19:37 / 22-11-2024
Quterreş: "İqlim ədaləti üçün beynəlxalq əməkdaşlıq vacibdir"
18:58 / 22-11-2024
"Apple" "iPhone 16 Pro"-nu kosmosa göndərib - Fotolar
18:23 / 22-11-2024
Ölmüş şəxsin gözü oğurlanıb
18:13 / 22-11-2024
Leyla Əliyevanın iştirakı ilə növbəti ağacəkmə aksiyası keçirilib - Fotolar
18:00 / 22-11-2024
Avropada nüvə təhlükəsi artır
17:39 / 22-11-2024
Türkiyə ordusu İraqda uğurlu əməliyyat keçirib
17:17 / 22-11-2024
Füzuli Hüseynov: "Dedim, özünüzü yormayın, filmlərə dəvət edilirəm, amma çəkilmirəm"
17:09 / 22-11-2024
COP29 Sədrliyi bəyanat yayıb
17:03 / 22-11-2024
Türkiyədə baş məşqçi öldürülüb
16:50 / 22-11-2024
İlham Əliyev: "ICAPP özünü nüfuzlu və perspektivli əməkdaşlıq platforması kimi təsdiqləyib"
16:25 / 22-11-2024
Ceyhun Bayramov Almaniyanın XİN başçısı ilə danışıqlar aparıb
16:14 / 22-11-2024
Prezident İlham Əliyev daha bir qanunu təsdiqləyib
16:09 / 22-11-2024
Fərid Əhmədova ali xüsusi rütbə verilib - Sərəncam
16:02 / 22-11-2024
Azərbaycan və Macarıstan İşçi Qrupunun növbəti iclası keçiriləcək
15:43 / 22-11-2024
Millətlər Liqası: pley-off mərhələsinin püşkü atılıb
15:30 / 22-11-2024
Nüvə müharibəsi ssenarisi - Təhlükədən qorunmaq üçün bunker sifariş edənlərin sayı artır
15:25 / 22-11-2024
Qazaxın azad olunmuş kəndlərində yeni zastavalar tikiləcək
15:13 / 22-11-2024
AFFA-nın sabiq vitse-prezidenti: "Artıq olanımızı da itirməyə başlamışıq"
14:59 / 22-11-2024
Arvadını öldürən vəzifəli şəxsə bir il cəza verilib
14:50 / 22-11-2024
Həlak olan azərbaycanlı hərbçinin nəşi 2 ay sonra tapılıb
14:47 / 22-11-2024
Pentaqon: ABŞ Rusiya ilə müharibə istəmir, amma...
14:43 / 22-11-2024
Nizami Rayon Məhkəməsində yoxlama başlayıb
14:40 / 22-11-2024
Azərbaycanın təşəbbüsü ilə Qlobal Cənub QHT Platforması yaradılır
14:13 / 22-11-2024
İran ABŞ-la danışıqlara gedəcək, yoxsa...
14:06 / 22-11-2024
Pərviz Şahbazov türkiyəli nazirlə müzakirə aparıb
13:54 / 22-11-2024
Ana və qızı xuliqanlığa görə həbs edilib
13:47 / 22-11-2024
Ruslar şəhərin 25 faizini ələ keçirib, döyüşlər davam edir - Foto
13:36 / 22-11-2024
ABŞ Polşadakı hərbi bazasını yüksək hazırlıq vəziyyətinə gətirib
13:27 / 22-11-2024
Türk ordusu daha beş terrorçunu zərərsizləşdirib
13:23 / 22-11-2024
Dövlət Xidməti daha 12 maşını satışa çıxarıb - Siyahı
12:28 / 18-11-2024
Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə
12:05 / 19-11-2024
MMC vətəndaşın mənzilini dağıdıb, indi də obyektini ələ keçirmək istəyir - Fotolar
13:32 / 21-11-2024
Dünyanın ən güclü donanmaları... - Qardaş Türkiyə siyahıda neçəncidir?
