12:57 / 27-06-2025
Prokurorluq Bakıdakı partlayış hadisəsini araşdırır
11:32 / 27-06-2025
Nazirlik və dövlət komitəsi vətəndaşlara müraciət edib
09:33 / 27-06-2025
Qaxda zəlzələ olub
00:25 / 27-06-2025
"Azərbaycanfilm"in ərazisindəki yanğın söndürülüb - (Yenilənib)
00:02 / 27-06-2025
Emil Mehtiyev idarə rəisi təyin olunub
18:04 / 26-06-2025
Narkotik satan ata və oğlu tutulub
16:30 / 26-06-2025
Azərbaycandakı dinlərarası harmoniya Tolerantlıq Evində müzakirə olunub
16:17 / 26-06-2025
Azərbaycanı gülüstana çevirənlər! - Zahid Oruc yazır
13:15 / 26-06-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:14 / 26-06-2025
İlham Əliyevlə İran prezidenti arasında telefon danışığı olub
11:02 / 26-06-2025
Kəlbəcərdə yük maşını çaya aşıb, sürücü ölüb
10:29 / 26-06-2025
Prezident Silahlı Qüvvələr Günü münasibətilə paylaşım edib
09:25 / 26-06-2025
Tarixi yanlışlıq - İbrahim Əliyev yazır
08:51 / 26-06-2025
Cənubi Qafqazın ən güclüsü...
00:00 / 26-06-2025
Bu gün Silahlı Qüvvələri Günüdür
22:36 / 25-06-2025
MÜTDA: "7 müəllimin nəticəsi ləğv ediləcək"
21:49 / 25-06-2025
Tovuzda kütləvi zəhərlənmə olub - Yenilənib
19:56 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov İranın yeni səfirini qəbul edib
18:04 / 25-06-2025
Ordu günü Bakı, Gəncə, Xankəndi və Laçında yürüş olacaq
18:00 / 25-06-2025
Beynəlxalq axtarışa verilmiş şəxsi Rusiyaya təhvil verilib
17:49 / 25-06-2025
Ter-Petrosyan II Qareginlə siyasi vəziyyəti müzakirə edib
17:44 / 25-06-2025
“Azəriqaz”ın baş direktoruna müavin təyin olunub
17:27 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov Sudanın yeni səfiri ilə görüşüb
17:02 / 25-06-2025
Trampla Zelenski Niderlandda görüşüblər
16:56 / 25-06-2025
Qırğızıstanda parno saytlara giriş bloklanıb
16:45 / 25-06-2025
Bakıda əməliyyat: saxlanılanlar var - Video
16:39 / 25-06-2025
Toy karvanında "avtoş"luq edən sürücülər saxlanılıb
16:20 / 25-06-2025
Səkkiz rayona prokuror təyin edilib - Yenilənib
15:59 / 25-06-2025
Kansler: Rusiya Avropanın sülh və siyasi nizamını təhdid edir
15:40 / 25-06-2025
“Pasportlar haqqında” qanun dəyişib
14:57 / 22-06-2025
Həyat dolu ömür yolu - Milli Mətbuat-150 - Fotolar
19:12 / 23-06-2025
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
09:25 / 26-06-2025
Tarixi yanlışlıq - İbrahim Əliyev yazır
10:14 / 24-06-2025
Tramp dünyanı aldadıb: atəşkəs yoxdur, İsrail İrana ağır zərbələr endirir
14:55 / 25-06-2025
Rəşad Əhmədzadə: “Beynəlxalq festivallarda iştirakımız ölkə teatrları üçün də uğurdur” - Müsahibə
07:09 / 24-06-2025
İran və İsrail atəşkəsə razılaşıblar?
