00:04 / 16-09-2025
Qurban Qurbanov: “Benfika” ilə oyuna yaxşı hazırlaşa bilmədik”
23:12 / 15-09-2025
"Qarabağ"ın futbolçusu: "Benfika"nı yaxşı təhlil etmişik"
20:02 / 15-09-2025
Payız “Ulduz”u görüşünüzə gəlib - Foto
19:24 / 15-09-2025
Xalq artistinin nəşi Azərbaycana gətiriləcək
18:04 / 15-09-2025
İlham Əliyev Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisini qəbul edib
18:00 / 15-09-2025
Şuşada külli miqdarda silah-sursat aşkarlanıb
17:51 / 15-09-2025
Bakıda və rayonlarda leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
17:49 / 15-09-2025
"Benfika"nın baş məşqçisi: "Qarabağ"la matçda 3 xal qazanmağı hədəfləyirik"
17:37 / 15-09-2025
Rusiyadan Ermənistana qaz tədarükü dayandırılacaq
17:30 / 15-09-2025
Azərbaycan INFE-yə tamhüquqlu üzv olub
17:20 / 15-09-2025
"Qarabağ" və "Neftçi"nin oyunlarını FIFA referiləri idarə edəcək
16:57 / 15-09-2025
İş adamı Vüsal Abbasov həbs edilib
16:52 / 15-09-2025
İcra başçısının sabiq müavini dələduzluqda ittiham olunur
16:39 / 15-09-2025
Mərkəzi Bank üç kredit ittifaqına icrası məcburi göstəriş verib
16:09 / 15-09-2025
İlham Əliyev ICESCO-nun Baş direktorunu təltif edib - (Yenilənib)
15:58 / 15-09-2025
Əli Əsədov sərəncam imzalayıb
15:55 / 15-09-2025
İlham Əliyev ICESCO-nun Baş direktorunu qəbul edib - Yenilənib
15:27 / 15-09-2025
Prezident Qarabağda dörd kəndin sakinləri ilə görüşüb - Yenilənib
15:11 / 15-09-2025
Kəlbəcərə köç karvanı gedib - (Yenilənib)
15:07 / 15-09-2025
Ruslar daha bir yaşayış məntəqəsini işğal edib
15:00 / 15-09-2025
Həkim Azər Maqsudovun məhkəməsi qapalı keçiriləcək
14:54 / 15-09-2025
70 yaşlı müğənni: "Xalq artisti adı istəyirəm"
14:44 / 15-09-2025
Nazirliyin Aparat rəhbəri vəzifədən azad olunub
14:36 / 15-09-2025
Rusiyanın NATO sərhədlərini pozmasına səbəb nədir?
14:18 / 15-09-2025
Zeynəb Xanlarovanın nəvəsinin toyu olacaq
13:58 / 15-09-2025
Keyt Kelloq: Rusiya müharibəni uduzur
13:49 / 15-09-2025
Qərbi Azərbaycan İcması "Qərbi Azərbaycan TV" ilə bağlı məlumat yayıb
13:48 / 15-09-2025
Rusiya sərgi tankını cəbhə xəttinə göndərir
13:38 / 15-09-2025
Prezident Ərdoğan Qətərə gedib
13:13 / 15-09-2025
Masazırda 57 yaşlı kişini "tok" vurub
06:10 / 11-09-2025
Qarabağa növbəti köç karvanları gedib - (Yenilənib)
13:31 / 11-09-2025
Professor: Hər iki ölkədə sülhə qarşı çıxanlar var
20:48 / 13-09-2025
Deputat 120 şagirdə məktəb ləvazimatları verib - Fotolar
15:14 / 12-09-2025
Qarabağa daha iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
18:29 / 12-09-2025
Külək Yasamalda yaşayış binasında təhlükəli vəziyyət yaradıb - Video
09:46 / 11-09-2025
Marsda həyat izləri aşkar ediblər
10:50 / 12-09-2025
Zülfüqarov: Regiondankənar qüvvələr Ermənistana təzyiqlər göstərirlər
18:40 / 14-09-2025
İlham Əliyev Qırmızı Bazar, Hadrut qəsəbələri və Sos kəndinin sakinləri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
23:44 / 12-09-2025
Aİ Rusiyaya qarşı sanksiyaların müddətini uzadıb
10:33 / 11-09-2025
Sabah daha 4 itkin-şəhidimiz dəfn olunacaq - Siyahı
22:10 / 12-09-2025
Salyanda 62 yaşlı kişi güllələnib
Löhhak xan Bavəndi: dövranın əydiyi polad... - Foto
Tarix: 04-07-2020 19:48 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Uşaqlıqda bir film görmüşdüm: “Mazandaran pələngi”. Bu filmin təsiriylə Mazandaranı görmək istəyirdim. Bu yörə İranda, Azərbaycanın sərhəddindən kənarda olsa da, folklorumuzda öz izini qoyub. “Mazandaranda çaqqal az idi, biri də gəmiylə gəldi”, “Ölmək istəyirsən Mazandarana get” və sairə.
