10:29 / 14-09-2025
Dünya çempionatı Bakıda keçiriləcək
10:10 / 14-09-2025
Bayramov Fövqəladə Ərəb-İslam Sammitində iştirak edəcək
10:05 / 14-09-2025
İki qəzada üç nəfər həyatını itirib
20:48 / 13-09-2025
Deputat 120 şagirdə məktəb ləvazimatları verib - Fotolar
18:41 / 13-09-2025
Xocalının Daşbulaq kəndinə ilk köç olub - (Yenilənib)
16:41 / 13-09-2025
İqtisadi Şuranın iclası keçirilib - Fotolar
15:55 / 13-09-2025
“Space TV”nin yayımı 6 saatlıq dayandırılacaq
15:48 / 13-09-2025
Sabah Bakıda intensiv yağış yağacaq - Xəbərdarlıq
15:44 / 13-09-2025
Sosial şəbəkələrdə dələduzluq edən şəxs saxlanılıb
13:27 / 13-09-2025
İlk köç karvanı Xocalının Seyidbəyli kəndinə çatıb - (Yenilənib)
12:30 / 13-09-2025
Bakıda tikinti şirkətinin rəhbəri axtarışa verilib
12:25 / 13-09-2025
"Vüsal 300" kimi tanınan iş adamına cinayət işi açılıb
12:21 / 13-09-2025
"Sonsuz qardaşlıq - IV" çoxmillətli birgə təlimi davam edir
11:12 / 13-09-2025
Sosial şəbəkələrdə dələduzluq edən şəxs saxlanılıb
09:29 / 13-09-2025
Kamçatkada 7,1 maqnitudalı zəlzələ olub
23:44 / 12-09-2025
Aİ Rusiyaya qarşı sanksiyaların müddətini uzadıb
22:10 / 12-09-2025
Salyanda 62 yaşlı kişi güllələnib
18:29 / 12-09-2025
Külək Yasamalda yaşayış binasında təhlükəli vəziyyət yaradıb - Video
18:00 / 12-09-2025
“Slavyanka” sularından kəskin qoxu gəlir - AQTA məsələni araşdırır
17:50 / 12-09-2025
Sədr müavini: "Metroda gələcəkdə diferensial qiymət artımı ola bilər"
17:40 / 12-09-2025
Xocalının daha iki kəndinə köç olacaq
17:23 / 12-09-2025
Xırdalan–Sumqayıt–Xırdalan xətti üzrə sərnişin qatarlarının fəaliyyəti dayandırılır
17:12 / 12-09-2025
Premyer Liqada V və VI turun oyun proqramı açıqlanıb
17:01 / 12-09-2025
Donald Tramp: "Biz çox sərt hərəkət etməli olacağıq"
16:55 / 12-09-2025
Milli Süni İntellekt Mərkəzinə direktor təyin olunub
16:15 / 12-09-2025
BDU-da bəzi ixtisaslar üzrə dərslər 4 gün keçiriləcək
15:54 / 12-09-2025
Azərbaycanlı girovların öldürülməsi üzrə sənədlər elan olunub
15:43 / 12-09-2025
Kürşad Zorlu Naxçıvana gəlib - Yenilənib
15:33 / 12-09-2025
Qobustanda şəhidlə vida mərasimi olub
06:10 / 11-09-2025
Qarabağa növbəti köç karvanları gedib - (Yenilənib)
10:19 / 10-09-2025
Putin müharibəni genişləndirir, növbəti hədəf Polşadır
13:31 / 11-09-2025
Professor: Hər iki ölkədə sülhə qarşı çıxanlar var
22:00 / 09-09-2025
DÇ-2026: Azərbaycan millisi bir xal qazanıb
21:32 / 10-09-2025
"Neftçi" Ramil Şeydayevlə yollarını ayırıb
13:08 / 09-09-2025
Cəlaloğlu: Azərbaycan və Ermənistan arasında əməkdaşlıq formasına keçid baş verib
14:28 / 10-09-2025
Zülfüqarov: Rusiya ilə münasibətlərimiz əvvəlki səviyyəyə qayıtmayacaq
18:29 / 12-09-2025
Külək Yasamalda yaşayış binasında təhlükəli vəziyyət yaradıb - Video
17:29 / 10-09-2025
Hacıyev dövlət katibinin müavini ilə ABŞ-Azərbaycan münasibətlərini müzakirə edib
23:25 / 09-09-2025
Rəsmi Bakı: "Qətərə qarşı bugünkü hücumdan dərin narahatıq"
09:46 / 11-09-2025
Marsda həyat izləri aşkar ediblər
10:50 / 12-09-2025
Zülfüqarov: Regiondankənar qüvvələr Ermənistana təzyiqlər göstərirlər
Müsəddiqin silahdaşı - Ənvər Çingizoğlu yazır
Tarix: 02-08-2020 09:37 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İran tarixində və taleyüklü məsələlərin həllində müstəsna xidmətləri olan bir sıra tarixi şəxsiyyətlər, görkəmli siyasət və dövlət adamları olub. Onlar zaman-zaman xalqın tarixində gördükləri böyük işlər və əməllərlə yadda qalıblar. Belə tarixi şəxsiyyətlərdən biri də görkəmli dövlət xadimi və dünya miqyaslı siyasətçi Şəmsəddin Əmir Əlayidir.