19:50 / 19-11-2024
Beynəlxalq Bank 272 min manat cərimələnib
16:45 / 20-11-2024
Nazir: "Regionlardakı bəzi poçt şöbələrinin bağlanması araşdırılacaq"
16:22 / 20-11-2024
“Real Betis” klubunun nümayəndəsi Bakıda nəyə təəccüblənib? - Foto
15:29 / 18-11-2024
Daha üç şəhərə konsul təyinatı olub - Siyahı
16:45 / 21-11-2024
Prezident iki Mərkəzi ləğv edib - Sərəncam
17:09 / 18-11-2024
Deputatın oğlu yeni vəzifəyə təyin olunub
00:07 / 22-11-2024
Hikmət Hacıyev: “Politico”nun üzr istəməsini tələb edirik!”
10:03 / 20-11-2024
Azərbaycan və Türkiyənin bələdiyyə təşkilatları arasında görüş keçirilib - Fotolar
09:37 / 21-11-2024
Naxçıvan səhiyyəsində həbslər başlayıb
Qulaməli Üveysi: Qaraqoyunlu Qara Yusifin törəməsi - Fotolar
Tarix: 21-05-2020 17:35 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Azərbaycan xalqı ziddiyyətli, çoxəsrlik inkişaf yolu keçmiş və bəşər mədəniyyəti sistemində, insanlıq tarixində mühüm mövqe qazanmışdır. Bu obyektiv tarixi həqiqəti bir sıra qədim mötəbər mənbələr, aparılmış arxeoloji qazıntılar nəticəsində aşkar olunmuş mədəniyyət nümunələri təsdiq etməkdədir. Xalqımızın təşəkkülündə iştirak etmiş qədim tayfa birliklərindən biri də qaraqoyunlulardır.
Qulaməli Üveysinin şəcərəsi Qaraqoyunlu Qara Yusifə çatır. Bilgilərə görə təqribən otuz min çadırdan ibarət olan qaraqoyunlular, Cingiz xanın yürüşü zamanında, Törə bəy idarəsində, Türkistandan Mavəraünnəhirə, oradan da İran yoluyla Azərbaycana, Şərqi Anadoluya köç etmişdilər. Törə bəy Qara Yusifun yedinci babası olub, Oğuz xanın törəmələrindəndir.
Faruq Sümer Qaraqoyunluların Oğuzları təşkil edən 24 boydan birinə aid olduqlarını düşünməkdə, amma bunlardan hansına aid olduqlarının bilinmediyini qeyd etməkdədir. Ona görə Qaraqoyunlular İğdır, Büğdüz, Kınık və ya Həmədan bölgəsində yaşayan Yiva boyundan ola bilirlər. (Faruk Sümer, Kara Koyunlular: Başlangıcından Cahan-Şaha Qədər, I. Cilt, TTK Basımevi, 1967).
Qaraqoyunlular dövləti dağıldıqdan sonra tayfa birliyinə daxil olan oymaqların bəziləri Hindistana mühacirət etdi, bəziləri isə sonralar Türkman adı altında Qızılbaşların tərkibinə daxil oldular. Türkmanların bir qismi Savə və Qum ətrafında məskunlaşmışdı.
Qulaməli Qulamrza oğlu Üveysi 16 aprel 1918-ci ildə Qum vilayətinin Fordo kəndində anadan olmuşdu. Tehranda hərbi məktəb bitirmişdi. Hərbi məktəbi leytenent rütbəsi ilə başa vurmuşdu. ABŞ-da, Fort Livenvort hərbi kollecində ixtisasını artırmışdı. Məhəmmədrza şah Pəhləvi ilə qrup yoldaşı idi. Dostluq qurmuş, get-gedə mehribanlaşmışdılar.
Qulaməli Üveysi 1939-cu ildə Fars əyalətinin hərbi birləşmələrinin rəisi idi.
Qulaməli Üveysi 1940-cı ildə Fars əyalətinin general-qubernatoru vəzifəsində xidmət etmişdi. Sonra Tehran şəhərinin hərbi qarnizonunda xidmətini davam etdirmişdi.