Qismət oldu, yolum düşdü Mazandarana. Öyrəndim ki, bu yurd antik dövrdə Parfiyanın, orta çağda Təbəristanın ərazisi olub. Özlərinin xüsusi dili - Mazandaran dili və əhalisi - mazandaranlılar var. Burda türk tayfalarından - qacarlar, xocavəndlilər, əbdülməlikilər, əhmədlilər, maqsudlular yaşayırlar. Bunlar bir yana, araşdırmamın mövzusu Löhhak xan Bavəndi idi. Kimdir bu şəxs? Siz də tanış olun.
Löhhak xan 1896-cı ildə anadan olmuşdu. Mazandaranın qədim əyan-əşraf nəslindən olan Əmir Lütfulla xan Şüalmülkün oğlu, Mirzə İsmayıl xan Əmir Müəyyid Savadkuhinin qardaşı oğludur. Bir tarixi ekskursiya etsək, bavəndilər VII əsrdə İranın Təbəristan əyalətində iqtidarda olmuş xanədandır. Bu xanədan öz başlanğıcını Sasanilər şahı I Qubadın nəvəsi, Kavusun oğlu Bavdan götürür. Məzdəkilər hərəkatının başlanması -kəndlilərin istismarı, onların əmlakının müsadirə edilməsi iri feodalların güclənməsinə, dövlət xəzinəsinin boşalmasına və bunun sonucunda imperiyanın zəifləməsi prosesinin kəskin xarakter almasına səbəb olmuşdu. İri feodallardan ehtiyat edən I Qubad (488-528) 481-ci ildən fəal mübarizəyə keçən Məzdək Bəmdad oğlundan dəstək istəyir və bir müddət onların fikirləri ilə hərəkət etməyə məcbur olur. Belə ki, qıtlıq zamanı Məzdəkin məsləhəti ilə, Qubad dövlətin taxıl anbarlarını xalqın istifadəsinə verir.
Sonra I Qubad Məzdəkə qarşı çıxır. Amma oğlu və vəliəhdi Kavus üsyan başçısına rəğbət bəslədiyindən taxt-tacdan məhrum edilir. Əvəzinə digər qardaşı Qubadın oğlu I Xosrov Ənuşirəvanın (528-575) şah olur. Kavus isə şimal satraplığa satrap təyin edilir. Çox keçmədən qardaşı tərəfindən öldürülür. Kavusun oğlu Bav Təbəristanda öz sülaləsini yaradır. Beləcə Löhhak xan da soy-sülalə etibarıyla bavəndilər nəslinə bağlıdır.
Löhhak xan ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında almışdı. Sonra İran Kazak briqadasının məktəbində oxumuşdu. Daha sonra Rusiyaya yollanmış, hərbi akademiyada ali hərbi təhsil almışdı. Bu təhsil ocağını tamamlayandan sonra İrana dönmüşdü. Sultan (kapitan) rütbəsiylə İran Kazak briqadasında xidmətə başlamışdı.
1921-ci ildə Löhhak xanın əmisi, Əmir Müəyyəd Savadkuhi Mazandaranda üsyan qaldırır. Dövlət qoşunları ilə döyüşdə məğlub olur. Bu hadisədən sonra Löhhak xanı Tehrana ezam edirlər. İşrətabadda onu sərhəng (polkovnik) Canməhəmməd xan Dəvəli-Qacarın (Pəhləvlər dövründə Əmir Əlai soyadını qəbul etdi) təhti-nəzərinə verirlər.
