16:51 / 04-04-2025
Mərkəzin daha iki həkimi istintaqa cəlb edilib - Fotolar
16:43 / 04-04-2025
Cəbrayıl və və Naxçıvanda yeni stansiyalar tikiləcək
16:30 / 04-04-2025
Polis 27 yaşlı şəxsi 20 kq narkotiklə tutub
16:18 / 04-04-2025
Aİ Özbəkistanla strateji tərəfdaşlıq sazişi imzalayacaq
16:03 / 04-04-2025
DİM dövlət qulluğu imtahanı keçirəcək
15:59 / 04-04-2025
Bakıda Beynəlxalq Xalça Festivalı keçiriləcək
15:40 / 04-04-2025
Sumqayıt, Bərdə, Xaçmaz, Beyləqan və Şəkidə torpaq hərracı keçirilib
15:21 / 04-04-2025
Prezident İlham Əliyev Türkiyənin enerji və təbii sərvətlər nazirini qəbul edib - Yenilənib
15:17 / 04-04-2025
Sabahdan rayonlarda hava dəyişəcək - Xəbərdarlıq
15:07 / 04-04-2025
Əli Əsədov miqrantlarla bağlı qərar imzalayıb
14:55 / 04-04-2025
Prezident İlham Əliyev Avropa İttifaqının rəsmisini qəbul edib - (Yenilənib)
14:39 / 04-04-2025
Dünyanın ən hündür binası tikilir - Fotolar
14:39 / 04-04-2025
David Manukyan dövlət ittihamçısının suallarını cavablandırıb
14:22 / 04-04-2025
Məşhur aktyorun baş rolda çəkiləcəyi filmin adı gizli saxlanılır
14:22 / 04-04-2025
Lavrov: "Bu, Cənubi Qafqaz və Xəzər regionunda sabitliyə xidmət edəcək"
14:14 / 04-04-2025
"Mədəniyyət" qəzeti fəaliyyətini dayandırıb
14:07 / 04-04-2025
Bakıda energetika sahəsi üzrə yeni sənədlər imzalanacaq
14:01 / 04-04-2025
Bakıda köçürülmə və söküntü işləri başlayacaq
13:53 / 04-04-2025
Sahibə Qafarova Özbəkistana səfər edib
13:10 / 04-04-2025
İran prezidenti: Tehran müharibə istəmir
12:59 / 04-04-2025
Departament: "Tramp Bakı və İrəvan arasında sülhün imzalanmasını gözləyir"
12:48 / 04-04-2025
Türkiyədə 648 nəfər qidadan zəhərlənib
12:38 / 04-04-2025
Sabah dağlıq rayonlarda yağış və sulu qar yağacaq
12:30 / 04-04-2025
Prezident institutlarla bağlı sərəncam verib
12:10 / 04-04-2025
Müəllimlərin iş yerinin dəyişdirilməsi prosesi başlayıb
11:41 / 04-04-2025
Seyid Əzim Şirvaninin 190 illiyi qeyd ediləcək - Sərəncam
11:31 / 04-04-2025
Ştaynmayer Azərbaycanla bağlı səhvini düzəldib
11:13 / 04-04-2025
Dünya iqtisadiyyatı böyük risklə üzləşib - Xəbərdarlıq
11:07 / 04-04-2025
Generalların vəzifədə olma müddəti dəyişir
13:54 / 01-04-2025
Professorun arzuları - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
23:39 / 30-03-2025
"Zirə" "Şamaxı"ya qalib gəlib
20:02 / 30-03-2025
May ayında iki gün iş olmayacaq
00:03 / 31-03-2025
Azərbaycanlıların soyqırımından 107 il ötür
18:31 / 31-03-2025
PUA və dronlar mövqelərimizə yaxınlaşıb, hərbçilərimiz atəşə tutulub - (Yenilənib)
12:54 / 01-04-2025
İran prezidenti Azərbaycana rəsmi səfərə hazırlaşır
19:41 / 31-03-2025
Keçmişə və gələcəyə yollanmaq reallığa çevriləcək
08:25 / 01-04-2025
Ordumuzun mövqeləri 7 istiqamətdən atəşə tutulub
14:12 / 02-04-2025
Qarabağa növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
11:01 / 01-04-2025
CHP-nin boykot çağırışı: Türkiyədə narazılıq dalğası daha da genişlənə bilər
18:01 / 30-03-2025
Şeyx: "Bu, şəxsi işimdir, hər şeyi açıqlamalıyam?"