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi 1900-cü ildə Tehran şəhərində doğulub. O, Ələkbər xan Nəcdüddövlənin oğlu və Məhəmmədrəhim xan Əlaüddövlənin nəticəsidir. Qacar elinin Dəvəli oymağına bağlıdır. O, Tehranın Senluyis məktəbində, Darülfünunda və Hüquq məktəbində təhsil alıb və təhsilini davam etmək üçün 1930-cu ildə Avropaya gedib (Baqir Aqili, Ruzşumari tarix əz məşrutə ta inqilabi-islami İran, I cild, Tehran, "Narmək", s.205) və bakalavr diplomunu Parisin Monpulye universitetindən əldə edib. (Nəsrulla Şiftə, Ricali beduni masəki İran, Tehran, 1331, s.43) Fransada bakalavr ixtisasını bitirəndən sonra öz iranlı həmsiniflərilə yanaşı “İran partiyası”nı yaradıb. (Yervand İbrahimyan, İran beyn du inqilab, Tehran, s. 298)
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi jurnalistika ilə də məşğul olurdu. O, “Məcmueyi Hüquqi” adlı bir jurnalda bir çox dəyərli məqalələr yazıb və bu jurnalın fəal müəlliflərindən biri olub. (Baqir Aqili, Xatirat yek nəxost vəzir, Tehran, s.92-93) O, İrana gəlib və məhkəmədə qısa bir müddət işləyəndən sonra Əliəkbər Davərin tapşırığı ilə Maliyyə nazirliyində işə qəbul olunub, Davər öləndən sonra məhkəməyə qayıdıb və 1943-cü ildə dövlət işçiləri üzrə məhkəməyə hakim seçilib. İqtisadi korrupsiyanın əleyhinə çalışıb və elə bu mövqeyinə görə işdən azad olunub.
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi 1944-cü ildə “İran partiyasını” tərk edib. (Yervand İbrahimyan, İran beyn du inqilab, Tehran, s.298) Həmin il Kənd Təsərrüfatı nazirliyinin başçısı kimi Nazirlər Kabinetinə daxil olub və kabinə dəyişikliyi zamanı bu quruma nazir seçilib. O, 1944-cü ildə Əhməd Qəvamın II kabinəsində öz vəzifəsinə davam edib. Bir müddətdən sonra Rza şahın cənazəsinin Misirdən İrana gətirilməsinə və İranda dəfn olmasına müxalif olan Şəmsəddin xan Əmir Əlayi öz mövqeyinə görə kabinədən istefa verib. Əhməd Qəvamın kabinəsi süqut edəndən sonra, hakimiyyətə gələn general-leytenant Hacı Əli Rəzmara Şəmsəddin Əmir Əlayini bir düzgün və ləyaqətli adam kimi tanıyaraq onu öz kabinəsinə üzv olmağa dəvət edib və Əmir Əlayi bu dəvəti qəbul etməyib. (Amuzqar Cahangir, Fəraz və fərud dudmani Pəhləvi, tərcümə Ərdəşir Lütfəliyan, Nəşri mərkəzi tərcümə və nəşri kitab, Tehran, sali75, s.536)
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi 1950-ci il H. Rəzmara kabinəsi iş üstə olan zaman M. Müsəddiqin icazəsilə Gilan əyalətinə vali təyin edilib (Baqir Aqili, Ruzşumari tarix əz məşrutə ta inqilabi-islami İran, I cild, Tehran, "Narmək", s.206) və H. Rəzmara öldürüləndən sonra Hüseyn Əlanın ilk kabinəsində Maliyyə naziri vəzifəsində çalışıb. (Hərui Mehdi, Səmia Əhməd, gös.əsəri, s.472) O, Əla kabinəsində “Milli cəbhə” partiyasından olan tək üzvü hesab olunurdu. (Şiftə, gös. əsəri, s. 44)
