21:16 / 11-07-2025
Xocalı soyqırımı zamanı girov götürülmüş qadın: "Yaşyarımlıq oğlum..." - (Yenilənib)
19:05 / 11-07-2025
"Qarabağ" klubu növbəti yoxlama oyununda qalib gəlib
18:06 / 11-07-2025
İqtisadi Şuranın iclası keçirilib
18:02 / 11-07-2025
Maliyyə Nazirliyi depozit hərracları keçirib
17:59 / 11-07-2025
Yerə düşən Mars parçası satışa çıxarılır
17:47 / 11-07-2025
Könül İbrahimlinin ölümü ilə bağlı cinayət işi açılıb
17:45 / 11-07-2025
Fransada üç deputatın mandatı ləğv edilib
17:37 / 11-07-2025
Kim Çen In Putinə nə qədər sursat verir?
17:32 / 11-07-2025
Aİ Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib: sülh sazişini tezləşdirin!
17:24 / 11-07-2025
Bakı və daha üç bölgədə yaşıllıqlar məhv edilib
17:08 / 11-07-2025
Böyük şəhərlərdə pensiyalar verilir
17:01 / 11-07-2025
Miqrasiya Xidməti əməkdaşlarının geyim forması dəyişib - Fərman
16:57 / 11-07-2025
Prorektor vəzifədən azad olunub
16:56 / 11-07-2025
Rusiya Polşanın Baş Konsulluğunu bağlayır
16:32 / 11-07-2025
Ağsaqqallar Şurasının sədr müavini mıəhkəmədə dindiriləcək
16:06 / 11-07-2025
Ekspert: “Əgər məsuliyyətə cəlb olunmalı bir nəfər varsa, o da Emin Əmrullayevdir"
15:45 / 11-07-2025
"Karvan" daha bir futbolçu ilə anlaşıb
15:41 / 11-07-2025
Havanın temperaturu 41 dərəcəyə qalxacaq - Xəbərdarlıq
15:06 / 11-07-2025
Sosial xidmət müəssisələrinə nəzarət qrupu yaradılır
14:35 / 11-07-2025
Azərbaycan I Liqasının başlama tarixi bəlli olub
14:33 / 11-07-2025
Azərbaycanın daha iki abidəsi UNESCO-nun siyahısına daxil edilib - Foto
14:09 / 11-07-2025
Mollazadə: “Danışıqlardan müsbət nəticə gözləyirik”
13:51 / 11-07-2025
Cəlaloğlu: Vasitəçilər olmadan belə bir görüşün baş tutması böyük əhəmiyyətə malikdir
13:50 / 11-07-2025
"2024-cü il dövlət büdcəsinin icrası haqqında" qanun təsdiqlənib
13:45 / 11-07-2025
Dövlət Neft Fondunun büdcəsinin icrası haqqında sərəncam imzalanıb
13:38 / 11-07-2025
Ukrayna üçün final faciəli olacaq
13:03 / 11-07-2025
Hovuzlarla bağlı yeni qadağa tətbiq edilib
13:03 / 11-07-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:58 / 11-07-2025
Lisey və gimnaziyalara qəbul imtahanının nəticələri açıqlanıb
12:55 / 11-07-2025
Putin uzunmüddətli müharibəyə hazırlaşır
12:16 / 08-07-2025

