Həsənəli xan Vəziri

Xəbər lenti

12:20 / 27-05-2020

Estoniyanın dövlət başçısı Azərbaycan Prezidentinə məktub göndərib

12:16 / 27-05-2020

Rusiya Haftara dəstəkdən imtina edir?

12:08 / 27-05-2020

Azərbaycanda zəlzələ olub

11:50 / 27-05-2020

Rusiyada daha 161 nəfər koronavirusdan ölüb

11:47 / 27-05-2020

İngiltərəli futbolçu 24 yaşında qəflətən öldü

11:41 / 27-05-2020

Milli Məclisin komissiya sədrlərinin maaşı açıqlanıb

11:19 / 27-05-2020

Karantinlə bağlı cərimələr məcburi tutulur: "Maaş, pensiya, əmlaka həbs..."

11:14 / 27-05-2020

Ukraynada daha 321 nəfərdə koronavirus aşkarlanıb

11:06 / 27-05-2020

Ermənistanda daha 372 nəfərdə koronavirus aşkarlanıb, 7 nəfər ölüb

11:00 / 27-05-2020

Kürdəmirdə daha 5 nəfər koronavirusa yoluxub

23:38 / 26-05-2020

ABŞ "Şimal axını-2" layihəsinə qarşı yeni sanksiyalara hazırlaşır

21:54 / 26-05-2020

İspaniyada 10 günlük matəm elan olundu

21:42 / 26-05-2020

"13 xəstə süni nəfəs aparatına qoşulub" - TƏBİB koronavirusla bağlı son vəziyyəti açıqladı + Cədvəl

21:20 / 26-05-2020

Türkiyədə daha 948 nəfər koronavirusa yoluxub, ölənlər var

21:17 / 26-05-2020

Mahmud xan Ənsari: tanımağa dəyər... - Fotolar

20:51 / 26-05-2020

TƏBİB-dən "Azərişıq" ASC-nin əməkdaşlarının güllələnməsi ilə bağlı - Açıqlama

20:41 / 26-05-2020

Əli Məsimli seçiciləri ilə onlayn qəbul keçirdi - Video

20:29 / 26-05-2020

Müdriklik və sadəlik mücəssiməsi - Firuz Mustafa yazır

20:03 / 26-05-2020

Səudiyyə Kralı ilə vəliəhdi Prezident İlham Əliyevə təbrik məktubu göndəriblər

19:42 / 26-05-2020

Makron Əliyevə məktubunda Qarabağdan söz açdı: "Fransanın qərəzsizliyinə arxalana bilərsiniz"

19:36 / 26-05-2020

Koronavirus gözə necə təsir edir?

19:11 / 26-05-2020

Daha 131 azərbaycanlı Rusiyadan təxliyə olunub

19:05 / 26-05-2020

Mingəçevirdə məcburi köçkün intihar edib

18:51 / 26-05-2020

Britaniyada daha 134 nəfər koronavirusdan vəfat edib

18:39 / 26-05-2020

“Azərişıq” ASC-nin üç əməkdaşı güllələnib

18:31 / 26-05-2020

Azərbaycanda indiyədək koronavirusdan 2819 nəfər sağalıb

18:24 / 26-05-2020

Azərbaycanda daha 132 nəfər koronavirusa yoluxub, 1 nəfər vəfat edib

18:11 / 26-05-2020

XİN-dən "Ramil Səfərovun işi" ilə bağlı qərara etiraz: "Yerevanın tələb irəli sürməsinə mənəvi haqqı yoxdur"