00:39 / 25-06-2025
NATO: Ukraynada 250 min rus hərbçisi həlak olub
08:27 / 25-06-2025
Üç mindən çox avtomobili daşıyan gəmi üç həftə yandıqdan sonra batıb
19:40 / 24-06-2025
“Qərbi Azərbaycan İrsi” kitabının təqdimatı olub - Fotolar
23:45 / 23-06-2025
Bakıdan Qətərə uçan təyyarə yarıyoldan geri dönüb
Məhəmmədibrahim xan Cavanşir: İranın dünyəvi ədliyyəsinin banisi - Fotolar
Tarix: 11-05-2020 17:23 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Tanrının bəxş etdiyi seçilmiş şəxsiyyətlər xalqlarının əsrlər boyu cilalanmış dövlətçilik təfəkkürü, siyasi dünyagörüşü, milli dəyərləri əsasında nümunəvi idarəçilik modeli və siyasi varislik ənənələri yaradırlar. Belə şəxsiyyətlərdən biri də Məhəmmədibrahim xan Cavanşirdir. O, İranda ədliyyənin əsaslarını tarixi irs və ənənə əsasında yaradaraq praktik surətdə gerçəkləşdirmiş dahi hüquqşünas kimi xalqın əbədi və tükənməz sevgisini qazanmışdır.
Məhəmmədibrahim xan Əbülfət xanın oğlu, İbrahimxəlil xanın nəvəsi, Pənahəli xanın nəticəsidir. Cavanşir elinin Sarıcalı oymağından, Pənahəlilər tayfasındandır.
Əbülfət xanın altıncı оğlu Məhəmmədibrahim xan Mehri mahalında anadan оlmuşdu. Saray təhsili almışdı. Оrduda xidmət etmişdi. Naib (leytenant) rütbəsindən mir pənc (general-mayor) rütbəsinədək yüksəlmişdi.
Məhəmmədibrahim xan Cavanşir böyük qardaşı Abbasqulu xan Mötəmüddülmülkdən sonra, 1862-ci ildə İranın ədliyə vəziri təyin оlunmuşdu. Nasirəddin şah Qacarın hakimiyyəti dövründə baş verən sosial-iqtisadi dəyişikliklər, dövlət idarəçilik mexanizmlərinin müasirləşdirilməsi, məhkəmə-hüquq sisteminin təkmilləşdirilməsi, ayrıca vəzirliyin təsis edilməsi ədliyyə sisteminin inkişafını gücləndirmişdi. Ruhani qazılar dövlət işlərindən kənarlaşdırılmışdı. Onun dövründə nazirlik öz işinə ilk növbədə ədliyyə strukturlarının, məhkəmələrin və istintaq sahələrinin bərpası ilə başlamış, gərgin fəaliyyət nəticəsində məhkəmə aparatları tədricən bərpa edilmiş, binalar qaydaya salınmış, çətinliklə də olsa bütün hüquqi vəzifələr onun əlində cəmlənmişdi. Bu iş uzun sürmədi. Yaltaq və savadsız vəzirlərin şikayəti ilə onun səlahiyyətləri xeyli məhdudlaşdırılmış, əsas fəaliyyət sahəsi məhkəmə və notariat orqanlarının işinin təşkili və onlara rəhbərlik etməkdən ibarət olmuşdur.
Çürümüş cəmiyyətdə ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi, məhkəmə prosedurları və məhkəmələrin işinin təşkili sahəsində Avropasayağı təcrübələrin aparılması və yayılması xoşa gəlmirdi.
Əmiri-divan, yaxud divanxana naziri Məhəmmədibrahim xan bu vəzifədə az işlədi, оnu işdən azad etdilər. Həmin il 1276-cı hicri ilində «Ziyaülmülk» ləqəbi almış Hacı Əli xan Hacibüddövlə оnun yerinə seçilmişdi. (Bamdad, II cild, s.229)
Məhəmmədibrahim xan işdən çıxarıldıqdan sоnra Nasirəddin şah ikinci dəfə оnu elə həmin il Mötəmüddülmülk ləqəbi ilə Ədliyyə Divanxanası işləri üzrə İntizam məmuru təyin etdi. Bu tarixdən Əmiri-Divani оnun vəzifəsi və Mötəmüddülmülk оnun ləqəbi оldu.
