17:17 / 25-05-2020
Prezident və Birinci xanım Şamaxıda xüsusi texnikalara baxış keçirdi, bağça açılışını etdi - Fotolar
16:55 / 25-05-2020
Prezident Şamaxıda Pirsaat Baba ziyarətgahında: görülən işlərlə bağlı məlumat verilib - Fotolar
16:42 / 25-05-2020
Lukaşenko: “Görünür, virus zəifləyib"
16:37 / 25-05-2020
Karantinə alınan icra başçısı danışdı: "İşimizi davam etdiririk"
16:30 / 25-05-2020
Gürcüstanda genişmiqyaslı müstəqillik günü tədbirləri keçirilməyəcək
16:20 / 25-05-2020
Azərbaycanda indiyədək koronavirusdan 2741 nəfər sağalıb
16:17 / 25-05-2020
Braziliyada vətəndaş müharibəsi ola bilər
16:11 / 25-05-2020
Azərbaycanda daha 149 nəfər koronavirusa yoluxub, iki nəfər vəfat edib
16:05 / 25-05-2020
Bakıda 17 kq-dan çox narkotik vasitəni onlayn yolla satmaq istəyən qardaşlar saxlanılıb
15:58 / 25-05-2020
Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Şamaxıya səfər edib
15:56 / 25-05-2020
Futbolçu dostları ilə birgə qıza təcavüz edib - Foto
15:45 / 25-05-2020
Basketbol üzrə avrokuboklar ləğv olunub
15:37 / 25-05-2020
Macarıstan Prezidenti: “Azərbaycan bizim üçün yalnız strateji tərəfdaş deyil, həm də dost ölkədir”
15:32 / 25-05-2020
Firudin Cəlilov: “...Azərbaycan və Türkiyə arasında ortaq parlament də qurmaq olar”
15:27 / 25-05-2020
Gürcüstan XİN: "Ukraynadan münasibətlərin normallaşdırılması üzrə addımlar gözləyirik"
15:16 / 25-05-2020
Rusiyada 2 mindən çox hamilə koronavirusa yoluxub
15:16 / 25-05-2020
Atası diplomat olan “mavi” şoumenə hökm oxundu
15:12 / 25-05-2020
Yaponiyada fövqəladə vəziyyət ləğv edilib
14:42 / 25-05-2020
İtaliyanın dövlət başçısı Azərbaycan Prezidentini təbrik edib
14:36 / 25-05-2020
Avropanın daha bir ölkəsi koronavirus üzərində qələbəni elan etdi
14:35 / 25-05-2020
Teledərslərin sabaha olan cədvəli açıqlanıb
14:34 / 25-05-2020
Gürcüstanın Baş naziri dəyişəcək
14:22 / 25-05-2020
İranda daha 34 nəfər koronavirusdan vəfat edib
14:21 / 25-05-2020
Benites “Nyukasl”a qayıtmağa hazırdır
14:15 / 25-05-2020
Azərbaycanda icra başçısı karantinə alındı
14:13 / 25-05-2020
Əmir Cahanşah xan: yaşam salnaməsi ilə - Fotolar
14:12 / 25-05-2020
Rusiyada neft hasilatı azalmayacaq
14:09 / 25-05-2020
Şamaxıda tikintidə qaldırıcı kran aşıb, 3 nəfər xəsarət alıb
13:52 / 25-05-2020
Roqozin: “Rusiya ABŞ-ın Ayı özəlləşdirməsinə imkan verməyəcək”
13:37 / 25-05-2020
İngiltərədə futbol klublarına məşqlərə icazə verilib
12:29 / 22-05-2020
Prezident daha bir icra başçısını vəzifədən azad etdi
15:15 / 22-05-2020
Prezident bir qrup şəxsi təltif etdi - Siyahı
16:35 / 21-05-2020
Təhsil naziri: "...hazır olmayanlar üçün avqust-sentyabr aylarında yenidən imtahanlar təşkil ediləcək"
18:23 / 24-05-2020
Qiyamçı general Türkiyəyə müharibə elan etdi
14:35 / 21-05-2020
Nazir müavini vəzifədən azad olundu - Yeni təyinat
22:12 / 20-05-2020
Təhlükə yenidən artır: nə etməliyik? - Professor yazır
18:57 / 20-05-2020
Rusiya muzdlu döyüşçüləri Türkiyəyə qarşı döyüşə göndərir - Foto
17:11 / 21-05-2020
Prezident anons verdi: "İcra başçılarının fəaliyyəti təftiş edilir..."