15:10 / 07-07-2025

14:53 / 10-07-2025

13:25 / 08-07-2025

17:43 / 07-07-2025

11:01 / 07-07-2025

18:33 / 07-07-2025

17:07 / 08-07-2025

14:27 / 09-07-2025

00:11 / 11-07-2025

14:39 / 07-07-2025

11:36 / 07-07-2025

Mirzə Yusif xan Aştiyani: dərvişmisal vəzir
Tarix: 04-05-2021 00:10 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Cəmiyyətdə nüfuz sahibi olmaq üçün zaman, səbr, öz işinə bağlılıq, ən əsası isə, hərtərəfli bilik tələb olunur. Bizim qəhrəmanımızın gücü təkcə iradəsində, müdrikliyində, zəkasında deyildi, həm də sadəliyində idi. Bu şəxsiyyəti yaxından tanıyaq. Mirzə Yusif xan Aştiyani.
Mirzə Yusif xan Hacı Mirzə Hüseyn xan oğlu 1813-cü ildə Tehran şəhərində anadan olub. Mirzə Möhsünün nəvəsidir. Anası Təbrizin zadəgan soyundan sayılırdı. Hacı Sadıq xan Kələntər Bağmeşəyinin qızı idi. Mükəmməl mədrəsə təhsili alıb, atasının yanında hesab-kitabı öyrənib.
Mirzə Yusif xan atasının vəfatından sonra Mustovfi əl-Məmalik ləqəbini daşıyıb. Bu ləqəblə də dövlətin mustofvilərinə başçılıq edib. Mirzə Tağı xan Əmir Kəbirin etimadını qazanıb, hökumət işlərində irəliləyib.

Mirzə Yusif xan Aştiyani 1845-1867-ci illərdə mustovfi əl-məmalik vəzifəsində xidmət edib.
Mirzə Yusif xan Aştiyani Mirzə Ağa xan Nuri onu özünə rəqib görüb, ləkələməyə çalışıb. Onu Aştiyana yollayıb, yerinə öz oğlu Kazım xanı təyin edib.
Mirzə Yusif xan Aştiyani 1858-ci ildən sonra, Mirzə Ağa xan Nurinin işdən çıxarılmasından sonra Tehrana dönüb. Şahzadə Kamran mirzə Naibüssəltənənin himayəsində hökumət qulluğunda xidmət etməyə başlayıb. Bu minvalla mənsəb-məqam nərdivanında yüksəlməyə başlayıb. Nasirəddin şahın Ətabat səfərinə qatılıb. Bu səfərdə Mirzə Hüseyn xan Sipəhsəlar onu şaha mürtece şəxs kimi təqdim edib. Şah onu vəzifəsindən çıxarıb, Aştiyana yollayıb. O, iki il mərkəzdən uzaqda yaşayıb. Müşirüddövlə Mirzə Hüseyn xan Qəzvinin islahatları iflasa uğrayandan sonra Gilana sürgün edilib. Mirzə Yusif xan bu olaydan sonra Tehrana dönüb. (Firudin Adəmiyyət, Müşirüddövlə dönəminin qanun və islahat ideyaları, s.265-268)
Mirzə Yusif xan Aştiyani 1871-ci ildən 1873-cü ilədək Aştiyanın mustovfisi olub.
Mirzə Yusif xan Aştiyani 1873-1880-ci illərdə Qacarlar dövlətinin sədr-əzəmi (baş naziri) vəzifəsini icra edib. O, dövləti bir çox təhlükələrdən qurtarıb. Şahzadə Zillisultan Məsud mirzə ilə danışıqlara girişən Hüseynqulu xan Bəxtiyar qiyam fikrinə düşüb. Mirzə Yusif xan onu al dillə həbs edirib, “Qacar aşı”na qonaq edib. “Qacar aşı” zəhərli yemək idi. Şübhəli şəxslər saraya dəvət edilir, ziyafət zamanı ona yemək və yaxud qəhvə ikram edilirdi. Sonrakı yolu qəbristanlığa idi. (Maser Yusifi, Mirzə Yusif xan Mustovfi əl-məmalikin tərcümeyi-halı, s. 34)
Mirzə Yusif xan Aştiyani ikinci dəfə 1885-1886-cı illərdə Qacarlar dövlətinin sədr-əzəmi (Baş naziri) olub.