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi 1952-ci ildə Dr. M. Müsəddiqin kabinəsində də Maliyyə naziri təyin edilib. (Baqir Aqili, Ruzşumari tarix əz məşrutə ta inqilabi-islami İran, I cild, Tehran, "Narmək", s.449) Həmin ildə də eyni zamanda Xuzestan əyalətində kabinənin özəl məmuru kimi VI əyalətin valisi seçilib və həmçinin neft təsərrüfatının milliləşdirilməsində tam ixtiyarlı kabinə nümayəndəsi olub. (Əmir Əlayi Şəmsəddin, Xaliyi yəd əz şirkəti neft ingilis və İran, İntişarati kitabfüruşi Dehxuda, Tehran, 1357, s.5) Çox keçməmiş Fəzlullah Zahidinin yerinə Müsəddiq kabinəsinin Daxili işlər naziri seçilib. (Hərui Mehdi, Səmia Əhməd, gös.əsəri, s.473) Eyni ildə də M. Müsəddiq kabinəsində dəyişiklik baş verməsi nəticəsində Ədliyyə naziri olub. (Baqir Aqili, Ruzşumari tarix əz məşrutə ta inqilabi-islami İran, I cild, Tehran, "Narmək", s 457)
1953-cü ildə baş verən hadisələr şahı rahatsız edirdi. Şah sarayı məhkəmədə nüfuz tapmadığına görə (Tuluyi Məhəmməd, Baziqrani əsri Pəhləvi: Əz Füruği ta Fərdust, II cild, Nəşri Ülum, Tehran, Sali 83, s.859); Əmir Əlayi ilə şahın yaxşı münasibəti yox idi və elə bu səbəbdən şah ona güvənmirdi. (Yenə orda, I cild, s.335)
1953-cü ildə Şəmsəddin Əmir Əlayı ilə Ayətulla Kaşanı arasında ixtilaf yaranıb. Bu səbəbdən Məhəmməd Müsəddiq məcburi halda onu işdən azad edib. Bu hadisədən sonra Əmir Əlayı səlahiyyətli səfir kimi Belçikaya göndərilib və həmin ilin avqust ayının 28-ə qədər bu vəzifədə işləyib. (Baqir Aqili, Ruzşumari tarix əz məşrutə ta inqilabi-islami İran, I cild, Tehran, "Narmək", s 457) O, bir müddət Avropada yaşadıqdan sonra İrana qayıdıb. İranın xarici ölkələrdə olan 5 nümayəndəsi ilə yanaşı onu da səfirlikdən geri çağırmışdılar. Səbəb sadə idi. Devrilmiş Məhəmməd Müsəddiqi müdafiə etdiyinə görə İrana çağırılıb və işdən azad olunub. (Huşəng Məhdəvi Əbdülrza, Siyasiyi xarici İran dər dövrani Pəhləvi, Tehran, Nəşri-Peykan, Sali 80, çapi pəncüm, s.220)
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi İranda öz fəaliyyətini hakimiyyətə qarşı davam etdirib. Nəhayət 1955-ci ildə yaxalanıb və sonra Cənuba sürgün olunub. (Baqir Aqili, Ruzşumari tarix əz məşrutə ta inqilabi-islami İran, II cild, Tehran, "Narmək", s.52) Dustaqlıqdan azad olunandan sonra Avropaya yollanıb, təhsilini davam etdirib və iki dəfə Sarbonna Univesitetindən doktorluq diplomunu almağa nail olub. O, “Milli cəbhə” partıyasının rəhbərlərindən və M. Müsəddiqin yaxın adamlarından və dəstəkçilərindən idi. (Siyasət və sazmani hizbi Tude əz ağaz ta fəripaşi, I cild, Tehran, 1370, s.150)
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi 1961-ci ildə “Milli cəbhə” partiyasının rəhbərlərinin biri kimi Tehran Universitetində və oktyabr ayının 16-da Tehran əhalisi tərəfindən baş verən aksıyada iştirak edib. (Hərui Mehdi, Səmia Əhməd, gös.əsəri, s.204-390)
İslam inqilabı uğur qazanandan və şah süqut edəndən sonra mühəndis Mehdi Bazərqan kabinəsinin Xarici işlər naziri idi. Kərim Səncabi Fransada yaşayan yaxşı və alıcənab adam kimi tanınan Şəmsəddin xan Əmir Əlayini Parısdə İran səfiri vəzifəsində işləməyi təklif edəndən sonra o, bu təklifi qəbul edib. (Müsəddiq həm milli bud, həm müsəlman, Risaleyi doktor Məhəmməd Müsəddiq, tərcümeyi doktor Şəmsəddin Əmir Əlayi, İntişarati Mitra, Tehran, Sali 70, s.4.) 1980-ci ildə Xarici işlər naziri olan Sadiq Qütbzadə ilə ixtilafa düşərək istefa verərək İrana dönüb.
