12:57 / 27-06-2025
Prokurorluq Bakıdakı partlayış hadisəsini araşdırır
11:32 / 27-06-2025
Nazirlik və dövlət komitəsi vətəndaşlara müraciət edib
09:33 / 27-06-2025
Qaxda zəlzələ olub
00:25 / 27-06-2025
"Azərbaycanfilm"in ərazisindəki yanğın söndürülüb - (Yenilənib)
00:02 / 27-06-2025
Emil Mehtiyev idarə rəisi təyin olunub
18:04 / 26-06-2025
Narkotik satan ata və oğlu tutulub
16:30 / 26-06-2025
Azərbaycandakı dinlərarası harmoniya Tolerantlıq Evində müzakirə olunub
16:17 / 26-06-2025
Azərbaycanı gülüstana çevirənlər! - Zahid Oruc yazır
13:15 / 26-06-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:14 / 26-06-2025
İlham Əliyevlə İran prezidenti arasında telefon danışığı olub
11:02 / 26-06-2025
Kəlbəcərdə yük maşını çaya aşıb, sürücü ölüb
10:29 / 26-06-2025
Prezident Silahlı Qüvvələr Günü münasibətilə paylaşım edib
09:25 / 26-06-2025
Tarixi yanlışlıq - İbrahim Əliyev yazır
08:51 / 26-06-2025
Cənubi Qafqazın ən güclüsü...
00:00 / 26-06-2025
Bu gün Silahlı Qüvvələri Günüdür
22:36 / 25-06-2025
MÜTDA: "7 müəllimin nəticəsi ləğv ediləcək"
21:49 / 25-06-2025
Tovuzda kütləvi zəhərlənmə olub - Yenilənib
19:56 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov İranın yeni səfirini qəbul edib
18:04 / 25-06-2025
Ordu günü Bakı, Gəncə, Xankəndi və Laçında yürüş olacaq
18:00 / 25-06-2025
Beynəlxalq axtarışa verilmiş şəxsi Rusiyaya təhvil verilib
17:49 / 25-06-2025
Ter-Petrosyan II Qareginlə siyasi vəziyyəti müzakirə edib
17:44 / 25-06-2025
“Azəriqaz”ın baş direktoruna müavin təyin olunub
17:27 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov Sudanın yeni səfiri ilə görüşüb
17:02 / 25-06-2025
Trampla Zelenski Niderlandda görüşüblər
16:56 / 25-06-2025
Qırğızıstanda parno saytlara giriş bloklanıb
16:45 / 25-06-2025
Bakıda əməliyyat: saxlanılanlar var - Video
16:39 / 25-06-2025
Toy karvanında "avtoş"luq edən sürücülər saxlanılıb
16:20 / 25-06-2025
Səkkiz rayona prokuror təyin edilib - Yenilənib
15:59 / 25-06-2025
Kansler: Rusiya Avropanın sülh və siyasi nizamını təhdid edir
15:40 / 25-06-2025
“Pasportlar haqqında” qanun dəyişib
14:57 / 22-06-2025
Həyat dolu ömür yolu - Milli Mətbuat-150 - Fotolar
19:12 / 23-06-2025
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
09:25 / 26-06-2025
Tarixi yanlışlıq - İbrahim Əliyev yazır
10:14 / 24-06-2025
Tramp dünyanı aldadıb: atəşkəs yoxdur, İsrail İrana ağır zərbələr endirir
14:55 / 25-06-2025
Rəşad Əhmədzadə: “Beynəlxalq festivallarda iştirakımız ölkə teatrları üçün də uğurdur” - Müsahibə
07:09 / 24-06-2025
İran və İsrail atəşkəsə razılaşıblar?
00:39 / 25-06-2025
NATO: Ukraynada 250 min rus hərbçisi həlak olub
08:27 / 25-06-2025
Üç mindən çox avtomobili daşıyan gəmi üç həftə yandıqdan sonra batıb
19:40 / 24-06-2025
“Qərbi Azərbaycan İrsi” kitabının təqdimatı olub - Fotolar
23:45 / 23-06-2025
Bakıdan Qətərə uçan təyyarə yarıyoldan geri dönüb
Siyasi strategiya ustası - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 23-08-2020 23:58 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Onu İranda siyasi strategiya ustası adlandırırdılar. Əslən Azərbaycan türkü olub, hərbçi ailəsində doğulub. Kimdir bu şəxs? Onu hərbi işdən çox sahibkarlığın inkişafı və bazar mühitinin yaxşılaşdırılması maraqlandırırdı. Tanış olun...