14:53 / 24-05-2020
Əbülfəs Qarayevlə Elçin Quliyevə Britaniyada cinayət işi açılıb
13:58 / 21-05-2020
Ağ Evin qarşısı cəsədlərlə doludur - ABŞ-da və daha iki ölkədə gərginlik artır - Fotolar
18:17 / 20-05-2020
Prezident DTX ilə bağlı fərman imzaladı - Dəyişiklik
Qulaməli Üveysi: Qaraqoyunlu Qara Yusifin törəməsi - Fotolar
Tarix: 21-05-2020 17:35 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Azərbaycan xalqı ziddiyyətli, çoxəsrlik inkişaf yolu keçmiş və bəşər mədəniyyəti sistemində, insanlıq tarixində mühüm mövqe qazanmışdır. Bu obyektiv tarixi həqiqəti bir sıra qədim mötəbər mənbələr, aparılmış arxeoloji qazıntılar nəticəsində aşkar olunmuş mədəniyyət nümunələri təsdiq etməkdədir. Xalqımızın təşəkkülündə iştirak etmiş qədim tayfa birliklərindən biri də qaraqoyunlulardır.
Qulaməli Üveysinin şəcərəsi Qaraqoyunlu Qara Yusifə çatır. Bilgilərə görə təqribən otuz min çadırdan ibarət olan qaraqoyunlular, Cingiz xanın yürüşü zamanında, Törə bəy idarəsində, Türkistandan Mavəraünnəhirə, oradan da İran yoluyla Azərbaycana, Şərqi Anadoluya köç etmişdilər. Törə bəy Qara Yusifun yedinci babası olub, Oğuz xanın törəmələrindəndir.
Faruq Sümer Qaraqoyunluların Oğuzları təşkil edən 24 boydan birinə aid olduqlarını düşünməkdə, amma bunlardan hansına aid olduqlarının bilinmediyini qeyd etməkdədir. Ona görə Qaraqoyunlular İğdır, Büğdüz, Kınık və ya Həmədan bölgəsində yaşayan Yiva boyundan ola bilirlər. (Faruk Sümer, Kara Koyunlular: Başlangıcından Cahan-Şaha Qədər, I. Cilt, TTK Basımevi, 1967).
Qaraqoyunlular dövləti dağıldıqdan sonra tayfa birliyinə daxil olan oymaqların bəziləri Hindistana mühacirət etdi, bəziləri isə sonralar Türkman adı altında Qızılbaşların tərkibinə daxil oldular. Türkmanların bir qismi Savə və Qum ətrafında məskunlaşmışdı.
Qulaməli Qulamrza oğlu Üveysi 16 aprel 1918-ci ildə Qum vilayətinin Fordo kəndində anadan olmuşdu. Tehranda hərbi məktəb bitirmişdi. Hərbi məktəbi leytenent rütbəsi ilə başa vurmuşdu. ABŞ-da, Fort Livenvort hərbi kollecində ixtisasını artırmışdı. Məhəmmədrza şah Pəhləvi ilə qrup yoldaşı idi. Dostluq qurmuş, get-gedə mehribanlaşmışdılar.
Qulaməli Üveysi 1939-cu ildə Fars əyalətinin hərbi birləşmələrinin rəisi idi.
Qulaməli Üveysi 1940-cı ildə Fars əyalətinin general-qubernatoru vəzifəsində xidmət etmişdi. Sonra Tehran şəhərinin hərbi qarnizonunda xidmətini davam etdirmişdi.
Qulaməli Üveysi 1954-cü ildə elitar təbəqənin xidmət etdiyi şah qvardiyasına dəyişilmişdi. Burda olarkən sərhəng (polkovnik) rütbəsi daşıyırdı. 1960-cı ildə general rütbəsi ilə qvardiyaya rəis təyin olundu. O, İranın ən gənc generalı idi.
Qulaməli Üveysi 1965-1972-ci illərdə İran jandarmeriyasının rəisi vəzifəsində xidmət etmişdi. Sərhədçilərə, yol polisinə rəhbərlik, qorxulu cinayətkarların yaxalanması, narkoticarətə nəzarət onun xidmətinə daxil idi.
Qulaməli Üveysi 1972-ci ildə İranın Quru qoşunlarının komandanı təyin edildi.
Qulaməli Üveysi Tehranda antişah nümayişləri başlananda etibarlı şəxs kimi paytaxta komendant təyin edilmişdi. Dəfələrlə nümayişçiləri silahla dağıtmışdı. 8 sentyabr 1978-ci ildə baş verən “Qara cümə” qanlı qırğınından sonra “Tehran qəssabı” ayamasını almışdı. (Daṿid Menashri. "Iran: A Decade of War and Revolution". (1990), p. 142.) O, and içmişdi ki, islamçı gənclərin sərbazlara atəşindən sonra, əsgərlər də atəş açmağa məcbur olmuşdular. (Manouchehr Ganji. Defying the Iranian Revolution: From a Minister to the Shah to a Leader of Resistance / Praeger, 2003.)
Şah general Qulaməli Üveysini hərbiçilərin arzusu ilə İranın Baş naziri vəzifəsinə gətirmək istəyirdi. (Vladimir Kuzichkin. "Inside the KGB: my life in Soviet espionage". Ivy Books, (1992), p. 248.) Şahbanu Fərəh Diba bu təyinata qarşı çıxmışdı. Onun əvəzinə digər hərbçi Qulamhüseyn Əzhəri Baş nazir təyin edildi. Qulaməli Üveysi isə onun kabinəsində 5 dekabr 1978-ci ilə qədər İranın Əmək naziri olmuşdu.
Qulaməli Üveysi 1979-cu ildə Fransaya mühacirət etdi. 6 yanvar 1979-cu ildə “Ettelat” qəzeti xəbər vermişdi ki, Qulaməli Üveysi müalicə üçün Parisə uçmuşdur. Baş nazir postuna irəli sürülən Şapur Bəxtiyar təklif etmişdi ki, əhalinin hirsini yatırmaq üçün general Üveysi İrandan çıxmalıdır. Onun adı bir çox qanlı əməllərdə hallanır. (Резников А.Б. «Иран — падение шахского режима». Изд-во полит. лит-ры, (1983), стр. 32.) Üveysi Baş nazir Qulamhüseyn Əzhəri ilə İrandan çıxdı. (Daṿid Menashri. «Iran: A Decade of War and Revolution». (1990), p. 142.)
Qulaməli Üveysini Tehran komendantlığında general Mehdi Rəhimi, quru qoşunların komandanlığında general Əbdüləli Badreyi əvəz etmişdi. (Резников А.Б. «Иран — падение шахского режима». Изд-во полит. лит-ры, (1983), стр. 32.) Üveysi onları ciddi şəxsiyyət kimi qəbul etmirdi. Baş nazir Şapur Bəxtiyarı isə “Mülki boşboğaz” adlandırırdı.
Qulaməli Üveysi Fransada da öz siyasətini yeridirdi. Cimmi Karterin ətrafını inandırmağa çalışırdı ki, Şapur Bəxtiyarın əvəzinə hərbiçiləri dəstəkləsinlər. Əks təqdirdə kommunistlər hakimiyyətə gələcəklər. (Владимир Виноградов. Наш Ближний Восток — Записки советского посла в Египте и Иране / Алгоритм, 2016.)
1979-cu ildə İranda İslam inqilabı qalib gəldi. Hərbi tribuna və baş prokuror Xalxali general Qulaməli Üveysini qiyabi ölümə məhkum etdi.
Parisdə məskunlaşan Qulaməli Üveysi anti-Xomeyni qüvvələrin lideri idi. Mütəmadi olaraq şahzadə Əşrəf Pəhləvi, general Bəhram Aryana (1906-1985) və şahçı təşkilat olan “Azedaqan”la əlaqə saxlayırdı. Siyasi mühacirləri təşkilatlandırırdı. Hərbi mühacirlərdən ibarət İran Azadlıq ordusu yaratmışdı. Baş nazir olmuş Əli Əmininin yaratdığı İran Azadlıq Cəbhəsinin fəal üzvü idi. Maddi dəstəyi şah ailəsindən alırdı. Yaxın gələcəkdə İranda hərbi çeviriliş hazırlayırdı. Əlinin altında 10 min nəfərlik hərbçi vardı. Himayə etdiyi və İraqdan yayımlanan “İranın Azad səsi” radiosunda bu haqda təbliğat aparırdı. Hətta İran-Türkiyə sərhəddində hərbi təlimlərə başlamışdı. (Cyrus Kadivar. «Dialogue of Murder: A cautionary tale that must not be forgotten», THE IRANIAN, (January 26, 2003). Ayətulla Məhəmmədkazım Şəriətmədari (1905-1986) ona bu işdə xeyir-dua vermişdi. 1980-ci ildə baş verən “Noje qiyamı”nda əli vardı. Qiyamın rəhbəri Məhəmmədbakir Bəni-Əmiri jandarmeriyada onun rəhbərliyində xidmət etmişdi.
Qulaməli Üveysi Misirin prezidenti Ənvər Sadat, İraqın prezidenti Səddam Hüseynlə danışıqlar aparırdı. ABŞ-ın dövlət katibi Aleksandr Heyqlə sövdələşmələrə girişmişdi. Bir çox müəlliflərə görə general Üveysi MKİ ilə də bəzi razılaşmalar əldə etmişdi. (Amir Taheri. "Nest of Spies: America's Journey to Disaster in Iran". Hutchinson, (1988), p. 138.) 1982-ci ildə ABŞ-da olarkən çevrilişin vaxtını və detallarını dəqiqləşdirmişdi. (Mansur Rafizadeh. "Witness: From the Shah to the Secret Arms Deal : an Insider's Account of U.S. Involvement in Iran". W. Morrow, (1987), p. 356.) Artıq İnqilab komitəsi Qulaməli Üveysini real hədə kimi qiymətləndirirdi. Ona kəsilən ölüm hökmünü reallaşdırmaq göstərişi verildi.
Qulaməli Üveysi və qardaşı Qulamhüseyn 7 fevral 1984-cü ildə Parisdə terror məruz qaldı. Hər ikisinin başına yaxından atəş açılmışdı. (The Washington Post (February 9, 1984); "Emirates' Ambassador To France Assassinated".)
Qulaməli Üveysi Şərafət xanım Bəniadəmlə ailə qurmuşdu.
Pəhləvilər dövründə SAVAK-ın rəisi olmuş, Məhəmmədrza şahla hərbi məktəbdə oxuyan, sonra inqilabçıları dəstəkləyən və onlara xidmət edən, milliyətcə Azərbaycan türkü olan, general-leytenant Hüseyn Fərdust (1917-1987) general-mayor Qulaməli Üveysinin xidməti karyerasını belə xarakterizə edir: “O, narkobiznesə qurşanmışdı. Şahın qızğın tərəfdarı idi. Ağ inqilabı dəstəkləyirdi. Antikommunist və antiislamist mövqedə idi. 1963-cü ildə Seyid Ruhulla Xomeyninin tərəfdarlarının başlatldığı nümayişi paraşütçü-qvardiyaçılar məhz Qulaməli Üveysinin əmri ilə gülləbarana tutmuşdular. O, dini dövlətin qəti əleyhidarı idi. Tudənin tərəfdarlarını izləyir, bu təşkilata rəğbəti olan zabitləri ordudan təmizləyirdi”. Khaterat-e Arteshbod-e Baznesheshteh Hossein Fardoust (General Hüseyn Fərdustun xatirələri)
Azərbaycan oxucusunun ixtiyarına verilən bu hərbçi arxivimizdəki tarixi şəxsiyyətlərdən yalnız birdir. Birər-birər tanış olacaqsınız. Tarix öyrədir ki, iz qoymuşları unutmaq olmaz.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 21-05-2020 17:35 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Azərbaycan xalqı ziddiyyətli, çoxəsrlik inkişaf yolu keçmiş və bəşər mədəniyyəti sistemində, insanlıq tarixində mühüm mövqe qazanmışdır. Bu obyektiv tarixi həqiqəti bir sıra qədim mötəbər mənbələr, aparılmış arxeoloji qazıntılar nəticəsində aşkar olunmuş mədəniyyət nümunələri təsdiq etməkdədir. Xalqımızın təşəkkülündə iştirak etmiş qədim tayfa birliklərindən biri də qaraqoyunlulardır.
Qulaməli Üveysinin şəcərəsi Qaraqoyunlu Qara Yusifə çatır. Bilgilərə görə təqribən otuz min çadırdan ibarət olan qaraqoyunlular, Cingiz xanın yürüşü zamanında, Törə bəy idarəsində, Türkistandan Mavəraünnəhirə, oradan da İran yoluyla Azərbaycana, Şərqi Anadoluya köç etmişdilər. Törə bəy Qara Yusifun yedinci babası olub, Oğuz xanın törəmələrindəndir.
Faruq Sümer Qaraqoyunluların Oğuzları təşkil edən 24 boydan birinə aid olduqlarını düşünməkdə, amma bunlardan hansına aid olduqlarının bilinmediyini qeyd etməkdədir. Ona görə Qaraqoyunlular İğdır, Büğdüz, Kınık və ya Həmədan bölgəsində yaşayan Yiva boyundan ola bilirlər. (Faruk Sümer, Kara Koyunlular: Başlangıcından Cahan-Şaha Qədər, I. Cilt, TTK Basımevi, 1967).
Qaraqoyunlular dövləti dağıldıqdan sonra tayfa birliyinə daxil olan oymaqların bəziləri Hindistana mühacirət etdi, bəziləri isə sonralar Türkman adı altında Qızılbaşların tərkibinə daxil oldular. Türkmanların bir qismi Savə və Qum ətrafında məskunlaşmışdı.
Qulaməli Qulamrza oğlu Üveysi 16 aprel 1918-ci ildə Qum vilayətinin Fordo kəndində anadan olmuşdu. Tehranda hərbi məktəb bitirmişdi. Hərbi məktəbi leytenent rütbəsi ilə başa vurmuşdu. ABŞ-da, Fort Livenvort hərbi kollecində ixtisasını artırmışdı. Məhəmmədrza şah Pəhləvi ilə qrup yoldaşı idi. Dostluq qurmuş, get-gedə mehribanlaşmışdılar.
Qulaməli Üveysi 1939-cu ildə Fars əyalətinin hərbi birləşmələrinin rəisi idi.
Qulaməli Üveysi 1940-cı ildə Fars əyalətinin general-qubernatoru vəzifəsində xidmət etmişdi. Sonra Tehran şəhərinin hərbi qarnizonunda xidmətini davam etdirmişdi.
Qulaməli Üveysi 1954-cü ildə elitar təbəqənin xidmət etdiyi şah qvardiyasına dəyişilmişdi. Burda olarkən sərhəng (polkovnik) rütbəsi daşıyırdı. 1960-cı ildə general rütbəsi ilə qvardiyaya rəis təyin olundu. O, İranın ən gənc generalı idi.
Qulaməli Üveysi 1965-1972-ci illərdə İran jandarmeriyasının rəisi vəzifəsində xidmət etmişdi. Sərhədçilərə, yol polisinə rəhbərlik, qorxulu cinayətkarların yaxalanması, narkoticarətə nəzarət onun xidmətinə daxil idi.
Qulaməli Üveysi 1972-ci ildə İranın Quru qoşunlarının komandanı təyin edildi.
Qulaməli Üveysi Tehranda antişah nümayişləri başlananda etibarlı şəxs kimi paytaxta komendant təyin edilmişdi. Dəfələrlə nümayişçiləri silahla dağıtmışdı. 8 sentyabr 1978-ci ildə baş verən “Qara cümə” qanlı qırğınından sonra “Tehran qəssabı” ayamasını almışdı. (Daṿid Menashri. "Iran: A Decade of War and Revolution". (1990), p. 142.) O, and içmişdi ki, islamçı gənclərin sərbazlara atəşindən sonra, əsgərlər də atəş açmağa məcbur olmuşdular. (Manouchehr Ganji. Defying the Iranian Revolution: From a Minister to the Shah to a Leader of Resistance / Praeger, 2003.)
Şah general Qulaməli Üveysini hərbiçilərin arzusu ilə İranın Baş naziri vəzifəsinə gətirmək istəyirdi. (Vladimir Kuzichkin. "Inside the KGB: my life in Soviet espionage". Ivy Books, (1992), p. 248.) Şahbanu Fərəh Diba bu təyinata qarşı çıxmışdı. Onun əvəzinə digər hərbçi Qulamhüseyn Əzhəri Baş nazir təyin edildi. Qulaməli Üveysi isə onun kabinəsində 5 dekabr 1978-ci ilə qədər İranın Əmək naziri olmuşdu.