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi xeyli kitab yazıb. O, dünyanın bənzərsiz, böyük amalları və misilsiz əməlləri ilə seçilən siyasət adamı idi. Doktor Əlayi tək İran səviyyəsində deyil, hətta Qərb miqyasında sözünün keçəri, çəkisi olan lider idi.
Dr. Şəmsəddin xan Əmir Əlayi İranda bir neçə il yaşayandan sonra 1373-cü ildə (1994-cü ildə-Ə.Ç.) həyatını dəyişib. (Baqir Aqili, Ruzşumari tarix əz məşrutə ta inqilabi-islami İran, II cild, Tehran, "Narmək", s.207)
Dr. Şəmsəddin xan Əmir Əlayi siyasi uzaqgörənliyi, fitri istedadı, müdrikliyi, ölçülüb-biçilmiş qərarları, qətiyyətliliyi, siyasi iradəsi, dərin zəkası, ensiklopedik biliyə malik olması, geniş dünyagörüşü, milli maraqlara əsaslanması, tarixi şəraitdən düzgün baş çıxarması, zaman və məkan amilini obyektiv qiymətləndirməsi, dözüm və səbrliliyi, nəzəriyyəyə istinad etməsi və praktik həyatdan baş çıxarması – bir sözlə, fenomenal şəxsi keyfiyyətləri onu qüdrətli siyasi və dövlət xadimi səviyyəsinə ucaldıb.
İran xalqının yaddaşında dürüst və çevik dövlət xadimi, milli lider və xalq məhəbbətini qazanan lider kimi qalıb. Xalqın tarixi taleyində, mənəvi, siyasi və ictimai həyatında, dövlət quruculuğunda onun qədər misilsiz xidmətlər göstərən ikinci dövlət adamı tapmaq mümkün deyildir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 02-08-2020 09:37 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
İran tarixində və taleyüklü məsələlərin həllində müstəsna xidmətləri olan bir sıra tarixi şəxsiyyətlər, görkəmli siyasət və dövlət adamları olub. Onlar zaman-zaman xalqın tarixində gördükləri böyük işlər və əməllərlə yadda qalıblar. Belə tarixi şəxsiyyətlərdən biri də görkəmli dövlət xadimi və dünya miqyaslı siyasətçi Şəmsəddin Əmir Əlayidir.
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi 1900-cü ildə Tehran şəhərində doğulub. O, Ələkbər xan Nəcdüddövlənin oğlu və Məhəmmədrəhim xan Əlaüddövlənin nəticəsidir. Qacar elinin Dəvəli oymağına bağlıdır. O, Tehranın Senluyis məktəbində, Darülfünunda və Hüquq məktəbində təhsil alıb və təhsilini davam etmək üçün 1930-cu ildə Avropaya gedib (Baqir Aqili, Ruzşumari tarix əz məşrutə ta inqilabi-islami İran, I cild, Tehran, "Narmək", s.205) və bakalavr diplomunu Parisin Monpulye universitetindən əldə edib. (Nəsrulla Şiftə, Ricali beduni masəki İran, Tehran, 1331, s.43) Fransada bakalavr ixtisasını bitirəndən sonra öz iranlı həmsiniflərilə yanaşı “İran partiyası”nı yaradıb. (Yervand İbrahimyan, İran beyn du inqilab, Tehran, s. 298)
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi jurnalistika ilə də məşğul olurdu. O, “Məcmueyi Hüquqi” adlı bir jurnalda bir çox dəyərli məqalələr yazıb və bu jurnalın fəal müəlliflərindən biri olub. (Baqir Aqili, Xatirat yek nəxost vəzir, Tehran, s.92-93) O, İrana gəlib və məhkəmədə qısa bir müddət işləyəndən sonra Əliəkbər Davərin tapşırığı ilə Maliyyə nazirliyində işə qəbul olunub, Davər öləndən sonra məhkəməyə qayıdıb və 1943-cü ildə dövlət işçiləri üzrə məhkəməyə hakim seçilib. İqtisadi korrupsiyanın əleyhinə çalışıb və elə bu mövqeyinə görə işdən azad olunub.