Mirzə Yusif xan Aştiyani mühafizəkar siyasətçilərdən sayılıb. O, hökuməti Səfəviyyə dövrünün qanunları ilə idarə edib. Şaha daha yaxın olmaq üçün Tehran ətrafında bir çox mülkləri satınalma yolu ilə ələ keçirib. Nasirəddin şaha aldığı mülklər içində Həsənabad, Yusifabad, Behcətabad, Abbasabad, Əmirabad və Vənək adlı verimli torpaq sahələri olub.
Mirzə Yusif xan Aştiyani hökuməti müstəqil idarə etmək üçün şahın hərəmxanasını “zənginləşdirib”. O, bu kimi fəndlərdən istifadə edib, sarayın ən təsirli şəxsinə çevrilib. Şah ona “Cənab ağa” deyə müraciət edib. (Abbas Amanat, Qible-ye aləm, s. 562)
Mirzə Yusif xan Aştiyani sarayda öz ədəb-ərkanı, əxlaqı, davranışı ilə seçilən siyasətçilərdən olub. Dərvişlərlə dostluq edib və dərvişyanə həyat keçirib. Əlkimya onun sevimli əyləncələrindən sayılıb. Hansısa bir iksiri tapmaq istəyib. Boş vaxtlarında şəxsi təsərrüfatında bağçılıqla və toyuq saxlamaqla məşğul olub.
Mirzə Yusif xan Aştiyani 1869-cu ildə “Təmsili-Hümayun”, 1874-cü ildə “Şire-Xurşid”, 1880-ci ildə “Nişane-Əqdəs”, 1880-ci ildə “Təmsile-Əmirəlmömünün” ordenləri ilə təltif edilib. (Dostəli Müəyiri, Nasirəddin şah dövrünün nişanları, s. 47)

Mirzə Yusif xan Aştiyani 1886-cı ildə vəfat edib.
Mirzə Yusif xan Zəhra xanım, Tacmah xanım, Şəkər xanımla ailə qurub. Həsən xan adlı oğlu, Həmdəmüssəltənə xanım adlı qızı olub.
Biz Qacarlar dövlətinin Baş nazirlərindən yazırıq. Bunların hamısı böyük şəxsiyyət olmayıb. Böyük dövlət xadimi çətin tarixi-siyasi situasiyalardan asanlıqla baş çıxaran, polad kimi möhkəm siyasi iradəyə malik siyasətçi, tarixin gedişatını öncədən görməyi və istiqamətləndirməyi bacaran böyük strateq olmalıdır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 04-05-2021 00:10 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Cəmiyyətdə nüfuz sahibi olmaq üçün zaman, səbr, öz işinə bağlılıq, ən əsası isə, hərtərəfli bilik tələb olunur. Bizim qəhrəmanımızın gücü təkcə iradəsində, müdrikliyində, zəkasında deyildi, həm də sadəliyində idi. Bu şəxsiyyəti yaxından tanıyaq. Mirzə Yusif xan Aştiyani.
Mirzə Yusif xan Hacı Mirzə Hüseyn xan oğlu 1813-cü ildə Tehran şəhərində anadan olub. Mirzə Möhsünün nəvəsidir. Anası Təbrizin zadəgan soyundan sayılırdı. Hacı Sadıq xan Kələntər Bağmeşəyinin qızı idi. Mükəmməl mədrəsə təhsili alıb, atasının yanında hesab-kitabı öyrənib.
Mirzə Yusif xan atasının vəfatından sonra Mustovfi əl-Məmalik ləqəbini daşıyıb. Bu ləqəblə də dövlətin mustofvilərinə başçılıq edib. Mirzə Tağı xan Əmir Kəbirin etimadını qazanıb, hökumət işlərində irəliləyib.

