16:46 / 19-04-2024
İlham Əliyev Rusiyaya gedir
Mahir siyasətçinin dəli sevdası - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 16-08-2020 16:27 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Mahir siyasətçinin dəli sevdası

Həsən xan Aştiyani ailəsinə mənsubdur. Bu ailənin kökü səfəvilərə bağlanır. Qacarlar dövlətinin maliyyə vəzirləri əsasən bu ailənin nümayəndələri olub. Soyun babalarından biri Mirzə Möhsün Aştiyani XVIII əsrdə yaşayıb. Onun Kazım, Haşım və Ağası adlı oğlanları olub. Bu üç övladdan törəyənlər İranın maliyə işini əllərində saxlayıblar.

Həsən xan Mirzə Yusif oğlu 5 oktyabr 1874-cü ildə Tehran şəhərində doğulub. İbtidai təhsilini Məlikəşşüara Mirzə Mahmud xandan alıb. Sonra təhsilini Tehran mədrəsəsində davam etdirib. Daha sonra Tehran universitetini (indiki Əlzəhra universitetini) bitirib. Fars, ərəb və fransız dillərini bilib.

Mahir siyasətçinin dəli sevdası

Həsən xan 1887-ci ildə - atasının vəfatından sonra Nasirəddin şah Qacarın fərmanı ilə mustovfiəlməmalik vəzifəsinə təyin olunub. Bu vəzifə Qacarlar məmləkətində Maliyyə naziri vəzifəsinə bərabər idi. Şahənşah Mirzə Yusif Aştiyaninin xətrinə ona “Ağa” deyə müraciət edib.

Qohumu, Məhəmməd Müsəddiqin atası Mirzə Hidayətulla xan Mətin Dəftəri ona işlərində yardım edib.

1896-cı ildə taxta əyləşən Müzəffərəddin şah öyrətmə nəticəsində Mirzə Həsən xanı gözdən salıb. O, 1901-ci ildə Avropaya yollanıb. Fransada - Paris şəhərində qərar tutub. O, tez-tez Avropa ölkələrini gəzib, onların üsul-idarələrini öyrənib.

Müzəffərəddin şah Avropa səfərində Mirzə Həsən xanın yanına adam göndərib və İrana qayıtmasını istəyib. Şirnikdirici vədlər verilsə də, Mirzə Həsən xan bütün təkliflərdən boyun qaçıraraq Avropada qalıb.

Mahir siyasətçinin dəli sevdası

O, 1907-ci ildə Müzəffərəddin şahın vəfatından sonra və Məşrutə hərəkatının başlaması ilə İrana dönüb. Baş nazir Mirzə Ələsgər xan Əminüssultan onu öz kabinəsinə dəvət edib.

Mirzə Həsən xan Mustovfiəlməmalik 15 dəfə nazir, 6 dəfə Baş nazir, 1 dəfə İran Milli Məclis Şurasının sədri olub.

Mirzə Həsən xan Mustovfiəlməmalik 1909-cu ildə Qacarlar dövlətinin Hərbi naziri vəzifəsində çalışıb.

Mirzə Həsən xan Mustovfiəlməmalik 1910-1911-ci illərdə, 1914-1915-ci illərdə, 1917-ci ildə, 1923-cü ildə Qacarlar dövlətinin, 1926-1927-ci illərdə isə Pəhləvilər dövlətinin Baş naziri olub.

Mirzə Həsən xan Mustovfiəlməmalik 6-cı çağırış Milli Məclisə nümayəndə seçilib.

Mirzə Həsən xan Mustovfiəlməmalik XX əsrin böyük siyasətçilərindən sayılır. Həssas dönəmlərdə İran hökumətinə başçılıq etsə də, özünü itirməyib, xalqa zülm etməyib. Salar Bəxtiyarın yazdığına görə, xeyirxah, təmiz, dürüst, ciddi və comərd adam olub. (Bakhtiar, Salar (24 November 2004). "The lifh of Mirza Hasan khan, Mostofi al Mamalek" (PDF))

Mahir siyasətçinin dəli sevdası

Mirzə Həsən xan Mustovfiəlməmalik 27 avqust 1932-ci ildə ürək tutmasından Tehran şəhərində vəfat edib. Vənək kəndində ailə qəbrstanlığında dəfn edilib. Əhali onu qəbirstanlığadək çiynində aparıb, yüzədək maşın müşaiyət edib.

Mirzə Həsən xan Nasirəddin şahın nəvəsi İsmətülmülk xanımla ailə qurub. Onların sevgisi dillər əzbəri olub. Adətən bu tipli insanların taleyi daha çox siyasətlə bağlı olduğundan həmin istiqamət qabardılır. Amma hündür boylu, yaraşıqlı, kişi kimi gözəl olan Mirzə Həsən xan fransız gözəllərinə sulanmayıb. Onların “Bu qalın qaşlı Qacar qızında nə görmüsən”,- sualına “sevgi” deyə cavab verib.

Mahir siyasətçinin dəli sevdası

Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU



Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}