23:20 / 03-07-2025
Günay Qurbanova yenidən Avropa çempionu olub
22:38 / 03-07-2025
Azərbaycan, Özbəkistan və Qırğızıstan prezidentləri Şahbulaq qalasında olublar - Foto
21:10 / 03-07-2025
Dövlət başçıları Qarabağ atlarının “Zəfər” şousunu izləyiblər - Fotolar
19:57 / 03-07-2025
"Sputnik-Azərbaycan" işi: beş nəfər barəsində polis nəzarəti qətimkan tədbiri seçilib
19:05 / 03-07-2025
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri Ağdamın Xıdırlı kəndində olublar - (Yenilənib) - Fotolar
18:17 / 03-07-2025
Peşə tanınması: 179 namizəd keçid balını toplaya bilməyib
18:01 / 03-07-2025
Paşinyanın partiyası müxalifəti terrorçulara köməkdə ittiham edir
17:43 / 03-07-2025
"Qəbələ" Futbol Akademiyası fəaliyyətini dayandırıb
17:19 / 03-07-2025
Rusiya aktivlərinin müsadirəsi üçün layihə hazırlayıblar
16:47 / 03-07-2025
Azərbaycan dili üzrə test imtahanının nəticələri elan olunub
16:37 / 03-07-2025
Çempionlar Liqası: "Araz-Naxçıvan"ın rəqibləri müəyyənləşib
16:31 / 03-07-2025
Abituriyentlərin şikayətləri araşdırılıb
16:12 / 03-07-2025
Beyləqanda 16 yaşlı oğlan kanalda batıb
16:01 / 03-07-2025
Şahbaz Şərifin Azərbaycana səfəri başlayıb
15:55 / 03-07-2025
Azərbaycan və Özbəkistan prezidentləri Xankəndidə fabrikin fəaliyyəti ilə tanış olublar
15:43 / 03-07-2025
Güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
15:25 / 03-07-2025
Admiral ruslarla bağlı xəbərdarlıq edir
15:06 / 03-07-2025
Qırğızıstan prezidenti Azərbaycana işgüzar səfərə gəlib - Yenilənib
15:04 / 03-07-2025
İlham Əliyev Rəşid Meredovu qəbul edib - Fotolar
14:55 / 03-07-2025
ABŞ qoşunlarını Avropadan çıxaracaqlar
14:40 / 03-07-2025
İlham Əliyev Qarabağa səfər edib - (Yenilənib+) - Fotolar
14:34 / 03-07-2025
İki prezident Füzuli rayonuna səfər edib - Foto
14:29 / 03-07-2025
Ruslar sosial binaları vurub, ölən və yaralılar var
14:23 / 03-07-2025
Konstitusiya Məhkəməsinə yeni hakimlər təyin olunacaq
13:52 / 03-07-2025
İsrail iki ölkə barədə Rusiya ilə gizli danışıqlar aparıb
13:43 / 03-07-2025
Məhkəmə Vüqar Səfərli ilə bağlı qərar verib
13:08 / 03-07-2025
Ermənistan Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmağa çalışır
13:16 / 29-06-2025
Putin Rusiyada şovinizmi qızışdırır
17:57 / 30-06-2025
Bakıda əməliyyat: FTX-nın iki əməkdaşı saxlanılıb - (Yenilənib) - Fotolar
15:08 / 30-06-2025
Professor: Şovinizm Rusiyanı uçuruma aparır
21:03 / 30-06-2025
Rusiyada öldürülən qardaşların cənazəsi Azərbaycana gətirilib - (Yenilənib)
13:20 / 29-06-2025
Rezidenturaya qəbul imtahanı keçirilib - (Yenilənib)
13:01 / 01-07-2025
Ərdoğan “ikinci vətən”indən niyə küsüb?
13:16 / 02-07-2025
Mədəniyyət nazirinə kulturoloji tövsiyə - Akif Əli yazır
00:40 / 29-06-2025
Aleksey Overçukun Azərbaycana səfəri ləğv olunub
14:15 / 30-06-2025
Qarabağa növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
23:57 / 28-06-2025
Yekaterinburqda işgəncə görən azərbaycanlı: "Kafeyə basqın edib, bizi döyə-döyə kabab bişirtdirdilər”
12:56 / 29-06-2025
Rusiyanın Azərbaycanda keçiriləcək mədəniyyət tədbirləri ləğv edilib
11:03 / 30-06-2025
Rusiya ilə bağlı dəhşətli statistika açıqlanıb
Həsənəli xan Vəziri - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 05-04-2020 11:42 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Elə şəxsiyyətlər var ki, onların ömür yolu haqqında söhbət açarkən istər-istəməz hansısa tarixi dövrün salnaməçisinə çevrilmiş olursan. Bu şəxsiyyətlərdən biri daxili azadlığı, ləyaqəti, comərdliyi, nəcibliyi, yaradıcılığı ilə seçilən Həsənəli xan Vəziri idi.