Qulaməli Üveysi 1954-cü ildə elitar təbəqənin xidmət etdiyi şah qvardiyasına dəyişilmişdi. Burda olarkən sərhəng (polkovnik) rütbəsi daşıyırdı. 1960-cı ildə general rütbəsi ilə qvardiyaya rəis təyin olundu. O, İranın ən gənc generalı idi.
Qulaməli Üveysi 1965-1972-ci illərdə İran jandarmeriyasının rəisi vəzifəsində xidmət etmişdi. Sərhədçilərə, yol polisinə rəhbərlik, qorxulu cinayətkarların yaxalanması, narkoticarətə nəzarət onun xidmətinə daxil idi.
Qulaməli Üveysi 1972-ci ildə İranın Quru qoşunlarının komandanı təyin edildi.
Qulaməli Üveysi Tehranda antişah nümayişləri başlananda etibarlı şəxs kimi paytaxta komendant təyin edilmişdi. Dəfələrlə nümayişçiləri silahla dağıtmışdı. 8 sentyabr 1978-ci ildə baş verən “Qara cümə” qanlı qırğınından sonra “Tehran qəssabı” ayamasını almışdı. (Daṿid Menashri. "Iran: A Decade of War and Revolution". (1990), p. 142.) O, and içmişdi ki, islamçı gənclərin sərbazlara atəşindən sonra, əsgərlər də atəş açmağa məcbur olmuşdular. (Manouchehr Ganji. Defying the Iranian Revolution: From a Minister to the Shah to a Leader of Resistance / Praeger, 2003.)
Şah general Qulaməli Üveysini hərbiçilərin arzusu ilə İranın Baş naziri vəzifəsinə gətirmək istəyirdi. (Vladimir Kuzichkin. "Inside the KGB: my life in Soviet espionage". Ivy Books, (1992), p. 248.) Şahbanu Fərəh Diba bu təyinata qarşı çıxmışdı. Onun əvəzinə digər hərbçi Qulamhüseyn Əzhəri Baş nazir təyin edildi. Qulaməli Üveysi isə onun kabinəsində 5 dekabr 1978-ci ilə qədər İranın Əmək naziri olmuşdu.
Qulaməli Üveysi 1979-cu ildə Fransaya mühacirət etdi. 6 yanvar 1979-cu ildə “Ettelat” qəzeti xəbər vermişdi ki, Qulaməli Üveysi müalicə üçün Parisə uçmuşdur. Baş nazir postuna irəli sürülən Şapur Bəxtiyar təklif etmişdi ki, əhalinin hirsini yatırmaq üçün general Üveysi İrandan çıxmalıdır. Onun adı bir çox qanlı əməllərdə hallanır. (Резников А.Б. «Иран — падение шахского режима». Изд-во полит. лит-ры, (1983), стр. 32.) Üveysi Baş nazir Qulamhüseyn Əzhəri ilə İrandan çıxdı. (Daṿid Menashri. «Iran: A Decade of War and Revolution». (1990), p. 142.)
Qulaməli Üveysini Tehran komendantlığında general Mehdi Rəhimi, quru qoşunların komandanlığında general Əbdüləli Badreyi əvəz etmişdi. (Резников А.Б. «Иран — падение шахского режима». Изд-во полит. лит-ры, (1983), стр. 32.) Üveysi onları ciddi şəxsiyyət kimi qəbul etmirdi. Baş nazir Şapur Bəxtiyarı isə “Mülki boşboğaz” adlandırırdı.
Qulaməli Üveysi Fransada da öz siyasətini yeridirdi. Cimmi Karterin ətrafını inandırmağa çalışırdı ki, Şapur Bəxtiyarın əvəzinə hərbiçiləri dəstəkləsinlər. Əks təqdirdə kommunistlər hakimiyyətə gələcəklər. (Владимир Виноградов. Наш Ближний Восток — Записки советского посла в Египте и Иране / Алгоритм, 2016.)
