15:13 / 22-11-2024
AFFA-nın sabiq vitse-prezidenti: "Artıq olanımızı da itirməyə başlamışıq"
14:59 / 22-11-2024
Arvadını öldürən vəzifəli şəxsə bir il cəza verilib
14:50 / 22-11-2024
Həlak olan azərbaycanlı hərbçinin nəşi 2 ay sonra tapılıb
14:47 / 22-11-2024
Pentaqon: ABŞ Rusiya ilə müharibə istəmir, amma...
14:43 / 22-11-2024
Nizami Rayon Məhkəməsində yoxlama başlayıb
14:40 / 22-11-2024
Azərbaycanın təşəbbüsü ilə Qlobal Cənub QHT Platforması yaradılır
14:13 / 22-11-2024
İran ABŞ-la danışıqlara gedəcək, yoxsa...
14:06 / 22-11-2024
Pərviz Şahbazov türkiyəli nazirlə müzakirə aparıb
13:54 / 22-11-2024
Ana və qızı xuliqanlığa görə həbs edilib
13:47 / 22-11-2024
Ruslar şəhərin 25 faizini ələ keçirib, döyüşlər davam edir - Foto
13:36 / 22-11-2024
ABŞ Polşadakı hərbi bazasını yüksək hazırlıq vəziyyətinə gətirib
13:27 / 22-11-2024
Türk ordusu daha beş terrorçunu zərərsizləşdirib
13:23 / 22-11-2024
Dövlət Xidməti daha 12 maşını satışa çıxarıb - Siyahı
13:21 / 22-11-2024
Putin Rusiyasını ifşa edən "Pis ruslar" kitabı nəşr olunub
13:09 / 22-11-2024
Putin nüvə silahından istifadə edə bilər - Xəbərdarlıq
13:02 / 22-11-2024
Keçmiş mərkəz direktoru vəzifəyə təyin olunub
12:53 / 22-11-2024
ABŞ rus ordusunu məğlub edə biləcək silah hazırlayıb
12:47 / 22-11-2024
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:35 / 22-11-2024
Ruslar bir məntəqəni işğal edib, daha səkkizinə doğru irəliləyir - Foto
12:23 / 22-11-2024
Dövlətə məxsus 35 su nəqliyyatı vasitəsi hərraca çıxarılıb - Siyahı
12:06 / 22-11-2024
İlham Əliyev İsrailin nəqliyyat və yol təhlükəsizliyi nazirini qəbul edib
12:00 / 22-11-2024
FIFA referisi Kamal Umudlu beynəlxalq oyuna təyinat alıb
11:54 / 22-11-2024
“Əmək miqrasiyası kvotasının müəyyən edilməsi Qaydası” dəyişib
11:45 / 22-11-2024
Polkovnikin oğlu ev dustaqlığına buraxılıb
11:09 / 22-11-2024
Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva sərgiləri ziyarət ediblər - Fotolar
11:05 / 22-11-2024
20 təyyarə və 6 döyüş gəmisi Tayvan sahillərinə yaxınlaşıb
11:01 / 22-11-2024
Dünyanın ən hündür və ən balaca qadını bir araya gəlib - Foto
10:38 / 22-11-2024
PSJ futbolçu ilə müqavilənin müddətini uzadacaq
10:21 / 22-11-2024
“Vətəndaş A” serialının rejissoru: "Həmin qeyri-etik ifadə montajda gözdən yayınıb"
10:04 / 22-11-2024
Klarnet ifaçısı aparıcıları hədələyib - Foto
12:28 / 18-11-2024
Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə
12:05 / 19-11-2024
MMC vətəndaşın mənzilini dağıdıb, indi də obyektini ələ keçirmək istəyir - Fotolar
13:32 / 21-11-2024
Dünyanın ən güclü donanmaları... - Qardaş Türkiyə siyahıda neçəncidir?
19:50 / 19-11-2024
Beynəlxalq Bank 272 min manat cərimələnib
16:45 / 20-11-2024
Nazir: "Regionlardakı bəzi poçt şöbələrinin bağlanması araşdırılacaq"
16:22 / 20-11-2024
“Real Betis” klubunun nümayəndəsi Bakıda nəyə təəccüblənib? - Foto
15:29 / 18-11-2024
Daha üç şəhərə konsul təyinatı olub - Siyahı
16:45 / 21-11-2024
Prezident iki Mərkəzi ləğv edib - Sərəncam
10:03 / 20-11-2024
Azərbaycan və Türkiyənin bələdiyyə təşkilatları arasında görüş keçirilib - Fotolar
17:09 / 18-11-2024
Deputatın oğlu yeni vəzifəyə təyin olunub
09:37 / 21-11-2024
Naxçıvan səhiyyəsində həbslər başlayıb
00:07 / 22-11-2024
Hikmət Hacıyev: “Politico”nun üzr istəməsini tələb edirik!”