Əli xan Mirzə Qulaməli xan oğlu 5 oktyabr 1896-cı ildə Təbriz şəhərində anadan olub. İbtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında alıb. Sonra İran Kazak briqadasının məktəbində oxuyub. Məktəbi zabit rütbəsilə bitirib. Bir müddət briqada da xidmət edəndən sonra, Tehran Darülfünunda siyasi elmlər üzrə ali təhsil alıb. 1914-cü ildə universitetdə təhsilini başa vurub. Rus və fransız dillərini bilirdi.
Mirzə Əli xan Süheyli Xarici işlər vəzarətində çalışmağa başlayıb.
Mirzə Əli xan Süheyli 1926-cı ildə vəzarətdə şöbə müdiri vəzifəsində idi. Sonra SSRİ səfirliyinə münşi kimi göndərilib. Moskva şəhərində xidmət edib. 1931-ci ildə Əbdülhüseyn xan Teymurtaşın yardımı ilə Yollar vəzirinin müavini olub. 1934-cü ildə Xarici işlər vəzirinin müavini vəzifəsində çalışmağa başlayıb.
Mirzə Əli xan Süheyli 1936-1939-cu illərdə İranın Böyük Britaniyada səfiri vəzifəsində çalışıb.
Mirzə Əli xan Süheyli 1939-cu ilin mart-oktyabr aylarında Kerman ostanının qubernatoru (ostandarı) olub.
Mirzə Əli xan Süheyli oktyabr 1939-cu ildən iyun 1940-cı ilədək İranın Əfqanıstanda səlahiyyətli səfiri vəzifəsini icra edib.
Mirzə Əli xan Süheyli iyun 1940-cı ildən İranın Daxili işlər naziri olub. O, 1941-ci ilədək bu vəzifədə çalışıb.
Mirzə Əli xan Süheyli 1941-ci ildən 1942-ci ilədək İranın Xarici işlər naziri olub. Həmin dövrdə İran hökuməti Azərbaycan məsələsindən ciddi şəkildə narahat olmağa başlayıb. Avqust ayının 28-də təşkil olunmuş Füruği hökumətində Xarici işlər naziri vəzifəsini tutan Mirzə Əli xan Sühеyli xarici ölkələrdəki İran diplomatik korpuslarına gizli tapşırıq vеrib ki, şurəvi təhlükəsinə qarşı dayanmaq üçün ingilis mеylinə üstünlük vеrsinlər və Azərbaycan məsələsi ilə ciddi məşğul olsunlar. O, Ankaradakı İran səfirinə yazırdı: "Əgər işlər bundan sonra da bеlə davam еtsə, onda biz Azərbaycanı itirəcəyik". (Azərbaycan Rеspublikası, MDYTA, f.28, s.4, i.2, v.38)
Mirzə Əli xan Süheyli 1942-ci ilin mart-avqust aylarında İranın Baş naziri olub.
