20:33 / 25-04-2024
Almaniyadakı ukraynalı qaçqınlara görə problem yaranıb
20:26 / 25-04-2024
İran-İsrail qarşıdurması: ilk raund daha təhlükəli mərhələyə keçə bilər
19:45 / 25-04-2024
Dünyada 282 milyon insan acdır - BMT
19:17 / 25-04-2024
Rusiya Polşada yaradılacaq nüvə obyektlərinə hücum edəcək
18:56 / 25-04-2024
İran məhkəməsi repçi barəsində edam qərarı çıxarıb
18:42 / 25-04-2024
Milli Məclis Avropa Parlamentinin son qətnaməsinə sərt cavab verib - Bəyanat
18:09 / 25-04-2024
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində 20 sərhəd dirəyi quraşdırılıb
18:03 / 25-04-2024
Ermənistanda müxalifətin aksiyası baş tutmayıb, kütləvi həbslər var - Video
18:02 / 25-04-2024
Naxçıvanda fond sədri vəzifədən çıxarılıb
17:55 / 25-04-2024
Papa Fransisk Putinə mesaj göndərib
17:46 / 25-04-2024
Dünyada iqlim böhranı başlayır
17:32 / 25-04-2024
Azərbaycanla Macarıstan arasında enerji əməkdaşlığı barədə müzakirə aparılıb
17:25 / 25-04-2024
Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə edilib - Fotolar
17:08 / 25-04-2024
İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti Füzuli və Ağdamda olublar - (Yenilənib) - Fotolar
16:42 / 25-04-2024
Qırğızıstan prezidentinin Azərbaycana dövlət səfəri başa çatıb
16:41 / 25-04-2024
Türkiyə Mərkəzi Bankı faiz dərəcəsi ilə bağlı qərar verib
16:25 / 25-04-2024
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri birgə nahar ediblər
16:09 / 25-04-2024
Avropa Parlamenti Gürcüstanda xarici agentlər haqqında qanunla bağlı qətnamə qəbul edib
16:05 / 25-04-2024
Prezident İlham Əliyev Şarl Mişeli COP29-a dəvət edib
15:50 / 25-04-2024
İspaniya və daha 4 ölkə Fələstin dövlətini tanımağa hazırlaşır
15:32 / 25-04-2024
Keçmiş Ombudsman Elmira Süleymanova vəfat edib - (Yenilənib)
15:32 / 25-04-2024
Simonyan: "Ermənistan və Azərbaycanın bir-birinə qarşı ərazi iddiası yoxdur"
15:08 / 25-04-2024
"Azərbaycanda respondentlərin 74,9%-i "TikTok"a məhdudiyyətlərin tətbiq edilməsini istəyir"
14:43 / 25-04-2024
Malıbəylidə kütləvi məzarlıq aşkarlanıb - Fotolar
14:35 / 25-04-2024
Rasim Balayev: "Onlara baş qoşası deyiləm"
14:29 / 25-04-2024
Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır
14:16 / 25-04-2024
İsrail daha 12 fələstinlini həbs edib
14:06 / 25-04-2024
Qəzzada ölənlərin sayı artıb
13:59 / 25-04-2024
Rusiya XİN: "Sərhədlərin delimitasiyası üzrə bütün səylərini dəstəkləyirik"
13:47 / 25-04-2024
"Yüksəliş" müsabiqəsi: "Ümumi biliklər imtahanı"nın nəticələri açıqlanıb
22:20 / 20-04-2024
ABŞ Ukraynaya 61 milyard dollar ayırıb
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
18:01 / 21-04-2024
Dünyanın idman paytaxtı olması üçün Bakının namizədliyi irəli sürülüb
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
09:53 / 22-04-2024
Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
14:10 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
16:10 / 22-04-2024
Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib
16:58 / 23-04-2024
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
14:03 / 24-04-2024
Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib
00:02 / 23-04-2024
Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub
00:05 / 23-04-2024
Abramoviç yeni futbol klubunu Avropanın ən yaxşısı edəcək
Löhhak xan Bavəndi: dövranın əydiyi polad... - Foto
Tarix: 04-07-2020 19:48 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Uşaqlıqda bir film görmüşdüm: “Mazandaran pələngi”. Bu filmin təsiriylə Mazandaranı görmək istəyirdim. Bu yörə İranda, Azərbaycanın sərhəddindən kənarda olsa da, folklorumuzda öz izini qoyub. “Mazandaranda çaqqal az idi, biri də gəmiylə gəldi”, “Ölmək istəyirsən Mazandarana get” və sairə.
