15:13 / 22-11-2024
AFFA-nın sabiq vitse-prezidenti: "Artıq olanımızı da itirməyə başlamışıq"
14:59 / 22-11-2024
Arvadını öldürən vəzifəli şəxsə bir il cəza verilib
14:50 / 22-11-2024
Həlak olan azərbaycanlı hərbçinin nəşi 2 ay sonra tapılıb
14:47 / 22-11-2024
Pentaqon: ABŞ Rusiya ilə müharibə istəmir, amma...
14:43 / 22-11-2024
Nizami Rayon Məhkəməsində yoxlama başlayıb
14:40 / 22-11-2024
Azərbaycanın təşəbbüsü ilə Qlobal Cənub QHT Platforması yaradılır
14:13 / 22-11-2024
İran ABŞ-la danışıqlara gedəcək, yoxsa...
14:06 / 22-11-2024
Pərviz Şahbazov türkiyəli nazirlə müzakirə aparıb
13:54 / 22-11-2024
Ana və qızı xuliqanlığa görə həbs edilib
13:47 / 22-11-2024
Ruslar şəhərin 25 faizini ələ keçirib, döyüşlər davam edir - Foto
13:36 / 22-11-2024
ABŞ Polşadakı hərbi bazasını yüksək hazırlıq vəziyyətinə gətirib
13:27 / 22-11-2024
Türk ordusu daha beş terrorçunu zərərsizləşdirib
13:23 / 22-11-2024
Dövlət Xidməti daha 12 maşını satışa çıxarıb - Siyahı
13:21 / 22-11-2024
Putin Rusiyasını ifşa edən "Pis ruslar" kitabı nəşr olunub
13:09 / 22-11-2024
Putin nüvə silahından istifadə edə bilər - Xəbərdarlıq
13:02 / 22-11-2024
Keçmiş mərkəz direktoru vəzifəyə təyin olunub
12:53 / 22-11-2024
ABŞ rus ordusunu məğlub edə biləcək silah hazırlayıb
12:47 / 22-11-2024
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:35 / 22-11-2024
Ruslar bir məntəqəni işğal edib, daha səkkizinə doğru irəliləyir - Foto
12:23 / 22-11-2024
Dövlətə məxsus 35 su nəqliyyatı vasitəsi hərraca çıxarılıb - Siyahı
12:06 / 22-11-2024
İlham Əliyev İsrailin nəqliyyat və yol təhlükəsizliyi nazirini qəbul edib
12:00 / 22-11-2024
FIFA referisi Kamal Umudlu beynəlxalq oyuna təyinat alıb
11:54 / 22-11-2024
“Əmək miqrasiyası kvotasının müəyyən edilməsi Qaydası” dəyişib
11:45 / 22-11-2024
Polkovnikin oğlu ev dustaqlığına buraxılıb
11:09 / 22-11-2024
Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva sərgiləri ziyarət ediblər - Fotolar
11:05 / 22-11-2024
20 təyyarə və 6 döyüş gəmisi Tayvan sahillərinə yaxınlaşıb
11:01 / 22-11-2024
Dünyanın ən hündür və ən balaca qadını bir araya gəlib - Foto
10:38 / 22-11-2024
PSJ futbolçu ilə müqavilənin müddətini uzadacaq
10:21 / 22-11-2024
“Vətəndaş A” serialının rejissoru: "Həmin qeyri-etik ifadə montajda gözdən yayınıb"
10:04 / 22-11-2024
Klarnet ifaçısı aparıcıları hədələyib - Foto
12:28 / 18-11-2024
Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə
12:05 / 19-11-2024
MMC vətəndaşın mənzilini dağıdıb, indi də obyektini ələ keçirmək istəyir - Fotolar
13:32 / 21-11-2024
Dünyanın ən güclü donanmaları... - Qardaş Türkiyə siyahıda neçəncidir?
19:50 / 19-11-2024
Beynəlxalq Bank 272 min manat cərimələnib
16:45 / 20-11-2024
Nazir: "Regionlardakı bəzi poçt şöbələrinin bağlanması araşdırılacaq"
16:22 / 20-11-2024
“Real Betis” klubunun nümayəndəsi Bakıda nəyə təəccüblənib? - Foto
15:29 / 18-11-2024
Daha üç şəhərə konsul təyinatı olub - Siyahı
16:45 / 21-11-2024
Prezident iki Mərkəzi ləğv edib - Sərəncam
10:03 / 20-11-2024
Azərbaycan və Türkiyənin bələdiyyə təşkilatları arasında görüş keçirilib - Fotolar
17:09 / 18-11-2024
Deputatın oğlu yeni vəzifəyə təyin olunub
09:37 / 21-11-2024
Naxçıvan səhiyyəsində həbslər başlayıb
00:07 / 22-11-2024
Hikmət Hacıyev: “Politico”nun üzr istəməsini tələb edirik!”
Hacı Qurban Süleymani: Azərbaycanın Xorasandakı dili - Foto
Tarix: 14-04-2020 14:38 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İran İslam Respublikasında yaşayan dürlü Türk millətinin bir parçası da Xorasan türkləridir. Xorasan türkləri sıx halda Rəzəvi Xorasan, Quzey Xorasan və Gülüstan ostanında yaşayırlar. Xorasan türklərinin danışdığı dil türk dilidir və Oğuz yarımqrupuna daxildir. Türkmən və Azərbaycan dilləri arasında bir ləhcəyə sahib olan Xorasan türkcəsi Azərbaycan türkcəsinə daha yaxındır və Azərbaycan türkcəsini müşkülsüz anlayırlar.
Xorasan türkləri haqqında müxtəlif tədqiqatlar aparılıb. Tədqiqatçıların fikrincə, Xorasan türkləri İran əhalisinin 1 faizdən çoxunu təşkil edir. Cavad Heyyətin kitabında sayları 1, 500, 000 nəfər yazılıb, çox güman indi 2, 500, 000 nəfərdir. İranda son hesablamalarda 2, 000 000 nəfər kimi göstərilir.
Xorasan türklərinin dini İslam dinidir, şiədirlər. Xorasan türkləri Azadşəhr, Əliabad, Kətul, Şirvan, Kəlat, Nimdəşt, Bocnurd, İsfərayen, Nişapur, Cuveyn, Çağatay, Qocan, Dərgəz, Ramiyan şəhərlərində yaşayırlar.
Professor Gerhard Dörfer Xorasan türklərinin köklərinin Səlcuqlu türklərindən olduğunu və Toğrul bəylə İrana gəldiyini qeyd edir.
Nişapur Xorasan türklərinin min illik yurdudur. Saz ustası Rza Nəcəfi deyir ki, Şimali Rəzəvi Xorasanda və Nişapurda yaşayanların əksəriyyəti türkdür. Mövlana Cəlaləddin Ruminin və Xorasanda doğulmuş İzzəddin Həsənoğlunun dili Xorasan türkcəsidir.
Rza Nəcəfi daha sonra deyir ki, Azərbaycan sazı ilə bizim sazın fərqi yox. Mahnılarımız, qoşqularımız eyni. Biz Azərbaycan türkü ilə azərbaycani danışırıq.
Xorasan türklərindən biri dütar ustası Hacı Qurban Süleymanidir.
Hacı Qurban Süleymani 1 yanvar 1920-ci ildə Qacarlar məmləkətində, Xorasan əyalətinin Nişapur vilayətinin, Qoçan mahalının Borsalan kəndində anadan olmuşdu. Bərbər olan atası Kərbəlayı Ramazan ona kiçik yaşda bir dütar hədiyə etmişdi. O da yavaş-yavaş dınqıldadıb, öyrənməyə başladı. Atasının vəfatının ardından da Avaz Bəxşi, Qulamhüseyn Bəxşi Cəfərəbadi və Məhəmməd Keytakidən musiqi dərsləri aldı.