Üç müttəfiq dövlət başçılarının Tehran konfransında Ruzvelt, Stalin və Çörçill öz aralarında və İranın Baş naziri Mirzə Əli xan Süheyli ilə məsləhətləşəndən sonra 1943-cü il dekabrın 1-də Tehranda imzaladıqları “Üç dövlətin İran haqqında bəyannaməsi”ndə üçtərəfli müqavilədəki öhdəliklər bir daha təsdiq olunub: “Birləşmiş Ştatlar, SSRİ və Birləşmiş Krallığın hökumətləri İran hökumətinin İranın tam müstəqilliyini, suverenliyini və ərazi toxunulmazlığını saxlamaq arzusunda onunla həmrəydirlər. Onlar belə nəticəyə gəlirlər ki, İran hər dörd hökumətin imzaladığı Atlantika xartiyasının prinsiplərinə müvafiq olaraq digər sülhpərvər millətlərlə birlikdə müharibədən sonra beynəlxalq sülhün, təhlükəsizliyin və tərəqqinin bərqərar olmasında iştirak edəcəkdir”. (Советский Союз на международных конференциях периода Великой Отечественной войны 1941-1945 гг. В 6-ти т. Т. 2 (Тегеранская конференция руководителей трех союзных держав – СССР, США и Великобритании (28 ноября – 1 декабря 1943 г.), M.: Политиздат, 1984, 176 с.158)
1943-cü ilin fevral ayından 1944-cü ilin mart ayınadək İranın Baş naziri olan Mirzə Əli xan Süheyli 17 fеvralda yеni hökumət qurub. Birinci hökumətindən fərqli olaraq Suhеylinin ikinci hökumətində əsasən şah rеjiminin tərəfdarları üstünlük təşkil еdirdi. Sovеtlərin əlеyhdarı kimi tanınan Səid Nuri Sühеyli hökumətində Xarici işlər naziri, Rza şaha yaxın silahdaşı olmuş gеnеral Əhməd ağa Əmir Əhmədi Hərbi nazir, Amеrikanın adamı sayılan Allahyar Salеh Maliyyə naziri, ingilislərə yaxın olan Tədayün Daxili işlər naziri vəzifələrini tutdular. 14 mart 1943-cü ildə Sühеyli - Səid hökuməti A. Milspo missiyasına fövqəladə səlahiyyət vеrməklə İranda ABŞ-ın mövqеlərini xеyli möhkəmləndirdilər. Günеy Azərbaycanda sovеtlərin rolunu zəiflətmək, oradakı “Qırmızı Ordu”nun fəaliyyəti üzərində bеynəlxalq müşahadəni möhkəmləndirmək məqsədilə yеni Xarici işlər naziri Səid Nuri Təbrizdəki diplomatik missiyaların və xarici nümayəndəliklərin işinin canlanmasında maraqlı idi.
Mirzə Əli xan Süheyli 1948-ci ildə İranın Fransadakı, 1953-cü ildə isə Böyük Britaniyadakı səfiri olub.
Mirzə Əli xan Süheyli 1 may 1958-ci ildə Londanda vəfat edib. Tehranda Şah Əbdüləzim gorgahında dəfn olunub.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 23-08-2020 23:58 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Onu İranda siyasi strategiya ustası adlandırırdılar. Əslən Azərbaycan türkü olub, hərbçi ailəsində doğulub. Kimdir bu şəxs? Onu hərbi işdən çox sahibkarlığın inkişafı və bazar mühitinin yaxşılaşdırılması maraqlandırırdı. Tanış olun...
Əli xan Mirzə Qulaməli xan oğlu 5 oktyabr 1896-cı ildə Təbriz şəhərində anadan olub. İbtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında alıb. Sonra İran Kazak briqadasının məktəbində oxuyub. Məktəbi zabit rütbəsilə bitirib. Bir müddət briqada da xidmət edəndən sonra, Tehran Darülfünunda siyasi elmlər üzrə ali təhsil alıb. 1914-cü ildə universitetdə təhsilini başa vurub. Rus və fransız dillərini bilirdi.
Mirzə Əli xan Süheyli Xarici işlər vəzarətində çalışmağa başlayıb.
Mirzə Əli xan Süheyli 1926-cı ildə vəzarətdə şöbə müdiri vəzifəsində idi. Sonra SSRİ səfirliyinə münşi kimi göndərilib. Moskva şəhərində xidmət edib. 1931-ci ildə Əbdülhüseyn xan Teymurtaşın yardımı ilə Yollar vəzirinin müavini olub. 1934-cü ildə Xarici işlər vəzirinin müavini vəzifəsində çalışmağa başlayıb.
Mirzə Əli xan Süheyli 1936-1939-cu illərdə İranın Böyük Britaniyada səfiri vəzifəsində çalışıb.
Mirzə Əli xan Süheyli 1939-cu ilin mart-oktyabr aylarında Kerman ostanının qubernatoru (ostandarı) olub.
Mirzə Əli xan Süheyli oktyabr 1939-cu ildən iyun 1940-cı ilədək İranın Əfqanıstanda səlahiyyətli səfiri vəzifəsini icra edib.
Mirzə Əli xan Süheyli iyun 1940-cı ildən İranın Daxili işlər naziri olub. O, 1941-ci ilədək bu vəzifədə çalışıb.
Mirzə Əli xan Süheyli 1941-ci ildən 1942-ci ilədək İranın Xarici işlər naziri olub. Həmin dövrdə İran hökuməti Azərbaycan məsələsindən ciddi şəkildə narahat olmağa başlayıb. Avqust ayının 28-də təşkil olunmuş Füruği hökumətində Xarici işlər naziri vəzifəsini tutan Mirzə Əli xan Sühеyli xarici ölkələrdəki İran diplomatik korpuslarına gizli tapşırıq vеrib ki, şurəvi təhlükəsinə qarşı dayanmaq üçün ingilis mеylinə üstünlük vеrsinlər və Azərbaycan məsələsi ilə ciddi məşğul olsunlar. O, Ankaradakı İran səfirinə yazırdı: "Əgər işlər bundan sonra da bеlə davam еtsə, onda biz Azərbaycanı itirəcəyik". (Azərbaycan Rеspublikası, MDYTA, f.28, s.4, i.2, v.38)
Mirzə Əli xan Süheyli 1942-ci ilin mart-avqust aylarında İranın Baş naziri olub.
Üç müttəfiq dövlət başçılarının Tehran konfransında Ruzvelt, Stalin və Çörçill öz aralarında və İranın Baş naziri Mirzə Əli xan Süheyli ilə məsləhətləşəndən sonra 1943-cü il dekabrın 1-də Tehranda imzaladıqları “Üç dövlətin İran haqqında bəyannaməsi”ndə üçtərəfli müqavilədəki öhdəliklər bir daha təsdiq olunub: “Birləşmiş Ştatlar, SSRİ və Birləşmiş Krallığın hökumətləri İran hökumətinin İranın tam müstəqilliyini, suverenliyini və ərazi toxunulmazlığını saxlamaq arzusunda onunla həmrəydirlər. Onlar belə nəticəyə gəlirlər ki, İran hər dörd hökumətin imzaladığı Atlantika xartiyasının prinsiplərinə müvafiq olaraq digər sülhpərvər millətlərlə birlikdə müharibədən sonra beynəlxalq sülhün, təhlükəsizliyin və tərəqqinin bərqərar olmasında iştirak edəcəkdir”. (Советский Союз на международных конференциях периода Великой Отечественной войны 1941-1945 гг. В 6-ти т. Т. 2 (Тегеранская конференция руководителей трех союзных держав – СССР, США и Великобритании (28 ноября – 1 декабря 1943 г.), M.: Политиздат, 1984, 176 с.158)
1943-cü ilin fevral ayından 1944-cü ilin mart ayınadək İranın Baş naziri olan Mirzə Əli xan Süheyli 17 fеvralda yеni hökumət qurub. Birinci hökumətindən fərqli olaraq Suhеylinin ikinci hökumətində əsasən şah rеjiminin tərəfdarları üstünlük təşkil еdirdi. Sovеtlərin əlеyhdarı kimi tanınan Səid Nuri Sühеyli hökumətində Xarici işlər naziri, Rza şaha yaxın silahdaşı olmuş gеnеral Əhməd ağa Əmir Əhmədi Hərbi nazir, Amеrikanın adamı sayılan Allahyar Salеh Maliyyə naziri, ingilislərə yaxın olan Tədayün Daxili işlər naziri vəzifələrini tutdular. 14 mart 1943-cü ildə Sühеyli - Səid hökuməti A. Milspo missiyasına fövqəladə səlahiyyət vеrməklə İranda ABŞ-ın mövqеlərini xеyli möhkəmləndirdilər. Günеy Azərbaycanda sovеtlərin rolunu zəiflətmək, oradakı “Qırmızı Ordu”nun fəaliyyəti üzərində bеynəlxalq müşahadəni möhkəmləndirmək məqsədilə yеni Xarici işlər naziri Səid Nuri Təbrizdəki diplomatik missiyaların və xarici nümayəndəliklərin işinin canlanmasında maraqlı idi.
Mirzə Əli xan Süheyli 1948-ci ildə İranın Fransadakı, 1953-cü ildə isə Böyük Britaniyadakı səfiri olub.
Mirzə Əli xan Süheyli 1 may 1958-ci ildə Londanda vəfat edib. Tehranda Şah Əbdüləzim gorgahında dəfn olunub.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
