürdüstana təyin edilib, ordan da Fars əyalətinə göndərilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə valiliyi dönəmində daim xalqının içərisinə gedir, həyatı, düşüncələri ilə yaxından tanış olur, problemlərini həll edirdi. O, yalnız bununla kifayətlənmirdi. Daim ziyalıları xalqın içinə getməyə qətiyyətlə çağırır, yönəldir və bu məsələdə onlara bilavasitə rəhbərlik edirdi. Şəhabüddövlə öz nitqlərində məmurları xalq içərisinə getməyə, onun həyatına yaxından bələd olmağa və xalqın qayğısına qalmağı tapşırır, bundan ötrü zəruri olan bütün şəraiti yaradırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə mərkəzi hakimiyyətlə kürd xalqı arasında mədəni əlaqələrin gücləndiriliməsinə təşəbbüs edir, tərəfdar olur və bu sahədə mərkəzin icazəsi ilə konkret fəaliyyət göstərirdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə ömrünün son illərində senator ünvanı ilə milli məclisdə təmsil olunub. O, xalqın problemlərini dərindən bildiyindən məclisdə işlərkən də dövlət və hökumət rəhbərliyinə dəyərli tövsiyələrini verirdi. Xalqa xüsusi diqqət yetirməyin, aşağı təbəqə ilə dostluq münasibətləri qurmağın vacibliyinə yuxarıları inandırmağa çalışır və çox vaxt da buna nail olurdu.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1959-cu ildə vəfat edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Ziyadövlə xanım Cahangir mirzə qızı ilə ailəli olub.
Nəticə olaraq bunu bildirməliyik ki, Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə istedadlı siyasətçi olmaqla bərabər məharətli natiq idi. Gur səsi və maraqlı nitqi ilə dərhal auditoriyanın diqqətini cəlb edir, siyasət, iqtisadiyyat, mədəniyyət və s. mövzularda təkrar və fasiləyə yol vermədən saatlarla danışa bilirdi, qeyri-adi yaddaşı vardı, intellekti kimi yaddaşının da hüdudları bilinmirdi. Amma öyrəndiklərini, eşitdiklərini, gördüklərini yalnız yadında saxlamaqla kifayətlənmirdi, onun böyüklüyü onda idi ki, yaddaşındakıları məqamında yadına salıb yerində auditoriyaya çatdıra bilirdi.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 03-07-2020 16:34 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İranın XX əsr siyasi tarixində Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə adı qırmızı xətlə keçir. Ölkəsinin tarixi, elmi, mədəniyyəti, ictimai-siyasi və fəlsəfi fikri ilə bağlı hərtərəfli bilgilərə malik olması, dərin fəlsəfi təfəkkür və yüksək əxlaq sahibi olması onu müasirlərindən fərqləndirib. Siyasi şəxsiyyətləri, aparıcı məqam sahiblərini səciyyələndirən əsas cəhətlərdən biri də hadisələrə miqyaslı baxış, onları əlaqəli şəkildə kompleks görmək bacarığıdır. Bütün bunlar Əsədulla mirzə Şəhabüddövlədə vardı.
Babası Fətəli şahın üçüncü оğlu olan Məhəmmədqulu mirzə Qovanlı-Qacardır. O, İran ədəbiyyatına həm təzkirəçi, həm də istedadlı şair kimi daxil olub.
Məhəmmədqulu mirzənin törəmələri öncə Mülkara, sоnra Arəstə sоyadını daşıyıblar. Bəziləri isə Bədi familiyası ilə tanınırlar. Bəzi nəvələri isə Şəms soyadı daşıyırlar.
Məhəmmədqulu mirzə Fatimə Sultan bəyim Şahrux mirzə qızı Qırxlı-Avşarla və Gülpəri Sara Mələk xanım Murtuzaqulu xan qızı Qоvanlı-Qacarla ailə qurub. Bədiəzzəman mirzə, Sam mirzə, Əbdülhüseyn mirzə, Nurəddin mirzə adlı оğlanları, Mələkzadə xanım adlı qızı vardı.
Atası Əbdülhüseyn mirzə şair idi. Şəmsüşşüəra ləqəbini daşıyırdı.
Əbdülhüseyn mirzə Cahansultan xanımla ailəli qurub. Yəhya mirzə, Əsədulla mirzə adlı oğlanları, İran xanım adlı qızı vardı.
Əbdülhüseyn mirzənin ikinci oğlu Əsədulla mirzə Tehran şəhərində anadan olub. İbtidai və orta təhsilini doğma şəhərində alıb. Tehran Universitetində oxuyub, sonra İngiltərəyə yollanıb. Orda teleqraf üzrə təhsil alıb. Təhsilini tamamladıqdan sonra vətənə dönüb, teleqrafxanada çalışıb.