1979-cu ildə İranda İslam inqilabı qalib gəldi. Hərbi tribuna və baş prokuror Xalxali general Qulaməli Üveysini qiyabi ölümə məhkum etdi.
Parisdə məskunlaşan Qulaməli Üveysi anti-Xomeyni qüvvələrin lideri idi. Mütəmadi olaraq şahzadə Əşrəf Pəhləvi, general Bəhram Aryana (1906-1985) və şahçı təşkilat olan “Azedaqan”la əlaqə saxlayırdı. Siyasi mühacirləri təşkilatlandırırdı. Hərbi mühacirlərdən ibarət İran Azadlıq ordusu yaratmışdı. Baş nazir olmuş Əli Əmininin yaratdığı İran Azadlıq Cəbhəsinin fəal üzvü idi. Maddi dəstəyi şah ailəsindən alırdı. Yaxın gələcəkdə İranda hərbi çeviriliş hazırlayırdı. Əlinin altında 10 min nəfərlik hərbçi vardı. Himayə etdiyi və İraqdan yayımlanan “İranın Azad səsi” radiosunda bu haqda təbliğat aparırdı. Hətta İran-Türkiyə sərhəddində hərbi təlimlərə başlamışdı. (Cyrus Kadivar. «Dialogue of Murder: A cautionary tale that must not be forgotten», THE IRANIAN, (January 26, 2003). Ayətulla Məhəmmədkazım Şəriətmədari (1905-1986) ona bu işdə xeyir-dua vermişdi. 1980-ci ildə baş verən “Noje qiyamı”nda əli vardı. Qiyamın rəhbəri Məhəmmədbakir Bəni-Əmiri jandarmeriyada onun rəhbərliyində xidmət etmişdi.
Qulaməli Üveysi Misirin prezidenti Ənvər Sadat, İraqın prezidenti Səddam Hüseynlə danışıqlar aparırdı. ABŞ-ın dövlət katibi Aleksandr Heyqlə sövdələşmələrə girişmişdi. Bir çox müəlliflərə görə general Üveysi MKİ ilə də bəzi razılaşmalar əldə etmişdi. (Amir Taheri. "Nest of Spies: America's Journey to Disaster in Iran". Hutchinson, (1988), p. 138.) 1982-ci ildə ABŞ-da olarkən çevrilişin vaxtını və detallarını dəqiqləşdirmişdi. (Mansur Rafizadeh. "Witness: From the Shah to the Secret Arms Deal : an Insider's Account of U.S. Involvement in Iran". W. Morrow, (1987), p. 356.) Artıq İnqilab komitəsi Qulaməli Üveysini real hədə kimi qiymətləndirirdi. Ona kəsilən ölüm hökmünü reallaşdırmaq göstərişi verildi.
Qulaməli Üveysi və qardaşı Qulamhüseyn 7 fevral 1984-cü ildə Parisdə terror məruz qaldı. Hər ikisinin başına yaxından atəş açılmışdı. (The Washington Post (February 9, 1984); "Emirates' Ambassador To France Assassinated".)
Qulaməli Üveysi Şərafət xanım Bəniadəmlə ailə qurmuşdu.