Mirzə Yusif xan Aştiyani 1845-1867-ci illərdə mustovfi əl-məmalik vəzifəsində xidmət edib.
Mirzə Yusif xan Aştiyani Mirzə Ağa xan Nuri onu özünə rəqib görüb, ləkələməyə çalışıb. Onu Aştiyana yollayıb, yerinə öz oğlu Kazım xanı təyin edib.
Mirzə Yusif xan Aştiyani 1858-ci ildən sonra, Mirzə Ağa xan Nurinin işdən çıxarılmasından sonra Tehrana dönüb. Şahzadə Kamran mirzə Naibüssəltənənin himayəsində hökumət qulluğunda xidmət etməyə başlayıb. Bu minvalla mənsəb-məqam nərdivanında yüksəlməyə başlayıb. Nasirəddin şahın Ətabat səfərinə qatılıb. Bu səfərdə Mirzə Hüseyn xan Sipəhsəlar onu şaha mürtece şəxs kimi təqdim edib. Şah onu vəzifəsindən çıxarıb, Aştiyana yollayıb. O, iki il mərkəzdən uzaqda yaşayıb. Müşirüddövlə Mirzə Hüseyn xan Qəzvinin islahatları iflasa uğrayandan sonra Gilana sürgün edilib. Mirzə Yusif xan bu olaydan sonra Tehrana dönüb. (Firudin Adəmiyyət, Müşirüddövlə dönəminin qanun və islahat ideyaları, s.265-268)
Mirzə Yusif xan Aştiyani 1871-ci ildən 1873-cü ilədək Aştiyanın mustovfisi olub.
Mirzə Yusif xan Aştiyani 1873-1880-ci illərdə Qacarlar dövlətinin sədr-əzəmi (baş naziri) vəzifəsini icra edib. O, dövləti bir çox təhlükələrdən qurtarıb. Şahzadə Zillisultan Məsud mirzə ilə danışıqlara girişən Hüseynqulu xan Bəxtiyar qiyam fikrinə düşüb. Mirzə Yusif xan onu al dillə həbs edirib, “Qacar aşı”na qonaq edib. “Qacar aşı” zəhərli yemək idi. Şübhəli şəxslər saraya dəvət edilir, ziyafət zamanı ona yemək və yaxud qəhvə ikram edilirdi. Sonrakı yolu qəbristanlığa idi. (Maser Yusifi, Mirzə Yusif xan Mustovfi əl-məmalikin tərcümeyi-halı, s. 34)
Mirzə Yusif xan Aştiyani ikinci dəfə 1885-1886-cı illərdə Qacarlar dövlətinin sədr-əzəmi (Baş naziri) olub.

Mirzə Yusif xan Aştiyani mühafizəkar siyasətçilərdən sayılıb. O, hökuməti Səfəviyyə dövrünün qanunları ilə idarə edib. Şaha daha yaxın olmaq üçün Tehran ətrafında bir çox mülkləri satınalma yolu ilə ələ keçirib. Nasirəddin şaha aldığı mülklər içində Həsənabad, Yusifabad, Behcətabad, Abbasabad, Əmirabad və Vənək adlı verimli torpaq sahələri olub.
Mirzə Yusif xan Aştiyani hökuməti müstəqil idarə etmək üçün şahın hərəmxanasını “zənginləşdirib”. O, bu kimi fəndlərdən istifadə edib, sarayın ən təsirli şəxsinə çevrilib. Şah ona “Cənab ağa” deyə müraciət edib. (Abbas Amanat, Qible-ye aləm, s. 562)
Mirzə Yusif xan Aştiyani sarayda öz ədəb-ərkanı, əxlaqı, davranışı ilə seçilən siyasətçilərdən olub. Dərvişlərlə dostluq edib və dərvişyanə həyat keçirib. Əlkimya onun sevimli əyləncələrindən sayılıb. Hansısa bir iksiri tapmaq istəyib. Boş vaxtlarında şəxsi təsərrüfatında bağçılıqla və toyuq saxlamaqla məşğul olub.
Mirzə Yusif xan Aştiyani 1869-cu ildə “Təmsili-Hümayun”, 1874-cü ildə “Şire-Xurşid”, 1880-ci ildə “Nişane-Əqdəs”, 1880-ci ildə “Təmsile-Əmirəlmömünün” ordenləri ilə təltif edilib. (Dostəli Müəyiri, Nasirəddin şah dövrünün nişanları, s. 47)

Mirzə Yusif xan Aştiyani 1886-cı ildə vəfat edib.
Mirzə Yusif xan Zəhra xanım, Tacmah xanım, Şəkər xanımla ailə qurub. Həsən xan adlı oğlu, Həmdəmüssəltənə xanım adlı qızı olub.
Biz Qacarlar dövlətinin Baş nazirlərindən yazırıq. Bunların hamısı böyük şəxsiyyət olmayıb. Böyük dövlət xadimi çətin tarixi-siyasi situasiyalardan asanlıqla baş çıxaran, polad kimi möhkəm siyasi iradəyə malik siyasətçi, tarixin gedişatını öncədən görməyi və istiqamətləndirməyi bacaran böyük strateq olmalıdır.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır