14:06 / 03-05-2024
Kəlbəcərdə qəza olub
İmamqulu mirzə İmadəddövlə - dövlətin dayağı - Fotolar
Tarix: 06-05-2020 10:47 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İmamqulu mirzə İmadəddövlə - dövlətin dayağı

Bizim tariximizin bir və böyük hissəsi Güney Azərbaycanla bağlıdır. Həmin tarixin ibrətamiz səhifələri sırasında Qacarlar heç şübhəsiz xüsusi yer tutur ki, bunun da bir sıra səbəbləri var. İlk olaraq onu qeyd etmək lazımdır ki, parakəndə xanlıqları bir bayraq altında məhz, Qacarlar birləşdirdilər.

Qacarlar sülaləsi, Qacar eli tarixə bir çox möhtərəm və mötəbər şəxs bəxş edib. Belə böyük tarixi simaların öyrənilməsinə müxtəlif cür - onun şəxsiyyət kimi və dövlət xadimi kimi öyrənilməsi baxımından, yaxud da siyasi lider kimi formalaşdığı və təşəkkül tapdığı mühitin son dərəcə dəqiq və hərtərəfli təhlili baxımından yanaşdıq. Belə simalardan biri…

İmamqulu mirzə İmadəddövlə - dövlətin dayağı

İmamqulu mirzə İranda tanınmış Dövlətşahi ailəsinə bağlıdır. Bu ailə Qacar elinin Qovanlı oymağından çıxıb. Atası Məhəmmədəli mirzə (1788-1921) Qacarlar dövlətinin hökmüranı Fətəli şahın böyük oğlu idi. Qacarların ailə ənənəsinə görə taxt-taca böyük oğul deyil, anası kökcə Qacar elindən olan şahzadə yiyə dura bilərdi. Bu ənənəni Ağaməhəmməd şah qoymuşdu. Məhəmmədəli mirzənin anası Zibaçöhrə xanım gürcü qızı idi.

Məhəmmədəli mirzənin dördüncü оğlu İmamqulu mirzə 1814-cü ildə Kirmanşah şəhərində dünyaya pənah gətirmişdi. Mükəmməl saray təhsili almışdı. İmadəddövlə ləqəbini daşıyırdı. Kirmanşahın valisi оlmuşdu.

İmamqulu mirzə Dövlətşahi Kirmanşahda məscid tikdirmişdi. Bu məscid sonralar “İmadəddövlə məscidi” adlanmışdı.

İmamqulu mirzə Dövlətşahi əmisi Hüseynəli mirzə Fərmanfərmanın tutulmasından sonra Kirmana hakim təyin edilmişdi. Anası Mehrəfruz xanım isə sarayda girov tutulmuşdu. Məhəmməd şahın 1848-ci ildə vəfatından sonra Mehrəfruz xanım saraydan qaçmış, özünü İmamqulu mirzənin mənzilinə yetirmişdi. İmamqulu mirzə Dövlətşahi Nasirəddin şaha məktub yazmış, əhvalatı ona bildirmişdi. Şah onu Tehrana dəvət etmişdi. Şahzadə Tehrana gəlmiş, Gülüstan sarayında şahənşahla görüşmüşdü. Nasirəddin şah ona İmadəddövlə ləqəbi vermiş və 1852-ci ildən Kirmanşaha vali təyin etmişdi.

İmamqulu mirzə İmadəddövlə - dövlətin dayağı

İmamqulu mirzə İmadəddövlə 1858-ci ildə Xanlar mirzə Loristan valisi olarkən ingilislərə məğlub olduğundan şah onu Laristan və İsfəhana vali göndərmişdi. Nəhavəndin hakimliyini də ona tapşırmışdı.

Dehxuda öz “Lüğətnamə” kitabında yazır: “İmamqulu mirzə İmadəddövlə Qacarlar dövrünün tanınmış və fazil şəxsiyyətlərindəndir”.

Mirzə Məhəmmədhəsən xan Müqəddəmin “Əl-müasir və asar” əsərinin 187 səhifəsində yazılır ki, İmamqulu mirzə şərəfli alim, zəhmətkeş vali, ərdəmli, ərcümənd bir şahzadə idi.

İmamqulu mirzə İmadəddövlə 1874-cü ildə Nasirəddin şahı Avropa səfərində müşaiyət etmişdi.

İmamqulu mirzə İmadəddövlə 1874-cü ildə Qacarlar dövlətinin ədliyyə vəziri olmuşdu.

Oğlu Məhəmmədhüsеyn mirzə Bədiülmülk onun əyalətlərdəki mülkünü idarə və vəzifələrini icra edirdi.

İmamqulu mirzə İmadəddövlə - dövlətin dayağı

İmamqulu mirzə İmadəddövlə xoşxətt xəttat idi və şeir yazırdı. Əbdülvahab Nişat İsfəhanidən şikəstə xəttini yazmağı öyrənmişdi. Şeirlərini fars və ərəb dillərində yazırdı. Bədii yaradıcılığını Beyza təxəllüsü ilə qələmə alırdı.

İmamqulu mirzə İmadəddövlə 1875-ci ildə vəfat еdib.

İmamqulu mirzənin Əliqulu mirzə, Məhəmmədhüsеyn mirzə, Ağacan Mürtəzaqulu mirzə, Cəlaləddin mirzə, Əmir Məcdəddin mirzə, Sultan İsmayıl mirzə, Sultan İbrahim mirzə, Məlik Qasım mirzə, Məlik İrəc mirzə, İshaq mirzə, Məhəmməd mirzə adlı оğulları, Sərvərüssəltənə xanım, İzzətülmələk xanım Əşrəfüssəltənə adlı qızları vardı.

İmamqulu mirzə İmadəddövlə - dövlətin dayağı

Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU



Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}