Pəhləvilər dövründə SAVAK-ın rəisi olmuş, Məhəmmədrza şahla hərbi məktəbdə oxuyan, sonra inqilabçıları dəstəkləyən və onlara xidmət edən, milliyətcə Azərbaycan türkü olan, general-leytenant Hüseyn Fərdust (1917-1987) general-mayor Qulaməli Üveysinin xidməti karyerasını belə xarakterizə edir: “O, narkobiznesə qurşanmışdı. Şahın qızğın tərəfdarı idi. Ağ inqilabı dəstəkləyirdi. Antikommunist və antiislamist mövqedə idi. 1963-cü ildə Seyid Ruhulla Xomeyninin tərəfdarlarının başlatldığı nümayişi paraşütçü-qvardiyaçılar məhz Qulaməli Üveysinin əmri ilə gülləbarana tutmuşdular. O, dini dövlətin qəti əleyhidarı idi. Tudənin tərəfdarlarını izləyir, bu təşkilata rəğbəti olan zabitləri ordudan təmizləyirdi”. Khaterat-e Arteshbod-e Baznesheshteh Hossein Fardoust (General Hüseyn Fərdustun xatirələri)
Azərbaycan oxucusunun ixtiyarına verilən bu hərbçi arxivimizdəki tarixi şəxsiyyətlərdən yalnız birdir. Birər-birər tanış olacaqsınız. Tarix öyrədir ki, iz qoymuşları unutmaq olmaz.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 21-05-2020 17:35 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Azərbaycan xalqı ziddiyyətli, çoxəsrlik inkişaf yolu keçmiş və bəşər mədəniyyəti sistemində, insanlıq tarixində mühüm mövqe qazanmışdır. Bu obyektiv tarixi həqiqəti bir sıra qədim mötəbər mənbələr, aparılmış arxeoloji qazıntılar nəticəsində aşkar olunmuş mədəniyyət nümunələri təsdiq etməkdədir. Xalqımızın təşəkkülündə iştirak etmiş qədim tayfa birliklərindən biri də qaraqoyunlulardır.
Qulaməli Üveysinin şəcərəsi Qaraqoyunlu Qara Yusifə çatır. Bilgilərə görə təqribən otuz min çadırdan ibarət olan qaraqoyunlular, Cingiz xanın yürüşü zamanında, Törə bəy idarəsində, Türkistandan Mavəraünnəhirə, oradan da İran yoluyla Azərbaycana, Şərqi Anadoluya köç etmişdilər. Törə bəy Qara Yusifun yedinci babası olub, Oğuz xanın törəmələrindəndir.
Faruq Sümer Qaraqoyunluların Oğuzları təşkil edən 24 boydan birinə aid olduqlarını düşünməkdə, amma bunlardan hansına aid olduqlarının bilinmediyini qeyd etməkdədir. Ona görə Qaraqoyunlular İğdır, Büğdüz, Kınık və ya Həmədan bölgəsində yaşayan Yiva boyundan ola bilirlər. (Faruk Sümer, Kara Koyunlular: Başlangıcından Cahan-Şaha Qədər, I. Cilt, TTK Basımevi, 1967).
Qaraqoyunlular dövləti dağıldıqdan sonra tayfa birliyinə daxil olan oymaqların bəziləri Hindistana mühacirət etdi, bəziləri isə sonralar Türkman adı altında Qızılbaşların tərkibinə daxil oldular. Türkmanların bir qismi Savə və Qum ətrafında məskunlaşmışdı.
Qulaməli Qulamrza oğlu Üveysi 16 aprel 1918-ci ildə Qum vilayətinin Fordo kəndində anadan olmuşdu. Tehranda hərbi məktəb bitirmişdi. Hərbi məktəbi leytenent rütbəsi ilə başa vurmuşdu. ABŞ-da, Fort Livenvort hərbi kollecində ixtisasını artırmışdı. Məhəmmədrza şah Pəhləvi ilə qrup yoldaşı idi. Dostluq qurmuş, get-gedə mehribanlaşmışdılar.
Qulaməli Üveysi 1939-cu ildə Fars əyalətinin hərbi birləşmələrinin rəisi idi.
Qulaməli Üveysi 1940-cı ildə Fars əyalətinin general-qubernatoru vəzifəsində xidmət etmişdi. Sonra Tehran şəhərinin hərbi qarnizonunda xidmətini davam etdirmişdi.
Qulaməli Üveysi 1954-cü ildə elitar təbəqənin xidmət etdiyi şah qvardiyasına dəyişilmişdi. Burda olarkən sərhəng (polkovnik) rütbəsi daşıyırdı. 1960-cı ildə general rütbəsi ilə qvardiyaya rəis təyin olundu. O, İranın ən gənc generalı idi.
Qulaməli Üveysi 1965-1972-ci illərdə İran jandarmeriyasının rəisi vəzifəsində xidmət etmişdi. Sərhədçilərə, yol polisinə rəhbərlik, qorxulu cinayətkarların yaxalanması, narkoticarətə nəzarət onun xidmətinə daxil idi.