15:44 / 02-04-2025
Bakı və İrəvan vaxtında sülhə nail olmasa... - Kreml fürsət gözləyir
Məhəmməd xan Dərgahi: qurama və qəsd ustası - Fotolar
Tarix: 06-06-2020 17:43 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İran tarixində yeni polis təşkilatının yaranmasında, bu sahədə maraqlı səhifə açılmasında Məhəmməd xan Dərgahinin rolu böyükdür. Onun çiyninə aldığı tarixi missiyanın heyrət doguracaq dərəcədə mürəkkəb və möhtəşəmliyini qeyd etməmək mümkün deyil. Qacarlar dövlətində hüquq-mühafizə orqanlarının yaranması sahəsində onun fəaliyyətini işıqlandırmaq məqsədi ilə gerçək tarixə müraciət etməyi daha məqsədəuyğun sayaraq İran İslam Respublikasına yollandım. Ərdəbil, Təbriz, Urmiya və Zəncanda oldum. Sonra Tehran şəhərinə baş çəkdim. Qaneedici material toplayandan sonra yazımı qələmə aldım.
Məhəmməd xan Dərgahi 1899-cu ildə Zəncan şəhərində anadan olmuşdu. Tehran Elmiyyə mədrəsəsində orta təhsil almışdı. (M. Hedayət, Xaṭerət və ḵaṭarət, 2 –ci çap, Tehran, 1344 ş./1965, s. 386; A. Müdərrisi, Ketab-e Modarres, I, Tehran, 1366 ş./1987, s. 109) Jandarmeriya məktəbini bitirəndən sonra leytenant rütbəsi ilə orduya qatılmışdı. Mayor rütbəsi ilə Qum şəhər polisinin rəisi təyin edilmişdi. 1921-ci ildə hökumət çevirilişindən sonra Baş nazir Seyid Ziyaəddin Təbatəbai tərəfindən Qum vilayətinə hakim vəzifəsinə gətirildi. (Pərviz Əfsər, Tarix-e jandarmeri-e İran, Tehran, 1332 ş./1953, s. 273) Jandarmeriya Kazak diviziyası ilə birləşdirildikdən sonra sərhəng (polkovnik) rütbəsi aldı və hərbi polisdə xidmət etməyə başladı. Bu rütbəni daşıyarkən Qalabəyi zindanı komendantının müavini olmuşdu. O, ciddi olmaqla yanaşı vəzipərəst, məqamsevər bir şəxsiyyət idi. Rza xan onun bu kimi xasiyyətlərindən istifadə etmişdi.
Məhəmməd xan Dərgahi 1922-ci ildə sərhəng (polkovnik) rütbəsi ilə Qalabəyi zindanı komendantı, rəisi olmuşdu.
Məhəmməd xan Dərgahi sonra polis idarəsinə başçılıq etmişdi. 1923-cü ildə isveçli general Johan Karl Qustav Vestdahlın yerinə təyin edilmişdi. O, isveçliləri birər-birər polis idarəsindən təmizlədi. Onları işdən kənarlaşdırmaq üçün hər bəhanəyə əl atırdı. (M.-T. Bahar, Tarix-e müxtəṣər-e əḥzab-e siyasi I, Tehran, 1323 ş./1944, s. 286)
Məhəmməd xan Dərgahi rəisliyi dönəmdə nəinki Tehranda, bütün Qacarlar məmləkətində polis təşkilatının aparıcı şəxsləri Rza xanın adamları oldu. O, Sərdari Sipəhin göstərişləri ilə hərəkət edir, onun müxaliflərini sıradan çıxarır, hər yolla ələ keçirirdi. Bu istiqamətdə hər şiddət, təzyiq, amansız rəftardan istifadə edirdi. Artıq Rza xanın taxt-taca yolu hazır idi.
Məhəmməd xan Dərgahi 1928-ci ildə sərtib (briqadir) rütbəsinə layiq görüldü. Qacarların qəsrini zindana çevirdi. Zindanın yenidənqurulmasını mühəndis Markova tapşırmışdı. Bu zindan tarixdə “Qəsri-Qacar” kimi tanınır.
Məhəmməd Dərgahi bir çox qəsd və quramaların müəllifidi. ABŞ-ın İrandakı vitse-konsulu Robert İmbrienin (1924), şair Mirzadə Eşqinin (1924), jurnalist Vaiz Qəzvinin (1924), müctəhid Seyid Həsən Müdərrisin (1926) ölümlərində birbaşa onun əli var.
Məhəmməd xan Dərgahinin məşhur quramalarından biri “Terrorçu Yusif Aşurovun işi”dir. Milliyətcə erməni olan Yusif Aşurov guya Rza şaha sui-qəsd hazırlayırmış. Seyid Cəfər Pişəvəri yazır:
“Generаl-mаyor Dərgаhinin bu məsələ hаqqındа qаlın məhkəmə işi düzəltməsi və onа bir çox bəzək-düzək verməsinə bаxmаyаrаq, Yusifin dediyindən görünürdü ki, bu iş lаp bаşlаnğıcdаn etibаrən oyunbаzlıq olmuşdur. Şаhın özü həmin məsələnin bütun cüziyyаtındаn xəbərdаr imiş. Kim bilir, bəlkə də qаtillər komitəsinin bаşındа şəxsən şаh özü dururmuş. Yusif deyirdi: «Şаhın məclisə gələcəyi gün bizim üçün son və ən qəti əməl mərhələsi günü hesаb edilirdi. Şаhın gələcəyi vаxtdаn əvvəl biz əlverişli bir yerə toplаnıb fürsət gözləyirdik. Qаçmаq, gizlənmək və özümüzu nə vаsitə ilə xilаs etmək yollаrını dа hаzırlаmışdıq... Yenə də deyirdilər ki, o, məclisə tək gələcəkdir. Təsаdüfən düz müəyyən olunmuş vаxtdа gəlib çıxdı. Belə işlərdə çoxlu təcrübə və cəsаrətə mаlik olduğumа bаxmаyаrаq neçə sаniyə tərəddüd etdim. Bütün əzələlərim şiddətlə titrəməyə bаşlаdı. İşin əhəmiyyətini nəzərə аlаrаq dərhаl özümü ələ аlıb tаpаnçаnın dəstəsini əlimdə möhkəm tutdum. Böyük əzmlə bir neçə аddım irəli getdim. Firuz isə əslа tərəddüd etmirdi. Bu növ işlər onun üçün bir oyuncаq kimi idi. O, həmişə özü ilə “Mаvzer” mаrkаlı tаpаnçа gəzdirərdi. İşi bаşа çаtdırsаydıq o, həmin silаhın köməyi ilə, minlərlə silаhlı əskərin mühаsirəsindən çıxıb öz cаnını xilas edə bilərdi. Bu zаmаn Əkbərov və Əli Burucerdi də yаrdım üçün bаşqа bir yerdə fürsət gözləyirdilər...». (Seyid Cəfər Pişəvəri, Seçilmiş əsərləri, B., 1984, 430 səh. S. 186) Yusif Yefrem xanın mücahidlərindən biri idi və türklərin başına çox iş açmışdı.
1828-ci ildə Məhəmməd xan Dərgahi Mahmud xan Poladenin və dəstəsinin güllələnməsinə başçılıq etmişdi. Seyid Cəfər Pişəvəri yazır:
“Bəziləri rəhmətlik Fulаdini qorxаqlıqdа ittihаm edib deyirdilər ki, o, şаhlа üz-üzə gəldiyi vаxt onu öldürsəydi ölkəni xilas edə bilərdi. Şübhəsiz ki, bu müddəа əsаssız ittihаm və boş bir fikirdən bаşqа bir şey deyil. O dəqiqədə Fulаdi heç bir iş görə bilməzdi. Əmir Münzəmin və sаirlərinin qаbаqcаdаn gördükləri tədbirlər nəticəsində generаl-mаyor Dərgаhinin hər şeydən xəbəri vаr idi. Şаhlа görüş vаxtındаn qаbаq o, zəminəni elə hаzırlаmışdı ki, Fulаdi yerindən belə tərpənə bilməzdi. Bundаn əlаvə, şаh Fulаdini qаbаqlаyаrаq silаhını onun sinəsinə tuşlаmışdı. Fulаdi bilirdi ki, sаrаydа yаlnız bir nəfər dost və həmkаrı vаrdır. Onun dа vəzifə bаşındа olub-olmаdığı məlum deyildi. Bütün bunlаrdаn əlаvə, şаhın gəlməsi onun üçün gözlənilməz bir hаdisə idi. Belə bir аndа аdаm nə qədər rəşаdətli olsа dа, fikrini dərhal cəmləşdirə bilməz. Deyildiyinə görə, аli rütbəli ordu zаbitlərinin bir çoxu Fulаdinin edаm olunmаsı və onun dostlаrının məhkum edilməsinə müxаlif idilər. Bunа görə də məhkəmə dəfələrlə təkrаr olunmuşdu. Deyildiyinə görə, birinci məhkəmədə Fulаdi və dostlаrınа bərаət qаzаndırmışdılаr”. (Seyid Cəfər Pişəvəri, Seçilmiş əsərləri, B., 1984, 430 səh. S.170)
1929-cu ildə Məhəmməd Dərgahi və bir neçə həmkarı həbs edilib zindana atıldı. Onun yerinə Məhəmmədhüseyn xan Ayrım təyin edildi. Bir neçə ay həbsdə yatdıqdan sonra azadlığa çıxdı. (Eṭṭelaat dər rüb-e qərn, Tehran, 1329 ş./1950, s. 57)
Məhəmməd xan Dərgahi 4 may 1930-cu ildə hərbi çağırış idarəsinə başçılıq etmişdi.
Məhəmməd xan Dərgahi 1934-cü ildə Vətəndaş qeydiyyatı idarəsinin rəisi təyin edildi.
Onun əsas işi Rza şaha mal-mülk toplamaq idi.
Qeyd etmək lazımdır ki, Rza şah dövlət vəsaiti hesabına inşa edilmiş bir neçə böyük zavodu mənimsəyərək İranın ən iri kapitalistinə çevrilmişdi. Həmçinin daxili sənayeyə dəstək haqqında qanunların təsdiq edilməsi, milli sənayenin inkişafı istiqamətində kapital qoyuluşunun artımına kömək edirdi. İran Milli Bankının statistik məlumatlarına görə, 1921-сi ildən 1941-сi ilə qədər qeydə alınmış kompaniyaların sayı 93-dən 1735 qədər, onların kapitalı isə 143 milyondan 1.863 milyon riala qədər artmışdı (İqtisadi xəbərlər, 1323, s.25).
Məhəmməd xan Dərgahi təqaüdə çıxandan sonra Vəramində fermer kimi fəaliyyət göstərmişdi.
Məhəmməd xan Dərgahi 1953-cü ildə vəfat edib.
Yeni İran polisinin qurulmasında onun, Məhəmmədhüseyn xan Ayrımın və Rüknəddin xan Muxtarinin adı hallanır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 06-06-2020 17:43 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İran tarixində yeni polis təşkilatının yaranmasında, bu sahədə maraqlı səhifə açılmasında Məhəmməd xan Dərgahinin rolu böyükdür. Onun çiyninə aldığı tarixi missiyanın heyrət doguracaq dərəcədə mürəkkəb və möhtəşəmliyini qeyd etməmək mümkün deyil. Qacarlar dövlətində hüquq-mühafizə orqanlarının yaranması sahəsində onun fəaliyyətini işıqlandırmaq məqsədi ilə gerçək tarixə müraciət etməyi daha məqsədəuyğun sayaraq İran İslam Respublikasına yollandım. Ərdəbil, Təbriz, Urmiya və Zəncanda oldum. Sonra Tehran şəhərinə baş çəkdim. Qaneedici material toplayandan sonra yazımı qələmə aldım.
Məhəmməd xan Dərgahi 1899-cu ildə Zəncan şəhərində anadan olmuşdu. Tehran Elmiyyə mədrəsəsində orta təhsil almışdı. (M. Hedayət, Xaṭerət və ḵaṭarət, 2 –ci çap, Tehran, 1344 ş./1965, s. 386; A. Müdərrisi, Ketab-e Modarres, I, Tehran, 1366 ş./1987, s. 109) Jandarmeriya məktəbini bitirəndən sonra leytenant rütbəsi ilə orduya qatılmışdı. Mayor rütbəsi ilə Qum şəhər polisinin rəisi təyin edilmişdi. 1921-ci ildə hökumət çevirilişindən sonra Baş nazir Seyid Ziyaəddin Təbatəbai tərəfindən Qum vilayətinə hakim vəzifəsinə gətirildi. (Pərviz Əfsər, Tarix-e jandarmeri-e İran, Tehran, 1332 ş./1953, s. 273) Jandarmeriya Kazak diviziyası ilə birləşdirildikdən sonra sərhəng (polkovnik) rütbəsi aldı və hərbi polisdə xidmət etməyə başladı. Bu rütbəni daşıyarkən Qalabəyi zindanı komendantının müavini olmuşdu. O, ciddi olmaqla yanaşı vəzipərəst, məqamsevər bir şəxsiyyət idi. Rza xan onun bu kimi xasiyyətlərindən istifadə etmişdi.
Məhəmməd xan Dərgahi 1922-ci ildə sərhəng (polkovnik) rütbəsi ilə Qalabəyi zindanı komendantı, rəisi olmuşdu.
Məhəmməd xan Dərgahi sonra polis idarəsinə başçılıq etmişdi. 1923-cü ildə isveçli general Johan Karl Qustav Vestdahlın yerinə təyin edilmişdi. O, isveçliləri birər-birər polis idarəsindən təmizlədi. Onları işdən kənarlaşdırmaq üçün hər bəhanəyə əl atırdı. (M.-T. Bahar, Tarix-e müxtəṣər-e əḥzab-e siyasi I, Tehran, 1323 ş./1944, s. 286)
Məhəmməd xan Dərgahi rəisliyi dönəmdə nəinki Tehranda, bütün Qacarlar məmləkətində polis təşkilatının aparıcı şəxsləri Rza xanın adamları oldu. O, Sərdari Sipəhin göstərişləri ilə hərəkət edir, onun müxaliflərini sıradan çıxarır, hər yolla ələ keçirirdi. Bu istiqamətdə hər şiddət, təzyiq, amansız rəftardan istifadə edirdi. Artıq Rza xanın taxt-taca yolu hazır idi.
Məhəmməd xan Dərgahi 1928-ci ildə sərtib (briqadir) rütbəsinə layiq görüldü. Qacarların qəsrini zindana çevirdi. Zindanın yenidənqurulmasını mühəndis Markova tapşırmışdı. Bu zindan tarixdə “Qəsri-Qacar” kimi tanınır.
Məhəmməd Dərgahi bir çox qəsd və quramaların müəllifidi. ABŞ-ın İrandakı vitse-konsulu Robert İmbrienin (1924), şair Mirzadə Eşqinin (1924), jurnalist Vaiz Qəzvinin (1924), müctəhid Seyid Həsən Müdərrisin (1926) ölümlərində birbaşa onun əli var.
Məhəmməd xan Dərgahinin məşhur quramalarından biri “Terrorçu Yusif Aşurovun işi”dir. Milliyətcə erməni olan Yusif Aşurov guya Rza şaha sui-qəsd hazırlayırmış. Seyid Cəfər Pişəvəri yazır:
“Generаl-mаyor Dərgаhinin bu məsələ hаqqındа qаlın məhkəmə işi düzəltməsi və onа bir çox bəzək-düzək verməsinə bаxmаyаrаq, Yusifin dediyindən görünürdü ki, bu iş lаp bаşlаnğıcdаn etibаrən oyunbаzlıq olmuşdur. Şаhın özü həmin məsələnin bütun cüziyyаtındаn xəbərdаr imiş. Kim bilir, bəlkə də qаtillər komitəsinin bаşındа şəxsən şаh özü dururmuş. Yusif deyirdi: «Şаhın məclisə gələcəyi gün bizim üçün son və ən qəti əməl mərhələsi günü hesаb edilirdi. Şаhın gələcəyi vаxtdаn əvvəl biz əlverişli bir yerə toplаnıb fürsət gözləyirdik. Qаçmаq, gizlənmək və özümüzu nə vаsitə ilə xilаs etmək yollаrını dа hаzırlаmışdıq... Yenə də deyirdilər ki, o, məclisə tək gələcəkdir. Təsаdüfən düz müəyyən olunmuş vаxtdа gəlib çıxdı. Belə işlərdə çoxlu təcrübə və cəsаrətə mаlik olduğumа bаxmаyаrаq neçə sаniyə tərəddüd etdim. Bütün əzələlərim şiddətlə titrəməyə bаşlаdı. İşin əhəmiyyətini nəzərə аlаrаq dərhаl özümü ələ аlıb tаpаnçаnın dəstəsini əlimdə möhkəm tutdum. Böyük əzmlə bir neçə аddım irəli getdim. Firuz isə əslа tərəddüd etmirdi. Bu növ işlər onun üçün bir oyuncаq kimi idi. O, həmişə özü ilə “Mаvzer” mаrkаlı tаpаnçа gəzdirərdi. İşi bаşа çаtdırsаydıq o, həmin silаhın köməyi ilə, minlərlə silаhlı əskərin mühаsirəsindən çıxıb öz cаnını xilas edə bilərdi. Bu zаmаn Əkbərov və Əli Burucerdi də yаrdım üçün bаşqа bir yerdə fürsət gözləyirdilər...». (Seyid Cəfər Pişəvəri, Seçilmiş əsərləri, B., 1984, 430 səh. S. 186) Yusif Yefrem xanın mücahidlərindən biri idi və türklərin başına çox iş açmışdı.