Qismət oldu, yolum düşdü Mazandarana. Öyrəndim ki, bu yurd antik dövrdə Parfiyanın, orta çağda Təbəristanın ərazisi olub. Özlərinin xüsusi dili - Mazandaran dili və əhalisi - mazandaranlılar var. Burda türk tayfalarından - qacarlar, xocavəndlilər, əbdülməlikilər, əhmədlilər, maqsudlular yaşayırlar. Bunlar bir yana, araşdırmamın mövzusu Löhhak xan Bavəndi idi. Kimdir bu şəxs? Siz də tanış olun.
Löhhak xan 1896-cı ildə anadan olmuşdu. Mazandaranın qədim əyan-əşraf nəslindən olan Əmir Lütfulla xan Şüalmülkün oğlu, Mirzə İsmayıl xan Əmir Müəyyid Savadkuhinin qardaşı oğludur. Bir tarixi ekskursiya etsək, bavəndilər VII əsrdə İranın Təbəristan əyalətində iqtidarda olmuş xanədandır. Bu xanədan öz başlanğıcını Sasanilər şahı I Qubadın nəvəsi, Kavusun oğlu Bavdan götürür. Məzdəkilər hərəkatının başlanması -kəndlilərin istismarı, onların əmlakının müsadirə edilməsi iri feodalların güclənməsinə, dövlət xəzinəsinin boşalmasına və bunun sonucunda imperiyanın zəifləməsi prosesinin kəskin xarakter almasına səbəb olmuşdu. İri feodallardan ehtiyat edən I Qubad (488-528) 481-ci ildən fəal mübarizəyə keçən Məzdək Bəmdad oğlundan dəstək istəyir və bir müddət onların fikirləri ilə hərəkət etməyə məcbur olur. Belə ki, qıtlıq zamanı Məzdəkin məsləhəti ilə, Qubad dövlətin taxıl anbarlarını xalqın istifadəsinə verir.
Sonra I Qubad Məzdəkə qarşı çıxır. Amma oğlu və vəliəhdi Kavus üsyan başçısına rəğbət bəslədiyindən taxt-tacdan məhrum edilir. Əvəzinə digər qardaşı Qubadın oğlu I Xosrov Ənuşirəvanın (528-575) şah olur. Kavus isə şimal satraplığa satrap təyin edilir. Çox keçmədən qardaşı tərəfindən öldürülür. Kavusun oğlu Bav Təbəristanda öz sülaləsini yaradır. Beləcə Löhhak xan da soy-sülalə etibarıyla bavəndilər nəslinə bağlıdır.
Löhhak xan ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında almışdı. Sonra İran Kazak briqadasının məktəbində oxumuşdu. Daha sonra Rusiyaya yollanmış, hərbi akademiyada ali hərbi təhsil almışdı. Bu təhsil ocağını tamamlayandan sonra İrana dönmüşdü. Sultan (kapitan) rütbəsiylə İran Kazak briqadasında xidmətə başlamışdı.
1921-ci ildə Löhhak xanın əmisi, Əmir Müəyyəd Savadkuhi Mazandaranda üsyan qaldırır. Dövlət qoşunları ilə döyüşdə məğlub olur. Bu hadisədən sonra Löhhak xanı Tehrana ezam edirlər. İşrətabadda onu sərhəng (polkovnik) Canməhəmməd xan Dəvəli-Qacarın (Pəhləvlər dövründə Əmir Əlai soyadını qəbul etdi) təhti-nəzərinə verirlər.