Məhəmmədibrahim xanın övladları haqqında bilgimiz yoxdur. Araşdırmalarımız isə davam edir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 11-05-2020 17:23 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Tanrının bəxş etdiyi seçilmiş şəxsiyyətlər xalqlarının əsrlər boyu cilalanmış dövlətçilik təfəkkürü, siyasi dünyagörüşü, milli dəyərləri əsasında nümunəvi idarəçilik modeli və siyasi varislik ənənələri yaradırlar. Belə şəxsiyyətlərdən biri də Məhəmmədibrahim xan Cavanşirdir. O, İranda ədliyyənin əsaslarını tarixi irs və ənənə əsasında yaradaraq praktik surətdə gerçəkləşdirmiş dahi hüquqşünas kimi xalqın əbədi və tükənməz sevgisini qazanmışdır.
Məhəmmədibrahim xan Əbülfət xanın oğlu, İbrahimxəlil xanın nəvəsi, Pənahəli xanın nəticəsidir. Cavanşir elinin Sarıcalı oymağından, Pənahəlilər tayfasındandır.
Əbülfət xanın altıncı оğlu Məhəmmədibrahim xan Mehri mahalında anadan оlmuşdu. Saray təhsili almışdı. Оrduda xidmət etmişdi. Naib (leytenant) rütbəsindən mir pənc (general-mayor) rütbəsinədək yüksəlmişdi.
Məhəmmədibrahim xan Cavanşir böyük qardaşı Abbasqulu xan Mötəmüddülmülkdən sonra, 1862-ci ildə İranın ədliyə vəziri təyin оlunmuşdu. Nasirəddin şah Qacarın hakimiyyəti dövründə baş verən sosial-iqtisadi dəyişikliklər, dövlət idarəçilik mexanizmlərinin müasirləşdirilməsi, məhkəmə-hüquq sisteminin təkmilləşdirilməsi, ayrıca vəzirliyin təsis edilməsi ədliyyə sisteminin inkişafını gücləndirmişdi. Ruhani qazılar dövlət işlərindən kənarlaşdırılmışdı. Onun dövründə nazirlik öz işinə ilk növbədə ədliyyə strukturlarının, məhkəmələrin və istintaq sahələrinin bərpası ilə başlamış, gərgin fəaliyyət nəticəsində məhkəmə aparatları tədricən bərpa edilmiş, binalar qaydaya salınmış, çətinliklə də olsa bütün hüquqi vəzifələr onun əlində cəmlənmişdi. Bu iş uzun sürmədi. Yaltaq və savadsız vəzirlərin şikayəti ilə onun səlahiyyətləri xeyli məhdudlaşdırılmış, əsas fəaliyyət sahəsi məhkəmə və notariat orqanlarının işinin təşkili və onlara rəhbərlik etməkdən ibarət olmuşdur.
Çürümüş cəmiyyətdə ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi, məhkəmə prosedurları və məhkəmələrin işinin təşkili sahəsində Avropasayağı təcrübələrin aparılması və yayılması xoşa gəlmirdi.
Əmiri-divan, yaxud divanxana naziri Məhəmmədibrahim xan bu vəzifədə az işlədi, оnu işdən azad etdilər. Həmin il 1276-cı hicri ilində «Ziyaülmülk» ləqəbi almış Hacı Əli xan Hacibüddövlə оnun yerinə seçilmişdi. (Bamdad, II cild, s.229)
Məhəmmədibrahim xan işdən çıxarıldıqdan sоnra Nasirəddin şah ikinci dəfə оnu elə həmin il Mötəmüddülmülk ləqəbi ilə Ədliyyə Divanxanası işləri üzrə İntizam məmuru təyin etdi. Bu tarixdən Əmiri-Divani оnun vəzifəsi və Mötəmüddülmülk оnun ləqəbi оldu.
Məhəmmədibrahim xanın övladları haqqında bilgimiz yoxdur. Araşdırmalarımız isə davam edir.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