Qulaməli Üveysi 1979-cu ildə Fransaya mühacirət etdi. 6 yanvar 1979-cu ildə “Ettelat” qəzeti xəbər vermişdi ki, Qulaməli Üveysi müalicə üçün Parisə uçmuşdur. Baş nazir postuna irəli sürülən Şapur Bəxtiyar təklif etmişdi ki, əhalinin hirsini yatırmaq üçün general Üveysi İrandan çıxmalıdır. Onun adı bir çox qanlı əməllərdə hallanır. (Резников А.Б. «Иран — падение шахского режима». Изд-во полит. лит-ры, (1983), стр. 32.) Üveysi Baş nazir Qulamhüseyn Əzhəri ilə İrandan çıxdı. (Daṿid Menashri. «Iran: A Decade of War and Revolution». (1990), p. 142.)
Qulaməli Üveysini Tehran komendantlığında general Mehdi Rəhimi, quru qoşunların komandanlığında general Əbdüləli Badreyi əvəz etmişdi. (Резников А.Б. «Иран — падение шахского режима». Изд-во полит. лит-ры, (1983), стр. 32.) Üveysi onları ciddi şəxsiyyət kimi qəbul etmirdi. Baş nazir Şapur Bəxtiyarı isə “Mülki boşboğaz” adlandırırdı.
Qulaməli Üveysi Fransada da öz siyasətini yeridirdi. Cimmi Karterin ətrafını inandırmağa çalışırdı ki, Şapur Bəxtiyarın əvəzinə hərbiçiləri dəstəkləsinlər. Əks təqdirdə kommunistlər hakimiyyətə gələcəklər. (Владимир Виноградов. Наш Ближний Восток — Записки советского посла в Египте и Иране / Алгоритм, 2016.)
1979-cu ildə İranda İslam inqilabı qalib gəldi. Hərbi tribuna və baş prokuror Xalxali general Qulaməli Üveysini qiyabi ölümə məhkum etdi.
Parisdə məskunlaşan Qulaməli Üveysi anti-Xomeyni qüvvələrin lideri idi. Mütəmadi olaraq şahzadə Əşrəf Pəhləvi, general Bəhram Aryana (1906-1985) və şahçı təşkilat olan “Azedaqan”la əlaqə saxlayırdı. Siyasi mühacirləri təşkilatlandırırdı. Hərbi mühacirlərdən ibarət İran Azadlıq ordusu yaratmışdı. Baş nazir olmuş Əli Əmininin yaratdığı İran Azadlıq Cəbhəsinin fəal üzvü idi. Maddi dəstəyi şah ailəsindən alırdı. Yaxın gələcəkdə İranda hərbi çeviriliş hazırlayırdı. Əlinin altında 10 min nəfərlik hərbçi vardı. Himayə etdiyi və İraqdan yayımlanan “İranın Azad səsi” radiosunda bu haqda təbliğat aparırdı. Hətta İran-Türkiyə sərhəddində hərbi təlimlərə başlamışdı. (Cyrus Kadivar. «Dialogue of Murder: A cautionary tale that must not be forgotten», THE IRANIAN, (January 26, 2003). Ayətulla Məhəmmədkazım Şəriətmədari (1905-1986) ona bu işdə xeyir-dua vermişdi. 1980-ci ildə baş verən “Noje qiyamı”nda əli vardı. Qiyamın rəhbəri Məhəmmədbakir Bəni-Əmiri jandarmeriyada onun rəhbərliyində xidmət etmişdi.
Qulaməli Üveysi Misirin prezidenti Ənvər Sadat, İraqın prezidenti Səddam Hüseynlə danışıqlar aparırdı. ABŞ-ın dövlət katibi Aleksandr Heyqlə sövdələşmələrə girişmişdi. Bir çox müəlliflərə görə general Üveysi MKİ ilə də bəzi razılaşmalar əldə etmişdi. (Amir Taheri. "Nest of Spies: America's Journey to Disaster in Iran". Hutchinson, (1988), p. 138.) 1982-ci ildə ABŞ-da olarkən çevrilişin vaxtını və detallarını dəqiqləşdirmişdi. (Mansur Rafizadeh. "Witness: From the Shah to the Secret Arms Deal : an Insider's Account of U.S. Involvement in Iran". W. Morrow, (1987), p. 356.) Artıq İnqilab komitəsi Qulaməli Üveysini real hədə kimi qiymətləndirirdi. Ona kəsilən ölüm hökmünü reallaşdırmaq göstərişi verildi.
Qulaməli Üveysi və qardaşı Qulamhüseyn 7 fevral 1984-cü ildə Parisdə terror məruz qaldı. Hər ikisinin başına yaxından atəş açılmışdı. (The Washington Post (February 9, 1984); "Emirates' Ambassador To France Assassinated".)