Sənətkar ailəsində doğulan və sənətkarlardan ustad dərsləri alan Qurban çox keçmədən el yığıncaqlarında tanınmağa başladı.
Borsalandan Əliabad kəndinə köçən Qurban Süleymani iyirmi yaşında dütar çalmağı tamam-kamal öyrəndi. 21 yaşında, Xorasanda xalq musiqiçilərinə verilən bəxşi (aşıq) ünvanına layiq görüldü.
Hacı Qurban Süleymani bir söhbətində, bəxşilik, musiqi mövzusunda mükəmməl bacarığı, istedadı, yetənəyi olanlara verilir, bu ünvanı qazananların musiqi bəstələməsi, bir alətdə çalması, musiqi aləti düzəldə bilməsi və deyişmələri, bütün dastanları bilməsi gərəkir, günümüzdə bəxşiliyə haqq qazanan çox şəxs yoxdur",- demişdir.
Hacı Qurban Süleymani Xorasanda işlənən hər üç dildə - Azərbaycan türkcəsi, fars və kürd dillərində məharətlə oxuyub, beləliklə, İranın özündə belə az oxunan havaları sərhədlərdən uzaqda tanıtdıra bilib. Onun ifasında yazılmış disklər tez bir zamanda dünyanı dolaşıb. ABŞ, Cənubi Amerika (Peru, Ekvador, Panama və s.) ölkələrində mükafat qazansa da, onu Fransada daha çox tanıyıb və seviblər. İranda isə şöhrət onun ünvanına ən sonda yetişib. Amma gec də olsa, o, ölkədə ənənəvi musiqinin ən yaxşı ifaçısı kimi təsdiq olunub və təltif edilib.
Mütəxəssislər onun ifasında həm də müasirlik elementlərini çox dəyərləndirirlər.
Fransanın Lion musiqi festivalında birinci yeri qazanıb. Almaniyada keçirilən festivalda isə ikinciliyə sahib olub.
Hacı Qurban Süleymani tez-tez Qoçan və İranın digər şəhərlərində keçirilən kütləvi konsertlərdə və şeir gecələrində çıxış edir; o, müxtəlif milli TV və radio proqramlarının tez-tez dəvət olunan qonağı və iştirakçı olurdu. O, dəfələrlə İran və dünyanın bir çox ölkələrində konsertlər vermişdi.
Hacı Qurban Süleymani müqəddəs Məkkəyi-mükərrəmi ziyarət etmişdi.
Hacı Qurban Süleymani doğulduğu kənddə 20 yanvar 2008-ci ildə, 87 yaşında ağciyər iltihabından vəfat edib. Bəzi qaynaqlara görə, vəfat edərkən 85 yaşı olub. Ölümünün ertəsi günündə cənazaəsi kənd qəbrstanlığında dəfn edilib.
Hacı Qurban Süleymaninin 14 uşağından bir oğlu və iki qızı ata sənəti, musiqiçilyi davam etdirlər. Vəfatından bir il əvvəl isə dütarını oğlu Əlirzaya bağışlayıb, yəni “buyur, indi də sənəti yaymaq növbəsi sənindir”.
Hacı Qurban Süleymani qələmə aldığı qoşma, gəraylı, təcnis, divani, bayatı, rübai, qəzəl və müxəmməslərlə Xorasan ədəbi mühitini, eləcə də yazılı və şifahi poeziyanın ən önəmli cəhətlərini ustalıqla mənimsəyən söz sənətkarı kimi öz məktəbini yaratmışdı. Onun xeyli şəyirdi vardı.
Hacı Qurban Süleymanin qeyri-adi səsi və çalğısı saz-söz sərrafı olan Xorasan ellərində yüksək dəyərləndirilir, ustad sənətkarın orijinal ifaçılığı və şairliyi heç kəslə müqayisə edilmirdi. Nə yaxşı ki, fitrət sahibinin lent yazıları Azərbaycanımızacan gəlib çatıb.