1925-ci ildə sərtib rütbəsi almış Canməhəmməd xan Şərq ordusunun komandanı təyin edilir. Təyinat yerinə, Xorasan ostanına, Məşhəd şəhərinə yollanır. Sultan Löhhak xan da onunla bərabər ora gedir. Amma orda komandanın ona qarşı tünd və sərt rəftarından bezikir. Astrabadda onun iki əmisi oğlunu - Abbas xan Səhamülmülk və Əsədulla xan Həjbərüssultanı güllələyirlər. Ona göstərilən münasibətdən, qohum-qəbiləsinin öldürülməsindən təsirlənən Löhhak xan ətrafına narazı zabitləri toplayır. Məvaciblərini vaxtında ala bilmədiklərini bəhanə edib, üsyan qaldırır. Üsyançılar qırmızı bayraqdan istifadə edirlər. Bu həm yardım üçün Sovet İttifaqına, həm də qədim məzdəkilərin və xürrəmilərin bayrağına işarə idi. Üsyançı zabitlərin hərəkatı “Padaş” adlanırdı.
Çox keçmədən Xorasanın hər tərəfindən onun ətrafına dövlətdən narazı qüvvələr toplanır. Bocnurd əhalisi də ona yardım edir. Mərkəz onu aradan götürməyi Canməhəmməd xana və digər generallara tapşırır. Elə ilk döyüşdə Löhhak xanın dəstəsi məğlub olur. Sovet İttifaqı məsələyə qarışır. Sovet nümayəndəliyi ilə Rza şahın adamları Əfqanıstan sərhəddində görüşürlər. Razılaşırlar ki, Löhhak xan ya Əfqanıstana, ya da SSRİ-yə getsin. Löhhak xan SSRİ-ni seçir.
Löhhak xan İ. Stalinin dövründə tutulmuşdu. Uzun illər həbsxanada yatmışdı. N. Xuruşşovun dövründə əfv edilmişdi.
Löhhak xan Bavənd 1961-ci ildə İranın SSRİ-dəki səfiri Adəmiyyətlə görüşmüş, vətənə dönməsinə yardım etməsini xahiş etmişdi. O, icazə aldıqdan sonra İrana dönmüş, İsfaha Poladəritmə zavodunda çalışmışdı.
Löhhak xan Bavənd bir müddət xəstə yatmış, ürək tutmasından vəfat etmişdi.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 04-07-2020 19:48 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Uşaqlıqda bir film görmüşdüm: “Mazandaran pələngi”. Bu filmin təsiriylə Mazandaranı görmək istəyirdim. Bu yörə İranda, Azərbaycanın sərhəddindən kənarda olsa da, folklorumuzda öz izini qoyub. “Mazandaranda çaqqal az idi, biri də gəmiylə gəldi”, “Ölmək istəyirsən Mazandarana get” və sairə.
Qismət oldu, yolum düşdü Mazandarana. Öyrəndim ki, bu yurd antik dövrdə Parfiyanın, orta çağda Təbəristanın ərazisi olub. Özlərinin xüsusi dili - Mazandaran dili və əhalisi - mazandaranlılar var. Burda türk tayfalarından - qacarlar, xocavəndlilər, əbdülməlikilər, əhmədlilər, maqsudlular yaşayırlar. Bunlar bir yana, araşdırmamın mövzusu Löhhak xan Bavəndi idi. Kimdir bu şəxs? Siz də tanış olun.
Löhhak xan 1896-cı ildə anadan olmuşdu. Mazandaranın qədim əyan-əşraf nəslindən olan Əmir Lütfulla xan Şüalmülkün oğlu, Mirzə İsmayıl xan Əmir Müəyyid Savadkuhinin qardaşı oğludur. Bir tarixi ekskursiya etsək, bavəndilər VII əsrdə İranın Təbəristan əyalətində iqtidarda olmuş xanədandır. Bu xanədan öz başlanğıcını Sasanilər şahı I Qubadın nəvəsi, Kavusun oğlu Bavdan götürür. Məzdəkilər hərəkatının başlanması -kəndlilərin istismarı, onların əmlakının müsadirə edilməsi iri feodalların güclənməsinə, dövlət xəzinəsinin boşalmasına və bunun sonucunda imperiyanın zəifləməsi prosesinin kəskin xarakter almasına səbəb olmuşdu. İri feodallardan ehtiyat edən I Qubad (488-528) 481-ci ildən fəal mübarizəyə keçən Məzdək Bəmdad oğlundan dəstək istəyir və bir müddət onların fikirləri ilə hərəkət etməyə məcbur olur. Belə ki, qıtlıq zamanı Məzdəkin məsləhəti ilə, Qubad dövlətin taxıl anbarlarını xalqın istifadəsinə verir.
Sonra I Qubad Məzdəkə qarşı çıxır. Amma oğlu və vəliəhdi Kavus üsyan başçısına rəğbət bəslədiyindən taxt-tacdan məhrum edilir. Əvəzinə digər qardaşı Qubadın oğlu I Xosrov Ənuşirəvanın (528-575) şah olur. Kavus isə şimal satraplığa satrap təyin edilir. Çox keçmədən qardaşı tərəfindən öldürülür. Kavusun oğlu Bav Təbəristanda öz sülaləsini yaradır. Beləcə Löhhak xan da soy-sülalə etibarıyla bavəndilər nəslinə bağlıdır.
Löhhak xan ibtidai təhsilini məhəllə mollaxanasında almışdı. Sonra İran Kazak briqadasının məktəbində oxumuşdu. Daha sonra Rusiyaya yollanmış, hərbi akademiyada ali hərbi təhsil almışdı. Bu təhsil ocağını tamamlayandan sonra İrana dönmüşdü. Sultan (kapitan) rütbəsiylə İran Kazak briqadasında xidmətə başlamışdı.
1921-ci ildə Löhhak xanın əmisi, Əmir Müəyyəd Savadkuhi Mazandaranda üsyan qaldırır. Dövlət qoşunları ilə döyüşdə məğlub olur. Bu hadisədən sonra Löhhak xanı Tehrana ezam edirlər. İşrətabadda onu sərhəng (polkovnik) Canməhəmməd xan Dəvəli-Qacarın (Pəhləvlər dövründə Əmir Əlai soyadını qəbul etdi) təhti-nəzərinə verirlər.
1925-ci ildə sərtib rütbəsi almış Canməhəmməd xan Şərq ordusunun komandanı təyin edilir. Təyinat yerinə, Xorasan ostanına, Məşhəd şəhərinə yollanır. Sultan Löhhak xan da onunla bərabər ora gedir. Amma orda komandanın ona qarşı tünd və sərt rəftarından bezikir. Astrabadda onun iki əmisi oğlunu - Abbas xan Səhamülmülk və Əsədulla xan Həjbərüssultanı güllələyirlər. Ona göstərilən münasibətdən, qohum-qəbiləsinin öldürülməsindən təsirlənən Löhhak xan ətrafına narazı zabitləri toplayır. Məvaciblərini vaxtında ala bilmədiklərini bəhanə edib, üsyan qaldırır. Üsyançılar qırmızı bayraqdan istifadə edirlər. Bu həm yardım üçün Sovet İttifaqına, həm də qədim məzdəkilərin və xürrəmilərin bayrağına işarə idi. Üsyançı zabitlərin hərəkatı “Padaş” adlanırdı.
Çox keçmədən Xorasanın hər tərəfindən onun ətrafına dövlətdən narazı qüvvələr toplanır. Bocnurd əhalisi də ona yardım edir. Mərkəz onu aradan götürməyi Canməhəmməd xana və digər generallara tapşırır. Elə ilk döyüşdə Löhhak xanın dəstəsi məğlub olur. Sovet İttifaqı məsələyə qarışır. Sovet nümayəndəliyi ilə Rza şahın adamları Əfqanıstan sərhəddində görüşürlər. Razılaşırlar ki, Löhhak xan ya Əfqanıstana, ya da SSRİ-yə getsin. Löhhak xan SSRİ-ni seçir.
Löhhak xan İ. Stalinin dövründə tutulmuşdu. Uzun illər həbsxanada yatmışdı. N. Xuruşşovun dövründə əfv edilmişdi.
Löhhak xan Bavənd 1961-ci ildə İranın SSRİ-dəki səfiri Adəmiyyətlə görüşmüş, vətənə dönməsinə yardım etməsini xahiş etmişdi. O, icazə aldıqdan sonra İrana dönmüş, İsfaha Poladəritmə zavodunda çalışmışdı.
Löhhak xan Bavənd bir müddət xəstə yatmış, ürək tutmasından vəfat etmişdi.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