Qulaməli Üveysi 1972-ci ildə İranın Quru qoşunlarının komandanı təyin edildi.
Qulaməli Üveysi Tehranda antişah nümayişləri başlananda etibarlı şəxs kimi paytaxta komendant təyin edilmişdi. Dəfələrlə nümayişçiləri silahla dağıtmışdı. 8 sentyabr 1978-ci ildə baş verən “Qara cümə” qanlı qırğınından sonra “Tehran qəssabı” ayamasını almışdı. (Daṿid Menashri. "Iran: A Decade of War and Revolution". (1990), p. 142.) O, and içmişdi ki, islamçı gənclərin sərbazlara atəşindən sonra, əsgərlər də atəş açmağa məcbur olmuşdular. (Manouchehr Ganji. Defying the Iranian Revolution: From a Minister to the Shah to a Leader of Resistance / Praeger, 2003.)
Şah general Qulaməli Üveysini hərbiçilərin arzusu ilə İranın Baş naziri vəzifəsinə gətirmək istəyirdi. (Vladimir Kuzichkin. "Inside the KGB: my life in Soviet espionage". Ivy Books, (1992), p. 248.) Şahbanu Fərəh Diba bu təyinata qarşı çıxmışdı. Onun əvəzinə digər hərbçi Qulamhüseyn Əzhəri Baş nazir təyin edildi. Qulaməli Üveysi isə onun kabinəsində 5 dekabr 1978-ci ilə qədər İranın Əmək naziri olmuşdu.
Qulaməli Üveysi 1979-cu ildə Fransaya mühacirət etdi. 6 yanvar 1979-cu ildə “Ettelat” qəzeti xəbər vermişdi ki, Qulaməli Üveysi müalicə üçün Parisə uçmuşdur. Baş nazir postuna irəli sürülən Şapur Bəxtiyar təklif etmişdi ki, əhalinin hirsini yatırmaq üçün general Üveysi İrandan çıxmalıdır. Onun adı bir çox qanlı əməllərdə hallanır. (Резников А.Б. «Иран — падение шахского режима». Изд-во полит. лит-ры, (1983), стр. 32.) Üveysi Baş nazir Qulamhüseyn Əzhəri ilə İrandan çıxdı. (Daṿid Menashri. «Iran: A Decade of War and Revolution». (1990), p. 142.)
Qulaməli Üveysini Tehran komendantlığında general Mehdi Rəhimi, quru qoşunların komandanlığında general Əbdüləli Badreyi əvəz etmişdi. (Резников А.Б. «Иран — падение шахского режима». Изд-во полит. лит-ры, (1983), стр. 32.) Üveysi onları ciddi şəxsiyyət kimi qəbul etmirdi. Baş nazir Şapur Bəxtiyarı isə “Mülki boşboğaz” adlandırırdı.
Qulaməli Üveysi Fransada da öz siyasətini yeridirdi. Cimmi Karterin ətrafını inandırmağa çalışırdı ki, Şapur Bəxtiyarın əvəzinə hərbiçiləri dəstəkləsinlər. Əks təqdirdə kommunistlər hakimiyyətə gələcəklər. (Владимир Виноградов. Наш Ближний Восток — Записки советского посла в Египте и Иране / Алгоритм, 2016.)
1979-cu ildə İranda İslam inqilabı qalib gəldi. Hərbi tribuna və baş prokuror Xalxali general Qulaməli Üveysini qiyabi ölümə məhkum etdi.