Löhhak xan Bavəndi: dövranın əydiyi polad... - Foto
Tarix: 04-07-2020 19:48 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Uşaqlıqda bir film görmüşdüm: “Mazandaran pələngi”. Bu filmin təsiriylə Mazandaranı görmək istəyirdim. Bu yörə İranda, Azərbaycanın sərhəddindən kənarda olsa da, folklorumuzda öz izini qoyub. “Mazandaranda çaqqal az idi, biri də gəmiylə gəldi”, “Ölmək istəyirsən Mazandarana get” və sairə.
Qismət oldu, yolum düşdü Mazandarana. Öyrəndim ki, bu yurd antik dövrdə Parfiyanın, orta çağda Təbəristanın ərazisi olub. Özlərinin xüsusi dili - Mazandaran dili və əhalisi - mazandaranlılar var. Burda türk tayfalarından - qacarlar, xocavəndlilər, əbdülməlikilər, əhmədlilər, maqsudlular yaşayırlar. Bunlar bir yana, araşdırmamın mövzusu Löhhak xan Bavəndi idi. Kimdir bu şəxs? Siz də tanış olun.
Löhhak xan 1896-cı ildə anadan olmuşdu. Mazandaranın qədim əyan-əşraf nəslindən olan Əmir Lütfulla xan Şüalmülkün oğlu, Mirzə İsmayıl xan Əmir Müəyyid Savadkuhinin qardaşı oğludur. Bir tarixi ekskursiya etsək, bavəndilər VII əsrdə İranın Təbəristan əyalətində iqtidarda olmuş xanədandır. Bu xanədan öz başlanğıcını Sasanilər şahı I Qubadın nəvəsi, Kavusun oğlu Bavdan götürür. Məzdəkilər hərəkatının başlanması -kəndlilərin istismarı, onların əmlakının müsadirə edilməsi iri feodalların güclənməsinə, dövlət xəzinəsinin boşalmasına və bunun sonucunda imperiyanın zəifləməsi prosesinin kəskin xarakter almasına səbəb olmuşdu. İri feodallardan ehtiyat edən I Qubad (488-528) 481-ci ildən fəal mübarizəyə keçən Məzdək Bəmdad oğlundan dəstək istəyir və bir müddət onların fikirləri ilə hərəkət etməyə məcbur olur. Belə ki, qıtlıq zamanı Məzdəkin məsləhəti ilə, Qubad dövlətin taxıl anbarlarını xalqın istifadəsinə verir.
Sonra I Qubad Məzdəkə qarşı çıxır. Amma oğlu və vəliəhdi Kavus üsyan başçısına rəğbət bəslədiyindən taxt-tacdan məhrum edilir. Əvəzinə digər qardaşı Qubadın oğlu I Xosrov Ənuşirəvanın (528-575) şah olur. Kavus isə şimal satraplığa satrap təyin edilir. Çox keçmədən qardaşı tərəfindən öldürülür. Kavusun oğlu Bav Təbəristanda öz sülaləsini yaradır. Beləcə Löhhak xan da soy-sülalə etibarıyla bavəndilər nəslinə bağlıdır.
Löhhak xan ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında almışdı. Sonra İran Kazak briqadasının məktəbində oxumuşdu. Daha sonra Rusiyaya yollanmış, hərbi akademiyada ali hərbi təhsil almışdı. Bu təhsil ocağını tamamlayandan sonra İrana dönmüşdü. Sultan (kapitan) rütbəsiylə İran Kazak briqadasında xidmətə başlamışdı.
1921-ci ildə Löhhak xanın əmisi, Əmir Müəyyəd Savadkuhi Mazandaranda üsyan qaldırır. Dövlət qoşunları ilə döyüşdə məğlub olur. Bu hadisədən sonra Löhhak xanı Tehrana ezam edirlər. İşrətabadda onu sərhəng (polkovnik) Canməhəmməd xan Dəvəli-Qacarın (Pəhləvlər dövründə Əmir Əlai soyadını qəbul etdi) təhti-nəzərinə verirlər.
1925-ci ildə sərtib rütbəsi almış Canməhəmməd xan Şərq ordusunun komandanı təyin edilir. Təyinat yerinə, Xorasan ostanına, Məşhəd şəhərinə yollanır. Sultan Löhhak xan da onunla bərabər ora gedir. Amma orda komandanın ona qarşı tünd və sərt rəftarından bezikir. Astrabadda onun iki əmisi oğlunu - Abbas xan Səhamülmülk və Əsədulla xan Həjbərüssultanı güllələyirlər. Ona göstərilən münasibətdən, qohum-qəbiləsinin öldürülməsindən təsirlənən Löhhak xan ətrafına narazı zabitləri toplayır. Məvaciblərini vaxtında ala bilmədiklərini bəhanə edib, üsyan qaldırır. Üsyançılar qırmızı bayraqdan istifadə edirlər. Bu həm yardım üçün Sovet İttifaqına, həm də qədim məzdəkilərin və xürrəmilərin bayrağına işarə idi. Üsyançı zabitlərin hərəkatı “Padaş” adlanırdı.
Çox keçmədən Xorasanın hər tərəfindən onun ətrafına dövlətdən narazı qüvvələr toplanır. Bocnurd əhalisi də ona yardım edir. Mərkəz onu aradan götürməyi Canməhəmməd xana və digər generallara tapşırır. Elə ilk döyüşdə Löhhak xanın dəstəsi məğlub olur. Sovet İttifaqı məsələyə qarışır. Sovet nümayəndəliyi ilə Rza şahın adamları Əfqanıstan sərhəddində görüşürlər. Razılaşırlar ki, Löhhak xan ya Əfqanıstana, ya da SSRİ-yə getsin. Löhhak xan SSRİ-ni seçir.
Löhhak xan İ. Stalinin dövründə tutulmuşdu. Uzun illər həbsxanada yatmışdı. N. Xuruşşovun dövründə əfv edilmişdi.
Löhhak xan Bavənd 1961-ci ildə İranın SSRİ-dəki səfiri Adəmiyyətlə görüşmüş, vətənə dönməsinə yardım etməsini xahiş etmişdi. O, icazə aldıqdan sonra İrana dönmüş, İsfaha Poladəritmə zavodunda çalışmışdı.
Löhhak xan Bavənd bir müddət xəstə yatmış, ürək tutmasından vəfat etmişdi.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 04-07-2020 19:48 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Uşaqlıqda bir film görmüşdüm: “Mazandaran pələngi”. Bu filmin təsiriylə Mazandaranı görmək istəyirdim. Bu yörə İranda, Azərbaycanın sərhəddindən kənarda olsa da, folklorumuzda öz izini qoyub. “Mazandaranda çaqqal az idi, biri də gəmiylə gəldi”, “Ölmək istəyirsən Mazandarana get” və sairə.
Qismət oldu, yolum düşdü Mazandarana. Öyrəndim ki, bu yurd antik dövrdə Parfiyanın, orta çağda Təbəristanın ərazisi olub. Özlərinin xüsusi dili - Mazandaran dili və əhalisi - mazandaranlılar var. Burda türk tayfalarından - qacarlar, xocavəndlilər, əbdülməlikilər, əhmədlilər, maqsudlular yaşayırlar. Bunlar bir yana, araşdırmamın mövzusu Löhhak xan Bavəndi idi. Kimdir bu şəxs? Siz də tanış olun.
Löhhak xan 1896-cı ildə anadan olmuşdu. Mazandaranın qədim əyan-əşraf nəslindən olan Əmir Lütfulla xan Şüalmülkün oğlu, Mirzə İsmayıl xan Əmir Müəyyid Savadkuhinin qardaşı oğludur. Bir tarixi ekskursiya etsək, bavəndilər VII əsrdə İranın Təbəristan əyalətində iqtidarda olmuş xanədandır. Bu xanədan öz başlanğıcını Sasanilər şahı I Qubadın nəvəsi, Kavusun oğlu Bavdan götürür. Məzdəkilər hərəkatının başlanması -kəndlilərin istismarı, onların əmlakının müsadirə edilməsi iri feodalların güclənməsinə, dövlət xəzinəsinin boşalmasına və bunun sonucunda imperiyanın zəifləməsi prosesinin kəskin xarakter almasına səbəb olmuşdu. İri feodallardan ehtiyat edən I Qubad (488-528) 481-ci ildən fəal mübarizəyə keçən Məzdək Bəmdad oğlundan dəstək istəyir və bir müddət onların fikirləri ilə hərəkət etməyə məcbur olur. Belə ki, qıtlıq zamanı Məzdəkin məsləhəti ilə, Qubad dövlətin taxıl anbarlarını xalqın istifadəsinə verir.
Sonra I Qubad Məzdəkə qarşı çıxır. Amma oğlu və vəliəhdi Kavus üsyan başçısına rəğbət bəslədiyindən taxt-tacdan məhrum edilir. Əvəzinə digər qardaşı Qubadın oğlu I Xosrov Ənuşirəvanın (528-575) şah olur. Kavus isə şimal satraplığa satrap təyin edilir. Çox keçmədən qardaşı tərəfindən öldürülür. Kavusun oğlu Bav Təbəristanda öz sülaləsini yaradır. Beləcə Löhhak xan da soy-sülalə etibarıyla bavəndilər nəslinə bağlıdır.
Löhhak xan ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında almışdı. Sonra İran Kazak briqadasının məktəbində oxumuşdu. Daha sonra Rusiyaya yollanmış, hərbi akademiyada ali hərbi təhsil almışdı. Bu təhsil ocağını tamamlayandan sonra İrana dönmüşdü. Sultan (kapitan) rütbəsiylə İran Kazak briqadasında xidmətə başlamışdı.
1921-ci ildə Löhhak xanın əmisi, Əmir Müəyyəd Savadkuhi Mazandaranda üsyan qaldırır. Dövlət qoşunları ilə döyüşdə məğlub olur. Bu hadisədən sonra Löhhak xanı Tehrana ezam edirlər. İşrətabadda onu sərhəng (polkovnik) Canməhəmməd xan Dəvəli-Qacarın (Pəhləvlər dövründə Əmir Əlai soyadını qəbul etdi) təhti-nəzərinə verirlər.
1925-ci ildə sərtib rütbəsi almış Canməhəmməd xan Şərq ordusunun komandanı təyin edilir. Təyinat yerinə, Xorasan ostanına, Məşhəd şəhərinə yollanır. Sultan Löhhak xan da onunla bərabər ora gedir. Amma orda komandanın ona qarşı tünd və sərt rəftarından bezikir. Astrabadda onun iki əmisi oğlunu - Abbas xan Səhamülmülk və Əsədulla xan Həjbərüssultanı güllələyirlər. Ona göstərilən münasibətdən, qohum-qəbiləsinin öldürülməsindən təsirlənən Löhhak xan ətrafına narazı zabitləri toplayır. Məvaciblərini vaxtında ala bilmədiklərini bəhanə edib, üsyan qaldırır. Üsyançılar qırmızı bayraqdan istifadə edirlər. Bu həm yardım üçün Sovet İttifaqına, həm də qədim məzdəkilərin və xürrəmilərin bayrağına işarə idi. Üsyançı zabitlərin hərəkatı “Padaş” adlanırdı.
Çox keçmədən Xorasanın hər tərəfindən onun ətrafına dövlətdən narazı qüvvələr toplanır. Bocnurd əhalisi də ona yardım edir. Mərkəz onu aradan götürməyi Canməhəmməd xana və digər generallara tapşırır. Elə ilk döyüşdə Löhhak xanın dəstəsi məğlub olur. Sovet İttifaqı məsələyə qarışır. Sovet nümayəndəliyi ilə Rza şahın adamları Əfqanıstan sərhəddində görüşürlər. Razılaşırlar ki, Löhhak xan ya Əfqanıstana, ya da SSRİ-yə getsin. Löhhak xan SSRİ-ni seçir.
Löhhak xan İ. Stalinin dövründə tutulmuşdu. Uzun illər həbsxanada yatmışdı. N. Xuruşşovun dövründə əfv edilmişdi.
Löhhak xan Bavənd 1961-ci ildə İranın SSRİ-dəki səfiri Adəmiyyətlə görüşmüş, vətənə dönməsinə yardım etməsini xahiş etmişdi. O, icazə aldıqdan sonra İrana dönmüş, İsfaha Poladəritmə zavodunda çalışmışdı.
Löhhak xan Bavənd bir müddət xəstə yatmış, ürək tutmasından vəfat etmişdi.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