Hacı Qurban Süleymaninin dünyanın bir çox ölkələrində diski buraxılıb. Onun ifasında "Gəraylı", "Cabbar", "Qaraçı Bayır", "Təcnis", "Zarıncı Hüseyn yar", "Allah Məzar", "Zülfiqari", "Şahxətayi", "Cəfərqulu", "Baş Nadir yolu", "Döşürmə Nadir yolu", "Baş Hüseyn yar", "Durna", Naləş", “Hacıdolaq" və digər havacatlar lentə alınıb.
Ənvər Çingizoğlu, jurnalist-etnoqraf
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 14-04-2020 14:38 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İran İslam Respublikasında yaşayan dürlü Türk millətinin bir parçası da Xorasan türkləridir. Xorasan türkləri sıx halda Rəzəvi Xorasan, Quzey Xorasan və Gülüstan ostanında yaşayırlar. Xorasan türklərinin danışdığı dil türk dilidir və Oğuz yarımqrupuna daxildir. Türkmən və Azərbaycan dilləri arasında bir ləhcəyə sahib olan Xorasan türkcəsi Azərbaycan türkcəsinə daha yaxındır və Azərbaycan türkcəsini müşkülsüz anlayırlar.
Xorasan türkləri haqqında müxtəlif tədqiqatlar aparılıb. Tədqiqatçıların fikrincə, Xorasan türkləri İran əhalisinin 1 faizdən çoxunu təşkil edir. Cavad Heyyətin kitabında sayları 1, 500, 000 nəfər yazılıb, çox güman indi 2, 500, 000 nəfərdir. İranda son hesablamalarda 2, 000 000 nəfər kimi göstərilir.
Xorasan türklərinin dini İslam dinidir, şiədirlər. Xorasan türkləri Azadşəhr, Əliabad, Kətul, Şirvan, Kəlat, Nimdəşt, Bocnurd, İsfərayen, Nişapur, Cuveyn, Çağatay, Qocan, Dərgəz, Ramiyan şəhərlərində yaşayırlar.
Professor Gerhard Dörfer Xorasan türklərinin köklərinin Səlcuqlu türklərindən olduğunu və Toğrul bəylə İrana gəldiyini qeyd edir.
Nişapur Xorasan türklərinin min illik yurdudur. Saz ustası Rza Nəcəfi deyir ki, Şimali Rəzəvi Xorasanda və Nişapurda yaşayanların əksəriyyəti türkdür. Mövlana Cəlaləddin Ruminin və Xorasanda doğulmuş İzzəddin Həsənoğlunun dili Xorasan türkcəsidir.
Rza Nəcəfi daha sonra deyir ki, Azərbaycan sazı ilə bizim sazın fərqi yox. Mahnılarımız, qoşqularımız eyni. Biz Azərbaycan türkü ilə azərbaycani danışırıq.
Xorasan türklərindən biri dütar ustası Hacı Qurban Süleymanidir.
Hacı Qurban Süleymani 1 yanvar 1920-ci ildə Qacarlar məmləkətində, Xorasan əyalətinin Nişapur vilayətinin, Qoçan mahalının Borsalan kəndində anadan olmuşdu. Bərbər olan atası Kərbəlayı Ramazan ona kiçik yaşda bir dütar hədiyə etmişdi. O da yavaş-yavaş dınqıldadıb, öyrənməyə başladı. Atasının vəfatının ardından da Avaz Bəxşi, Qulamhüseyn Bəxşi Cəfərəbadi və Məhəmməd Keytakidən musiqi dərsləri aldı.
Sənətkar ailəsində doğulan və sənətkarlardan ustad dərsləri alan Qurban çox keçmədən el yığıncaqlarında tanınmağa başladı.
Borsalandan Əliabad kəndinə köçən Qurban Süleymani iyirmi yaşında dütar çalmağı tamam-kamal öyrəndi. 21 yaşında, Xorasanda xalq musiqiçilərinə verilən bəxşi (aşıq) ünvanına layiq görüldü.
Hacı Qurban Süleymani bir söhbətində, bəxşilik, musiqi mövzusunda mükəmməl bacarığı, istedadı, yetənəyi olanlara verilir, bu ünvanı qazananların musiqi bəstələməsi, bir alətdə çalması, musiqi aləti düzəldə bilməsi və deyişmələri, bütün dastanları bilməsi gərəkir, günümüzdə bəxşiliyə haqq qazanan çox şəxs yoxdur",- demişdir.
Hacı Qurban Süleymani Xorasanda işlənən hər üç dildə - Azərbaycan türkcəsi, fars və kürd dillərində məharətlə oxuyub, beləliklə, İranın özündə belə az oxunan havaları sərhədlərdən uzaqda tanıtdıra bilib. Onun ifasında yazılmış disklər tez bir zamanda dünyanı dolaşıb. ABŞ, Cənubi Amerika (Peru, Ekvador, Panama və s.) ölkələrində mükafat qazansa da, onu Fransada daha çox tanıyıb və seviblər. İranda isə şöhrət onun ünvanına ən sonda yetişib. Amma gec də olsa, o, ölkədə ənənəvi musiqinin ən yaxşı ifaçısı kimi təsdiq olunub və təltif edilib.
Mütəxəssislər onun ifasında həm də müasirlik elementlərini çox dəyərləndirirlər.
Fransanın Lion musiqi festivalında birinci yeri qazanıb. Almaniyada keçirilən festivalda isə ikinciliyə sahib olub.
Hacı Qurban Süleymani tez-tez Qoçan və İranın digər şəhərlərində keçirilən kütləvi konsertlərdə və şeir gecələrində çıxış edir; o, müxtəlif milli TV və radio proqramlarının tez-tez dəvət olunan qonağı və iştirakçı olurdu. O, dəfələrlə İran və dünyanın bir çox ölkələrində konsertlər vermişdi.
Hacı Qurban Süleymani müqəddəs Məkkəyi-mükərrəmi ziyarət etmişdi.
Hacı Qurban Süleymani doğulduğu kənddə 20 yanvar 2008-ci ildə, 87 yaşında ağciyər iltihabından vəfat edib. Bəzi qaynaqlara görə, vəfat edərkən 85 yaşı olub. Ölümünün ertəsi günündə cənazaəsi kənd qəbrstanlığında dəfn edilib.
Hacı Qurban Süleymaninin 14 uşağından bir oğlu və iki qızı ata sənəti, musiqiçilyi davam etdirlər. Vəfatından bir il əvvəl isə dütarını oğlu Əlirzaya bağışlayıb, yəni “buyur, indi də sənəti yaymaq növbəsi sənindir”.
Hacı Qurban Süleymani qələmə aldığı qoşma, gəraylı, təcnis, divani, bayatı, rübai, qəzəl və müxəmməslərlə Xorasan ədəbi mühitini, eləcə də yazılı və şifahi poeziyanın ən önəmli cəhətlərini ustalıqla mənimsəyən söz sənətkarı kimi öz məktəbini yaratmışdı. Onun xeyli şəyirdi vardı.
Hacı Qurban Süleymanin qeyri-adi səsi və çalğısı saz-söz sərrafı olan Xorasan ellərində yüksək dəyərləndirilir, ustad sənətkarın orijinal ifaçılığı və şairliyi heç kəslə müqayisə edilmirdi. Nə yaxşı ki, fitrət sahibinin lent yazıları Azərbaycanımızacan gəlib çatıb.
Hacı Qurban Süleymaninin dünyanın bir çox ölkələrində diski buraxılıb. Onun ifasında "Gəraylı", "Cabbar", "Qaraçı Bayır", "Təcnis", "Zarıncı Hüseyn yar", "Allah Məzar", "Zülfiqari", "Şahxətayi", "Cəfərqulu", "Baş Nadir yolu", "Döşürmə Nadir yolu", "Baş Hüseyn yar", "Durna", Naləş", “Hacıdolaq" və digər havacatlar lentə alınıb.
Ənvər Çingizoğlu, jurnalist-etnoqraf
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