Parisdə məskunlaşan Qulaməli Üveysi anti-Xomeyni qüvvələrin lideri idi. Mütəmadi olaraq şahzadə Əşrəf Pəhləvi, general Bəhram Aryana (1906-1985) və şahçı təşkilat olan “Azedaqan”la əlaqə saxlayırdı. Siyasi mühacirləri təşkilatlandırırdı. Hərbi mühacirlərdən ibarət İran Azadlıq ordusu yaratmışdı. Baş nazir olmuş Əli Əmininin yaratdığı İran Azadlıq Cəbhəsinin fəal üzvü idi. Maddi dəstəyi şah ailəsindən alırdı. Yaxın gələcəkdə İranda hərbi çeviriliş hazırlayırdı. Əlinin altında 10 min nəfərlik hərbçi vardı. Himayə etdiyi və İraqdan yayımlanan “İranın Azad səsi” radiosunda bu haqda təbliğat aparırdı. Hətta İran-Türkiyə sərhəddində hərbi təlimlərə başlamışdı. (Cyrus Kadivar. «Dialogue of Murder: A cautionary tale that must not be forgotten», THE IRANIAN, (January 26, 2003). Ayətulla Məhəmmədkazım Şəriətmədari (1905-1986) ona bu işdə xeyir-dua vermişdi. 1980-ci ildə baş verən “Noje qiyamı”nda əli vardı. Qiyamın rəhbəri Məhəmmədbakir Bəni-Əmiri jandarmeriyada onun rəhbərliyində xidmət etmişdi.
Qulaməli Üveysi Misirin prezidenti Ənvər Sadat, İraqın prezidenti Səddam Hüseynlə danışıqlar aparırdı. ABŞ-ın dövlət katibi Aleksandr Heyqlə sövdələşmələrə girişmişdi. Bir çox müəlliflərə görə general Üveysi MKİ ilə də bəzi razılaşmalar əldə etmişdi. (Amir Taheri. "Nest of Spies: America's Journey to Disaster in Iran". Hutchinson, (1988), p. 138.) 1982-ci ildə ABŞ-da olarkən çevrilişin vaxtını və detallarını dəqiqləşdirmişdi. (Mansur Rafizadeh. "Witness: From the Shah to the Secret Arms Deal : an Insider's Account of U.S. Involvement in Iran". W. Morrow, (1987), p. 356.) Artıq İnqilab komitəsi Qulaməli Üveysini real hədə kimi qiymətləndirirdi. Ona kəsilən ölüm hökmünü reallaşdırmaq göstərişi verildi.
Qulaməli Üveysi və qardaşı Qulamhüseyn 7 fevral 1984-cü ildə Parisdə terror məruz qaldı. Hər ikisinin başına yaxından atəş açılmışdı. (The Washington Post (February 9, 1984); "Emirates' Ambassador To France Assassinated".)
Qulaməli Üveysi Şərafət xanım Bəniadəmlə ailə qurmuşdu.
Pəhləvilər dövründə SAVAK-ın rəisi olmuş, Məhəmmədrza şahla hərbi məktəbdə oxuyan, sonra inqilabçıları dəstəkləyən və onlara xidmət edən, milliyətcə Azərbaycan türkü olan, general-leytenant Hüseyn Fərdust (1917-1987) general-mayor Qulaməli Üveysinin xidməti karyerasını belə xarakterizə edir: “O, narkobiznesə qurşanmışdı. Şahın qızğın tərəfdarı idi. Ağ inqilabı dəstəkləyirdi. Antikommunist və antiislamist mövqedə idi. 1963-cü ildə Seyid Ruhulla Xomeyninin tərəfdarlarının başlatldığı nümayişi paraşütçü-qvardiyaçılar məhz Qulaməli Üveysinin əmri ilə gülləbarana tutmuşdular. O, dini dövlətin qəti əleyhidarı idi. Tudənin tərəfdarlarını izləyir, bu təşkilata rəğbəti olan zabitləri ordudan təmizləyirdi”. Khaterat-e Arteshbod-e Baznesheshteh Hossein Fardoust (General Hüseyn Fərdustun xatirələri)
Azərbaycan oxucusunun ixtiyarına verilən bu hərbçi arxivimizdəki tarixi şəxsiyyətlərdən yalnız birdir. Birər-birər tanış olacaqsınız. Tarix öyrədir ki, iz qoymuşları unutmaq olmaz.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