1925-ci ildə sərtib rütbəsi almış Canməhəmməd xan Şərq ordusunun komandanı təyin edilir. Təyinat yerinə, Xorasan ostanına, Məşhəd şəhərinə yollanır. Sultan Löhhak xan da onunla bərabər ora gedir. Amma orda komandanın ona qarşı tünd və sərt rəftarından bezikir. Astrabadda onun iki əmisi oğlunu - Abbas xan Səhamülmülk və Əsədulla xan Həjbərüssultanı güllələyirlər. Ona göstərilən münasibətdən, qohum-qəbiləsinin öldürülməsindən təsirlənən Löhhak xan ətrafına narazı zabitləri toplayır. Məvaciblərini vaxtında ala bilmədiklərini bəhanə edib, üsyan qaldırır. Üsyançılar qırmızı bayraqdan istifadə edirlər. Bu həm yardım üçün Sovet İttifaqına, həm də qədim məzdəkilərin və xürrəmilərin bayrağına işarə idi. Üsyançı zabitlərin hərəkatı “Padaş” adlanırdı.
Çox keçmədən Xorasanın hər tərəfindən onun ətrafına dövlətdən narazı qüvvələr toplanır. Bocnurd əhalisi də ona yardım edir. Mərkəz onu aradan götürməyi Canməhəmməd xana və digər generallara tapşırır. Elə ilk döyüşdə Löhhak xanın dəstəsi məğlub olur. Sovet İttifaqı məsələyə qarışır. Sovet nümayəndəliyi ilə Rza şahın adamları Əfqanıstan sərhəddində görüşürlər. Razılaşırlar ki, Löhhak xan ya Əfqanıstana, ya da SSRİ-yə getsin. Löhhak xan SSRİ-ni seçir.
Löhhak xan İ. Stalinin dövründə tutulmuşdu. Uzun illər həbsxanada yatmışdı. N. Xuruşşovun dövründə əfv edilmişdi.
Löhhak xan Bavənd 1961-ci ildə İranın SSRİ-dəki səfiri Adəmiyyətlə görüşmüş, vətənə dönməsinə yardım etməsini xahiş etmişdi. O, icazə aldıqdan sonra İrana dönmüş, İsfaha Poladəritmə zavodunda çalışmışdı.
Löhhak xan Bavənd bir müddət xəstə yatmış, ürək tutmasından vəfat etmişdi.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 04-07-2020 19:48 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Uşaqlıqda bir film görmüşdüm: “Mazandaran pələngi”. Bu filmin təsiriylə Mazandaranı görmək istəyirdim. Bu yörə İranda, Azərbaycanın sərhəddindən kənarda olsa da, folklorumuzda öz izini qoyub. “Mazandaranda çaqqal az idi, biri də gəmiylə gəldi”, “Ölmək istəyirsən Mazandarana get” və sairə.
Qismət oldu, yolum düşdü Mazandarana. Öyrəndim ki, bu yurd antik dövrdə Parfiyanın, orta çağda Təbəristanın ərazisi olub. Özlərinin xüsusi dili - Mazandaran dili və əhalisi - mazandaranlılar var. Burda türk tayfalarından - qacarlar, xocavəndlilər, əbdülməlikilər, əhmədlilər, maqsudlular yaşayırlar. Bunlar bir yana, araşdırmamın mövzusu Löhhak xan Bavəndi idi. Kimdir bu şəxs? Siz də tanış olun.
Löhhak xan 1896-cı ildə anadan olmuşdu. Mazandaranın qədim əyan-əşraf nəslindən olan Əmir Lütfulla xan Şüalmülkün oğlu, Mirzə İsmayıl xan Əmir Müəyyid Savadkuhinin qardaşı oğludur. Bir tarixi ekskursiya etsək, bavəndilər VII əsrdə İranın Təbəristan əyalətində iqtidarda olmuş xanədandır. Bu xanədan öz başlanğıcını Sasanilər şahı I Qubadın nəvəsi, Kavusun oğlu Bavdan götürür. Məzdəkilər hərəkatının başlanması -kəndlilərin istismarı, onların əmlakının müsadirə edilməsi iri feodalların güclənməsinə, dövlət xəzinəsinin boşalmasına və bunun sonucunda imperiyanın zəifləməsi prosesinin kəskin xarakter almasına səbəb olmuşdu. İri feodallardan ehtiyat edən I Qubad (488-528) 481-ci ildən fəal mübarizəyə keçən Məzdək Bəmdad oğlundan dəstək istəyir və bir müddət onların fikirləri ilə hərəkət etməyə məcbur olur. Belə ki, qıtlıq zamanı Məzdəkin məsləhəti ilə, Qubad dövlətin taxıl anbarlarını xalqın istifadəsinə verir.