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi 1944-cü ildə “İran partiyasını” tərk edib. (Yervand İbrahimyan, İran beyn du inqilab, Tehran, s.298) Həmin il Kənd Təsərrüfatı nazirliyinin başçısı kimi Nazirlər Kabinetinə daxil olub və kabinə dəyişikliyi zamanı bu quruma nazir seçilib. O, 1944-cü ildə Əhməd Qəvamın II kabinəsində öz vəzifəsinə davam edib. Bir müddətdən sonra Rza şahın cənazəsinin Misirdən İrana gətirilməsinə və İranda dəfn olmasına müxalif olan Şəmsəddin xan Əmir Əlayi öz mövqeyinə görə kabinədən istefa verib. Əhməd Qəvamın kabinəsi süqut edəndən sonra, hakimiyyətə gələn general-leytenant Hacı Əli Rəzmara Şəmsəddin Əmir Əlayini bir düzgün və ləyaqətli adam kimi tanıyaraq onu öz kabinəsinə üzv olmağa dəvət edib və Əmir Əlayi bu dəvəti qəbul etməyib. (Amuzqar Cahangir, Fəraz və fərud dudmani Pəhləvi, tərcümə Ərdəşir Lütfəliyan, Nəşri mərkəzi tərcümə və nəşri kitab, Tehran, sali75, s.536)
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi 1950-ci il H. Rəzmara kabinəsi iş üstə olan zaman M. Müsəddiqin icazəsilə Gilan əyalətinə vali təyin edilib (Baqir Aqili, Ruzşumari tarix əz məşrutə ta inqilabi-islami İran, I cild, Tehran, "Narmək", s.206) və H. Rəzmara öldürüləndən sonra Hüseyn Əlanın ilk kabinəsində Maliyyə naziri vəzifəsində çalışıb. (Hərui Mehdi, Səmia Əhməd, gös.əsəri, s.472) O, Əla kabinəsində “Milli cəbhə” partiyasından olan tək üzvü hesab olunurdu. (Şiftə, gös. əsəri, s. 44)
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi 1952-ci ildə Dr. M. Müsəddiqin kabinəsində də Maliyyə naziri təyin edilib. (Baqir Aqili, Ruzşumari tarix əz məşrutə ta inqilabi-islami İran, I cild, Tehran, "Narmək", s.449) Həmin ildə də eyni zamanda Xuzestan əyalətində kabinənin özəl məmuru kimi VI əyalətin valisi seçilib və həmçinin neft təsərrüfatının milliləşdirilməsində tam ixtiyarlı kabinə nümayəndəsi olub. (Əmir Əlayi Şəmsəddin, Xaliyi yəd əz şirkəti neft ingilis və İran, İntişarati kitabfüruşi Dehxuda, Tehran, 1357, s.5) Çox keçməmiş Fəzlullah Zahidinin yerinə Müsəddiq kabinəsinin Daxili işlər naziri seçilib. (Hərui Mehdi, Səmia Əhməd, gös.əsəri, s.473) Eyni ildə də M. Müsəddiq kabinəsində dəyişiklik baş verməsi nəticəsində Ədliyyə naziri olub. (Baqir Aqili, Ruzşumari tarix əz məşrutə ta inqilabi-islami İran, I cild, Tehran, "Narmək", s 457)
1953-cü ildə baş verən hadisələr şahı rahatsız edirdi. Şah sarayı məhkəmədə nüfuz tapmadığına görə (Tuluyi Məhəmməd, Baziqrani əsri Pəhləvi: Əz Füruği ta Fərdust, II cild, Nəşri Ülum, Tehran, Sali 83, s.859); Əmir Əlayi ilə şahın yaxşı münasibəti yox idi və elə bu səbəbdən şah ona güvənmirdi. (Yenə orda, I cild, s.335)
1953-cü ildə Şəmsəddin Əmir Əlayı ilə Ayətulla Kaşanı arasında ixtilaf yaranıb. Bu səbəbdən Məhəmməd Müsəddiq məcburi halda onu işdən azad edib. Bu hadisədən sonra Əmir Əlayı səlahiyyətli səfir kimi Belçikaya göndərilib və həmin ilin avqust ayının 28-ə qədər bu vəzifədə işləyib. (Baqir Aqili, Ruzşumari tarix əz məşrutə ta inqilabi-islami İran, I cild, Tehran, "Narmək", s 457) O, bir müddət Avropada yaşadıqdan sonra İrana qayıdıb. İranın xarici ölkələrdə olan 5 nümayəndəsi ilə yanaşı onu da səfirlikdən geri çağırmışdılar. Səbəb sadə idi. Devrilmiş Məhəmməd Müsəddiqi müdafiə etdiyinə görə İrana çağırılıb və işdən azad olunub. (Huşəng Məhdəvi Əbdülrza, Siyasiyi xarici İran dər dövrani Pəhləvi, Tehran, Nəşri-Peykan, Sali 80, çapi pəncüm, s.220)