1828-ci ildə Məhəmməd xan Dərgahi Mahmud xan Poladenin və dəstəsinin güllələnməsinə başçılıq etmişdi. Seyid Cəfər Pişəvəri yazır:
“Bəziləri rəhmətlik Fulаdini qorxаqlıqdа ittihаm edib deyirdilər ki, o, şаhlа üz-üzə gəldiyi vаxt onu öldürsəydi ölkəni xilas edə bilərdi. Şübhəsiz ki, bu müddəа əsаssız ittihаm və boş bir fikirdən bаşqа bir şey deyil. O dəqiqədə Fulаdi heç bir iş görə bilməzdi. Əmir Münzəmin və sаirlərinin qаbаqcаdаn gördükləri tədbirlər nəticəsində generаl-mаyor Dərgаhinin hər şeydən xəbəri vаr idi. Şаhlа görüş vаxtındаn qаbаq o, zəminəni elə hаzırlаmışdı ki, Fulаdi yerindən belə tərpənə bilməzdi. Bundаn əlаvə, şаh Fulаdini qаbаqlаyаrаq silаhını onun sinəsinə tuşlаmışdı. Fulаdi bilirdi ki, sаrаydа yаlnız bir nəfər dost və həmkаrı vаrdır. Onun dа vəzifə bаşındа olub-olmаdığı məlum deyildi. Bütün bunlаrdаn əlаvə, şаhın gəlməsi onun üçün gözlənilməz bir hаdisə idi. Belə bir аndа аdаm nə qədər rəşаdətli olsа dа, fikrini dərhal cəmləşdirə bilməz. Deyildiyinə görə, аli rütbəli ordu zаbitlərinin bir çoxu Fulаdinin edаm olunmаsı və onun dostlаrının məhkum edilməsinə müxаlif idilər. Bunа görə də məhkəmə dəfələrlə təkrаr olunmuşdu. Deyildiyinə görə, birinci məhkəmədə Fulаdi və dostlаrınа bərаət qаzаndırmışdılаr”. (Seyid Cəfər Pişəvəri, Seçilmiş əsərləri, B., 1984, 430 səh. S.170)
1929-cu ildə Məhəmməd Dərgahi və bir neçə həmkarı həbs edilib zindana atıldı. Onun yerinə Məhəmmədhüseyn xan Ayrım təyin edildi. Bir neçə ay həbsdə yatdıqdan sonra azadlığa çıxdı. (Eṭṭelaat dər rüb-e qərn, Tehran, 1329 ş./1950, s. 57)
Məhəmməd xan Dərgahi 4 may 1930-cu ildə hərbi çağırış idarəsinə başçılıq etmişdi.
Məhəmməd xan Dərgahi 1934-cü ildə Vətəndaş qeydiyyatı idarəsinin rəisi təyin edildi.
Onun əsas işi Rza şaha mal-mülk toplamaq idi.
Qeyd etmək lazımdır ki, Rza şah dövlət vəsaiti hesabına inşa edilmiş bir neçə böyük zavodu mənimsəyərək İranın ən iri kapitalistinə çevrilmişdi. Həmçinin daxili sənayeyə dəstək haqqında qanunların təsdiq edilməsi, milli sənayenin inkişafı istiqamətində kapital qoyuluşunun artımına kömək edirdi. İran Milli Bankının statistik məlumatlarına görə, 1921-сi ildən 1941-сi ilə qədər qeydə alınmış kompaniyaların sayı 93-dən 1735 qədər, onların kapitalı isə 143 milyondan 1.863 milyon riala qədər artmışdı (İqtisadi xəbərlər, 1323, s.25).
Məhəmməd xan Dərgahi təqaüdə çıxandan sonra Vəramində fermer kimi fəaliyyət göstərmişdi.
Məhəmməd xan Dərgahi 1953-cü ildə vəfat edib.
Yeni İran polisinin qurulmasında onun, Məhəmmədhüseyn xan Ayrımın və Rüknəddin xan Muxtarinin adı hallanır.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