Sonra I Qubad Məzdəkə qarşı çıxır. Amma oğlu və vəliəhdi Kavus üsyan başçısına rəğbət bəslədiyindən taxt-tacdan məhrum edilir. Əvəzinə digər qardaşı Qubadın oğlu I Xosrov Ənuşirəvanın (528-575) şah olur. Kavus isə şimal satraplığa satrap təyin edilir. Çox keçmədən qardaşı tərəfindən öldürülür. Kavusun oğlu Bav Təbəristanda öz sülaləsini yaradır. Beləcə Löhhak xan da soy-sülalə etibarıyla bavəndilər nəslinə bağlıdır.
Löhhak xan ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında almışdı. Sonra İran Kazak briqadasının məktəbində oxumuşdu. Daha sonra Rusiyaya yollanmış, hərbi akademiyada ali hərbi təhsil almışdı. Bu təhsil ocağını tamamlayandan sonra İrana dönmüşdü. Sultan (kapitan) rütbəsiylə İran Kazak briqadasında xidmətə başlamışdı.
1921-ci ildə Löhhak xanın əmisi, Əmir Müəyyəd Savadkuhi Mazandaranda üsyan qaldırır. Dövlət qoşunları ilə döyüşdə məğlub olur. Bu hadisədən sonra Löhhak xanı Tehrana ezam edirlər. İşrətabadda onu sərhəng (polkovnik) Canməhəmməd xan Dəvəli-Qacarın (Pəhləvlər dövründə Əmir Əlai soyadını qəbul etdi) təhti-nəzərinə verirlər.
1925-ci ildə sərtib rütbəsi almış Canməhəmməd xan Şərq ordusunun komandanı təyin edilir. Təyinat yerinə, Xorasan ostanına, Məşhəd şəhərinə yollanır. Sultan Löhhak xan da onunla bərabər ora gedir. Amma orda komandanın ona qarşı tünd və sərt rəftarından bezikir. Astrabadda onun iki əmisi oğlunu - Abbas xan Səhamülmülk və Əsədulla xan Həjbərüssultanı güllələyirlər. Ona göstərilən münasibətdən, qohum-qəbiləsinin öldürülməsindən təsirlənən Löhhak xan ətrafına narazı zabitləri toplayır. Məvaciblərini vaxtında ala bilmədiklərini bəhanə edib, üsyan qaldırır. Üsyançılar qırmızı bayraqdan istifadə edirlər. Bu həm yardım üçün Sovet İttifaqına, həm də qədim məzdəkilərin və xürrəmilərin bayrağına işarə idi. Üsyançı zabitlərin hərəkatı “Padaş” adlanırdı.
Çox keçmədən Xorasanın hər tərəfindən onun ətrafına dövlətdən narazı qüvvələr toplanır. Bocnurd əhalisi də ona yardım edir. Mərkəz onu aradan götürməyi Canməhəmməd xana və digər generallara tapşırır. Elə ilk döyüşdə Löhhak xanın dəstəsi məğlub olur. Sovet İttifaqı məsələyə qarışır. Sovet nümayəndəliyi ilə Rza şahın adamları Əfqanıstan sərhəddində görüşürlər. Razılaşırlar ki, Löhhak xan ya Əfqanıstana, ya da SSRİ-yə getsin. Löhhak xan SSRİ-ni seçir.
Löhhak xan İ. Stalinin dövründə tutulmuşdu. Uzun illər həbsxanada yatmışdı. N. Xuruşşovun dövründə əfv edilmişdi.
Löhhak xan Bavənd 1961-ci ildə İranın SSRİ-dəki səfiri Adəmiyyətlə görüşmüş, vətənə dönməsinə yardım etməsini xahiş etmişdi. O, icazə aldıqdan sonra İrana dönmüş, İsfaha Poladəritmə zavodunda çalışmışdı.
Löhhak xan Bavənd bir müddət xəstə yatmış, ürək tutmasından vəfat etmişdi.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır