Fanatizm və feminizm: iki ziddiyyət - Fotolar
Tarix: 16-07-2020 12:01 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Fanatizm və feminizm: iki ziddiyyət

XX əsrdə İranda bir çox qadın təşkilatları yaranmışdı. Bu təşkilatlar öz proqramına qadının ictimai həyata cəlb edilməsi kimi mühüm və olduqca çətin bir vəzifəni də daxil etmişdi. Fanatik adətlər, ağır güzəran, savadsızlıq, ictimai həyatdan təcrid olunmuş şəraitdə yaşamaq, cəmiyyətdə qadın sərbəstliyinə etimadsızlıq üzündən bu zümrənin sosial həyatdan kənarda qalması onların şəxsi həyatı üçün bir sıra çətinliklər yaratmışdı və təşkilatlar bu problemləri qaldırmaq, xalqa çatdırmaq yolunda mühüm addımlar atmışdılar. Qadın təşkilatlarının yaradıcılarından biri də Mahnaz Əmir İbrahimi idi. Kimdir bu qadın?

Mahnaz xanım Qacar elinin Qovanlı oymağına məxsusdur. Ulu babası Mеhdiqulu xan Məhəmmədhəsən xan Qacarlar dövlətinin yaradıcılarından və Ağaməhəmməd şah Qacarın kiçik qardaşı idi.

Mеhdiqulu xan Asiya xanım Məhəmməd xan qızı Dəvəli ilə ailə qurmuşdu. Məhəmməd İbrahim xan, Məhəmməd Kərim xan adlı оğulları vardı.

Məhəmməd İbrahim xan Mеhdiqulu xan oğlu Tehran şəhərində dоğulmuşdu. Mükəmməl ailə təlim-tərbiyəsi, təhsili almışdı.

Fanatizm və feminizm: iki ziddiyyət

Məhəmməd İbrahim xan sərkərdə idi.

Məhəmməd İbrahim xan Qacar 1825-ci ildə Tehran şəhərində vəfat edib.

Məhəmməd İbrahim xanın törəməsi Əmir İbrahimi sоyadını daşıyır.

Məhəmməd İbrahim xan öncə bir nеçə arvadla, sоnra Fətəli şahın qızı Hümayun Sultan xanımla ailə qurmuşdu. Məhəmmədkərim xan, Məhəmmədrəhim xan, Zеynalabdin xan, Nəsrulla xan, Rüstəm xan, Xоsrоv xan, Musa xan, İsmayıl xan, Şahrux xan, Əsədulla xan, Əliməhəmməd xan, Əliqulu xan, İsa xan, Məhəmmədtağı xan, Qulamhüsеyn xan, Qulaməli xan, Məhəmmədhəsən xan, Əbdürrəhim xan, Ələkbər xan, Bəhram xan, Xudaverdi xan, şahzadədən isə Əmir Abbasqulu xan, Əmir Əbülfət xan adlı оğulları vardı.

Əmir Məhəmmədibrahim xanın yеddinci оğlu Musa xan Kеrman şəhərində anadan olmuşdu. Mükəmməl mədrəsə təhsili almışdı. Müqəddəs Məkkəyi-mükərrəmi ziyarət etmişdi.

Hacı Musa xanın Həsən xan adlı oğlu və bir neçə qızı vardı.

Həsən xan Hacı Musa xan oğlu Kеrman şəhərində doğulmuşdu. İbtidai təhsilini ailə şəraitində almışdı. Sonra mədrəsədə oxumuşdu. Savadlı olduğundan mirzə ünvanı daşıyırdı. Şah tərəfindən isə Muxtarülmülk ləqəbinə layiq görülmüşdü.

Fanatizm və feminizm: iki ziddiyyət

Mirzə Həsən xan Muxtarülmülk bir müddət Kerman şəhərini idarə etmişdi. 1904-cü ildə şahzadə Əlinağı mirzə Rüknüddövlə Kermana vali təyin ediləndə, Muxtarülmülk şəhərin kələntəri olmuşdu. Rüknüddövlədən sonra Kermana vali şahzadə Əzizulla mirzə Zəfərüssəltənə təyin edilmişdi. Zəfərüssəltənə Muxtarülmülkü işdən kənarlaşdırmaqla yanaşı onun məxsus olduğu şeyxiyyə təriqətinin kərimxani qolunu Kermanda sıxışdırmışdı.

Mirzə Həsən xan Muxtarülmülk İran Milli Məclisinin 6-cı çağırışına Kermandan nümayəndə seçilmişdi.

Mirzə Həsən xanın Məcid xan adlı oğlu vardı.

Məcid xan Mirzə Həsən xan Əmir İbrahimi Kеrman şəhərində dünyaya gəlmişdi. Mükəmməl mədrəsə təhsili almışdı. Sonra Fransaya yollanmış, Parisdə musiqi təhsili almışdı.

Mirzə Məcid xan Fərdus xanım Nəfisi ilə ailə qurmuşdu. Nəfisilərin son nümayəndələri bəhai idilər. Üç oğlu və Mahnaz xanım adlı qızı var.

Fanatizm və feminizm: iki ziddiyyət

Mahnaz xanım Əmir İbrahimi 1940-cı ildə İranın Kerman şəhərində dünyaya göz açmışdı. Atası şeyxiyyə, anası bəhai idi. Onun 11 yaşı olanda anası atasından ayrılıb, ABŞ-a yollandı. Mahnaz anası ilə getməli oldu. Orta məktəbi San-Fransiskoda oxudu. Sonra San-Fransisko universitetində və daha sonra Boulderdə Kolorodo universitetində ali təhsil aldı.

Mahnaz Əmir İbrahimi 1965-1966-cı illərdə Kolorodo universitetində redaktor asisenti kimi çalışmışdı. İngilis dilində tezislər hazırlayırdı.

Mahnaz Əmir İbrahimi 1966-1967-cı illərdə Kolorodo universitetində lektor kimi tələbələrə ədəbiyyat öyrədirdi.

Mahnaz Əmir İbrahimi 1967-ci ildə İrana döndü. Ədəbiyyat professoru kimi Tehran Milli universitetində dərs deməyə başladı. Bu universitetdə professor-mühazirəçi kimi 1968-ci ilədək fəaliyyət göstərdi.
Mahnaz Əmir İbrahimi 1968-1970-cı illərdə Tehran Milli universitetinin ingilis dili fakültəsində dekan kimi çalışdı.

Fanatizm və feminizm: iki ziddiyyət

Mahnaz Əmir İbrahimi 1970-1979-cu illərdə İran Qadın təşkilatının baş katibi olmuşdu. O, öyrətməyə çalışırdı ki, feminizm kişilərə deyil, patriarxata qarşı mübarizədir. Bu, ictimai həyatın istənilən sahəsində – siyasətdə, ailədə, biznesdə hakimiyyətin kişilərin əlində cəmləşdiyi sistemə qarşı mübarizədir. Yazırdı ki, ümumiyyətlə din və feminizm bir-birinə zidd anlayışlardır. Ona görə İranda bərabərhüquqluluq ideyasını tanıyan, amma feminist kimi qəbul edilməsini istəməyən qadınlar var. Bu, feminizm anlayışının tez-tez marqinallaşdırılması, feminist qadınların şəxsi həyatda bəxti gətirməyən aqressiv qadın kimi təqdim olunması səbəbindən baş verir.

Mahnaz Əmir İbrahimi 1976-1978-ci illərdə İranın Qadın işləri üzrə naziri vəzifəsində çalışmışdı.

Mahnaz Əmir İbrahimiyə görə, insanlar müxtəlif «niqab» - qrimlərdən istifadə edərək öz surətlərini sanki dəyişmiş qorxu, zəhm kimi «Dünya» adlı başqası üçün çətinliklər yaratmışdır. Əxlaqi - mənəvi göstərişlər yazılmamış qanunlarla kişi və qadınlar üçün – cinsi ayrıseçkilik- (gender fərqi) bir tərəfdə Vahid Allah xofu yaratmışdır (bu kişi göstəricisidir). Bu tip qorxular yaratmaqla, insanlar yenə də başqasına, bəzən özünə də çətinlik yaratmaq ideyasına qulluq edirdilər.

Mahnaz Əmir İbrahimi 1978-ci ildə ABŞ-a döndü. Amma İranın qadın hüquqlarının müdafiəsindən əl çəkmədi.

Mahnaz Əmir İbrahimi 1979-1981-ci illərdə Kaliforniyanın Palo-Alto şəhərində qadın hüquqları üzrə məsləhətçi kimi işləmişdi.

Mahnaz Əmir İbrahimi 1981-ci ildə İran Tədqiqatları Fondunun əsasını qoydu və günümüzədək icraçı direktorudur.

Mahnaz Əmir İbrahimi 1989-1996-cı illərdə Qlobal Bacılıq İnstitutunun (Sisterhood Is Global Institute) vitse-prezidenti işləmişdi.

Mahnaz Əmir İbrahimi 1992-1996-cı illərdə Qlobal Bacılıq İnstitutunun (Sisterhood Is Global Institute) icraçı direktoru idi.

Mahnaz Əmir İbrahimi 1996-1999-cu illərdə Qlobal Bacılıq İnstitutunun (Sisterhood Is Global Institute) prezidenti işləmişdi.

Fanatizm və feminizm: iki ziddiyyət

Mahnaz Əmir İbrahimi 2000-ci ildən günümüzədək Qadınların Hüquq, Tərəqqi və Sülh tərəfdaşlığı Fondunun yaradıcısı və prezidentidir. Ona görə, qloballaşma prosesində müasir mədəniyyətlərdə və onun inkişafında ən başlanğıc və əsas qüvvələrdən biri sayılan müxtəliflik nədir? Bu etnik, milli, konfessional və bu kimi müxtəlif ənənələrin qarşılıqlı mövcudluğu və dialoq problemidir. Eyni bərabərlik ideyasına söykənən bu baxışlar müasir dünyada (əsas da Qərbi Avropada və ABŞ-da) yayılmış multimədəni cəmiyyətin konsepsiyasını təşkil edir. Bu prosesin bir qolu da - Gender dialoqudur. Çoxölçülü, müxtəlif, fərqli mədəniyyətlərin mövcudluğu məhz dialoqun nəticəsidir.

Mahnaz Əmir İbrahimi Qulamrza Əfxəmi ilə həyat qurub. Bir oğlu və iki nəvəsi var.

O, bütün ömrünü İran qadınının maariflənməsinə, azadlığına həsr edən Mahnaz Əmir İbrahimi hələ də mübarizə aparır..

Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGZİOĞLU



Bölməyə aid digər xəbərlər
bütün xəbərlər