Gəlin əvvəlcə Həsənəli xan Vəzirinin soy-kökünə nəzər salaq. Onun ulu babası Mehrəli bəy Seyid Məhəmməd ağa oğlu Bərdənin Zümürxaç kəndindən olub. Savadlı, sayılan şəxslərdən imiş. Qarabağ hakimi İbrahimxəlil xan Cavanşir onu kiçik qızı Gövhərbəyim ağaya lələ təyin etmişdi. Mehrəli bəyin əmisi Mirzə Əliməhəmməd ağa Sofuoğlu da xanın vəziri idi. Ona görə də Vəzirov soyadını daşıyırdılar. Lələ Mehrəli bəy 1822-ci ildə Mehdiqulu xanla bərabər İrana qaçır. Şahzadə Abbas mirzə ona xan ünvanı verib, mühacirlərdən ibarət atlı qoşuna sərkərdə təyin edir. Qərəz, Mehrəli bəyin Lütfəli bəy, Lütfəli bəyin isə Musa xan adlı oğlu vardı.
Musa xanın dördüncü oğlu Həsənəli xan 21 fevral 1890-cı ildə Tehran şəhərində anadan olmuşdu. 1899-cu ildə Rəssamlıq məktəbinə girmişdi. Bu məktəb "Kamaleh" adlanırdı. Məktəbin direktoru Mürtəzaqulu xan idi. Burda incəsənəti, rəssamlığı öyrənmişdi. Sonra 1901-ci ildə İran Kazak diviziyasının nəzdindəki Hərbi məktəbə daxil olmuşdu. Burda hərb sənəti ilə bərabər rus və fransız dillərinə də bələd olmuşdu. 1908-ci ildə Hərbi məktəbi naib (leytenant) rütbəsi ilə bitirmişdi. Sonra o dövrün prestij təhsil ocaqlarından olan Müqəddəs Lui məktəbinə daxil olmuşdu. 1909-cu ildə həmin məktəbi də tamamlamışdı. Qacarlar ordusunda hərbi xidmətini davam etdirmişdi. 1910-cu ildə vaxtından əvvəl ona sərhəng (polkovnik) rütbəsi verilmişdi.
Həsənəli xan Vəziri daha çox rəssamlığa meyl edirdi. Hərbi xidmətdə olanda da şlem, əsgər və gözünə görünəni çəkirdi. Daha dözməyib, hərbi xidmətdən ayrılmalı oldu. Ənənəyə dönüklüyü ailədə qınağa səbəb oldu.
Həsənəli xan Vəziri Baharıstan meydanındakı Nigarıstan bağından cənubda yerləşən İncəsənət məktəbinə yazıldı. Məktəbin direktoru, məşhur rəssam Kamalülmülk (1847-1940) onun işləri ilə tanış olduqdan sonra tələbələri sırasına qəbul etdi.
Həsənəli xan Vəziri 1912-ci ildə İncəsənət məktəbini bitirdi.
Həsənəli xan Vəziri I Dünya müharibəsini pisləyən silsilə şeirlər yazdı.
Həsənəli xan Vəziri 24 oktyabr 1918-ci ildə İncəsənət məktəbinə müəllim götürüldü.
Həsənəli xan Vəziri 24 iyul 1920-ci ildə Mədəniyyət nazirliyinin əmri ilə İran təsviri incəsənət sahəsinin müdir-məsulu təyin edildi. Həmin ilin dekabr ayının 2-də sevimli müəlliminin yerinə direktor vəzifəsinə göndərildi.
Həsənəli xan Vəziri 1924-cü ildən başlayaraq iki il ərzində qardaşının "Musiqi klubu"nda rəngkarlıq dərsləri təşkil etdi.
1927-ci ildə Pəhləvilər dövlətinin din və etiqad nazirinin sabotajı və büdcə kəmliyi nəticəsində İncəsənət məktəbində dərslər azaldı. Kamalülmülk istefa verib, məktəbdən uzaqlaşdı. Həsənəli xan qardaşı Əlinağı xanın yeni açdığı Musiqi klubuna yönəldi.
Həsənəli xan Vəziri 1928-ci ildə Musiqi klubunda ilk sərgisini açdı. Klubda baş verən yanğında onun yüzdən çox əsəri məhv oldu.
Kamalülmülk Nişapura getdiyindən onun yerinə məktəbə İsmail Aştiyanini direktor təyin etdilər. Həsənəli xan müəllimini ziyarət etmək üçün Nişapura yollandı.
Həsənəli xan Vəziri 1933-cü ilin yanvarından Mədəniyyət nazirliyinin xətti ilə iki illik Avropa və Amerika gəzintisinə çıxdı. Buralarda işlərini sərgilədi.