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi İranda öz fəaliyyətini hakimiyyətə qarşı davam etdirib. Nəhayət 1955-ci ildə yaxalanıb və sonra Cənuba sürgün olunub. (Baqir Aqili, Ruzşumari tarix əz məşrutə ta inqilabi-islami İran, II cild, Tehran, "Narmək", s.52) Dustaqlıqdan azad olunandan sonra Avropaya yollanıb, təhsilini davam etdirib və iki dəfə Sarbonna Univesitetindən doktorluq diplomunu almağa nail olub. O, “Milli cəbhə” partıyasının rəhbərlərindən və M. Müsəddiqin yaxın adamlarından və dəstəkçilərindən idi. (Siyasət və sazmani hizbi Tude əz ağaz ta fəripaşi, I cild, Tehran, 1370, s.150)
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi 1961-ci ildə “Milli cəbhə” partiyasının rəhbərlərinin biri kimi Tehran Universitetində və oktyabr ayının 16-da Tehran əhalisi tərəfindən baş verən aksıyada iştirak edib. (Hərui Mehdi, Səmia Əhməd, gös.əsəri, s.204-390)
İslam inqilabı uğur qazanandan və şah süqut edəndən sonra mühəndis Mehdi Bazərqan kabinəsinin Xarici işlər naziri idi. Kərim Səncabi Fransada yaşayan yaxşı və alıcənab adam kimi tanınan Şəmsəddin xan Əmir Əlayini Parısdə İran səfiri vəzifəsində işləməyi təklif edəndən sonra o, bu təklifi qəbul edib. (Müsəddiq həm milli bud, həm müsəlman, Risaleyi doktor Məhəmməd Müsəddiq, tərcümeyi doktor Şəmsəddin Əmir Əlayi, İntişarati Mitra, Tehran, Sali 70, s.4.) 1980-ci ildə Xarici işlər naziri olan Sadiq Qütbzadə ilə ixtilafa düşərək istefa verərək İrana dönüb.
Şəmsəddin xan Əmir Əlayi xeyli kitab yazıb. O, dünyanın bənzərsiz, böyük amalları və misilsiz əməlləri ilə seçilən siyasət adamı idi. Doktor Əlayi tək İran səviyyəsində deyil, hətta Qərb miqyasında sözünün keçəri, çəkisi olan lider idi.
Dr. Şəmsəddin xan Əmir Əlayi İranda bir neçə il yaşayandan sonra 1373-cü ildə (1994-cü ildə-Ə.Ç.) həyatını dəyişib. (Baqir Aqili, Ruzşumari tarix əz məşrutə ta inqilabi-islami İran, II cild, Tehran, "Narmək", s.207)
Dr. Şəmsəddin xan Əmir Əlayi siyasi uzaqgörənliyi, fitri istedadı, müdrikliyi, ölçülüb-biçilmiş qərarları, qətiyyətliliyi, siyasi iradəsi, dərin zəkası, ensiklopedik biliyə malik olması, geniş dünyagörüşü, milli maraqlara əsaslanması, tarixi şəraitdən düzgün baş çıxarması, zaman və məkan amilini obyektiv qiymətləndirməsi, dözüm və səbrliliyi, nəzəriyyəyə istinad etməsi və praktik həyatdan baş çıxarması – bir sözlə, fenomenal şəxsi keyfiyyətləri onu qüdrətli siyasi və dövlət xadimi səviyyəsinə ucaldıb.
İran xalqının yaddaşında dürüst və çevik dövlət xadimi, milli lider və xalq məhəbbətini qazanan lider kimi qalıb. Xalqın tarixi taleyində, mənəvi, siyasi və ictimai həyatında, dövlət quruculuğunda onun qədər misilsiz xidmətlər göstərən ikinci dövlət adamı tapmaq mümkün deyildir.
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