Əsədulla mirzə Mülkara Şəhabüddövlə ləqəbini daşıyırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Tehrandan I və II çağırış İran Milli Məclisinə vəkil seçilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Mirzə Həsən xan Mustovfi əl-Məmalikin Baş nazirliyi dönəmində (1910-1911) Qacarlar dövlətinin Poçt-Teleqraf naziri olub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə bir müddət Yəzdin hakimi vəzifəsini icra edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Əbdülhüseyn mirzə Fərmanfərmanın Baş nazirliyi dövründə (1915-1916) Qacarlar dövlətinin elm naziri olub. O, alimlərin, müəllimlərin, toplantılarına qatılır, onlarla canlı ünsiyyət yaradır, problemləri ilə maraqlanır və dərhal həll edirdi. Şəhabüddövlə sanki dövlətin siyasətini həyata keçirmək üçun deyil, xalqın tarixi, mədəni və mənəvi irsini inkişaf etdirmək, klassiklərin, alimlərin irsini qorumaq, təbliğ etmək, xatirələrini əbədiləşdirmək, yaradıcı adamlara hami olmaq, onların problemlərini həll etmək, o vaxtadək görmədikləri əlverişli səraiti yaratmaq missiyasını yerinə yetirmək, milli hissləri gücləndirmək üçün gəlmişdi.
Onun bu fəaliyyəti əsasən aşağıdakı istiqamətlərdə həyata keçirilirdi:
Yazıçıların məclislərində iştirak edir, onlarla canlı ünsiyyət qurur, əsərlərini oxuyur, əlaqə saxlayaraq yaradıcılıqları haqqında öz mülahizələrini söyləyir, xalqın tarixi keçmişi və bu günü barədə əsərlər yazmağı tövsiyə edir, xalqla canlı ünsiyyətləri, yaradıcılıqları üçün şərait yaradır, xüsusi olaraq nəşriyyat, yaradıcılıq evi açır, yubileylərini keçirir, dövlətin yüksək orden və medalları ilə təltif olunmalarına əzmlə nail olur, maaş və məvaciblə təmin edirdi.
Xarakterinə görə yaradıcı, qurucu və birləşdirici şəxsiyyət olan Ə. Şəhabüddövlə milli incəsənətin inkişaf etdirilməsindən ötrü sənətkarlar arasında normal yaradıcılıq mühitinin formalaşmasına çalışırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə sonra Kürdüstanın valisi vəzifəsini də icra etmişdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1919-cu ildə Əhməd şah Qacarın təşrifat rəisi təyin olunub.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Seyid Ziya Təbatəbainin sürgünündən sonra tutularaq Qəsri-Qacar zindanına salınıb.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Rza şah Pəhləvinin dövründə Kirmanşahın valisi olub. Sonra Kürdüstana təyin edilib, ordan da Fars əyalətinə göndərilib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə valiliyi dönəmində daim xalqının içərisinə gedir, həyatı, düşüncələri ilə yaxından tanış olur, problemlərini həll edirdi. O, yalnız bununla kifayətlənmirdi. Daim ziyalıları xalqın içinə getməyə qətiyyətlə çağırır, yönəldir və bu məsələdə onlara bilavasitə rəhbərlik edirdi. Şəhabüddövlə öz nitqlərində məmurları xalq içərisinə getməyə, onun həyatına yaxından bələd olmağa və xalqın qayğısına qalmağı tapşırır, bundan ötrü zəruri olan bütün şəraiti yaradırdı.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə mərkəzi hakimiyyətlə kürd xalqı arasında mədəni əlaqələrin gücləndiriliməsinə təşəbbüs edir, tərəfdar olur və bu sahədə mərkəzin icazəsi ilə konkret fəaliyyət göstərirdi.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə ömrünün son illərində senator ünvanı ilə milli məclisdə təmsil olunub. O, xalqın problemlərini dərindən bildiyindən məclisdə işlərkən də dövlət və hökumət rəhbərliyinə dəyərli tövsiyələrini verirdi. Xalqa xüsusi diqqət yetirməyin, aşağı təbəqə ilə dostluq münasibətləri qurmağın vacibliyinə yuxarıları inandırmağa çalışır və çox vaxt da buna nail olurdu.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə 1959-cu ildə vəfat edib.
Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə Ziyadövlə xanım Cahangir mirzə qızı ilə ailəli olub.
Nəticə olaraq bunu bildirməliyik ki, Əsədulla mirzə Şəhabüddövlə istedadlı siyasətçi olmaqla bərabər məharətli natiq idi. Gur səsi və maraqlı nitqi ilə dərhal auditoriyanın diqqətini cəlb edir, siyasət, iqtisadiyyat, mədəniyyət və s. mövzularda təkrar və fasiləyə yol vermədən saatlarla danışa bilirdi, qeyri-adi yaddaşı vardı, intellekti kimi yaddaşının da hüdudları bilinmirdi. Amma öyrəndiklərini, eşitdiklərini, gördüklərini yalnız yadında saxlamaqla kifayətlənmirdi, onun böyüklüyü onda idi ki, yaddaşındakıları məqamında yadına salıb yerində auditoriyaya çatdıra bilirdi.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