1934-cü ilin noyabr ayının 4-dən 23-ə qədər Nyu-Yorkun Nikolay Rerix muzeyində işləri sərgiləndi. "New York Times" 11 noyabr nömrəsində bu sərgidən geniş reportaj vermişdi. Həsənəli xan Vəzirinin işlərindən olan "Mənim qardaşım" və "Mazandaran quşu" muzey üçün satın alındı.
1935-ci ildə İranın Londondakı səfirliyində görkəmli rəssamın 70 işi sərgiləndi.
1939-cu ildə II Dünya müharibəsinin fəsadları nəticəsində Berlində rəssamın 70 işi yanmışdı.
1946-cı ildə Tehranda SSRİ-nin səfirliyində rəssamın böyük bir sərgisi açıldı.
Həsənəli xan Vəziri 1948-ci ildə Tehran universitetinin professoru idi.
Həsənəli xan Vəziri 26 noyabr 1954-cü ildə vəfat edib. "İmamzadə Qasım"da dəfn edilib.
Həsənəli xan Vəziri 1919-cu ildə Banu Üzra xanım Hicazi ilə və ikinci dəfə 1936-cı ildə xanım Cebelli ilə ailə həyatı qurmuşdu. Birinci nikahdan Mustafa xan (2 yaşında tələf olmuşdu) adlı oğlu, Məhinduxt xanım adlı qızı, ikinci nikahdan isə Mustafa xan, Şahin xan adlı oğlanları, Pərvin xanım adlı qızı vardı.
Bu böyük rəssamın həyatı boyu əldə etdiyi ən böyük uğurlardan biri də İran rəssamlığında yeni yol açması idi. Yeniliklə bərabər fırçası ənənəvi Şərq sənətindən rəng götürmüşdü. Yaratdığı əsərlər onu xalqından, torpağından, vətənindən ayırmamışdı. Öz izərində daim işləmiş, yaratdığı əsərlərin səviyyəsini yüksəltmişdi. Bir qazancı da vardı. Valideynlərinin mənəvi dünyasından, böyüyüb boya-başa çatdığı ailə ocağından gələn nəciblik, kübarlıq, insanlara sevgi, şəfqət hissi heç zaman onu tərk etməmişdi.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 05-04-2020 11:42 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Elə şəxsiyyətlər var ki, onların ömür yolu haqqında söhbət açarkən istər-istəməz hansısa tarixi dövrün salnaməçisinə çevrilmiş olursan. Bu şəxsiyyətlərdən biri daxili azadlığı, ləyaqəti, comərdliyi, nəcibliyi, yaradıcılığı ilə seçilən Həsənəli xan Vəziri idi.
Gəlin əvvəlcə Həsənəli xan Vəzirinin soy-kökünə nəzər salaq. Onun ulu babası Mehrəli bəy Seyid Məhəmməd ağa oğlu Bərdənin Zümürxaç kəndindən olub. Savadlı, sayılan şəxslərdən imiş. Qarabağ hakimi İbrahimxəlil xan Cavanşir onu kiçik qızı Gövhərbəyim ağaya lələ təyin etmişdi. Mehrəli bəyin əmisi Mirzə Əliməhəmməd ağa Sofuoğlu da xanın vəziri idi. Ona görə də Vəzirov soyadını daşıyırdılar. Lələ Mehrəli bəy 1822-ci ildə Mehdiqulu xanla bərabər İrana qaçır. Şahzadə Abbas mirzə ona xan ünvanı verib, mühacirlərdən ibarət atlı qoşuna sərkərdə təyin edir. Qərəz, Mehrəli bəyin Lütfəli bəy, Lütfəli bəyin isə Musa xan adlı oğlu vardı.
Musa xanın dördüncü oğlu Həsənəli xan 21 fevral 1890-cı ildə Tehran şəhərində anadan olmuşdu. 1899-cu ildə Rəssamlıq məktəbinə girmişdi. Bu məktəb "Kamaleh" adlanırdı. Məktəbin direktoru Mürtəzaqulu xan idi. Burda incəsənəti, rəssamlığı öyrənmişdi. Sonra 1901-ci ildə İran Kazak diviziyasının nəzdindəki Hərbi məktəbə daxil olmuşdu. Burda hərb sənəti ilə bərabər rus və fransız dillərinə də bələd olmuşdu. 1908-ci ildə Hərbi məktəbi naib (leytenant) rütbəsi ilə bitirmişdi. Sonra o dövrün prestij təhsil ocaqlarından olan Müqəddəs Lui məktəbinə daxil olmuşdu. 1909-cu ildə həmin məktəbi də tamamlamışdı. Qacarlar ordusunda hərbi xidmətini davam etdirmişdi. 1910-cu ildə vaxtından əvvəl ona sərhəng (polkovnik) rütbəsi verilmişdi.