Qulaməli Üveysi Şərafət xanım Bəniadəmlə ailə qurmuşdu.
Pəhləvilər dövründə SAVAK-ın rəisi olmuş, Məhəmmədrza şahla hərbi məktəbdə oxuyan, sonra inqilabçıları dəstəkləyən və onlara xidmət edən, milliyətcə Azərbaycan türkü olan, general-leytenant Hüseyn Fərdust (1917-1987) general-mayor Qulaməli Üveysinin xidməti karyerasını belə xarakterizə edir: “O, narkobiznesə qurşanmışdı. Şahın qızğın tərəfdarı idi. Ağ inqilabı dəstəkləyirdi. Antikommunist və antiislamist mövqedə idi. 1963-cü ildə Seyid Ruhulla Xomeyninin tərəfdarlarının başlatldığı nümayişi paraşütçü-qvardiyaçılar məhz Qulaməli Üveysinin əmri ilə gülləbarana tutmuşdular. O, dini dövlətin qəti əleyhidarı idi. Tudənin tərəfdarlarını izləyir, bu təşkilata rəğbəti olan zabitləri ordudan təmizləyirdi”. Khaterat-e Arteshbod-e Baznesheshteh Hossein Fardoust (General Hüseyn Fərdustun xatirələri)
Azərbaycan oxucusunun ixtiyarına verilən bu hərbçi arxivimizdəki tarixi şəxsiyyətlərdən yalnız birdir. Birər-birər tanış olacaqsınız. Tarix öyrədir ki, iz qoymuşları unutmaq olmaz.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 19:41
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədhüseyn xan Ayrım: tarixçi və tədqiqatçıların səhv münasibətində - Fotolar
19-05-2020, 00:10
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Əbdüləli xan Etimadi Müqəddəm: portretin bütün cizgiləri ilə - Fotolar
18-05-2020, 11:46
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Kərim xan Muxtarəssəltənə: qorxulu Tehrandan əminliyə... - Fotolar
16-05-2020, 12:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Mirzə Məhəmməd xan Qəzvini - Şərq ədəbiyyatının fədaisi - Fotolar
14-05-2020, 16:09
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Mirzə Əliqulu xan Ənsari və ilk Azərbaycan Respublikası - Fotolar
11-05-2020, 17:23
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədibrahim xan Cavanşir: İranın dünyəvi ədliyyəsinin banisi - Fotolar
9-05-2020, 23:03
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədhəsən xan Seyfəssəltənə: səltənətin kəsərli qılıncı - Fotolar
29-04-2020, 15:25
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Ləbət xanım Vala: şair, yazıçı, jurnalist və müğənni şahzadə - Fotolar
28-04-2020, 20:16
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Mahmud Cəm: Pəhləvilər sülaləsinin baş naziri olmuş azərbaycanlı - Fotolar
22-04-2020, 00:00
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Mirzə Məhəmməd Saidülvüzarə: mart qırğınlarının şahidi - Fotolar
18-04-2020, 21:23
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İran Kazak briqadası: mühacirlərdən təşkil olunmuş hərbi hissə - Fotolar
15-04-2020, 15:07
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Mirzə Mahmud xan Ehtişamüssəltənə: bir səfirin ehtişamı - Fotolar
13-04-2020, 20:41
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Əmiraslan xan Qasımlı Avşar - Təşkilatdan təşrifata qədər - Foto
10-04-2020, 12:39
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Saruməddövlə Əbülfət xan Ziyadlı-Qacar - Nəcibliyin nişanəsi - Foto
Prezidentin sabiq köməkçisi deyir ki, əvvəlki yanaşma və üsullarla, belə diplomatiya ilə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə nail olmaq mümkün deyil
Səyyad Əlizadə: "Sən necə nazirsən ki, əlinin altında nələrin baş verdiyini bilmirsən?"
Bədrəddin Quliyev: “Azərbaycan hakimiyyətində təmsil olunan bəlli qüvvələr indiyə qədər bizi milli baxımdan danışıqlara getməyə, siyasi qüvvələrin bir araya gəlməsinə imkan verməyiblər”
Köçəri Nağıbəyli təklif edir ki, Qərbi Azərbaycan mühacir hökuməti Ermənistanla sərhəd rayonda fəaliyyət göstərsin
Hüquqşünas: “Çindən kompensasiya tələbinə Rusiya və digər dövlətlərin də qoşulması mümkündür”