17:45 / 26-05-2020

İcra Hakimiyyətindən koronavirusa yoluxan müavinlə bağlı - Açıqlama

17:31 / 26-05-2020

Məşhur aparıcının AzTV-dəki verilişi bağlandı

Ən çox oxunanlar

15:15 / 22-05-2020

Prezident bir qrup şəxsi təltif etdi - Siyahı

18:23 / 24-05-2020

Qiyamçı general Türkiyəyə müharibə elan etdi

14:53 / 24-05-2020

Əbülfəs Qarayevlə Elçin Quliyevə Britaniyada cinayət işi açılıb

14:30 / 26-05-2020

Avropa məhkəməsi Ramil Səfərova görə Azərbaycanın əleyhinə qərar verdi

14:00 / 24-05-2020

Emin Ağalarov müğənni ilə gizli sevgi münasibətində şübhəli bilinir - Fotolar

12:43 / 22-05-2020

Azərbaycanda daha iki vəzifəli şəxs tutuldu

14:28 / 23-05-2020

Naxçıvana Baş Nazir təyin edilib

18:59 / 24-05-2020

Gələcək nazir... kim olmalıdır? - Firuz Mustafa yazır

16:10 / 22-05-2020

11 prezidentin sirrini bilən şəxs koronavirusdan öldü - Fotolar

15:32 / 25-05-2020

Firudin Cəlilov: “...Azərbaycan və Türkiyə arasında ortaq parlament də qurmaq olar”

16:37 / 26-05-2020

Deputat ermənilərlə danışıqların dayandırılmasını istəyir - Foto

16:02 / 23-05-2020

Azərbaycanda koronavirusa yeni yoluxmalar qeydə alındı - Ölənlər var

Həsənəli xan Vəziri - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 05-04-2020 11:42 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Şirift ölçüsü:

Elə şəxsiyyətlər var ki, onların ömür yolu haqqında söhbət açarkən istər-istəməz hansısa tarixi dövrün salnaməçisinə çevrilmiş olursan. Bu şəxsiyyətlərdən biri daxili azadlığı, ləyaqəti, comərdliyi, nəcibliyi, yaradıcılığı ilə seçilən Həsənəli xan Vəziri idi.

Gəlin əvvəlcə Həsənəli xan Vəzirinin soy-kökünə nəzər salaq. Onun ulu babası Mehrəli bəy Seyid Məhəmməd ağa oğlu Bərdənin Zümürxaç kəndindən olub. Savadlı, sayılan şəxslərdən imiş. Qarabağ hakimi İbrahimxəlil xan Cavanşir onu kiçik qızı Gövhərbəyim ağaya lələ təyin etmişdi. Mehrəli bəyin əmisi Mirzə Əliməhəmməd ağa Sofuoğlu da xanın vəziri idi. Ona görə də Vəzirov soyadını daşıyırdılar. Lələ Mehrəli bəy 1822-ci ildə Mehdiqulu xanla bərabər İrana qaçır. Şahzadə Abbas mirzə ona xan ünvanı verib, mühacirlərdən ibarət atlı qoşuna sərkərdə təyin edir. Qərəz, Mehrəli bəyin Lütfəli bəy, Lütfəli bəyin isə Musa xan adlı oğlu vardı.

Musa xanın dördüncü oğlu Həsənəli xan 21 fevral 1890-cı ildə Tehran şəhərində anadan olmuşdu. 1899-cu ildə Rəssamlıq məktəbinə girmişdi. Bu məktəb "Kamaleh" adlanırdı. Məktəbin direktoru Mürtəzaqulu xan idi. Burda incəsənəti, rəssamlığı öyrənmişdi. Sonra 1901-ci ildə İran Kazak diviziyasının nəzdindəki Hərbi məktəbə daxil olmuşdu. Burda hərb sənəti ilə bərabər rus və fransız dillərinə də bələd olmuşdu. 1908-ci ildə Hərbi məktəbi naib (leytenant) rütbəsi ilə bitirmişdi. Sonra o dövrün prestij təhsil ocaqlarından olan Müqəddəs Lui məktəbinə daxil olmuşdu. 1909-cu ildə həmin məktəbi də tamamlamışdı. Qacarlar ordusunda hərbi xidmətini davam etdirmişdi. 1910-cu ildə vaxtından əvvəl ona sərhəng (polkovnik) rütbəsi verilmişdi.

Həsənəli xan Vəziri daha çox rəssamlığa meyl edirdi. Hərbi xidmətdə olanda da şlem, əsgər və gözünə görünəni çəkirdi. Daha dözməyib, hərbi xidmətdən ayrılmalı oldu. Ənənəyə dönüklüyü ailədə qınağa səbəb oldu.

Həsənəli xan Vəziri Baharıstan meydanındakı Nigarıstan bağından cənubda yerləşən İncəsənət məktəbinə yazıldı. Məktəbin direktoru, məşhur rəssam Kamalülmülk (1847-1940) onun işləri ilə tanış olduqdan sonra tələbələri sırasına qəbul etdi.