Həsənəli xan Vəziri daha çox rəssamlığa meyl edirdi. Hərbi xidmətdə olanda da şlem, əsgər və gözünə görünəni çəkirdi. Daha dözməyib, hərbi xidmətdən ayrılmalı oldu. Ənənəyə dönüklüyü ailədə qınağa səbəb oldu.
Həsənəli xan Vəziri Baharıstan meydanındakı Nigarıstan bağından cənubda yerləşən İncəsənət məktəbinə yazıldı. Məktəbin direktoru, məşhur rəssam Kamalülmülk (1847-1940) onun işləri ilə tanış olduqdan sonra tələbələri sırasına qəbul etdi.
Həsənəli xan Vəziri 1912-ci ildə İncəsənət məktəbini bitirdi.
Həsənəli xan Vəziri I Dünya müharibəsini pisləyən silsilə şeirlər yazdı.
Həsənəli xan Vəziri 24 oktyabr 1918-ci ildə İncəsənət məktəbinə müəllim götürüldü.
Həsənəli xan Vəziri 24 iyul 1920-ci ildə Mədəniyyət nazirliyinin əmri ilə İran təsviri incəsənət sahəsinin müdir-məsulu təyin edildi. Həmin ilin dekabr ayının 2-də sevimli müəlliminin yerinə direktor vəzifəsinə göndərildi.
Həsənəli xan Vəziri 1924-cü ildən başlayaraq iki il ərzində qardaşının "Musiqi klubu"nda rəngkarlıq dərsləri təşkil etdi.
1927-ci ildə Pəhləvilər dövlətinin din və etiqad nazirinin sabotajı və büdcə kəmliyi nəticəsində İncəsənət məktəbində dərslər azaldı. Kamalülmülk istefa verib, məktəbdən uzaqlaşdı. Həsənəli xan qardaşı Əlinağı xanın yeni açdığı Musiqi klubuna yönəldi.
Həsənəli xan Vəziri 1928-ci ildə Musiqi klubunda ilk sərgisini açdı. Klubda baş verən yanğında onun yüzdən çox əsəri məhv oldu.
Kamalülmülk Nişapura getdiyindən onun yerinə məktəbə İsmail Aştiyanini direktor təyin etdilər. Həsənəli xan müəllimini ziyarət etmək üçün Nişapura yollandı.
Həsənəli xan Vəziri 1933-cü ilin yanvarından Mədəniyyət nazirliyinin xətti ilə iki illik Avropa və Amerika gəzintisinə çıxdı. Buralarda işlərini sərgilədi.
1934-cü ilin noyabr ayının 4-dən 23-ə qədər Nyu-Yorkun Nikolay Rerix muzeyində işləri sərgiləndi. "New York Times" 11 noyabr nömrəsində bu sərgidən geniş reportaj vermişdi. Həsənəli xan Vəzirinin işlərindən olan "Mənim qardaşım" və "Mazandaran quşu" muzey üçün satın alındı.
1935-ci ildə İranın Londondakı səfirliyində görkəmli rəssamın 70 işi sərgiləndi.
1939-cu ildə II Dünya müharibəsinin fəsadları nəticəsində Berlində rəssamın 70 işi yanmışdı.
1946-cı ildə Tehranda SSRİ-nin səfirliyində rəssamın böyük bir sərgisi açıldı.
Həsənəli xan Vəziri 1948-ci ildə Tehran universitetinin professoru idi.
Həsənəli xan Vəziri 26 noyabr 1954-cü ildə vəfat edib. "İmamzadə Qasım"da dəfn edilib.
Həsənəli xan Vəziri 1919-cu ildə Banu Üzra xanım Hicazi ilə və ikinci dəfə 1936-cı ildə xanım Cebelli ilə ailə həyatı qurmuşdu. Birinci nikahdan Mustafa xan (2 yaşında tələf olmuşdu) adlı oğlu, Məhinduxt xanım adlı qızı, ikinci nikahdan isə Mustafa xan, Şahin xan adlı oğlanları, Pərvin xanım adlı qızı vardı.
Bu böyük rəssamın həyatı boyu əldə etdiyi ən böyük uğurlardan biri də İran rəssamlığında yeni yol açması idi. Yeniliklə bərabər fırçası ənənəvi Şərq sənətindən rəng götürmüşdü. Yaratdığı əsərlər onu xalqından, torpağından, vətənindən ayırmamışdı. Öz izərində daim işləmiş, yaratdığı əsərlərin səviyyəsini yüksəltmişdi. Bir qazancı da vardı. Valideynlərinin mənəvi dünyasından, böyüyüb boya-başa çatdığı ailə ocağından gələn nəciblik, kübarlıq, insanlara sevgi, şəfqət hissi heç zaman onu tərk etməmişdi.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