Həsənəli xan Vəziri 1912-ci ildə İncəsənət məktəbini bitirdi.

Həsənəli xan Vəziri I Dünya müharibəsini pisləyən silsilə şeirlər yazdı.

Həsənəli xan Vəziri 24 oktyabr 1918-ci ildə İncəsənət məktəbinə müəllim götürüldü.

Həsənəli xan Vəziri 24 iyul 1920-ci ildə Mədəniyyət nazirliyinin əmri ilə İran təsviri incəsənət sahəsinin müdir-məsulu təyin edildi. Həmin ilin dekabr ayının 2-də sevimli müəlliminin yerinə direktor vəzifəsinə göndərildi.

Həsənəli xan Vəziri 1924-cü ildən başlayaraq iki il ərzində qardaşının "Musiqi klubu"nda rəngkarlıq dərsləri təşkil etdi.

1927-ci ildə Pəhləvilər dövlətinin din və etiqad nazirinin sabotajı və büdcə kəmliyi nəticəsində İncəsənət məktəbində dərslər azaldı. Kamalülmülk istefa verib, məktəbdən uzaqlaşdı. Həsənəli xan qardaşı Əlinağı xanın yeni açdığı Musiqi klubuna yönəldi.

Həsənəli xan Vəziri 1928-ci ildə Musiqi klubunda ilk sərgisini açdı. Klubda baş verən yanğında onun yüzdən çox əsəri məhv oldu.

Kamalülmülk Nişapura getdiyindən onun yerinə məktəbə İsmail Aştiyanini direktor təyin etdilər. Həsənəli xan müəllimini ziyarət etmək üçün Nişapura yollandı.

Həsənəli xan Vəziri 1933-cü ilin yanvarından Mədəniyyət nazirliyinin xətti ilə iki illik Avropa və Amerika gəzintisinə çıxdı. Buralarda işlərini sərgilədi.

1934-cü ilin noyabr ayının 4-dən 23-ə qədər Nyu-Yorkun Nikolay Rerix muzeyində işləri sərgiləndi. "New York Times" 11 noyabr nömrəsində bu sərgidən geniş reportaj vermişdi. Həsənəli xan Vəzirinin işlərindən olan "Mənim qardaşım" və "Mazandaran quşu" muzey üçün satın alındı.

1935-ci ildə İranın Londondakı səfirliyində görkəmli rəssamın 70 işi sərgiləndi.

1939-cu ildə II Dünya müharibəsinin fəsadları nəticəsində Berlində rəssamın 70 işi yanmışdı.

1946-cı ildə Tehranda SSRİ-nin səfirliyində rəssamın böyük bir sərgisi açıldı.

Həsənəli xan Vəziri 1948-ci ildə Tehran universitetinin professoru idi.

Həsənəli xan Vəziri 26 noyabr 1954-cü ildə vəfat edib. "İmamzadə Qasım"da dəfn edilib.

Həsənəli xan Vəziri 1919-cu ildə Banu Üzra xanım Hicazi ilə və ikinci dəfə 1936-cı ildə xanım Cebelli ilə ailə həyatı qurmuşdu. Birinci nikahdan Mustafa xan (2 yaşında tələf olmuşdu) adlı oğlu, Məhinduxt xanım adlı qızı, ikinci nikahdan isə Mustafa xan, Şahin xan adlı oğlanları, Pərvin xanım adlı qızı vardı.

Bu böyük rəssamın həyatı boyu əldə etdiyi ən böyük uğurlardan biri də İran rəssamlığında yeni yol açması idi. Yeniliklə bərabər fırçası ənənəvi Şərq sənətindən rəng götürmüşdü. Yaratdığı əsərlər onu xalqından, torpağından, vətənindən ayırmamışdı. Öz izərində daim işləmiş, yaratdığı əsərlərin səviyyəsini yüksəltmişdi. Bir qazancı da vardı. Valideynlərinin mənəvi dünyasından, böyüyüb boya-başa çatdığı ailə ocağından gələn nəciblik, kübarlıq, insanlara sevgi, şəfqət hissi heç zaman onu tərk etməmişdi.

Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Bütün yazarlar

Ana səhifəyə dön